การสร้างหลังสืออิเล็กทรอนิกส์ เรื่อง การรู้ติจิทัล

การใชเ้ ทคโนโลยีอย่างมมี ารยาทเคารพใน สิทธิผู้อ่ืน ตอน Cyberbully

วัตถปุ ระสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1. นกั เรยี นสามารถอธิบายการการใชเ้ ทคโนโลยีอยา่ งมมี ารยาท เคารพในสทิ ธผิ อู้ ืน่ ได้ (K) 2. นกั เรยี นสามารถเขา้ ใจสิทธิและหนา้ ทขี่ องตน เคารพในสทิ ธิของผอู้ ่นื ได้ (P) 3. นกั เรียนเหน็ ความสาคญั ของการใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งมีมารยาท เคารพในสทิ ธิ ผูอ้ ่ืนได(้ A)

ชวนคดิ 1. ถา้ มคี นคนหน่ึงเข้ามาด่าทอให้ร้าย หรอื กลนั่ แกล้งเราบนส่ือสงั คม เรานา่ จะรู้สกึ อย่างไร 2. เราจะรบั มอื กับปัญหาในข้อ 1 อยา่ งไร 3. ถ้ามีคนจานวนมากเขา้ มาดา่ ทอ ใหร้ า้ ย หรอื กลัน่ แกลง้ เราบนสอ่ื สงั คม เราน่าจะรสู้ กึ อยา่ งไร 4. เราจะรับมอื กับปัญหาในขอ้ 3 อย่างไร 5. ถ้าคนที่ถูกกล่นั แกล้งนัน้ เปน็ เพ่อื นเรา เราจะให้คาแนะนาอยา่ งไร

Cyberbullying คือ ? \"การระรานทางไซเบอร\" หมายถงึ การกลนั่ แกลง การใหราย การดา่ วา การขมเหง หรอื การรงั แกผูอนื่ ทางสอ่ื สังคมตาง ๆ ในยคุ ดจิ ทิ ัลท่ีอินเตอรเ์ น็ตและโซเชียลมเี ดยี มบี ทบาทสาคญั ในการ ดาเนินชีวิตของคนเรา กจิ กรรมหลายอยา่ งท่เี คยเกดิ ขนึ้ ไดเ้ ฉพาะบนโลกแหง่ ความเปน็ จริงก็เคลอ่ื นตัว ไปเกดิ ข้ึนในโลกไซเบอร์ด้วย หนึง่ ในสง่ิ ท่เี กดิ ขึ้นในโลกออนไลนแ์ ละกลายมาเป็นปัญหาใหญข่ องคน ยุคนี้ ก็คอื การกลนั่ แกล้งระรานกัน

Cyberbullying คือ ? “การระรานทางไซเบอร์” หรือท่ีเรารู้จักกันอย่างแพร่หลายวา่ “การ Cyberbully” คือ การ กล่นั แกล้ง คุกคาม หรือระรานผอู้ นื่ โดยใช้เทคโนโลยดี ิจทิ ัล ซึ่งอาจเกิดขึน้ ได้ผา่ นโซเชียลมีเดยี การ ส่งข้อความ การเล่นเกม และโทรศพั ท์มอื ถือ การ Cyberbully เปน็ พฤตกิ รรมที่มกั เกดิ ขนึ้ ซา้ ๆ โดย มเี ปา้ หมายเพ่อื สรา้ งความหวาดกลัว ยว่ั โมโห หรอื สรา้ งความอับอายให้แกผ่ ู้ทีต่ กเป็นเปา้ หมาย ตัวอยา่ งเช่น ➢การกระจายคาโกหกหรอื โพสต์รปู ทีน่ ่าอบั อายของคนบางคนลงบนโซเชยี ลมเี ดีย ➢ส่งขอ้ ความทารา้ ยจิตใจหรือขม่ ขู่ไปหาคนทเ่ี ปน็ เป้าหมาย ➢แกลง้ ปลอมเป็นเป้าหมายสง่ ข้อความทีห่ ยาบคายร้ายกาจไปหาคนอืน่

รูปแบบของ Cyberbullying ทพี่ บบอ่ ยๆ ไดแ้ ก่ 1. การข่มขู่คุกคาม หรือใหรา้ ยผอู ื่น บางคร้ังนาไปสู่การทาร้ายรา่ งกายกันจริง ๆ 2. การเผยแพรขอมลู สวนตัวของผูอืน่ โดยโพสตหรอื สง่ ตอ่ ภาพของผู้อื่นโดยไมไ่ ดร้ ับอนญุ าต เพื่อ ทาใหอบั อาย 3. การคุกคามทางเพศ โดยใช้ถ้อยคาหรือโพสตภาพท่สี อไปในทางเพศ

