พ.ย.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.หัวโพ อ.บางแพ จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมปิ ญั ญำท้องถนิ่ ประจำเดอื นพฤศจกิ ำยน 2562 กศน.ตำบลบำงแพ ศูนยก์ ำรศึกษำนอกระบบ และกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยอำเภอบำงแพ สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั จังหวดั รำชบุรี สำนกั งำนสง่ เสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั สำนกั งำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศึกษำธิกำร

คำนำ ภูมิปัญญาชาวบ้าน หรือภูมิปัญญาท้องถิ่น หมายถึง ความรู้ท่ีเกิดจากประสบการณ์ในชีวิตของคนเรา ผ่านกระบวนการศึกษา สังเกตคิดวิเคราะห์จนเกิดปัญญา และตกผลึกมาเป็นองค์ความรู้ที่ประกอบกันข้ึนมา จากความรู้เฉพาะหลาย ๆ เรื่อง ความรู้ดังกล่าวไม่ได้แยกย่อยออกมาเป็นศาสตร์ เฉพาะสาขาวิชาต่าง ๆ อาจกล่าวไว้ว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นจัดเป็นพ้ืนฐานขององค์ความรู้สมัยใหม่ที่จะช่วยในการเรียนรู้ การแก้ปัญหา การจัดการ และการปรับตัวในการดาเนินชีวิตของคนเรา ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นความรู้ท่ีมีอยู่ทั่วไปในสังคม ชุมชนและในตัวของผู้รู้เอง หากมีการสืบค้นหาเพ่ือศึกษา และนามาใช้ก็จะเป็นที่รู้จักกันเกิดการยอมรับ ถา่ ยทอด และพฒั นาไปสู่คนรุน่ ใหม่ตามยคุ ตามสมัยได้ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยตาบลบางแพ ได้จัดทาข้อมูล เร่ืองทาเนียบ ภูมิปัญญาท้องถิ่นฉบับนี้ข้ึน เพื่อรวบรวมประวัติ และผลงานของบุคคลในสาขาต่าง ๆ ที่เป็นผู้ท่ีสืบทอดมรดก ทางศิลปวฒั นธรรมและประเพณีของชมุ ชน ในตาบลบางแพ เพอื่ เป็นข้อมลู สารสนเทศสาหรับผู้ท่ีศึกษาค้นคว้า และสนใจอันจะเป็นประโยชน์และตระหนักถึงความสาคัญในคุณค่าของมรดกทางด้านศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน และมสี ว่ นรว่ มในการจรรโลงและรักษาไว้สืบตอ่ ไป กศน.ตาบลบางแพ พฤศจิกายน 2562

สำรบัญ หน้ำ คำนำ 1 สำรบญั 4 7 กศน.ตาบลบางแพ ภูมปิ ญั ญา กะหรีป่ ๊ับไสเ้ หด็ : นางสุจารยี ์ คนงาน ภมู ิปัญญา การแปรรูปเหด็ (น้าพริกเผาเหด็ ) : นางสุวรรณ สขุ ชู ภมู ิปัญญา เต้าหทู้ อด ฟักทองทอด : นางพะยอม ลิมปชยั คณะผจู้ ัดทา

