นิตยสาร สสวท.

จากการที่ผู้เขียนได้น�ำเทคนิควิธีการสัมภาษณ์ การสัมภาษณ์เชิงลึกเป็นการติดต่อส่ือสารโดยตรง เชิงลึกของ Rita (1999) ไปประยุกต์ใช้ร่วมกับการสัมภาษณ์ ระหว่างผู้สัมภาษณ์และผู้ให้สัมภาษณ์ สามารถท�ำให้เข้าใจ เชิงลึกใน 3 ข้ันตอน ได้พบว่าเป็นวิธีการท่ีดีในการช่วยให้ ข้อมูลระหว่างกันและกันได้ตรงกัน ถ้ามีความเข้าใจผิด ผู้สัมภาษณ์ได้ข้อมูลเชิงลึกมากข้ึน โดยสามารถชักจูงผู้ให้ ก็สามารถแก้ไขได้ทันที จึงมีลักษณะยืดหยุ่นมาก สามารถ สัมภาษณ์ตอบอย่างละเอียดและลึกในหัวข้อที่ผู้สัมภาษณ์ น�ำไปดดั แปลงและแก้ไขค�ำถามจนกว่าผ้ตู อบจะเข้าใจค�ำถาม ตอ้ งการ นอกจากนผ้ี เู้ ขยี นยงั ไดพ้ บประสบการณห์ ลายรปู แบบ และสามารถใชว้ ธิ กี ารสงั เกตดว้ ยวา่ ผตู้ อบมคี วามจรงิ ใจกบั การ จากการลงมือปฏิบัติ ซึ่งได้แก่ การเร่ิมต้นสัมภาษณ์ด้วย ตอบหรอื ไม่ แตย่ งั คงมขี อ้ จ�ำกดั คอื ผใู้ หส้ มั ภาษณ์อาจลืม หวั ขอ้ ทท่ี �ำใหผ้ ใู้ หส้ มั ภาษณร์ สู้ กึ สบาย ถามค�ำถามทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เลา่ บางเรอื่ ง หรอื คดิ วา่ เปน็ เรอ่ื งธรรมดาหรอื ไมส่ �ำคญั อยา่ งท่ี กับชีวิตของผู้ให้สัมภาษณ์ ส่ิงแวดล้อมในโรงเรียน อาจเป็น ผู้สัมภาษณ์มองเห็น ก็จะไม่เอ่ยถึง ท�ำให้เกิดการละท้ิง จุดเรม่ิ ตน้ ทีด่ ีส�ำหรบั การสนทนา เวลาท่เี หมาะสมส�ำหรบั การ รายละเอยี ดตา่ งๆ ไปมาก เปน็ การสน้ิ เปลอื งคา่ ใชจ้ า่ ย (ใชเ้ วลา สัมภาษณ์ก็ถือเป็นสิ่งส�ำคัญ ควรนัดหมายครูผู้ให้สัมภาษณ์ งบประมาณ และพลังงานมาก) ส่วนข้อมูลท่ีได้จากการ ล่วงหน้าเพื่อจัดตารางสอนไว้ก่อนและควรเป็นช่วงเช้าก่อน สัมภาษณ์จะเชื่อถือได้หรือไม่ข้ึนอยู่กับความร่วมมือและ การจัดการเรียนการสอน เพื่อหลีกเล่ียงความเหนื่อยล้าจาก ความเต็มใจของผู้ให้สัมภาษณ์ ความส�ำเร็จในการเก็บข้อมูล การสอน ควรใหผ้ เู้ ขา้ รว่ มสงั เกตการสมั ภาษณเ์ พอ่ื ชว่ ยนกั วจิ ยั วธิ นี จ้ี งึ ขนึ้ อยกู่ บั ความสามารถของผสู้ มั ภาษณ์ โดยผสู้ มั ภาษณ์ ในการจบั ภาพภาษาและพฤตกิ รรม คอยตรวจสอบการสมั ภาษณ์ ต้องไม่มีอคติต่อผู้ให้สัมภาษณ์และเร่ืองที่ไปสัมภาษณ์ ครบประเดน็ หรอื อาจถามประเดน็ เพม่ิ เตมิ ในภายหลงั บางครงั้ เพราะถา้ การสมั ภาษณข์ นึ้ อยกู่ บั สภาพของอารมณอ์ าจสง่ ผล ผใู้ หส้ มั ภาษณอ์ าจใหข้ อ้ มลู ทขี่ ดั แยง้ กนั ในระหวา่ งการสมั ภาษณ์ ใหเ้ กดิ การบิดเบอื น จนขาดความนา่ เช่ือถือได้ นักวิจัยจึงควรสรุปยืนยันความคิดของเขาให้ฟังอีกคร้ัง ปัจจุบันการสัมภาษณ์เชิงลึกได้ถูกน�ำมาใช้อย่าง โดยอาจส่ง บทสัมภาษณ์ให้แก่ผู้ให้สัมภาษณ์เพื่ออ่านตรวจ แพรห่ ลาย และถอื วา่ เปน็ เครอื่ งมอื ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพในการได้ ทบทวนผลการให้สัมภาษณ์เพ่ือดูว่าการตีความของนักวิจัย มาซงึ่ ขอ้ มลู เชงิ คณุ ภาพ โดยการตรวจสอบและตดิ ตามค�ำตอบ สว่ นใดทผ่ี ดิ ถา้ การตคี วามผดิ กค็ วรแกไ้ ขรบั รองส�ำเนาถกู ตอ้ ง นักวิจัยท่ีต้องการจะใช้วิธีการน้ีในการเก็บรวบรวมข้อมูลควร เพอื่ ให้ไดข้ อ้ มลู ทเ่ี ป็นจริงและนา่ เชอื่ ถอื ด้วย ได้รับค�ำแนะน�ำก่อนเดินทางไป ท�ำความเข้าใจเทคนิคนี้ด้วย ตัวเอง ควรจะมีไหวพริบและให้ความยืดหยุ่นในสถานการณ์ การสมั ภาษณท์ อ่ี าจแตกตา่ งกนั อยา่ งไรผอู้ า่ นกล็ องน�ำเทคนคิ การสมั ภาษณ์เชงิ ลึกเหล่านไี้ ปใช้กนั กด็ นี ะคะ บรรณานกุ รม Rita S. Y. Berry (1999). Collecting data by in-depth interviewing. Retrieved June 7, 2016, from http://www.leeds.ac.uk/educol/documents/000001172.htm. การสมั ภาษณ.์ สบื คน้ เมอ่ื 1 กรกฎาคม 2559, จาก http://www.ipecp.ac.th/ipecp/cgi-binn/webpili/unit5/level5-4.html. การสัมภาษณแ์ บบเจาะลกึ . สืบค้นเม่อื 1 กรกฎาคม 2559, จาก http://home.kku.ac.th/korcha/int3.html. กิตพิ ฒั น์ นนทปทั มะดลุ ย.์ (2554). เครื่องมอื ในการเก็บขอ้ มูลวจิ ัยเชิงคณุ ภาพและการสนทนากลุม่ (Focus Group Study). สบื คน้ เมื่อ 1 กันยายน 2559, จาก http://www.priv.nrct.go.th/ewt_dl.php?nid=896. มานพ คณะโต. (2550). วธิ วี ทิ ยาการวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพในระบบสขุ ภาพชมุ ชน. ขอนแกน่ : เครอื ขา่ ยพฒั นาวชิ าการและขอ้ มลู สารเสพตดิ ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ . 49 ปีท่ี 44 ฉบบั ท่ี 202 กันยายน - ตุลาคม 2559

