18-Benzetim/Simülasyon: Tehlikeli, zaman alıcı, maliyetli durumlarda gerçeğe yakın durum oluşturarak ya maket modellerle ya da bilgisayar yazılımı kullanılarak çocuk yaparak yaşayarak öğrenir. 19-Vızıltı: Küçük grup tartışmaları, kısa süreli tartışmalardır. Vızıltı 66(6kişi 6şar dk) **Philips 66 da ise toplam süre 6 dkdır. 20-Analoji: Bir kavram başka bir kavrama benzetilir. Daha çok fizyolojik benzetmedir. Ör: beyinin cevize benzetilerek anlatılması. 21-Metafor: Benzetmenin daha çok anlam bakımından yapılmasıdır. Ör: beyni Ankaraya benzetme 22-Uzaktan eğitim: örnek olarak benim hocam diyebiliriz. Öğretmen ve öğrencinin yüzyüze gelmeden öğrenmedir. Sosyalleşmeyi sağlamaz. 23-İnternet Tabanlı Eğitim: Kısa sürede çok bilgi öğrenir. Yaşam boyu öğrenme vardır. 24-Bilgisayar Destekli Öğretim: Programlı öğretimin bilgisayar üzerinde uygulanmasıdır. Ör: vitamin net cdleri. 25-Çalışma Yaprağı: Diagnostic( öntest tanıma) ve Formatif(biçimlendirme ünite bitimi test) değerlendirme olarak kullanılabilir. Öğrenme eksiklikleri belirlenir not varilmez. SINIF DIġI ÖĞRETĠM TEKNĠKLERĠ 1-Görüşme: Uzmana gidip görüşme yapılmasıdır. 1. Kaynaktan yararlanma vardır. 2-Uzman Daveti: Uzmanı sınıfa çağırma vardır. 1. Kaynaktan yararlanma var yine 3-Ödev: Ceza için, boş zamanları değerlendirmek, yetiştirilemeyen konular için ödev verilmez. Hazırlıklı gelinmesi için verilir. Tekrar ve pekiştirmek için verilir. Ödevler eğitsel değerler taşımalıdır. Hedefe ve öğrenciye uygun olmalıdır. 4-Sergi: Öğrencilerin ürettikleri ürünlerin herkes tarafından görülüp değerlendirilmesi sağlanır. 5-Gözlem: Amaç bilgi toplamaktır. Daha sonra raporlaştırılır. Sistematik gözlemde anında raporlaştırma vardır. 6-Gezi: Amaç ilk elden çocuğun somut yaşantı geçirmesini sağlamaktır. Doğal ortamda yapılır. Değerlendirme gezi esnasında yapılır.
Kavram Yanılgıları Tespit Etme Giderme -Tahmin, gözlem, açıklama -Analoji -Çizimler -Kavramsal değişim metinleri -Mülakat -Anlam çözümleme tablosu -Kelime ilişkilendirme -V diyagramı -Dallanmış ağaç -Kavram haritası, kavram karikatürü -Yapılandırılmış grid -Kavram haritası,kavram karikatürü 1-Kavramsal Değişim Metinleri: Ana mantık olarak dengesizlik yaşayan çocuk sonra dengeye ulaştırılır. Öğretmen dersi anlatıp bitirdikten sonra kavram yanılgasını olan ve giderici olan metin verilir. 2-Tahmin-Gözlem-Açıklama: Bir olayın nedenleri sonuçlarıyla tahmin edilir. Sonra gözlem yapılır, tahminler ve gözlemler ilişkilendirierek doğruluk ya da yanılgılar açıklanır. 3-Kavram Karikatürü: Günlük yaşamda ilişkili olarak verilir(hayatilik), eğitsel değer taşır. zıtlık, dengesizlik yapacak şekilde çizilir. Tartışma için uyarıcıdır, ön bilgileri açığa çıkartır. Bilgiyi somutlaştırarak derinlemesine düşünme sağlar, alternatif bakış açısını sağlar güdüleme yapar. 4-Anlam Çözümleme Tablosu: Kavramlar ve o kavramların özelliklerini gösterir. Kavramlararası benzerlik ve farklılıkları ortaya koyar. Analiz düzeyi hedefler kazandırılır.
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME TEMEL KAVRAMLAR Ölçme: Ölçülecek niteliğin sayı ve sembollerle ifade etme işidir. Önce ölçülecek nitelik belirlenir Sonra ölçme aracı hazırlanır Ölçme kuralı belirlenir(sorulara verilecek puanlar) Ölçme aracı uygulanır Son aşama olarak puanlar hesaplanır. Toplamı sayı ve sembollerle ifade edilir. **Ölçüt ve karar ölçme işleminde yer almaz. 1-Doğrudan Ölçme: Ölçmek istenen özellik ile ölçme aracının aynı olmasıdır. (kütle, metre, sayma işi) 2-Dolaylı(göstergeyle) Ölçme: Ölçmek istenen özellik ile ölçme aracının farklı olasıdır.(sıcaklık, ağırlık, başarı) 3-Türetilmiş Ölçme: En az iki değişkeni bağlantıya sokup üçüncü bir ölçme aracı üretmektir. Ör: vize, final notlar, nüfus yoğunluğu Ölçmede Sıfır a)Mutlak Sıfır: Gerçek yokluğu anlatan sıfırdır. Ör: m, kg, hız göstergesi (eşit oranlı ölçme) b)Bağıl Sıfır: Sonradan belirlenen, bilim adamları tarafından konulan başlangıç noktası olarak konan sıfırdır. Ör: Termometre, rakım, takvim, saat, testler (eşit aralıklı ölçme) Ölçmede Birim: Ölçme sonuçlarını açık net hale getirmek için kullanılır. Ör: Zeynep 32 kg mı, puan mı almış, cm mi a)Doğal Birim: Bilimsel tanımlama yoktur farklılıklar gösterebilir. Ör: sokakta 15 ağaç var b)Yapay(Tanımlanmış) Birim: Bilim insanlarınca tanımlanmıştır. Geçerliği, güvenirliği ispatlanmıştır. Ör: üçgenin iç açılarının toplamı 180 derecedir. 1
Birimlerde Bulunması Gereken Özellikler Eşitlik Genellik Kullanışlık -ölçmeden ölçmeye, zamandan -Birimlerin dünya ülkeleri -Ekonomiklik ilkesi Zamana değişmeyen ölçektir. Tarafından kabul edilmesidir vardır. Sonuçların kısa Ör: karış yerine M kullanımı. Ör: C, M sürede anlaşılmasıdır. Değerlendirme: Ölçülenlerin bir ölçütle kıyaslanarak değer yarısına oradan da karara ulaşmaktır. Ör: bebek 2,7 kg doğdu sağlıklı bir bebek 3kg olmalıdır o halde bebek özel bakıma alınmalıdır. Ölçme olmadan değerlendirme olmaz. Değerlendirme Türleri Ölçütüne Göre Yapılış Amacına Göre Mutlak: ölçme işleminin öncesinde belirlenir. Tanıma ve Yerleştirme: ön bilgileri yokla Bireysel performans testleri, kapsam geçerliliği mak, hazırbulunuşluk, giriş davranış, yüksek testlerde kullanılır. Tam öğrenme modelinde ön testlerde kulanıılr kullanılır. Tüm öğrenciler başarılı-başarısız olabilir. Biçimlendirme(formatif, yetiştirici): prog. Bağıl(norma dayalı): grup performansı vardır. devam ederken yapılır. Öğrenme eksiklik Ölçmeden sonra belirlenir. Aday sayısı çok seçilecek leri tespit etme vardır. Mutlak ölçüt vardır. kişi az ise kullanılır. Hız testi, zor testler, yetenek Düzey Belirleme(değer biçme): prog. sonun testlerinde kullanılır. da yapılır. belge, sertifika, diploma verilir Mutlak ölçüt vardır. 2
Ölçek Türleri Sınıflama Sıralama Eşit Aralıklı Eşit Oranlı -Nesnelerin taşıdıkları -Nesneler taşıdıkları - birimler arası eşit -birimler arası eşittir Özelliklere göre katagoriye -başlangıç noktası sabit 0 Ayrılmasıdır. özelliğe göre sıralanır. -başlangıç noktası vardır, -mutlak sıfır vardır -sıfır kullanılmaz -4 işlem yapılır -4 işlem yapılmaz -4 işlem yapılmaz (sabit. 0) kg/m -Frekans, mod bulunabilir -sıfır kullanılmaz -bağıl sıfır -yüzde hesabı yapılır -simetri özelliği vardır -başlangıç noktası var, -toplama- çıkarma yapılır -geçişlilik özelliği vardır sabit değildir -takvim, saat, termometre -azlık çokluk bildirir -medyan ve yüzdelik bulunr. -simetri yok geçişlik var Sabit Ölçmede Hata Tesadüfi -Ölçmeden ölçmeye, nesneden -Değişenler belli oranda nesneye değişmez. Ör: herkese +10 Sistematik değildir gelişigüzeldir. -Ölçmeden ölçmeye, nesneden -miktar, kaynağı belli puan vermek. nesneye değişir. Ör: 1kg da 100g değildir. Düzeltilmesi, -Geçerliği etkiler Fazla tartılıyorsa 2kg da 200g engellenmesi mümkün Ölçmeci tarafından bilinçli (Yanlı) değildir.ölçme aracından hatalar bu kapsamdadır. Ör: sadece öğrenci, ortam, ölçmeci erkek öğrencilere +5 puan vermek. -Geçerliği etkiler den kaynaklanabilir. -Güvenirliği etkiler Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler (Güvenirlilik Geçerlilik, Kullanışlılık) a)Güvenirlik: Duyarlılık anlamına gelir, birim küçüldükçe duyarlılık artar. ör: Baskül 70kg hassas baskül 70kg 400g . 1 soru 100 puan yerine 100soru 1 puan yapma. Kararlılık anlamına gelir. Aradan geçen zaman diliminde tekrar ölçülmesinde sonuçlar eşit ya da yakın çıkıyorsa. İç tutarlılık anlamına gelir. Soruların benzerliği homojendir. Tek boyutludur. Ör: ünite kesirse soruların hepsi kesirlerle ilgili olmalıdır. 3
Puanlayıcı güvenirliği anlamına gelir ölçmecinin ölçme aracını farklı öğretmenlerede okutarak benzer, yakın puan verilmesidir. Tesadüfi hatalardan arınmasıdır. Güvenirliği arttırma yolları; Soru sayısı arttıkça güvenirlik artar Soruların ifadesi (açık net, anlaşılır olma) Testin yönergesini hazırlamak (kaç soru, kaç puan getirecek kaç dk gibi) Grubun heterojenliği ile öğrenme düzeyi farklılıktır standart sapmada yüksek olur buda güvenirliğe hizmet eder. Güvenirlik/standart sapma/ranj ilişkisi ss yüksekse ranjda yüksektir. Ranj yüksekse ss ve heterojenlik hakkında sonuç çıkartamayız. Eğer ranj küçükse ss küçük homojen diyebiliriz. Testin güçlüğü test zor ya da kolaysa güvenirlik düşük çıkar orta zorlukta olmalıdır. Seçenek sayısı arttıkça şans faktörü azalır güvenirlik artar. Testin cevaplama süresi ne fazla ne az süre verilmelidir. Puanlamadaki nesnellik Ortam, ölçülen kişi, ölçmeci, ölçme aracı(tesadüfi hatalar) Standart Hata(se) Ölçme Aracında Hata Miktarı Belirleme Yöntemi Güvenirlik Kestirme Yöntemleri 2 Kez Uygulanan 1 Kez uygulanan -Test tekrar test -testi yarılama -Eşdeğer form(paralel test) (eşdeğer yarılar) -Kr20 -Kr21 -Alfa güvenirlik 4
