หนังสือเรื่องห้าอาชีพเกษตรลงทุนน้อย

หนงั สอื เรอ่ื งหา้ อาชพี เกษตรลงทุนนอ้ ย จัดทาโดย กศน.ตาบลบา้ นเตา่ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอบา้ นแท่น สานกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย จังหวัดชยั ภูมิ

อาชีพท่ี 1 เพาะเห็ดฟางในตะกร้า วัสดุอุปกรณ์ทตี่ อ้ งใช้ 1. ฟางขา้ ว หรอื ผกั ตบชวาแหง้ 2. ขีเ้ ลื่อยหรอื วสั ดเุ พาะเหด็ ชนดิ อนื่ ๆ ทผี่ ่านการเพาะมาแล้ว (วสั ดเุ หลอื ทิง้ ) 3. หวั เชื้อเหด็ ฟาง 4. ตะกรา้ พลาสตกิ ขั้นตอนการทา ขั้นแรก น้าฟางไปแช่น้า 1 คนื แลว้ ผง่ึ ใหห้ มาดๆ ชืน้ ๆ อกี คร่ึงวัน (ให้เหลือความชื้นราว 10 เปอรเ์ ซน็ ต์ ลองบีบดูแล้วไมม่ ีนา้ หยด) ถา้ ใชผ้ ักตบชวา กต็ ้องเปน็ ผกั ตบชวาตากแห้ง นา้ มารดนา้ จากนน้ั น้าฟางเรยี งก้นตะกร้า (ปพู น้ื ) โรยดว้ ยขเ้ี ล่อื ย และตามด้วยหัวเชอ้ื เหด็ ฟาง (ขี้ เลื่อยและหวั เชื้อโรยขอบตะกร้า เพ่อื ใหด้ อกเหด็ ออกตามขอบตะกรา้ เป็นชนั้ ๆ ขึน้ มา) ท้าซ้ากันจนครบ 4 ชน้ั เตม็ ตะรา้ โดยชั้นสุดทา้ ย โรยข้เี ลอ่ื ยและหัวเชือ้ เต็มพนื้ ท่ี (เพอ่ื ใหด้ อกเห็ดออกดา้ นบน จนเต็ม) ขั้นสุดท้าย ครอบด้วยถงุ พลาสติก (เหด็ ตอ้ งการความร้อน ช้นื )

หลังจากผ่านไป 4-5 วนั ให้สังเกต ถา้ มีละอองนา้ เป็นฝา้ เกาะทถี่ งุ กใ็ ช้ได้ แตถ่ ้าไม่มี ต้องเปิดถงุ รดนา้ ครบ 9-12 วัน เหด็ เริม่ ออก (ชว่ งวันที่ 4 ถึงวันท่ี 9 อยา่ เปิดถงุ มเิ ชน่ นน้ั ดอกจะชะงกั การเตบิ โต) หลงั จากเห็ดออกแลว้ เก็บไดอ้ กี 5 วนั จะได้เหด็ ราว 2 กก. หากเกบ็ เหด็ หมดแล้ว วัสดุเพาะเหด็ ท้ังหมด น้าไปทา้ ปุ๋ยหมกั ตอ่ ได้ การลงทนุ ตะกร้า 1 ใบ 40 บาท หวั เช้อื เหด็ ฟาง 15 บาท (ท้าได้ 2 ตะกรา้ ) ฟาง หรอื ผกั ตบชวา หาได้ทั่วไป อาชีพท่ี 2 เพาะถั่วงอกในโอ่ง นางศรนี วล แก้ววนั อายุ 46 ปี จากโคราช ผ้ทู า้ อาชีพเพาะถัว่ งอกแบบโบราณ บอก ขนั้ ตอนการท้ามาวา่ ข้นั ตอนแรกนั้น ตอ้ งไปหาเลือกซ้อื โอง่ ขนาดความสงู 1.5 ฟุต กว้าง 1 ฟุต แล้วน้ามา เจาะรู้ขนาดนิว้ กอ้ ย 2 รทู ่กี ้นโอง่ เพ่อื ให้น้าสามารถซมึ ออกได้