นานาสาระและข่าวสาร ศ.ดร.สุทัศน์ ยกส้าน • ราชบณั ฑิตส�ำนกั วิทยาศาสตร์สาขาฟสิ กิ ส์ และดาราศาสตร์ Yoichiro Nambu นักฟสิ ิกส์โนเบลปี ค.ศ. 2008 ทมี่ า: https://news.uchicago.edu/article/2015/07/17/yoichiro-nambu-nobel-winning-theoretical-physicist-1921-2015 แม้เจ็บหนักจนต้องเข้าพักรักษาตัวในโรงพยาบาล “Spontaneous Symmetry Breaking” ของ Nambu แห่งเมอื ง Princeton ประเทศสหรฐั อเมริกา เมือ่ ปี ค.ศ. 1955 และผลงานน้ีมีส่วนท�ำให้ Nambu ได้รับคร่ึงหน่ึงของรางวัล แอลเบิร์ต ไอน์สไตน์ (Albert Einstein) ก็ยังครุ่นคิดเร่ือง โนเบลสาขาฟสิ กิ สป์ ระจ�ำปี ค.ศ. 2008 ทฤษฎสี นามเอกภาพ เพราะมคี วามมงุ่ มนั่ จะสงั เคราะหท์ ฤษฎี Yoichiro Nambu เกิดเมื่อวันท่ี 18 มกราคม สัมพัทธภาพทั่วไปกับทฤษฎีแม่เหล็กไฟฟ้าให้เป็นหนึ่งเดียว ค.ศ.1921 ที่กรุงโตเกียวประเทศญ่ีปุ่น เมื่ออายุ 2 ขวบได้ และในช่วงเวลาเดียวกันนี้นักฟิสิกส์อเมริกันเช้ือชาติญ่ีปุ่นช่ือ เกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวอย่างรุนแรง ท�ำให้ผู้คนเสียชีวิต Yoichiro Nambu กพ็ ยายามสรา้ งทฤษฎสี นามเอกภาพเชน่ กนั มากมาย บิดา Kichiro กับมารดา Kimiko จึงตัดสินใจ ดว้ ยการสงั เคราะหท์ ฤษฎแี รงอยา่ งออ่ นกบั ทฤษฎแี มเ่ หลก็ ไฟฟา้ อพยพครอบครัวไปอยู่ท่ีเมือง Fukui ซ่ึงตั้งอยู่ใกล้ Kyoto งานสงั เคราะหข์ องนกั ฟสิ กิ สห์ นมุ่ คนนม้ี คี วามยงุ่ ยากและซบั ซอ้ น เพราะกลวั ภยั แผน่ ดินไหว และไดซ้ ้ือบา้ นทอ่ี ยนู่ อกเมือง ไมย่ ่ิงหย่อนกวา่ งานท่ี Einstein ท�ำ โดย Nambu ได้เห็นหนา้ เนอ่ื งจากบดิ าของ Nambu มีอาชีพเป็นครู ดงั นนั้ ไอนส์ ไตนเ์ ปน็ ครงั้ แรกในปี ค.ศ. 1952 ท่ี Institute for Advanced ที่บ้านจึงมีหนังสือและต�ำราจ�ำนวนมากมายให้เด็กชาย Study (IAS) แห่งเมือง Princeton ในรัฐ New Jersey หลังจาก Nambu อ่าน เมอื่ ถึงวยั เรียน Nambu ไดเ้ ข้าเรยี นท่โี รงเรยี น ท่ไี ด้อพยพจากญีป่ ่นุ มายังอเมรกิ าไดไ้ มน่ าน ประจ�ำในเมอื ง Fukui ซง่ึ เปน็ โรงเรยี นทหารทม่ี กี ฎเกณฑบ์ งั คบั ให้ จาก IAS Nambu ได้ไปท�ำงานวิจัยฟิสิกส์ต่อท่ี นักเรียนทุกคนต้องแต่งเครื่องแบบทหารรักษาดินแดน ต้อง มหาวทิ ยาลยั Chicago และเรมิ่ สนใจทฤษฎขี องสภาพน�ำยวดยงิ่ ฝึกยิงปืน เดนิ สวนสนาม และเคารพผทู้ ีม่ ีอาวโุ สกว่า และถา้ ซงึ่ เปน็ ปรากฏการณท์ เ่ี กดิ ขนึ้ เมอ่ื สสารถกู ท�ำใหเ้ ยน็ มอี ณุ หภมู ิ ใครคนใดไม่แสดงความเคารพ (จะโดยเจตนาหรือไม่ก็ตาม) ต�ำ่ กว่า -250 องศาเซลเซยี ส เพราะกระแสไฟฟ้าจะสามารถ ก็จะถูกรุ่นพ่ีลงโทษ ดังน้ันสายตาของนักเรียนทุกคนจึงต้อง ไหลผ่านสสารได้โดยไม่มีสภาพต้านทานไฟฟ้าใดๆ และ สอดส่ายดทู ุกคนทเี่ ดนิ ผา่ นไปมา ปรากฏการณ์นี้สามารถอาจอธิบายได้ โดยใช้หลักการ นิตยสาร สสวท 50

ภาพ Nambu ได้รับแตง่ ตง้ั เป็นศาสตราจารย์ฟิสกิ ส์ แหง่ มหาวิทยาลยั Chicago ท่มี า: http://mag.uchicago.edu/nambu ส�ำหรบั เรอื่ งการฝกึ วนิ ยั ในโรงเรยี นนน้ั Nambu เลา่ วา่ และทฤษฎีสนามควอนตัมของ Werner Heisenberg (รางวัล เมอ่ื ถงึ เวลาตี 4 ทกุ คนตอ้ งตนื่ นอน และเดนิ เทา้ ไกล 2 กโิ ลเมตร โนเบลสาขาฟสิ กิ สป์ ี ค.