ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.โพหัก อ.บางแพ จ.ราชบุรี

ทำเนียบภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น ประจำเดอื นมกรำคม 2563 กศน.ตำบลโพหกั ศูนยก์ ำรศึกษำนอกระบบ และกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั อำเภอบำงแพ สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั จังหวัดรำชบรุ ี สำนักงำนส่งเสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัย สำนักงำนปลดั กระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศกึ ษำธิกำร

คำนำ ภูมิปัญญาชาวบ้าน หรือภูมิปัญญาท้องถ่ิน หมายถึง ความรู้ท่ีเกิดจากประสบการณ์ในชีวิตของคนเรา ผ่านกระบวนการศึกษา สังเกตคิดวิเคราะห์จนเกิดปัญญา และตกผลึกมาเป็นองค์ความรู้ที่ประกอบกันข้ึนมา จากความรู้เฉพาะหลาย ๆ เรื่อง ความรู้ดังกล่าวไม่ได้แยกย่อยออกมาเป็นศาสตร์ เฉพาะสาขาวิชาต่าง ๆ อาจกล่าวไว้ว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นจัดเป็นพ้ืนฐานขององค์ความรู้สมัยใหม่ที่จะช่วยในการเรียนรู้ การแก้ปัญหา การจัดการ และการปรับตัวในการดาเนินชีวิตของคนเรา ภูมิปัญญาท้องถ่ินเป็นความรู้ที่มีอยู่ทั่วไปในสังคม ชุมชนและในตัวของผู้รู้เอง หากมีการสืบค้นหาเพื่อศึกษา และนามาใช้ก็จะเป็นท่ีรู้จักกันเกิดการยอมรับ ถ่ายทอด และพัฒนาไปสูค่ นรนุ่ ใหม่ตามยคุ ตามสมัยได้ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยตาบลโพหัก ได้จัดทาข้อมูลเร่ืองทาเนียบ ภูมิปัญญาท้องถิ่นฉบับน้ีข้ึน เพ่ือรวบรวมประวัติ และผลงานของบุคคลในสาขาต่าง ๆ ท่ีเป็นผู้ท่ีสืบทอดมรดก ทางศิลปวัฒนธรรมและประเพณีของชุมชน ในตาบลโพหัก เพื่อเป็นข้อมูลสารสนเทศสาหรับผู้ท่ีศึกษาค้นคว้า และสนใจอันจะเป็นประโยชน์และตระหนักถึงความสาคัญในคุณค่าของมรดกทางด้านศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนยี มประเพณี ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ และมสี ่วนรว่ มในการจรรโลงและรักษาไว้สืบต่อไป กศน.ตาบลโพหัก มกราคม 2563

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบัญ 4 7 กศน.ตาบลโพหัก ภูมปิ ญั ญา เกษตรปลอดสาร : นางสาวกิตตกิ านันท์ ชลติ กุลธวัฒน์ ภมู ิปัญญา ตงั้ ฉัตรมงคล : นายประเสริฐ คุม้ ทอง ภูมิปัญญา ขา้ วหมากหวาน : นางฉาน สอนไข่ คณะผูจ้ ัดทา

1 แบบบันทกึ ชุดข้อมลู คลังปญั ญำ-ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิ่น ตำบลโพหกั อำเภอบำงแพ จังหวัดรำชบุรี ช่อื ภมู ิปัญญำ : เกษตรปลอดสาร ข้อมูลพืน้ ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภมู ิปญั ญำทอ้ งถนิ่ /บคุ คลคลงั ปญั ญำ ชือ่ นางสาวกิตติกานันท์ นำมสกุล ชลิตกุลธวฒั น์ วนั เดอื นปีเกดิ 1 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2511 ที่อยู่ปจั จุบนั (ที่สำมำรถติดต่อได้): บ้านเลขที่ 91 หมู่ท่ี 10 ตาบล/แขวง โพหกั อาเภอ/เขต บางแพ จังหวัด ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70160 โทรศัพท์ 061-6824945 โทรสำร - Lind ID: sopit 4945 E-mail address:- Facebook: กติ ติกานนั ท์ ชลิตกุลธวฒั น์ ควำมเป็นมำของภูมิปญั ญำ เรียนรู้จากครอบครัวท่ีมีอาชีพทาสวน เลี้ยงกุ้ง มีความสนใจศึกษาค้นคว้า จนมีความรู้ความสามารถ เข้ารับการอบรมจากหน่วยหลากหลลายหลักสูตรและได้รับการแต่งต้ังเป็นหมอดินประจาตาบลโพหัก คิดสูตร การทาปุ๋ย น้าหมกั ปลกู ผักปลอดสารทั้งแจกและจาหนา่ ยใหก้ ับประชาชนในชุมชน จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญำ - หน่วยงานตา่ งๆมาศึกษาดงู านและใหส้ นับสนนุ งบประมาณ - เปน็ วิทยากรสอนอาชพี กศน.อาเภอบางแพ วัตถดุ บิ ทใี่ ช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑท์ เ่ี กิดจำกภูมิปัญญำ ซึ่งพน้ื ท่ีอ่ืนไมม่ ี - ดนิ ทใ่ี ชป้ ลูก ปุ๋ยหมกั ฮอรโ์ มน คิดคน้ สูตรดว้ ยตนเอง รำยละเอยี ดของภูมปิ ัญญำท้องถน่ิ - รปู แบบในการถา่ ยทอดความรู้ ด้านการศกึ ษาดูงาน รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพร่ภมู ิปัญญำทอ้ งถน่ิ ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผา่ นสอื่ มวลชนและสอื่ อื่นอยา่ งแพรห่ ลาย  มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอกจานวน ...3....คร้งั จานวน......20......คน มกี ารนาไปใช้ อน่ื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ใิ จ ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน/นวตั กรรมทคี่ ดิ คน้ ข้นึ มาใหม่  ภมู ปิ ัญญาท้องถนิ่ ดั้งเดิมไดร้ ับการถา่ ยทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ที่ได้พัฒนาและตอ่ ยอด