ขน้ั ตอนท่ี 2 ใหซ้ ือ้ เมลด็ ถ่วั เขยี ว คัดเกรด A ในปจั จุบนั ราคากิโลกรมั 60 บาท แลว้ นา้ เมลด็ ถว่ั เขยี วนั้นมาแชไ่ ว้ในกะละมงั ประมาณ 5 ชั่วโมงกอ่ น ขัน้ ตอนท่ี 3 น้าเมล็ดถัว่ เขียวทแี่ ช่น้าไวก้ ่อนหนา้ นั้นแลว้ มาใส่ไวใ้ นโอง่ ประมาณโอ่งละ 2 กโิ ลกรัม แลว้ คลมุ ด้วยกระสอบทิ้งไว้ 1 คนื เพ่ือให้รากงอกออก ขั้นตอนที่ 4 ให้เอาใบสะแกสด มาคลมุ ไว้ดา้ นบนเมลด็ ถ่วั เขยี ว แลว้ เอาไม้ไผข่ ดั ไว้ ด้านบน ขน้ั ตอนที่ 5 หม่ันรดน้าใส่ในโอ่ง วันละ 4 เวลา ตดิ ตอ่ กันเปน็ ระยะเวลา 3 วัน ขั้นตอนท่ี 6 ดึงไมไ้ ผ่ท่ขี ดั ไว้ออก แลว้ เปิดเอาใบสะแกออกด้วย ซง่ึ กจ็ ะได้ถัว่ งอกที่มคี วาม ขาว อวบ พรอ้ มทีจ่ ะเกบ็ ไปขายได้ทันที ส่วนขนั้ ตอนการคดั เอาเปลือกถัว่ เขียวออกจากถวั่ งอกนั้น ก็จะใชพ้ ัดลมขนาดใหญ่ เปา่ แลว้ นา้ ผ้ามุ้งมาปู และนา้ ถว่ั งอกมาใส่กระดง้ เพอ่ื รอ่ นใหเ้ ปลอื กถ่ัวเขยี วปลวิ ออกจาก ถั่วงอก พอคดั ไดถ้ ั่วงอกล้วนแล้ว กเ็ ก็บใส่ถงุ ชั่งกิโลพรอ้ มนา้ ไปขายไดแ้ ล้ว

อาชีพที่ 3 เพาะต้นออ่ นและไมโครกรนี ในเชงิ การคา้ ไมโครกรนี เปน็ ตน้ กลา้ ทม่ี ีการเจรญิ เติบโตต่อมาอกี ระยะหนง่ึ หลงั จากทีร่ ากเพง่ิ งอก ออกมา โดยส่วนใหญจ่ ะใชเ้ วลาในการเจรญิ เตบิ โตประมาณ 1-2 สัปดาห์ มีลา้ ต้นอวบ และมีใบจริง 2-3 ใบ หลงั จากทีใ่ บขยายเตม็ ที่กพ็ รอ้ มทจ่ี ะเก็บเกยี่ ว โดยการตดั ลา้ ต้น เหนอื ผวิ ดิน ไมโครกรีนจึงมลี ักษณะคลา้ ยกับตน้ อ่อน แต่มคี วามแตกตา่ งกันทส่ี าคญั หลายประการ เชน่ วธิ กี ารผลิต ไมโครกรนี จะเจริญเตบิ โตในดนิ หรือวัสดุปลูก เช่น พที มอส หรือวสั ดุ เสน้ ใยอืน่ ๆ การเพาะต้นอ่อน มีอปุ กรณ์ คอื โหลแกว้ ปากกวา้ ง และปดิ ภาชนะด้วยตะแกรงซี่ถ่ี พรอ้ มเตรียมเมลด็ พนั ธ์ุ ทีม่ คี วามงอกดี สะอาด ปราศจากโรค ชนดิ ท่ีตอ้ งการจะเพาะ จากนัน้ แช่เมลด็ ในน้า สะอาดเปน็ ระยะเวลา 8-12 ช่ัวโมง และถา่ ยน้าออก เสรจ็ แลว้ จงึ วางโหลแกว้ ในลักษณะ เอียง ถา่ ยน้าเขา้ ออกวนั ละ 2 คร้ัง เชา้ เยน็ ท้าอยา่ งนีซ้ ้าๆ เปน็ เวลาประมาณ 3-7 วนั ข้นึ อยู่กับชนดิ ของผกั จะไดต้ ้นอ่อนท่ีพรอ้ มบรโิ ภค การเพาะไมโครกรีน จะต้องมีวสั ดุเพาะทมี่ ลี กั ษณะอุม้ นา้ ได้ดี และรว่ นซุย มคี วามอยู่ตัว แนน่ พอที่จะไมใ่ หต้ น้ กลา้ ล้ม การเตรยี มเมลด็ พนั ธกุ์ ็เหมอื นกับการเพาะต้นออ่ น จากนัน้ จึงเพาะเมล็ดลงใน ถาดพลาสตกิ หรอื ตะกรา้ พลาสตกิ ถ้าหากเพาะในกล่องพลาสตกิ ควรเปดิ ฝาไว้เพอ่ื การ ระบายอากาศทดี่ ี รดน้าวันละ 1-2 คร้ัง เปน็ เวลา 10-14 วนั ขน้ึ อยูก่ ับชนดิ ของผัก

