พ.ย.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.วังเย็น อ.บางแพ จ.ราชบุรี

ทำเนียบภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถนิ่ ประจำเดือนพฤศจิกำยน 2562 กศน.ตำบลวงั เย็น ศูนย์กำรศึกษำนอกระบบ และกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยอำเภอบำงแพ สำนกั งำนสง่ เสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจังหวัดรำชบรุ ี สำนกั งำนสง่ เสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัย สำนักงำนปลดั กระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศึกษำธิกำร

คำนำ ภูมิปัญญาชาวบ้าน หรือภูมิปัญญาท้องถ่ิน หมายถึง ความรู้ท่ีเกิดจากประสบการณ์ในชีวิตของคนเรา ผ่านกระบวนการศึกษา สังเกตคิดวิเคราะห์จนเกิดปัญญา และตกผลึกมาเป็นองค์ความรู้ที่ประกอบกันข้ึนมา จากความรู้เฉพาะหลาย ๆ เร่ือง ความรู้ดังกล่าวไม่ได้แยกย่อยออกมาเป็นศาสตร์ เฉพาะสาขาวิชาต่าง ๆ อาจกล่าวไว้ว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นจัดเป็นพ้ืนฐานขององค์ความรู้สมัยใหม่ที่จะช่วยในการเรียนรู้ การแก้ปัญหา การจัดการ และการปรับตัวในการดาเนินชีวิตของคนเรา ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นความรู้ที่มีอยู่ทั่วไปในสังคม ชุมชนและในตัวของผู้รู้เอง หากมีการสืบค้นหาเพื่อศึกษา และนามาใช้ก็จะเป็นท่ีรู้จักกันเกิดการยอมรับ ถ่ายทอด และพัฒนาไปสู่คนรุน่ ใหมต่ ามยุคตามสมัยได้ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยตาบลวังเย็น ได้จัดทาข้อมูล เรื่องทาเนียบ ภูมิปัญญาท้องถ่ินฉบับนี้ขึ้น เพื่อรวบรวมประวัติ และผลงานของบุคคลในสาขาต่าง ๆ ท่ีเป็นผู้ที่สืบทอดมรดก ทางศิลปวัฒนธรรมและประเพณีของชมุ ชน ในตาบลวังเย็น เพ่ือเป็นข้อมลู สารสนเทศสาหรับผู้ท่ีศึกษาค้นคว้า และสนใจอันจะเป็นประโยชน์และตระหนักถึงความสาคัญในคุณค่าของมรดกทางด้านศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ และมสี ่วนร่วมในการจรรโลงและรักษาไว้สืบต่อไป กศน.ตาบลวังเยน็ พฤศจิกายน 2562

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบญั 4 7 กศน.ตาบลวังเยน็ ภูมปิ ัญญา การทาอาหาร ขนม : นางวนั เพญ็ จลุ ปาน ภูมิปญั ญา อสม.ผ้ดู แู ลผ้พู ิการและผูส้ งู อายุ : นางจงรกั นาคเอี่ยม ภูมิปัญญา ชะลอมหนามทุเรียน : นางอาพร ภู่ระหงษ์ คณะผจู้ ดั ทา

