มกรดกธรรม เล่ม 1

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ จลุ ทรรศนนั่นเหรอ ไปจบั พระพุทธเจา อนั นม้ี นั ของโลกมันไมใ ชของ เหนอื โลก เอาของหยาบ ๆ อยา งน้ไี ปจับ มนั ไมมีทางจะจบั ได แมแต จิตใจที่เปนนามธรรม ที่เปนจิตใจที่โดนถูกกิเลสครอบหัวไว มันยัง ไมไ ดร ูไดเขาใจเลยเรื่องของศาสนา ตอ งอาศยั การปฏิบัติเทานน้ั น่ี แทบจะไมมีเลย เคร่ืองหมายของชาวพุทธ วันพระวันเจา น่ีวันน้ีวัน พระดว ย อยากเหน็ ชาวพุทธเราเขาวดั นห่ี ันหนา เขา ลงเหว หันหลงั ใหวัด แลวจะเขาใจพระพุทธศาสนาไดอยางไร หัดเขาวัดเขาวาเขา หาศาสนา นับตั้งแตผูหลักผูใหญลงมา จนกระทั่งถึงประชาชนคน ธรรมดาก็ใหเขาวัดสิ เราจะไดเห็นพระพุทธศาสนาเบงบานใน ประเทศไทยบาง ประเทศอื่นเขาไมนับถือ อยางไรมันก็ไมน่ัน แต จรงิ ๆ แลว ถึงไมนบั ถือพทุ ธศาสนาก็ปรากฏ ทําไมถึงวาอยางน้ัน ใครก็มีขันธ ๕ ทุกคน มีพุทธศาสนา ไหม พระพุทธเจาช้ีบอกแลว เห็นไหมน่ัน ความเกิด แก เจ็บ ตาย อยางนี้ มีมนุษยหนาไหนในโลกน้ี มันจะไมเจออยางนี้ นี่ก็คือ พระพทุ ธเจา ชีบ้ อกแลว พยากรณไ วห มดแลว ผิดท่ีไหน เอา แมพวก นั้นจะไมรูเรื่องพุทธศาสนาก็แลวแต ความโลภ ความโกรธ ความ หลง ราคะตัณหา บรรดาสรรพสัตวทั้งหลายในโลกธาตุน้ี ตางคนก็ ตางมาติดจมอยูอยางน้ี สิ่งเหลาน้ีใครพูด นอกจากพระพุทธศาสนา พูดเทา น้นั แลวใครวาพุทธศาสนาไมครอบโลกธาตุ เราเขาใจแต ศาสนาเปนวัตถุ เปนพระเปนเณรบาง เปนวัดเปนวาบาง นี่มันวัตถุ นี่มันศาสนวัตถุ ไมใ ชศาสนธรรม ศาสนธรรมเราตองปฏิบัตสิ ิ นับแต ใหทานขึ้นมา พอพูดเรื่องทาน ก็บอกวาพระเห็นแกตัว เพราะพระ ทั้งหลายสวนมากจะสอนใหทาน เปนสวนใหญ ตางคนก็ตางมองวา ๔๗

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ศาสนามีแตสอนเอาทั้งนั้น เขาวัดก็เสียตังค ไมตองเสียตังคหรอก มี อะไรก็เอาตรงน้ันมาทําใหเปนประโยชนแกหัวใจเจาของ ไมมีวัตถุ เงินทองขาวของ เอาแคกายวาจาใจ เอาแคขันธ ๕ น่ีมากมลงกราบ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ แคนี้ก็ไดบุญแลว มาน่ังสมาธิภาวนา นี่ บริกรรมพุทโธ ธัมโม สังโฆ นี่ก็ไดบุญแลวนี่ มาเดินจงกรมอีก กลับไปกลับมา จะเอาสักก่ีเวลา กี่นาทีก็ได นี่ก็เปนบุญแลว บุญไม จําเปนท่ีจะตองห้ิวสังฆทาน ไมจําเปนตองเอาเงินซื้อบุญหรอก ท่ี เขาเอาเงินถวาย เอาปจจัยถวาย เอาสิ่งของถวาย นั่นคนเขา เหลือเฟอแลว พอที่จะมีอยู ชวยเหลือจุนเจือกันไป อยางท่ีหลวงปู ม่นั วา มีแลว คอยเอามาให พอหรือยงั ถา พอแลว คอยเอามา หลวงปมู ่ัน ทานไมเ คยทําใหใครกระทบกระเทือน ไมใ ชเ อา คําวาบุญไปหลอก เปนพระก็คอยแตจะหลอก หลอกสิ่งน้ัน หลอก สิ่งน้ี วาทําบุญส่ิงน้ัน ทําบุญสิ่งน้ี มันไดบุญมาก ถาคนถึงพระ รัตนตรัยแลว ไมตองเช้ือเชิญ เขามีเหตุผลของเขาแลว เขาจะทํา ของเขาเอง ย่ิงคนถึงพระรัตนตรัยดวยแลว ทําบุญไมอ้ัน ไมตองไป ไหวว านกไ็ ด ไมต องขอรอง ไมต อ งบอกก็ได ทาํ ยงั ไงท่ีเราชาวพุทธท่ี จะเขาถึงศาสนาเสียกอน เหมือนกินกวยเต๋ียว กินแลวคอยจายตังค พทุ ธศาสนาเหมอื นกนั สอนใหปฏิบัติ ใหเชอื่ ตามความเปน จริงของที่ ตัวเองไดพิสูจนแลว เม่ือเชื่อแลว ในสิ่งเหลานี้ มันจะเปนมาเอง หรอกนะ ไมใชอยูๆ มาเอาแตบุญยัดเยียด ไมใชอยู ๆ มาเอาอะไร ตอ มอิ ะไร ไปยัดเยยี ดกัน ใหรูจกั พากนั เขา วัด เขา หาพระรัตนตรัย เขา ถึงพระรตั นตรัย เขา ถงึ พุทธ ธรรม สงฆเสยี กอ นนะ ถาพอเขาถงึ ตรงน้ีแลว มันเปนของมันเองหรอกนะ เหมือน ทานกวยเต๋ียวรูวารสชาติมันดี ซ้ือส่ิงของมาได ควรท่ีจะใหก็ใหแลว ๔๘

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ทีน้ี ไมใหมันก็ไมเปนธรรม พุทธศาสนาก็เชนเดียวกัน มาเขามา เสียกอน นอ มกาย วาจา ใจ นอมธาตุ ๔ ขนั ธ ๕ เขามากอ นเถอะ เขามาหาพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ เม่ือใจมีพระพุทธ พระ ธรรม พระสงฆแลว แลวใจดวงนั้นมันเที่ยงตรงตอพระรัตนตรยั แลว ยังไงก็ไมเปนอ่ืน เรื่องการทําบุญ ไมมีใครสูชาวพุทธ การบริจาคก็ เหมอื นกัน ถา ใจเขาถึงพุทธ ธรรม สงฆแลว ยังไงเขาก็รเู หตุ รผู ล น่ี ยังไมทันไรเลย แปป ๆ ก็เอาเงินซื้อบุญแลว ไปไหนไมมีตังคก็เลย เขาวัดไมได บรรดาพ่ีนองชาวพุทธทั้งหลาย ไมตองมีอะไรหรอก สําหรับคนที่ไมม ี พออยูพ อกิน มาเถอะ เหมอื นท่สี มเดจ็ พระสงั ฆราช ทา นพูดวา ไมใ หเ อาเงนิ ทําบุญ ความจริงพระองคไมไดตรัสอยางน้ัน เราไมเ ขาใจพระองคเอง พระองคอยากใหรู ใหเ ขา ถงึ พระพุทธ พระ ธรรม พระสงฆ เสียกอน พอเขาถึงแลว ควรจะทํามากนอยแคไหน ผูนั้นจะทราบเอง เขาใจเอง ไมใชวาพระองคทรงหามไมใหเอาเงิน ไมใหเอาปจจัยทําเมื่อไร อันนี้อยากเอามาพูดกันเปนประเด็นแรก ใหใจเราเขาถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆเสียกอน ใหกาย วาจา ใจเรา นอมเขาสูพระศาสนาเสียกอน เราทานทั้งหลายคอยวา กันจะ ทาํ บุญแบบไหน คนท่ีเขาถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆแลว ถึงพระ รตั นตรัยแลว เขาจะทราบเอง ไมว า เขาจะใหท าน เรอื่ งรกั ษาศีล ศีล เขาไมบกพรองอยูแลว คนเขาถึงพระรัตนตรยั เรื่องภาวนาดว ยแลว ย่ิงภาวนา ใจก็ย่ิงเปดกวาง เปดกวางออก ใจเปดกวางมากเทาไร ความซ้ึงในธรรมะ ความเขาใจในศาสนา ยิ่งเขาใจมาก คน ๆ น้ัน แหละ ทีนี้ อยาวาแตใหเลย โลกท้ังใบยังใหไดเลย เห็นไหม พอแม ครูบาอาจารย ทานทั้งหลาย เชน พระหลวงปูบานตาดทานอยูเพ่ือ ๔๙

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ อะไร อยูเพื่อสรางคุณสรางประโยชนใหกับประเทศชาติบานเมือง สรางคุณสรางประโยชนใหศาสนา ใหศรัทธาญาติโยมที่ยังเขาไมถึง ใหเขาถึง น่ัน เห็นไหมนั่น ถาใจบริสุทธ์ิแลว ถาใจเขาถึงพุทธ ธรรม สงฆแลว ยังไงทําอะไรก็ไมมีโทษ ถาใจดวงน้ีเขาไมถึงนะ ทีน้ี ยังไงก็ ผดิ เดินผิดทาง เราทานทั้งหลาย ถงึ ใหว า ใหส รางตรงน้ี ใหมสี ถานที่ ตรงนี้ไว เพื่อใจจะไดมีหลัก มีเกณฑ มาเปนแลวก็เปนส่ิงที่นา อนุโมทนา สาธุ เพราะสถานท่ีอยางน้ีมันไมมีแลว ท่ีจะใหพี่นองชาว กรุงเทพฯ เพราะเขามีทุกสิ่งทุกอยาง เขาไมมีแตบุญเขาไมมีแต ธรรม เทาน้ันเอง แตกิเลสเขามีเต็มตัว ทุกสิ่งทุกอยางเขามีหมด เครื่องวัตถุไทยทาน หรือทุกสิ่งทุกอยางเต็มสมบูรณหมด บริบูรณ หมด ไมเคยบกพรอง แตหัวใจของเขาทั้งหลายเน่ีย เขาจะบกพรอง เพราะเขามองเห็นแตโลกอยางเดียว เขาไมเคย โอปนยิโก นอมมา อยูในฝายอรรถฝายธรรม ดูแตโลก คิดตั้งแตเร่ืองโลก ทําแตโลก เมื่อหัวใจมันมีแตโลกแลว จะทําอะไร คิดอะไร ก็เพื่อโลกทั้งนั้น ทํา ไปเพื่อการสนองกิเลสอยางเดียว เพราะฉะน้ัน เร่ืองธรรมจึงเปน เร่ืองที่สําคัญมาก เพราะฉะนั้น ขอเวล่ําเวลาใหตัวเจาของ เชน ทํา การทํางานมาเหน็ดเหนื่อยเมื่อยลา วันอาทิตยวันเสารก็ใหเอาตัว ของเราเขาวัดเขาวาบาง เขามาหาศาสนา เราเขาหากิเลสมามาก พอแลว ๗ วัน ๘ วัน มีแตเขาหากิเลสท้ังนั้น อยูในบานในเรือน ขอ เวลาถาเปนวันเสาร วันอาทิตย แตกอนเขาใหหยุดวันพระ วันโกน ในเม่ือโลกสงสาร เขามีสมมติท่ีจะตองปฏิบัติกัน ตอกันแลว เขาก็ ตอ งใหห ยดุ วันเสาร วนั อาทิตย ๕๐

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ เอาวันเสาร วันอาทิตย เอาลูกเอาหลานเขาวัดเขาวา เขา หาศาสนา พาครอบพาครัวมานั่งปฏิบัติ จิตตภาวนาบาง หรือ ไมอยางน้ันก็หลบหลีกปลีกตัวกันออกมา เดินเขาแตหาง มีแตไป เดินเสริมกิเลส ควักแตกระเปา แตปากก็บอกวาเศรษฐกิจไมดี เศรษฐกิจไมดี ใจเจา ของไมดี ไมเ คยพดู ใจไมมซี ิปทจี่ ะรูด เห็นอะไร ก็ซื้อดะ เห็นอะไรก็เอาออกดะ หัดเขาวัดเขาวาเขาหาศาสนา นี่ แหละวันอาทิตย วันเสารเอาตัวเราเขามา ยิ่งวันนี้เปนวันพระดวย ใหเราทานท้ังหลาย นอมกายวาจาใจ เอาขันธ ๕ มาตักเอาบุญ เอา ขันธ ๕ มาบําเพ็ญเอาบุญ พากันเขาวัด นี่หางเหินเสียจนเหินหาง กันไปหมด ท้ัง ๆ ท่ีพระพุทธศาสนาในเมืองไทยนี่ ถาแตกอนก็วา ๙๕ เปอรเซ็นต ทุกวันน้ีแทบจะไมเหลือ เหลือแตสัญลักษณของ ความเปนชาวพุทธ ไมวานักบวชหรือฆราวาส ศรัทธาญาติโยมมีแต สัญลักษณ แตเกาแตกอนเขาไปเฝาพระพุทธเจา เขาไปฟงธรรมใน สํานักของพระพุทธองค เอาโสดา สกิทาคา อนาคา อรหันตไปกิน หมด ถาเปนญาติโยมเขาไป ๕๐๐ เปน ๑,๐๐๐ เน่ีย มีต้ังแต เปนพระโสดา สําเร็จมรรค สําเร็จผล แตทุกวันนี้ แมแตเร่ืองตน ๆ เชน คนเราควรจะมากราบพระ ทําวัตร สวดมนต ภาวนา แคน้ีก็ยัง ทําไมได แลวจะเอามรรค เอาผลจากที่ไหนกัน เพราะฉะนั้น ชาว พุทธถึงไดเหลิง ลืมวัดลืมวา ลืมศาสนาแทบจะไมมีใครท่ีสนใจ ศาสนาเลย ไมวาวงงานราชการ ไมวาศรัทธาญาติโยม เห็นศาสนา เปน เคร่อื งเลน เปน ตุก ตาไปแลว ทกุ วันน้ี เหน็ ไหมนั่น ก็เพราะไมพา กันสนใจ มองศาสนามองเปนวัตถุไป ไมไดมองเห็นความสัจ ความ จริง ใหเขามาปฏิบัติสิ มาคนควาหาความจริงสิ ศาสนาปรากฏอยู ๕๑