11 แบบบนั ทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภูมปิ ัญญำท้องถ่นิ ตำบลบางแพ อำเภอบางแพ จังหวัดราชบุรี ช่อื ภมู ปิ ัญญำ :กะหร่ีปบ๊ั ไสเ้ ห็ด ชอ่ื นางสจุ ารีย์ นำมสกลุ คนงาน วนั เดอื นปเี กิด 20 พฤษภาคม พ.ศ.2517 ทอ่ี ยู่ปจั จุบนั (ท่สี ำมำรถติดต่อได้): บา้ นเลขท่ี12/8 หมทู่ ี่ 2 ตาบล/แขวงบางแพ อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศัพท์ 087-7685983 โทรสำร - Lind ID: 0877685983 E-mail address: - Facebook: สุจารยี ์ โปรกั ษ์ ควำมเป็นมำของภูมิปญั ญำ จากเดิมเคยประกอบอาชีพเล้ียงโคนม ประสบปญั หาจนต้องเลิกเล้ยี ง และเข้าร่วมกลุ่มวิสาหกจิ ชมุ ชน บ้านกุ่มพัฒนา ได้ศึกษาเรียนรู้เพ่ิมเติมจากแหล่งจากแหล่งเรียนรู้ ต่างๆ ได้รับการถ่ายทอดจากคลินิก เทคโนโลยีมหาวิทยาลัยหมู่บ้านจอมบึง ตลอดจนหน่วยงานรัฐจัดอบรมฝึกอาชีพฝึกฝนจนเกิดความชานาญ เป็นวิทยากรสอนอาชีพให้แก่หน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน ตลอดจนมีหน่วยงานจากทั้งภาครัฐและ เอกชนมาศกึ ษาดูงานทว่ั ประเทศ จดุ เดน่ ของภูมิปัญญำ - ไสท้ าจากเหด็ - อรอ่ ย กรอบ - ถูกหลกั อนามยั วตั ถดุ ิบทใี่ ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ท่ีเกิดจำกภมู ปิ ญั ญำ ซ่ึงพื้นทีอ่ ืน่ ไม่มี - เห็ดทม่ี ีอยใู่ นชุมชน - รับซอ้ื วตั ถดุ ิบในท้องถ่นิ - เห็ดปลอดสารเคมี รำยละเอยี ดของภมู ิปัญญำท้องถิ่น - สาธติ ขน้ั ตอนการทาในการศกึ ษาดูงาน - เปน็ วทิ ยาการใหก้ ับหนว่ ยงานตา่ งๆ รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถิ่น ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ ่านส่อื มวลชนและส่อื อ่นื อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน .......ครั้ง จานวน............คน  มีการนาไปใช้ อืน่ ๆ (ระบ)ุ

2 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ใิ จ  ภูมิปัญญาท้องถิ่น/นวัตกรรมทีค่ ดิ คน้ ขน้ึ มาใหม่ ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ินดง้ั เดิมไดร้ ับการถา่ ยทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภูมิปัญญาท้องถ่นิ ท่ีได้พฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ ไส้ทาจากถั่วเหลอื ง เผอื ก ทม่ี ีอยู่มว่ั ไป กำรพฒั นำต่อยอดคือ การปรบั เปลี่ยนและเรียนรจู้ ากไส้ถั่วเหลอื งมาเป็นไสเ้ หด็ ทม่ี รี สชาติอร่อยจนถึงปจั จุบนั

3 รปู ภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ นางสจุ ารีย์ คนงาน ภูมิปัญญา กะหร่ปี ั๊บไส้เหด็ วสั ดุ-อุปกรณ์ การทากะหร่ปี ั๊บไสเ้ หด็ การปัน้ กะหรป่ี ั๊บไสเ้ หด็ เป็นวทิ ยาการสอนทากะหรี่ปับ๊ ไสเ้ ห็ด การทอดกะหรป่ี ับ๊ ไสเ้ หด็ กะหรีป่ ั๊บไสเ้ ห็ดพร้อมจาหน่าย