Ör: Bir ölçme aracının güvenirlik kat sayısı 0,84 standart sapması 5 öğrenci puanı ise 76’dır. Buna göre %95 olasılıkla öğrencinin gerçek puan aralığı kaçtır? Formül: Se=SS x √1-güvenirlik katsayısı Se=5 x √1-o,84 Se=2 76+2+2=80 76-2-2=72 Korelasyon: En az iki değişken arasındaki ilişkiyi ifade eder -1 +1 değer alır. a)Pozitif korelasyon: biri artınca diğeride artıyorsa yada biri azalırken diğeri de azalırsa b)Negatf korelasyon: Biri artınca diğeri azalıyorsa yada biri azalırken diğeri artıyorsa c)Nötür korelasyon: hiçbir ilişkinin olmaması durumudur. **İki testin çok farklı özellikleri ölçtüğünü söylüyorsa tabloda -1’e yakın olana bakılır. Test Tekrar Test Yöntemi: Aynı test önce bir defa uygulanıp puanlanır bir zaman sonra aynı test ikinci defa uygulanır. Korelasyon ve güvenirlik kat sayılarına bakılır. Mesleki eğilimleri ölçmede, duyuşsal alan nitelikli testlerde tercih edilir.(kararlılık kat sayısı) Paralel Testler(Eşdeğer formlar): iki farklı test hazırlanır. Konu kapsamı, soru sayısı, güçlüğü aynı şekilde hazırlanır. İlk test uygulanır ardından 2. Test uygulanır. Daha sonra korelasyon ve güvenirlik kat sayısı hesaplanır. (tutarlılık kat sayısı) Testi Yarılama(Eşdeğer Yarılar): Bir test uygulanır (ör 30 maddelik) uygulandıktan sonra test 2’ye bölünür soru düzeyleri aynıdır. Sonra korelasyon ve güvenirlik kat sayısı hesaplanır. **Testi yarılama yöntemiyle elde edilen güvenirlik kat sayısı (roe) 0,60 ise testin gerçekteki güvenirlik kat sayısı kaçtır? Formül: Sperman Brown= 2 x roe 2 x 0,60 =0,75 1 +roe 1+0,60 Kr20: Doğru cevaba 1 yanlış cevaba 0 verildiğinde kullanılır. madde analizi yapılmışsa kullanılır. Kr21: Test istatistiğinin bilindiği zamanlarda kullanılır. testteki maddelerin eşit derecede güçlüğe sahip olduğu varsayılırsa Alfa güvenirlik kat sayısı: Test maddeleri farklı derecelerde puanlanmışsa ve tutum ölçeğide yapılmışsa kullanılır. ** 1 kez uygulanan yöntemler iç tutarlılık hakkında bilgi verir. Bunlarla beraber sorların homojenliği, testin tek boyutluluğuna bakılır. 5
b)Geçerlilik: Bir ölçme aracının ölçmek istediği özellikleri başka özellikleri karıştırmadan tam olarak ölçme derecesidir. Geçerlilik amaca hizmet derecesidir. -1 ile +1 arasında değer alır. Geçerlilik Türleri Kapsam Geçerliliği Yapı Geçerliliği Ölçüt Geçerliliği -Bir ölçme aracının ölçmek istediği -Bir ölçme aracının ölçmek a)Uygunluk(eş zamanlılık) Özelliği tam olarak ölçme aracına istediği teorik yapıyı ölçüp -Daha önceki performansa Yansıtılmasıdır. Her hedef-davranış ölçmediği ile ilgilidir. Bakılır. Ölçüt puan testtn Hakkında soru olması. önce yapılır. -bilen ve bilmeyen ayırt edilir. (psikolojik, zeka testlerinde) -kullanılması gereken ölçüt mutlak -Farklı gruplara uygulanır. b)Yordama:Bilinenlerden Ölçüttür. yaratıcı sınıfın yüksek normal Sınıfın düşük olması beklenir. hareketle bilinmeyenler -Ön test son test karşılaştırma Hakkında ortaya çıkan -Beklentilerin karşılanması tahmin ör: işe alım testinden -cevap anahtarı ipucu oluşturmamalı sonra başarılı olan kişi hakkında testin uygun olduğu yorumu yapılır. Görünüş Geçerliliği: Test kapağında ne varsa içindeki sorularla onla olmalıdır. Kapsam Geçerliliği için; Belirtke tablosu hazırlanmalıdır(hedef içerikten oluşan 2 boyutlu tablodur) Mantıksal yaklaşım(uzman görüşü) İstatiksel yaklaşım(uzman yapımı test ile araştırmacı testi uygulanır, puanlanır korelasyon yükseklğine bakılır.) Başarı testlerinde ilk olarak kapsam geçerliği göz önünde bulundurulur. Geçerliği Arttırma Yolları: Test planı hazırlamak (testin amacını belirtmek) Belirtke tablosu hazırlamak Her hedef-davranış için en az bir soru olmalıdır. İpucu kullanılmamalıdır. Sabit-sistematik hatalardan kaçınılmalıdır. Kopyaya izin verilmemelidir. Güvenirlik için alınan önlemler dolaylı olarak geçerliliğe de hizmet eder. Güvenirlik-Geçerlilik İlişkisi Bir ölçme aracı güvenilir ise geçerli olmayabilir. Güvenilir değilse geçerlide değildir. Geçerli ise zaten güvenilirdir. Bir testin güvenirlik kat sayısının karekökü o testin güvenirlik üst sınırıdır. Ör: 30 maddelik testin güvenirlik kat sayısı 0,64 ken 20madde daha eklenip 50 maddelik oluyor bu testin güvenirlik üst sınırı 0,80’ni geçemez. 6
c)Kullanışlık: Hazırlanası, uygulanması puanlanması bakımından ekonomik olmasıdır. Geleneksel Test Türleri 1-Yazılı Yoklamalar: Öğrenci sayısının az soru hazırlama zamanı az olup puanlama zamanı çok ise ve yazılı anlatım becerilerini ölçmede kullanılır. özellikle analiz sentez ve değerlendirme basamağını ölçmede kullanılır. -hazırlanması kolaydır -puanlaması zordur (sübjektif) -geçerliği ve güvenirliği düşük -öğrenci sayısı az, soru hazırlama zamanı az ise kullanılır. -cevap özgürlüğü tanınır, şans başarısı yoktur, bilişsel alanın tüm basamaklarına hizmet eder Puanlaması Yapılırken; -Ayrıntılı puanlama anahtarı hazırlanmalı -sistematik hatalardan kaçınmalı -puanlama ve puanlayıcı güvenirliği ile objektif değerlendirme yapılmalı -puanlanırken isimler kapatılmalı -Öğrencilerin tüm 1. Sorusuna bakıldıktan sonra tüm2. Sorularına geçilir. 2-Doğru-Yanlış Testleri: Şans faktörü en yüksek testtir. Hazırlama, puanlama kolaydır. Objektifdir. Daha çok ilke ve genellemelerin yoklandığı test türüdür. Üst düzey beceri için uygun değildir. Tüm derslerde kullanılmaya elverişlidir. Düzeltme formülü ile şans faktörü düşebilir. (ör: 1y 1d götürür) -Her bir madde tek bir hedefi ölçmelidir. -Maddenin yanlışlığı aldatıcı olmamalıdır -Doğru-yanlış testlerde olumsuz ifade kullanılmaz -Nesnel olmayan kişisel kanılar kullanılmamalıdır -Cevap anahtarı örüntü oluşturmamalıdır 7
3-Kısa Cevaplı Testler(boşluk doldurma): hazırlanması kolay, puanlanması objektifdirşans faktörü yoktur, çok soru sorulabilir. Ezbere yöneltir, üst düzey için uygun değildir. -Tek bir doğru cevap olacak şekilde hazırlanmalıdır -İp ucu oluşturacak ekler kullanılmamalıdır -Seçenek sunulmaz, boşluk uzunlukları eşit olmalıdır. 4-Eşleştirmeli Testler: Hazırlanması, puanlanması, uygulanması kolaydır. Seçeneklerin sayısı fazlaolmalıdır. Öncüller en az 6 en fazla 15 olmalıdır uzun ifadeler öncül olarak kullanılmalı ve sol tarafta yer almalıdır. Seçenekler sırayla olmalıdır. Bir seçenek birden fazla öncül için kullanılabilir. Hepsi seçeneği olmaz Çağdaş Değerlendirme Yaklaşım ve Teknikler Kontrol Listesi: Daha çok psikomotor becerilerin ölçülmesinde kullanılır. gözlenecek kriterler yapılış sırasına göre düzenlenmelidir. Evet-hayır, var-yok şeklinde kutucukları öğrencinin yapmasına göre doldurulur. Gözlenecek kriterlerin ne kadarına sahip olup olmadığı hakkında bilgi verir davranışın düzeyi hakkında bilgi vermez. Dereceleme Ölçeği: Gözlenecek davranışlar sırayla yazılır ancak bunda düzey hakkında bilgi verir . kötü orta iyi, 1 2 3 gibi. Kontrol listesinden daha duyarlıdır. Rubrik(Dereceli Puanlama Anahtarı): Rubrik hazırlanırken öğretim programı(hedef) dikkate alınır. Analitik( ayrıntılı, süreç odaklı), Holistik (bütüncül,sonuç odaklı) olarak 2’ye ayrılır. Analitik daha objektifdir, içeriğini nasıl yapacağı olarak ayrıntılıdır. Öğretmen ve öğrenci için açık kriterdir. Ölçütlerin belirlenmesinde velilere kolaylık sağlar. Puanlamadaki hatalar azalır. Her konu ve alan için standart form hazırlanmalıdır. Alanında birden fazla uzman kişinin görüşünü almak öğrenci ilgi ihtiyaçları dikkate ALINMAZ. Yapılandırılmış Grid (ızgara): Kutucuk anahtar kelimedir. Puanlamada –1 +1 arası değer alır. Analitik düşünme becerisi kazandırmak, kavram yanılgılarını ortadan kaldırmak, konu hakkında eksik-yanlış bilgileri tespit etmede kullanılır. öğrencinin bilişsel yapısındaki aksaklıklar ortaya çıkartılır. Tanılayıcı Dallanmış Ağaç: D-Y önermeleriyle elerler. Çocuğun nerede hata yapıp dönmesini sağlar. Temelden ayrıntıya gider. Üst düzey beceride yeterli olmayabilir. Kelime Ġlişkilendirme Testi: Öğrencilerin zihnindeki anahtar sözcüklerin listelenmesi diyebiliriz. Belli bir süre verilir bir kavram hakkındaki çağrışımlarıdır. O kavram ile ilgili anahtar sözcüklerin doğru olup olmadığına bakılır. Öz Değerlendirme: Belli bir konuda bireyin kendini değerlendirmesidir. Bireyin yeteneklerini kendisinin keşfetmesini sağlar. Akran Değerlendirme: Bireyin grup çalışmalarında grup üyelerinde değerlendirilmesidir. Eleştirel düşünme becerisi geliştirilir. 8
