มลพิษทางอากาศ

วชิ าวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 5 อากาศรอบตัวเรา เรอื่ ง มลพิษทางอากาศ ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 3 เสนอ ผศ.ดร พวงทอง เพรชโทน โดย นายศราวุธ ชน่ื ตา รหัส 63120623113 (ชีวะวิทยา)

คำนำ รายงานเรื่องน้ีเป็นส่วนหน่ึงในรายวิชา ว12102 วิทยาศาสตร์และอาก อบตัวเรา ส่งเสริมให้นักเรียนหาความรู้ข้อมูลเพิ่มเติมและทาให้การเรียน าสนใจ ให้ผู้เรียนมีความสนใจกับการเรียนรู้ด้วยตัวเองมากข้ึน เพ่ือเป็นสื่อก รียนการสอนให้แก่ผู้เรียน โดยจะทาเสนอรายงานเล่มน้ีควบคู่ไปกับส่ือการเร ารสอนแบบพาวเวอร์พ้อย (Power Point) เพ่ือให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้แ กษาค้นคว้าได้ด้วยตนเองและได้นาเสนอความรู้ท่ีตนเองศึกษาให้ผู้อื่นสามา รียนรู้และทาความเข้าใจกับเน้ือหาได้ เปรียบเสมือนร่วมกันแบ่งปันความรู้ให ละกันระหว่างผเู้ รียน และสามารถนาความรู้ทีไ่ ดไ้ ปประยกุ ต์ในชีวติ ประจาวนั

คำนำ หนำ้ มลพษิ ทางอากาศ 1 แหลง่ กาเนิดมลพษิ ทางอากาศ 2 แนวทางการแกป้ ัญหามลพษิ ทางอากาศ 8 บรรณนุกรม 9

1 มลพษิ ทางอากาศ มลพิษทำงอำกำศ หมำยถึง ภำวะอำกำศที่มีสำรเจือปนอยู่ในปริมำณท่ีสูงกว่ำระดับปกติเ เวลำนำนพอทีจ่ ะทำใหเ้ กิดอันตรำยแก่มนุษย์ สัตว์ พืช หรือทรัพย์สินต่ำง อำจเกิดขึ้นเองตำมธรรมช เช่น ฝุ่นละอองจำกลมพำยุ ภูเขำไฟระเบิด แผ่นดินไหว ไฟไหม้ป่ำ ก๊ำซธรรมชำติอำกำศเสียท่ีเกิด โดยธรรมชำติเป็นอันตรำยต่อมนุษย์น้อยมำก เพรำะแหล่งกำเนิดอยู่ไกลและปริมำณที่เข สภำพแวดล้อมของมนุษย์และสัตว์มีน้อย กรณีท่ีเกิดจำกกำรกระทำของมนุษย์ ได้แก่ มลพิษจำกท่อ เสียของรถยนต์จำกโรงงำนอุตสำหกรรมจำกขบวนกำรผลิตจำกกิจกรรมด้ำนกำรเกษตรจำกกำรระเ ของกำ๊ ซบำงชนดิ ซึง่ เกดิ จำกขยะมลู ฝอยและของเสีย

2 แหล่งกำเนิ ดมลพิษทำงอำกำศ มลพษิ ทำงอำกำศ สำมำรถแบ่งออกเป็น 2 แหลง่ ใหญๆ่ ดงั นี้ 1. แหล่งกำเนิดจำกยำนพำหนะ 2. แหล่งกำเนิดจำกโรงงำนอุตสำหกรรม

3 1แหลง่ กำเนิดจำกยำนพำหนะ ในบริเวณทใี่ กล้ถนนท่ีมีกำรจรำจรติดขัด จะมีปญั หำมลพษิ ทำงอำกำศทร่ี นุ แรง กวำ่ ในบริเวณทม่ี ีกำรจรำจรคล่องตวั สำรมลพิษที่ระบำยเข้ำสู่บรรยำกำศทเ่ี กดิ จำก กำรคมนำคมขนสง่ ไดแ้ ก่ กำ๊ ซคำร์บอนมอนอกไซด์ กำ๊ ซออกไซด์ของ ไนโตรเจน สำรประกอบไฮโดรคำรบ์ อน ฝุ่นละอองขนำดเลก็ กว่ำ 10 ไมครอน สำร ตะกั่วและก๊ำซซัลเฟอร์ไดออกไซด์