ตัวอยา่ งของการ Cyberbullying 1. การโจมตี ขทู่ ารา้ ย หรอื ใชถ้ อ้ ยคาหยาบคาย การโพสต์ดา่ ทอ พูดจาส่อเสยี ด ให้รา้ ย หรือขทู่ ารา้ ย ผา่ นช่องทางการสนทนา หรอื โพสต์ อยา่ งโจง่ แจ้งท่ีหนา้ โซเชยี ลมีเดยี ของผถู้ ูกกระทา เชน่ แชท เฟซบุ๊กหรอื ไลน์มาวา่ จะดกั ทารา้ ย เม่ือเจอหน้ากันท่โี รงเรียนหรอื ทไ่ี หนกต็ าม เป็นตน้ 2. การคกุ คามทางเพศแบบออนไลน์ โดยการพดู จาคกุ คามทางเพศผ่านโซเชยี ลมีเดยี การบงั คบั ให้ แสดงพฤติกรรมทางเพศผ่านกล้อง การส่งภาพหรือวดิ ีโอโป๊เปลอื ยมาใหโ้ ดยที่ผูร้ บั ไม่ไดต้ อ้ งการ การแฉคลปิ อนาจารของเหยือ่ หรือตดั ต่อ ภาพโปเ๊ ปลอื ยไปโพสต์ ในสอ่ื โซเชยี ลเพอ่ื ใหไ้ ดร้ บั ความ อบั อาย เปน็ ต้น 3. การแอบอา้ งตัวตนของผู้อื่น โดยเฉพาะกรณเี ปิดเผยรหสั ผ่านทางโซเชยี ลของตนเองใหผ้ ู้อน่ื รู้ ยกตัวอยา่ ง เชน่ ใหเ้ พอ่ื นสมคั รเฟซบกุ๊ หรอื ไลน์ให้ เคสนี้ก็อาจโดนรังแกดว้ ยการถกู สวมรอยใช้ เฟซบุ๊กของตัวเองโพสต์ ขอ้ ความหยาบคายให้ร้ายบคุ คลอืน่ โพสต์รปู โป๊ คลิปวดิ ีโอลามก หรือสรา้ ง ความเสยี หายในรปู แบบตา่ ง ๆ

ตัวอย่างของการ Cyberbullying 4. การแบลก็ เมลก์ นั โดยนาความลับหรือภาพลบั ของเพื่อนหรือบคุ คลท่ีรจู้ ักมาเปิดเผยผ่าน เครือขา่ ยสังคม ออนไลน์และมกี ารแชรต์ ่อกันไปอยา่ งกว้างขวาง หรอื การใสร่ ้ายป้ายสี เช่น ตดั ตอ่ รปู ภาพน่าเกลียด ๆ หรอื การแอบถา่ ย ภาพหลดุ ทน่ี ่าขามาโพสต์ประจาน และแสดง ความคิดเหน็ อยา่ งสนุกสนานจนเกินเลย 5. การหลอกลวง มีท้ังการหลอกลวงใหห้ ลงเชือ่ นดั ให้ออกมาเจอเพือ่ ทามดิ ีมิร้าย หรอื การ หลอกลวงให้ ผเู้ สยี หายโอนเงินไปให้ดว้ ยวธิ ีการตา่ ง ๆ

อะไรคอื สาเหตขุ อง Cyberbullying ? สาเหตขุ องการเกิด Cyberbullying มที ้งั เริ่มจากความขดั แยง้ เล็ก ๆ ความหมั่นไสก้ นั หรอื มีกรณีพิพาทเรือ่ งชู้สาว อนั เป็นชนวนของการรงั แกกนั ตอ่ ในโลกออนไลน์ เนือ่ งจากพ้นื ท่ีบนโลก ออนไลน์ ไม่ต้องเปดิ เผยตวั ตน ด้วยเหตนุ ี้จึงมีความกลา้ ทจ่ี ะรังแกกนั มากขนึ้ นอกจากนค้ี นส่วนใหญ่ ยังเขา้ ใจว่า โซเชยี ลคอื พืน้ ทรี่ ะบายความรู้สึก ถ้อยคาทใ่ี ช้โพสต์ หรอื พฤตกิ รรมในการกลนั่ แกลง้ กัน ออกแนวรนุ แรง แสดงอารมณ์ออกมาได้อยา่ งเตม็ ที่ อกี ทงั้ เทคโนโลยยี ังเอ้อื ให้การทาร้ายกันผ่านโซ เชียล เป็นเรอ่ื งง่าย แคพ่ ิมพข์ อ้ ความไปไม่ต้องเสียกาลงั อะไรกโ็ พสตเ์ สียดสีหรอื สร้างความเสียหายให้ อกี ฝา่ ยได้แลว้