Performans Değerlendirme: Dersin kazanımlarıyla ilgili olarak öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi becerileri kullanmasını göstermesini ister. Süreç içine yayılmıştır. Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırması gerekir. Tek bir cevap yoktur. Dersin öğrencilerle ürün haline getirilmesidir. Portfolyo(ürün dosyası): öğrencinin sergilediği çalışmaların toplandığı bir değerlendirme yaklaşımıdır. Ürün dosyasındaki veriler gelecekteki eğitim hedeflerinin daha kolay ve gerçekçi belirlenmesini sağlar. Öğrenci öğrenme sorumluluğunu alır. Çok yönlü gelişmesine yardımcı olur. Ġstatiskte Temel Kavramlar Evren: çalışma kapsamına giren tüm elemanlardır. Örneklem: Evrenin içinden seçilerek onun özelliklerini yansıtan küçük gruplardır. Değişkenler a)Bağımsız değişken: olayın nedenidir, etkileyendir. b)Bağımlı değişken: olayın sonucudur, etkilenendir. c)Sürekli değişken: iki sayı arasında değer alabilen, ondalık değer alabilendir. d)Süreksiz değişken: İki sayı arasında değer alamayan, ondalık değer alamayandır. e)Nitel değişken: Betimleme yapılarak ifade edilir. f)Nicel değişken: Değişken sayılarla ifade edilir. Ġstatiksel Ġşlemler Merkezi Eğilim Merkezi Değişim -Aritmetik ortalama -Standart sapma -Mod(tepe değer) -Varyans -Medyan(ortanca) -Ranj(dizi genişliği) -Ağırlıklı ortalama -Bağıl değişkenlik katsayısı Aritmetik Ortalama: toplam öğrenci puanlarını toplam öğrenci sayısına bölünmesidir. X ifadesiyle gösterilir. 60 3 120/10=12 40 5 20 2 9
Mod (Tepe değer): Frekansı en yüksek olan puandır. Ör: puan frekans(öğrenci) **Frekanslar eşitse mod hesaplanmaz. 80 4 40 3 **Eğer iki tane aynı yüksek frekans varsa altalta 50 7 Puanları topla 2’ye böl. Eğer araya başka sayı puan frekans Giydiyse çift modlu olur. Ör: puan frekans 90 3 70 ve 40 çift modlu. 70 5 80 4 80+70/2=75 50 2 40 5 70 4 60 2 50 1 Medyan(ortanca): Sıralanmış bir dizi puanın orta noktasıdır. Küçükten büyüğe yada büyükten küçüğe sıralama yapılır öncelikle. Ör: 60 40 35 24 15 ortanca 35’dir. Toplam burada 5 puan var bu tek sayı olduğu için formül olarak: toplam frakans +1/2 dir. Eğer sayılar 6 adet olsaydı bu çift sayı olacaktı ve bunun formülü de: toplam frekans/2 1 fazlası. Ör: puan frekans toplam frekans 60 3 3 12/2+1=7 **7 8. Frekansın içinde yer aldığı için 50 5 8 medyan 50’dir. 40 2 10 30 2 12 Standart sapma: Aritmetik ortalamaya olan uzaklıktır. Ss küçük ise grup homojendir. Büyükse heterojendir. Varyans: ss’nın karesidir. Varyans küçükse homojen büyükse heterojndir. Ranj(dizi genişliği): En yüksek puan ile en düşük puan arasındaki farktır. Ss küçükse ranj küçülür, büyükse ranjda büyür. Ss’da tüm puanlar ele alınır. **En başarılı grupta Aritmetik ortalamaya bakılır. Aritmetik ortalaması yüksek olan grup başarılıdır. Eğer aritmetik ortalama eşitse ss’sı küçük olan en başarılıdır. Bağıl Değişkenlik Katsayısı: Test maddeleri farklıysa kullanılır. formül: V=SS x 100 X **V>25 ise grup heterojen 20≤V≤25 ise normal V<20 ise homojendir 10
Çarpıklık Ölçekleri 1-Normal Dağılım(simetri) 2-Sağa çarpık(pozitif kayışlı) Grup başarısızdır. Test zor gelmiştir. Darbeyi sağdan yemiş. mod<medyan<X 3-Sola çarpık(negatif kayışlı) Grup başarılıdır. Test kolaydır. Darbeyi soldan yemiş. 11
4-Sivri Dağılım Grup homojendir. SS ve güvenlik kat sayısı düşüktür. 5-Basık Dağılım Grup heterojendir. SS ve günirlik kat sayısı yüksektir. 6-Çift Modlu Dağılım Grup heterojendir.SS basığa göre daha yüksek. Testin Ortalama Güçlüğü(k) Test1 test2 test3 formül: K= X 30 50 90 Madde sayısı 16 28 35 madde sayısı X 69 8 SS 0 ile 1 arasında değer alır. o’a yaklaştıkça zor, 1’e yak- laştıkça kolaydır. 12
Z ve T Puanları (Standart Puanlar) Z puan formül: Z= öğrenci puanı - Arıtmetik ortalama Standart sapma T Puan formül: T= 50+10 X Z puanı Ör: test 1 test 2 test 3 1)Ziya’nın en başarılı olduğu test hangisidir? Test 1 X 63 80 75 2)Ziya’nın en başarısız olduğu test hangisidir? Test 3 SS 5 4 6 Ziya 68 80 69 -3z -2z -1z X 1z 2z 3z **testlerin ss puanına göre ilerlenir. Test 1 48 53 58 63 68 73 78 mesela test 1in ss 5tir. 3z ilerleme ile 15 yapar 78 Test 2 Test 3 68 72 76 80 84 88 92 olur. -3z ilede -15 oda 48 yapar. Buna göre ziyanın 57 63 69 75 81 87 93 en başarılı olduğu test 1’dir 1z puan ilerlemiştir. En başarısızda test 3’tür -1 z puanı vardır. **Z ve T puanları bağıl ölçüttür. Grup başarısı önemlidir. 13
Madde Analizi Madde güçlüklerini belirlemek, bilenle bilmeyenleri ayırt etmek, çeldiricilerin iyi işlenip işlenmediğine bakılır. 1-Madde Güçlüğü (pj): Sorunun doğru cevaplanma oranıdır. 0 ile 1 arasında değer alır. 1’e yaklaştıkça kolay 0’a yaklaştıkça zordur. Formül: Üst grup(d cevap) +Alt grup(d. c) ör: A B C D E toplam Toplam öğrenci sayısı Üst g. 13 45 27 15 5 100 45+12/200=0,29 Alt g. 13 12 50 15 10 100 (doğru cevap B verilmiş) **Toplam cevap ne kadar az ise soru o kadar zordur. 2-Madde Ayırt Edicilik Ġndeksi (rjx): Bilenle bilmeyeni ayırt etmede kullanılır. farkın üst grubun lehine ne kadar büyürse o kadar ayırt edicidir. -1 ile +1 arasında değer alır. *-1 ile 0,19 ise madde atılmalı formül: üst g. (doğru c.) – Alt g. (doğru c.) *0,20 ile 0,29 ise madde düzeltilmeli Tek grup sayısı (100) *0,30 ile 0,39 ise madde iyi *0,40 ile 1 ise madde mükemmel 3-Çeldiriciler: Yanlış cevabı işaretlemedir. Alt gruptaki öğrencileri kendisine çekmek için kullanılır. üst grup ile alt grup arasındaki fark alt grup lehine büyük olmalı yani alt grubun daha fazla işaretlemesi gerekir. Güçlü çeldirici en fazla işaretlenendir. **Bir testte madde güçlüklerinin toplamı testin aritmetik ortalamasını (X) verir. **Test güçlüğünün formülü K= X Soru sayısı (k) Madde Varyansı: formülü: pj X 1- pj Madde varyansı en çok 0,25 değer alır. **Madde varyansı ne kadar yüksekse ayırt edicilik o kadar yüksektir. Madde Standart Sapması: formülü: √pj X 1- pj 14
PROGRAM GELİŞTİRME Öğretim: Planlı ve programlı olup zaman ve mekan sınırlaması dahilinde usta bir eğitimci tarafından öğretim materyalleriyle yapılan iştir. Eğitim: Geleneksel(bireyin yaşantı yoluyla istendik ve kasıtlı davranış değişikliği kazandırma süreci( ve Çağdaş(Bireyin yaşam kalitesini arttırma süreci) olarak 2 ye ayrılır. Kültür: Bir toplumun ürettiği maddi manevi değerler bütünüdür. Kültür; eğitimle, model alma yoluyla aktarılır. a)Kültürleme: Kültürü öğreten, öğrenen ve aktaran vardır. İstendik kültürleme formal eğitimdir(yer zaman belli) gelişigüzel kültürleme informal eğitimdr(yer zaman farketmez) b)Kültürlenme: İki farklı kültürden etkilenerek yeni bir sentez kültür meydana getirilir. c)Kültürleşme: İki birey arasında yapılan kültürel etkileşimdir. Eğitim ve Sistem Girdi: Eğitimin olmazsa olmazlarıdır(öğretmen, öğrenci, okul, para) İşlem/süreç: dersin işlendiği yerdir. (pekiştire., ipucu, dönüt, etkin katılım vardır) dört duvar arasında yapılan her şeydir. Çıktı/Ürün: Öğrenme ürünleri öğrenme doğruda yanlışta olabilir. Dönüt: Geri bildirim, öğrenmeleri kontrol etme 1-Açık Sistem: Girdi-İşlem-Çıktı-Dönüt(tüm ögeleri vardır.(Türk eğitim sistemi) 2-Yarı Açık Sistem: dönüt ögesi yoktur(ölçme değerlendirme aşaması) 3-Kapalı Sistem: ögeler arasında etkileşim yoktur. Dönüt ögesi burada da yoktur. Eğitim Türleri Formal Eğitim: Kurum ve kuruluşlarda meydana gelir. Planlı programlıdır. Zaman mekan sınırı vardır. Öğretmen veya uzman vardır İnformal Eğitim: Gelişigüzel eğitimdir. Standart davranış hedef yoktur. Belli plan program yok , zaman mekan yok Sargın Eğitim: Bildiği bilgi birikimi ile yeterli maddi destek verilerek kendine maddi kazanç oluşturmaktır. Beceriyi öğretme yoktur.