4 2แหล่งกำเนิดจำกโรงงำนอุตสำหกรรม มลพษิ ทำงอำกำศจำกแหล่ง กำเนิดอุตสำหกรรม เกดิ จำกกำรเผำไหม้เชอื้ เพลงิ และ กระบวนกำรผลติ ซงึ่ เป็ นตวั กำรสำคัญทก่ี ่อใหเ้ กดิ ผลกระทบตอ่ คุณภำพอำกำศใน บรรยำกำศและอำจส่งผลกระทบตอ่ สุขภำพอนำมัยของประชำชนในชุมชน โดยท่วั ไปหรือ กอ่ ใหเ้ กดิ ควำมเดอื ดร้อนรำคำญ เชือ้ เพลงิ ทใ่ี ช้สำหรับอุตสำหกรรมมีอยู่ 3 ประเภทใหญ่ ๆ ดว้ ยกัน คือ เชือ้ เพลิงท่ีเป็นของแข็ง เชือ้ เพลิงท่ีเป็นของเหลว ไดแ้ ก่ นำ้ มนั เตำ และนำ้ มนั ดีเซล และ เชือ้ เพลิงท่ีเป็นก๊ำซ ไดแ้ ก่ ก๊ำซธรรมชำติ และก๊ำซ LPG สำรมลพษิ ทำงอำกำศท่ีเกิดจำกกำรเผำไหมเ้ ชือ้ เพลงิ ชนิดต่ำง ๆ ไดแ้ ก่ ก๊ำซ คำรบ์ อนมอนอกไซดฝ์ ่นุ ละอง ก๊ำซซลั เฟอรไ์ ดออกไซด์ และก๊ำซออกไซดข์ องไนโตรเจน ซง่ึ พบวำ่ มี ปรมิ ำณกำรระบำยออกส่บู รรยำกำศเพม่ิ มำกขนึ้ ทกุ ปตำมปรมิ ำณกำรใชเ้ ชือ้ เพลิงท่ีเพ่มิ ขนึ้

5 ก๊ำซคำรบ์ อนมอนอกไซด์ (Carbon monoxide : CO) ก๊าซคารบ์ อนมอนอกไซด์ (Carbon monoxide : CO) เปน็ ก๊าซทไี่ ม่มีสีรสและกล่นิ เบา กว่าอากาศทั่วไปเล็กน้อยเม่ือหายใจเขา้ ไป กา๊ ซนจี้ ะรวมตัวฮโี มโกลบิน (Haemoglobin) ในเม็ดเลอื ดแดงไดม้ ากกวา่ ออกซิเจนถงึ 3624-3674 เทา่ เกิดเป็นคารบ์ อกซีฮโี มโกลบนิ (Carboxyhaemoglobin : CoHb) ซึ่งลดความสามารถของเลอื ดในการเปน็ ตัวนา ออกซิเจนจากปอดไปยงั เน้ือเยอ่ื ตา่ งๆ โดยทั่วไป องค์ประกอบสาคัญท่ีทาให้เกดิ CoHb ในเลือดมากหรือน้อยขึ้นอยูก่ ับความเข้มข้นของกา๊ ซคารบ์ อนมอนอกไซดใ์ นอากาศ ที่สดู หายใจเข้าไปและระยะเวลาทอ่ี ยใู่ นสภาวะนั้นสาหรับอาการตอบสนองของมนษุ ย์ขึ้นอยู่ กบั เปอรเ์ ซน็ ต์CoHb และความรู้สึกของแต่ละบุคคลที่ไวต่อกา๊ ซชนดิ น้ี

6 กำ๊ ซไนโตรเจนไดออกไซด์ (Nitrogendioxide : NO2) ออกไซดข์ องไนโตรเจนประกอบดว้ ยไนตรัสออกไซด์ (N2O) ไนตริกออกไซด์ (NO) ไดไนโตรเจนไตรออกไซด์ ( N2O3) ไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2) ได ไนโตรเจนเตตรำออกไซด์ (N2O4) และไดไนโตรเจนเพนตอกไซด์ไซด์ (N2O5) ในที่นจ้ี ะกลำ่ วเฉพำะNO และ NO2เนือ่ งจำกเป็นกำ๊ ซท่มี อี ยู่ทว่ั ไปในธรรมชำติ และมีควำมสำคญั ต่อสง่ิ มชี ีวติ มำกกวำ่ ออกไซดข์ องไนโตรเจนตวั อนื่ ๆ ไนตรกิ อ อกไซด์ (NO) เป็นก๊ำซไม่มสี แี ละกลน่ิ ละลำยน้ำได้บำ้ งเลก็ นอ้ ย ส่วนไนโตรเจน ไดออกไซด์ (NO2) มสี ภำพเป็นกำ๊ ซทอ่ี ุณหภูมปิ กติ กำ๊ ซท้ังสองเกิดขึ้นตำม ธรรมชำติ ได้แก่ ฟำ้ ผำ่ ฟ้ำแลบ ภเู ขำไฟระเบดิ ปฏิกิริยำขิงจลุ ินทรยี ใ์ นดินหรอื อำจเกิดจำกกำรกระทำของมนุษย์ เช่น กำรเผำผลำญเชอ้ื เพลิงกำรอตุ สำหกรรม กำรทำกรดไนตรกิ กรดกำมะถัน กำรชุบโลหะและกำรทำวตั ถรุ ะเบดิ เป็นตน้

