การจัดทำงบการเงินของห้างหุ้นส่วน

เ รี ย น รู้ บั ญ ชี ห้ า ง หุ้ น ส่ ว น จ า ก ห นั ง สื อ อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส์ โ ด ย โ ป ร แ ก ร ม C A N V A Partnership Accounting

หวั ขอ้ /วตั ถปุ ระสงค์ 1 ด้านความรู ้ 1.ความหมายของงบการเงิน 2.วธีการจัดทาํ งบการเงนิ ด้านทักษะ 3. จดั ทาํ งบกาํ ไรการเงนิ ของกิจการห้างหุ้นส่วนได้ถูกต้อง ด้านคณุ ธรรม/จรยิ ธรรม 4. มกี ารคิดวเคราะหแ์ กป้ ญหาดว้ ยความรอบรู้และมเี หตผุ ลอยา่ งเปนระบบตามหล กปั รัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง 5. มีการเตรยมความพร้อมในการเรยนและปฏิบัติงานตามทีได้ร้ับมอบหมาย ตามหลักภูมคิ ุ้มกันทีดี

คํานํา 2 หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book)เล่มนีจัดทําขึนเพือเปนส่วนหนึงของวชา “การบัญชีห้างหุ้นส่วน” เพือให้ได้ศึกษาหาความรู้ในเรองทีเกียวข้องกับ การจัดทํา งบการเงินของห้างหุ้นส่วน โดยได้ศึกษาผ่านแหล่งความรู้ต่างๆ อาทิเช่น ตาํ รา หนังสือการบัญชีห้างหุ้นส่วน และแหล่งความรู้จากเว็ปไซต์ต่างๆ โดยหนังสือ อิเล็กทรอนิกส์ (E-Book)เล่มนี ต้องมีเนือหา เกียวกับการจัดทาํ งบการเงินของ ห้างหุ้นส่วน ความหมาย และความสําคัญของการจัดทาํ งบการเงินของห้างหุ้นส่วน ผู้จัดทําคาดหวังเปนอย่างยิงว่าการจัดทํา หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) นีจะมีข้อมูลทีเปนประโยชน์ต่อผู้ทีสนใจศึกาเกียวกับการบัญชีห้างหุ้นส่วน หรอการ จัดทาํ งบการเงินของห้างหุ้นส่วน ได้เปนอย่างดี ตลอดจนนาํ ความรู้ไปใช้ให้เกิด ประโยชน์ในการดาํ เนินงาน

สารบญั 3 งบการเงนิ หนา้ - ความหมายของงบการเงนิ 5-12 - ความสําคญั ของงบการเงนิ - สาเหตทุ ต่ี อ งจดั ทาํ งบการเงนิ 13-35 - จดุ มุง หมายของงบการเงนิ - ผูใชป ระโยชนจากงบการเงนิ - การจัดทาํ งบการเงิน งบกาํ ไรขาดทุน - ความหมายของงบกาํ ไรขาดทุน - สว นประกอบของงบ - การจัดทํางบกาํ ไรขาดทุน แบบรายงาน แบบบัญชี แบบหลายขัน้ แบบขัน้ เดยี ว

งบแสดงฐานะการเงนิ 13-35 4 - ความหมายของงบแสดงฐานะการเงิน - สวนประกอบของงบแสดงฐานะการเงิน - การจัดทาํ งบแสดงฐานะการเงนิ งบกาํ ไรขาดทนุ 13-35 - ความหมายของงบเงนิ ทุน - การจดั ทาํ งบเงินทนุ การบันทกึ บัญชีหางหนุ สว น 50-54 - วธิ ีทุนคงท่ี - วิธที นุ เปลีย่ นแปลง การแบง กาํ ไรขาดทุน 55-72 - แบงเทา กัน - แบง ตามอตั ราสวนทุน - แบง ตามอตั ราสวนทต่ี กลงกนั - คิดดอกเบยี้ ทุน และแบงกาํ ไรขาดทนุ ทเ่ี หลอื ตามอัตราสวนท่ตี กลงกัน - คิดเงินเดือน และแบงกาํ ไรขาดทุนที่เหลือตามอัตราสวนที่ตกลงกัน - คิดดอกเบี้ยทุน เงินเดือน และแบงกาํ ไรขาดทุนที่เหลือตามอัตราสวนท่ีตกลงกัน - คิดดอกเบี้ยทุน โบนัส และแบงกําไรขาดทุนท่ีเหลือตามอัตราสวนท่ีตกลงกัน

