ilovepdf_merged

รEnะdบocบrinตe อ่syมstไeรmท้ อ่

คำนำ e-book (Electronic Book ) เล่มนจ้ี ัดทำข้นึ เพอ่ื เปน็ สว่ นหน่ึงของวิชำ ชวี วทิ ยำ5 ช้นั มธั ยมศกึ ษำปี ที่ 6/1 เพ่อื ใหไ้ ด้ศึกษำหำควำมรใู้ นเรือ่ ง ระบบตอ่ ม ไร้ท่อ และไดศ้ กึ ษำอยำ่ งเข้ำใจเพอื่ เป็นประโยชน์ กบั กำรเรียน คณะผ้จู ัดทำหวังว่ำ e-book เลม่ น้จี ะเปน็ ประโยชนก์ บั ผู้อ่ำน หรือนักเรียน นกั ศกึ ษำ ทีก่ ำลงั หำข้อมูลเร่อื งน้อี ยู่ หำกมีข้อแนะนำหรือขอ้ ผดิ พลำด ประกำรใด ผจู้ ดั ทำขอนอ้ มรับไวแ้ ละขออภัยมำ ณ ที่น้ดี ้วย คณะผู้จัดทำ

สำรบญั หนำ้ • ต่อมมีทอ่ 1-4 -ผิวหนัง 1 -ทำงเดินอำหำร 2-3 -สืบพันธุ์ 4 • ต่อมไร้ท่อ • ฮอรโ์ มน 5-6 • ตอ่ มไร้ทอ่ ทหี่ ลั่งฮอรโ์ มน 7 ภำยในรำ่ งกำย 8-12 • เพม่ิ เติม 13-14

ตอ่ มมที อ่ (exocrine gland) ลำเลยี งสำรทสี่ รำ้ งขึ้นภำยในทอ่ ผวิ หนงั ต่อมมที อ่ -ต่อมเหงอื่ หลังเหงือ่ เพ่อื ระบำยควำมรอ้ นออกจำกร่ำงกำย เม่อื รำ่ งกำยมีอุณหภูมสิ ูง -ต่อมไขมนั ทำหนำ้ ทใ่ี นกำรหล่งั sebum ออกมำตำมรูขมุ ขน เพ่อื ให้ควำมชุม่ ช้นื แกผ่ วิ หนงั เพอ่ื กำรกันน้ำ และ ป้องกนั แบคทีเรยี 1

ทำงเดนิ อำหำร ตอ่ มนำ้ ลำย ชว่ ยให้ช่องปำกชุม่ ชนื้ คลุกเคลำ้ อำหำร และชว่ ยให้อำหำรทเี่ คีย้ ว แลว้ รวมกนั เป็นก้อน รกั ษำสภำพควำมเปน็ กรด-ด่ำงภำยในช่องปำก กระเพำะอำหำร ยอ่ ยสลำยสำรอำหำร โมเลกุลใหญ่ให้เล็กลงโดยอำศยั กำรทำงำน ของกรดเกลือ (hydrochloric acid) เพือ่ ให้ ง่ำยตอ่ กำรดดู ซมึ ที่ลำไสเ้ ล็ก ผลิตเอนไซม์ท่ี ใช้ในกำรยอ่ ยโปรตนี คอื เอนไซมเ์ พปซนิ ตับ สรำ้ งนำ้ ดเี พ่ือย่อยอำหำรไขมนั สรำ้ ง โปรตีนอกี หลำยชนดิ ทีส่ ำคัญ คอื Globulin Albumin และโปรตนี ทชี่ ่วยในกำรแข็งตัว ของเลือด กำจัดสำรพิษตำ่ งๆ 2

ถงุ นำ้ ดี กักเก็บนำ้ ดใี ห้เข้มข้นเพอื่ ย่อย ไขมนั ตับอ่อน ช่วยร่ำงกำยสรำ้ งนำ้ ย่อยอำหำร โดยเฉพำะไขมันและสรำ้ งฮอรโ์ มนทคี่ วบคุม ระดับน้ำตำลในเลือด ผลิตสำรอินซูลิน ลำไส้ กำจดั ของเสยี จำกกำรย่อยอำหำร ซึ่งทำโดยกำรดูดซึมนำ้ และเปลีย่ นของเสยี จำกนำ้ ให้กลำยเปน็ อุจจำระ 3

สืบพนั ธุ์ ตอ่ มลกู หมำก ผลิตของเหลวเป็นตวั หลอ่ ลื่น และนำส่งเช้ืออสจุ ิในขณะท่ีมี กำรหลง่ั ของนำ้ อสจุ ิออกมำ ต่อมนำ้ นม สร้ำงและหลั่งน้ำนม 4