Program Türleri Eğitim Programları: İçerisinde milli eğitimin amaçlarını, okul tür ve kademelerini, PDR çalışmaları, proje ve ödevleri, eğitsel kol ve faaliyetler ve tüm derslerin öğretim programlarını belirler. Öğretim Programı: Tek bir kademeyi içine alır. İlköğretim programları, örtaöğretim programları gibi. Ders Programı: Bir dersin görülen tüm sınıflardaki programdır. Ör 9-10-11-12. Edebiyat dersi Ders Planı: Bir dersin bir konusunun yazılmasıdır. Ör: halk edebiyatı Ünitelendirilmiş Yıllık Plan: Bir dersin zümre başkanlarının öncülüğünde o branşa ait öğretmenlerin bir araya gelerek o dersin öğretim programını indirip öğrenci ve okul olanaklarını göz önüne alarak konuları ay/hafta şeklinde düzenlenip 15 gün içinde müdüre teslim edilmesidir. **eğitim- öğretim- ders programları Talim Terbiye Kurulu tarafından hazırlanır esnek değildir. Ders planı ve ünite planı esnektir, öğretmen tarafından belirlenir. **Günlük(ders) Planı öncelikle dikkat çekme-güdüleme-hedeften haberdar etme-ön bilgileri hazır hale getirme vardır. Programın Ögeleri Geleneksel Çağdaş -Hedef/davranış -Kazanım -İçerik/kapsam -Tema/ünite -Eğitim durumları(öğretme süreci) -Etkinlik -Ölçme değerlendirme -Sınama durumları *Hedefler(yap – abilme) doğrudan ölçülemez kazanımlar(yap- ar) ölçülür hedefler davranışa(yap- ma) dönüştürülerek ölçülür. *Hedef ve davranış sonuç değerlendirmedir, kazanımlar süreç ve sonuç değerlendirmedir. *Nesnel bilgi ezbere dayalıdır gelenekseldir. Öznel bilgi yaparak yaşayarak öğrenmedir çağdaştır.
Posner’a Göre Program Türleri a)Resmi Program: TTK tarafından hazırlanır, standarttır, teoriktir b)Ekstra Program: Resmi programda olmayıp sanatsal, spor, kültürel faaliyetlerle resmi programı ve öğrenciyi desteklemesidir. Planlı ve programlıdır. Gönüllülük vardır. c)Örtük Program: Amaç dışı ve informaldir plan program yoktur. Faaliyetler farklılık gösterir. d)Uygulamadaki(işevuruk-işlevsel) Program: Resmi programın pratiğe dökülmüş halidir. Öğretmenin elinde yaşam bulan programdır. e)İhmal edilen Program: Resmi programda olan konuların işlenmemesi ihmal edilmesidir. Programın Özellikleri 1-Bilimsel Olma: Bilgilerin bilimselliğe uygun olmasıdır 2-Amaca Uygun Olma: MEB amacına uygun olmasıdır 3-Çerçeve Olma: Kapsamın sınırlandırılmasıdır. Konuların ay/haftaya göre belirlenmesidir 4-İşlevsel/Görevsel Olma: İşe yarar olma, birey ve toplumun ihtiyaçlarını kapsar. 5-Esnek/Değişebilir Olma: Öğrenci, çevresel farklılıklara göre programın değişikliklere uğramasıdır. 6-Değişmez Olma: Ulusal günler buna örnektir 7-Uygulanabilir Olma: Araç-gereç kullanılabilirliği, çocuğun yaşı, gelişimi, hazırbulunuşluk düzeyine uygun program hazırlanmasıdır. PROGRAMIN KURAMSAL TEMELLERİ 1-Tarihi Temel: Geçmiş yılarda yapılan, hazırlanan programlara bakılarak bugün oluşturulan programa etki ediyorsa tarihsel temeldir, günümüze yön verir. 2-Konu Alanı Temeli: “Ne öğreteceğim” sorusuna yanıt aranır. Basitten karmaşığa, bilinenden bilinmeyene aşamalı şekilde olmasını sağlar. İçeriğin her şeyinden sorumludur. 3-Bireysel Temel: İşlevsel olma özelliği vardır. “birey toplumdan ne bekler” sorusu sorulur. Yaşam kalitesini arttırma bireyin kendini gerçekleştirmesini sağlama vardır. 4-Toplumsal Temel: Bunda da işlevsellik vardır. “ toplum bireyden ne bekler” sorusu sorulur. Toplumun kültürü dikkate alınır. Topluma uyum sağlama vardır. Toplumsal sorunlar dikkate alınır. 5-Psikolojik Temeller: Gelişim ve öğrenme psikolojisinin özelliklerini taşır. programın uygulanabilirliğini barındırır. Öğrenme kuramlarına göre süreçlerinde olması vardır.
6-Felsefi Temel: Hedeflerin belirlenmesinde, önem sırasına göre sıralanmasında ve iç tutarlıkların belirlenmesinde kullanılır. Hedef yazma aşamasında en çok yararlanılır. Felsefi Akımlar Realizm: Önemli olan toplumun başat kültürüdür Zihin boş levhadır Gözlenen, ölçülebilen davranışlar ele alınır. Somutluk söz konusudur İdealizm: Önemli olan evrensel kültürdür. Soyut ve bilişseldir Pragmatizm: Faydacılık ve yararcılık vardır Çağdaş eğitimde en çok bu akım görülür Somut yaşantı geçirerek deneyim kazanılır Varoluşçu: Bireyin kendi değer sistemi vardır Özgürlük vardır Amaç çocuğun kendini gerçekleştirmesidir Natüralizm: Özgür ortam ve kendi öğrenmelerin sorumluluğunu alma vardır Çocuk doğuştan temizdir Eğitim Felsefesi 1-Daimicilik Devlet adamı yetiştirme kişilik ve karakter eğitimi Maddi manevi değerler vardır Evrensel değerler ve enteklektüel beceri eğitimi Klasik temel eserlen ön plandadır Tabii bilimler(sosyoloji, felsefe,din, psikoloji) Beşeri bilimler
2-Esasicilik Temel beceriler(okuma, yazma) Pozitif bilimler Rejime itaat ve toplum kültürünü aktarma vardır Katı disiplin vardır (esas duruş) 3-İlerlemeci Sınıf ortamında demokrasi vardır Öznel bilgi vardır Önce birey sonra toplumdur 4-Yeniden Kurmacılık II. Dünya savaşı sonrası benimsenmiştir Toplumsal reform ön plandadır Önce toplum sonra bireydir Felsefenin Uğraş Alaları Epitemoloji: Bilgi felsefesidir. Nesnel ve öznel bilgiler Ontoloji: Varlık felsefesidir Aksiyoloji: Etik ve estetik değerlerdir Mantık: Akıl yürütme Program Geliştirme Sürecinin Planlanması 1-Grubun Oluşturulması a)Karar Koordinasyon Grubu: Programın kabul ya da reddine karar verir. Üyeler; TTK, MEB, öğretmen, öğrenci, veli b)Çalışma Grubu: Asıl çalışma grubudur üyeler; program geliştirme uzmanı, konu alan öğretmeni, ölçme değerlendirme uzmanı, konu alanı uzmanı c)Danışma Grubu: üyeleri; müdür, müffettiş, eğitim felsefecisi(sistem çağdaş mı gelenksel mi), eğitim psikolojicisi(yaş grubu çocukların anlaması öğrenmesi), eğitim ekonomisti, eğitim sosyolojicisi
2-Sürecin Planlanması a)Pert işlem ağları b)İşlem-zaman çizelgeleri c)Akış şemesı 3-Program Geliştirme Süreci 1. İhtiyaç belirleme 2. Tasarlama 3. Hazırlama 4. Uygulama(önce pilot sonra tüm yurt) 5. Değerlendirme 6. Programa süreklilik kazandırma İhtiyaç Belirleme Teknikleri 1-Delphi Tekniği: Alanındaki uzman kişilerin birbirlerinden habersiz olarak e mail yoluyla ulaştırılan sorulara cevap vererek standart yüzdelik ölçüler yapılır ve sonra tekrardan anket yaptırılarak sonuca bakılır. 2-Progel Dacum: Önce meslek tanımlanır, sonra beceri profilleri yeterlilik alanları belirlenir. Daha sonra çalışma grubu ve alanında uzman 2 kişi belirlenerek bunlar kendi aralarında panel, seminer, gözlem vs. yaparak tartışırlar. Daha sonra 2 uzman işi yaptırıp gözlemler böylece beceri ve yeterlilik alanları geliştirilir. 3-Meslek İş Analizi: Beceri ve yeterlilik alanları alt basamaklara ayrılır(bilişsel, psikomotor) iş ortamında yapılır. Daha uzun ve daha detaylıdır. Progele göre iş ortamında işin gerekli kıldığı bilgi becerileri belirlenir daha çok pratiğe dökülmüş halidir. 4-Test: ölçme aracıdır 5-Gözlem: Amaç bilgi toplamaktır 6-Görüşme: Doğal(plan program yok) ve güdümlü(planlı programlı) olarak 2 ye ayrılır. Amaç bilgi almaktır. 7-Kaynak Tarama: Literatür tarama (geçmiş çalışmalar) programları inceleme (geçmiş program) ve raporları inceleme(geçmiş raporlar) olarak 3’e ayrılır.
İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları Analitik: Geleceği kestirme vardır. Geleceğe yönelik varsayımsal düşünme. Farklar: Var olan durumla ilgili olması istenen duruma bakılıp aradaki farka bakılmasıdır. Farkı gidermek için yapılan çalışmalardır. Süreçten öncedir. Betimsel: Var olan bir durumdan bahseder bir var ve yokluğundan dolayı doğacak sonuçlar. Süreç esnasındadır esneklik vardır. Demokratik: Çoğunluğun istekleri önemlidir. Programın Tasarlanması 1-Konu Merkezli Tasarım(Esasici, daimici) a)Konu alanı tasarım: Parça parça öğretme vardır. Ayrıntı vardır, öğretmen merkezdedir. b)Disipliner tasarım: Ayrıntı biraz daha azdır. Araştırma, deney gözlem vardır. Uzmanlaşma amaçlanır. c)Geniş alan tasarımı: Derslerin bütünleşmesi vardır. Ör: sosyal bilgiler, fen bilgisi d)Tematik/Korelasyon/Disiplinlerarası tasarım: ortak konunun farklı derslerde işlenmesidir. Ör: tarihteki Atatürk konusunu edebiyat dersinde Atatürk temalı metin okutma müzikte Atatürk temalı şiir şarkı işleme gibi. e)Süreç tasarımı: Ortak öğrenme yolu belirlenir(ör: eğitsel oyun) ve onunla tüm konular işlenir. 2-Öğrenen/Birey Merkezli Tasarım(İlerlemeci) a)Çocuk merkezli tasarım: Öğrenci ilgi ihtiyaçları ön plandadır. Taba’nın çocuk yaşadığını öğrenir sözünden yola çıkmıştır. Sisteme girmeden önce yapılır uzmanlar vardır. b)Yaşantı merkezli tasarım: Süreç içerisinde çıkan sorunlara karşı önlem, sorun giderme vardır. Öğrenci ilgi ihtiyaçları sisteme girdikten sonra(eğitim başladıktan sonra) belirlenir. Esnektir, en öğrenci merkezli yaklaşımdır. c)Radikal/Romantik yaklaşım: Naturalizm vardır özgürlükçüdür illa okul gerekmez, öğrenci kendi öğrenme sorumluluğunu alır. d)Hümanist tasarım: Bireysel farklılıklar önemlidir.
3-Sorun Merkezli Tasarım(Yeniden kurmacılık) a)Yaşam Şartları tasarım: Toplumsal sorunlar, güncel sorunlar etik ulusal değerler eğitimi vardır. b)Toplumsal Şartlar ve Yeniden Kurmacılık tasarımı: Okullar değişim ve gelişimin merkezleridir. c)Çekirdek tasarımı: Demokrasi vardır. İşbirlikli öğrenme vardır. Okullar toplumsal sorun çözme laboratuvarıdır. Merkeze bir ders alınır onda uzmanlaşma vardır. Konuların bütünleşmesi vardır. Programın Hazırlanması Taba Modeli 1. İhtiyaçların belirlenmesi 2. Amaçların(hedeflerin) belirlenmesi 3. İçeriğin seçilmesi 4. İçeriğin düzenlenmesi 5. Öğrenme yaşantıların seçilmesi 6. Neyin nasıl değerlendirilmesinin belirlenmesi 7. Program öğretimin sırası kontrolü Tyler Modeli 1. Birey-toplum-konu ihtiyaçlarının belirlenmesi 2. Olası(aday) hedeflerin belirlenmesi 3. Eğitim felsefesi ve eğitim psikolojisinden süzülmesi 4. Kesin hedeflerin belirlenmesi 5. Öğrenme yaşantıların seçilmesi 6. Öğrenme yaşantıların düzenlenmesi 7. Öğrenme yaşantıların yönlendirilmesi 8. Öğrenme yaşantıların değerlendirilmesi ** Bu modelde içerik ögesi yoktur. En akılcı modeldir. Taba-Tyler Modeli 1. İhtiyaçların belirlenmesi 2. Kesin/genel hedeflerin belirlenmesi 3. Hedeflerin belirlenmesi 4. İçeriğin seçilmesi 5. İçerğin düzenlenmesi 6. Öğrenme yaşantıların seçilmesi 7. Öğrenme yaşantıların düzenlenmesi
8. Değerlendirme(yeterli gelmemişse hedefe geri dönülür) 9. Ayrıntılı işleri formüle etme 10. İşlemleri tekrar belirleme ***Öğrenme Alanları kavramı MEB modelinde geçer. 2005e kadar Taba-Tyler modeli kullanılıyor sonra MEB modeline geçiliyor. Programın Uygulanması Önce pilot okul belirlenir Sonra 7 farklı bölgede köyden kente olacak şekilde öğrenci ihtiyaçları, öğretmen özelliği, okul yapısına göre pilot okul seçilir Sonra bu okuldaki yöneticilere hizmet içi eğitim verilir Sonra program pilot okullarda uygulanır(denencel olma) Değerlendirme yapılır olumlu ise tüm yurtta uygulanır **2005 yılı itibariyle ilerlemeci/yapılandırmacı eğitime geçtik. Program Değerlendirilmesi 1-Sistem Değerlendirmesi*DeFanS Diagnostik değerlendirme(hazırbulunuşluk önbilgi ön test tanıma yerleştirmeye dönük), GİRDİ Formatif değerlendirme(Quizler, izleme testleri ünite sonu testleri), İŞLEM Summatif değerlendirme(süreç sonunda not verme geçti/kaldı belirleme) ÇIKTI *İşlem+Çıktı değerlendir (süreç+sonuç): otantik değerlndirme protfolyo/performans *Girdi+Çıktı değerlendirme *Girdi+İşlem+Çıktı değerlendirme: en idealidir. Stake uygunluk olasılık modeli 2-Hedefe Dayalı Değerlendirme (TYLER) Önce Tyler’a göre hedefler belirlenir Sonra ölçme araçları geliştirilir Daha sonra ölçme araçları değerlendirilir Hedeflere ulaşılmamışsa önce hedefler sonra eğitim durumları (işlem bütün faaliyetler) kısmı gözden geçirilir. 3-Yoruma Dayalı Model : eğitsel eleştiri vardır 4-ihtiyaca Dayalı Model: sürece vurgu yapma varsa
5-Uygunluk/Olasılık Modeli: G+İ+Ç bütün ögeler vardır. (Stake) 6-Ögelere Dayalı Değerlendirme: Hedef(hedeflerin özellikleri), içerik(hedefe uygunluk, öğrenci gelişim özelliklerine uygunluk bilimsel gerçeklerle örtüşme), Eğitim durumları(hedefe uygunluk, öğrenci gelişim özellikleri, öğretim yöntem teknikleri), ölçme değerlendirme(hedefe uygunluk, öğrenci gelişim öelikleri, ölçme amaçları) Hedefler Hedeflerin Özellikleri Bireyin ve toplumun ihtiyaçlarını karşılar nitelikte olmalıdır Konu alanı ile ilişkili olmalıdır Hedefler tutarlı olmalıdır(eğitim felsefesi) Hedefler öğrencinin yaşına, hazırbulunuşluğuna, özelliğine uygun olmalıdır(eğitim psikolojisi) Öğrenci davranışlarına dönük olmalıdır. a)Uzak/Dikey hedefler: yasalardır b)Genel hedefler: Okul tür ve kademelerin amaçları c)Özel hedefler: Sınıfta öğretilen ders ve konuların amaçlarını kapsar Hedef Yazma İlkeleri 1-Öğrenci davranışına dönük olma: Ana başlıklar hedef olarak kullanılmaz. “kazanabilme” vardır. “Kazandırma” öğretmene yöneliktir. 2-Öğrenme ürününe dönük olma: Sonuç/çıktı vardır 3-Öğrenme sürecine dönük olma: Kazanımlardır 4-Genellik ve sınırlılık: Bir hedef tüm davranışları kapsayacak kadar olmalıdır. Ör: 3 basamaklı sayılarla çarpma (bütün 3 basamaklı sayıları kapsar). Ancak bir davranış bir hedefi geçmeyecek kadar sınırlı olmalıdır. *Hedefin düzeyi neyse davranışın düzeyi de o olmalıdır. Ör: bilme-bilme, kavrama- kavrama 5-Kenetlilik: Hedeflerin içerikle ilişkili olacak şekilde yazılmasıdır.
Belirtke Tablosu Dersin kapsamını nitel ve nicelik olarak gösterir Kenetlilik ilkesini sağlar Eğitim durumlarına yol gösterir Ölçme araçlarına yol gösterir Kapsam geçerliliğini sağlar. Hedef içerik ilişkisini gösterir Yatay Hedefler Bilişsel(bilgi) Duyuşsal(duygular) Psikomotor(beceri) En alttan üste doğru sıralaması; ölçülmesi kazandırması en zor. Sinir kas koordinasyonu. -Bilme -Alma(farketme) -Kavrama Algılama(dikkat) -Uygulama -Analiz -Tepkide bulunma(isteklilk) Kurulma(yapacak hale gel) -Sentez -Değer verme(takdir etme) Kılavuzlama -Değerlendirme -Örgütleme(duyarlı hale gelme) Mekanikleşme -kişilik hale getirme(dünya görüşü) Beceri haline getire(öğrn) Uyumsama(olumlu aktar) Yanılma(yeni farklı buluş) Bilme: öğrenci pasiftir, ezbere öğrenme vardır. Bilgiye ekleme çıkarma olmaz Kavrama: Anlamlı öğrenme vardır. Bilgiyi içselleştirir. Kendi cümlelerle ifade etme önemi, özeti ana fikirleri bulma gibi. Uygulama(öğrenme şart): Öğrenilen bilgi farklı durumlarda kullanılır. Transfer etme. Boş bırakılan yere noktalama işareti doldurma gibi. Analiz: Bütünü parçalara ayırma nen sonuç ilişkisi benzerlik farklılık. Sentez: Yeni, farklı, özgün orijinal ürün oluşturma. Tasarı hazırlama, kompozisyon, öneride bulunma Değerlendirme: Ölçüte göre eleştirme, yargılama, karar verme vardır.