ง บ ก า ร เ งิ น 5 ง บ ก า ร เ งิ น (Financial Statement) หมายถึง รายงานทางการเงินเพือแสดงผลการดําเนิน งานของกิจการ สาํ หรับช่วงระยะเวลาใดเวลาหนึง และแสดงฐานะทางการเงินของ กิจการ ณ วันใดวันหนึงบันทึกกิจกรรมทางเศรษฐกิจของบรษัท ประเภทของงบการ เงินของห้างหุ้นส่วน ประกอบด้วย 3 งบ ดังนี 1.งบแสดงฐานะการเงินหรองบดุล หมายถึง รายงานทางการเงินทีจัดทาํ ขึนเพือแสดงฐานะทางการเงินของกิจการ ณ วันใดวันหนึงว่ากิจการมีสินทรัพย์ หนีสิน และส่วนของผู้เปนหุ้นส่วน เปนจํานวน เ ท่ า ใ ด 2.งบกาํ ไรขาดทุน หมายถึง รายงานทางการเงินทีจัดทาํ ขึนเพือแสดงผลการดาํ เนินงานของกิจการ สาํ หรับช่วงระยะเวลาใดเวลาหนึง โดยแสดงรายได้และค่าใช้จ่ายของกิจการ ทําให้ทราบ ว่าในช่วงเวลานันกิจการมีกําไรสุทธิ หรอ ขาดทุนสุทธิจํานวนเท่าใด

3.งบเงินทนุ 6 หมายถึง งบทีแสดงรายละเอียดเกียวกับการเปลียนในบัญชีทุนของผู้เปนหุ้นส่วน ทุนคนในห้างหุ้นส่วน เพราะถ้าห้างหุ้นส่วนมีผู้เปนหุ้นส่วนหลายคน ย่อมไม่สะดวกทีจะ แสดงรายการเปลียนแปลงทุนของผู้เปนหุ้นส่วนแต่ละคนในงบแสดงฐานะการเงิน หาก ห้างหุ้นส่วนทาํ งบเงินทุนขึนเวลาจัดทาํ งบแสดงฐานะการเงินก็ไม่ต้องแสดงรายการเกียว กับการเปลียนแปลงทุนของผู้เปนหุ้นส่วนแต่ละคน ซึงในการจัดทํา งบการเงินของห้างหุ้น ส่วนต้องสอดคล้องกับมาตรฐานการบัญชี และพระราชบัญญัติการบัญชี พ.ศ.2543 เพือเปนแนวทางในการปฏิบัติต่อไป

ความสาํ คัญของงบการเงิน 7 งบการเงินเปนข้อมูลสาํ คัญทีสะท้อนถึงสุขภาพทางการเงินของธุรกิจ งบ การเงินจะถูกรวบรวมและขึนอยู่กับการทําบัญชีประจาํ วัน ซึงเปนการติดตามเงินทุนที ไหลเข้าและออกจากธุรกิจ งบการเงินจึงมีประโยชน์ในการตัดสินใจเกียวกับการขยาย และการจัดหาเงินทุน พวกเขายังมีส่วนในการตัดสินใจทางการตลาดโดยให้ข้อมูลทีชี ว่าลักษณะการดําเนินงานของ บรษัท มีผลตอบแทนจากการลงทุนมากทีสุด ความสาํ คญั ตอ่ การจดั การ งบการเงินช่วยให้ผู้บรหารสามารถทาํ ความเข้าใจเกียวกับความก้าวหน้าและโอกาส ทางธุรกิจทีมีต่อธุรกิจด้วยการให้ผู้บรหารจัดการสาเหตุของผลประกอบการทางธุรกิจ ทําให้สามารถกําหนดนโยบายและแนวทางปฏิบัติทีเหมาะสมในอนาคตได้ การวเคราะห์เปรยบเทียบงบการเงินมีความสาํ คัญอย่างยิง เพราะทาํ ให้รู้ถึงความ คืบหน้าในการดําเนินการและฐานะของกิจการ รวมถึงทําให้ผู้บรหารสามารถปรับเปลียน นโยบายทีเหมาะสมเพือหลีกเลียงสถานการณ์ทีไม่เอืออาํ นวยได้

ความสําคญั กับผถู้ ือหุน้ 8 งบการเงินจะช่วยให้ผู้ถือหุ้นทราบเกียวกับประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการ บรหารงานตลอดจนความสามารถในการสร้างรายได้และความแข็งแกร่งทางการเงินของ บรษัท ในการวเคราะห์งบการเงินผู้ถือหุ้นสามารถตรวจสอบความสามารถในการหากําไร ตําแหน่งปจจุบันของธุรกิจและโอกาสในอนาคตของบรษัทซึงจะทาํ ให้ผู้ถือหุ้นสามารถ ตัดสินใจลงทุนในบรษัทได้อีกด้วย ความสาํ คญั ต่อผู้ให้กู้ / เจ้าหนี งบการเงินนีคือสิงทีเปนประโยชน์สําหรับซัพพลายเออร์ในปจจุบันและในอนาคต และผู้ให้กู้ในอนาคตได้ เนืองจากงบการเงินสามารถแสดงถึงสภาพคล่องของการทาํ กาํ ไร ได้ในระยะยาวส่งผลให้ผู้ให้กู้ตัดสินใจเกียวกับการให้กู้ในอนาคต ความสําคัญต่อสาธารณะ ธุรกิจเปนองค์กรทางสังคมและกลุ่มต่างๆในสังคมแม้ว่าจะไม่เกียวข้องโดยตรงกับ ธุรกิจแต่ก็มีความสนใจทีจะทราบความคืบหน้าและโอกาสในการดําเนินธุรกิจขององค์กร อย่างเช่น นักวเคราะห์ทางการเงิน,นักกฎหมาย ,สมาคมการค้า,สหภาพแรงงาน สือมวลชน, นักวชาการวจัยและครู เปนต้นโดยผ่านงบการเงินทีเผยแพร่นีโดยบุคคลเหล่านีสามารถ วเคราะห์,ตัดสินและแสดงความคิดเห็นติ่องค์กรธุรกิจได้

