การทำธุง หรือตุงใยแมงมุม

ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมอื งหนองคาย

ธุงใยแมงมุมสัญลกั ษณ์ความเชือ่ เรือ่ งโชคลาง ธุงใยแมงมุม เป็นสื่อสัญลักษณ์ความเช่ือเร่ืองโชคลางของชาวอีสาน โดยเชื่อกันว่าสามารถใช้ป้องกันส่ิงร้ายๆ หรือส่งิ ไม่ดที ี่มองไม่เหน็ อยา่ งเชน่ ภูตผีวิญญาณต่างๆ ทจ่ี ะมารบกวนงานบญุ นนั่ เอง ธงุ ทามาจากเส้นดา้ ยทไ่ี ด้มาจากฝ้าย หรือเสน้ ไหม ผกู โยงกันคลา้ ยใยแมงมมุ นยิ มใชแ้ ขวนตกแต่งบรเิ วณหน้าพระประธาน หรือโดยรอบพ้นื ทจ่ี ัดงานพธิ ีกรรม เพราะฉะนน้ั ไม่ต้องแปลกใจหากไปรว่ มงานเทศกาลต่างๆ ของภาคอสี าน ทกุ คนจะได้เห็นเจ้าธุงใยแมงมุมประดับตกแต่ง อยู่ท่ัวงาน ทม่ี าและความสาคัญ ธุง เป็นเครื่องประกอบพิธีกรรมสาคัญของชาวอีสานมาอย่างยาวนาน เชื่อกันว่าสามารถใช้ป้องกันสิ่งชั่วร้าย หรือสง่ิ ไมด่ ีทม่ี องไมเ่ ห็น หรอื ภตู ผวี ญิ ญาณทจ่ี ะมารบกวนงานบุญ หากเหน็ ธงุ แลว้ จะถอยออกไป พร้อมกันนั้นยังเป็นการ บอกกล่าวบวงสรวงเทพยดาในพน้ื ท่ีว่ามีการทาบุญและมพี ธิ ีการสาคญั ให้มาชว่ ยปกป้องคมุ้ ครอง ธุงใยแมงมุม (Thung) คือธงชนิดหนึ่งของชาวอีสาน เป็นสัญลักษณ์ของการผสมผสานระหว่างภูมิปัญญา วฒั นธรรมทางความเช่ือของชาวอีสาน ศิลปะของการร้อยเส้นด้ายสลับสีสวยงาม มีรูปร่างเป็นรูปเรขคณิตสองมิติ ได้แก่ รูปสี่เหล่ียม รูปหกเหลี่ยม และรูปแปดแหลี่ยม ปัจจุบันธงใยแมงมุม กาลังได้รับความนิยมอีกคร้ัง ใช้ประดับตามวัดวา อาราม และบญุ ประเพณีต่าง ๆ เปน็ อกลกั ษณข์ องชาวอสี าน เนอื่ งจากธุงใยแมงมมุ มีรูปรา่ งทางเรขาคณิตที่มีสีสันสวยงาม ซึ่งสอดคล้องกับการจัดกิจกรรมลดเวลาเรียนเพ่ิมเวลารู้ของนักเรียนระดับชั้น ประถมศึกษา กลุ่มนิเทศ ติดตามและ ประเมนิ ผลการจัดการศกึ ษา สานกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษา เพชรบูรณ์ เขต 3 จึงมีแนวคิดที่จะนาศิลปะของ การร้อยเส้นดา้ ยสลับสีสวยงามเปน็ ธงุ ใยแมงมุม มาเปน็ แนวทางในการเสริมทักษะผู้เรียนในระหว่างช่วงสถานการณ์การ แพร่ระบาดของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา 2019 ( COVID – 19 ) และพัฒนาให้สามารถนาไปใช้ประโยชน์ใน ชวี ติ ประจาวันได้ ธุงใยแมงมุม ทาดว้ ยเส้นฝา้ ยยอ้ มสีและไม้ไผ่ โดยใช้ไม้ไผ่เหลาเป็นซ่ีเล็ก ๆ ไขว้กากบาทกัน แล้วใช้เส้น ฝ้ายพันสานกันเป็นรูปส่ีเหล่ียมจัตุรัส จากศูนย์กลางออกมาเรื่อย ๆ และมักจะใช้ฝ้ายสีพัน เป็นแถบสีสลับกันเป็นช้ัน ๆ ขนาดของธงุ จะใหญ่ต่างกัน แลว้ นาธงุ มาต่อกันเปน็ ผืนยาวทง้ิ ชายห้อย ให้แกว่งปลิวไปตามลม ธงชนิดนี้จะมีสีสันสวยงาม จงึ มักแขวนประดบั ไว้ตามศาลาการเปรียญของวัด เป็นพุทธบูชาตามความเช่ือของชาวบ้าน นิยมใช้แขวนตกแต่งไว้หน้า พระประธาน หรอื โดยรอบในงานพธิ ีกรรม ในการปกปอ้ งภยั อันตรายตา่ ง ๆ ธงุ ใยแมงมมุ ท่ีนยิ มใช้ อปุ กรณ์ 1. ไหมพรม 2. ไม้ตะเกยี บ 3. ไม้เสียบลกู ช้นิ 4. ลูกปดั

วธิ ีทา 1. ดงึ ไหมพรมยาว 2 วาแลว้ ตดั 2. หาจดุ ก่ึงกลางของไม้ แล้วนาไหมพรมมามดั ตรงกึ่งกลาง 3. แยกไมอ้ อกจากกันใหเ้ ปน็ ตวั + 4. ดึงไหมพรมพันดา้ นที่เหลอื

5. มอื ขวาจบั ไหมพรมไว้ มอื ซา้ ยจบั ไมด้ า้ นลา่ ง 6. มือขวาดงึ ไหมพรมขนึ้ บน ดงึ ไหมพรมอ้อมหลังไมบ้ น 7. เปลย่ี นมือจบั ไม้แลว้ หมุนไปเรื่อยๆ ทาซ้าเหมือนเดิม 8. เมือ่ สีแรกหมด ก็นาไหมพรมสตี อ่ ไปมามัดเข้ากับเส้นเดมิ แล้นวนตอ่ ไป

9. เมื่อพนั จนสุดไมแ้ ล้ว ดงึ ใหต้ งึ ๆ หมนุ มัดใสไ่ ม้ 3 รอบ เปน็ อันเสร็จ ผ้จู ัดทา นางสาวจริ าวรรณ กรมวงั กอ้ น ตาแหน่ง บรรณารักษ์ ท่ีปรกึ ษา นางปวริศาโยชนส์ ุวรรณ ตาแหน่ง บรรณารักษช์ านาญการพเิ ศษ