Bloom’un Taksonomisi Bloom’un Yeni Taksonomisi(Krathwoh) -Bilme -Hatırlama -Kavrama -Anlama -Uygulama -Uygulama -Analiz -Çözümleme -Sentez -Yaratma -Değerlendirme -Değerlendirme İçerik İçeriğin Özellikleri Hedefe uygunluk: içerğin hedeflerle ilgili olmasıdır Öğrenciye Görelik: Öğrencinin yaşı, özelliği, hazırbulunuşluğu uygunluk Bilimsel ve Güncel Olma: çağın özelliklerini taşıması ve bilimsellik Aşamalılık: önkoşulluk vardır, basitten karmaşığa göre Vardama, Yordama: Geçmiş ve geleceği kapsayacak şekilde düzenleme Kaynaşıklık: Farklı etkinlikler aynı öğretim yılında yapılması Soyutluk: Ana tema ana fikir olması Güvenirlik: Bilgide tutarlılık olmasıdır Kapsama: İçeriğin birbirleriyle ilişkili olmasıdır İçerik Düzenleme Yaklaşımları 1-Doğrusal Tasarım: Önceki konuya tekrar dönülmez, aşamalılık ilkesi vardır ön koşul ilkesi vardır. Konu merkezlidir Tyler’da vardır 2-Sarmal Tasarım: İçeriğin kapsamı farklı yıllarda giderek artar. tekrarlar yoluyla derinlemesine bilgi verilir. Bruner temsl eder. 3-Modüler Tasarım: İçerik öbeklere ayrılır. Her ders kendi içerisinde düzenlenir. Birbirleriyle bağımsızdır. Daha çok hizmet içi eğitimde kullanılır. 4-Sorgulama Tasarım: Süreç içerisinde sorun olmasıyla öğrencilerin ilgi ihtiyaçlarına göre değişiklikler yapılır, esneklik vardır. 5-Çekirdek Tasarım: ortada ortak dersler vardır. Uzmanlaşma konuları vardır. Süreç içerisinde belli olur. Birden fazla uzmanlık alanı verilir çocuk seçer. Tığ eğitiminde kullanılır.
6-Piramitsel Tasarım: Lisans eğitimi gibidir. İçeriğin kapsamı giderek daralır. Uzmanlaşma sisteme girmeden bellidir. Ortak derslerden sonra uzmanlaşma vardır. En katı olandır tek bir alanda uzmanlaşma vardır. 7-Konu Ağı/proje Tasarımı: Konu haritası belirlenir, zaman belirlenir sonrada proje olarak ortaya çıkar. Tez yazma gibi.
REHBERLĠK Rehberlik: Bireyin kendini tanıması, çevresiyle etkileşim içerisinde kendisini gerçekleştirmesi amacıyla sunulan sistemli, profesyonel, gizlilik ve gönüllülük esaslı yardım sürecidir. İlk rehberlik 1898 de ABD’de ortaya çıkmıştır. Türkiye’de 7 Milli Eğitim Şurasında ilk defa rehberlik ele alındı. Gizlilik ilkesinde alkol, uyuşturucu gibi şeylerde danışana haber verilerek ailesine bilgi verilir. Aile içi şiddetlerde yasal süreç olduğu için müdüre bilgi verilerek işlem başlanır. Boyutları Sağlık Hizmetleri Sosyal Yardım Sosyo-Kültürel Özel Eğitim ve yetiştirme -Önleyicidir(aşı vs.) -Fırsat ve imkan eşitliği var. -Sosyalleşmeye katkı sağlama -özel eğitime ihtiyaç (burs, yurt, kredi) saptamasını RAM PDR yapar. Doğrudan Dolaylı -Psikolojik danışma -Program, plan hazırlama -Bireyi tanıma -Araştırma değerlendirme -Bilgi toplama yayma -Müşavirlik(konsültasyon) -Oryantasyon -Veli çevre ile ilişkilendirme -İzleme, Sevk -Yöneltme, Yerleştirme Öğrenci Kişilik Hizmetleri Eğitimin en üst verimliliğe ulaşmasını sağlar Kendini gerçekleştirmeyi sağlar Bireyi kendisi için geliştirme amaçlanır Bireyi toplum için yetiştirmek amaçlanır
Maslow’un Ġhtiyaçlar HiyerarĢisi Gelişimsel ihtiyaç Kendini gerçekleştirme Estetiklik Bilme Saygı(bilinme) Temel İhtiyaç Ait olma(sevme) Güvenlik Fizyolojik(yeme,içme) İhtiyaçlar belli oranlarda doyurulduğunda kişi bir üst ihtiyaca geçebilir. Kendini gerçekleştirme yaşam boyudur. Kendini GerçekleĢtiren Bireyin Özellikleri; Otantiktir(yaşam biçimiyle farklıdır.) Spontan davranırlar(doğallardır) Nüktedandırlar(mizah yönleri gelişmiştir) Münzevi bir yaşam sürmezler(kafalarını kuma gömmezler) Kültürlenmeye karşı direnç gösterirler Az sayıda kişiyle dostluk ilişkisi kurarlar Bağdaşım düzeyleri yüksektir(tutarlılık düzeyleri) İletişim becerileri yüksektir. Atılgandırlar Varoluşsal hayat sürerler(anı yaşarlar) Yeni yaşantılara açıktırlar Organizmaya tam güven duyarlar Psikolojik sağlamlıkları oldukça yüksektir. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Arasındaki Fark Psikolojik danışma daha çok duyuşsal(müdahale) iken rehberlik bilişseldir.(bilgi verme) Rehberlikte uzman gerekmezken psikolojik danışmada uzmanlık gerekir. Rehberlik gündemli bir hizmettir, psikolojik danışma gündemsizdir.(önceden bilinmez)
PDR’de Etik İlkeler Gizlilik Gönüllülük(kritik durumlarda aranmaz) Değer aktarım yapma Mesleği kötüye kullanmama Bireye ve topluma karşı sorumluluk Meslek sınırlarını aşan konulara girmeme(uzmanlık) Paranın nasıl kullanılması(pazarlık olmaz) REHBERLĠK MODELLERĠ 1-Parson Modeli: Başlangıç modelidir. Mesleki rehberlikte başlamıştır. İşe uygun meslek elemanı bulmak için kullanılmıştır. Önce işin özellikleri belirlenir sonra bireyin özellikleri belirlenip uygunluk varsa bir araya getirilir. 2-Eğitimle Kaynaştırılmış(Brewer): İlk defa okullara rehberlik girmiştir. Ders olarak rehberlik okutulsun demişlerdir. 8. Sınıflarda uygulanan rehberlik dersinin kökeni buradan gelir. 3-Klinik Yaklaşım(Williamson): Sadece sorunlu bireye yöneliktir. Rehberlik vardır, sorun bitinceye kadardır. Yaşam boyu olması ihmal edilmiştir bireyi tanıma teknikleri ve toplu dosya sistemini oluşturmuştur. 4-Karar Vermeye Yardımcı(James, Katz): Rehberlik tüm bireylere dönüktür. Sağlıklı karar verme ve profesyonellik vardır. 5-Gelişimsel Rehberlik(Mathiewson): Bireyin içinde bulunduğu gelişim döneminde gerçekleştirmesi gereken kritik görevler için uygulanan rehberliktir. Geleneksel Rehberlik GeliĢimsel Rehberlik -Sorunlu bireylere dönüktür -Tüm bireylere dönük -Tepkiseldir -Öngörüseldir -Öğretim programıyla ayrışıktır -Öğretim prg. içiçedir -Uzman odaklıdır -Öğretmen odaklıdır. -Merkezidir -Merkezi değildir Türkiye gelişimsel rehberliğe 2005 yılında geçmiştir. Kapsamlı PDR programı ile geçmiştir. Sınıf içi rehberliğin yürütülmesinde sınıf rehber öğretmeni sorumludur. Gelişimsel rehberlik Tüm personelin katılımıyla oluşur.
REHBERLĠK TÜRLERĠ Krumlara Göre ĠĢlevlerine Göre Öğrenim Kademesin Problem Alanına -Eğitim -Sağlık -Uyum Sağlayıcı Birey Sayısına Göre Göre Göre -Endüstri -Sosyal Yardım -Önleyici -Bireysel Rehberlik(bilgi) -Okul Öncesi -Eğitsel -Adalet ve Güvenlik -Yöneltici -Grupla Rehberlik(bilgi) -İlköğretim -Mesleki -Geliştirici -Bireysel psk. Danışma(yardım) -Ortaöğretim -Kişisel -Ayarlayıcı -Grupla psk. Danışma(yardım) -Yüksek öğretim -Spor -Tamamlayıcı *sorun bakımından homojenlik -İyileştirici vardır. Danışman doğal liderdir. -Kriz Yönelimli Ne zaman biteceği ortak karar alınır Uyum Sağlayıcı: Oryantasyon yeni duruma uyum sağlama vardır. Önleyici: İstenmeyen durum ortaya çıkmadan önce tedbir almak için yapılan tüm çalışmalardır. Yöneltici: Bireyi tanıma hizmeti vardır. Birey tanındıktan sonra eğitsel kola, alan seçime vs yönlendirilir. Geliştirici: Bireyin içinde bulunduğu kritik dönemi sağlıklı biçimde atlatması için kullanılan rehberliktir. Ayarlayıcı: Doğrudan öğrencilere dönük değildir. Doğrudan programlara dönüktür. İşlevsel hale getirme vardır. Programlar üzerinde yapılan düzeltmeler, güncellemeler bu kapsamdadır. Tamamlayıcı: aynı şekilde doğrudan öğrencilere dönük değildir. Öğretmen ve yöneticilere dönüktür. Okuldaki öğretim etkinliklerini tamamlama vardır. Ör: sınıf düzeni, araç gereçler İyileştirici: İstenmeyen davranışın ortadan kalkması için verilen rehberlktir. Süreç içerisinde çıkan problemin ortadan kaldırılmasıdır. Kriz Yönelimli: Aniden ortaya çıkan yıkıcı etkisi fazla olan davranışın etkisini hafifletmek için kullanılır. Teröpatik İlişki: Koşulsuz kabul, saygı, empati, saydamlık anlamları vardır.