9 สาเหตแุ ทตี อ้ งจัดทาํ งบการเงิน เพือเปนการบันทึกเหตุการณ์ทางการค้า เพือให้เจ้าของกิจการได้ทราบถึงความมังคังของกิจการ มีสินทรัพย์ หนีสินและส่วนของเจ้าของ อยู่เปนจาํ นวนเท่าใด เพือเปนปจจัยหนึงประกอบการตัดสินใจในการลงทุนของนักธุรกิจและประกอบการ ตัดสินใจในการบรหารของเจ้าของกิจการ เ พื อ เ ป น ก า ร ป อ ง กั น ก า ร ทุ จ ร ต แ ล ะ ก า ร สู ญ ห า ย ข อ ง สิ น ท รั พ ย์ เพือให้เปนไปตามข้อบังคับของกฎหมาย จุดม่งุ หมายของ งบการเงนิ 1. เพือนําเสนอฐานะการเงิน ผลการดาํ เนินงาน และการเปลียนแปลงฐานะทางการ เงินของกิจการ 2. ทราบถึงผลการบรหารของฝายบรหารว่ามีประสิทธิภาพมากน้อยเพียงใด บรรลุ เปาหมายทีวางไว้หรอไม่ 3. ให้ข้อมูลแสดงผลกระทบทางการเงินจากเหตุการณ์ในอดีตและผลกระทบทีจะเกิด ในอนาคต

ผใู้ ชป้ ระโยชนจ์ ากงบการเงิน 10 ผู้ใช้งบการเงินหรอผู้มีส่วนได้เสีย (Stakeholder) มีอยู่หลากประเภท จุดมุ่งหมาย ในการใช้งบการเงินก็แตกต่างกันออกไป เช่น นกั ลงทนุ หรอ ผูถ้ ือหนุ้ เปนเจ้าของเงินทุน เปนผู้รั บได้ผลตอบแทนจากการลงทุน รวมทังยังต้องรั บ ความเสียงทีจะเกิดขึน งบการเงินทําให้ผู้ลงทุนทราบถึงผลการดําเนินธุรกิจของ กิจการเปนว่าอย่างไร สามารถคาดการณ์ถึงปนผลทีจะได้รั บ และมูลค่าของกิจการ เจ้าหนี เช่น เจ้าหนีการค้า ผ่อนชาํ ระเช่าซือ เงินให้กู้ ทังให้กู้ระยะสัน และให้กู้ระยะยาว โดย วเคราะห์ฐานะทางการเงินและผลการดาํ เนินงานจากงบการเงิน ช่วยให้เจ้าหนีประเมินความ สามารถในการชาํ ระหนี ว่าหนีสินจะได้รับชาํ ระหนีครบตามกําหนดและดอกเบียหรอไม่

ผูบ้ รหาร 11 มีหน้าทีในการบรหารงานให้กิจการดาํ เนินงานตามเปาหมาย ใช้งบการเงินเพือตัดสิน ใจเรองต่างๆ การวางแผนล่วงหน้าทังระยะสันและระยะยาว การควบคุม การจัดการ และ ติดตามการดําเนินงานถึงแม้ข้อมูลใน งบการเงิน จะเปนสิงทีเกิดขึนแล้วในอดีต แต่ก็พอ บอกอนาคตบางอย่างได้ เช่น ถ้ากิจการมีหนีสินจากการกู้ยืม พอให้เราคาดได้ว่า ต่อจากนี กิจการต้องมีค่าใช้จ่ายดอกเบีย และมีภาระในการคืนเงินทีกู้ยืมมา

ก า ร จั ด ทํา ง บ ก า ร เ งิ น 12 หลังจากทีห้างหุ้น ส่วนได้ทํา การปรับปรุงบัญชีต่าง ๆ ถูกต้องสอดคล้องกับความ เปนจรงและปดบัญชีในวันสินงวดบัญชีแล้วนันจะต้องนาํ ยอดคงเหลือในบัญชีต่าง ๆ มาจัด ทํา งบการเงินได้แก่ งบกําไรขาดทุน งบดุล และงบเงินทุนของผู้เปนหุ้นส่วน ตัวอยา ง งบกาํ ไรขาดทนุ

งบกําไรขาดทนุ 13 งบกําไรขาดทุน (Income Statement) เปนงบการเงินทีแสดงให้เห็นถึงผล การดาํ เนินงานของกิจการในช่วงเวลาใดเวลาหนึงว่ากิจการมีผลการดําเนินงานเปน อย่างไร กําไรหรอขาดทุน ดังนัน รายการทีแสดงในงบกําไรขาดทุนนีจึงเปนเฉพาะราย ได้ และรายการค่าใช้จ่ายของกิจการ รายได้ – ค่าใช้จา่ ย = กาํ ไร (ขาดทุน)

