ใบความรู้ที่ 1 งานช่างกับการดำรงชีวิต

ใบความรู้ที่ 1 เร่ือง งานช่างกบั การดารงชวี ิต ปัจจุบันการดารงชีวติ ของมนุษย์ทุกคนต้องการความเปน็ อยทู่ อ่ี บอุน่ มคี วามสุข และปลอดภยั ดังน้ัน ทุก ๆ คนต่างก็พยายามใฝ่หาส่งิ อานวยความสะดวกตา่ ง ๆ เพ่ือใหค้ นใดครอบครัวมีความสุข และสงิ่ เหล่านั้นก็คอื เครื่องใช้ อปุ กรณ์ในบ้าน ซงึ่ การใช้เครื่องใช้ อปุ กรณใ์ นบ้านให้ถูกวิธี และมอี ายุการใช้งาน ไดน้ านน้นั ผู้ใชจ้ ะต้องมีความรู้ ความเข้าใจในเรื่องการใช้เครอื่ งใช้ อปุ กรณ์ในบ้าน อยา่ งถูกวิธี เชน่ การบารุงรกั ษา การซ่อมแซม การติดตงั้ เป็นตน้ ความร้เู บ้ืองตน้ กบั งานช่าง งานช่าง มีมาควบคู่กับมนุษยต์ ้ังแตใ่ นยุคต่าง ๆ ตั้งแต่ในยคุ หนิ ยุคโลหะ จนกระทั่งในยุคปัจจุบนั เพ่อื ประโยชนใ์ นดา้ นการดารงชวี ิตและความสะดวก สบาย ก่อใหเ้ กดิ การพัฒนาอย่างตอ่ เน่ือง ท้ังในดา้ นวสั ดุ อปุ กรณ์และเครื่องมอื กลายเป็นอาชพี ในสาขาตา่ ง ๆ งานช่างจงึ มีความสาคัญเกยี่ วข้องกับการดาเนินกิจกรรมในชวี ิตประจาวันของมนุษย์เป็นสว่ นใหญ่ การมีความรู้ความเข้าใจในงานชา่ งตลอดจนการมีทกั ษะงานชา่ ง สามารถปฏบิ ตั ติ ามทักษะกระบวนการทาง ชา่ งอย่างถูกต้อง ก็จะเกดิ ประโยชน์ตอ่ การนาไปใชใ้ นการดารงชวี ติ ประจาวนั เป็นอยา่ งดี ท้ังในเร่อื งการเลือก และการใช้วัสดสุ ง่ิ ของเคร่ืองมือเครื่องใช้ในบา้ น ศาสตร์ หมายถงึ ต้องใช้ความรู้ ความชานาญ และประสบการณ์ ศิลป์ หมายถงึ ตอ้ งมีความสวยงาม ประณตี ละเอียดอ่อน งานชา่ งจงึ ต้องใชท้ งั้ สองอย่างควบคู่กนั จงึ จะได้ผลงานท่ีดีมีประโยชนแ์ ละสวยงามด้วย ความหมายทกั ษะงานชา่ ง ทกั ษะ (Skill) หมายถึงความสามารถในการทางานไดอ้ ย่างคล่องแคล่ว ว่องไว รวดเรว็ ถกู ต้องแมน่ ยา และความชานาญในการปฏบิ ัติจนเปน็ ทเ่ี ชอ่ื ถือและยอมรับของบุคคลทั่วไป ช่าง (Handy man) หมายถึง ผทู้ มี่ ีความรู้และชานาญในงานหรอื ในศิลปะอย่างใดอยา่ งหนึ่ง ในการ สรา้ ง การผลติ การซ่อมแซม บารุงรกั ษา การดัดแปลงแก้ไขวัสดุและอปุ กรณ์ตา่ งๆ งานช่าง (Handicraft) หมายถงึ สงิ่ ทเี่ ปน็ ผลเกดิ จากการทางานของช่าง งานชา่ งแบ่งออกไดห้ ลาย สาขา เช่น งานไม้ ชา่ งไฟฟ้า ช่างโลหะ ช่างยนต์ ชา่ งประปา เป็นต้นผู้เปน็ ชา่ งจึงมกั มีคาตอ่ ท้าย เพ่ือบอก ประเภทหรอื สาขาของงานทที่ า เชน่ ช่างเขยี นแบบ ช่างไม้ ชา่ งปูน ชา่ งไฟฟ้า ชา่ งประปา ชา่ งโลหะ ชา่ ง คอมพิวเตอร์ เปน็ ตน้