ใครเส่ียงตอ่ การถกู Cyberbullying บา้ ง ? ในสงั คมทกุ วนั น้ี Cyberbullying เปน็ การกลั่นแกล้งรงั แกกนั ทเี่ กดิ ขึน้ ได้กบั ทุกวยั ไม่ว่าจะ วัยเดก็ วยั รุ่น วยั ทางาน วัยกลางคน และคนมีชอ่ื เสยี ง เรียกได้วา่ คนทีใ่ ชโ้ ซเชยี ลมเี ดยี ก็เสย่ี ง ตอ่ การ Cyberbullying ได้ทกุ คนเลยทีเดียว อย่างไรก็ตาม แมส้ อ่ื สงั คมออนไลนจ์ ะระบุอายุของผใู้ ช้งานไว้ที่ 13 ปี เน่อื งจากเดก็ อายุ ต่า กวา่ 13 ปียังไม่สมควรใช้สอื่ สงั คมออนไลนเ์ หล่านี้ เพราะเสยี่ งที่จะได้รบั ข้อมูลอนั ตราย อีกทั้งเดก็ ยงั ไมอ่ ยู่ในวยั ท่จี ะมีทกั ษะควบคมุ หรือป้องกนั ตวั เองจากการกลั่นแกลง้ เหลา่ นไ้ี ด้ และอาจตกเป็นเหย่อื Cyberbullying ในท่ีสดุ ทวา่ ก็ยังมเี ดก็ อายุต่ากว่ากาหนดจานวนไมน่ อ้ ยที่โกงอายุตวั เองเพ่ือใหส้ มัคร เข้าใช้โซเชยี ลมีเดียต่าง ๆ ได้



ผลกระทบจาก Cyberbullying มีอะไรบา้ ง ผลกระทบจาก Cyberbullying ทม่ี ตี อ่ เดก็ ๆ อาจมีต้งั แต่สรา้ งความราคาญ ความเดือด เนื้อ รอ้ นใจ บางคนรสู้ กึ เบือ่ ชวี ติ ไมอ่ ยากไปโรงเรยี น ไมอ่ ยากพบเจอใคร โดยมเี รอ่ื งท่ถี กู รังแกตามมา หลอกหลอนเป็นระยะ หรอื บางรายอาจมคี วามเครยี ดอย่างหนกั ทาให้กนิ ไมไ่ ด้ นอนไมห่ ลับ และอาจ รา้ ยแรงถงึ ขั้นไมอ่ ยากมีชีวิตอยู่ เปน็ ผลใหร้ สู้ ึกอยากฆา่ ตัวตาย ส่วนคนทเ่ี ป็นฝา่ ยรังแก อาจมีความรสู้ ึก ไม่สบายใจหรอื เกดิ ความรสู้ กึ ผดิ กดั กนิ ใจใน ภายหลงั ได้เช่นกัน แตอ่ ยา่ งไรกด็ ี ผลกระทบจาก Cyberbullying ไมว่ า่ จะต่อผู้รงั แกหรอื ผ้ถู ูกรังแกนัน้ จะมากหรือนอ้ ย กข็ น้ึ อยูก่ บั บคุ ลิกของแต่ละ บุคคล รวมไปถึงทกั ษะการรบั มือของแต่ละคน



Cyberbullying ทาใหเหยอื่ ไดรับผลกระทบทางจติ ใจ เชน • อบั อาย • หดหู • หวาดกลวั • รูสึกโดดเดี่ยว • หวาดระแวง • ทอแท สนิ้ หวงั • เศราหมอง • ไรคา