1 แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลังปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำท้องถน่ิ ตำบลวงั เย็น อำเภอบางแพ จงั หวดั ราชบรุ ี ช่อื ภมู ิปัญญำ : การทาอาหาร-ขนม ข้อมูลพน้ื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภมู ิปญั ญำทอ้ งถนิ่ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชื่อ นางวนั เพ็ญ นำมสกุล จุลปาน วันเดอื นปเี กิด 19 มิถุนายน พ.ศ.2500 ทีอ่ ยู่ปจั จบุ ัน (ท่ีสำมำรถตดิ ต่อได้) : บ้านเลขที่ 58/1 หมู่ที่ 1 ตาบล/แขวง วังเยน็ อาเภอ/เขต บางแพ จังหวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศัพท์ 098-2815596 โทรสำร- Line ID: 098-2815596 E-mail address:- Facebook: วนั เพ็ญ จุลปาน ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ นางวันเพญ็ จลุ ปาน เริ่มตน้ การทาอาหาร – ขนม ต้งั แต่ปี 2530 จนถึงปัจจุบนั 32 ปี เนอื่ งจากเป็น คนชอบเรียนรู้ และสนใจในเร่ืองการทาอาหาร – ขนม อยู่แล้ว จึงฝึกฝน และพัฒนาผีมือ ด้วยการทาอาหาร หรือขนม ไปใหผ้ ู้สูงอายุ และผู้พกิ ารได้ทาน เม่ือมีโอกาสท่เี ก่ียวขอ้ งกับการทาอาหารจะอาสาทาให้คนในชุมชน อกี ทั้งเป็นวิทยากรสอนการทาอาหาร – ขนม และนาประสบการณ์ต่าง ๆ ในการทาอาหาร –ขนม มาสรา้ งเป็น อาชีพให้กบั ตนเอง และคนในชมุ ชนใหม้ ีรายได้ในการประกอบอาชีพ จุดเดน่ ของภูมิปัญญำ - มคี วามคดิ สรา้ งสรรค์ในการประยุกต์การทาอาหาร – ขนม - ใช้วตั ถุดบิ จากธรรมชาติในการทาอาหาร-ขนม วัตถดุ ิบท่ใี ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ท่เี กิดจำกภูมปิ ญั ญำ ซึง่ พ้นื ทีอ่ ื่นไมม่ ี - วัตถดุ บิ จากธรรมชาติในการทาอาหาร-ขนม - ใชว้ ตั ถุดิบทีส่ ะอาดปลอดภยั ในการทาอาหาร-ขนม - ใช้วตั ถุดบิ ทท่ี ี่มใี นชุมชนในการทาอาหาร-ขนม รำยละเอียดของภูมปิ ญั ญำท้องถิน่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการอบรมให้ความรู้ เป็นวิทยากรในพ้ืนที่จริงประโยชน์ท่ีได้ จากภูมิปัญญาคือสามารถนาไปปฏบิ ตั ิจรงิ ได้ รูปแบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ  ยังไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ ่านส่ือมวลชนและสอื่ อื่นอย่างแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน .......ครง้ั จานวน............คน มีการนาไปใช้ อืน่ ๆ (ระบ)ุ

2 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภูมใิ จ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน/นวตั กรรมท่คี ดิ คน้ ขึน้ มาใหม่ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถิ่นดัง้ เดิมได้รบั การถ่ายทอดมาจาก  ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิ่นทไ่ี ดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คือ การทาอาหาร - ขนม จากสูตรดังเดมิ ทไ่ี ดร้ บั การถา่ ยทอดตอ่ ๆ กนั ตอ่ ๆ มา กำรพัฒนำต่อยอดคือ การทาอาหาร - ขนม จากสูตรดังเดิมท่ีได้รับการถ่ายทอดต่อ ๆ กันต่อ ๆ มา พัฒนาสูตรอาหาร-ขนม ที่มรี สชาติ เปลย่ี นไปจากการถ่ายทอดต่อกนั มา

3 รปู ภำพเจ้ำของภมู ปิ ัญญำ นางวันเพญ็ จุลปาน ภมู ปิ ัญญา การทาอาหาร ขนม การทาขนม การทาขนม การทาขนม การทาขนม

4 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลงั ปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำท้องถน่ิ ตำบลวังเย็น อำเภอบางแพ จังหวัดราชบุรี ชือ่ ภูมปิ ัญญำ : อสม.ผูด้ ูและผูพ้ ิการและผ้สู งู อายุ ข้อมูลพ้ืนฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภมู ิปัญญำทอ้ งถนิ่ /บุคคลคลังปัญญำ ชื่อ นางจงรัก นำมสกลุ นาคเอีย่ ม วันเดือนปเี กดิ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2514 ที่อยู่ปจั จุบัน (ทส่ี ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี 59 หมทู่ ่ี 7 ตาบล/แขวง วังเย็น อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวัด ราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70160 โทรศพั ท์ 087-1590181 โทรสำร- .Line ID: 087-1590181 E-mail address:- Facebook: จงรัก นาคเอ่ยี ม ควำมเป็นมำของภูมิปญั ญำ นางจงรัก นาคเอี่ยม เป็น อสม. ตาบลวังเย็น เมื่อปี 2546 มีความเชี่ยวชาญในการดูแลผู้พิการและ ผู้สูงอายุ เนื่องจากได้รับการเรียนรู้ และฝึกปฏิบัติจากกระทรวงสาธารณสุขจนเกิดความเช่ียวชาญ และเป็น อสม.มา 16 ปี มีทักษะการเป็นวิทยากร สามารถพูด ให้ความรู้แก่ อสม.ด้วยกัน และประชาชนในพื้นท่ีตาบล วังเย็น บ่อยคร้ังท่ีออกให้บริการตรวจสุขภาพ และให้ความรู้แก่ผู้สูงอายุในตาบลรวมท้ังเป็นผู้ดูแลผู้พิการและ ผู้สูงอายุ ชองสานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ จังหวัดราชบุรี มีหน้าที่ เยี่ยมและดูแลผู้พิการ และผ้สู งู อายใุ นตาบลวังเยน็ จดุ เดน่ ของภูมิปัญญำ - มีทักษะในการดแู ลผู้พิการและผู้สงู อายุ วตั ถุดบิ ทใ่ี ช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑ์ทีเ่ กดิ จำกภูมปิ ญั ญำ ซ่ึงพื้นท่อี ่นื ไม่มี - การดูแลผู้สงู อายุในตาบล - ได้รบั การฝกึ ปฏบิ ัติจากกระทรวงสาธารณสุข - ใหค้ วามรู้แก่ผู้สงู อายุในตาบลรวมท้ังเปน็ ผดู้ แู ลผู้พิการ รำยละเอียดของภมู ปิ ัญญำท้องถ่นิ - รูปแบบในการถา่ ยทอดความรู้ ด้านการอบรมใหค้ วามรู้ ฝกึ ปฏิบตั ิในพนื้ ท่จี รงิ ประโยชน์ที่ไดจ้ าก ภมู ิปญั ญาคือสามารถนาไปปฏบิ ตั จิ รงิ ได้ รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปญั ญำทอ้ งถนิ่ √ ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มีการเผยแพรผ่ ่านสื่อมวลชนและส่อื อืน่ อย่างแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน .......ครั้ง จานวน............คน มีการนาไปใช้ อืน่ ๆ (ระบุ)