2 แบบเดิมคือ ครอบครัวมอี าชพี ทาสวนมะพร้าว เลี้ยงกงุ้ กำรพัฒนำต่อยอดคอื มีความสนใจศกึ ษาดงู าน ไดร้ ับการแต่งต้ังเป็นหมอดนิ ประจาตาบลโพหกั คิดสูตรการท ทาดนิ ทาปุย๋ น้าหมัก ปลูกผักปลอดสารท้งั แจกและจาหนา่ ยให้กับประชาชนในชมุ ชน

3 รูปภำพเจ้ำของภูมปิ ัญญำ นางสาวกติ ติกานันท์ ชลิตกลุ ธวัฒน์ ภมู ปิ ัญญา เกษตรปลอดสาร การปลกู ผกั เกษตรปลอดสาร

4 แบบบันทึกชดุ ขอ้ มูลคลังปัญญำ-ภูมิปัญญำทอ้ งถน่ิ ตำบลโพหัก อำเภอบางแพ จงั หวัดราชบุรี ช่อื ภมู ิปัญญำ : ต้งั ฉตั รมงคล ข้อมูลพนื้ ฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภูมิปัญญำทอ้ งถน่ิ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชอื่ นายประเสรฐิ นำมสกลุ คมุ้ ทอง วนั เดือนปีเกิด - เดอื นตลุ าคม พ.ศ. 2506 ทอ่ี ยู่ปัจจุบัน (ทส่ี ำมำรถตดิ ต่อได)้ :บา้ นเลขที่ 184 หมทู่ ่ี 7 ตาบล/แขวงโพหกั อาเภอ/เขต บางแพ จังหวัด ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70160 โทรศพั ท์ 089-0559675 โทรสำร- Lind ID:- E-mail address:- . Facebook:- ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ เดิมการต้ังฉัตรมงคลเป็นประเพณีของจังหวัดเพชรบุรี ใช้ไม้ไผ่ยาว 19 วา หรือประมาณ 18 เมตร และเกิดความสนใจจึงศึกษาค้นคว้าจากผู้รู้ สะสมประสบการณ์จนเกิดความชานาญสามารถรับงานตั้งฉัตร มงคลในงานอุปสมบทในพื้นท่ีตาบลโพหักและตาบลใกล้เคียง ชาวบ้านในพื้นที่ตาบลโพหกั มีความเชื่อที่ว่างาน จะราบรน่ื หรอื ไมก่ อ็ ยทู่ ีก่ ารตั้งฉัตร จดุ เด่นของภูมิปัญญำ - เปน็ การอนุรกั ษ์วฒั นธรรมประเพณที ด่ี ีงาม วตั ถุดิบท่ใี ชป้ ระโยชน์ในผลติ ภณั ฑท์ ่ีเกดิ จำกภูมปิ ัญญำ ซ่งึ พ้นื ท่ีอื่นไมม่ ี - ใชไ้ มไ้ ผ่ในพ้ืนที่ รำยละเอยี ดของภมู ิปญั ญำท้องถ่ิน - มกี ารตอกฉตั รไดล้ วดลายท่ีสวยงามเปน็ เอกลกั ษณ์เฉพาะตัว - ขดยอดฉตั รเก้าช้ันเปน็ รูปพระพุทธรูปทมี่ ีความสวยงาม รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ญั ญำทอ้ งถิน่  ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร่/ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพร่ผา่ นสือ่ มวลชนและสอ่ื อื่นอย่างแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน .......ครง้ั จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อื่นๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภูมใิ จ  ภูมิปัญญาทอ้ งถน่ิ /นวตั กรรมที่คดิ ค้นข้นึ มาใหม่ ภมู ิปญั ญาท้องถ่ินดง้ั เดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจากบรรพบุรุษ ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่นิ ทไ่ี ดพ้ ฒั นาและตอ่ ยอด