5 แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มูลคลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถ่นิ ตำบลบางแพ อำเภอบางแพ จังหวัดราชบุรี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ : การแปรรูปเหด็ (นา้ พริกเผาเห็ด) ชื่อ นางสวุ รรณ นำมสกุล สุขชู วันเดอื นปเี กดิ 14 มถิ ุนายน พ.ศ. 2485 ทีอ่ ยู่ปจั จุบนั (ทีส่ ำมำรถติดต่อได)้ : บา้ นเลขท่ี2/8 หมู่ที่ 2 ตาบล/แขวงบางแพ อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวัด ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70160 โทรศัพท์ 091-7490169 โทรสำร - Lind ID:- E-mail address:- Facebook:- ควำมเป็นมำของภูมิปญั ญำ ชุมชนบ้านกุ่มพัฒนา ส่วนใหญ่จะยึดอาชีพเลี้ยงโคนม แต่ต้องประสบปัญหาต้นทุนการเลี้ยงท่ีสูง เกษตรกรต้องหยุดกิจการและหันไปยึดอาชีพอื่นทดแทน เนื่องจากหน้ีสินท่ีเกิดจากการลงทุนในภาคเกษตรแต่ ละปสี ง่ ผลทาให้เป็นหนี้ครวั เรือนเพม่ิ ข้นึ อยา่ งต่อเนอ่ื ง จากปัญหานามาซึ่งการรวมกลุ่มแม่บ้านของนางสุวรรณ สุขชู ภายใต้ช่ือกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านกุ่ม พัฒนาท่ีเริ่มจากการเพาะเห็ด โดยนาโรงเรือนที่เคยเลี้ยงโคนมมาเป็นโรงเรือนเพาะเห็ด และมีการพัฒนา กิจกรรมและผลิตภัณฑ์จากเห็ด เช่น น้าพริกเผาเห็ด แหนมเห็ด โดยยึดหลักในการดาเนินกิจกรรมกลุ่ม ตามวสิ ัยทัศน์ \"มนี า้ ใจ ใฝ่เรยี นรู้ อย่อู ย่างพอเพยี ง\" จุดเดน่ ของภูมิปัญญำ - รสชาติอร่อย - นา้ พริกทาจากเห็ด - สมุนไพรปลอดสาร วตั ถุดิบที่ใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑท์ ี่เกดิ จำกภมู ิปญั ญำ ซ่ึงพืน้ ทอี่ ่นื ไมม่ ี - สมุนไพรทีม่ ีอยู่ในชุมชน - ปลอดสารเคมี - สะอาดคุณภาพดี รำยละเอยี ดของภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น - เปน็ วทิ ยากรสาธติ การทาใหห้ นว่ ยงานท่ีมาศกึ ษาดงู าน - ฝึกปฏิบัตจิ ริงทกุ ขัน้ ตอน รูปแบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปญั ญำท้องถิน่ ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพร่ผา่ นสือ่ มวลชนและสือ่ อน่ื อยา่ งแพรห่ ลาย มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอกจานวน .......คร้ัง จานวน............คน  มกี ารนาไปใช้ อื่นๆ (ระบุ)

6 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ใิ จ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น/นวัตกรรมที่คดิ ค้นขึ้นมาใหม่  ภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ดั้งเดิมได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ทไี่ ด้พฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดิมคอื เปน็ น้าพริกทีท่ าสืบทอดมาจากรนุ่ ของพอ่ แม่ที่ทาทานกันอยปู่ ระจา กำรพัฒนำต่อยอดคอื ได้คิดค้นให้มีเห็ดเข้าไปเป็นสว่ นผสมของน้าพรกิ และค่อยๆพัฒนาสูตรนา้ พริกจนถึงปัจจุบนั ท่ีมีรสชาติ อร่อยถูกปากของคนทซี่ ้ือไปรบั ประทานและได้ ราชบรุ ี พรีเมี่ยม

7 รปู ภำพเจ้ำของภูมปิ ัญญำ นางสุวรรณ สุขชู ภมู ปิ ญั ญา การแปรรูปเห็ด (น้าพรกิ เผาเหด็ ) นา้ พริกเผาเหด็