ตอ่ มไรท้ อ่ (endocrine gland) ไม่มตี อ่ มทีส่ ร้ำงขึ้น สร้ำงขึ้นที่ hormone อวยั วะบำงอยำ่ งเป็นทง้ั ตอ่ มไรท้ อ่ และตอ่ มมที อ่ เชน่ ตบั ออ่ น ดูโอดนิ มั กระเพำะอำหำร ตอ่ มไร้ท่อมี 9 ต่อม จำแนกเป็น 2 กลุ่ม ตำมควำมสำคัญ แตอ่ มไรท้ อ่ จำเป็น ถำ้ ขำดจะทำให้ขำดฮอรโ์ มน ที่สำคัญต่อรำ่ งกำย แต่อมไร้ท่อไมจ่ ำเปน็ ถำ้ ขำดอำจจะไม่ไดต้ ำยทนั ที แต่ รำ่ งกำยอำจจะทำงำนผิดปกติ ไดแ้ ก่ pituitary , thyroid , adrenal medulla , pineal 5 ,thymus , gonads

ตอ่ มไรท้ ่อจำเป็น ตอ่ มพำรำไทรอยด์ : ควบคุมสมดลุ ของแคลเซยี มและฟอสเฟตในเลอื ด ถำ้ ขำด : ทำใหเ้ กดิ กล้ำมเนื้อเกรง็ ชักกระตุก เรียกวำ่ อำกำร “อำกำรของทรูโซ” ต่อมหมวกไตส่วนนอก : ผลิต ฮอรโ์ มน aldosterone เพื่อควบคมุ สมดุลน้ำและแรธ่ ำตุ ถำ้ ขำด: ทำใหไ้ ตไม่สำมำรถดดู น้ำ กลับได้ อำจทำให้เกดิ ควำมดนั ตำ่ ต่อมไอส์เลต : ผลิตฮอร์โมน insulin ทำหนำ้ ที่ควบคมุ ระดับนำ้ ตำลในเลือด ถ้ำขำด : จะทำใหเ้ กดิ กำรย่อยอำหำร ผิดปกติ เกดิ ภำวะเลือดเป็นกรด 6

ฮอรโ์ มน (Hormone) คือ สำรเคมีท่ตี ่อมไรท้ ่อหรอื อวัยวะหล่ังออกมำแลว้ เขำ้ สู่ กระแสเลอื ด เพือ่ ส่งไปยงั อวัยวะเป้ำหมำย ชนิดของฮอรโ์ มน Peptide hormone : แหล่งสร้ำง สร้ำงโดย RER และ mitochondria Steroid hormone : เปน็ อนพุ นั ธข์ อง “ Cholesterol ” เช่น ฮอร์โมนเพศ , ฮอรโ์ มนตอ่ มหมวกไตชนั้ นอก Amine hormone : เป็นส่วนประกอบของฮอร์โมน thyroxine + adrenaline (epinephrine) ประเภทของตัวรับฮอรโ์ มน Membrain receptor : ใช้รับฮอรโ์ มนท่มี ีขนำดใหญ่หรอื ละลำยน้ำไดด้ ี ทำใหฮ้ อร์โมนผ่ำนเขำ้ เซลลโ์ ดยไม่ได้ Intracellular receptor : ใชร้ ับฮอร์โมนท่มี ีขนำดเล็กและ 7ละลำยในไขมันได้ดี ทำใหแ้ พร่ผำ่ นเยอื่ หุ้มเซลล์ไดโ้ ดยตรง

ตอ่ มไรท้ อ่ ทหี ่ ลง่ั ฮอรโ์ มนภำยในรำ่ งกำย Anterior pituitary Posterior pituitary gland (ต่อมใต้สมองส่วนหนำ้ ) (ตอ่ มใต้สมองส่วนหลงั ) สร้ำงฮอรโ์ มนได้เอง ถกู ควบคุมกำร •Vasopressin หรอื ADH : กระตนุ้ หลง่ั ด้วย Releasing hormone จำก กำรดูดกลบั นำ้ จำกทอ่ รวมของ hypothalamus หน่วยไต •Oxytocin : กระตุน้ กำรบีบตัวของ oGonadotropin มดลูกขณะคลอด และกำรหลั่ง FSH : ชำย สรำ้ งอสจุ ิ. , หญงิ กระตุ้น น้ำนม กำรเจริญของ follicle(ไข)่ LH : ชำย สรำ้ งฮอร์โมนเพศชำย , หญิง 8 กระต้นุ กำรตกไข่ oCorticotropin : หลงั่ ฮอร์โมน glucocorticoid (cortisol) oThyrotropin : หลง่ั thyroxine oSomatotropin : เพิ่มกลูโคสในเลือด , ควบคุมกำรเจริญเติบโต oProlactin : กระตนุ้ กำรเจรญิ ของเตำ้ นม และกำรผลิตน้ำนม