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ในหัวใจนะ ไมไดปรากฏอยูที่ไหน แมแตบาปมันก็ปรากฏอยูใน หัวใจ บุญก็ตองปรากฏในหัวใจ ศาสนารางอยูในหัวใจ ศาสนาก็ จะตองข้นึ ตรงตอหัวใจเชน เดียวกัน หัวใจจึงเปนส่ิงสําคัญ วันพระวันเจา ๕-๖ วัน ๗ วัน กใ็ หมี วันเจาของสักวันหน่ึง ใหมีโอกาสไดมาน่ังพักผอน ชารตแบตเตอรี่ มาก็ไมไดเสียสตุงสตางคเลย ไมตองห้ิวคุสังฆทานมาหรอก เอาแค กาย วาจา ใจ เอาแคธาตุ ๔ ขันธ ๕ นี่ มา เขามา ใครมาอยู ตรงไหน ก็นอมสูพุทธ ธรรม สงฆ เพราะใจนี่หางเหินจาก พระพุทธเจามากจนเกินไป จนกระท่ังมองไมเห็นแลว ธรรมของ พระองคมันไกลสุดกูแลว จนกระท่ังนอมมาสูภายในก็นอ มไมไดเลย คิดเรอ่ื งอรรถเรือ่ งธรรม คิดไมไดเ ลย แลวจะเขา ใจวาตนเองเปนชาว พุทธไดอยางไร ความเขาใจในความเปนพระสงฆสาวกของพระพุทธเจาท่ี ทานเปนสักขพี ยานใหก ับพระศาสนา เปน สักขพี ยานใหก บั พระพุทธ องค แลว กไ็ มเขาใจทาน นแี่ หละการตคี วามหมาย เชน พระดี ๆ นะ ก็ไปตีความหมายวาก็เปนเหมือนพระเรา ๆ ทาน ๆ ตาทานก็มี หู ทานก็มี นั่นก็เปนอีกอยางหนึ่ง แตใจทานไมไดเปนอยางเราน่ีนะ นี่ คือตีความหมายแบบโลกไง เพราะฉะน้ัน การตีความหมาย คุณคา ของอรรถของธรรม มนั ก็ตตี ามกเิ ลสของเจาของละทนี ้ี เลยพากนั ไม เขาใจศาสนา ทั้ง ๆ ท่ีศาสนาเปนของเลิศขนาดไหน แตวา โลกุตตรธรรมน่ี แปลวาธรรมทเี่ หนือโลก อยูในโลก ก็มีแตโลภ โกรธ หลง เต็มกันไปหมด ไมวาทาน วาเรา มันจะไปรูวาศาสนาเปนของเลิศของประเสริฐขนาดไหน นี่ แหละ ทานท้ังหลาย ถึงอยากเห็น ภาพแบบนี้กลับยอนคืนมาใหสู ๕๒

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ เมืองไทยเรา แผนดินไทยจะไดสงบรมเย็น แผนดินไทยจะมีแตคน เขาวัดเขาวา เขาหาศาสนา ผลของคนเขาวัดเขาวาเขาหาศาสนา มี แตความรมเย็นไปหมด อยางทําไมแตกอนไมคอยมีอะไรกันเลย แต ทุกวันนี้มองหนากันก็ไมได หาวามีปญหาเหรอ ดูดิ ใจคนมันตํ่า ขนาดไหน มองหนากันก็ไมไดนะ ถามองลงตํ่าก็วามองอะไร มอง สนตีนเหรอ นั่น ดูสิ ความตํ่าของคนนะ ถามองหนาก็มองไมไดอีก ก็เพราะอะไร ก็เพราะใจมันไมมีธรรม มันมีแตกิเลส เพราะฉะนั้น กเิ ลสจึงเอาเปนเคร่ืองมือไง ออกทางตา ตาก็เปน พษิ ออกทางหู หกู ็ รอน คิดทางใจ ก็คิดรอนไปหมด มันไมเคยคิดเรื่องอรรถเร่ืองธรรม เรื่องศาสนาเลย คิดแตแบบกิเลส ทํามันก็ทําแบบกิเลสสิ เม่ือมันคิด แบบกิเลส มันก็ตองทําแบบกิเลสสิ จึงใหเราทานทั้งหลายนอมจิต นอมใจ นอมโอปนยิโก นอมพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ ลงมา อยูที่หัวใจ เบรกมันไว มันจะไดไมโลภ เกินโลก เกินสงสาร มันจะ ไดไมโกรธจนหัวฟดหัวเหว่ียง จนกระทั่งพล้ังพลาด ไปทําสิ่งไมดีไม รา ย เชน ไปเขน ไปฆา ไปรังแกคนอน่ื เขา ถาหลง กไ็ มใชหลงจนหัว ปก หวั ปา พทุ ธศาสนาจงึ เปนยาแก ยาระงับ ชําระมลทิน ใหออกจาก หัวใจ แตละดวง ละดวง แตละคน ละทานแลวนี่ ดีหน่ึง ดีสอง ดี สาม ดีส่ี ดหี า ดีเตม็ หมดศาลาแลวน่ี ดีตรงนม้ี นั กจ็ ะประกาศความดี ออกไปหมด ทีนี้ น่ีตางคนตางสงเสริม ตางคนตางมาเพ่ิม เพ่ิมไป เพิ่มมา สุดทายมาเมืองไทย มีแตเมืองฟนเมืองไฟ มันก็รอนไปหมด จนจะไวใจกันไมได วางใจกันไมลง ระหวางสามีภรรยา ก็ไมมี ระหวางผูบังคับบัญชาก็ไมมี เพราะอะไร เพราะมันไมมีธรรม เปน เคร่ืองขมหัวใจใหออนได ก็เลยไดใจแข็งๆ ตางคนตางไมยอมกัน ๕๓

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ ตางคนก็ตางบอกวามีเหตุผล เหตุผลของคนมีกิเลสมันตองเขาขาง เจาของอยูเสมอนะ อยางท่ีครูบาอาจารยทานพูด เหตุผลของแมลงวัน มันก็ไป ของแมลงวันละ เหตุผลของแมลงผ้ึงมันก็ไปของแมลงผ้ึง แลว เหตผุ ลอยูตรงไหน ถา เปนเรือ่ งพวกน้ี เขา อัตตาเจา ของหมด เขา ขาง เจาของหมด แตเรื่องธรรมไมเขาขางใคร ธรรมไมเขาขางใคร แต เรื่องของกิเลส มันเขาขางตัวเจาของหมด หาความชอบธรรมใหกับ เจาของ ขางๆ คูๆ ไปก็มี ฝนเขาไปก็มี อยางน้ี แตเรื่องธรรม มันไม มี เพราะฉะนั้น จริง ๆ แลวเรื่องของธรรม มันไมกระทบกระทั่งใคร ไมกระทบกระเทือนใครอีกดวย ถึงอยากใหสรางธรรมข้ึนมาใน หัวใจของแตละดวง ละดวง ละดวง โดยเฉพาะชาวพุทธ ชาวไหน กแ็ ลว แตเถอะ กม็ ีกิเลสกันทกุ คน มคี วามโลภ ความโกรธ ความหลง ทุกคน มีราคะ ตณั หาเหมอื นกนั ทุกคน ถา รวู าสิง่ เหลานเี้ ปนโทษ ละ ส่ิงเหลาน้ี โลกทั้งหลายก็จะไมวุนวี่วุนวาย มีปญหากันก็เพราะสิ่ง เหลาน้เี อง น่ีเราถึงวาใหเขาวัดเขาวาเขาหาศาสนา เพ่ือมาเช็คในตัว เจาของ นอ มกาย วาจา ใจมาสูศ าสนา คือมาสคู ณุ งามความดี คาํ วาคุณงามความดีน่ี ตางคนตางทานกร็ ูอยแู ลว ที่เราเอาพระพุทธเจา ก็คิดอีกวา ถือแตพระพุทธเจาของเรามันไมดีเหรอ มันก็จะคิดไป อยางนั้นอีก มันก็เลยกลายเปนอัตตาข้ึนมา เปนฝกเปนฝาย เปน ทา น เปน เรา เปนเขาเปนเราเขา มา เปน ฝายน้ันฝายนีไ้ ป คําวา ธรรม ไมขึ้นอยูกับผูใด เหมือนความแกอยางนี้ มัน ขึ้นกับใครบาง เหมือนความเจ็บอยางนี้ มันข้ึนกับใคร เหมือนความ ตายอยางน้ีมันข้ึนกับใคร ขึ้นกับความเปนจริงตางหาก น่ีพุทธ- ๕๔

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ศาสนาปรากฏอยูตรงน้ี ข้ึนอยูตรงนี้ ขึ้นอยูกับความจริง เพราะฉะน้ัน เราถึงกลากลาว พุทธัง ธัมมัง สังฆัง สรณัง คัจฉามิ เพราะเอาความจริงตรงน้ี พระพุทธเจาก็ปรากฏตรงนี้ ธรรมของ พระองคทก่ี ลาว ก็กลาวกนั อยตู รงนี้ บรรดาพระสงฆสาวกที่ทานบรรลธุ รรม ก็บรรลุ ท่ีรู ก็รูตรง นี้ แลวจะไมใหเรากลาวพุทธัง ธัมมัง สังฆัง ท่ีวา ท่ีเปนสมมติได อยางไร สวนสิ่งนั้นมันไมใชวิสัยที่เราจะไปคิด อันนั้นมันนอกเหตุ เหนือผลแลว ถายังอยูในเหตุเหนือผล ถาเราตองการสมมติ สมมติ ฝายนี้กต็ อ งเปนอยางนี้มา เหมือนเดนิ ตามครู เหมอื นเดนิ ตามศาสน ธรรม เดินกันอยางนี้ ถาไมเดินเสนน้ี เดินไมได เหมือนจะไปอีสาน ก็ตองมีเสนทางมิตรภาพ ไปเสนอื่นถามวาถูกไหม มันก็ถูก แตวา มนั กถ็ กู ออม มนั โคง มันทาํ ใหเสียเวลา สัจธรรมความจริงเหมือนกัน พระองค พระพุทธเจาผาเผง เลย เปนมัชฌิมาปฏิปทา ทางเสนนี้ ทางที่จะเขาถึงความจริง ถา ปลีกออกจากตรงนี้ ไมใช เดินแวะออกจากตรงน้ี เดินไมถูก ถาแวะ ออกนิดหนอย ก็เหมือนมาคราวน้ี ถาหลงทางหนอยนึงก็เสียเวลา หนอยนงึ ละ หลงทางมาก มนั ก็เสยี เวลามาก ย่ิงหลงไปสุดกแู ลว อนั น้ีไปไมก ลับเลย ไปไมถ ูกเลย ผูท เี่ ขาถงึ ความจริง ถงึ พทุ ธ ธรรม สงฆ ตองเดินทางเสนน้ีกอน ถึงจะเดินตรงได ถึงจะถึงความจริงได ถึง จะถงึ มรรคถึงผลได นี่ตางคนตางทาน ตางก็ไมเดินกัน ไปไหนก็วาแตพุทธ ๆ ๆ พุทธแตตัวหนังสือแตไมเห็นในกาย ในวาจา และในใจของแตละ ดวง ๆ ๆ วามีพระพุทธศาสนาประจําจิต ประจําใจไวบาง นี่แหละ เราทานทั้งหลายถึงไดเดือดรอนกันทุกหยอมหญา เดือดรอนในตัว ๕๕

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ เจาของ เดือดรอนในคนขางเคียง เดือดรอนกันออกไปท่ัว เพราะ ตางคนตางไมรกั ษาไฟในหวั ใจของแตล ะดวง ๆ ๆ ไว การภาวนาพุทโธ ธัมโม สังโฆ การบริกรรม กรรมฐาน การรักษากรรมฐานแตละอารมณ ๆ คือการรักษาใจไมใหออกไป ในทางขางนอก พวกเราทานทั้งหลายไมมีกรรมฐานเอง เวลาใคร พูดอะไร ผิดหูบาง มันกฟ็ บ ออกไปแลว เกดิ ความโกรธข้ึนมาแลวนั่น เห็นไหมนะ เพราะไมยึดกรรมฐานไว การปฏิบัติธรรมกรรมฐานจึง เปน ส่งิ จําเปน ทุกคนทกุ ทานก็มีอยูแลว กรรมฐานน่ี แตพระพุทธเจา พระองคทรงแสดงไวต้ัง ๒,๕๐๐ กวาป แตจ รงิ ๆ แลวอยา งท่ีพูดนะ แหละ วาศาสนาไมมี พ.ศ. ศาสนาไมมีป เราจะแคเอาสมมติไป พาดพิงไวเฉย ๆ วา ยุคนี้ ยุคของพระพุทธเจาช่ือวา สมณ-โคดม น่ี ปรากฏขึ้น ๒,๕๐๐ กวาป จริง ๆแลวนี่ พระพุทธเจาพระองคใดมา ตรัส ตรัสอันเดียวกัน เปนแตพระรูป พระชนม พระโฉมเทาน้ัน ท่ี จะแตกตา งกันเฉย ๆ จริง ๆ แลว ก็มาตรัสอันเดียวกัน อริยสัจ ๔ เหมือนกัน ไม ไดมาลบลาง พรบ. กันอีกดวย บาปมี บุญมี นรกมี สวรรคมี พรหม โลกมี นิพพานมี มีอยูอยางน้ี พอแมครูบาอาจารยทานเทศน ไมใช วาพระพุทธเจาทานเลิกไปแลว นิพพานไปแลวนี่ สวรรคก็ราง นรก ก็พังไปหมดแลว บาปไมมี บุญไมมีแลว นี่มันถือศาสนา มันคิด ศาสนา ตามกิเลสเจาของ ตามอาํ เภอใจเจาของ ไมไดม องเหน็ ความ เปนจรงิ เลย สัตวโ ลกท้งั หลายมนั ถึงไดประมาทกัน อยูกับศาสนา ไป เอากิเลส ฟงพระเทศนก็ไปจับเอาแตบัตร แตเบอร เอาอะไรตอมิ อะไรบา ง เขาวดั กไ็ ปหาแตเครอ่ื งรางของขลงั ๕๖

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ เรานี่แหละเปนเครื่องรางของขลัง ขา ๒ แขน ๒ หัว ๑ น่ี ตัวนี้ ตัวอัปมงคลก็อยูท่ีนี่ ตัวมหามงคลก็อยูที่นี่ ตัววัตถุมงคลก็นี่ แหละ ตัวเรานี่แหละ จะสรางใหเปนมหามงคล เอาสิ เอาไปเดิน จงกรม เอาไปนั่งสมาธิ ภาวนา เอาไปปฏิบัติธรรมสิ มันจะ กลายเปนวัตถุมงคลข้ึนมา ในตัวของเราทานทั้งหลาย แตละคน ละคนแลว นี่ไมมีเลย เห็นเดินเพนพาน ๆ กันเต็ม ไมวาสถานท่ี ทองเท่ียว ตามหาง หางสรรพสินคงสินคา เต็มไปหมด นั่งรถมาก็ ขวักไขวกันไปหมด จะหาใครที่จะเขาถึงศาสนา เขาวัดเขาวาไมมี โลกมนั ถึงเดือดรอ นไง ตางคนตาง ถาเขาหางเขาอะไรตาง ๆ เขามาน่ี จนกระทั่ง วา เขาวัดเหมอื นเขา หางน่ี โอย ภาพไหนจะสวยเทากับเมืองไทยเรา ละ ในตางประเทศ ทุกประเทศ มีประเทศเดียวในโลกเนี่ย ที่มีพุทธ ศาสนาโดดเดน บางคนโจมตีศาสนาอีกซะดวยวา ศาสนาครํ่าครบึ า ง ลา สมัยบาง กดถวงสงั คมบา ง ศาสนาทีไ่ หนทา นจะกดถวง มีแตทา น จะสงเสริม บรรดานักทองเที่ยวในเมืองไทยเนี่ย ศาสนาหาเงินเขา ประเทศไทยน่ีเทาไร พวกฝร่ังม่ังคาเขามาเท่ียวนี่ เขามาเพราะเขา มาเที่ยววัด น้ําตกหรือสถานที่เขามีดีกวาพวกเราอีก ใหเขาใจซะ พวกที่หลงวา ความเปนทันสมัยนะ เขามาดูสถาปตยกรรมตามวัด ตามวาตางๆ หารายไดเขาประเทศไทยมากขนาดไหน ในแตละป ๆ เคยคิดบางไหม จะมาโจมตีศาสนาอีก คิดใหมันดีสิ คิดใหมัน รอบคอบสิ โดยเฉพาะเราเปนชาวพุทธ ใหสนจิตสนใจ แมแตผูที่มี หนาที่เกี่ยวของกับพุทธศาสนาก็ใหเขา เขาใหถึงพุทธศาสนาสิ กราบพระก็ไมกราบ ไหวพระก็ไหวไมเปน รักษาศีลไมเห็นเคยหิ้ว ๕๗