จะสงั เกตอาการ Cyberbullying ได้อยา่ งไร ในบางคร้งั เหย่อื ของการ Cyberbullying อาจไมก่ ล้าระบายความทกุ ขใ์ จกับใคร ไมก่ ลา้ เล่าสงิ่ ท่ีเจอมา ให้ใครฟัง ดังนนั้ ให้สังเกตเหน็ อาการเหล่าน้ี - มีอาการซมึ เศรา้ เครียด หรือมีความวิตกกงั วล - ชอบเกบ็ ตัว ไมค่ อ่ ยพูดจา วนั ๆ เล่นแตม่ ือถือหรอื แทบ็ เล็ต - ทาตัวหา่ งเหนิ จากคนใกล้ชดิ ไม่วา่ จะเปน็ ครอบครวั เพื่อนทีโ่ รงเรียนหรือทที่ างาน - อาจมีอาการทางกายแสดงให้เห็น เชน่ การกนิ การนอนผิดปกติ ปวดท้อง ปวดศีรษะ - เมื่อเจอคนพูดถงึ เรือ่ งทีน่ ่าอบั อาย หรือสอบถามถงึ สาเหตุของการไมอ่ อกจากบา้ น ไมไ่ ป ทางาน ไมไ่ ปเรยี น เขาอาจมีอาการกรี๊ด รอ้ งไห้อยา่ งหนกั หรอื สตหิ ลุดเน่อื งจากความกดดันใหเ้ หน็

วิธรี บั มอื กบั Cyberbullying STOP หยดุ ระรานกลับดว้ ยวธิ ีการเดียวกัน หยุดตอบโต เพื่อไมใ่ หเกดิ การกระทาซ้าาหรือ เพิ่มความรนุ แรง ของเหตกุ ารณมากยง่ิ ขึ้น วิธรี บั มอื กับ BLOCK ปดกนั้ ผ้ทู ่รี ะราน ไม่ใหเขาสามารถติดตอ โพสต หรือระรานเราได้อกี TELL บอกพอ่ แม่ ครู หรอื บคุ คลทไี่ วใจ เพ่ือขอความช่วยเหลอื หากเปน็ เร่อื งทผี่ ิดกฎหมาย หรือถูกขมขคู กุ คาม ใหรวบรวมขอมูลไปแจงเจาหนาท่ี REMOVE ลบภาพหรอื ขอความทีถ่ กู รงั แกออกทนั ที หากเป็นพนื้ ที่สาธารณะบนโลกออนไลน ใหติดต่อผ้ดู ูแลระบบ BE STRONG เขมแขง็ อดทน ยม้ิ สู้ อยาไปใหคุณคากับคนหรือคาพดู ทีท่ ารายเรา ควรใชเปน็ แรงผลักดันใหเราดขี นึ้ กา้ วข้ามปญั หาและอุปสรรคต่าง ๆ

บทบาทของพอ่ แม่ ✓ใจเยน็ และรบั ฟงั ปัญหาของลกู ดว้ ยเหตุผล ไมใ่ ช้อารมณ์ บอกลกู ว่าส่ิงทเ่ี กดิ ข้นึ ไม่ใชค่ วามผิดของเขา พร้อมบอกให้ เขาเข้มแข็ง อดทน และไม่ใหค้ วามสนใจมาก เพราะจะย่งิ ทาใหผ้ ูแ้ กล้งสนุกและทาตอ่ ไป ✓ชว่ ยลกู แก้ไขปญั หา เชน่ บลอ็ กเพ่อื นที่แกล้ง หรือลบข้อความหรือภาพท่ีโดนตัดต่อ ✓ขอความช่วยเหลือจากครหู รอื เจ้าหน้าท่เี พื่อป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นอีก ✓ก่อนหยบิ ยืน่ โทรศพั ท์มอื ถือใหล้ ูก ต้องสอนให้เข้าใจถึงภยั อนั ตรายบนโลกไซเบอร์ เช่น การรบั เพือ่ นใหม่ การ พูดคุยกับเพือ่ น การโพสตข์ อ้ มูลหรอื ภาพส่วนตวั มากเกนิ ไป ✓สอนใหล้ ูกรู้จกั การต้ังค่าความปลอดภัยในการใชส้ อ่ื โซเชยี ลมเี ดยี เชน่ ใน Facebook สามารถตั้งค่าได้ว่าจะให้ใคร มาโพสต์อะไรบนพืน้ ที่ของเรา หรอื จะให้ใครเหน็ โพสต์ของเราได้บา้ ง