14 รายได้ > ค่าใชจ้ า่ ย = กําไรสุทธิ (Net Profit) รายได้ < ค่าใช้จา่ ย = ขาดทุนสุทธิ (Net Lost)

15 รายได้ (Revenue) หมายถึง การเพิมขึนของประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในรอบบัญชีเกิดขึน จากการที กิจการได้รับจากการขายสินค้าหรอบรการตามปกติ หรอผลตอบแทนอืนๆ ทําให้ส่วน ของเจ้าของเพิมขึน แต่ ไม่รวมเงินทุนทีได้รับจากส่วนของเจ้าของ * * ดั ง นั น ก า ร นํา เ งิ น ส ด ม า ล ง ทุ น เ พิ ม ใ น กิ จ ก า ร จึ ง ไ ม่ ถื อ ว่ า เ ป น ร า ย ไ ด้ * *

16 ประเภทของรายได้ มี 2 ประเภทหลักๆ ดังนี 1. รายได้จากการขายและการให้บรการ คือรายได้จากการดําเนินงานตามปกติ 2. รายได้อืน คือรายได้ทีไม่ได้เกิดจากการดําเนินงานตามปกติ ไม่ได้มาจากธุรกิจ หลักของกิจการ หรอ พวกรายได้เสรม เช่น ดอกเบียเงินฝากทีได้จากธนาคาร รายได้พิเศษ เช่น กาํ ไรจากการขายทีดินออกไป

17 คา่ ใช้จ่าย (Expenses) หมายถึง การลดลงของประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในรอบระยะเวลาบัญชี เช่น ค่าใช้ จ่ายจากการขายสินค้าหรอบรการตามปกติ ค่าใช้จ่ายอืนๆ แต่ ไม่รวมถึงการแบ่งปนส่วน ทุนให้กับส่วนของเจ้าของ **ดังนันการจ่ายปนผลจึงไม่ถือเปนค่าใช้จ่าย**

18 ค่าใช้จ่าย มีรายการอะไรบ้าง ? 1.ต้นทุนขายและการให้บรการ (Cost of Goods Sold) คือ ต้นทุนของสินค้าหรอ บรการทีขายในงวดบัญชีนัน เช่น ค่าวัตถุดิบ ค่าแรงงานทางตรง โสหุ้ยการผลิต ค่า เสือมราคา (ทีเกียวข้องกับต้นทุนสินค้า เช่น ค่าเสือมเครองจักร) เปนต้น - ค่าเสือมราคา (Depreciation) หมายถึง การปนส่วนมูลค่าเสือมสภาพของสินทรัพย์ ตลอดอายุการใช้งาน เปนค่าใช้จ่ายทีตัดจากมูลค่าของสินทรัพย์ถาวร (มีอายุการใช้งานมากกว่า 1 ป) เช่น อุปกรณ์ เครองจักร รถยนต์ อาคาร โรงงาน ฯลฯ หมายเหตุ ทีดินมีอายุการใช้งานไม่จาํ กัด จึงไม่มีการคิดค่าเสือมราคา

19 2.ค่าใช้จ่ายในการขายและบรหาร (Selling, General & Administrative Expense)หรอมักเรยกสันๆ ว่า SG&A คือ ค่าใช้จ่ายทีเกียวข้องกับการขายและการบรหาร เช่น เงินเดือน (ทีไม่ใช่ค่าแรง ทางตรง เช่น เงินเดือนและค่าคอมมิชชันของพนักงานขาย เงินเดือนของพนักงานฝายบรหาร) ค่านาํ ค่าไฟในสาํ นักงาน ค่าโทรศัพท์ ค่าโฆษณาประชาสัมพันธ์ และหนีสูญ เปนต้น

20 3 . ด อ ก เ บี ย จ่ า ย (Interest Expenses)เปนค่าใช้จ่ายทางการเงิน (ต้นทุนทางการเงิน) ซึงกิจการ ต้องจ่ายให้แก่เจ้าหนีเงินกู้ ไม่ว่าจะเปนเงินกู้ระยะสัน หรอเงินกู้ระยะยาว กิจการที มีหนีสินมาก ทําให้มีค่าใช้จ่ายในส่วนนีมากตามไปด้วย 4.ภาษีเงินได้ (Tax)กิจการมีหน้าทีต้องเสียภาษีเงินได้จากกาํ ไรของการประกอบธุรกิจให้แก่รัฐ แต่ใน บางกรณีกิจการอาจได้รับสิทธิพิเศษทางภาษีทาํ ให้เสียภาษีน้อยลง หรอได้รับการยกเว้น ภาษี เช่น การส่งเสรมการลงทุน (BOI)

21 ภาพรวมของ งบกําไรขาดทุน กําไรขนั ต้น = รายไดจ้ ากการขาย – ตน้ ทนุ ขาย

22 กาํ ไร(ขาดทุน) สุทธิ (Net Profit/Loss) หมายถึง เปนมาตรการทีสําคัญทีสุดในการวัดผล กําไรหรอขาดทุนนของกิจการหลังจากหักหรอรวมรายการพิเศษแล้ว โดยหากมีผลการขาดทุนสุทธิให้แสดงจาํ นวนเงินไว้ในเครองหมายวงเล็บ