**Öğretim kademelerine göre rehberliğin en Önemli olduğu kademe Okul Öncesidir. En çok ihtiyaç duyulan dönem ise Orta Öğretimdir. Okul öncesi dönemde kiĢisel rehberlik ön plandadır. Çünkü kiĢisel geliĢimin temelidir. **Okul öncesi mesleki olgunluk kavramının baĢlangıcıdır. Ġlköğretim 1.kademesinde rehberlik durağandır. Meslekleri tanıma etkinlikleri vardır. 2.kademede ise ikinci cinsiyet özellikleri tanıma ve baĢa çıkma vardır. Ortaöğretim döneminde mesleki karar verme ve birinci cinsiyet özellikleri hakkında bilgilendirme vardır. Problem Alanlarına Göre a)Eğitsel(öğrenmeyi öğrenme): bireyin eğitim hayatında en üst verim elde etmesini sağlama vardır.sınav kaygısı ve başa çıkma yolları vardır. Oryantasyon hizmeti, verimli ders çalışma yöntemleri, hızlı okuma teknikleri, not alma teknikleri bu kapsamdadır. b)Mesleki(geliĢmeyi öğrenme): Bireyin kendini tanımasını, kariyer planı, bireyi tanıma hizmeti kullanılır. Mesleki bilgilendirme, meslek uzmandaveti, mesleki danışma, mesleki olgunluk vardır. c)KiĢisel-Sosyal(YaĢamayı öğrenme): Yaşam içerisinde ortaya çıkan kişisel-sosyal becerinin planlanması. Bilgilendirme varsa sınıf rehber öğretmeni verir. Gelecek kaygısı, benlik problemi, atılganlık, iletişim, öfke konrolü vardır. **Sağlıklı meslek seçiminde önce yetenek sonra ilgi sonra diğerleri gelir. Ġlk olarak bireyi tanıma testi uygulanır. Mesleki olgunluk okul öncesinde baĢlar. Mesleki danıĢmayı sadece psikolojik danıĢman verebilir. Meslek seçimlerinde kararsız kalındığında verilir. Çocuk meslekler arası kararsızlık yaĢıyorsa mesleki danıĢma rehberliği yapılır. Eğer araya dıĢtan denetim aile istekleri giriyorsa psikolojik danıĢma verilir. Sınıf rehber öğretmeni sevk(Refere) yapar. MESLEKĠ GELĠġĠM KURAMLARI İsacson Kuramı: 5-12 yaş farkında olma dönemi (fantezi). 12-15 yaş araştırma-keşfetme dönemi. 15-18 yaş karar verme. 18-23 yaş hazırlık. 23 yaş ve üstü yerleşimdir. Person Kuramı: işe uygun meslek elemanı seçme vardır. Bireyin özellikleri sonra işin özellikleri belirlenir. Tutarlıysa bir araya getirilir. Roe İhtiyaçlar Kuramı: İnsanlarla ilgili ve ilgisiz meslekler olduğunu söyler. Doyurulmamış ihtiyaçların meslek seçimi üzerinde etkili olduğunu söyler.
Ginzberg ve Arkadaşlarının Kuramı: Geri dönüş yoktur. 22-23 yaşta meslek seçimi biter. a)Fantezi dönemi(5-12 yaş hayal oyun dönemi) b)Geçici dönem(12-17 yaş ilgi, yetenek, değer) c)Gerçekçi Dönem(keşfetme, karar verme) Super Benlik Kuramı: Kişinin kendini algılayış biçimidir. Hayat boyudur, esnektir, geri dönüşleri vardır. “Ben şu şekilde insanım bana uygun meslek şudur” ifadesi vardı. a)Büyüme(hayal, ilgi, yetenek) b)Araştırma(deneme, geçiş, sınama-izleme) c)Yerleştirme(sınama-izleme, sağlamlaştırma) d)Koruma e)Çöküş(yavaşlama, emeklilik) Holland Kişilik Kuramı: Meslek seçimi kişiliğin bir mesleğe yansımasıdır. Kişilik kavramını evrensel olarak açıklar. Yetenekle ilgiyi eşit kabul eder. Mesleklerde birden fazla kişilik tiplemesi etkili olabilir. a)Gerçekçi: Açık havadan hoşlanır, kas ve enerji kuvvetinde başarılı, erkeksi özellik vardır. Ör: inşaatçı, ziraat müh. b)Geleneksel: Titiz, sebatkar, riskten kaçınan özellikleri gösterir. Ör: kütüphaneci, veznedar, muhasebeci c)Girişimci: İkna kabiliyeti yüksek organizasyoncu, risk almayı sever. Ör: pazarlamacı, emlakçı, avukat d)Araştırmacı: Araştırma keşfetmeden haz duyarlar. Bilimseldir. Ör: matematikçi, kimyacı, biyolog, mühendis, arkeolog, bilim adamı e)Artistik(sanat): hayal gücü yüksek, kadınsı duyguları etkin kullanırlar. Ör: ressam, heykelci, tiyatrocu f)Sosyal: Sosyal yönü gelimiştir empati kurar. Ör: öğretmen, din adamı, danışman
Rehberlik Hizmetleri Doğrudan Dolaylı 1-Psikolojik danışman 1-Program/plan Hazırlama 2-Bireyi Tanıma 2-Araştırma değerlendirme 3-Oryantasyon 3-Müşavirlik/konsültasyon 4-Bilgi Toplama ve Sunma 4-Veli/çevre ilk ilişkiler 5-Yöneltme Yerleştirme 5-Akran Temelli İlişkiler 6-Sevk(Refere) 7-İzleme Psikolojik Danışma İlkeleri; Koşulsuz kabul Saygı Empati Rapport kurma(karşılıklı güven) Saydamlık(içi dışı bir olma) Tutarlılık(söz ve davranış arasındaki uyum) Bireyi Tanıma: Kendisini tanımasını sağlamak amaçlanır. Çok yönlü tanıma vardır. Temel olarak yöneltme hizmeti vardır. Gönüllülük esastır. Çok fazla araç uygulamak etkisizdir. Elde edilen verilerin gizliliği sağlanmalıdır. Ne için kullanılacağı hakkında bireye bilgi verilmelidir. Bireyin içinde bulunduğu kültür ve şartlar önemlidir. Tek bir araçla karar alınmamalıdır. PDR’de kullanılan psikolojik testler standart evraklardır üzerlerinde değişikliğe gidilmez. Herhangi bir değişiklik olursa tekrar geçerlilik güvenirlik testlerinden geçirilmelidir. RAM psikolojik danışma bölümünde bireyi tanıma araçları geliştirilmektedir . elde edilen veriler bireyin adı kullanılmadan genel ve istatiki sonuçlar olarak kullanılabilir. Oryantasyon: Yeni bir durum hakkında bilgi verme, duruma alıştırma. Bilgi Toplama ve Sunma: Bireyin ihtiyaç duyduğu eğitsel, mesleki, kişisel(sosyal) konularda psikolojik danışman, sınıf rehber öğretmeni, branş öğretmeni, akranlar, ilgili konu alanı uzmanları, sınıf panoları yada bilişim araçları yardımıyla gerçekleşen hizmettir. Yöneltme: Bireyi tanıma sürecinde elde edilen verilere göre eğitsel kola, alan seçimine, sosyal klübe, mesleğe yönlendirme süreci yöneltmedir. Okul içinde de dışında da olabilir. Hizmeti veren okul içindeki kişidir.
Sevk: Bireyi tanıma hizmetindeki verilere göre bireyin RAM’a, hastaneye, psikolağa yönlendirme hizmetidir. Daha resmi ve uzmanlık gerektirir. Sevk yöneltmeyide kapsar. İzleme: rehberlik hizmetinin dönütüdür. Dolaylı Sunulan Hizmetler Program Plan Hazırlama: Bir okulun yıllık rehberlik programının hangi aşamalardan geçerek nasıl olduğunu açıklamak için kullanılan rehberlik türüdür. Okulun yıllık rehberlik programını hazırlar.(psk. danışman, rehber öğretmen). MEB çerçevesine göre okulun ve öğrencilerin ihtiyaçlarına göre hazırlar. Okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti yürütme kurulu yılda 3 defa toplanır. Bu program okul müdürüne sunulur. İki nüsha olur biri okulda biri RAM’a gönderilir. RAM onay verirse okul rehberlik programı oluşmuş oluyor. Araştırma Değerlendirme: Uygulamaya konulan program eksikliklerini ve hatalarını belirleyerek revize edilmesidir. Okullarda yapılan ARGE çalışmalarıda bu kapsamdadır. Okullarda yapılan bilimsel araştırma sonuçları bu kapsamdadır. Müşavirlik/Konsültasyon: Sadece psikolojik danışman tarafından sunulur. Öğretmen, yönetici velilere yönelik olabilir. Ortak bir anlayış oluşturmak için sunulur, sorun çözme vardır. Veli-Çevre İlişkileri: Uzmanlık aranmaz sınıf rehber öğretmenide verebilir. Direkt olarak veliye dönüktür. Bilgilendirmek için yapılır çocuğun gelişim özelliği ve başarı durumlarıyla ilgili toplantı yoluyla ya da elektronik ortamda yapılabilir. Çevrenin öğrenci lehine kullanılması vardır.
Bireyi Tanıma Teknikleri Test Teknikleri: Tipik DavranıĢ Maksimum Performans -Duyuşsal -Bilişsel -Ölçülen nitelik net değil -Ölçülen nitelik açık ve nettir -Hazırlanan cevap anahtarı yok -Testin önceden hazırlanmış cevap Anahtarı vardır. -Puan yoktur. -Testten alınabilecek max puan vardır. Kişilik Başarı(Zihinsel performans) Yetenek(doğuştan gelen) Standart Projektif -Standart(ulusal. Kpss, dgs) -Genel(IQ) (seçenek var) (seçenek yok) -Öğretmen Yapımı(okul, sınıf) -Özel(resim müzik) -Diğer(Meslek teknik eğitim) İlgi Tutum ***Yetenek ve baĢarı punları arasındaki en az ve en büyük fark en fazla 25 puan fark olabilir.(ör: Yetenk 100 se baĢarı en düĢük 75 olmalı) En düĢük puan ve (25) en yüksek puan(100) özel eğitime ihtiyaç duyar. Test DıĢı Teknikler 1-Gözlem: Gözlenen kişinin bir davranışının objektif biçimde kayıt altına alınması sürecidir. İlkeler; Gözleyen kişi eğitimden geçmelidir Davranışın altında yatan nedenlere ilişkin bilgi vermez Gözlem sürecinde not alınmalıdır Gözlenen kişi gözlendiğinin farkına varmamalıdır 1 davranış gözlenmelidir Geçerliliği arttırmak için gözlemci sayısının arttırılması gerekir 2-Gözlem(kontrol) Listesi: Bir davranışın var ya da yokluğunu ilişkin bilgi verir. Davranışın sayısına ve sıklığına ilişkin bilgi vermez. Okul öncesinde sıklıkla kullanılır.