ส้าหรบั เมล็ดพันธผุ์ ัก ทส่ี ามารถน้ามาเพาะเปน็ ตน้ ออ่ นหรือไมโครกรีนได้ เชน่ บรอ็ กโคล่ี กะหลา้่ ปลี ผกั บ้งุ จีน โหระพา กะเพรา เรดชิ กวางต้งุ คะนา้ เขียวนอ้ ย ขี้หดู โสน กระถนิ แค ผกั ปลังขาว ผกั ปลงั แดง ผกั โขม แมงลกั ทานตะวนั เป็น เมื่อไดผ้ ลผลิตแล้ว นิยมแพก็ ใส่ถงุ จ้าหน่าย ซงึ่ อาจทา้ เปน็ อาชพี เสริม ใช้เวลาว่างจาก งานประจ้า น้าไปจา้ หน่ายทอี่ อฟฟศิ เพอ่ื นร่วมงาน หรือวางขายตามตลาดนัดตาม ส้านักงาน เปดิ ท้ายขายของ ตลาดสดท่ัวไป หรือส่งซูเปอรม์ ารเ์ ก็ต เปน็ ตน้ อาชพี ท่ี 4 ปลูกโหระพา-กะเพรา ข้างบา้ น สรา้ งรายไดเ้ สรมิ ท้ังกะเพรา และโหระพา เปน็ พชื ดูแลงา่ ย ไมค่ อ่ ยเป็นโรค เกบ็ ขายไดท้ งั้ ปี แตเ่ พ่อื ให้ เจริญงอกงามดี ก็แค่ใสป่ ยุ๋ ให้ 20 วัน ต่อคร้ัง อาจจะใช้สูตร เสมอ หรอื สตู ร 46-0-0 ก็ ได้ ถา้ ตน้ ไหนแกจ่ ดั กต็ ดั ทิ้ง และการที่ตัดกง่ิ มาเดด็ ใบขาย กเ็ ท่ากับเปน็ การตดั แตง่ กิ่งไปใน ตัว อกี ไม่นานกแ็ ตกกิง่ ใหม่

เมอ่ื ตดั มาแลว้ ลา้ งน้า 1 ครัง้ จากนน้ั เด็ดใบ เด็ดช่อ ใสฝ่ าชี (หงาย) ผง่ึ ให้สะเดด็ นา้ ทา้ ให้ใบผกั ไม่เน่า ราคารบั ซื้อ (เด็ดใบแล้ว) อยทู่ กี่ โิ ลกรมั ละ 40 บาท วนั หน่ึงเก็บได้ 7-8 กิโลกรมั นบั เปน็ รายไดเ้ สรมิ เป็นค่ากับขา้ วทุกวัน ใครท่ที ้าการเกษตร หรอื พอมีที่มที างอยู่แล้ว อาจเอาไอเดียไปทา้ ได้เลย ซึ่งจะว่าไปแลว้ การปลกู การดูแล ไมย่ ากเทา่ การหาตลาด ดังนน้ั ก่อนปลูก ลองไปสา้ รวจตลาดก่อนว่า จะไปส่งใหใ้ คร ที่ไหน และจะไดร้ าคาเทา่ ไหร่ อาชพี ที่ 5 เล้ยี งปลาหมอ ปลาหมอเป็นปลาทท่ี นทาน เลย้ี งง่าย และมผี บู้ ริโภคให้ความนยิ มโดยเฉพาะตามตลาด ในตา่ งจังหวดั ขน้ั ตอน 1. ขุดบอ่ อยู่ท่ีขนาด 10×20 เมตร ความลึกของบอ่ ประมาณ 2 เมตร