งบกาํ ไรขาดทุน มีด้วยกัน 2 รูปแบบ คอื 23 - แบบรายงาน ชือกจิ การ.............. งบกําไรขาดทุน สําหรับรอบระยะเวลา 1 ป สินสดุ วนั ที ......................... รายได้ : XX รายไดค้ า่ บรการตัดผม XX XX รายได้อนื ๆ xx ค่าใช้จา่ ย : xx เงนิ เดอื นและค่าจ้าง xx คา่ เช่า xx คา่ โฆษณา x x XX ค่าสาธารณปู โภค คา่ ใชจ้ า่ ยเบ็ดเตล็ด XXX กําไรสุทธิ

- แบบบญั ชี 24 สมศักดิบารเ์ บอร์ งบกําไรขาดทนุ สาํ หรบั รอบระยะเวลา 1 ป สนิ สดุ วนั ที 31 พฤษภาคม 2546 เงินเดอื นและค่าจา้ ง XX รายไดค้ า่ บรการตัดผม XX คา่ เชา่ ค่าโฆษณา XX รายไดอ้ ืน ๆ XX คา่ สาธารณปู โภค ค่าใชจ้ า่ ยเบ็ดเตล็ด XX กาํ ไรสุทธิ XX XX XX XXX XXX

การจัดทาํ งบกําไรขาดทนุ แบบรายงาน (Report Form) 25 1. เขียนหัวของงบกําไรขาดทุน 3 บรรทัดให้อยู่กลางกระดาษ ซึงประกอบไปด้วย - บรรทัดที 1 ชือกิจการ - บรรทัดที 2 คาํ ว่า “งบกาํ ไรขาดทุน” - บรรทัดที 3 รอบระยะเวลาในการทํางบกําไรขาดทุน และวันทีสินสุด 2.เขียนคําว่า “รายได้” แล้วนาํ บัญชีหมวดรายได้มาใส่ในงบกาํ ไรขาดทุน หากราย ได้มีมากกว่า 1 รายการให้แสดงการรวมยอดรายได้ทังหมดด้วย 3.เขียนคาํ ว่า “ค่าใช้จ่าย” แล้วนาํ บัญชีหมวดค่าใช้จ่ายได้มาใส่ในงบกําไรขาดทุน หากค่าใช้จ่ายมีมากกว่า 1 รายการให้แสดงการรวมยอดค่าใช้จ่ายทังหมดด้วย 4.หาผลต่างระหว่างยอดรวมของรายได้ กับยอดรวมของค่าใช้จ่าย หากรายได้ มากกว่าค่าใช้จ่าย ผลต่างนีเรยกว่า “กําไรสุทธิ” แต่หากรายได้น้อยกว่าค่าใช้จ่าย ผลต่างนีเรยกว่า “ขาดทุนสุทธิ”

ตวั อย่าง งบกําไรขาดทุนแบบรายงาน 26 สมศกั ดิบาร์เบอร์ งบกาํ ไรขาดทนุ สําหรับรอบระยะเวลา 1 ป สนิ สดุ วนั ที 31 พฤษภาคม 2546 รายได้ : 68,700 70,600 รายได้ค่าบรการตัดผม 1,900 รายไดอ้ นื ๆ 32,000 ค่าใชจ้ า่ ย : 12,000 เงนิ เดือนและค่าจา้ ง 1,500 ค่าเช่า 1,250 ค่าโฆษณา คา่ สาธารณูปโภค ค่าใช้จา่ ยเบ็ดเตลด็ 950 47,700 กําไรสทุ ธิ 22,900 ดงั นนั กําไรสุทธิของสมศักดบิ าร์เบอร์ เทา่ กบั 22,900 บาท

การจดั ทาํ งบกาํ ไรขาดทุนแบบบญั ชี (Account Form) 27 1.เขียนหัวของงบกําไรขาดทุน 3 บรรทัดให้อยู่กลางกระดาษ ซึงประกอบไปด้วย - บรรทัดที 1 ชือกิจการ - บรรทัดที 2 คําว่า “งบกําไรขาดทุน” - บรรทัดที 3 รอบระยะเวลาในการทํางบกําไรขาดทุน และวันทีสินสุด 2.แบ่งกระดาษออกเปน 2 ด้าน 3.นาํ บัญชีหมวดค่าใช้จ่ายไว้ทางด้านซ้ายมือ และบัญชีหมวดรายได้ไว้ทางด้าน ขวามือ 4.หาผลต่างของรายได้กับค่าใช้จ่าย และทาํ ให้ยอดรวมของทัง 2 ด้านเท่ากัน

ตัวอย่าง งบกาํ ไรขาดทนุ แบบบัญชี 28 สมศักดบิ ารเ์ บอร์ งบกําไรขาดทนุ สาํ หรบั รอบระยะเวลา 1 ป สนิ สดุ วนั ที 31 พฤษภาคม 2546 เงินเดือนและคา่ จ้าง 32,000- รายได้ค่าบรการตัดผม 68,700- ค่าเชา่ 12,000- คา่ โฆษณา รายได้อนื ๆ 1,900- ค่าสาธารณูปโภค 1,500- คา่ ใชจ้ า่ ยเบ็ดเตลด็ 1,250- กําไรสุทธิ 950- 22,900- 70,600 70,600 -