5 ลักษณะของภมู ิปญั ญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ ค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ ภมู ิปัญญาท้องถิ่น/นวตั กรรมท่คี ดิ คน้ ขึ้นมาใหม่ ภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ ด้ังเดมิ ไดร้ บั การถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ  ภมู ิปัญญาท้องถนิ่ ท่ีได้พัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คอื การดูแลผ้สู งู อายุแลผพู้ กิ าร ในตาบลวังเย็น กำรพัฒนำต่อยอดคอื การดูแลผู้สูงอายุแลผู้พิการ ในตาบลวังเย็น เนื่องจากได้รบั การเรียนรู้ และฝึก ปฏิบัติจากกระทรวงสาธารณสุข จนเกิดความเช่ียวชาญฝึกปฏิบัติในพ้ืนท่ีจริงประโยชน์ท่ีได้จากภูมิปัญญาคือ สามารถนาไปปฏิบตั จิ รงิ ได้

6 รปู ภำพเจ้ำของภมู ปิ ญั ญำ นางจงรัก นาคเอย่ี ม ภมู ปิ ญั ญา อสม.ผู้ดูแลผพู้ ิการและผสู้ ูงอายุ ตรวจสขุ ภาพ วดั ความดนั เยี่ยมผ้สู ูงอายุ ตดั ผมให้ผสู้ งู อายุ เยี่ยมผ้ปู ว่ ย