วิธปี อ้ งกัน Cyberbullying ในเดก็ 1. สอนลูก ๆ วา่ อย่าไว้ใจคนแปลกหน้า โดยเฉพาะในโลกออนไลนใ์ ครมาขอเป็นเพอ่ื นต้อง ตรวจสอบให้ดี หากไมร่ จู้ ักกไ็ มค่ วรตอบรบั คาขอเป็นเพ่ือนนัน้ 2. คอยสอดส่องวา่ ลกู จะไปไหน กับใคร หรอื เพ่ือนทล่ี ูกคยุ ดว้ ย แชทดว้ ยเปน็ ใคร 3. สอนลูกใหเ้ ก็บขอ้ มูลสว่ นตัวของตวั เองให้ดี โดยเฉพาะกบั คนแปลกหนา้ และคนที่ ไม่สนิท สนมไม่ควรเปิดเผยข้อมลู สว่ นตวั อย่างช่ือ ที่อยู่ เบอรโ์ ทรศพั ท์ หรอื อีเมลส่วนตวั ควรแนะนาวิธี ตง้ั คา่ ความปลอดภยั ในการใช้งานสอ่ื สังคมออนไลน์ทสี่ าคัญควรย้ากับลูกวา่ ไมค่ วรนดั เจอกันสว่ นตัวกบั เพ่อื นในโลกออนไลนโ์ ดยเด็ดขาด

วธิ ปี อ้ งกนั Cyberbullying ในเด็ก 4. ควรกาหนดข้อตกลงกันก่อนทจี่ ะอนุญาตให้ลกู ใชเ้ คร่ืองมอื สอ่ื สารและโซเชยี ลมีเดีย เพอ่ื ให้ พ่อแมส่ ามารถตรวจสอบได้ว่าลกู ใช้โซเชียลมเี ดยี ยงั ไง คยุ กับใครบา้ ง หรือมีความผิดปกตอิ ะไร ในน้นั หรือไม่ 5. พอ่ แม่ควรสร้างความสมั พันธอ์ นั ดใี หก้ บั ลูก เพอ่ื ให้ลูกไว้วางใจมากพอจะบอกเล่าทุก เรื่องราว ในชวี ติ เขาไดเ้ ม่ือมีปัญหาอะไรลกู จะไดก้ ล้าขอคาปรกึ ษากบั เรา

บทบาทของครู ✓ไมเ่ พิกเฉยต่อปัญหาการขม่ เหงรังแกกันของเด็ก ควรแก้ไขปญั หาท่ีตน้ ตอ โดยการมีสว่ นร่วมของ เด็กและครอบครัว ✓ครคู วรสอนทกั ษะรเู้ ทา่ ทันสือ่ ให้เดก็ ๆ เลอื กเชอ่ื เลือกแชรข์ า่ วสารข้อมูลทร่ี ับมา สอนให้เขาฉกุ คดิ วา่ หากไมใ่ ชเ่ รอื่ งจรงิ แลว้ สง่ ต่อกนั ไปอาจเปน็ การให้รา้ ยหรอื ละเมิดซา้ เหยอ่ื ได้

แม้การ Cyberbully จะสามารถสรา้ งบาดแผลทีย่ ิ่งใหญ่ให้กับผทู้ ตี่ กเปน็ เปา้ หมายได้ แต่ ด้วยกาลงั ใจท่ีแขง็ แกร่งของตนเอง และความช่วยเหลือของทุกฝ่ายรอบข้าง ผู้ถกู รังแกจะสามารถ เอาชนะปญั หา และกอบกคู้ วามกลา้ หาญและความมน่ั ใจในการใช้ชวี ติ กลบั มาใหม่ได้เสมอ การ บอกออกไปว่าสิง่ ท่ีคณุ กาลงั เผชิญอยู่นน้ั คอื การระรานการระรานทางไซเบอร์ มิไดเ้ ปน็ เพยี งแคก่ าร ร้องขอความชว่ ยเหลอื และความพยายามในการหยุดยั้งการคุกคามน้ันเท่าน้นั หากแต่ยงั เป็นการ สื่อสารออกไปให้ทุกคนรโู้ ดยทวั่ กนั ดว้ ย วา่ ไม่มีใครในโลกนี้สมควรถกู คุกคาม และทุกคนลว้ น สมควรได้รับการใหเ้ กยี รติด้วยกนั ท้ังสนิ้ ไม่ว่าจะบนโลกแห่งความเปน็ จริง หรอื บนโลกไซเบอร์

อ้างอิง ท่มี า : สถาบันวจิ ยั พฤตกิ รรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครินทรวิโรฒ, เฟซบุก๊ ชมรมจติ แพทย์ เด็กและวยั รนุ่ แห่งประเทศไทย, กรมสุขภาพจิต, เฟซบกุ๊ Stop Bullying Thailand, วารสารนติ ศิ าสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร https://www.dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=27717