8 แบบบนั ทกึ ชุดข้อมลู คลังปญั ญำ-ภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น ตำบลบางแพ อำเภอบางแพ จังหวดั ราชบรุ ี ชื่อภูมปิ ัญญำ : เตา้ หู้ทอด ฟักทองทอด ข้อมูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภูมิปัญญำท้องถ่ิน/บคุ คลคลงั ปัญญำ ชือ่ นางพะยอม นำมสกลุ ลิมปชัย วนั เดอื นปีเกดิ 17 ธนั วาคม พ.ศ.2500 ทอ่ี ยู่ปจั จุบนั (ท่สี ำมำรถตดิ ต่อได้) : บา้ นเลขท่ี 99/1 หมทู่ ่ี 3 ตาบล/แขวงบางแพ อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศพั ท์ 084-0176983 โทรสำร- Lind ID:- E-mail address:- Facebook:- ควำมเป็นมำของภมู ิปญั ญำ นางพะยอม ลิมปชัย มีอาชีพขายฟักทองทอด แต่เดิมเคยประกอบอาชีพขายข้าวแกงมาก่อน จึงมีความสามารถในการทาอาหาร ที่มีรสชาติอร่อยมีเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง และได้สูตรการทาเต้าหู้ทอด ฟักทองทอด มาจากเพ่ือนแม่ค้าด้วยกัน ได้นามาปรับปรุงสูตรให้อร่อยถูกปากลูกค้า โดยขายเฉพาะวันเสาร์ วันอาทิตย์ และวนั หยุดนักขัตกฤกษ์ ขายหมดภายก่อนเท่ยี งทุกคร้ัง จดุ เดน่ ของภูมปิ ัญญำ - อรอ่ ย นา้ จมิ๋ รสเดด็ - สะอาด วตั ถุดบิ ทีใ่ ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ ี่เกดิ จำกภมู ปิ ญั ญำ ซึ่งพน้ื ท่ีอน่ื ไม่มี - ฟกั ทองเต้าหู้มคี ณุ ภาพ - สดใหม่ - ปลอดสาร รำยละเอียดของภูมิปญั ญำทอ้ งถ่นิ - ฟกั ทอง เต้าหสู้ ดใหม่ทอดวันต่อวนั - นา้ จมิ๋ รสเดด็ ไม่มีขายทาวันตอ่ วนั รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น ยงั ไม่เคยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผา่ นส่ือมวลชนและสือ่ อื่นอย่างแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน .......ครง้ั จานวน............คน  มกี ารนาไปใช้ อ่ืนๆ (ระบ)ุ

9 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภูมิใจ ภมู ิปญั ญาท้องถิ่น/นวัตกรรมทค่ี ิดคน้ ขน้ึ มาใหม่ ภมู ิปัญญาท้องถิน่ ดงั้ เดิมได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่นทไี่ ด้พัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคอื จากแบบเดิมขายข้าวแกง อยู่บ้าน และมีคนทาฟกั ทองทอดเตา้ หู้ทอดอยู่แล้วแต่เลิกขาย จึงคิดทาขาย แทนเจา้ ของเดิม กำรพฒั นำต่อยอดคือ คิดค้นสูตรน้าจิ้มท่ีได้รสชาติดี ทาอย่างไรให้ฟักทองกรอบอร่อย เต้าหู้ทอดต้องทอดสุกกาลังดี ลูกค้า ตดิ ใจขายหมดและทามาจนถงึ ปัจจุบัน

10 รปู ภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ นางพะยอม ลมิ ปชัย ภูมปิ ัญญา เต้าหทู้ อด ฟกั ทองทอด ฟกั ทองทอด ฟักทองทอด ฟกั ทองทอด

ทป่ี รกึ ษำ คณะผจู้ ดั ทำ นายสัจจา จันทรวเิ ชยี ร นางอรพร ผลกจิ ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอบางแพ ครชู านาญการพเิ ศษ ผ้จู ดั ทำ นางสาวอไุ ร อุตสาหะ ครู กศน.ตาบลบางแพ บรรณำธกิ ำร/จดั ทำรปู เล่ม บรรณารกั ษช์ านาญการพิเศษ นางม่ิงขวญั คอยชื่น บรรณารักษ์อัตราจา้ ง นางสาวทฤฒมน ชินณบดี