7 แบบบันทึกชดุ ข้อมูลคลังปัญญำ-ภูมิปัญญำทอ้ งถน่ิ ตำบลวงั เยน็ อำเภอบางแพ จงั หวดั ราชบุรี ชอ่ื ภูมิปัญญำ : ชะลอมหนามทุเรียน ขอ้ มูลพื้นฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภมู ิปัญญำท้องถน่ิ /บุคคลคลงั ปญั ญำ ชื่อ นางอาพร นำมสกุล ภ่รู ะหงษ์ วนั เดอื นปีเกดิ 1 มกราคม พ.ศ. 2498 ทอ่ี ยู่ปจั จบุ นั (ท่สี ำมำรถติดต่อได)้ : บ้านเลขที่ 67/1 หม่ทู ี่ 2 ตาบล/แขวง วงั เย็น อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70160 โทรศพั ท์ 081-7045973 โทรสำร- Line ID: 081-7045973 E-mail address:- Facebook:- ควำมเป็นมำของภูมิปญั ญำ นางอาพร ภู่ระหงษ์ ได้เร่ิมทาชะลอมหนามทุเรียน มาประมาณ 50 ปีกว่าแล้ว เป็นการถ่ายทอด ความรู้จากบรรพบุรษุ เน่ืองจากชาวตาบลวังเย็น มีอาชพี ทานา และบริเวณนาจะมีตน้ ตาลข้ึนจานวนมาก ทง้ั ที่ ปลูกและข้ึนเองตามธรรมชาติ เม่ือถงึ เวลาท่ีลูกตาลออกจานวนมาก จึงนาเต้าตาล มาขายแต่เนอื่ งจากการขาย เต้าตาลจาเป็นต้องมีภาชนะหรือถุงเพ่ือบรรจุเต้าตาลขายบวกกับถุงพลาสติกในสมัยน้ันมีราคาค่อนข้างสูง จึง คิดหาสิ่งท่ีจะใช้บรรจุเต้าตาลแทนถุงพลาสติก จึงได้คิดทาชะลอมหนามทุเรียนขึ้น ในขณะที่เก็บเต้าตาลต้น ไหนก็ตัดยอดตาลของต้นน้ันมาทาชะลอม ปัจจุบันชะลอมหนามทุเรียน ได้กลายมาเป็นบรรจุภัณฑ์ กระเป๋า โคมไฟ และสามารถนาไปประดับตกแต่งเคร่ืองปั้นดินเผา รวมถึงใช้บรรจุกระยาสารท “วัดหลวง” ในงาน ประเพณีวนั สารทไทย ที่มขี ึ้นในเดอื น 10 ของทุกปี ตลอดจนสร้างเป็นผลิตภัณฑข์ องท่ีระลึกจาหน่ายให้กับผู้ ตอ้ งการ จนกระทง่ั เป็นอาชีพสร้างรายไดจ้ นถึงปัจจุบนั จุดเด่นของภูมิปญั ญำ - มีความคิดสร้างสรรค์ในการประยกุ ตก์ ารทาชะลอมหนามทุเรยี น - ใชว้ ตั ถดุ ิบจากธรรมชาติในการทาชะลอมหนามทุเรียน วัตถดุ บิ ทใี่ ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ทเี่ กิดจำกภูมปิ ญั ญำ ซงึ่ พน้ื ท่ีอืน่ ไม่มี - วตั ถุดบิ จากธรรมชาตใิ นการทาชะลอมหนามทุเรียน - ใชว้ ตั ถุดบิ ที่สะอาดปลอดภยั ในการทาชะลอมหนามทุเรยี น - ใช้วัตถดุ บิ ทีท่ มี่ ีในชุมชนในการทาชะลอมหนามทเุ รียน รำยละเอียดของภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่นิ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการอบรมให้ความรู้ เป็นวิทยากรในพ้ืนที่จริงประโยชน์ท่ีได้ จากภมู ปิ ญั ญาคือสามารถนาไปปฏิบัติจรงิ ได้ รปู แบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญำท้องถ่นิ ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล √ เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มีการเผยแพรผ่ า่ นสือ่ มวลชนและส่ืออ่นื อยา่ งแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอกจานวน .......คร้งั จานวน............คน มีการนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ)

8 ลกั ษณะของภมู ปิ ัญญำท้องถ่นิ กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปญั ญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลคำ่ ) และ ควำมภำคภูมใิ จ ภูมปิ ัญญาท้องถิ่น/นวตั กรรมท่คี ดิ ค้นข้ึนมาใหม่  ภูมิปัญญาทอ้ งถน่ิ ดง้ั เดมิ ได้รบั การถา่ ยทอดมาจากบรรพบุรุษ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่นทไี่ ด้พฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดิมคือ การทาชะลอมหนามทุเรียน จากรปู แบบดงั เดมิ ทไ่ี ด้รบั การถา่ ยทอดตอ่ ๆ กนั ตอ่ ๆ มา กำรพัฒนำต่อยอดคือ การทาชะลอมหนามทุเรียน จากรูปแบบดังเดิมท่ีได้รับการถ่ายทอดต่อ ๆ กัน ต่อ ๆ มาพัฒนารปู แบบการทาชะลอมหนามทเุ รียน ทม่ี คี วามหลากหลาย เปล่ียนไปจากการถ่ายทอดต่อกันมา

9 รปู ภำพเจ้ำของภมู ปิ ญั ญำ นางอาพร ผรู้ ะหงษ์ ภูมปิ ญั ญา ชะลอมหนามทเุ รยี น การสานชะลอมหนามทุเรียน

10 คณะผจู้ ดั ทำ ท่ีปรึกษำ ผู้อานวยการ กศน.อาเภอบางแพ นายสัจจา จนั ทรวิเชียร ครชู านาญการพิเศษ นางอรพร ผลกิจ ผู้จดั ทำ ครู กศน.ตาบลวงั เยน็ นางสาวพมิ พ์ปวีณ์ พรอ้ มพว่ ง บรรณำธกิ ำร/จดั ทำรูปเล่ม บรรณารักษ์ชานาญการพิเศษ นางมงิ่ ขวญั คอยชืน่ บรรณารักษ์อตั ราจา้ ง นางสาวทฤฒมน ชนิ ณบดี