การเมืองการปกครองสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

การเมอื งการปกครองสมยั กรุงรัตนโกสินทร์ โดย คุณครูรภทั รรดา พงษ์ธนู วชิ า สังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม รายวชิ า ประวัตศิ าสตร์ ชัน้ มัธยมศกึ ษาปี ท่ี 3

สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นนับต้งั แต่การ สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์เป็ นราชธานีใน พ.ศ. 2325 – 2394 ไทยได้มีพฒั นาการทาง ประวตั ิศาสตร์ในด้านต่างๆมาโดยตลอด

พฒั นาการด้านการเมอื งการปกครอง

1.การบริหารราชการ แผ่นดนิ ในเขตราชธานี กรุงรัตนโกสินทร์มพี ระบรมมหาราชวงั เป็ นทป่ี ระทับของพระมหากษัตริย์มีหน่วย ราชการทคี่ วบคุมการบริหารราชการแผ่นดนิ

กรมมหาดไทย มอี คั รมหาเสนาบดตี าแหน่งสมุหนายก เป็ นผู้บังคบั บญั ชาดูแล รับผดิ ชอบฝ่ ายพลเรือน ทวั่ ไปและดูแลหัวเมอื งฝ่ ายเหนือ ทหารและพล เรือน

กรมกลาโหม มอี คั รมหาเสนาบดตี าแหน่งสมุหพระ กลาโหมเป็ นผู้บังคบั บัญชา ดูแลรับผดิ ชอบฝ่ าย ทหารทวั่ ไป ดูแลหัวเมอื งฝ่ ายใต้ท้งั หมด

กรมเมือง มเี สนาบดเี ป็ นผู้เป็ นผู้มหี น้าทด่ี ูแล รักษาความสงบเรียบร้อย ตัดสินคดี ความต่างๆ ในเขตราชธานี

กรมวงั มเี สนาบดเี ป็ นผู้มหี น้าทดี่ ูแลรับผดิ ชอบ เกยี่ วกบั พระราชมณเทียร พระราชวงั พระ ราชพธิ ี และตดั สินคดคี วามในเขต พระราชวงั

กรมท่า มเี สนาบดเี ป็ นผู้มหี น้าทดี่ ูแลรับผดิ ชอบ เกยี่ วกบั เงนิ รายรับ – รายจ่ายของแผ่นดนิ ติดต่อรับรองชาวต่างประเทศที่มาตดิ ต่อค้าขาย และทาสัญญาทางพระราชไมตรีกบั ต่างประเทศ

กรมนา มเี สนาบดเี ป็ นผู้มหี น้าทด่ี ูแลรับผดิ ชอบการ รักษานาหลวง เกบ็ หางข้าวค่านาจากราษฎร รวมท้งั พจิ ารณาเกย่ี วกบั เร่ืองทีน่ า โค และ กระบือ

2. การบริหารราชการ แผ่นดนิ ในส่วนหัวเมือง ในบริเวณหัวเมอื งทอ่ี ยู่ภายใต้การดูแล รับผดิ ชอบของสมุหนายก สมุหพระกลาโหม และเสนาบดกี รมท่า

หัวเมืองช้ันใน หัวเมือง ช้ันนอก การบริหารราชการ แผ่นดนิ ในส่วนหัวเมือง หัวเมืองประเทศราช

3. การบริหารราชการ แผ่นดนิ ในส่วนท้องท่ี การปกครองบ้านเมืองจะมกี ฎหมายเป็ น หลกั เพอื่ ความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง

ในพ.ศ. 2347พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธ ยอดฟ้ าจุฬาโลกมหาราชจงึ ทรงต้งั นักปราชญ์ ราชบณั ฑิตให้รวบรวมกฎหมายมาตรวจชาระ ให้ถูกต้อง ยุตธิ รรมและทรงตรวจแก้ไขด้วย พระองค์เอง

เขยี นเป็ นฉบับหลวงขนึ้ 3 ฉบบั ประทบั ตราราชสีห์ คชสีห์ และบวั แก้วและ ท่านได้ทรงโปรดให้เกบ็ รักษาไว้ 3 แห่งคอื ท่ี หอหลวง ห้องเครื่อง และศาลหลวง

กฎหมายทชี่ าระในคร้ังน้ันมีช่ือเรียกใน เวลาต่อมาว่า “ กฎหมายตราสามดวง ”