5 แบบเดิมคอื ใชผ้ า้ ขาวม้าสีสนั ตา่ งๆ มาผกู มาตามแต่ละชนั้ ของฉัตร กำรพัฒนำต่อยอดคอื ขดยอดฉัตรเกา้ ชน้ั เป็นรปู พระพุทธรปู ทีย่ อดฉตั รมีความสวยงาม

6 รูปภำพเจ้ำของภมู ปิ ญั ญำ นายประเสรฐิ คุม้ ทอง ภูมิปญั ญา ตั้งฉัตรมงคล การตง้ั ฉัตรมงคล

7 แบบบันทึกชดุ ข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภูมิปัญญำทอ้ งถนิ่ ตำบลโพหกั อำเภอบางแพ จงั หวดั ราชบุรี ชอ่ื ภูมปิ ัญญำ : ขา้ วหมากหวาน ขอ้ มูลพื้นฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน/บุคคลคลังปัญญำ ช่ือ นางฉาน นำมสกลุ สอนไข่ วนั เดือนปเี กิด - - พ.ศ.2480 ทอี่ ยู่ปจั จุบัน (ท่สี ำมำรถติดต่อได้) : บา้ นเลขท่ี 75 หมูท่ ่ี 10 ตาบล/แขวง โพหัก อาเภอ/เขต บางแพ จังหวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70160 โทรศัพท์ - โทรสำร- Lind ID: - E-mail address:- Facebook:- ควำมเปน็ มำของภูมิปญั ญำ นางฉาย สอนไข่ เป็นบุคคลที่เรียนรู้และสืบทอดภูมิปัญญาการทาข้าวหมากมาจากบรรพบุรุษ ซง่ึ เปน็ สูตรดงั้ เดิมตัง้ แต่สมัยโบราณ สืบทอดมาหลายช่วงอายุ ทาจนเกดิ ความชานาญทาขายมาจนถงึ ปัจจุบัน จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญำ - ใชว้ ัสดุจากธรรมชาติในการหอ่ - สะอาดสดใหม่ - ผลติ วันตอ่ วัน วัตถดุ ิบท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลิตภณั ฑ์ท่เี กดิ จำกภูมิปัญญำ ซ่ึงพ้นื ทีอ่ ื่นไมม่ ี - ห่อด้วยใบตอง ทาใหม้ คี วามหอมนา่ รบั ประทาน รำยละเอยี ดของภมู ิปัญญำทอ้ งถน่ิ - เป็นการถนอมอาหาร ใช้ภมู ิปญั ญาด้ังเดิมเพอื่ เพมิ่ คุณคา่ รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญำท้องถ่นิ ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพร่ผ่านสอ่ื มวลชนและส่อื อ่นื อย่างแพร่หลาย มีการดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน .......ครง้ั จานวน............คน มีการนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ)

8 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ใิ จ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่น/นวตั กรรมทคี่ ิดคน้ ข้นึ มาใหม่  ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ดงั้ เดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิน่ ที่ไดพ้ ฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดิมคือ สืบทอดภูมิปัญญาการทาข้าวหมากมาจากรุ่นสู่รุ่น ซึ่งเป็นสูตรดั้งเดิมตั้งแต่สมัยโบราณ สืบทอด มาหลายชว่ งอายุ กำรพัฒนำต่อยอดคือ มีใช้ใบตองห่อ ทาให้ข้าวหมากหวานมีความหอมจากใบตองและเป็นวัสดุท่ีย่อยสลายง่าย เป็นเอกลักษณ์ ปัจจบุ ันเจา้ อ่นื จะใชถ้ ว้ ยพลาสติกในการบรรจุภัณฑ์

9 รูปภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ นางฉาน สอนไข่ ภมู ิปญั ญาภูมิปญั ญา ข้าวหมากหวาน มากหวาน ขา้ วหมากหวาน

10 คณะผู้จดั ทำ ท่ปี รกึ ษำ ครชู านาญการพิเศษผู้ รักษาการในตาแหน่ง ผอู้ านวยการ นางอรพร ผลกจิ กศน.อาเภอบางแพ ผู้จัดทำ ครู กศน.ตาบลโพหัก นางนิภาภร ถาถว้ ย บรรณารักษ์ชานาญการพเิ ศษ บรรณำธิกำร/จดั ทำรูปเลม่ บรรณารกั ษ์อัตราจ้าง นางม่ิงขวัญ คอยชนื่ นางสาวทฤฒมน ชนิ ณบดี