ศ. 1932) โดยหนงั สอื เหลา่ นเ้ี ดนิ ทางมาถงึ เพ่ือไปฝึกการต่อสู้ป้องกันตนเอง และนักเรียนทุกคนต้องท�ำ ญปี่ ุ่นดว้ ยเรอื ด�ำน�้ำ Nambu จึงได้แนวคิดท่ที นั สมัยมากมาย ทุกสิง่ ทกุ อยา่ งตามทโ่ี รงเรยี น และผอู้ าวุโสก�ำหนด นอกจากน้ี โรงเรียนกย็ ังเน้นเรอ่ื งความจงรักภักดีตอ่ องคจ์ กั รพรรดิดว้ ย ช่วงสงครามโลกครั้งท่ีสอง Nambu ได้พบรักกับ Chieko และไดส้ มรสกัน แตแ่ ยกกนั อยู่ โดยภรรยายงั พักอย่กู บั ทวา่ บดิ าของ Nambu พยายามอบรมสงั่ สอนลกู ชาย พอ่ และแมส่ ามที ่ี Osaka สว่ น Nambu เดนิ ทางไปวจิ ยั ทโี่ ตเกยี ว มใิ หห้ ลงทาง และหา้ มไมใ่ ห้ Nambu คบเพอื่ นบางคน Nambu จึงเป็นเด็กท่ีเก็บกดความรู้สึก ชอบครุ่นคิด และไม่ชอบออก สังคมญี่ปุ่นหลังสงครามโลกเป็นภาวะที่ชาวญ่ีปุ่น ความเห็นใดๆ ต้ังแต่อยู่ในวัยเด็ก เพราะในความรู้สึกลึกๆ ล�ำบาก เพราะที่พัก อาหาร และแม้แต่น�้ำอาบก็ขาดแคลน Nambu ต้องการปฏิเสธไม่ยอมรับค่านิยมและความเชื่อของ สินค้ามีราคาแพงมาก Nambu ตอ้ งเช่าห้องขนาดเล็กอยู่ และ สังคมญ่ีปุ่นในสมัยนั้น ดังน้ันจึงรู้สึกอึดอัดมากที่เห็นชาวญี่ปุ่น จุดเทียนไขเพื่ออ่านหนังสือและอ่านข่าวจากนิตยสาร Time ก�ำลังคลัง่ ชาติมากขน้ึ ทุกวนั แตไ่ ด้สนทนา และเขยี นจดหมายตดิ ตอ่ กับ Ziro Koba ซึง่ เป็น ศิษย์ของ Tomonaga บ้าง เวลาท�ำงานวิจัย Nambu ต้องใช้ ในปี ค.ศ. 1937 Nambu วัย 16 ปีได้เข้าเรียนที่ กระดาษห่อหนังสอื พมิ พเ์ ป็นกระดาษค�ำนวณ มหาวิทยาลัย Tokyo Imperial ซึ่งเป็นสถาบันท่ีมีบรรยากาศ วชิ าการดมี าก แตพ่ บวา่ เรยี นวชิ าอณุ หพลศาสตรโ์ ดยเฉพาะเรอื่ ง ในปี ค.ศ. 1949 Nambu วัย 28 ปี ได้งานที่ เอนโทรปี (entropy) ไมร่ เู้ รอ่ื ง ท�ำให้สอบวชิ าอุณหพลศาสตร์ตก มหาวิทยาลัย Osaka และเร่ิมมีช่ือเสียงจากผลงานทฤษฎี จึงคิดจะเลิกเรียนฟิสิกส์ แต่เมื่อได้อ่านผลงานวิจัยของฮิเดะกิ ฟิสิกส์อนุภาคมูลฐาน เมื่อได้เสนอแนวคิดเรื่องความส�ำคัญ ยกู าวา่ (Hideki Yukawa รางวลั โนเบลสาขาฟสิ กิ ส์ปี ค.ศ. 1949) และบทบาทของสมมาตร (symmetry) ในทฤษฎีของ เรื่องทฤษฎีอันตรกริยานิวเคลียร์ระหว่างอนุภาคมูลฐาน เช่น อนั ตรกริ ยิ า ซงึ่ แสดงใหเ้ หน็ วา่ เมอื่ ใดทร่ี ะบบปราศจากสมมาตร โปรตอนกบั นวิ ตรอนวา่ เกดิ จากการแลกเปลยี่ นอนภุ าค meson กนั จะมอี นภุ าคเกดิ ขนึ้ ในระบบนน้ั ทนั ที โดยเปรยี บเทยี บใหเ้ หน็ วา่ Nambu ชอบแนวคิดน้ีมาก จึงตัดสินใจเรียนฟิสิกส์จนส�ำเร็จ ถ้ามจี านขา้ วสองใบทีม่ ีลกั ษณะเหมอื นกนั ทุกประการ (ระบบมี ปริญญาตรฟี สิ ิกสจ์ ากมหาวิทยาลัย Tokyo ในปี ค.ศ. 1942 สมมาตรเท่ากับ 2) และมีสุนัขตัวหนึ่งซึ่งกินข้าวได้ครั้งละจาน หลังจากท่ีสุนัขกินข้าวไปจานหนึ่ง จานท้ังสองจะแตกต่างกัน ในช่วงเวลาน้ันญ่ีปุ่นก�ำลังท�ำสงครามกับจีน และได้ น่ันคอื สมมาตรของทั้งระบบก็แตกสลาย แต่สนุ ขั ของ Nambu ชยั ชนะ เมอื่ มสี งครามญป่ี นุ่ จงึ ตอ้ งเกณฑป์ ระชาชนจ�ำนวนมาก ไม่ติดใจกินข้าวในจานหน่ึงเพียงจานเดียว แต่สลับกินไป-มา เป็นทหาร ดงั นั้นหลกั สูตรต่างๆ ในมหาวทิ ยาลัยจงึ ถูกปรับลด สุนัขจึงเป็นส่ิงท่ีท�ำให้สมมาตรของระบบแตกสลาย ในท�ำนอง เวลาเรยี นลง เพอื่ ใหน้ สิ ติ ส�ำเรจ็ การศกึ ษาเรว็ ขนึ้ หลงั จากทสี่ �ำเรจ็ เดียวกัน เวลาสมมาตรของระบบควอนตัมแตกสลาย จะมี การศึกษา Nambu ไดเ้ ข้ารับราชการทหาร และตอ้ งปฏบิ ัติงาน อนภุ าคโบซอน (boson) เกิดขึน้ ทุกอย่างตามท่ีผู้บังคับบัญชาสั่ง ท�ำให้รู้สึกเหนื่อย เบื่อ และ ทอ้ แท้ เพราะในบางวนั ตอ้ งลงพน้ื ทข่ี ดุ สนามเพลาะ และใชช้ วี ติ ในสมรภมู จิ ริงๆ หลงั จากรบั ราชการทหารนาน 1 ปี Nambu ถกู สง่ เขา้ ท�ำงานหนว่ ยวจิ ยั และพฒั นาเทคนคิ การรบั -สง่ เรดาร์ ผลปรากฏ วา่ โครงการน้ีลม้ เหลว เพราะขณะเรดารไ์ ม่ “เห็น” เครอื่ งบนิ ตาเปลา่ ของคนกลบั เหน็ Nambu ได้กลบั มาสนใจเรื่องทฤษฎแี รงนวิ เคลียรต์ อ่ เมื่อได้อ่านผลงาน Quantum Electrodynamics (QED) ของ Sin-Itiro Tomonaga (รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ปี ค.ศ. 1965) 51 ปที ่ี 44 ฉบับท่ี 202 กนั ยายน - ตุลาคม 2559