ทักษะเชิงชา่ ง (Engineering skill) หรือทักษะปฏิบัติ หมายถึง ความสามารถหรือสมรรถนะในการใช้ เครือ่ งมอื ชา่ งพ้นื ฐาน เพ่ือสามารถปรับปรุงซ่อมแซม ตกแตง่ บ้านเรือน ที่อย่อู าศยั เครื่องใชใ้ นชีวิตประจาวัน (กฤษมนั ต์ วัฒนาณรงค.์ 2554 : http://www.thairath.co.th) ทกั ษะงานช่างในชีวิตประจาวนั อาจกลา่ วไดว้ ่า เป็นงานทต่ี ้องใช้ทกั ษะทเ่ี ปน็ พ้นื ฐานเก่ยี วกบั การสรา้ ง การผลติ การซ่อมแซม บารุงรักษา การดัดแปลงเคร่ืองใช้ในบ้าน ท่ที ุกคนสามารถทาไดด้ ้วยตนเอง สว่ นใหญ่ เปน็ งานเกีย่ วกับการซ่อมแซมแก้ไขสิง่ ของเคร่ืองใช้ในบ้านท่ีชารุด เสียหาย หรือสร้างส่งิ ของง่าย ๆ เชน่ ซอ่ มแซมโตะ๊ เก้าอ้ี รัว้ ผนัง ถนน ทางเทา้ ในบ้าน การเดนิ สายไฟฟา้ ในบา้ น การเดนิ สายโทรศพั ท์ การต่อ ประปา การดูแลบารุงรักษาเครือ่ งใชไ้ มส้ อยภายในบ้าน ด้วยตนเอง ตลอดถงึ เครอ่ื งยนต์กลไกและเครื่องมือ เครอ่ื งใชท้ างเทคโนโลยีต่าง ๆ เป็นต้น เพ่อื การดารงชวี ิตประจาวันได้อย่างมีความสุข ช่างทด่ี ีนอกจากจะมีความรู้ในงานของตอนเองแล้ว ยังต้องมีฝมี ือหรอื ศิลปะในการทางานด้วย ความรู้ เก่ียวกบั งานช่างอาจจะไดจ้ ากการเล่าสบื ตอ่ กันมา หรือจากการศกึ ษาเล่าเรียนท้ังทางตรงและทางอ้อม ประสบการณ์ในการทางานของชา่ ง นอกจากจะเสรมิ ความร้ขู องชา่ งแล้ว ยังชว่ ยให้มีความชานาญในฝีมือการ ทางานและการแสดงความสามารถทางศลิ ปะอกี ด้วย งานช่างจงึ มีหลายระดบั เริ่มจากระดับเบ้ืองตน้ ซึง่ เปน็ ระดับธรรมดาสามัญทั่วไป แล้วจึงเปน็ งานช่างในระดับสูงย่ิงขึน้ งานชา่ งบางอย่างเป็นงานชา่ งระดับสงู มากถึง ตอ้ งศึกษาในระดับอุดมศกึ ษาในอนาคตต่อไป (สรพงษ์ ศรีวินจิ : 2546 - 3) คุณคา่ และความสาคญั ของทักษะงานชา่ ง ทักษะงานชา่ งในชีวิตประจาวนั เกี่ยวข้องกับการใชเ้ คร่อื งมือช่าง เช่น การใช้ค้อน คมี ประแจ ตะใบ มดี หรอื คตั เตอร์ ขวาน สิ่ว ไขควง รวมทั้งเคร่ืองมือทใ่ี ช้ไฟฟ้าบางชนิด เชน่ สวา่ นไฟฟ้า เล่ือยไฟฟ้า เป็นตน้ นอกจากนั้นยังรวมไปถึงทักษะของการใช้อุปกรณ์ต่าง ๆ รวมทงั้ อาวุธ และพาหนะ เช่น รถจักยาน รถจักยาน ยนตร์ รถยนต์ เรือท่ีใชเ้ ครอื่ งยนต์ขบั เคลอ่ื น และเคร่ืองมือเครื่องใชท้ างเทคโนโลยี นอกจากน้ัน ยังเปน็ การ ส่งเสริมใหม้ สี มรรถนะในการจัดระบบความคดิ ในการแกป้ ัญหาทต่ี ้องใชก้ ลวิธหี รือเทคนิควิธที เี่ หมาะสมอกี ดว้ ย ความสามารถหรือสมรรถนะเชิงชา่ งน้ีจะถูกนามาใชเ้ ม่ือมปี ัญหาท่ตี ้องแก้ไข ในยามภาวะปกตอิ าจไมเ่ ห็นคณุ ค่า และความสาคัญ ทกั ษะเชิงช่างเป็นทักษะแฝงท่ีมีไวแ้ ก้ปัญหาในชีวิตประจาวัน และเม่ือประสบภยั พิบัติ หรือ ยามฉุกเฉิน เช่น ในสถานการน้าท่วมจะพบว่า ผมู้ ่ีทักษะเชิงชา่ งสามารถแก้ปัญหาบา้ นเรือนทป่ี ระสบภัยได้ ดีกวา่ ประหยดั กว่าและมีประสทิ ธิภาพสูงกว่าผขู้ าดทักษะงานชา่ ง (กฤษมันต์ วฒั นาณรงค.์ 2554: http://www.thairath.co.th)

ประโยชนทไี่ ดร้ ับจากการปฏิบัติงานชา่ งในบ้าน 1. เป็นการฝึกฝนการเรียนรู้เพือ่ เปน็ ชา่ งฝมี ือต่อไปในอนาคต 2. เปน็ การตรวจสอบและซ่อมแซมปรบั ปรุงแก้ไขเคร่ืองมือ เครอ่ื งใช้ วสั ดุอปุ กรณ์ใหม้ สี ภาพการใช้ งานได้เปน็ อยา่ งดี เพอ่ื ยืดอายุการใชง้ าน 3. เป็นการเรยี นรเู้ ชงิ ประจกั ษ์ในการใชเ้ คร่ืองมือวัสดอุ ปุ กรณ์ในงานชา่ งโดยตรงเพ่อื การสร้างสรรค์ ชิ้นงานในชวี ติ ประจาวนั หรือเพ่ือการประกอบอาชีพตอ่ ไป 4. สง่ เสริมการมีจติ สานึกความปลอดภยั ในการทางานได้เป็นอยา่ งดี 5. สง่ เสรมิ การคดิ คิดวเิ คราะห์การแกป้ ัญหา โดยการใช้งานช่างในการซ่อมแซม 6. สง่ เสรมิ การใชเ้ วลาวา่ งให้เปน็ ประโยชนด์ ว้ ยการซ่อมแซม เคร่อื งมือเคร่อื งใชใ้ นบ้าน 7. สง่ เสริมการอนรุ กั ษ์ทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดลอ้ ม โดยลดการใช้ทรัพยากรดว้ ยการซ่อมแซม ประกอบของใชท้ ่ีมอี ยแู่ ล้วให้มีสภาพดีทดแทนการชื้อใหม่ ประเภทของงานช่าง งานชา่ งท่เี ก่ยี วข้องกับการนาไปใชใ้ นชวี ติ ประจาวัน สามารถจาแนกได้ 4 ประเภทดังนี้ 1. งานบารงุ รักษา เป็นงานทต่ี อ้ งใชค้ วามรคู้ วามสามารถเก่ยี วกับหลักการวิธกี ารทางาน การดูแล บารุงรกั ษา และข้อควรรังในการใช่เครอ่ื งมือ เคร่ืองใช้ และอปุ กรณ์ในบา้ น เช่น เครื่องใชไ้ ฟฟา้ เครื่องสุขภัณฑ์ เฟอร์นิเจอร์ ให้สามารถใช้งานได้อย่างถกู ต้อง 2. งามซ่อมแซม เปน็ งานทต่ี ้องใช้ความรคู้ วามสามรถเก่ียวกับหลกั การทางานของเครื่องมือ เคร่ืองใช้ วสั ดอุ ปุ กรณ์ เพ่ือตรวจสอบอุปกรณ์ เครื่องใชใ้ นบ้านเมือ่ มีการชารุดหรือเสียหาย 3. งานตดิ ตัง้ เปน็ งานที่ต้องใช้ความรคู้ วามสามารถเก่ยี