งบกาํ ไรขาดทุนหรอบัญชีกาํ ไรขาดทุน 29 (Income Statement หรอ Profit and Loss Statement) เปนรายการทีแสดงผลการดําเนินงานของกิจการสําหรับช่วงระยะเวลาหนึงซึงอาจ จะเปนระยะเวลา 3 เดือน 6 เดือนหรอ 1 ป ก็แล้วแต่ เปนงบทีจะทําให้ทราบว่า กิจการมีกาํ ไรหรอขาดทุนเท่าใด สามารถจัดทําได้ 2 รูปแบบ คือ -แบบรายงาน (Report from) -แบบบัญชี (Account from) **ตามมาตรฐานบัญชีอาจจะจัดทาํ -แบบแสดงยอดขันเดียว (Single Step) -แบบแสดงยอดหลายขัน (Multiple Step) 1. งบกําไรขาดทุนแบบขนั เดยี ว (Single Step) เปนการแสดงงบกาํ ไรขาดทุนเพอื วดั ผลการดําเนินงานเพยี งระดบั เดยี วคือกําไรสทุ ธิ การนําเสนองบแสดงฐานะการเงนิ แบบ นจี ะแสดงรายได้จากการขายหกั ดว้ ยคา่ ใช้จา่ ย (ยกเวน้ ดอกเบยี จา่ ยและภาษีเงินได้) ตอ่ ไปนเี ปนตัวอยา่ งงบกําไรขาดทุนแบบรายงานทีแสดงยอดขนั เดยี ว

ตวั อย่าง การจัดทาํ งบกําไรขาดทนุ แบบขันเดยี ว (แบบรายงาน) 30

31

32

33 2. งบกาํ ไรขาดทุนแบบหลายขัน (Multiple Step) เปนการวัดผล การดําเนินงานหลายระดับ คือ กาํ ไรขันต้น กาํ ไรก่อนหักค่าใช้จ่าย กาํ ไร ก่อนหักต้นทุนทางการเงินและภาษีเงินได้ และกาํ ไรสุทธิ การนําเสนอ รายงานแบบนีจะแสดงรายได้หลัก หักค่าใช้จ่ายหลัก ได้แก่ ต้นทุนขาย เปนกําไรขันต้น บวกรายได้อืนเปนกําไรก่อนหักค่าใช้จ่าย หักค่าใช้จ่ายใน การขายและการบรหาร เปนกาํ ไรก่อนหักต้นทุนทางการเงินและภาษีเงินได้ และหักต้นทุนทางการเงินและภาษีเงินได้ จึงเปนกาํ ไรสุทธิ

34 ตวั อย่าง การจัดทาํ งบกําไรขาดทนุ แบบหลายขนั (แบบรายงาน)

35 ตวั อย่าง การจัดทาํ งบกําไรขาดทนุ แบบหลายขัน (แบบบัญช)ี

งบแสดงฐานะการเงนิ 36 งบดุลหรองบแสดงฐานะการเงิน(Balance Sheet) เปนรายงานทีจัดทําขึนเพือแสดงฐานะทางการเงินของกิจการวันใดวันหนึง เพือต้องการทราบว่ากิจการมีสินทรัพย์หนีสินและส่วนของผู้ถือหุ้นมีอยู่จํานวน เท่าใดสามารถอธิบายความสัมพันธ์ของส่วนต่างๆของงบแสดงฐานะทางการ เงินได้จาก สมการ งบแสดงฐานะการเงิน (Statement of Financial Position) เปนงบที แสดงฐานะการเงินของกิจการ ส่วนประกอบของงบแสดงฐานะการเงิน ได้แก่ สินทรัพย์ หนีสิน และส่วนของเจ้าของ(ทุน) จัดทําได้ 2 รูปแบบ คือ แบบ รายงาน (Report form) และแบบบัญชี (Account form) สนิ ทรพั ย์ = หนสี นิ + สว่ นของเจา้ ของ

สินทรัพย์ หมายถึง ทรัพยากรทีกิจการครอบครองอยู่และสามารถนาํ 37 ไปใช้ประโยชน์ได้ในอนาคต ซึงสินทรัพย์ สามารถแบ่งออกเปน 2 ประเภทคือ 1.สินทรัพย์หมุนเวยน หมายถึง สินทรัพย์ทีมีสภาพคล่องสูง สามารถเปลียนเปนเงินสดได้เร็ว หรอสินทรัพย์ทีคาดว่าจะได้ใช้ ประโยชน์ภายในระยะเวลา 1 ป 2.สินทรัพย์ไม่หมุนเวยน หมายถึง สินทรัพย์ทีกิจการต้องถือ ไว้ยาวนานมากกว่า 1 ไม่ เปนสินทรัพย์ทีมีสภาพคล่องน้อย เช่น ทีดิน อาคาร เปนต้น