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ ปน โตไปวดั เลย จะไปตีความศาสนาไดอยางไร ขอใหช าวพทุ ธทุกคน รักษาศาสนา จะรักษาแบบไหน กร็ ักษาท่ีกาย วาจา ใจเจาของนะ แหละ การรักษาก็รักษาศีล รักษาการภาวนานี่ละ ที่เขาถึงพระ ศาสนา วันนี้พูดนี่ วงกวาง ๆ ออกไป ท่ีนี้จะตีวงแคบเขาละนะท่ีนี้ ถาจะเขาศาสนา ถาจะเห็นองคศาสนาปรากฏจาอยูภายในหัวใจ บรรดาพี่นอ งทงั้ หลายมาปฏบิ ตั ิ โดยเฉพาะในดาน จติ ตภาวนา นี่แหละที่จะเดินเขาถึงพระพุทธเจา เดินเขาถึงธรรมของ พระองคแลวจะกลายเปนพระสงฆขึ้นมาเปนสักขีพยาน ธรรมของ พระพุทธเจาอยูตรงนี้ ท่ีนี่ ท่ีเรามาปฏิบัติกรรมฐาน มาปฏิบัติเพื่อ อะไร อันน้ีก็พูดในวงนอกออกไปแลว เอาวงในสิ ตางคนตางก็ไมมี กรรมฐาน ตางคนก็ตางไมมีศาสนา ตางคนก็ตางหางไกลจากพระ พุทธ พระธรรม พระสงฆ เราจึงนอมกาย วาจา ใจ ลงมาอยูตรงน้ี หามุมสงบ อยางเชน วัดปทุมวนาราม ก็ถือวาเหมาะสมแลว อยูใจ กลางกรุงเลยนี่ อยใู นแวดลอมของกิเลส เอา พดู งาย ๆ อยูในดงของ กิเลสเลย ใครจะกลาฟนฝาเขามาได ชาวพุทธเทาน้ันท่ีจะเขามา ผู เหน็ โทษจากสิ่งเหลา น้นั เทานัน้ ท่จี ะเขามาได นี่ เขามาอยา งน้ี แลวก็ นอมเขามาสูภายใน ทีนี้ ในโทษของเราในหัวใจอยูนี่ มีโลภ โกรธ หลง กิเลส ราคะ ตัณหา เต็มไปหมดในหัวใจ นอมเขามาอีก เพื่อท่จี ะทาํ ลายตรงน้ี เขา มาหามมุ สงบ การท่ีจะหามมุ สงบ หาแบบไหน เอาอะไรเปน ส่ิงแนะนําหา อยางท่ีหลวงปูมั่นทานเทศนบอกคนชาวเขาวา เดินหาพุทโธ เราก็ เขามาหาพุทโธ เขามาหาธัมโม เขามาหาสังโฆ ไมใชจะเขามาอยูใน บริเวณวัดแลวก็ถือวาเขาถึงแลว ยังไมถึง ทานทั้งหลายกาวมา กาว เขามาแตขา แขน เขามาได แตขันธ ๕ ของทาน แตใจของทาน ๕๘

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ทั้งหลายเขาไมได ทานถึงวาใหนอมกาย วาจา ใจ นี่เปนส่ิงสําคัญ เพราะใจเปนสิ่งที่ทรมานยาก โลกท้ังหลายมันแพอะไร แพใจ เจาของน่แี หละ ทุกชาติชั้นวรรณะ จะเกงกาจสามารถขนาดไหนก็แลวแต เถอะ แพใจเจาของ เราถงึ กราบพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ กราบ บรรดาพระสงฆสาวกท่ีเปนสักขีพยาน เพราะทานชนะใจตัวของ ทา นไดแ ลว นแ่ี หละถงึ วา ถงึ พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ ถึงตรงนี้ ขอใหเราทานท้ังหลายเขามา มานอมกาย วาจา ใจเขามา นี่ ศาลา พระราชศรัทธาน่ี ที่พระองคในหลวง ร.๙ แมแตพระองค ร.๑๐ ของพวกเราทานท้ังหลาย พระองคก็สงเสริมใหเขามาปฏิบัติ พระ บรมวงศานุวงศ ทานก็เขามาดู ทรงพอพระทัย อยากใหสถานที่นี่ เปนสถานที่ของชาวพุทธ น่ีสวนนอก ชาวพุทธในสวนใน ก็คือให หัวใจเรามีพุทธประจําจิตประจําใจบาง ไมใชจะประจําแตบัตร ประจําตัวประชาชน อันน้ันมันของนอก ใครจะพูดเอาก็ได ของ อยา งนัน้ แตใ จเราไมถ ึงพุทธ ธรรม สงฆสักทหี นงึ่ เราตองนอมกาย วาจา ใจเราเขามาอยูตรงนี้ ถึงจะเห็น พระพุทธเจา ถึงจะปรากฏพระรัตนตรัยอยูตรงนี้ ถึงจะเขามาหา พระรตั นตรัยถูก ไมอ ยา งน้ันจะเขามาเห็นแตโบสถ วหิ าร ลานเจดีย อยูอยางนี้ ใจเราก็อัปรียจัญไรอยูอยางน้ี ภายในหัวใจซุมไวแตพิษ แตภัยอยูอยา งนี้ ตอ งมาเอามันอีก มาสงบกาย วาจา ใจ กอ็ ยา งทีว่ า มาน่ังสมาธิภาวนา เอา ไมมีครูบาอาจารยมาเทศนาวากัณฑก็ แลวแตเถอะ ครูบาอาจารยทานมาเทศนก็แคมาบอก เหมือนพระพุทธ องค ทรงตรัสธรรมแตละประโยค ๆ มาตรัสเพ่ือจะบอกมวล ๕๙

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ มนุษยชาติวาสิ่งเหลานี้ ๆ พระองคไดทรงไปเห็นมาแลว ไดไปรู มาแลว ถงึ ไดเปดเผยสภาวะธรรมทั้งหลายออกมาวา ของอยา งน้ีมัน มีอยู มันเปนอยูอยางน้ีนะ ไมใชตถาคตมาตบมาแตงเอา ไมใชมา บญั ญัติเอา อยา งที่พดู ไปคราวทีแ่ ลว นี่ อันนก้ี ็เหมือนกนั มา ไมมใี คร กเ็ อาเจาของแหละ มาน่ังสมาธภิ าวนา หาเวลาใหก บั เจาของ เพราะ มนุษยทุกวันนี้ มักจะไดยินอยูเสมอ ไมมีเวลาบาง ไมสบายบาง ไม วางบาง ก็แสดงวากิเลสเอาไปกินหมดนะสิ ไหนเวลาใหกับเจาของ ละ คือเวลาอยูกับพุทโธ ธัมโม สังโฆ มีบางไหม ถาไมมี ก็เอา เขา มา วันอาทิตย วันเสาร วันพระ วันเจา ขอใหมีพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ ขอใหมารักษาศีล ขอใหมาภาวนาอยูในวัดบาง นี่คือวัน ของเจาของ วันโลก วันวัฏสงสาร ทุกคนทุกทานก็ตางคนตางทํากันอยู แลว สิ่งเหลาน้ีไมตองบังคับ เพราะหนาท่ีการงานมันบังคับเอง ความจําเปนของมนุษย ทําเอง แตจะหาคุณงามความดี ใสตัว เจาของใสใจตัวเอง ตองหันหนาเขาวัด และก็ขอเวลาใหกับ เจาของใหมีเวลาน่ังภาวนา สงบสติอารมณ สงบจิตสงบใจ มีสติ คอยระงับดับส่ิงเหลานี้ออกไป ใหอยูกับอารมณกรรมฐาน ใครจะ ภาวนาพุทโธ พุทโธ ก็ได ใครจะภาวนาธัมโม ธัมโม ก็ได ใครจะ ภาวนาสังโฆ สังโฆ ก็ได หรือใครจะกําหนดลมหายใจเขาออกก็ได ถือวาถูกหมด อยาเอาคําบริกรรม เด๋ียวก็วาสายนูน เด๋ียวก็วาสายน้ี สายไหนก็สายพระพุทธเจา สายไหนก็สายพุทโธ ธัมโม สังโฆ สาย ไหนก็สายศาสนา สายพระรัตนตรัย นั่นเอง อยาเอาคํา ส่ิงเหลาน้ี มาขดั มาแยงกนั ขอใหทําจรงิ ๆ เถอะ ๖๐

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ใจเขาถึงพุทโธ ธัมโม สังโฆ ใจจะเขาไปถึงความเปนผู หยั่งทราบเอง วาสายภาวนาพุทโธ ทําไมทานถึงใหภาวนา ให บริกรรม ใหรักษาใจไว ถาไมรักษาใจ ใจก็จะล่ืนไหลไปตามกระแส ของกิเลสอีก อยากไปไหนก็ไป อยากคิดอะไรก็คิด อยากทําอะไรก็ ทาํ ตามอาํ เภอใจ จะถกู กฎหมาย จะผิดกฎหมาย จะผดิ ศีล ผดิ ธรรม มันก็ไมยําเกรงนะ ทานถึงสอนใหรูจักมีสติ รักษาใจตัวเองใหอยู ตลอด อยเู สมอ ทําอยอู ยางน้ี จนกวา จะเห็นผล เอา จะยืน เดิน น่ัง นอน ยืนกย็ ืนอยูกบั พระพุทธเจา ยนื ก็ ยืนอยูกับพระธรรม ยืนก็ยืนอยูพระสงฆ นั่งก็น่ังอยูกับ พระพุทธเจาก็ดี เดินก็เดินอยูกับพระพุทธองคก็ดี คือการบริกรรม ภาวนาพุทโธ พุทโธ พุทโธ พุทโธอยูอยางนี้ บริกรรมอยูอยางนี้ จนกวาจิตกับพุทโธจะเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน กวาท่ีจะเอาใจลง อยูตรงน้ีได อยูกับพุทโธ ธัมโม สังโฆได มันไมใชเรื่องเล็กนอย จะ ฉลาดเลิศโลก เลิศสงสาร ก็เลิศสิ ลองหลับตาลงสิ อยา งทว่ี า มนุษย ทั้งหลายมันมาแพอารมณเจาของ มันแกตัวเองไมไดก็เพราะอยางนี้ เอง มนั ถึงไปสง เสริมกิเลส มนั ไมม ที ่สี ้นิ สุด ถาใจอยูกับพุทโธ ธัมโม สังโฆ ทําเปนเบรกหามลอ คือ หามหัวใจเจาของได น่ี ใจจะอยูกับตัวเจาของแลว นี่ ใจจะไมไปไหน ใจจะอยูกับปจจุบันอยางเดียวเทานั้น ใจไมอยูกับปจจุบัน มันไป หาอดีต หาอนาคต เพราะใจไมมีหลัก ใจไมมีสรณะ ใจไมมีที่พึ่ง เพราะฉะนั้น ทานจึงใหสรางใจใหมีหลัก หลักก็คือสมาธิ คือหลัก ของใจ สรางข้ึนมาสิ ศีลเราก็มีทุกคน สมาธิทําใหเกิด สวนปญญา ใครครวญ พินิจพิจารณาส่ิงไหนที่เปนโทษเปนคุณ สิ่งไหนเปน ๖๑

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ บุญเปนบาปใหพิจารณา ใหพิเคราะหใหดี ส่ิงไหนมันจะ กระทบกระเทือนกฎหมายบานเมือง สงิ่ ไหนมันจะกระทบความเปน ตัวเจาของ คือบาปบุญนะ ความเปนบาป ใหระมัดระวัง ธรรม เทาน้ันท่ีจะเปนเบรกหามลอ ถาไมมีธรรมเสียอยางเดียวแลวเน่ีย เปนเครื่องมือเสริมกิเลสหมด นอกจากธรรมอยางเดียวเทาน้ัน ให ภาวนาเขา วันน้ีมีโอกาสไดมาเยี่ยมบรรดาพี่นองท้ังหลาย เอาสมบัติ ของพระพุทธเจามาใหบรรดาพ่ีนองท้ังหลายไดเขาใจ ทั้งๆ ที่สมบัติ ชนิ้ นน้ี ่ี เปน มาไมรกู ่ีภพ ก่ีชาติ ก่กี ัป กกี่ ลั ป แมปจ จบุ ัน ๒,๕๐๐ กวา ป ช่ือวา พระพุทธเจาสมณโคดม พระองคก็เอามาประทานใหเรา แลว สมบัติช้ินน้ีไมไดสงวนลิขสิทธ์ิ เหมือนเปดประตู เปดไดกวาง อากาศก็เขากวาง เหมือนทางโลก ใครขยันหม่ันเพียรหาทรัพย คน นั้นก็ไดมากกวาใคร แสวงหาในสมบัติของพระพุทธเจาก็ เชนเดียวกัน ก็แสวงเอาสิ ปฏิบัติเอาสิ พระองคไมไดหวงแหน พระองคไมไดสงวนลิขสิทธิ์เลย เปนพวกเรา ขี้เกียจ ข้ีคราน จะนั่ง ภาวนาก็งวงเหงา หาวนอน จะปฏิบัติก็บอกวาไมมีเวลา เหน็ด เหนื่อยเมื่อยลา อะไรก็ถูกกิเลสเอาไปกินหมด จนเวล่ําเวลาไมเหลือ เปนสว นของตัวเองเลย จะหาเวลาทําคณุ งามความดี ไมมี เพราะฉะน้ัน สัตวโลกทั้งหลายมันถึงเดือดรอนไง ไมมีเวลา สรา งคุณงามความดีใหก บั เจา ของ ไมมีเวลาอยูกบั อรรถกับธรรม กับ ศาสนา อยูแตกับโลก ใหกิเลส ลากไป จูงไป เหมือนสัตวตัวหน่ึง แลวจะยังเขาใจวาตัวเองดีอยูเหรอ น่ันเหรอ สรณะ เวลาตายไป แลว สิ่งที่หามาแทบลนแทบตาย มันไปกับเราไดเมื่อไร จะย่ิงใหญ ขนาดใด โงขนาดไหนก็แลว จะฉลาดเกินโลก เกินสงสาร ก็ฉลาด ๖๒

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ เถอะ ส่ิงเหลาน้ีไมไดไปกับเรานะ นอกจากพุทธ ธรรม สงฆที่เรา สรา งข้นึ มาภายใน คุณงามความดี ทีเ่ ราสรางขน้ึ มาสูภ ายใน นแี่ หละ ส่ิงนีท้ ่ีจะเปน อัตตสมบตั ิ คือสมบตั ิของเจาของทจ่ี ะไป กบั ตัวเจาของ ไปทกุ ภพ ทกุ ชาติ ทกุ กปั ทุกกัลป ดว ย ส่ิงที่เราสรางไวกับโลกนี่ โลกเปนของโลก สมบัติโลกก็อยู กับโลก ไปกับเราไมได นอกจาก คุณงามความดีเทานั้น ท่ีจะไปกับ เรา เพราะฉะนั้น นอมกาย นอมวาจา นอมใจมาเพื่ออะไร เพื่อ แสวงหาทรัพย ทรัพยภายนอก ทรัพยภายใน พระพุทธเจาไมได ปฏเิ สธ ยงิ่ ตําหนิคนข้ีเกียจอกี ดวยซํ้าไป แตก ็ตอ งแบงโลก แบงธรรม บาง ไมใชจะเอาแตโลก โลกทุกคนก็รูอยูแลว เห็นไหม ตายกันอยู ทุกว่ีทุกวัน มีใครบางที่เกิดมาแลวจะไมเจ็บ ไมเจ็บไมตาย ตายกัน ทุกรูป ทุกนาม คําสอนของพระพุทธเจาพูดไวไมผิด พยากรณไว ตรงไหน เผงๆ ตรงนั้น แลวจะไมเชื่อวาไมมีพระพุทธเจาไดยังไง เกิด แก เจบ็ ตาย นน่ั อนิจจัง ทุกขัง อนตั ตา นั่น ของทุกสิ่งทุกอยางเปนของไมเท่ียง ตรงไหม แนไหม คํา สอนของพระพุทธเจา ยังจะเขาใจวาไมมีพระพุทธเจาอีก อยู ตรงไหนก็คําสอนของพระพุทธเจาติดเอาไวหมด เหมือนประกาศ ความเปนจริงอยูตลอด ใหเขาใจสิ แสวงหาทางโลกดวย ทางธรรม ก็ตองหาดวย เออ ถาเราอยูกับโลกสงสาร ไมรูจักเกิด จักดับ เราไม วา เกิดมาอยูในโลก ตางคนตางทานท่ีน่ังอยูนี่ ไมทราบวาจะไปวัน ไหน ไมวายากดีมีจน โงหรือฉลาด มันก็ตายกันท้ังน้ัน ยังเขาใจอีก วาตายแลวก็แลวไป ตายแลวก็สูญอยางน้ันเหรอ เพราะเห็นแตสิ่ง เหลา น้ี สิ่งทเ่ี ปนวัตถุ ส่งิ ที่เปน นามธรรมอีกละ นีแ่ หละถึงไดอัศจรรย ธรรมของพระพุทธเจา เห็นนอก เห็นใน คําวาโลกุตตร-ธรรม ๖๓