อย่สู มองสว่ น Epithalamus ทำหน้ำทห่ี ลั่งฮอรโ์ มน Melatonin. (ตอบสนองต่อแสง-แสงยับย้ังกำรหล่ัง) อยู่หลงั ตอ่ มไทรอยด์ขำ้ งละ 2 ต่อม ทำหนำ้ ที่ผลิตฮอร์โมน parathyroid (PTH) ชว่ ยเพิม่ ระดับ Ca โดยกระตนุ้ กำรสลำย Ca เพิม่ จำกกระดูก และกำรดดู ซมึ Ca เพ่ิมจำกหนว่ ยไต 9 และลำไสเ้ ล็ก

เป็นตอ่ มไรท้ อ่ ทีม่ ขี นำดใหญท่ ่สี ดุ ในรำ่ งกำย ผลติ ฮอร์โมน : Thyroxine (T4) และ Triiodothyronine (T4): กระตนุ้ อัตรำแมทำบอลซิ ึม ของรำ่ งกำย Calcitocin (C-cell) : ลดระดบั Ca ในเลือด โดยยบั ยง้ั กำรสลำย Ca จำก กระดูก และกำรดดู กลบั Ca จำกหน่วยไต มีหน้ำท่ีหลง่ั ฮอร์โมน 10 thymosin กระต้นุ กำร เตบิ โตของเม็ดเลือดขำว T-cell และ B-cell

1 ) Adrenal cortex (ต่อมหมวกไตส่วนนอก) -Glucocorticoid (cortisol) : เพ่ิมระดบั นำ้ ตำลในเลือด -Mineralocorticoid (aldosterone) : ควบคุมสมดุล Na และ K -Cortisol androgen : ควบคุมกำรทำงำนของระบบสบื พันธ์ุ 2.) Adrenal medulla (ตอ่ มหมวกไตสว่ นใน) - Adrenaline (epinephrine) และ Noradrenaline (norepinephrine) : เพม่ิ ระดบั นำ้ ตำลในเลอื ด กระตนุ้ ระบบ ประสำท Symphathetic 11

Ovary Testis - Testosterone (Androgen) กระตุ้นกำรสร้ำงเซลล์สบื พันธุ์เพศชำย และ กำรพฒั นำกำรของวัยหนมุ่ - Estrogen (estradiol) กระต้นุ กำรสร้ำงเซลลส์ บื พนั ธเุ์ พศหญงิ กำรพฒั นำกำรของวัยสำว - Progesterone กระตุ้นกำรสรำ้ งเนือ้ เยอื่ มดลกู เม่ือเกดิ กำรต้ังครรภ์ Beta-cell Alpha-cell -Alpha-cell : หลงั่ ฮอร์โมน glucagon เพือ่ เพมิ่ ระดบั น้ำตำลในเลอื ด -Beta-cell : หลัง่ ฮอรืโมน insulin เพอ่ื ลดระดบั น้ำตำล 12ในเลอื ด

เพิ่มเตมิ ควำมผดิ ปกตขิ องฮอร์โมน เชน่ •ไทรอยดเ์ ป็นพษิ (hyperthyroidism) : เกิดจำก Thyroid hormone สูงกวำ่ ปกติ -TSH ต่ำกว่ำปกติ อำจมตี ่อมไทรอยดโ์ ต เรยี กวำ่ คอพอกเปน็ พษิ (toxic goiter) อำกำร : ขรี้ ้อน ไม่อว้ น เหงอ่ื ออก ตำโปน Overactive Thyroid 13

•Crushing syndrome เกิดจำก Cortisol สงู และ ACTH ตำ่ (ต่อมหมวกไตชั้นนอกสร้ำงฮอร์โมนเยอะเกนิ ไป) อำกำร : ใบหนำ้ กลมคลำ้ ยพระจันทร์ กล้ำมเนอื้ อ่อนแรง บวมนำ้ ประจำเดือนขำด 14

จัดทำโดย 1.นำย พงศพัศ คมั ภริ ำนนท์ เลขที่ 3 2.นำย ธติ กิ ร ครนำศรี เลขท่ี 7 3.นำย อภิรกั ษ์ สมั ฤทธิ์ เลขที่ 11 4.น.ส. จีรนนั ท์ มณโี ชติ เลขที่ 14 5.น.ส. ธนญั ญำ เสอื เหลอื ง เลขที่ 15 6.น.ส. พลอยพรรณ คณำสขุ เลขที่ 18 เสนอ นำย เชิดชำย ฉิมบรุ ษุ โรงเรยี นแก่งคอย อ.แกง่ คอย จ.สระบรุ ี 18110