หนีสิน หมายถึง ภาระผูกพันของกิจการในปจจุบัน เปนภาระทีจะส่งผลให้ 38 กิจการเสียผลประโยชน์ทางทรัพยากรทีมีประโยชน์ในอนาคต แต่หนีสินบาง ประเภทก็มีผลดีกับกิจการเช่น หนีสินการค้า เพราะเปนหนีสินระยะสันไม่มี ดอกเบีย ส่งผลทาํ ให้กิจการมีประแสเงินสดหมุนเวยนในกิจการมากขึน โดยหนี สินแบ่งออกเปน 2 ประเภทดังนี 1.หนีสินหมุนเวยน หมายถึง หนีสินระยะสันทีต้องชําระภายใน 1 ป 2.หนีสินไม่หมุนเวยน หมายถึง หนีสินระยะยาวทีต้องใช้เวลาในหาร ชาํ ระมากกว่า 1ป สว่ นของเจ้าของ หมายถงึ ส่วนของเจา้ ของกจิ การทมี สี ่วนได้ส่วนเสยี กับสินทรัพยข์ องกิจการหลงั จากหักหนสี นิ แล้ว

ยกตวั อยา่ งบรษทั ดอยไทยดอทคอม 39 บรษัทดอยไทยดอทคอม มีสาํ นักงานราคา 500,000 บาท เงินสดอีก 1,000,000 บาท คอมพิวเตอร์และเฟอร์นิเจอร์ 250,000 บาท มีหนีสินกับ ธนาคาร 550,000 บาท บรษัทดอยไทยดอทคอม จัดตังโดยมีหุ้นส่วน 2 คน โดยนายดอย และ นายไทย ร่วมหุ้นกันคนล่ะ 600,000 บาท สินทรัพย์ของบรษัทดอยไทยดอทคอม 500,000 บาท สาํ นักงาน 1,000,000 บาท เงินสด คอมพิวเตอร์และเฟอร์นิเจอร์ 250,000 บาท รวม 1,750,000 บาท หนสี ิน เงนิ กู้ธนาคาร 550,000 บาท สว่ นของเจ้าของ 600,000 บาท นายดอย 600,000 บาท นายไทย 1,200,000 บาท รวม

แทนสูตรดูความสมั พันธ์ 40 สินทรัพย์ = หนีสิน + ส่วนของเจ้าของ แทนสูตร 1,750,000 = 550,000 + 1,200,000 จากการแทนสตู รจะสังเกตไดว้ า่ หนสี ินรวมกับสว่ นของเจา้ ของ จะเทา่ กบั สินทรัพยเ์ สมอ

งบแสดงฐานะการเงิน (Statement of Financial Position) เปนงบที 41 แสดงฐานะการเงินของกจิ การ จดั ทาํ ได้ 2 รูปแบบ คอื แบบรายงาน (Report form) และแบบบัญชี (Account form) ในทนี ีจะขอยกตัวอยา่ งรูปแบบงบ แสดงฐานะการเงินการเงนิ ตามทกี ําหนดในพระราชบัญญัติการบญั ชี พ.ศ.2543 ทกี รมพัฒนาธุรกจิ การคา้ กระทรวงพาณิชย์ กาํ หนดรายการย่อในงบแสดงฐานะ การเงนิ พ.ศ.2552 ไว้ แต่กิจการเจา้ ของคนเดียวนนั ไม่ไดก้ าํ หนดไว้ จงึ สามารถจัด ทํารูปแบบอย่างงา่ ยได้ ดังตัวอยา่ งตอ่ ไปนี งบแสดงฐานะการเงนิ 1.สนิ ทรัพยห์ มุนเวยน สินทรัพย์ 1.1 เงนิ สดและรายการเทยี บเท่าเงนิ สด xx 1.2 เงนิ ลงทุนชัวคราว xx 1.3 ลกู หนกี ารคา้ -สุทธิ xx 1.4 เงนิ ให้กูย้ ืมระยะสันแก่บุคคลหรอกจิ การทเี กยี วขอ้ ง xx 1.5 เงนิ ใหก้ ยู้ ืมระยะสนั แก่บคุ คลหรอกจิ การอนื xx 1.6 สินค้าคงเหลือ xx 1.7 สินทรัพย์หมนุ เวยนอืน xx รวมสนิ ทรัพยห์ มนเุ วยน xxx

42 2.สินทรัพย์ไม่หมุนเวยน 2.1 เงนิ ลงทนุ ในบรษทั รวม บรษทั ย่อย และการร่วมคา้ xx 2.2 เงนิ งทุนระยะยาวอืน xx 2.3 เงนิ ให้กู้ยืมระยะยาวแก่บุคคลหรอกิจการทีเกียวข้องกนั xx 2.4 เงนิ ให้กู้ยืมระยะยาวแกบ่ คุ คลอืนหรอกจิ การอนื xx 2.5 ทดี ิน อาคาร และอุปกรณ-์ สทุ ธิ xx 2.6 สินทรัพยไ์ ม่มีตวั ตน-สทุ ธิ xx 2.7 สนิ ทรัพยไ์ มห่ มุนเวยนอืน xx รวมสนิ ทรัพย์ไม่หมุนเวยน xxx รวมสินทรัพย์ xxx