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ โลกวิทู รูแจงโลกขางนอก โลกขางในอีกดวย ไมใชรูแตโลกมืด ๆ โลกตาบอด ๆ อยา งพวกเรา ๆ ทาน ๆ ทงั้ หลายน่ี เหนอื โลกกวา น้ัน อีก ใครสอนได เห็นเทวโลก พรหมโลก จนกระท่งั นิพพานไปดวยอีก ซ้ําไป โลกท่ีมีกิเลส รูเมื่อไร เห็นเมื่อไร เม่ือไมเห็น ยังเหายังหอน อีกอะ ไมเชื่ออีกดวย เอา ถาไมเช่ือ ไปเหยียบไฟเขา ไมเชื่อมันไม รอนนน่ั เหยียบเขาไปสิ น่ี มนั แทบจะไมเ ชื่อแลวนะ ทกุ วนั น้ี เพราะ มันหนา มันเอาแตวัตถุ มันเอาแตโลกมาเปรียบเทียบศาสนาไง มัน มองเหน็ ศาสนาอยแู คน้ี มันคิดเร่ืองศาสนาไดแคนี้ สง่ิ ทีม่ นั เหนือกวา นั้นละ ที่วาโลกกุตรธรรมละ มันไปเห็นเม่ือไร คนมีกิเลสเห็นเมื่อไร ใหปฏิบัติธรรมเขา กาวเขาไปใหเห็น ใหรูน่ีแหละ ที่จะเปนสักขี พยานใหพระพุทธเจา เน่ีย น่ีแหละสาวก สา-วะ-กะ เปนผูส ดับ สดบั แลวเอาปฏิบัติเขาไป เดินเขาไปสิ แลวจะเห็นเอง เหมือนมาจากที่ ตาง ๆ พอเขามาถึงกรุงเทพฯ แลวนี่ สิ่งท้ังหลายท่ีเราคาด เราดน เราเดาน่ี มันจะถูกลบออกไปจากหัวใจหมด เห็นศาสนธรรมของ พระพุทธเจาเหมือนกัน เรานับถือศาสนา โดยเฉพาะ พุทธศาสนา เราไมไ ดนบั ถอื ลม ๆ แลง ๆ เราไมไ ดกราบลมกราบแลง กราบความ มืดความแจงของโลกท้ังหลาย กราบความเปนจริง ๆ ๆ ตอนน้ีมัน ถูกแตความจอมปลอม มาหลอกหัวใจของสัตวโลกอยูตอนนี้ มันถึง ไมเชื่อศาสนา เมื่อไมเชื่อศาสนามันก็เลยไมเช่ือบาปเช่ือบุญนะสิ ไม เช่ือนรกสวรรค เอา ทําเขา ไปสิ เหมอื นคนไมเชือ่ กฎหมายบานเมือง ทาํ ความชั่วเขา พอจับ เขาคุกเปนยังไง คุกมันเดือดรอนเมื่อไร เหมือนคนไปเหยียบไฟ ไฟ มันรอนเม่ือไร คนมันไปเหยียบตางหาก มันรอน เอาสิ ทาทายคํา ๖๔

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ สอนของพระพุทธเจา ศาสนามีตัวมีองคแท ๆ จะไปเทียบศาสนา เหมือนอฐิ หิน ปูน ทรายเมอ่ื ไร นีม่ นั วตั ถุ เปน ศาสนาธรรมสิ ปฏบิ ตั ิ ใหเกิดขึ้นมาสิ เราจะไดกราบพระพุทธเจา พุทธัง ธัมมัง สังฆัง สรณัง คัจฉามิ ออ นี่ธรรมของพระพุทธเจาเลิศอยางนี้เหรอ น่ีมัน จะเอาอะไรมาเปนความเลิศ มันมีแตกิเลสปกคลุมหัวใจไว ปกคลุม หัวใจไว จนกระท่ังมองเห็นบาป เห็นบุญก็มองไมเห็น คิดไดแตเร่ือง โลกอยางเดียว เร่ืองหาอยูหากินอยา งเดียว เรือ่ งอ่ืนมนั คิดไมได มอง ก็มองดานเดียวอยางน้ี มองแตดานโลก ดานธรรมเลยมองไมเห็น ถาจะมองดานธรรม มันก็ไปเปรียบเทียบศาสนาเหมือนวัตถุซะ มัน จะไปเขา ใจศาสนาไดย ังไง บรรดาพี่นองท้ังหลายไดโปรดเขาใจ พากันมาปฏิบัติ มา ภาวนา พิสูจนศาสนา ไมไดเอากลองจุลทรรศนพิสูจนนะ พิสูจน ศาสนา ศาสนาไมใชจะเอานักวิทยาศาสตรมาเปรียบเทียบนะ นักวิทยาศาสตรมีแตคนมีกิเลสหนา ปญญาทึบ ทิพโสต ทิพจักษุ นักวิทยาศาสตรมันมีเมื่อไร จะพูดอยางน้ี ของอยางน้ีก็เอามาเทียบ แมแตครูบาอาจารยบางทีเอามาเทศน ยกนักวิทยาศาสตรมาเทียบ เทยี บอะไร เอาโลก เอาขหี้ มามาเทียบ พทุ ธศาสนาเลศิ กวานนั้ อีกดว ยซ้ําไป เอาคนไมรูสัจธรรมมา เทียบ ภาษาเขา พิสูจน วิเคราะห ส่ิงเหลานั้น สิ่งเหลานี้มีข้ึนมา แลวนับถือ แตของสิ่งเหลาน้ีมันเปนธรรมชาติของโลกที่จะรู จะเหน็ อยูแลว แตธรรมของพระพุทธเจาน่ี ถาไมมีพระพุทธเจาขึ้นมาตรัส ยังไงก็ไมรู พุทธศาสนาเน่ีย เหนือกวาสิ่งเหลานี้เปนไหน ๆ อีกดวย แลวเอามาเทียบไดไง เอาคนมีกิเลสมาเทียบไดไง เออ นับถือพุทธ ศาสนา เดี๋ยวมันก็แยงขึ้นมาอีกละ เหมือนจะชงเรื่อง วาสรรเสริญ ๖๕

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ พระพุทธเจา .. เราไมไดสรรเสริญ เราพูดตามความจริง เหมือนเรา ไปจิบเกลอื มาน่ี มันเค็มกต็ องบอกวา มนั เค็มสิ เราไปกนิ พริกจิบพริก พริกมันเผ็ดก็ตองบอกวามันเผ็ดสิ ไปบอกวามันหวานไดยังไง ถึง บอกวาไมเขาขางใคร เขาขางธรรมอยางเดียว ปฏิบัติเขาสิ ดีกวามา เหามาหอนอยูอยางนั้น ใหเขาเขาใจวาตนเองมีความรู หลักวิชา วิชาการสงู มันสูงแบบกิเลส พิสูจนส ิ โอปนยโิ ก เอหปิ สสโิ กดวย ทา อีกดวย ไมม ีปกปด ไมมีปดบัง ไมมีสงวนลิขสทิ ธอ์ิ กี ดวย นี่แหละธรรมของพระพุทธเจา ทาพิสูจนไดทุกกาล เปน อกาลโิ ก ไมม กี าล ไมมสี มัย เปน อยทู ุกยุคทุกสมัยอกี ดวย บาปกไ็ มมี สมัย บุญก็ไมมีสมัย นรก สวรรค ก็ไมมีสมัย พูดเอาแตเรื่องนรก สวรรคมาอางกัน ไมไดอาง เอาความจริงมาพูด จะเช่ือไมเช่ือมันคือ กิเลสของทา นทงั้ หลายอกี ดว ย ใหโ ปรดเขา ใจ ปฏิบัตเิ อาสิ อยากรู ทีน้ี เห็นพระพุทธเจา เห็นอยูตรงไหน เห็นอยูตรงท่ีหัวใจ ของแตละดวง เห็นธรรมก็เห็นพระพุทธเจา เห็นพระพุทธเจาก็เห็น ธรรม เห็นไหม พระองคการันตีแบบนี้ แลวจะไปหาท่ีไหนอีก ไป อินเดียก็เห็นแตอินเดียนะแหละ อยางดีก็เห็นแตสถานที่ที่พระพุทธ องคทรงประทับ แตเห็นธรรมของพระองค เราก็มืดบอดอยูอยางนี้ เพราะฉะนั้น อยากเห็นธรรม อยากเห็นพระพุทธเจา ใหนอมกาย วาจา ใจลงอยูตรงน้ี เอาอยูตรงนี้แหละ แลวจะคานพระพุทธเจา คานที่ไหนละที่นี้ บรรดาพระสงฆสาวกทานอยูดวยกัน อยูเปนหม่ืน เปนแสน เปนลาน ก็ไมขัดแยงกัน แตเรานี่ อยู ๒ คน ผัวเมีย สามี ภรรยา อยูกับลูกนอง อยูกับลูกพี่ แคคนสองคน อยูกันแคนี้ ยังถก ยังเถียง ยังขัดยังแยงกัน แตผูทานส้ินกิเลส ทานไมมีขัดมีแยงกัน เปนอันเดยี วกัน ๖๖

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ อยากเขาถึงตรงนั้นก็ใหเรงปฏิบัติเอา อยากเห็น พระพุทธเจา อยากเห็นธรรมของพระองค ประเสริฐขนาดไหน อยากเห็นพระสงฆกเ็ ห็นตวั เองนั่นแหละ เขา ถงึ สภาวะความเปนจริง พุทธ ธรรม สงฆจะรวมลงมาอยูท่ีใจอยางเดียว เพราะฉะน้ัน การ เทศนาวากัณฑใหกับบรรดาพี่นองทั้งหลายไดทราบ ก็สมควรแกเว ลํ่าเวลาแลวนะ เลยขอสมมติยุติลงไวแตเพียงเทาน้ีแหละ อาว ไม เอวังละ แกนธรรมพระอาจารยโ สภา สมโณ พทุ ธศาสนาไปประดษิ ฐานอยตู รงไหน แผนดนิ ใด ในหัวใจดวง ใด หัวใจดวงน้ันก็เปนหัวใจที่เปนมงคล แผนดินน้ันก็เปน แผนดินที่รมเย็นไปหมด เรื่องของศาสนาจึงเปนเบรก เบรก ความโลภ เบรกความโกรธ เบรกความหลงไมใหละเมิด กฎหมาย ศีลธรรม คือคุณงามความดีท่ีจะใหมนุษยอยูดวยกันดวยความ ไววางใจกนั ได จดั ระเบยี บมนษุ ยใหอยดู วยกัน ขา ๒ แขน ๒ หัว ๑ รักษาแคน้ี เทากับรักษาศีล กฎของกรรม เปน ส่ิงที่ละเอยี ดกวา กฎหมาย พุทธศาสนาไมไดสอนเพ่ือเอาลาภ ไมไดสอนเพ่ือชื่อเสียง ไมไดสอนเพื่อจะเอาบริษัทบริวาร สอนเพื่อจะเอาหัวใจคนให ถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ ถึงพระรตั นตรยั สรางวัด เพื่อเอาธรรมเขาหัวใจคน อยาหวังเอาเงินเอาทอง อยา หวงั อะไรทง้ั น้นั นอกจากหวังใหหัวใจคนเขาถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ ๖๗

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ อยามองศาสนามองเปนวัตถุ ใหมองเห็นความสัจความจริง ใหเขามาปฏิบัติ มาคนควาหาความจริง ศาสนาปรากฏอยูใน หัวใจ บาปก็ปรากฏอยูในหัวใจ บุญก็ปรากฏในหัวใจ ศาสนา รา งอยใู นหวั ใจ ศาสนากจ็ ะตอ งขึ้นตรงตอหัวใจเชนเดียวกนั พุทธศาสนาเกิดขึ้นมาดวยอริยสัจ ๔ รักษาศาสนา ก็รักษาท่ี กาย วาจา ใจเจาของ รกั ษาศลี รักษาการภาวนา พทุ ธศาสนา เรากราบความเปนจริง จริง ๆ กราบพระพุทธเจา พุทธัง ธมั มัง สังฆงั สรณัง คัจฉามิ นอมกาย วาจา ใจน่ีเปนส่ิงสําคัญ เพราะใจเปนสิ่งที่ทรมาน ยาก โลกท้ังหลายมันแพ แพใจเจาของ เราถึงกราบพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ กราบบรรดาพระสงฆสาวกที่เปนสักขี พยาน เพราะทานชนะใจตวั ของทานไดแ ลว อยากเห็นธรรม อยากเห็นพระพุทธเจา ใหนอมกาย วาจา ใจ ลงอยูตรงน้ี หลักคํ้าประกันความเปนชาวพุทธ ศีล ๕ น่ีแหละ พอแลว ขอใหมันไดมีศีลแค ๕ ขอ จากนั้นก็หัดสวดมนต ไหว พระ นงั่ สมาธิ ภาวนาไป จึงใหเราทานท้ังหลายนอมจิตนอมใจนอมโอปนยิโก นอมพระ พุทธ พระธรรม พระสงฆลงมาอยูที่หัวใจ เบรกมันไว มันจะ ไดไมโลภ เกินโลกเกินสงสาร มันจะไดไมโกรธจนหัวฟดหัว เหว่ียง จนกระท่ังพลั้งพลาด ไปทําส่ิงไมดีไมราย เชน ไปเขน ไปฆา ไปรังแกคนอืน่ เขา ถา หลงกไ็ มใชหลงจนหัวปก หัวปา ใหหาคุณงามความดี ใสตัวเจาของ ใสใจตัวเอง หันหนาเขาวดั ขอเวลาใหกับเจาของมีเวลาน่ังภาวนา สงบสติอารมณ สงบจติ สงบใจ มีสติ ใหอยูกับอารมณกรรมฐาน ใครจะภาวนาพุทโธ ๖๘

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วัดปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลมที่ ๑ พุทโธ ธัมโม ธัมโม สังโฆ สังโฆก็ได หรือใครจะกําหนดลม หายใจเขา ออกก็ได ถือวา ถูกหมด ขอใหทาํ จริง ๆ เถอะ เม่ือใจเขาถึงพุทโธ ธัมโม สังโฆ ใจจะเขาไปถึงความเปนผู หยั่งทราบเอง ใจจะอยูกับปจจุบันอยางเดียวเทาน้ัน ทานจึง ใหสรางใจใหมีหลัก หลักก็คือสมาธิ สมาธิคือหลักของใจ ให ภาวนาเขา มีสติ รักษาใจตัวเองใหอยูตลอด จะยืน เดิน น่ัง นอน ยืนก็ ยืนอยูกับพระพุทธเจา พระธรรม พระสงฆ น่ังก็นั่งอยูกับ พระพุทธเจา เดินก็เดินอยูกับพระพุทธองค คือการบริกรรม ภาวนาพุทโธ พุทโธ พุทโธ พุทโธ อยูอยางน้ี บริกรรมอยู อยางน้ี จนกวา จิตกบั พทุ โธจะเปน อันหนึ่งอันเดียวกัน โลกุตตรธรรมเปนธรรมที่เหนอื โลก ผูที่อยูในโลก คิดอยูในโลก วนอยูกับโลก ไมสามารถที่จะเขาใจพุทธศาสนาได นอกจากผู ท่ีปฏิบัติธรรมเทานั้น อยากใหพ่ีนองท้ังหลายไดสนใจธรรมะ ภาคปฏบิ ตั ิ อัตต หเว ชิตัง เสยโย ชนะตนน่ันแหละ เปนดี ๖๙