2. ปรับสภาพดิน ดว้ ยการโรยปนู ขาวที่ก้นบอ่ เพ่อื ปรับสภาพดนิ และฆา่ เชือ้ โรค จากน้นั ตากบอ่ ไว้ ประมาณ 7 วัน พอครบกา้ หนดก็เตรยี มสูบน้าเขา้ ภายใน บอ่ ในระยะแรกกน้ บ่ออาจเกิดไรแดงใหล้ กู ปลาหมอไดก้ นิ 3. ก่อนท่ีจะปลอ่ ยลกู ปลาลงบอ่ จะสูบนา้ ลงไปในบอ่ ใหม้ รี ะดับน้า ประมาณ 120 เซนติเมตร แล้วรกั ษาระดบั น้าไวเ้ ชน่ นี้ จนกวา่ ลูกปลามอี ายไุ ดป้ ระมาณ 1 เดอื น พอเขา้ สเู่ ดือนท่ี 2 จะเพม่ิ ระดับน้าขน้ึ มาอยู่ท่ี 140 เซนติเมตร พอลกู ปลาหมอเข้าเดอื นที่ 3 เพิม่ ระดับน้าขึ้นเป็น 180 เซนติเมตร พอครบเดือนที่ 4 ระดับนา้ จะอยทู่ ี่ 2 เมตร จนกวา่ ปลาหมอจะไดข้ นาดสง่ ขายได้ 4. สว่ นพันธุ์ปลา เลอื กลูกปลาหมอจากฟารม์ ทเ่ี ชือ่ ถือไดเ้ พราะถ้าเลือกลกู ปลาหมอมา ไมด่ โี อกาสจะเปน็ เพศผหู้ มดคอ่ นข้างมาก แนะน้าพันธุช์ ุมพร 1 ขนาดประมาณ 2-3 เซนติเมตร (ไซซ์ใบมะขาม) ราคาตัวละ 80 สตางค์ เป็นปลาหมอทผี่ ่านการแปลงเพศ แลว้ จะเอาเพศเมยี เปน็ หลัก เพราะเพศเมยี จะเจริญเตบิ โตได้ดีกวา่ เพศผู้ มีขนาดใหญ่ กวา่ 5. บอ่ ขนาด 10×20 เมตร ปล่อยลกู ปลาหมออยู่ที่ 5,000 ตวั ต่อบ่อ แต่ถ้าใครจะ ปล่อยถงึ 10,000 ตวั ต่อบ่อ กท็ า้ ได้ 6. การใหอ้ าหาร ช่วงท่ีปล่อยลกู ปลาไปแรกๆ ยังไมไ่ ดใ้ ห้อาหาร เพราะในบอ่ จะมีไรแดง อยู่ ลูกปลาสามารถกินได้ พอเลย 7 วัน กจ็ ะเรม่ิ ให้อาหาร ระยะ 1 เดือนแรก ใหว้ ันละ 4 ครง้ั 7. การดูแลรักษาโรค และศตั รขู องปลาหมอ เมอื่ ปลามอี ายุไดต้ ง้ั แต่ 2 เดือนข้นึ ไป กจ็ ะมกี ารถ่ายน้าออกจากบ่อ โดยดวู า่ น้าในบ่อมี สภาพอยา่ งไร เขียวมากเกินไหม เพราะถ้าสภาพน้าไม่ดีปลาหมอจะเครยี ด กนิ อาหารได้ นอ้ ย จะถา่ ยน้าออก เอาน้าใหม่เขา้ ไป จากน้นั สาดเกลอื ลงไปในบอ่ หลงั ถา่ ยนา้

ดา้ นศตั รทู ีม่ ากินปลาหมอ จะเปน็ พวก นกกระยาง งู กบ เพราะลูกปลาหมอตวั เลก็ ๆ ระยะ 2-3 เซนตเิ มตร กบสามารถกินได้ ทา้ ให้จา้ นวนปลาหมอลดน้อยลง สว่ นนก กระยาง จะขงึ ตาข่ายกันทป่ี ากบ่อ เพอื่ กนั นกกระยางลงมากนิ ปลาหมอ 8. การตลาดส่วนใหญ่ มคี นมาจับถงึ บ่อเลี้ยง ปลาหมอที่ขายส่วนใหญ่ อายปุ ระมาณ 5 เดอื น โดยไซซท์ ีน่ ยิ ม จะประมาณ 4-5 ตัว ช่งั นา้ หนกั ได้ 1 กโิ ลกรมั ถอื เป็นไซซ์ปาน กลาง ขายอยทู่ ก่ี โิ ลกรมั ละ 60 บาท ถา้ 7-9 ตวั ชัง่ น้าหนักได้ 1 กิโลกรัม ขายอย่ทู ่ี กโิ ลกรมั ละ 40 บาท สว่ นไซซ์ใหญ่สุด 2-3 ตัว ได้ 1 กิโลกรมั อยทู่ ี่ราคา 80 บาท (ทงั้ นี้ ราคาขึน้ อยูก่ บั ความตอ้ งการ และปรมิ าณสินคา้ ในเวลาน้นั ๆ ดว้ ย)