7 ฝนุ่ ละออง (Suspended Particulate Matter : SPM) ฝ่นุ ละออง เป็นสำรท่ีมีควำมหลำกหลำยทำงดำ้ นกำยภำพ และองคป์ ระกอบอำจมีสภำพเป็น ของแข็งหรอื ของเหลวก็ได้ ฝ่นุ ละอองท่ีมีอย่ใู นบรรยำกำศรอบ ๆ ตวั เรำ มีขนำดตงั้ แต่ 0.002 ไมครอน (เป็นกล่มุ ของโมเลกลุ ท่ีมองดว้ ยตำเปล่ำไม่เห็นตอ้ งใชก้ ลอ้ งจลุ ทศั นแ์ บบอิเลกตรอน) ไปจนถึง ฝ่นุ ท่ี ขนำดใหญ่กว่ำ 500 ไมครอน (ฝ่นุ ท่ีมองเห็นดว้ ยตำเปล่ำมีขนำดตง้ั แต่50ไมครอนขนึ้ ไป) ฝ่นุ ละอองท่ี แขวนลอย อย่ใู นอำกำศไดน้ ำนจะเป็นฝ่นุ ละอองขนำดเล็ก (ขนำดเสน้ ผำ่ ศนู ยก์ ลำงต่ำกว่ำ 10 ไมครอน) เน่ืองจำกมีควำมเรว็ ในกำรตกตวั ต่ำ และจะแขวนลอยอย่ใู นอำกำศไดน้ ำนมำกขนึ้ หำกมี แรงกระทำจำกภำยนอกเขำ้ มำมีสว่ นเก่ียวขอ้ ง เช่น กำรไหลเวียน ของอำกำศ กระแสลม เป็นตน้ ฝ่นุ ละอองท่ีมีขนำดใหญ่ (ขนำดเสน้ ผำ่ ศนู ยก์ ลำงใหญ่กว่ำ 100ไมครอน)อำจแขวนลอยอย่ใู นบรรยำ กำศไดเ้ พยี ง 2-3 นำที แตฝ่ ่นุ ละอองท่ีมีขนำดเลก็ โดยเฉพำะขนำดเล็กกว่ำ 0.5 ไมครอน อำจ แขวนลอยอยใู่ นอำกำศไดน้ ำนเป็นปีฝ่นุ ละอองในบรรยำกำศอำจแยกไดเ้ ป็นฝ่นุ ละอองท่ีเกิดขนึ้ และ แพรก่ ระจำยส่บู รรยำกำศจำกแหลง่ กำเนดิ โดยตรงและฝ่นุ ละอองซง่ึ เกิดขนึ้ โดยปฎิกรยิ ำต่ำง ๆ ใน บรรยำกำศ เชน่ กำรรวมตวั ดว้ ยปฎกิ รยิ ำทำงฟิสิกส์ หรอื ปฏกิ รยิ ำทำงเคมี หรอื ปฎิกรยิ ำเคมีแสง (Photochemical reaction)ฝ่นุ ละอองท่ีเกิดขนึ้ เหล่ำนีจ้ ะมีช่ือเรยี กต่ำงกนั ไปตำมลกั ษณะ กำร รวมตวั ฝ่นุ ละออง เช่น ควนั (Smoke) ฟมู (fume)หมอกนำ้ คำ้ ง (mist) เป็นตน้ ฝ่นุ ละอองอำจเกิดจำกธรรมชำติ เช่น ฝ่นุ ดิน ทรำย หรอื เกิดจำกควนั ดำจำกท่อไอเสียรถยนตก์ ำรจรำจร และกำรอตุ สำหกรรมฝ่นุ ท่ีถกู สดู เขำ้ ไปในระบบทำงเดินหำยใจ ทำใหเ้ กิด อนั ตรำยตอ่ สุขภำพ รบกวน กำรมองเห็น และทำใหส้ ่ิงตำ่ ง ๆ สกปรกเสียหำยไดใ้ นบรเิ วณ ท่ีพกั อำศยั ปรมิ ำณฝ่นุ ละออง 30% เกิด จำกกิจกรรมของมนษุ ย์ สว่ นบรเิ วณท่ีอย่อู ำศยั ใกลถ้ นนฝ่นุ ละออง 70-90% เกิดจำกกำรกระทำของ มนษุ ยแ์ ละ พบว่ำฝ่นุ ละอองมีมีสำรตะก่วั และสำรประกอบโบไมดส์ งู กว่ำบรเิ วณนอกเมือง อนั เน่ืองมำจำกมลพษิ ท่ีเกิดจำกยำนพำหนะ ฝ่นุ ละอองเม่ือแยกตำมขนำด พบวำ่ 60% โดยประมำณ จะ เป็นฝ่นุ ท่ีมีขนำดเลก็ กว่ำ 10 ไมครอนฝ่นุ ประเภทนีเ้ กิดจำกรถประจำทำงและรถบรรทกุ ท่ีใชเคร่อื งยนต์ ดีเซลบำงสว่ นมำจำกโรง งำนอตุ สำหกรรมส่วนมำกจะพบอยทู่ ่วั ไปในเขตเมืองเขตอตุ สำหกรรม และ เขตก่ึงชนบท หำกพบในปรมิ ำณท่ีสงู จะมีผลต่อสขุ ภำพอนำมยั ของประชำชน เน่ืองจำกมีขนำดเล็ก พอท่ีจะเขำ้ ส่รู ะบบทำงเดินหำยใจสว่ นลำ่ งและถงุ ลมปอดของมนษุ ยไ์ ดเ้ ป็นผลใหเ้ กิดโรคทำงเดิน หำยใจโรคปอดต่ำง ๆเกิดกำรระคำยเคืองและทำลำยเย่ือหมุ้ ปอด หำกไดร้ บั ในปรมิ ำณมำกและเป็น เวลำนำนจะเกิดกำรสะสม ทำให้ เกิดพงั ผืดและเป็นแผลได้ ทำใหก้ ำรทำงำนของปอดลดลง ควำม รุนแรงขนึ้ อย่กู บั องคป์ ระ กอบของฝ่นุ ละอองนนั้ สว่ นฝ่นุ ขนำดใหญ่อีกประมำณ 40%