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลมที่ ๑ หลวงปอู ุทัย สิริธโร วัดเขาใหญ ญาณสัมปน โน ต.โปงตาลอง อ.ปากชอง จ.นครราชสีมา แสดงเมื่อวันอาทติ ยท่ี ๒ กันยายน ๒๕๖๑ ณ ศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทมุ วนาราม ราชวรหาร นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสมั พุทธสั สะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มาสมั พทุ ธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสมั พุทธสั สะ ปุญญานิ ปรโลกสั มิง ปติฏฐา โหนติ ปาณนิ นั ติ เอา วาไงตอไป เด๋ียวจะอานตามรายการอันนี้เพ่ือใหเขาใจ ความหมายกันหนอยซะกอน รายการฎีกาวัดปทุมวนารามราช วรวิหาร ในกิจกรรมแสดงพระธรรมเทศนาสานตอปฏิปทาพระ ๗๐

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ กรรมฐาน เขาใจไหมสานตอ สานตอปฏิปทาพระกรรมฐาน เพื่อสืบ สานพระราชศรัทธา พระราชปณิธาน นอมถวายใหเปนพระราช กุศล ตรงน้ีนาคิดนะ เขาใจมากนอยขนาดไหนพวกเรา คือเรื่อง แสดงพระธรรมเทศนา สานตอปฏิปทาพระกรรมฐาน ประเด็นตรง น้นี ะ เอา ฟง กันตอ ทนี ี้ จะสานตอ ลักษณะไหน พน่ี อ งญาติโยม ตรง นี้ตองนึกถึงคําสอนของพระพุทธเจาที่พระองคเทศนาสอน ไมใช สอนเฉพาะมนุษยน ะ ลองนึกถึงบทสวดทําวัตร สัตถา เทวะมนุสสานัง พุทโธ ภะคะวาติ แปลเปนภาษาพวกเรา พอนึกไดไหม สัตถา เทวะ มนุสสานัง พุทโธ ภะคะวาติ นึกดูสิ นึกไดไหม แปลไดไหมภาษา เรา ถาแปลไมไดหมดทุกคน เอา หลวงปูแปลใหฟงนะ หลวงปูแปล ใหฟง ความหมายก็วา สัตถา เทวะมนุสสานัง พุทโธ ภะคะวาติ แปลเปนภาษาเราวา พระพุทธเจาเปนศาสดาเอกสอนเทวดาและ มนุษยท้ังหลาย รวมพวกเราเขาดวยนะ โดยเฉพาะกับพวกเรา พี่ นองญาติโยม ทําไม ศัพทความหมายท่ีวา พระพุทธเจาเปนศาสดา เอกสอนเทวดา บางคนขนาดชาวพทุ ธแท ๆ เทวดาอยูทไ่ี หนละ เทว บตุ รอยทู ไ่ี หน เทวดาอยูท่ไี หน ความสงสัยลักษณะน้ีอยางน้ีก็มีกันมากอยูนะ เพราะมี ความเช่ือม่ันตามหลักวิทยาศาสตร หลักวิทยาศาสตรเครื่องใชใน โลก เขาจะไปทิศไหนภาคไหนในโลก เขาไปไดหมด ไปเห็นหมด เคร่ืองพาเขาไป ไมใชเฉพาะโลกมนุษยไมใชหรือ หนัก ๆ เขา ไปถึง พระจันทร เอ พระจันทรเปนยังไง มีจริงหรือเปลา โลกพระจันทร น่นั นะ การท่พี วกเราศึกษาทเี่ ขาออกขา ว ลงขาว ตรงนี้ สรุปใจความ ตรงนี้ เช่ือเถอะ พ่ีนองญาติโยม พี่นองลูกหลาน โลกพระจันทรมี ๗๑

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ จริง พวกเราก็มองเห็นดวย ท่ีวาโลกพระจันทรกับโลกมนุษย ตรงนี้ แหละ ความแตกตาง สวนโลกมนษุ ยเราไมสงสยั เราเกิดเปนมนษุ ย สว นโลกพระจันทร พระองั คาร น้นั นะ เราสงสยั เพราะเรายงั ไมเห็น สงสยั วา เออ จะเปน ลักษณะไหน โลกพระจันทร โลกพระอังคาร ถึงยังไง ๆ ก็สรุปใจความตรงน้ี เชื่อเถอะ เปนท่ีอยูเปนท่ี เกิด ของสรรพสัตวทั้งหลายของบรรดา มีดวงจิตดวงใจ ดวงจิตดวง วิญญาณ สามารถท่ีจะไปอยูไปเกิดไดท้ังน้ัน เอา พี่นองญาติโยม สรุปใจความหนาที่ที่พระพิธีกรในวัดปทุมฯ ของเรา นิมนตองค หลวงพอ มาเทศนาสานตอปฏิปทาพระกรรมฐาน ความหมายของ ทานคืออยากจะใหหลวงพอเน่ีย มาเลาปฏิปทาพระกรรมฐาน โดยเฉพาะยุคพระกรรมฐานยุคนี้สมัยน้ี หลวงปูเสาร หลวงปูมั่น ถา วาครั้งพุทธกาลทานเปนพระอรหันต ทานเปนพระอริยะเจา ฉะนั้น หลวงพอนั้นนะ อยูกับหลวงปูฝน หลวงตามหาบัว ครูบาอาจารย พระกรรมฐานชุดนี้ เปนลูกศิษยของหลวงปูมั่น แลวหลวงปูม่ันสอน ยังไง ผลการประพฤติปฏิบัติตามหลวงปูมั่น หลวงปู ครูบาอาจารย พระกรรมฐาน ผลการปฏิบัตเิ ปน ยังไง ตรงน้ลี ะ สาธุฯ องคห ลวงพอ ไมส งสัยเลย ไมสงสยั เลย เร่ืองอะไรไมส งสยั ไมสงสัยวา บุญมีจริง บาปมีจริง ชาตินี้มีจริง ชาติหนามี จริง มรรคผล นิพพานมีจริง ไมสงสัยเลย ไมสงสัย สรุปใจความ แลว ตามตําราทานวาเอาไววา มนุษยสมบัติ สวรรคสมบัติ นิพพาน สมบตั ิ ทานวาตามตาํ รา พนี่ องญาตโิ ยม พ่ีนอ งลูกหลาน ตาํ ราที่เปน คําสอนของพระพุทธเจานะ ไมใชวาตํารานึกคิดข้ึนมาเฉย ๆ ตํารา เน่ีย เปนคําสอนของพระพุทธเจา พวกเราทุกองคท กุ คนลองนึก เอา นึกถึงประวัติพระพุทธเจา เพ่ือใหเปนคติ พระพุทธเจากอนที่ ๗๒

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ พระองคทา นยังไมบ รรพชาอปุ สมบท ทา นกเ็ ปน ฆราวาส แตศักดิ์ศรี เชอ้ื ชาตขิ องพระองคท า น เปน เช้อื ชาติเจาฟามหากษัตรยิ  สาธุฯ พี่นองญาติโยม พี่นองลูกหลาน เชื้อชาติของพระพุทธเจา พระสมณโคดม เชื้อชาติเจาฟามหากษัตริย ความสุขแบบทางโลก ไมตองสงสัย ไมตองสงสัยเลย เพราะกอนท่ีพระพุทธเจาจะเสด็จ บรรพชา อุปสมบท ตามประวัติ ตองวาภาษาเรา พระองคก็ตองมี ครอบครัวเสียกอน แตงงานเสียกอน ใชหรือเปลา แตงงานแลวก็มี ลูกผูหน่ึง ผูชาย พอมีลูกผูชายแลว ออกบวชทีน้ี ออกบวชชวงน้ัน ไมไดลาใครนะ ไมไดลาใคร ไมไดบอกใครเลย เหตุผลตรงนี้ ถาอายุ ชวงระยะท่ีพระองคออกบรรพชา ยังไมไดแตงงานจะมีศัพทที่ไม นาจะไดยินยอนมา โอย ก็ออกบวชไดน้ันแลว ยังไมมีภาระอะไร ยัง ไมไ ดแ ตง การแตงงาน กอ็ อกบวชได พระองคต ัดปญ หาตรงนี้ดวยความรคู วามสามารถ เอา ตอง แตงการแตงงานเสียกอน เผ่ือศัพทเขาจะยอนวาก็ออกบวชได เพราะยังไมไดแตงงาน ตองแตงงานเสียกอน ถาแตงงานแลว ออก บวช ทีน้ีจะมีศัพทหนึ่งยอนมา ก็ออกบวชได เพราะยังไมมีภาระ ผูกพันอะไรมาก เม่ือแตงงานแลวก็ควรจะมีลูก ควรจะมีลูกกอน ฉะน้ัน ใหมีลูกผูชายผูหน่ึง ออกบวชเลยทีน้ี ลูกผูชายไมใชวา มีผูมา กราบทูลกราบเรียนทานวา ภรรยาคลอดลูกแลว ลูกของเราจะเปน ลกั ษณะไหน เราจะไปดหู นาดตู า นารักหรือเปลา แทนทีจ่ ะคิดอยาง นี้นะ กลับไปคดิ แบบธรรมชาติ ทราบขา ววาลูกเกิดขนึ้ มาแลวก็ เออ บวงคลองคอ บวงสวมคอมาแลว คิดยังไง ปรารภเรื่องน้ีข้ึนมา คือ ความผกู พนั อุปทานการยดึ พระพทุ ธเจาทาํ ใหเปนตัวอยางสมบูรณ บริบูรณเลย เด๋ียวน้ีมนุษยคนเรา ทุกขกายทุกขใจเพราะปลอยวาง ๗๓

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ไดยาก การอุปาทานการยึด ปลอยวางไดยาก ตรงนี้ ลักษณะ พระพุทธเจา นําสัจจะความจริงตรงน้ี จึงไดวางเปนบท เปนแบบ สมบัติท่ีสมบูรณ ตามหลักวิชาการท่ีพวกเราไดศึกษาพระธรรมคาํ สอนของพระพทุ ธเจา ควรนํามาปฏบิ ตั ิ ๑ ทาน ๒ ศลี ๓ สมาธิ ๔ ปญญา คือ ทาน ศลี สมาธิ ปญ ญา หรือ ศีล สมาธิ ปญ ญา แนวทางปฏิบัติ ปฏิปทาครูบาอาจารย หลวงปูเสาร หลวง ปูมั่น เราอยูกับหลวงปูฝน ทานสอนอยางไร แนวทางปฏิบัติ พี่นอง ญาติโยม ใหเ ขาใจความหมายวา เอา ต้ังใจ ๆ ทพ่ี วกเราเคยพดู เคย ไดยินไดฟง เอา ต้ังใจ ๆ ทํายังไง ตั้งใจ ใหเขาใจความหมายตรงน้ี เทศนา อยาใหหลวงปูเดินทางมาไกล มาเหนื่อยเฉย ๆ นะ เทศนา มาบอกมาสอน เทศนาแปลวาบอกสอน สอนพ่ีนองญาติโยมชาว พุทธ ความจรงิ เรื่องน้ี พวกเราก็ไดย ินไดฟ งคําบอกคําสอนของหลวง ปูครูบาอาจารยอยูแลว แตบางสิ่งบางเรื่อง ยังไมเขาใจหรือเขาใจ นอย จึงไดมาเพ่ิมเติมเสริม ตรงไหนที่มันเขาใจนอย ตรงไหนท่ีมัน ยงั ไมเขา ใจ ความหมายนะ เอา กลบั ลงมา เอา ตง้ั ใจ ใจของเรา ทุกองคทุกคน ใจคือผูรู ทางพระกรรมฐาน เขา วา เอา ตั้งใจ ๆ โดยเฉพาะนั่งสมาธิ หลับตานะ เอา หลับตาดวย ทุกองคทุกคน หลับตาตรงนี้ ไมใชหลับตาเฉย ๆ เพื่อนอนนะ ทํา ความเขาใจตรงนี้ใหเปนสัมมาทิฏฐิ ตั้งใจหลับตา หลับตาเพื่อดูใจ เขา ใจไหม หลบั ตา ดูใจ ใจคอื ผรู ู ตามหลกั คาํ สอนของพระพุทธเจา ใจคือผูรูเน่ีย ถาจะวาตามสัจจะ ความจริง ใจคือผูรูเน่ีย แกไมเปน จรงิ ไหมตรงนี้ ผูรูคือใจ ใจคือผูรูของเรา เอา หลับตาดู ที่พระพุทธเจา สอนวาใจน้ีแกไมเปน จริงไหม นอกจากแกไมเปนแลว ก็ตายไมเปน ๗๔

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ใจดวงนี้ พน่ี องญาติโยม ที่พวกเราเคยไดเหน็ ไดยินไดฟง คนนั้นตาย คนนตี้ าย อยาไปเขา ใจวา ใจเขาตายนะ ผิดนะตรงน้ี คนนัน้ ตาย คน นี้ตาย ความจริงแลว ใจเขาไมไดตาย ใจไมไดตาย ใจออกจากราง จะใหอะไรพาใจไป ทีน้ี จะใหบุญหรือใหบาปพาใจไป เมื่อใจออก จากราง จะใหอะไรพาใจไป ตรงนี้ละ หลวงปูครูบาอาจารยทาง ภาคปฏิบัติ อาตมาอยูกับหลวงปูฝน สอนภาวนา สอนใหดูใจ สอนใหดูใจ ดูใจ และสอนใหตั้งใจ ใจคือผูรู ทานสอนวาใจคือผรู ู เน่ีย แกไมเปน ตายไมเปน สาธุฯ เลย มันเห็นไดชัดนะ ใจคือผูรู เน่ยี แกไมเ ปน และกต็ ายไมเปน คนน้ันตาย คนน้ีตาย ความจริงแลว ใจไมไดตาย ใจออก จากรางเพราะทนกับความทุกขกับโรคไมไหว หมดลมหายใจ แลวก็ ใจอยูในรูปรางไมได ตรงน้ีแหละ ประเด็นตรงนี้แหละ พระพุทธเจา สอน ตรัสรู ตรัสรูน่ันนะ ที่พระองคตรัสรู คําวารู รูเร่ืองนี้ รูแบบ อัศจรรยดวยนะ แบบอัศจรรยคืออะไร รูในสิ่งท่ีมนุษยท้ังหลายไมรู เห็นในสิ่งที่มนุษยท้ังหลายไมเห็น พระพุทธเจาเห็น พระพุทธเจารู ยกตัวอยาง นรก มีจริง สวรรค มีจริง เปรต มีจริง อสูรกาย มีจริง สัตวนรก มีจริง พระพุทธเจารู ทั้งเห็นดวย เปรตเปนยังไง สัตวนรก เปนยังไง อสูรกายเปนยังไง สาธุฯ พี่นองญาติโยม พี่นองลูกหลาน พระพุทธเจา ตรัสรู ฟงเสียงเปรต ฟงเสียงสัตวนรก ตะโกนความ เปนทุกข โอ เปนเปรต เปนผี เปนสัตวนรก ทุกอยางทุกขแสนทุกข อยางน้เี ลย ทกุ ขแ สนทกุ ขอ ยา งน้เี ลย ความสลดสังเวชของพระพุทธเจา เมตตาสงสารแลว สลด สังเวช เมตตาสงสาร โอ ทํายังไง พระองคลองยอนในอดีตชาติ เรา เคยไดเกดิ มาหรือเปลา หรือไดเกิดมาภพน้ชี าตนิ ชี้ าตเิ ดียว อดีตชาติ ๗๕