วกับหลักการทางานของเคร่ืองมือวสั ดุ และ อุปกรณ์ เพ่ือตดิ ต้งั เครื่องใช้ อุปกรณใ์ นบา้ นให้สามารถใช้งานได้ 4. งานผลติ เป็นงานท่ตี ้องใชค้ วามรูค้ วามสามารถและทักษะการใช้เครื่องมือ วสั ดแุ ละอุปกรณ์ โดยมี การคิดวิเคราะห์ วางแผน ออกแบบช้ินงานวธิ กี ารทางานอย่างเปน็ กระบวนการสามารถเลอื กใช้วัสดุ อปุ กรณ์ เคร่ืองมือ และผลิตช้นิ งานได้ตามความต้องการ หลักการ วธิ ีการ และข้นั ตอนในการทางานงานชา่ ง 1. หลักการทางานงานชา่ ง 1.1.มคี วามรเู้ ก่ียวกบั ลกั ษณะส่วนประกอบและประโยชนช์ องเคร่ืองมือเครื่องใช้ 1.2.มีความรูเ้ กีย่ วกบั หลักการทางาน การดแู ลรักษา และความปลอดภัยของเครื่องมือ 1.3.มคี วามรู้เก่ียวกบั หลักการทางานและดูแลรกั ษาวสั ดุ อปุ กรณ์ในบ้าน

2. วธิ กี ารทางานช่าง การทางานงานชา่ งทุกประเภทตอ้ งมแี นวทางการดาเนินงาน ดงั น้ี 2.1. ศกึ ษาข้อมลู การทางานของเครื่องมือ เคร่ืองใช้ ศกึ ษาคาแนะนาหลกั ความปลอดภยั ในการทางาน 2.2. วางแผนการดาเนนิ งาน การบารงุ รกั ษา การซอมแซม การตดิ ตั้งและการผลิตคานึงถงึ การใช้ เทคโนโลยี ทรัพยากร พลงั งานและวิธีการใชว้ ัสดุ อปุ กรณ์อย่างเหมาะสม 2.3. ปฏบิ ัตติ ามข้ันตอนทไี่ ด้วางแผนไว้ พร้อมทง้ั มีการตรวจสอบ และแก้ไขระหว่างทป่ี ฏบิ ัติ จดั เกบ็ บารุงรักษาเครื่องใช้ 2.4. ตรวจสอบและประเมินการทางานทุกขนั้ ตอน ต้ังแต่ข้นั เตรียมการ ขน้ั ดาเนินการและหลัง ดาเนนิ การ 3. ขนั้ ตอนการทางานชา่ ง 3.1 ขัน้ เตรยี มการหรือขัน้ วางแผน เปน็ ขนั้ ตอนศกึ ษาคมู่ ือการใชแ้ ละการทางานของส่วนประกอบท่ี ตอ้ งมีการบารงุ รักษา ผู้ปฏิบตั ิตอ้ งวเิ คราะห์วา่ เครื่องมือ เครื่องใช้แต่ละชนิดมปี ญั หาเช่นใด 3.2 ขน้ั ตอนดาเนนิ การหรือปฏิบัติ เปน็ ข้ันตอนการทางานตามที่วางแผนหรอื เตรยี มไว้ โดยผู้ปฏิบัตจิ ะ ลงมอื ปฏบิ ัติตามขัน้ ตอนทกี่ าหมดไว้ มแี บบรายการอย่างไร 3.3 ขนั้ ตรวจสอบ เป็นขัน้ ตอนการตรวจสอบหรือประเมินวิธกี ารทางานชา่ งว่ามีข้อบกพร่องหรือปญั หา ท่ีสว่ นใดเพื่อแก้ไขปญั หาในการทางานให้มปี ระสทิ ธิภาพ 3.4 ขั้นปรบั ปรงุ และพฒั นา เป็นขัน้ ตอนท่ีสาคัญของการทางานชา่ ง เพราะขนั้ ตอนนี้เป็นการนาผลการ ตรวจสอบหรือประเมนิ การทางานช่าง โดยนาขอ้ ดหี รือข้อเด่นมาพัฒนาใหด้ ีขนั้ หลกั การจดั การงานชา่ ง การทางานกลุ่มในองค์กรมงุ่ เนน้ เปา้ หมายสาคัญคือความสาเร็จและคุณภาพของงาน เพื่อให้การ ทางานบรรลุเปา้ หมาย การจัดการจงึ เป็นสิ่งสาคัญของการทางาน ดังนน้ั การจะทางานช่างได้อย่างมี ประสทิ ธิภาพ ผู้ปฏิบตั ติ ้องมีความร้แู ละความเขา้ ใจในการจัดการงานช่าง ความหมายและความสาคัญของการจัดการ การจัดการ หมายถึง ความพยามของบคุ คลทจี่ ะจัดระบบงาน (ทางานเป็นรายบุคคล) และจัดระบบคน (ทาเป็นรายกลุ่ม) ให้เหมาะสม เพ่อื ให้การทางานสาเร็จตามเปา้ หมายอย่างมีประสิทธิภาพ กระบวนการจัดการงานช่าง 1. การวางแผนดาเนนิ การ เป็นความสามารถในการวางแผนว่าจะใช้กาลังคนในการทางานอย่างไร จานวนเทา่ ไร อปุ กรณ์อะไรบ้าง

2. การแบ่งงาน เป็นความสามารถในการแจกแจงงานทจ่ี ะทาว่าเป็นงานประเภทใด ต้องใช้เครื่องมือ วสั ดุ และอุปกรณอ์ ะไรบา้ ง 3. การบรหิ ารบุคคล เปน็ ความสามารถในการคัดเลอื กคนเข้าทางานได้เหมาะสมกับงาน สามารถสร้าง บรรยากาศในการทางานและสร้างแรงจูงใจ 4. การบรหิ ารการเงินและวัสดุ เป็นความสามรถในการเตรียมและจัดหา ตลอดจนควบคุม ตรวจสอบ งบประมาณและวสั ดทุ ่ีไดว้ างแผนกอ่ นและหลังปฏิบัติ 5. การผลติ เป็นความสามารถในการปฏบิ ัติงานตามขัน้ ตอนทไ่ี ด้วางแผนไว้ และมีการควบคุม ตรวจสอบคณุ ภาพการผลติ 6. การจดั จาหน่ายและบริการ เป็นการอานวยความสะดวกในการขนสง่ ผลผลติ หรือผลิตภณั ฑ์จาก ผู้ผลติ ไปสู่ลกู ค้า 7. การแกไ่ ขปัญหา เกิดจาการตรวจสอบคณุ ภาพในข้นั ตอนการผลติ หรอื ปฏิบตั งิ านอย่างมี ประสิทธิภาพ การประเมินผลการทางานงานงานชา่ ง 1. การประเมินกอ่ นการดาเนินงาน เป็นการประเมินการวางแผนการทางานของผู้ปฏิบัติงานว่ามี ความรู้ความเข้าใจในการทางาน ตงั้ แตว่ ัตถปุ ระสงค์ ทรัพยากรท่ีใช้ มีความเหมาะสมเพียงพอหรอไม่ 2. การประเมนิ ระหวา่ งการดาเนินงาน เป็นการประเมนิ กระบวนการการทางานของผู้ปฏิบัตงิ าน ทั้ง การทางานเปน็ รายบคุ คล และการทางานกลุ่ม ไดแ้ ก่ การวิเคราะหง์ าน การปฏิบตั งิ านตามขน้ั ตอน 3. การประเมนิ หลังการดาเนนิ งาน เป็นการประเมินความสาเรจ็ ของงานหรอื ผลงานเป็นไปตาม เป้าหมายท่กี าหมดไว้หรอื ไม่ หรือเป็นไปตามวัตถปุ ระสงค์ หนงั สอื อา้ งอิง สถาบันพฒั นาคุณภาพวิชาการ (พว.) หนังสือเรียน รายวิชาพนื้ ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 .กรุงเทพมหานคร : บริษัทพฒั นาคุณภาพวิชาการ (พว.) จากดั , 2555.