โคกหนองนาโมเดล

หลุมขนมครกแบบพนื้ ท่ีลุม่ “โคก หนอง นา โมเดล” ทม่ี าของขอ้ มูล : https://www.ajourneyinspiredbytheking.org/th/knowledge/case-study-detail.php?id=17 โคก สร้างโคกบนพน้ื ที่ของตนเอง จากการนำดินท่ีไดจ้ ากการขดุ หนอง นำมา ถมเปน็ โคกเพอ่ื สรา้ งที่อยู่อาศัย ปลกู ผัก เล้ียงสตั ว์ รวมทง้ั ปลูกต้นไม้ตาม แนวทางศาสตร์พระราชา คือ “ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อยา่ ง” เพอ่ื พอกิน เพื่อใช้สอยในครัวเรอื นหรอื พอใช้ และเพ่อื สรา้ งท่อี ยู่อาศยั หรอื พออยู่ จากน้ันประโยชน์อยา่ งที่ 4 คอื ช่วยสรา้ งสมดุลระบบนิเวศ เพราะใบไม้ท่รี ว่ ง หลน่ จะชว่ ยปกคลุมหน้าดิน ในขณะทร่ี ากจำนวนมากชว่ ยดูดซบั น้ำฝน เพอื่ กกั เก็บนำ้ ไว้ใต้โคกเปน็ น้ำใตด้ ินเพมิ่ ความชุ่มชน้ื หนอง ขุดหนอง รปู รา่ งคดโค้งอิสระ ไมเ่ ปน็ ส่เี หล่ยี ม เพือ่ เกบ็ น้ำไว้ใช้ยาม หน้าแลง้ หรือจำเปน็ และสามารถใช้เปน็ ท่ีรองรับน้ำยามนำ้ ทว่ มหลาก และ เปน็ แหล่งที่อยอู่ าศยั ของปลา นา ยกหัวคันนาให้กว้างและสงู อย่างน้อย 1 เมตร ธรรมชาติของข้าวจะ ทะลึง่ น้ำไม่จมน้ำตาย เพือ่ เพ่มิ พ้ืนที่กักเก็บน้ำไว้ในนา ขดุ ร่องใกล้หัวคนั นา เป็นท่ีอยู่ของปลา ปู ปัน้ หัวคันนาให้มคี วามกว้างมากพอทจ่ี ะปลูก ต้นไม้ พืชผัก ให้มรี ากยึดเหนี่ยวคนั นา และเพิ่มพน้ื ทีท่ ำกนิ

คลองไสไ้ ก่ ชว่ ยระบายน้ำรอบพื้นที่ โดยขุดใหม้ ีลักษณะคดเคี้ยว เพอื่ ใหน้ ำ้ ไหลไดท้ ่วั ถึงตลอดท้งั พ้ืนทีเ่ พ่ือใช้ทำการเกษตรและช่วยเพม่ิ ความชุม่ ช้นื ให้กับผืนดนิ และต้นไมโ้ ดยรอบ ฝายชะลอน้ำ ชว่ ยชะลอและกักเกบ็ น้ำจากต้นน้ำไว้ในพื้นท่ี เพือ่ ไมใ่ ห้นำ้ หลากลงมาสรา้ งความเสียหายกับพืน้ ทีล่ มุ่ ด้านลา่ งและช่วยกักตะกอนดนิ ไม่ให้ลงมาสะสมในหนอง คลอง บึง หรือเขอื่ น นอกจากน้ัน สำหรบั พนื้ ท่ี กลางน้ำฝายชะลอนำ้ ยงั ชว่ ยยกระดบั นำ้ เพื่อเก็บไว้ในพ้ืนทีอ่ ีกด้วย



ดว้ ยรูปแบบ “โคก หนอง นา โมเดล” น้ี หากมเี กษตรกรมพี ืน้ ท่รี ายละ 10 ไร่ คดิ เปน็ 1 หลมุ ขนมครก จะสามารถเกบ็ กักนำ้ ได้ปีละประมาณ 40,000 ลูกบาศก์เมตรต่อปีโดยเป็นน้ำบนดนิ ประมาณ 20,000 ลกู บาศก์เมตร และ เม่อื มปี า่ ชมุ่ ช้ืนจะสามารถเกบ็ กักน้ำใตด้ นิ ไดเ้ พ่ิมขึ้นอีก ถา้ ทุกคนในลุ่ม นำ้ ป่าสกั หรอื อย่างนอ้ ย 100,000 ราย รว่ มมอื รว่ มใจกันสรา้ ง 100,000 หลมุ ขนมครก จะสามารถเก็บกักน้ำไดก้ วา่ ส่พี ันล้านลกู บาศกเ์ มตรต่อปี คดิ เป็นมากกวา่ 4 เทา่ ของความจุเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ จะสามารถแก้ไขปัญหานำ้ ทว่ มไดแ้ ละท่ีสำคัญคอื มีน้ำเก็บไว้ใชย้ ามหนา้ แลง้ สามารถปลูกพืชพันธไ์ุ ด้ ตลอดปี มีพอกิน พออยู่ พอใช้ เกิดท้งั “ประโยชนต์ นและประโยชน์ทา่ น” ในเวลาเดยี วกัน โคกหนองนาโมเดล