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ ที่ผานมาเคยไดเกิดไหม มองไป ญาณความรูเกิดขึ้น อดีตชาติก็นับ ไมถวน การเกิด เกิดเปนเทวดาก็เคยเกิด เกิดเปนมนุษยก็เคยเกิด เกดิ เปนเปรต เปน ผี เปน สัตวนรก กเ็ คยเกิด เกดิ เปน สตั วเ ดรัจฉานก็ นบั ไมถว น ย่ิงสลดสังเวช โอ ขึ้นชื่อวาจติ ใจ มันแกไ มเ ปน มนั ตายไม เปน เวียนวายตายเกิด เวียนวายตายเกิด เห็นไดชัดเลย ไมตอง สงสยั เลยทนี ี้ โอย หมูมนุษยท่ัวโลกเขาจะเปนยังไง พระพุทธเจาก็มอง อีก มองดูมวลหมูดวงใจของหมูมวลมนุษยในโลก เห็นไดชัด ไมตอง สงสัย บางดวงจิตดวงใจก็เปนเทวบุตรเทวดา บางดวงจิตดวงใจก็ เปนสัตวเดรัจฉาน บางดวงจิตดวงใจก็เปนเปรตเปนผี บนทุกขบน ยาก ตรงนี้ละ ความเมตตาธรรมของพระพุทธเจา อดไมไดละท่ีนี้ ควรจะบอก ควรจะสอนมวลหมูมนษุ ย พอทจี่ ะบอกไดสอนไดใหเขา รูวา ความเปนทุกข เกิดเปนภพเปนชาติ อยูในความทุกข ภาษา ธรรมละบาป บาปพาเกิด บางภพบางชาติ เกิดขึ้นมาในฐานะความ เปนสมบัติ มนุษยสมบัติ สวรรคสมบัติ เกิดเปนเทวบุตร เทวดา อัน น้ี เรียกวาบุญพาไปเกิด พระพุทธเจาอดไมได เมตตาสงสาร จึงได นําสัจจะความจริงเน่ีย มาเทศนาสอน สัตถา เทวะมนุสสานัง พุท โธ ภะคะวาติ ที่พวกเราสวดสาธยาย พระพุทธเจาเปนศาสดาเอก สอนโลก สอนเทวดาดว ย สอนมนษุ ยทั้งหลายดว ย วิธีสอนทีน้ี ฟงแลว โอปนยิโก ฟงคําสอนของพระพุทธเจา แลว ให โอปนยิโก ใหนอมเขามาดู ที่กายท่ีใจของตัวเอง มันจะได หายสงสัย เม่ือนอมเขามาดูท่ีกายที่ใจ ความสุข ก็มีกายมีใจ มีใจมี กายเนี่ย เปนเคร่ืองแสดงออกบอกลักษณะความสุขความสบาย ความเปนทุกขก็มีกายมใี จเนยี่ เปนเครอ่ื งลักษณะแสดงออกในความ ๗๖

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ เปนทุกข ความเปนทุกขกายทุกขใจ ภาษาชาวพุทธ ทานเรียกวา บาป ทุกขนอยก็บาปนอย มีความทุกขมากยิ่งบาปมาก ความสุขก็ เหมือนกัน มีความสุขกายสุขใจ สุขนอยเปนผูมีบุญนอย มีความสุข มากเปนผูมีบุญมาก ฉะนน้ั คําวา บญุ และบาป บญุ และบาป อยา ไป ดูที่อื่น โอปนยิโก ตามคําสอนของพระพุทธเจา นอมเขามาดูที่กาย ที่ใจ เมื่อนอมเขามาดูที่กายท่ีใจ อยางอาตมาอธิบายใหฟงเน่ีย มัน สงสยั ตรงไหนทีน่ ี้ เอา สงสยั ตรงไหน ถาเผือ่ เราตัง้ ใจฟง หายสงสัย เอา ฟงเน้ือหาตอไป ทีน้ี พระพุทธเจาสอนให มนุษย ทั้งหลาย รูจักการทําบุญ ทาน ศีล สมาธิ ปญญา หรือ ฟงพระ ธรรมเทศนา ที่เกิดแหงบุญ ไมใ ชเรื่องอื่นเรอ่ื งไกลนะ เพราะการเกิด ขึ้นมาเปนมนุษย เพราะบุญพามาเกิด ถาบาปพาเกิดก็อยางวา น้ันนะ มันจะเกิดเปนมนุษยไมได เกิดเปนสัตวเดรัจฉาน เปนเปรต เปนผี อันนั้นบาปพาเกิด พ่ีนองญาติโยม พี่นองลูกหลานทุกคน เอา ต้ังใจขึ้นมา ใจถามใจ เอา ใครอยากจะไปเกิดเปนเปรตเปนผี เอา ใครอยากจะไปเกิดเปนสัตวเดรัจฉาน ตั้งใจ ขึ้นมาดูใจ และตั้งใจ ข้ึนมาถามใจดวย ตั้งใจดูใจก็เพื่อ ใจคือผูรู ความรูเน่ีย มันแกไมเปน จริงไหม ตายไมเปนดวย ใจคือผูรู ใจของเราเน่ีย จะน่ังอยูที่น่ี หรือ ไมไดนั่งอยูท่ีนี่ ฉะนั้น เม่ือใจคือผูรูเนี่ย แกไมเปน ตายไมเปน ควร จะสรางความดี หรือวาสรางความเปนบุญ สรางแลวความดี หรือ บญุ นนั้ ละ มนั จะมารวมอยูทใ่ี จ ไมไดไปอยูทีอ่ นื่ มารวมอยูท ใี่ จ หรอื สรางทําความผิด มันเปนบาปเปนกรรม เปนบาปเปนกรรม ความ ทุกข ผลเกิดข้ึน มันก็ไมไดไปอยูท่ีอื่น มันก็มารวมอยูท่ีใจอีกละ ฉะนั้น โอปนยิโก โอปนยิโก ศัพทนี้นะ จึงเปนประโยชนต อพวกเรา ชาวพุทธ จะน่ังอยูท่ีนี่ หรือไมไดนั่งอยูที่น่ี ใหเขาใจความหมายวา ๗๗

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ โอปนยิโก เรื่องบุญเร่ืองบาป เรื่องสุขเร่ืองทุกข เรื่องความเปน สมบตั ิเรอ่ื งความเปนวบิ ัติ ใหมาดูทก่ี ายทใี่ จของเรา ใจคือธาตุรู ใจคือความรู รูอยู แนวทางปฏิบัติ ทาน เนนหนัก ใจคือความรู ใหใ ชค วามฉลาด ใจคอื ผรู เู นยี่ เราฟงคําสอน ของพระพุทธเจา จากหลวงปูครูบาอาจารย หลวงปูครูบาอาจารย สอนใหพวกเรา มีการทําบุญ มีการรักษาศีล จะทําบุญใหทานมาก นอยขนาดไหน ผลความเปนบุญนั้นนะ มันมารวมอยูท่ีใจ ใจคือ ความรู ไมไดไปอยูที่อื่นนะ รักษาศีลก็เหมือนกัน จะเปนศีล ๕ ศีล ๘ ศีลของนักบวช สามเณร พระภิกษุ มันก็มารวมอยูที่ใจ พอมา รวมอยูท่ีใจ คําวา รักษาศีล รักษาศีล ปฏิบัติธรรม รักษาศีล รักษา ศลี ตรงนน้ี ะ ศีลของพระ มีเทาไร ๒๒๗ ขอ ท่ีพระพุทธเจาหาม ศีลของ สามเณร มี ๑๐ ขอท่ีพระพุทธเจาหาม ศีลแมขาวนางชี หรือบวช เปนชีพราหมณ ศีล ๘ ตามปกติ พระพุทธเจาสอน ทางพุทธศาสนา ใหเขาใจเร่ืองศีล ๕ เม่ือเขาใจเร่ืองศีล ๕ คําวา รักษาศีล ๕ รักษา ศลี ๕ มันจะไดภมู ิใจ มันจะไดย ินดี ในการรักษาศลี ๕ ตรงน้ี พน่ี อง ญาติโยม เขาใจคําวาศลี ๕ ศลี ๕ เขา ใจมากนอยขนาดไหน เอาทาง ภาคปฏิบัติเถอะ หลวงปูจะอธิบายทางภาคปฏิบัติ สัจจะ ความจริง นะ มันเปนความจรงิ ยงั ไง สจั จะความจริงยังไง ศีล ๕ ศีล ๕ ไป ดูทีไ่ หน ไปรทู ไ่ี หน ศีล ๕ ตรงนแ้ี หละ ฟง แลวใหโอปนยโิ ก นอ มเขา มาสูกายของเรา ใหมารูในกาย เห็นในกายของเรา ศีล ๕ นะ เห็น ในกาย รูในกายยังไง พวกเราจะนั่งอยูที่นี่ หรือ ไมไดน่ังอยูที่น่ี เปน ผูชายก็ตาม ผูหญิงก็ตาม ดูศีล ๕ ดูในกาย ดูยังไง เรียนยังไง อาว ๗๘

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ หลวงปูจะถาม จะสอน พวกเรามีขาเทาไร มีขาเทาไร ๒ ไมใชหรือ มีแขนเทาไร ๒ ไมใชหรือ รวมกันแลว เปน ๔ มี ๔ กับศีรษะอัน ๑ เปน ๕ แขน ๒ ขา ๒ ศีรษะ อัน ๑ นี่เปน ๕ นี่ตัวศีล ๕ คือตัวพวก เรา น่ีตัวศีล ๕ ตัวศีล ๕ ตัวพวกเรา นี่ตัวบุญนะเน่ีย บุญพามา เกิด อานิสงสการรักษาศีล ทําบุญใหทาน เมตตาภาวนา ฟงพระ ธรรมเทศนา น่ังสมาธิเนี่ย มันเปนผล ผลไปรวมอยูท่ีใจเน่ีย ใจท่ีแก ไมเปน ตายไมเปน เน่ีย รวมอยูท่ีใจ ใจบุญพามาเกิด คือศีล ๕ เนี่ย เรางดเวน เราไมทําผิดศีล ๕ ขอใดขอหนึ่ง ปาณาติปาตา กาเม มุสา อทินนา สุรา แตละขอ แตละขอ ลงทาย เวระมณี เวระมณี แปลเปนภาษาเรา ใหพากันหลีกนะ พากันเลี่ยงนะ พากันเวนนะ การฆาก็ไมดี การลักชิงวิ่งราว ปลนสดมภโจมตีก็ไมดี การผิดจารีต ประเพณีสามีภรรยาก็ไมดี การโกหกหลอกลวงก็ไมดี การด่ืมสุรา เมรัยก็ไมดี ฉะนั้น พระพุทธเจาจึงหาม เวระมณี ใหพากันหลีก ให พากันเลี่ยง ใหพากันเวน ปาณาติปาตา กาเม มุสา สุรา เปนขอ พระพุทธเจาหาม เปนส่ิงที่พระพุทธเจาหามนะอันนั้น นี่ทาง ภาคปฏิบัติ ตัวศีล ๕ จริง ๆ คือตัวของเรา ขา ๒ แขน ๒ ศีรษะ อัน ๑ อยาเอาตัวศีล ๕ ไปทําโทษ ๕ ท่ีพระพุทธเจาหามไมใหทาํ เขาใจไหมตรงนี้ หรือใครสงสัย ถาตั้งใจฟงดี ๆ ต้ังสติฟงดี ๆ คําวารู ธรรม เห็นธรรม รูธรรม เห็นธรรม ธรรมท่ีควรรู ก็คือ องคหลวงปู อาราธนาคําสอนของพระพุทธเจามาสอนใหพวกเรารู พวกเราฟง รู ในเหตใุ นผลอยา งทวี่ า เนี่ย รูปธรรม รูปธรรม รางกาย นามธรรม จิตใจ รูปธรรม นามธรรม รูธรรม เรารูอยางน้ี มันควรไหมที่จะเอาธรรม สิ่งท่ีมัน ๗๙

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ เปนประโยชนไปทําความชั่ว ฉะน้ัน ขอท่ีพระพุทธเจาสอน ใหพวก เรารูจักการทําบุญ ทานมัย บุญเกิดข้ึน เพราะการทําบุญ ทําทาน จาคะ เสียสละ อนั นตี้ อ งแบง เปนสวนหยาบ สว นกลาง สวนละเอียด ดวยนะ ทางศีลดวย สวนหยาบ ทาน จาคะ เสียสละ คือ วัตถุ สิ่งของ เราทําบุญทําทานมากนอยขนาดไหน นน่ั ละ จาคะ เสียสละ อาหารหวานคาวใสบาตร จังหัน ตอนเชา ตอนเที่ยงนั้นนะ ทําดวย ความยินดี ทําดวยความพอใจ เอาความพอใจ เอาความยินดีน้ันนะ เปนที่อยู เปนเครื่องระลกึ รู ผลการกระทํา เราทําแลวยนิ ดจี ากการ กระทํา ความยินดี ความพอใจน้ันนะ เกิดเปนบุญเปนกุศลจาก การกระทํา เรียกวา ทานมัย เอาสวนละเอียดเขาไป ทีนี้ ใจของเรา นัน้ นะ ถา ยงั เปนสามญั ชน เปนปุถุชน รอ ยทงั้ รอ ย มนั จะไปเอาเร่ือง ไมใ ชเรือ่ งไปเก็บไวท ี่ใจ ใหใ จมนั มีความทกุ ข ใหใ จมันมีความรําคาญ หนัก ๆ เขา ภาษาเราวา เครียด น่ันนะเห็นไหม อารมณ ประเภท นั้นเปนอารมณของกิเลส ความเปนทุกขภายในจิตใจ ใหมาเรียนรู อยางน้ี พระพุทธเจาจึงสอนวา จาคะ ใหพากันสละออก ถารูวา จิตใจมันอยูกับความทุกข อารมณความเปนทุกข เครียด รําคาญ ภายในจิตใจ จาคะ เสียสละ ปลอยวางไปก็ได อยางในขณะนี้ เอา อารมณไมดีภายในจิตใจ อารมณความเปนทุกขประเภทไหน จะ มากจะนอย ต้ังใจขึ้นมาดูใจ ตั้งสติขึ้นมาดูใจ อารมณความไมดี พระพุทธเจา สอนใหเ สยี สละ จาคะ ปลอ ยวาง ใหใ จ มันสบาย สบาย สบาย เบาสบาย ปลอยวางความทุกขความยาก ใหใจของเราสบาย สบาย สดช่ืน แจมใส จิตใจดีงาม ความหมายคําวาทาน จาคะ เสียสละ อารมณที่เปนทุกข อารมณที่ไมดี จากใจนะ คําวา ทาน ๘๐