8 แนวทำงกำรแก้ปัญหำมลพิษทำงอำกำศ 1. สรำ้ งจิตสำนกึ โดยรว่ มกนั ดแู ลรกั ษำคณุ ภำพของอำกำศใน ทอ้ งถ่ิน ไมใ่ หเ้ กิดมลพษิ ทำงอำกำศ เช่น กำรเผำป่ำ 2. ปรบั เปล่ยี นวิธีกำรกำจดั ขยะหรอื เศษอำหำร จำกกำรเผำขยะ เป็นวิธีอ่ืนๆ ท่ีไมก่ อ่ ใหเ้ กิดควนั 3. ออกกฎหมำยควบคมุ อยำ่ งเครง่ ครดั ตอ่ โรงงำนอตุ สำหะกรรม ในกำรปลอ่ ยควนั พษิ ออกสชู่ นั้ บรรยำกำศ 4. ปลกู ตน้ ไม้ เพ่ือใหช้ ว่ ยลดคดั กรองอำกำศเสยี ทำใหอ้ ำกำศมี คณุ ภำพท่ีดีขนึ้ 5. ลดกำรใชล้ ดยนตส์ ว่ นตวั หนั มำใชร้ ถสำธำรณะแทน เพ่ือลด ปัญหำปลอ่ ยมลพิษ

9 บรรณำนุกรม กรมวชิ ำกำร กระทรวงศึกษำธิกำร. ( 2545). เอกสำรประกอบหลกั สตู รกำรศึกษำข้ันพ้ืนฐำน พ.ศ. . 2544 ค่มู ือกำรจัดกำรเรียนร้กู ลุ่มสำระกำรเรียนรวู้ ิทยำศำสตร.์ กรงุ เทพมหำนคร : โรงพมิ พ์ องคก์ ำรรับส่งสินคำ้ และพสั ดภุ ณั ฑ์ (ร.ส.พ.) บรู ชยั ศิรมิ หำสำคร และคณะ. (มปป.). คู่มือครูแผนกำรจดั กำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตร์ ป. 5 . กรุงเทพฯ บรษิ ัท อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท.จำกดั . สถำบนั ส่งเสรมิ กำรสอนวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยี. กระทรวงศกึ ษำธิกำร. ( 2548 ). หนังสอื เรยี นสำร กำรเรยี นรู้พนื้ ฐำนวิทยำศำสตร์ กลุ่มสำระกำรเรยี นรู้วทิ ยำศำสตร์ ชั้นประถมศกึ ษำปี ท่ี กรุงเทพมหำนคร : โรงพมิ พค์ รุ ุสภำลำดพรำ้ ว.