ผลงานนท้ี �ำให้ Nambu ไดร้ บั เชญิ ไปท�ำงานที่ Institute ภาพ Yoichiro Nambu รับรางวลั the National Medal of of Advanced Study (IAS) ที่ Princeton ในรัฐ New Jersey ทีม่ ี Science จากประธานาธิบดี Ronald Reagan ปี ค.ศ. 1983 ซูเปอร์สตาร์ เช่น Albert Einstein, Kurt Gödel, Robert ที่มา https://news.uchicago.edu/article/2015/07/17/ Oppenheimer, Chen Ning Yang, John von Neumann และ yoichiro-nambu-nobel-winning-theoretical- Edward Witten ท�ำงานประจ�ำ จึงรูส้ กึ ตน่ื เตน้ มาก เพราะตอ้ ง physicist-1921-2015 อยู่ท่ามกลางเหล่าอัจฉริยะ แต่ Nambu ท�ำงานวิจัยร่วมกับ คนอื่นไม่ได้ เพราะเวลานักฟิสิกส์ระดับสุดยอดสนทนากับ Nambu หลายคนบน่ วา่ ฟงั Nambu พดู ไมร่ เู้ รอ่ื ง Edward Witten ซง่ึ เปน็ ปราชญด์ า้ นทฤษฎี String ไดช้ แี้ จงวา่ การทผ่ี คู้ นไมเ่ ขา้ ใจ Nambu เพราะ Nambu พูดถึงองค์ความรู้และทฤษฎที ยี่ ังไมม่ ี ในขณะนัน้ แต่จะมใี นอนาคต เมื่อสภาพการท�ำงานที่ IAS ไม่อ�ำนวย Nambu จึงย้ายไปที่มหาวิทยาลัย Chicago ในอีกสองปีต่อมา ในปี ค.ศ. 1957 Nambu ไดเ้ สนอผลการวจิ ยั ทท่ี �ำนายวา่ มอี นภุ าคชอื่ omega minus ซง่ึ ในเวลานน้ั ยงั ไม่มใี ครเคยเหน็ ดังนน้ั จึงไม่มี ใครเชอื่ (รวมทั้ง Richard Feynman รางวลั โนเบลสาขาฟสิ กิ ส์ ปี ค.ศ. 1965) อกี หนง่ึ ปตี อ่ มา เมอื่ มกี ารพบอนภุ าคนี้ ความส�ำเรจ็ จึงยืนยันว่า แนวคิดเร่ือง Symmetry Breaking ของ Nambu เป็นความคิดทมี่ บี ทบาทส�ำคัญในอนั ตรกิริยาฟสิ กิ ส์ทกุ รูปแบบ ภาพ Prof. Yoichiro Nambu รบั รางวัลโนเบล ในปี ค.ศ. 1958 Nambu ไดร้ บั แตง่ ตงั้ เปน็ ศาสตราจารย์ เมือ่ เดอื นธันวาคม ปี ค.ศ. 2008 ทีม่ หาวทิ ยาลยั Chicago ฟิสิกส์แห่งมหาวิทยาลัย Chicago และได้โอนสัญชาติเป็น ทม่ี า https://news.uchicago.edu/article/2015/07/17/ ชาวอเมริกัน เมือ่ อายุ 49 ปี yoichiro-nambu-nobel-winning-theoretical- physicist-1921-2015 ผลงานของ Nambu นอกเหนือจากเรือ่ ง Symmetry Breaking แล้ว ยังมีเร่ือง color charge (ประจุสี) ในทฤษฎี Quantum Chromodynamics (QCD) ซึ่งมีใจความส�ำคัญว่า quark (ควาร์ก) ซึ่งเป็นองค์ประกอบของ nucleon มีประจุสี และควารก์ ถกู ยึดโยงดว้ ยอนุภาคกลูออน (gluon) ผลงานเหล่าน้ีท�ำให้ Nambu ได้รับรางวัลส�ำคัญ มากมาย เช่น Order of Culture ของญี่ปุ่นในปี ค.ศ. 1978 National Medal of Science ของอเมริกาในปี ค.ศ. 1982 Max Planck Medal ของเยอรมนีในปี ค.ศ.1985, Wolf Prize ของอิสราเอล ในปี ค.ศ. 1994 และครึ่งหนึ่งของรางวลั โนเบล สาขาฟิสิกส์ร่วมกับ Makoto Kobayashi และ Toshihide Maskawa ในปี ค.ศ. 2008 Nambu ไดถ้ งึ แกก่ รรมที่ Osaka เมอื่ วนั ที่ 5 กรกฎาคม ค.ศ. 2015 สริ ิอายุ 94 ปี บรรณานกุ รม Brown, Laurie. & Yoichiro Nambu. (ธนั วาคม 1998). A History of Nobel Physicists from Wartime Japan. Scientific American. นิตยสาร สสวท 52

ชัยวฒั น์ เนติทวที รพั ย์ • นักวชิ าการ ฝา่ ยนวัตกรรมและเทคโนโลยเี พอื่ การเรยี นรู้ สสวท. • e-mail: [email protected] นานาสาระและข่าวสาร เวบ็ ช่ วยสอน Mathtv.com – Math Videos and Online Books http://www.mathtv.com เว็บไซต์ท่ีก่อตั้งโดย Charles P. McKeague ผ้เู ขียนต�ำราคณติ ศาสตร์ หลายเลม่ ในสหรัฐอเมริกา ในเว็บไซตม์ คี ลปิ วิดโี อทีส่ อนวิธที �ำโจทย์คณิตศาสตร์ ซึ่งจดั ท�ำขึ้นโดย McKeague และทีมคณาจารย์ โดยไดแ้ บง่ โจทย์ตามหวั ข้อ เช่น พชี คณติ เรขาคณติ แคลคลู สั และแบง่ ตามรายการหนงั สอื ของผเู้ ขยี น McKeague ในโจทย์แต่ละข้อ จะมีคนสอนหลายคนและให้ผู้เรียนสามารถเลือกชมคลิป การสอนได้ นอกจากน้ีในโจทย์บางข้อจะมี E-Book ที่เก่ียวข้องหรือ Coding Program ที่แสดงวิธีการท�ำโจทย์ข้อนั้นให้ผู้เรียนได้ดาวน์โหลดไปเพื่อศึกษา เพ่มิ เตมิ ด้วย Science IaXnLd–SMocaitahl ,SLtaundgieusagPeraActritcse, https://www.ixl.com เวบ็ ไซตท์ ม่ี แี บบฝกึ ทกั ษะดา้ นคณติ ศาสตร์ ภาษาองั กฤษ วทิ ยาศาสตร์ และสังคมศาสตร์ ส�ำหรับนักเรียนต้ังแต่ระดับประถมศึกษาไปจนถึงระดับ มัธยมศึกษา จุดเด่นของแบบฝึกทักษะในเว็บไซต์นี้ คือ การมีรูปแบบค�ำถามท่ี ตอบสนองอย่างหลากหลาย มีเสียงและภาพประกอบที่สวยงาม ซ่ึงช่วยดึงดูด ความสนใจและกระตุ้นการเรียนรู้ของผู้เรียนได้เป็นอย่างดี นอกจากการใช้งาน ผา่ นเวบ็ ไซตบ์ นคอมพวิ เตอรแ์ ลว้ ผใู้ ชง้ านยงั สามารถใชง้ านผา่ นแอปพลเิ คชนั บน สมารต์ โฟน หรอื แทบ็ เลต็ ทใ่ี ชร้ ะบบปฏิบตั กิ าร iOS หรอื Android ไดอ้ กี ด้วย AMEalalstyihn-wtOoo-nrudensPd-learEcsaetsayn-dtoM-uasthe Ranedsource http://www.mathwords.com เว็บไซต์ท่ีรวบรวมนิยามและความหมายของค�ำศัพท์คณิตศาสตร์ไว้ จ�ำนวนมาก ผู้ใช้งานสามารถค้นหาค�ำศัพท์ที่ต้องการได้หลายวิธี เช่น พิมพ์ใน ชอ่ งคน้ หา เลือกจากตัวอกั ษรตัวแรก หรอื เลอื กจากหมวดหมทู่ ต่ี ้องการ ค�ำศพั ท์ บางค�ำอาจมีตัวอย่างโจทย์พร้อมรูปภาพประกอบค�ำอธิบาย และเช่ือมโยงไป ยังค�ำศัพท์อื่นๆ ท่ีเก่ียวข้อง เพื่อช่วยให้ผู้ใช้งานสามารถเข้าใจความหมายของ ค�ำศพั ทเ์ หลา่ นั้นไดด้ ยี ิง่ ขึ้น 53 ปที ่ี 44 ฉบบั ที่ 202 กันยายน - ตลุ าคม 2559