หนีสนิ และสว่ นของเจา้ ของ 43 3.หนีสินหมนุ เวยน xx xxx 3.1 เงินเบิกเกินบัญชีและเงินกู้ยืมระยะสันจากสถาบันการเงิน xx 3.2 เจ้าหนีการค้า xx xx 3.3 เงินกู้ยืมระยะสันทีถึงกาํ หนดชาํ ระภายในหนึงป xx xxx 3.4 เงินกู้ยืมระยะสันจากบุคคลหรอกิจการทีเกียวข้องกัน xx 3.5 เงินกู้ยืมระยะสันจากบุคคลหรอกิจการอืน xx 3.6 ประมาณการหนีสินระยะสัน xx 3.7 หนีสินหมุนเวยนอืน xx รวมหนีสินหมนุ เวยน xx xx 4.หนสี ินไมห่ มนุ เวยน xx 4.1 เงนิ ก้ยู ืมระยะยาวจากบุคคลหรอกจิ การทเี กยี วข้องกนั 4.2 เงินกยู้ มื ระยะยาวจากบคุ คลหรอกิจกาจอืน 4.3 ประมาณการหนสี ินระยะยาว 4.4 หนีสนิ ไม่หมนุ เวยน รวมหนีสนิ ไม่หมนุ เวยน รวมหนสี ิน

5.ส่วนของเจา้ ของ 44 5.1 ทุนของเจ้าของกจิ การ-สุทธิ xx รวมส่วนของเจ้าของ xx รวมหนีสนิ และสว่ นของเจ้าของ xxx ตวั อยา่ ง การจดั ทํางบแสดงฐานะการเงนิ แบบรายงาน

45

ตวั อย่าง การจดั ทาํ งบแสดงฐานะการเงินแบบบัญชี 46

งบเงนิ ทุน 47 งบเงินทุนหุ้นส่วน คือ งบการเงินของห้างหุ้นส่วนทีจัดทาํ ขึนเพือแสดงให้ เห็นรายการเปลียนแปลงทีเกิดขึน ระหว่างงวดของบัญชีทุนผู้เปนหุ้นส่วนแต่ละ คน งบนีจะจัดทาํ เปนงบประกอบงบกาํ ไรขาดทุน และงบดุล และไม่ต้องนาํ ส่ง หน่วยงานอืน เมือจัดทํางบเงินทุนแล้ว ในงบดุลก็ไม่ต้องแสดงรายละเอียด เกียวกับทุนมาก ให้เก็บยอดทุนคงเหลือจากการคาํ นวณในงบเงินทุน–ห้นส่วน มาใส่งบดุล การแสดงรายการทุนของหุ้นส่วน จะแสดงการเปลียนแปลงทุนของผู้เปนหุ้น ส่วน นับตังแต่วันต้นงวดจนกระทัง ถึงวันสินงวด โดยนาํ บัญชีทุน ณ วันต้นป ของผู้เปนหุ้นส่วนแต่ละคน บวกหรอหักยอดเครดิตหรอเดบิตในบัญชี กระแสทุน ของผู้เปนหุ้นส่วน ซึงประกอบด้วยรายการเปลียนแปลงทุน ของผู้เปนหุ้นส่วน แต่ละคนด้วย รายละเอียดต่อไปนี.............................

ตวั อย่าง: รูปแบบงบเงินทุนของผเู้ ปนหนุ้ ส่วน 48 ห้างหุ้นสว่ น .............. งบเงินทุนของผู้เปนหุ้นสว่ น สําหรับป สินสดุ วนั ที…….. เดอื น........................... พ.ศ. ........... ทุน…….. ทนุ ........... รวม.......... ทนุ 1 มกราคม 25…… xx xx xx บวก เพมิ ทนุ ระหวา่ งงวด xx xx xx ส่วนแบง่ กําไร รวม xx xx xx หกั เงนิ ถอน xx xx xx ทุน 31 ธันวาคม25……. xx xx xx xx xx xx

การบันทกึ บัญชีของหา้ งหุ้นส่วน 49 หา้ งหุ้นส่วนสามารถแบ่งเปนห้างหุน้ ส่วนสามญั และหา้ งหุ้นส่วนจาํ กัด การบันทึก บัญชีของห้างหุ้นส่วนสามัญทีมิได้จดทะเบียนเปนนิติบุคคล จะมีการบันทึก บัญชีเช่นเดียวกับ กิจการเจ้าของคนเดียว ส่วนห้างหุ้นส่วนสามัญทีจดทะเบียนและห้าง หุ้นส่วนจํากัดซึงมีฐานะ เปนนิติบุคคลต้องบันทึกบัญชีให้ถูกต้องตามประมวลกฎหมาย แพ่งและพาณิชย์ ทังนีนักบัญชี ต้องถือว่าห้างหุ้นส่วนเปนหน่วยงานทางเศรษฐกิจที แยกต่างหากจากเจ้าของกิจการหรอผู้เปน หุ้นส่วน โดยต้องบันทึกบัญชีเกียวกับ สินทรัพย์ หนีสิน และส่วนของผู้เปนหุ้นส่วน เพือให้ ข้อมูลทีมีประโยชน์ต่อการประเมิน ฐานะทางการเงินและผลการดําเนินงานของห้างหุ้นส่วนได้ อย่างชัดเจน