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ ทาน นะ จาคะ คําวา จาคะ เสียสละ อารมณทางจิตใจ หรือสวน หยาบ ในสิ่งที่ไมดี กิเลสมันพานึก กิเลสมันพาคิด กิเลสมันอยากจะ ไปทํา จาคะ เสียสละ อยาไปนึกไปคิดไปทําตามอารมณของกิเลส ตัณหา ความหมายน้ันนะ ลักษณะของศีล ทีน้ี ทาน ศีล พ่ีนองญาติโยม พ่ีนองชาว พุทธ เอา ฟงใหเขาใจความหมายนะ ลักษณะของศีล ลักษณะของ ศีล และกิรยิ าของศีลดว ย ศีล ทานวา เอาไวว า ศลี คอื ความเรียบรอ ย ใชหรือเปลา ศีลคือความเรียบรอย เอา แบงเปน ๓ ลักษณะ ศีลคือ ความเรียบรอยเนี่ย แบงเปน ๓ ลักษณะ ลักษณะหน่ึง ศีลสวน หยาบ คือ เวนตามสิกขาบท จะเปน ๕, ๘, ๑๐, ๒๒๗ คือศีลสวน หยาบ ศีลสวนกลางคือสังวรระวังอารมณ น่ีศีลสวนกลาง สังวร ระวัง ศีลคือความสํารวมนะ สังวรระวังนะ ศีลสวนละเอียด ทําให จติ ใจเปนปกตดิ ี เหมือนกอ นหนิ แผนหิน ศิลา แดดมา ฝนมา ลมพา มา จะมากจะแรงขนาดไหน กอนหินไมหว่ันไหวเลย อยูเปนปกติ ฉะนั้น การฝก ใจ ทําใจใหอยูเปนปกติ นิ่ง สบาย ๆ เอา ทาํ อยู ทาํ อยู เด๋ียวนี้ ฟง ไมไดฟงอยูเฉย ๆ นะ ฟงแลวก็ทํา ฟงแลวก็ทําดวย มัน จะไดเห็นดวย มันจะไดรูดวย ความหมายนั้นนะ เม่ือฟงเขาใจ ความรูวา เราจะไดเขาใจที่ทานบอกวาอานิสงสของศีล สีเลนะ สุคติง ยันติ ท่ีทานบอกอานิสงส ถาใครเวนจากความช่ัว รักษาศีล บุคคลนั้น พวกน้ัน หมูน้ัน มีความสุข สีเลนะ สุคติง ยันติ เวนจาก ความชั่ว จําเปนไหม จะไปหาฆา หาตี หาฆา ไปหาลักชิงวิ่งราว ปลนสดมภโจมตี ไปหาผิดจารีตประเพณีสามี ภรรยา ผูชายก็ไปผิด ประเพณี ไปอยูกับชู ผูหญิงไปผิดประเพณี ไปอยูกับชู ไปอยูกับชู ๘๑

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ ไปมีชูเน่ีย ภาษายุคใหม สมัยใหมเขาเรียกอะไรนะ ไปมีก๊ิก ใชหรือ เปลา อันนี้ แรงฤทธ์ิของกิเลสตัณหา ฉะนั้น พระพุทธเจาทานให ใช ความรูความฉลาด เหนือกิเลสเหนือตัณหา เมื่อไปทําในสิ่งท่ีมัน ผิด ผลความทุกขนั้นหนา มันมาแผดเผาในจิตใจของตนเอง มันไม คุมคาความหมายนะ ฉะนั้น ตองการมีความสุขความสบาย พระพุทธเจาจงึ สอนใหเ วนจาก ความชั่ว ๕ ประการ คือ ศีล ๕ สีเล นะ สุคะติง ยันติ มีความสุข เม่ือมีความสุขกาย วาจา ใจ – กาย ของเรา ใจของเรามีความสุข ตรงนี้ละ การนอมใจของเราใหอยูใน ลักษณะของศีล ศีลคือความเรียบรอย อารมณดี อารมณเรียบรอย ใจมันก็สดช่ืน รื่นเริง แจมใส จิตใจดีงาม จิตใจมันก็เปนปกติสุข มี ความสขุ กาย สุขใจ สุขแบบธรรมชาตินะ คือ เวนจากความชัว่ อันนี้คือต้ังใจ ใหใจตั้ง ต้ังสติ ใหสติต้ัง รูตัว รูตัว รูตัว รูตัว ใหใจของเรา ใหกาย วาจา ใหใจของเราอยูในลักษณะของ ทาน ของศีล ไมไดอยูที่อ่ืนนะ ศีลธรรมของปฏิบัติ ไมใชมาอยู โอย อยูกับพระกับเจา อยูกับวัดกับวานูน เราเปนชาวบาน ไมจําเปนที่ จะรักษาศีล ฟงเทศนฟงธรรม ศีลธรรมอยูกับวัดกับวา อยูกับพระ กับเจา ถาเขาใจอยางน้ี ผิดอีกนะ วางาย ๆ คือ ทาน ศีล สมาธิ ปญญา สติ ปญญา เปนเคร่ืองแตงใจเปนเครื่องรักษาสมบัติ สมบัติอะไร มนุษยสมบัติ กาย วาจา ใจ เปนเคร่ืองแตง เปนเครื่อง รักษา เหมือนพวกเราแตงตัว แตงตัวแลวเครื่องแตงตัว ก็ไมใชวามี เคร่อื งแตงตัวแลว พอใจแลว สมบูรณแ ลว ไมใ ช อยา งน้ันอีก เคร่ือง แตงตัว จะแตงตัวระดับไหนก็เถอะ ในขณะท่ีแตงตัวนั้น ถาไม จําเปน มันตองมีกระจกเงาสอง ใชหรือเปลา สองกระจกเงา สอง ๘๒

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ เพื่ออะไร สองเพ่ือ เออ การแตงอยางนี้มันดูไดไหม มันนาดูไหม แตงลักษณะนี้ สองดู แลวเห็นสมบูรณดวย วาตองแตงตรงไหน บกพรองตรงไหน แลวกแ็ ตงเพ่ิมเติม แลว กส็ อ งกระจกนั้นนะ นี่แตง ใจ เอาสติปญ ญาแทนกระจกเงา ทีนี้ เขาใจไหม แตงใจ จะสองกระจกไมได เอาสติปญญา แทนกระจกเงา สตปิ ญญารู เออ แตงใจ เราจะทาํ ใจ ต้ังใจทาํ ใจใหดี ทําใจอยางน้ี ต้ังใจอยางนี้ ใจก็ดี ใจมีความสุข ความสบาย ทําใจให สบาย ๆ สดชื่น ร่นื เริง แจมใส จติ ใจดีงาม อันน้ี คือ การแตง ใจ ให ใจอยกู บั ความเปน บุญ - บญุ กค็ ือ ความสุข ความสบาย บญุ ก็คือ ความดี ฉะนั้น พ่ีนองญาติโยม พ่ีนองลูกหลาน นอกจากลักษณะ ของศีล ศลี คอื ความเรยี บรอ ย อารมณดี อารมณเ รียบรอ ย แลวก็สมาธิ สมาธิคือความต้ังใจมั่น สมาธิคือความสงบ ดูเร่ืองตาง ๆ อยาใหมีความวุนวายภายในจิตใจ อารมณวุนวาย ภายในจิตใจ จาคะ เสียสละ ปลอยวาง ใหใจของเราอยูในลักษณะ ของศีล ศีลคือความเรียบรอยสมาธิใหมีความตั้งม่ัน เชื่อม่ัน อยูกับ ความเรียบรอย อยูกับความดี ลักษณะนี้นะ สมาธิ ไมไดอยูที่อื่นนะ ถาไมง้ัน แลวมันจะวาตามตําราเฉย ๆ ความจริงแลว ศีล สมาธิ สติ ปญญา เน่ยี เปน เรื่องทเี่ ราฝก จติ ใจของเราท้ังน้ัน รูจักจิตใจของเรา นแ่ี หละ คือปญ ญา ปญญาคือความรอบรู ปญญา คือความฉลาด สติปญญา สติปญญา ไมใชอยูกับวัดกับวา กับพระกับเจาอยางเดียว เปน แนวทาง เสนทางท่ีมวลหมูมนุษยควรจะทําความเขาใจ แลวเอา เรอื่ งทาน ศลี ภาวนา เปนแนวนึก แนวคิด สรางประโยชนสุขใหเกิด ๘๓

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ ขึ้นกับตัวเอง และบุคคลที่มีความเกี่ยวของ ตลอดถึงประเทศชาติ บานเมอื ง พี่นองญาติโยม พ่ีนองลูกหลาน มองดูเวลา ก็เห็นวา พอสมควรแกเวลาแลวนะ สรปุ ประเดน็ ตรงน้ี ทอ่ี าราธนาหลวงปูมา อธิบายหลักธรรมภาคปฏิบัติ ก็คือ ในสิ่งท่ีพระพุทธเจาหาม ภาษา เราก็เรียกวา ศีล ศีล ๕ ก็คือโทษ ๕ ก็คือ ปาณา กาเม มุสา สุรา อทินนา ก็คือสิ่งที่พระพุทธเจาหาม จําเปนไหม จะไปทําในสิ่งที่ เปนโทษ ถาเห็นวาไมจําเปน ใหมีความต้ังใจ พอใจ ยินดี เวนจาก ความชั่ว ศีล ๕ ความช่ัว ๕ อยาง ศีล ๘ ความช่ัว ๘ อยาง ศีล ๑๐ ศลี ๒๒๗ เขาใจอยา งนี้ อันน้ีแหละ มนั จะเกดิ ผลอานสิ งส สีเลนะ สุคะติง ยันติ นอกจากนี้แลว เรามาฝกทําใจให สบาย สบาย ใจมีความรูสึกสบาย สบาย ภาวนาตอทีนี้ ต้ังใจอยูกับ ความสุข ความสบาย จะนึกพุทโธ ธัมโม สังโฆ หรือ พุทโธ พุทโธ มาเปน หลกั ใจ สวนประกอบ หรือ อานาปานัสสติ ลมหายใจเขาก็มี สติรูตัว ลมหายใจออกก็มีสติรูตัว อยาไปลืมลักษณะของความเปน ศลี เปนธรรม ลกั ษณะของความเปน บุญ ทาํ ใจใหส บาย สบาย ๆ นึก ดูลมหายใจเขา ลมหายใจออก เปนสวนประกอบ หรือนึกพุทโธ มา เปนสวนประกอบ อันน้ีแนวทางฝกใจ ตั้งใจ ทําใจใหอยูกับความ เปนบุญ ใหเห็นคุณคาความเปนสมบัติ มโนสมบัติ รูปสมบัติคือ รางกาย วจสี มบัติคือคําพูด มโนสมบัติคือจิตใจ ฉะนั้น พ่ีนองญาติโยม หลวงปูดูเวลาก็พอสมควรแกเวลา ทายที่สุด อาตมาขออัญเชิญคุณพระศรีรัตนตรัย คือ พุทธรัตนะ ธัมมรัตนะ สังฆรัตนะ จงมาเปนเครื่องคุมครองปกปองพ่ีนองญาติ โยมใหพนจากทุกขโศกโรคภัย แลวปรารถนาส่ิงใด ส่ิงน้ันไม ๘๔

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วัดปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ เหลือวิสัย ขอใหพวกเราทุกองคทุกคน จงสมความปรารถนาโดยทั่ว หนากนั ทุกองคท ุกคนเทอญฯ ปุญญานิ ปรโลกัสมงิ ปตฏิ ฐา โหนติ ปาณนิ นั ติ บญุ เทา น้ันท่ีจะเปนที่พง่ึ แกสตั วทั้งโลกน้ีและโลกหนา ๘๕

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ แกน ธรรมหลวงปอู ทุ ัย สิรธิ โร บทสวดทําวตั ร สตั ถา เทวะมนสุ สานงั พุทโธ ภะคะวาติ แปล เปนภาษาเราวา พระพุทธเจาเปนศาสดาเอกสอนเทวดาและ มนษุ ยท้งั หลาย พระพุทธเจานําสจั จะความจริง วางเปนบทเปนแบบทส่ี มบรู ณ ตามหลักวิชาการใหพวกเราไดศึกษา นํามาปฏิบัติ คือ ทาน ศีล สมาธิ ปญญา หรอื ศีล สมาธิ ปญญา ศลี คือความเรียบรอ ย แบง เปน ๓ ลกั ษณะ ศีลสวนหยาบ คอื เวนตามสิกขาบท จะเปนศีล ๕, ๘, ๑๐, ๒๒๗ ศีลสวนกลาง คือ สังวรระวังอารมณ ศีลสวนละเอียด ทําใหจิตใจเปนปกตดิ ี เหมอื นกอนหิน แผนหนิ ศิลา แดดมา ฝนมา ลมพามา จะมาก จะแรงขนาดไหน กอนหินไมหว่ันไหวเลย อยูเปนปกติ ฉะน้ัน เปน การฝก ใจ ทาํ ใจใหอยูเปน ปกติ นิ่ง สบาย ๆ สมาธิ คือความต้ังใจมั่น ความสงบจากอารมณวุนวายภายใน จิตใจ ใหมีความต้ังม่ันเช่ือมั่น อยูกับความเรียบรอย อยูกับ ความดี ปญ ญา คือความรอบรู คอื ความฉลาด อาตมาอยูกับหลวงปูฝน หลวงปูสอนภาวนา สอนใหดูใจและ สอนใหต้ังใจ ใจคือผูรู ทานสอนวาใจคือผูรูแกไมเปน ตายไม เปน ฉะนั้น เม่ือใจคือผูรู แกไมเปน ตายไมเปน ควรจะสราง ความดี สรางความเปนบุญ แลวความดีหรือบุญน้ันจะมา รวมอยูท่ใี จเรา แขน ๒ ขา ๒ ศีรษะ ๑ เปนตัวศีล ๕ คือตัวพวกเรา เปนตัว บญุ บญุ ก็คอื ความสขุ ความสบาย คอื ความดี ๘๖

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ บุญพามาเกิด คือศีล ๕ ฉะนั้น เราไมทําผิดศีล ๕ ขอ ปาณา ตปิ าตา กาเม มุสา อทนิ นา สรุ า ซง่ึ แตล ะขอ ลงทา ย เวระมณี ซึ่งแปลวา ใหพากันหลีก เลี่ยง เวน การฆาก็ไมดี การลักชิง วิ่งราว ปลนสดมภโจมตีก็ไมดี การผิดจารีตประเพณีสามี ภรรยาก็ไมดี การโกหกหลอกลวงก็ไมดี การด่ืมสุราเมรัยก็ไมด ี ฉะนั้น พระพทุ ธเจา จงึ หาม สีเลนะ สุคติง ยันติ ถาใครเวนจากความช่ัว รักษาศีล บุคคล น้ัน พวกนั้น หมูน้ัน มีความสุข - สุขกาย วาจา ใจ อานิสงส การรักษาศีล ทําบุญใหทาน เมตตาภาวนา ฟงพระธรรม เทศนา นัง่ สมาธิ มนั เปน ผลไปรวมอยูท่ใี จ ใหเ อา สติปญญา แทนกระจกเงา แตงใจ ตั้งใจ ทาํ ใจใหดี ใจก็ ดี ใจมีความสุขสบาย ทําใจใหสบาย ๆ สดช่ืน รื่นเริง แจมใส จติ ใจดีงาม อนั น้ี คือ การแตง ใจ ใหใจอยกู บั ความเปน บุญ ฝกทําใจใหสบาย สบาย ภาวนา ต้ังใจอยูกับความสุข ความ สบาย จะนึกพุทโธ ธัมโม สังโฆ หรือ พุทโธ พุทโธ มาเปน หลักใจ หรืออานาปานัสสติ ลมหายใจเขา ก็มีสติรูตัว ลม หายใจออก ก็มีสติรูตัว ทําใจใหอยูกับความเปนบุญ ใหเห็น คุณคาความเปนสมบัติ - รูปสมบัติคือรางกาย วจีสมบัติคือ คําพดู มโนสมบัติ คือจิตใจ ๘๗

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ “มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา” วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ ประธานบรหิ ารศาลาพระราชศรัทธา พระธรรมธัชมนุ ี เจา อาวาสวดั ปทุมวนาราม พระอดลุ ธรรมเมธี (โสฬส วรี ญาโณ) ที่ปรึกษา พสิ จู นอ กั ษรบาลี พระกติ ติสารสุธี (เชดิ ชัย สลี สัมปน โน) พระมหาชาญชัย ชยปุตโ̣ ต คณะทาํ งาน พระมหานนทรัตน ชยานฺนโท ปท มา เจียระศริ สิ นิ ออกแบบปก จณิ ณภสั ร จิตเสรีพชิ ัย ประสานงาน ชฎาธาร โอษธีศ และ พมิ พครงั้ ที่ ๒ คณะทาํ งานศิลปวฒั นธรรม พิมพท่ี วทิ ยาลัยประชากรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลยั สมศักด์ิ ตมุ ทอง สุดารตั น กันทะเนตร ตุลาคม ๒๕๖๓ จาํ นวน ๑,๐๐๐ เลม สํานกั พิมพแหง จุฬาลงกรณ- มหาวิทยาลัย ๘๘