ข่าว สสวท เด็กไทยชนะเลิศผลงานวิจัยรักษ์นำ�้ The 2016 Stockholm Junior เจ้าฟ้าชายคาร์ล ฟิลิปแห่งสวีเดน เป็นผู้ประทานรางวัลชนะเลิศ Water Prize 2016 Stockholm Junior Water Prize ให้แก่ทีมโรงเรียนสุราษฎร์ พิทยา จากประเทศไทย ส ถ า บั น ส ่ ง เ ส ริ ม ก า ร ส อ น วิ ท ย า ศ า ส ต ร ์ แ ล ะ เทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธกิ าร ได้จดั การประกวด ผลงานวิจัยทางด้านวิทยาศาสตร์ที่แสดงถึงนวัตกรรมด้าน การอนุรักษ์ทรัพยากรน้�ำของเยาวชนท่ีก�ำลังศึกษาในระดับ มัธยมศึกษาท่ัวประเทศ และได้มีการจัดส่งทีมชนะเลิศในปี พ.ศ. 2559 คือ โรงเรียนสุราษฎร์พิทยา เข้าร่วมการประกวด Stockholm Junior Water Prize ทเี่ มอื งสตอกโฮลม์ ประเทศสวเี ดน ในระหว่างวันท่ี 27 สิงหาคม - 1 กันยายน พ.ศ. 2559 ในเรอื่ ง “นวตั กรรมการกกั เกบ็ นำ้� เลยี นแบบธรรมชาติ สบั ปะรดส”ี Natural Innovative Water Retention Mimicry Bromeliad (Aechmea aculeatosepala) ผลงานของนางสาวสุรีย์พร ตรเี พชรประภานางสาวธดิ ารตั น์เพยี รและนางสาวกาญจนาคมกลา้ โดยมนี างสวุ ารี พงศธ์ รี ะวรรณ และ นายเฉลมิ พร พงศธ์ รี ะวรรณ เป็นอาจารยท์ ีป่ รกึ ษา ผลปรากฏว่าผลงานดังกล่าวได้รบั รางวลั ชนะเลศิ ซง่ึ เปน็ ปแี รกของประเทศไทย และไดร้ บั เกยี รตอิ ยา่ งสงู จากเจ้าฟ้าชายคาร์ล ฟิลิปแห่งสวีเดน เป็นผู้ประทานรางวัล ในงานดังกลา่ ว นิตยสาร สสวท ทีมโรงเรียนสุราษฎร์พิทยา กับผลงาน “นวัตกรรม การกักเก็บน�้ำเลยี นแบบธรรมชาติ สับปะรดสี” 54

ประเทศไทยเป็นเจา้ ภาพจดั ประชุม วชิ าการนานาชาติ ISMTEC2016 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ จัดงานแถลงข่าว การจัดประชมุ วิชาการนานาชาติ The International Science, Mathematics and Technology Education Conference 2016 (ISMTEC2016) ในวนั พฤหัสบดีท่ี 15 กนั ยายน พ.ศ. 2559 เวลา 10.00 – 11.00 น. ณ หอ้ งแถลงขา่ ว กรมสารนเิ ทศ กระทรวง การต่างประเทศ (จากซา้ ยไปขวา) นางดวงสมร คลอ่ งสารา นายกสมาคมครวู ทิ ยาศาสตร์ คณติ ศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี หง่ ประเทศไทย ดร. พรพรรณ ไวทยางกูร ผู้อ�ำนวยการสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวง ศกึ ษาธกิ าร นายวชิ ชุ เวชชาชวี ะ รองอธบิ ดกี รมอเมรกิ าและแปซฟิ กิ ใต้ กระทรวงการตา่ งประเทศ Mr.Peter Haymond อัครราชทตู ทป่ี รึกษา สถานเอกอคั รราชทตู สหรัฐอเมรกิ า ประจ�ำประเทศไทย 55 ปีท่ี 44 ฉบับท่ี 202 กนั ยายน - ตุลาคม 2559

แถลงขา่ วประเทศไทยพรอ้ มเปน็ เจ้าภาพจัดการแข่งขนั เคมโี อลิมปิกระหว่างประเทศ ครัง้ ท่ี 49 ศาสตราจารย์คลินิก นายแพทย์อุดม คชินทร (ซ้ายสุด) อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดล รองศาสตราจารย์ นายแพทย์กำ� จร ตตยิ กวี (ที่ 2 จากซ้าย) ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ศาสตราจารยก์ ติ ตคิ ณุ นายแพทยจ์ รสั สวุ รรณเวลา (ที่ 2 จากขวา) รองประธานมูลนิธิส่งเสริมโอลิมปิกวิชาการ และพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์ศึกษาในพระอุปถัมภ์ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (สอวน.) ดร. พรพรรณ ไวทยางกูร (ขวาสุด) ผอู้ �ำนวยการ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศกึ ษาธิการ ร่วมกับสมาคมเคมี แห่งประเทศไทยในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี จัดงานแถลงข่าว “ประเทศไทยเปน็ เจา้ ภาพจดั การแขง่ ขนั เคมโี อลมิ ปกิ ระหวา่ งประเทศ (IChO) ครงั้ ท่ี 49” ในปี พ.ศ. 2560 ณ หอ้ งประชมุ หมอ่ มหลวงปนิ่ มาลากลุ ชัน้ 3 อาคารรัชมังคลาภิเษก 1 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร นิตยสาร สสวท 56

จากสะเต็มศึกษา ส่กู ารพัฒนาอาชพี การประกวดผลติ ภณั ฑ์ส�ำหรบั นกั เรยี นในโครงการ E2STEM สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ในภาพ นายอุปการ จีระพันธุ์ ผู้ช่วยผู้อ�ำนวยการ สสวท. (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ ได้ด�ำเนินโครงการสะเต็มศึกษา เป็นผู้มอบรางวัลให้แก่โรงเรียนพระต�ำหนักสวนกุหลาบ ซึ่งได้รับ เพ่อื พฒั นาอาชพี เชิงพาณชิ ยส์ �ำหรบั เยาวชนไทย (STEM Education รางวัลชนะเลศิ for The Development of Youth Entrepreneurship หรอื E2STEM) โดยได้จัดการประกวดแข่งขันผลิตภัณฑ์ที่ใช้ความรู้เชิงสะเต็มศึกษา ในการพฒั นาและแกป้ ญั หาส�ำหรบั นกั เรยี นในโครงการสะเตม็ ศกึ ษา เพ่ือพัฒนาอาชีพเชิงพาณิชย์ส�ำหรับเยาวชนไทย (E2STEM) ณ โรงแรม S31 กรงุ เทพฯ เมอื่ เรว็ ๆ น้ี ผลการประกวด ไดแ้ ก่ รางวัลชนะเลิศ บริษัท Wisdom Enterprise จากโรงเรียนพระต�ำหนัก สวนกหุ ลาบ กรุงเทพมหานคร ผลติ ภัณฑ์ นำ�้ ปรุง นำ�้ หอมแห้ง รองชนะเลิศอนั ดบั ที่ 1 บริษัท อะไรนะ มะแฮะ จากโรงเรยี นมัธยมพระราชทาน นายาว จงั หวัดฉะเชงิ เทรา ผลติ ภณั ฑ์ ชามะแฮะ รองชนะเลิศอันดับท่ี 2 บรษิ ทั Pakkred Culture (PKC) โรงเรยี นปากเกรด็ จงั หวดั จังหวดั นนทบุรี ผลติ ภัณฑ์ กระถางคอนโด แกว้ กันความรอ้ น 57 ปที ่ี 44 ฉบบั ที่ 202 กันยายน - ตุลาคม 2559

QUIZ สวสั ดคี ุณๆ ท่ีรกั ของต่าย ณ เวลาทตี่ า่ ยเขียนต้นฉบับอย่นู ี้ ประชาชนชาวไทยก�ำลังอยใู่ นฤดนู ำ้� หลาก น้�ำลน้ ตล่ิง และ บางพนื้ ทกี่ น็ ำ้� ทว่ มแลว้ หากคณุ ๆ ทส่ี ามารถนกึ ยอ้ นไปในสมยั อดตี ได้ (เพราะคณุ ๆ อายมุ ากแลว้ ) หรอื ถา้ นกึ ยอ้ นไปไมไ่ ด้ (เพราะอายนุ อ้ ย) ก็ตอ้ งลองสืบคน้ หาขอ้ มูลหรอื ภาพในอดีตของประเทศไทยสมยั ทยี่ ังมีแตป่ า่ หนองบึง และทงุ่ นาโล่งกวา้ ง ก่อนหนา้ ที่จะมีความเจรญิ ทางวัตถุเข้ามา ซึ่งประชาชนคนไทยในสมัยนั้นก็จะคุ้นเคยกับฤดูน้�ำหลาก น้�ำคะนองล้นตลิ่ง การใช้เรือในการเดินทางไปมาหาสู่กัน และบ้านเรอื นใตถ้ ุนสูง ผคู้ นในชว่ งเวลานน้ั สามารถปรับตวั ทจี่ ะอย่รู ว่ มกบั นำ้� ไดอ้ ย่างลงตัว ณ เพลานน้ั (อา่ นวา่ เพ-ลา น้นั ) เวลา นำ้� หลากนำ�้ ลน้ ทว่ มพนื้ ทล่ี มุ่ ภาคกลาง มนั เปน็ นำ้� สะอาดทมี่ าพรอ้ มกบั สง่ิ มชี วี ติ ในนำ้� จดื หลากหลายสายพนั ธ์ุไมว่ า่ จะเปน็ ปลานานาๆ ชนดิ (ตา่ ยนกึ ถงึ ละครพน้ื บา้ นเรอื่ งปลาบทู่ อง) จระเขพ้ นั ธไ์ุ ทยวา่ ยนำ�้ กนั มาฝงู ใหญ่ (ตา่ ยนกึ ถงึ เรอื่ งไกรทอง) และสงิ่ มชี วี ติ อนื่ ๆ ทมี่ าพรอ้ มกบั สายนำ�้ ถอื เปน็ อกี ชว่ งเวลาทผี่ คู้ นในสมยั นนั้ ไดจ้ บั ปลาและน�ำมาท�ำเปน็ อาหารแปรรปู มากมายสะสมไว้ ไมว่ า่ จะเปน็ ปลาแดดเดยี ว ปลาแหง้ ปลาเคม็ ปลารา้ ปลาจ่อม ปลารมควนั นี่เองท่ีเปน็ สว่ นหนึง่ ของค�ำกลา่ วของคนโบร่ำ� โบราณ ทกี่ ลา่ ววา่ \"ในน้ำ� มีปลา ในนามีข้าว\" ณ กาลน้ี ..... ผ้คู นกลับมากลัวฤดูนำ�้ หลาก ไม่มคี วาม ยินดีปรีดาเหมือนแต่ก่อน เพราะน้�ำหลากน�้ำล้นในปัจจุบันน้ี มันคือน�้ำที่สกปรกถึงขั้นมีสีด�ำในบางชุมชน มีแต่ขยะท่ีต่างคน ตา่ งสรา้ งและท้งิ กันคนละช้นิ สองชิ้นในตอนนำ�้ แหง้ บ้านใตถ้ นุ สูง ก็ไม่มีแล้ว เรือท่ีเคยเก็บไว้ใต้ถุนบ้านก็ไม่มีแล้ว คร้ันจะจับปลา ที่มากับน�้ำหลากก็ไม่มีปลาให้จับ ต่ายกล้าพูดเลยว่า มนุษย์ ก�ำลงั พฒั นาไปในทางทที่ �ำลายตวั เอง โดนเฉพาะสิ่งท่สี �ำคญั ที่สดุ ท่เี รามกั จะคดิ ว่า มนั มอี ยแู่ ยะ คือ น้�ำ จากแผนภาพจะเหน็ ไดว้ า่ บนโลกใบน้ี น้�ำจืดที่เราใช้อุปโภคบริโภคในแม่น�้ำล�ำคลองและ ทะเลสาบมเี พยี งแค่ 1% เท่าน้นั เอง รูปที่ 1 แสดงประเภทของแหล่งน�้ำ บนโลก ตา่ ยหวงั วา่ ประสบการณจ์ ากนำ้� หลาก ณ วนั น้ี จะท�ำให้ ที่มา: Real-Time Groundwater Level Monitoring Network เราตระหนักและรักษ์น�้ำกันมากข้ึน