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ รายนามผูร ว มบุญพมิ พห นังสือมรดกธรรม คณุ อภชิ ัย-คุณศิริพร สสุ มาวตั นะกลุ ๕๐,๐๐๐ ผศ.ดร.ปทพร สุคนธมาน ๑,๐๐๐ คณุ ธีระพงษ ศรีวมิ ลวัฒนา ๓,๐๐๐ ผศ.ดร.ยศ อมรกจิ วกิ ัย ๑,๐๐๐ คณุ พชั ราพรรณ ภบู ญุ ศรี ๓,๐๐๐ ผศ.ดร.รกั ชนก คชานบุ าล ๑,๐๐๐ ด.ญ.วรนนั ท สสุ มาวตั นะกลุ ๓,๐๐๐ ผศ.ดร.รตั ตยิ า ภลู ะออ ๑,๐๐๐ คณุ วิชัย สขุ ในใบบุญ ๒,๐๐๐ ศ.ดร.วิพรรณ ประจวบเหมาะ ๒,๐๐๐ คณุ สาธิต สขุ ในใบบุญ คุณจันที โทบุตร คณุ ณฐั สขุ ในใบบุญ ๑,๐๐๐ คณุ จิราภรณ อานภุ าพ ๔๐ คุณโชตริ ส ลขิ ิตเจรญิ พาณชิ ย ๕๐๐ คณุ วรนิ ทรพ ร ตังตระกลู ไพศาล ๒๐๐ คุณวรรณวิภา สทุ ธไิ กร ๒๐๐ คณุ ณฐั วัฒน มวงประเสรฐิ ๕๐ คุณกนกกร แยม สงวนศกั ด์ิ ๓๐๐ คุณดวงกมล ผลเพมิ่ ๑๐๐ คุณภูมิพฒั น โภชฌงค ๓๐๐ คณุ บศุ รนิ บางแกว ๒๐๐ คุณณชั ชากญั ญ ชชู นื่ ๓๐๐ วาท่รี อ ยตรี ประวตั ิ สายโน ๑๔๐ คุณประเทือง ลิ้มกลุ ๒๐๐ คุณปราณี แหวนทองคาํ ๓๐๐ คุณสทิ ธ์ิ ยองประโคน ๒๐๐ คณุ ปาริชาติ เขตสมทุ ร ๑๐๐ คุณขยาวนิจ กมลศกั ดิ์พทิ กั ษ ๑๐๐ คณุ วนดิ า เซยี สกุล ๑๐๐ คุณหนูใหม ตรีบาตร ๑๐๐ คณุ วรรณวดี จันทรว งั โปง ๒๗๐ คุณธนภร เพ็ชรกําจัด ๒๐๐ คุณชาตรี หาศริ ิ ๒๐๐ คณุ ลิละวรรณ ธรรมชาติ ๕๐๐ คุณวษิ ณุ ญาณเนตร ๑๐๐ คณุ กชพร วงคชัย คุณสมศักด์ิ ตมุ ทอง ๕๐๐ คณุ ชตุ กิ าญจน ธนาตยยศพล ๑,๐๐๐ คุณอรพนิ พยงุ วงษ ๑๐๐ คณุ เปมปญญภา ปญ ญาปวรี  ๒,๐๐๐ ดร.ชลธชิ า อัศวนริ นั ดร ๑๐๐ คณุ สุวิมล หวงั สมั ฤทธ์ิผล ๑,๐๐๐ คุณวิรัลพชั ร มานิตศรศกั ดิ์ ๕๐๐ คุณ รงุ นภา ถริ เจริญสกุล คณุ รัชฎาภา แสงแกว ๑๐๐ ๕๐๐ ๘๙

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทุมวนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ รายนามผูรว มบุญพิมพหนังสือมรดกธรรม คุณกิมฮวย กุลตั ถน าม ๑,๐๐๐ คณุ วลยั ลกั ษณ เบอหนงิ ๗๒๐ คุณณฐั นชิ เทงฮะ ๓๐๐ คณุ ววิ ดาว พงษเรอื งเกยี รติ ๑,๑๕๒ คณุ เจนจริ า กติ ตกิ าร ๒๐๐ คุณวลัยพรรณ เพญ็ ชาติ ด.ช. ภาณุวชั ร กติ ตกิ าร ๑๐๐ คุณภัทรานุช เขมจรัส ๗๒๐ คุณพมิ พอปั สร งอนสวรรค ๑๐๐ คุณศิรวิ รรณ พลับอินทร ๑,๐๐๘ คุณเพชรรัตน งอนสวรรค ๑๐๐ ผไู มประสงคออกนาม ADORA GEMS ๒๐๐ พ่นี อย วัดปทุม ๗๒๐ คุณธรี เดช ศยามล ๑๐๐ คณุ วายูน อดุ มสจั จานนั ท ๓๐๐ คณุ เครอื วัลย งอนสวรรค ๑๐๐ คุณจาตรุ นต กิตตสิ รุ นิ ทร ๕๐๐ ด.ญ.ภรรมั ภา งอนสวรรค ๑๐๐ คณุ อรุณรตั น สวัสดทิ์ อง ๑,๐๐๐ คุณแมเฮียง ศริ ิเทพ ๑๐๐ คุณธนิยา หทโยดม ๒๐๐ คณุ อนวุ ตั ร งอนสวรรค ๑๐๐ คณุ ณฐั า พศิ ภมู วิ ถิ ี ๓,๐๐๐ คณุ แมท องสขุ กุสมุ าลย ๑๐๐ คุณสริ นิ ทร พลจนั ทร ๕,๐๐๐ คณุ พอ ทองสู กุสุมาลย ๑๐๐ คณุ วนั ทนยี  ลอตระกูล ๑,๔๔๐ คุณณฐั กาญจน กุสมุ าลย ๑๐๐ คณุ เนาวรัตน ตันติเวทย ๗๒๐ คณุ กนั ยา กสุ ุมาลย ๑๐๐ คณุ เอนก สสุ ุทธิ ๕๐๐ คุณจาํ ลอง กุสุมาลย ๑๐๐ คณุ ชุณหพ ิมาณ ศภุ ธาเสฏฐ ๕๐๐ คณุ สรุ ิยา-คุณรกั เร บญุ วสิ ยั ๑๐๐ คณุ ทพิ วรรณ พนั ธวงศศภุ กร ๒๐๐ คุณวยิ ะดา แกว เชียงหวาง ๒๐๐ คณุ ถนอมศรี รตั นอนนั ต ๑,๐๐๐ คณุ ท้ิง ตาคํา ๑๐๐ คุณเพ็ชรี รกั ษาเสรี ๕๐๐ คุณอลุ ัย ไชยะบุบผา ๑๐๐ คุณกันยารตั น รกั ษาเสรี ๑,๐๐๐ คณุ ภัทราพร ตาคาํ ๑๐๐ คณุ จันทิมา รกั ษาเสรี ๕๐๐ คุณสกุ ญั ญา บุญวลิ ยั ๑๐๐ คณุ ทพิ ยวรรณ รักษาเสรี ๕๐๐ คณุ นฤพน สวัสดนิ์ ที ๑๐๐ คุณวรวรรณ โถทองคาํ ๕๐๐ ด.ญ.พณิ ญาดา สวสั ดน์ิ ที ๑๐๐ คุณสมรกั ษ โลห ว ิสยั ๒,๐๐๐ ๕๐๐ ๕๐๐ ๙๐

มรดกธรรมศาลาพระราชศรทั ธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ รายนามผูรว มบญุ พมิ พห นงั สือมรดกธรรม คณุ ซันดีพ-คุณอภรู วา ตัก ๑๐๐ คณุ ถนิมใจ สมทุ วณิช ๕๐๐ คุณอไุ รรตั น นาคา ๒๐๐ คุณบษุ กร พฤกษพงศ ๖,๐๐๐ คุณสมทรง ๑๐๐ คุณมนนิภา พฤกษพงศ คุณเต ๒๐๐ คณุ อรวรรณ ชมนารถ ๑,๐๐๐ คุณอรุณ ประเวรภยั ๑๐๐ คุณอุไรพรรณ พิพฒั นไพบูลย ๑,๐๐๐ ส.ต.อ.อดิสร กสุ มุ าลย ๑๐๐ แมช ีนภาจร เหมะจนั ๒๐,๐๐๐ คุณวนดิ า อํ่าเอีย่ ม ๑๐๐ คณุ ธนติ า (คณุ หมอนก) ๑๒,๐๐๐ ด.ญ.ชนิดา กุสมุ าลย ๑๐๐ คณุ นา้ํ -คุณเปล รา นแวน ส.ต.อ.ปญ ญาวธุ บุตรพรม ๑๐๐ คณุ ปท มา เจยี ระศริ ิสิน ๕๐๐ คุณอมรรตั น กสุ ุมาลย ๑๐๐ คณุ ไพโรจน ครี รี ตั น ๑,๐๐๐ ด.ช.ปย วุธ บตุ รพรม ๑๐๐ คุณชอรดา ชัยวรี จติ คุณสภุ ัทรา ไชยลอื ชา ๒๐๐ คณุ ธยานิษฐ จนั ทราภาส ๕๐๐ คณุ บานเย็น จันทรพ ิพฒั น ๑๐๐ คุณปญ ญนาถ นิลสขุ ๑,๐๐๐ คณุ อุดมทรพั ย มาลา ๓๐๐ คณุ สุรยี  ศภุ วบิ ลู ย ๑,๐๐๐ คณุ ธัญกมล สกุลวนภรณ ๑๐๐ คณุ เหมือนฝน ธารณธรรม ๑,๐๐๐ คณุ กาญจนา อทิ ธิพงศ ๑,๐๐๐ คณุ อภิพร อดลุ ยพ จิ ิตร ๑,๐๐๐ คณุ วิภาดา อทิ ธพิ งศ ๑,๐๐๐ คุณวรลัญวลัญช วริษฐพ ุฒิเมธ คณุ กรรณกิ า นนั ทวฒั นศ ริ ิ ๖๐๐ คุณวชั รพงษ มขุ เชดิ ๕๐๐ คณุ ภาษกร นนั ทวฒั นศริ ิ คณุ ภควรรณ ศลิ าเพชรจรัส ๒๐๐ พญ.พงศภารดี เตทะเกษตรนิ ๑,๐๐๐ คุณพชิ ญานนิ ชว ยนกุ ลุ ๓๐๐ คณุ พงศพ ัฒนา ธารมงคล คณุ สดุ ารัตน กนั ทะเนตร ๑,๐๐๐ คุณณัฏฐกิ า เลศิ ฤทธเ์ิ รอื งสนิ ๕๐๐ คุณณิชารีย ภกั ดนี ฤนาถ ๕๐ คุณสุภาภรณ ฟงุ สาธติ คุณสมศักดิ์ กานตภ ัทรพงศ ๒๐๐ คณุ วรรณทนา เขม็ ทอง ๓๐๐ คณุ เหนอื ฟา กจิ จนิ ดาโอภาส ๕๐๐ คณุ วสุ ยุวนบุณย ๒๐๐ คณุ สทุ ธิวรรณ เวชมนัส ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๕๐๐ ๙๑

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทมุ วนารามราชวรวหิ าร ป ๒๕๖๑ เลม ที่ ๑ รายนามผูรวมบญุ พิมพหนังสอื มรดกธรรม คณุ ทิวา ณฤทัย ทวิ าเจรญิ ๓๐๐ คณุ ธิดารตั น จนั ทรฉ ายงาม ๑,๒๐๐ คณุ พนอ วงศค าํ ๑๐๐ คณุ จดิ าภา อิทธพิ งศ ๕๐๐ คุณลมยั สุขอว ม ๑๐๐ คณุ ตอ ง กรนิ ทร ๕๐๐ คุณบเิ รน ปารกิ ๑,๐๐๐ คุณเลก็ (เพอื่ น) ๖๐๐ คณุ แปรนนา ปารกิ คณุ ธนดั ดา กรอิ ณุ ะ ๕๐๐ คณุ คุชคเู ชล้ิ ปารกิ ๒๐๐ คณุ นาํ้ ฝน ชาวโพธิ์สระ ๑๐๐ คุณแมก รรัฐ สทิ ธจิ นิ ดา คณุ วรินทร สุขจิตต ๑๐๐ และ คุณแมวิภา พงศสวุ รรณ ๓๐๐ คุณศดานันท รกั ษาผล ๒๐ คณุ นิภา จนั ทศรี ๕๐๐ คุณจารวุ รรณ วนั เพ็ง ๕๐ คณุ กรณศิ พัฒนชัย ๕๐๐ Mr. Rotha Sing ๒๐๐ คณุ ศิวนันท บญุ โท คณุ สารกิ า งามทานตะวัน ๒๐๐ คุณนิชณา ลม้ิ พิทยา ๑,๒๐๐ คณุ อุทยั ทองบญุ ชู คุณกนั ยณัฏฐ บญุ กิตตชิ ยั ๔,๕๔๐ คณุ นฐั พรรณ บญุ ทมิ ๑,๐๐๐ คุณพิมพศ ยา ลิม้ พริ ยิ ะภาณณิ คณุ ประวธุ ปลดรัมย ผูไมป ระสงคออกนาม (รวม) ๑๐๐ คณุ ตนุ คณุ กุง ๒,๘๘๐ คุณบญุ เปรม-คุณเพญ็ แข สารกิ จิ ๑,๐๐๐ แพทยห ญงิ สขุ ฤทยั เลขยานนท ๑๐๐ คุณชลธชิ า มาทสิ และครอบครวั ๑,๐๐๐ คุณศภุ สิ รา แกน แกว และครอบครัว ๕๐๐ คณุ งามพรรณ ฐิตพิ รรณกุล ๑,๐๐๐ คณุ พรศักด์ิ โครตวงษ และครอบครัว และครอบครวั ๑,๐๐๐ คุณสเุ มธ ศรเี มอื ง และคณะวัดปทมุ ๒,๐๐๐ คุณณรงค ผอ งแผว -คุณพรนภิ า คุณสมบรู ณ กาญจนรศั มีโชติ ๖๐๐ ชน่ื อารมย ๓,๐๐๐ และครอบครวั คุณอรวรรณา ฉายา และครอบครวั คณุ พศิ าล-วภิ าดา จรรยาเลิศอดลุ ๖,๕๐๐ คณุ ธนกรณ ธนทวีโชติ และครอบครัว ด.ช. เปรมสุรนิ ทร จรรยาเลิศอดุล คณุ สถติ ย แถลงสัตย และครอบครัว ด.ช. ปล้มื สรุ ินทร จรรยาเลิศอดลุ คณุ ศิรวิ รรณ ศรวี มิ ลวัฒนา ด.ช. โปรดรนิ ทร จรรยาเลศิ อดลุ (นวพาณชิ น) ๙๒

มรดกธรรมศาลาพระราชศรัทธา วดั ปทุมวนารามราชวรวิหาร ป ๒๕๖๑ เลม ท่ี ๑ รายนามผูร ว มบญุ พมิ พหนังสือมรดกธรรม คณุ สุพาพรค- คุณสมจติ ร พัฒนประเสรฐิ ๑,๐๐๐ คุณลลิตา อยปู ระเสรฐิ และครอบครัว ๒,๐๐๐ คณุ สไบทอง ชัยประภาและครอบครวั ๗๒๐๐ คณุ ดิศนติ ิ-ปญ ชนิติ-สณั หน ิติ โตวิวฒั น ๗,๗๖๐ คุณสมสมาน-อลสิ า-บญุ จริ า โสตถทิ ตั ๒,๑๖๐ และ คุณสมมา บญุ สง คณุ สายบวั ทอง-คณุ สมพงษ โดสุวรรณ ๑๐๐ คณุ สกุ ัญญา จาํ นงคบ ุญและครอบครวั ๑๐๐ คณุ กฤษฎี บญุ สวยขวัญและครอบครวั ๒๐๐ คณุ จไุ รรัตน เปย มเพชรกุล และครอบครัว ๑๒๐ คณุ มยุรี และคุณมาลี ดอนนภาพร ๒๐๐ คุณพมิ พช นก ตนั ติยทุ ธ ๑๐๐ ๙๓