จะท�ำให้เราปรับพฤติกรรม http://snr-1349.unl.edu/navigation/waterdistribution.aspx การใช้ชีวิตไปในทางรกั ษ์สง่ิ แวดล้อมรอบตวั เรามากขน้ึ เอาหละ่ คราวนตี้ า่ ยขอยอ้ นกลบั มาเขา้ เรอ่ื งทเี่ ลา่ คา้ งไว้ อะไรสักอย่างท่ีแตกต่างจากส่ิงที่มีอยู่ ความคิดสร้างสรรค์ต้อง เม่ือฉบับก่อน คือ เรื่องความคิดสร้างสรรค์ (Creativity) ซ่ึงการ อาศัยความรู้และประสบการณ์เดิม บวกกับจินตนาการมาช่วย พัฒนาประเทศในอนาคตเราต้องการคนที่มีความคิดสร้างสรรค์ ในการคดิ ต่ายสืบค้นขอ้ มูลและพบว่า เรอ่ื งความคดิ สร้างสรรค์นี้ เพ่ือสร้างนวัตกรรมใหม่ๆ ให้มาเป็นฐานในการพัฒนาเศรษฐกิจ มีการสอนกนั ในโรงเรยี นดว้ ย ใชก้ ันในหลากหลายวชิ าเลยทเี ดียว ของประเทศ พูดงา่ ยๆ ก็คอื เราตอ้ งการนกั คิดนกั พฒั นามาสร้าง เพอื่ ใหค้ ณุ ๆ เหน็ ภาพไดช้ ดั เจนขนึ้ เกยี่ วกบั การพฒั นา ผลิตภณั ฑใ์ หมๆ่ เพือ่ แขง่ ขนั ทางด้านการคา้ กบั นานาชาตินนั่ เอง เรอื่ งความคดิ สรา้ งสรรคใ์ นชนั้ เรยี น คณุ ๆ สามารถดไู ดจ้ ากแผนภาพ ตา่ ยคดิ วา่ คณุ ๆตอ้ งมคี �ำถามแนๆ่ วา่ ความคดิ สรา้ งสรรค์ ท่ีต่ายได้ท�ำข้ึน สิ่งแรกท่ีผู้สอนต้องค�ำนึงก็คือ เด็กแต่ละคน คืออะไร ความคิดสร้างสรรค์ก็คือความสามารถในการสร้าง มีความรู้พ้ืนฐานและประสบการณ์ที่แตกต่างกัน ครู คือบุคคล แนวคดิ ใหมๆ่ ซง่ึ เปน็ แนวคดิ ทมี่ คี วามเปน็ ไปไดท้ จี่ ะน�ำมาใชใ้ นการท�ำ ส�ำคัญในชั้นเรียนท่ีจะต้องเลือกใช้ค�ำถามเพื่อให้นักเรียน ความรู้พื้นฐาน ครู แนวคิดท่ี 1 จากคนววาตั มกคริดรสมรใา้หงมส่ รรค์ ประสบการณ์ สถานการณ์ แนวคดิ ท่ี 2 (แนวความคดิ และส่งิ ประดษิ ฐ)์ ทกี่ ำ�หนด แนวคดิ ท่ี 3 ประเมินและคัดเลือก แนวคิดท่ี 4 นติ ยสาร สสวท แนวคดิ ท่ี n รูปท่ี 2 แผนภาพอย่างง่ายแสดงการได้มาซ่งึ นวัตกรรมผา่ นความคดิ สรา้ งสรรค์ 58

คิดในสิ่งท่ีแตกต่างออกมาให้ได้ บนพ้ืนฐานของเหตุผล ถา้ คณุ ๆ จะฝกึ ใหเ้ ดก็ ๆ คดิ และพฒั นานวตั กรรมใหมๆ่ ครตู อ้ งเลอื กใชค้ �ำถามกบั เดก็ ดว้ ย ค�ำถามประเภท ท�ำไมถงึ คดิ เชน่ นนั้ คุณๆ ต้องย�้ำกับเด็กๆ เสมอว่า มันคือการคิดเพ่ือพัฒนาและ ท�ำไมถึงเลือกใช้วิธีนี้ อะไรคือค�ำอธิบายเกี่ยวกับแนวคิดนั้น สร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ เพื่อตอบโจทย์ของความต้องการของคนเรา ถ้าท�ำตามแนวคิดน้ีแล้วเธอคาดว่าจะได้ผลอย่างไรเพราะอะไร นแ่ี หละ และในกรณที ค่ี ดิ จะท�ำขาย นวตั กรรมนน้ั กต็ อ้ งตอบโจทย์ เปน็ ต้น ความต้องการของผู้คนจ�ำนวนมาก เมื่อคุณๆ อ่านมาถึงตอนน้ี ตา่ ยเชอ่ื วา่ คณุ ๆ นา่ จะไดแ้ นวคดิ ในการพฒั นาความคดิ สรา้ งสรรค์ สบื เนอ่ื งมาจากความแตกตา่ งของบคุ คล ดงั นนั้ ในตอน กันแลว้ หละ่ ^_^ เรมิ่ ตน้ ตา่ ยแนะน�ำวา่ ครคู วรใหเ้ ดก็ ไดค้ ดิ เองแบบเดยี่ วๆกอ่ นจากนน้ั ให้น�ำแนวคิดของตนเอง มาเข้ากลุ่มเพ่ือคัดเลือกภายในกลุ่ม เฉลยคำ� ถามฉบับท่ี 200 และต่อมาให้น�ำเสนอหน้าช้ันเรียนของตนเอง หรือช้ันเรียนของ รนุ่ พี่ และให้มกี ารซกั ถาม หาจุดบกพร่องและเสนอแนะ เพอื่ ให้ ตา่ ยถามเอาไวว้ า่ นกั วทิ ยาศาสตรจ์ ะแนใ่ จไดอ้ ยา่ งไรวา่ ไดแ้ นวคิดท่ีดีท่สี ุด ก่อนน�ำไปลงมือปฏบิ ตั หิ รือใช้งานจริง ยาปฏิชีวนะที่ให้หนูทดลองกินนั้นมีผลไปท�ำลายจุลินทรีย์ใน ระบบทางเดินอาหารได้จริงๆ เขามีวิธีการตรวจสอบหรือรู้ เพื่อให้เห็นภาพชัดๆ กันไปอีก ต่ายขอเสนอ ได้อย่างไร ค�ำตอบก็คือ นักวิทยาศาสตร์ได้ท�ำการทดสอบใน สถานการณแ์ บบบ้านๆ เลย คอื ทบี่ า้ นหลังหนึง่ พบว่า สุนขั ตวั โต หนทู ดลองจ�ำนวนหนง่ึ กอ่ นท�ำการทดลองจรงิ ๆ โดยใหห้ นทู ดลอง ของชายคนหนง่ึ กนิ ขา้ วหกเลอะเทอะเตม็ พนื้ ไปหมดเลย ท�ำใหเ้ ขา กนิ ยาปฏชิ วี นะทคี่ วามเขม้ ขน้ ตา่ งๆ จากนน้ั น�ำอจุ จาระหนทู ดลอง ตอ้ งเหนอื่ ยกบั การท�ำความสะอาดทกุ ครง้ั เขาพยายามจะคดิ หาวธิ ี มาทดสอบในจานเพาะเช้ือที่มีวุ้นที่มีธาตุอาหารท่ีจ�ำเป็นต่อ การทจี่ ะแกป้ ญั หานี้ วา่ เขาควรท�ำอยา่ งไรดนี ะ สง่ิ แรกทเี่ ขาตอ้ งท�ำ การเจริญของจุลินทรีย์ในทางเดินอาหารเพ่ือดูว่ายังมีจุลินทรีย์ กค็ อื เขาตอ้ งนกึ ถงึ ทมี่ าของปญั หากอ่ นวา่ มนั มสี าเหตมุ าจากอะไร เหลืออยู่หรือไม่ ถ้ายังเหลอื อยกู่ ค็ ่อยๆ เพิม่ ความเขม้ ข้นของยา ท�ำไมสุนัขถึงกินอาหารหกเลอะเทอะ สุนัขตัวโตก้มกินอาหาร ปฏชิ วี นะจนกวา่ จะไมม่ เี ชอ้ื จลุ นิ ทรยี เ์ จรญิ เกดิ ขนึ้ บนจานเพาะเชอ้ื เวลาผงกหัวขน้ึ ลงอาหารก็กระเดน็ หกเลอะเทอะ และบางจังหวะ เมอ่ื ไดค้ วามเขม้ ขน้ ทตี่ อ้ งการแลว้ จงึ น�ำมาใชใ้ นการทดลองจรงิ ๆ ขาสุนัขเองก็ไปเตะโดนชามใส่อาหารท�ำให้อาหารกระเด็นออก ตอ่ ไป ส�ำหรับค�ำถามน้ี ไมม่ ผี ้ทู ่ีตอบถูกเลย นอกชามใสอ่ าหาร เขาจงึ คดิ วา่ ถา้ เชน่ นน้ั ตอ้ งยกใหช้ ามใสอ่ าหาร สูงกว่าระดับพ้ืนสักหน่อยเพื่อไม่ให้เท้าสุนัขเตะไปโดนก่อน ค�ำถามฉบับท่ี 202 พอใช้วิธีแรก คือ น�ำชามใส่อาหารมาวางไว้บนแผ่นไม้รองพ้ืน ผลลัพธ์คือ ส�ำหรับสุนัขตัวใหญ่วิธีน้ีก็ยังไม่ได้ผล เขายังพบ ต่ายไดย้ นิ ค�ำวา่ Thailand 4.0 บ่อยครง้ั มาก นอกจาก เศษอาหารหกตามพน้ื อกี เชน่ เคย ดงั นนั้ เขาจงึ ตอ้ งหาแนวคดิ ใหมๆ่ นบ้ี างครงั้ กย็ งั ไดย้ นิ ค�ำวา่ Thailand 3.0, 2.0, 1.0 อกี ดว้ ย ค�ำถาม เพ่ือแก้ปัญหาดังกล่าว และแนวคิดต่างๆ ก็ถูกพัฒนาปรับปรุง ของตา่ ยกค็ อื ตา่ ยอยากรจู้ รงิ ๆ วา่ ทงั้ หมดนม้ี นั คอื อะไร และมนั มาเรือ่ ยๆ จนสามารถแกป้ ัญหาได้ (ดงั ภาพ) มสี ว่ นเกยี่ วขอ้ งกบั ความคดิ สรา้ งสรรคห์ รอื ไม่ อยา่ งไร สง่ ค�ำตอบ ของคณุ ๆ มาใหต้ า่ ยไดท้ ี่ [email protected] ภายในวนั ที่ รูปท่ี 3 แนวคิดตา่ งๆ 3 มกราคม 2560 โดยต้องใส่ท่ีอยู่ท่ีจะให้จัดส่งของรางวัล ท่มี า: http://www.catdumb.com/d-i-y-pet-food-stations-213/ ของคุณๆ มาให้เรียบร้อย และหากคุณๆ อยากให้ต่ายส่งส่ือ เลก็ ๆ นอ้ ยๆ จาก สสวท. ไปใหโ้ รงเรยี น (นอกเหนอื จากของรางวลั ส่ิงส�ำคัญของความคิดสร้างสรรค์ก็คือ เป็นส่ิงใหม่ ที่คุณๆ จะได้รับ) ตา่ ยรบกวน คณุ ๆ ช่วยเขียนชอื่ โรงเรยี นท่คี ณุ มีคุณคา่ และน�ำไปใชไ้ ด้ อยากใหต้ ่ายส่งของไปให้ มาให้ต่ายด้วย เพือ่ ท่โี รงเรียนจะไดน้ �ำ ไปใชใ้ นการเรยี นการสอนได้ ส�ำหรบั เฉลยอา่ นไดใ้ นอกี 2 ฉบบั หนา้ อ๊ะ! ช้าก่อน ต่ายจะขอบอกอีกอย่างว่า ส่ิงที่เรียกว่า คือฉบับท่ี 204 นะจะ๊ นวตั กรรมทเี่ กดิ จากความคดิ สรา้ งสรรคใ์ นสงั คมหนงึ่ ไมจ่ �ำเปน็ ตอ้ ง เป็นนวัตกรรมของอีกสังคมหนึ่งเสมอไป ถ้าคุณนึกภาพไม่ออก Maya Angelou กลา่ วไวว้ ่า นี่เลย คุณนึกถึงมือถือราคาแพงๆ ท่ีคนในสังคมเมืองคิดว่าเป็น \"คณุ ไมส่ ามารถใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรค์ นวัตกรรมของเขา แต่มือถือนี้ จะไม่สามารถเป็นนวัตกรรมของ ผู้คนที่อาศัยอยู่ในชุมชนที่ไม่มีไฟฟ้าและโทรศัพท์ได้เลย และ ให้หมดได้เลย จากกรณีชามข้าวหมา ถ้าท่ีบ้านคุณเล้ียงสุนัขขนาดเล็ก เก้าอ้ีท่ี เพราะคุณยิง่ ใช้มันมากเทา่ ไหร่ คณุ ก็จะ เจาะรแู ละวางชามใสอ่ าหารสนุ ขั ไวส้ งู ขนาดนนั้ กจ็ ะไมม่ ปี ระโยชน์ ยิง่ มีความคดิ สร้างสรรคม์ ากข้นึ เท่านน้ั \" อะไรเลยส�ำหรับสุนขั ขนาดเล็กท่ีคณุ เลี้ยงไว้ ตา่ ย แสนซน 59 ปีท่ี 44 ฉบับที่ 202 กันยายน - ตุลาคม 2559

60 382 3246 นิตยสาร สสวท.

ประเทศไทยเปนเจาภาพ จัดการแขงขันเคมีโอลิมปกระหวางประเทศ ครั้งที่ 49 วันที่ 6- 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 ณ มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตศาลายา จังหวัดนครปฐม

2559 เทศกาลภาพยนตร ว�ทยาศาสตรเพ�อการเร�ยนรู ประเทศไทย “เรามอบความรูค คู วามบนั เทิง” 3 พฤศจ�กายน - 16 ธันวาคม 2559 ศนู ยจัดฉายภาพยนตร สสวท. รว มกบั ศูนยวท� ยาศาสตรเพอ� การศึกษาทองฟา จำลองกรุงเทพ (เอกมัย) และศูนยว �ทยาศาสตรเพ�อการศกึ ษา รวม 19 แหง ทว�ั ประเทศ องคก ารพพ� �ธภัณฑว �ทยาศาสตรแหงชาติ (อพวช.) จตั ุรัสวท� ยาศาสตร อพวช. จามจุร�สแควร สวทช.อุทยานว�ทยาศาสตรป ระเทศไทย คลองหลวง ปทุมธานี โรงภาพยนตรศ ร�ศาลายา หอภาพยนตร (องคการมหาชน) ศาลายา นครปฐม อทุ ยานการเรย� นรเู มอื งนครศร�ธรรมราช นานมบี ุคส เลิรน นงิ เซน� เตอร สขุ ุมว�ท 31 ดูรายละเอยี ดเพ�มเติมไดที่