3-Derecelendirme Ölçekleri: Davranışın sayısına ve sıklığına ilişkin bilgi edinmek amacıyla en az 3 en fazla 7 aralıktan oluşan araçlardır. Sayıylada ifade edilebilir(1-2-3..) özel ifadeylede(iyi çok iyi kötü..). hem sayısal hem sözel ifade kullanılırsa Betimsel Derecelendirme Ölçeği olur. Yapılan hatalar; a)Genelleme hatası: ilişkisiz ögeleri bir özellikten yola çıkarak genelleme yapar. Ör: iletişimi iyiyse çalışkandır. b)Mantık hatası: maddeler ilişkili benzer olup bunların karıştırılmasıdır. Ör: zeka-başarı c)KiĢisel yanlılık hatası: bonkörlük, cimrilik, ortalamacı d)Anlam hatası: anlamama durumudur. e)Gözlem yetersizliği: Ölçek ölçülmek istenen nitelikleri kapsamıyorsa ve kişi çok zaman az ise olur. 4-Özellik Kayıt Çizelgesi: Özel yetenek alanında daha çok kullanılır. 5-Vaka Kaydı/Anekdot: Bir davranışın gözlem sürecine yorum katılmaksızın en objektif biçimde kayıt altına alınmasıdır. Kendini Anlamaya Dayalı Teknikler Anket: Bir kişiden ya da gruptan kısa zaman içerisinde çok fazla bilgi edinmek amacıyla kullanılır. Amaç net biçimde belirlenmeli ve kişiye söylenmelidir. Objektif olmayabilir. Görüşme(mülakat): Etkileşime dayalı tekniktir. Demokratik ortamda olmalıdır. Kayıt altına alınmalıdır. Önceden hazırlık yapılmalıdır. Görüşmeci kontrolü varsa bu güdümlüdür. Görüşülen kişi kontrolündeyse güdümsüzdür. Otobiyografi: Bireye kendi yaşam öyküsünün kendisi tarafından anlatılmasıdır. Serbest(tüm yaşamı) sınırlı(Yaşamı içerisinde önemli olayları) olmak üzere ikiye ayrılır. Mutlaka psikolojik danışman tarafından yapılmalıdır. Yorumlarken; zunluk-kısalık, yazının genel havası, tutarsızlıklar, yazının güzelliği, çirkinliği etkilidir. Zaman Cetveli: Bireyin bir gün içinde hangi etkinliklerle ilgilendiği ne kadar zaman ayırdığını ve düşüncelerini görmek için kullanılır. Zamanı nasıl kullandığını gösterir. İstek/Arzu Listesi: Özellikle okul öncesi ve ilkokul döneminde bireylerin beklentilerini, doyurulmamış ihtiyaçlarını ve onları derinden etkileyen durumları görebilmek için kullanılır. Yetişkinlerde yarım cümle tamamlama şeklinde uygulanır. Problem Tarama Listesi: Yıllık rehberlik programı hazırlanırken kullanılır. Kime Göre Ben Neyim: Bireyin çevresindeki kişiler tarafından hangi yönleriyle tanındığının yine birey tarafından ifade edilmesidir. Anı Defteri: Bireyin hayatında etki eden olayları tarih belirterek ifade etmesidir.
Sosyometrik Teknikler 1-Sosyometri: Bir sınıfta bulunan öğrencilerin sosyal dokusunu (lider, red edilenler, seçilenler) sosyal ilişkilerinin nedenlerine dönük bilgi vermez. Birbirini tanımayan gruba sosyometri uygulanmaz. Sınıftaki sosyal ilişki ağı değişebileceğinden ara ara uygulanmalıdır. Daha çok dışlanmış (izole edilmiş) öğrencileri belirlemek için kullanılır. Lider öğrenci en fazla puan alan, seçilen öğrencidir. ***seçipte hiç seçilmeyen öğrenci red edilmiĢtir. En az 3 kiĢiden oluĢan sadece birbirlerini seçen gruba “klik grup” denir. 2-Kimdir Bu?(bil kim): Sınıftaki öğrencilerin kendilerini ve sınıftaki arkadaşlarını hangi yönleriyle tanıdıklarını belirleyip bağdaşım(tutarlılık) düzeyi hakkında fikir sahibi olmak için kullanıır. 3-Sosyal Uzaklık Ölçeği: Sınıftaki arkadaşlarını hangi sosyal uzaklıkta algıladığını görmek için kullanılır. Nedenleri gösterilmez. 4-Rol Dağıtım Tekniği: Öğrencilerin sınıftaki arkadaşlarını bir hikayede geçen hangi role ya da kahramana benzettiklerini belirlemek için kullanılır. 5-Sosyal Atom Ölçeği: Prof. Üstün Döken tarafından geliştirilmiştir. Hayatımızdaki kişilerin yakınlık uzaklıkları hakkında bilgi verir. Drama Oyun Teknikleri 1-Psikodrama: Bireyin kendi yaşadığı problemin uzman ve yardımcı oyuncular eşliğinde yine kendisi oynayarak sorunla yüzleşmesi ve çözümlemesi amacıyla kullanılır. *Bireyin yaĢadığı sorun baĢkası tarafından canlandırılırsa buna Vaka Temsili denir. 2-Sosyodrama: Uzmanlık gerekmez sosyal sorun sınıf ortamına getirilerek bireyler tarafından canlandırılması ve çözümlenmesidir. Amaç sosyal duyarlılığı arttırmaktır. 3-Oyun Terapisi: Uzmanlık gerektirir. Özellikle okul öncesi ve ilkokul döneminde çocuğun oyuncaklarla dolu bir odaya alınarak oyuncaklarla olan iletişim ve etkileşiminde sonuçlar çıkarmak için kullanılan uzman odaklı tekniktir. Diğer Teknikler 1-Vaka İncelemesi: Sorunlu bireylere dönüktür. Uzman tarafından derinlemesine incelenr. 2-Vaka Konferansı: Sorunlu bireyin dosyasını birden fazla uzman tarafından incelenmesidir. Uzman odaklıdır. Sorunlu birey katılmaz. 3-Bibliyoterapi: Kitapla yapılan terapidir. Bireye yaşadığı soruna ilişkin kitap önerilir. Kitaptaki içerikle okuyucunun yüzleşmesi ve çözüm bulmasıdır. İyi bir izleme gerektirir.
4-Ev Ziyaretleri: Planlı ve haberli gerçekleşir. Bireyin içinde bulunduğu yaşam koşullarını görüp bu durumun bireyi ne kadar etkilediğini anlamak için kullanılır. 5-Toplu Dosya: I. Düzey gizliliği en düşük (kimliğin ve fiziksel özelliğin) II. Düzey (aile ile ilgili bilgiler) III. Düzey (bireyi tanıma teknikleri) IV. Düzey (kişilik testleri, adli sicil kaydı sosyal hizmet. En fazla gizlilik gerektiren düzeydir.) DanıĢmanın Kullandığı Teknikler; Aktif dinleme(empati) Pasif(edilgen) dinleme Basit onay tepkileri Kapı arayıcılar (konuşmaya davet açık uçlu sorular sorulur) Kendini açma(geçmiş) Kendini katma (şu an) Saydamlık Rapport Kendince Bilinen Johari Penceresi BaĢkalarınca Bilinmeyenler Kendince Bilinmeyen Gizli(sırlar) BaĢkalarınca Bilinen Açık(arena) Kapalı(karanlık) Kör(kendini tanımıyor) ĠliĢkinin Önemi ÇatıĢma Çözme Teknikleri Ayıcık(sevilme) Baykuş(yüzleşme) (amaç olumsuz, ilişki olumlu) (amaç ve ilişki olumlu) Tilki(uzlaşma) Sağlıklı ĠliĢki Fedakarlık var. (amaç ve ilişki olumlu) Kaplumbağa(geri çekilme) Köpekbalığı(saldırganlık) (ilişki ve amaç olumsuz) (amaç olumlu ilişki olumsuz) Amacın Önemi
Rehberlik Örgütlenmesi Psikolojik danıĢman(sınıf rehber öğretmeni) PDR’yi yürüten kişidir Formasyonu uygunsa psikolojik danışmanlık yapar Bireyi tanıma tekniklerini kullanır. Sonuçları gizlilik içinde saklanır Sınıf rehber programının hazırlanmasını sağlar RAM ile iş birliği içinde çalışır Okuldaki rehberlik faaliyetlerinin eş güdümünü sağlar Rehberlik ile ilgili yazışmalara cevap verir Koordinasyon Rehber Öğretmen: Okulda birden fazla rehber öğretmen varsa biri okul müdürü tarafından koordinatör olarak görevlendirilir. Okul yönetimi ile rehberlik arasındaki ilişkiyi sağlar. Sınıf Rehber Öğretmeni: Okul müdürü tarafından görevlendirilir. Sınıf rehber programını hazırlayıp uygular. Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Kurulu: Senede 3 defa toplanır. Kurulması zorunludur. Üyeleri; Okul müdürü(Başkan) Rehber öğretmen Sınıf düzeyinde seçilen temsilci sınıf rehber öğretmeni Okul aile birliğinden temsilci Disiplin kurulu temsilcisi Öğrenci temsilcisi **Ġl DanıĢma komisyonu eylül ve haziran olmak üzere iki defa toplanır. **Okul müdürü Pdr’nin yürütülmesinden sorumludur. ÖZEL EĞĠTĠM Normal gelişim sürecinden anlamlı ölçüde farklılaşmış bireylere kendi ihtiyaçlarına uygun olarak en az kısıtlayıcı eğitim ortamında yapılan uygulamalardır. Bunlar; Üstün zekalılar Zihinsel engelliler Dikkat eksikliği Öğrenme güçlüğü yaşayanlar Kromozom bozukluğu Epileplik, işitme ve görme engelliler
Temel Kavramlar Zedelenme: Vücut uzuvlarının herhangi bir uyarıcıya maruz kalmasıdır. Yetersizlik: Zedelenme sonucunda vücut organlarının temel işlevlerini yerine getirememesidir Engel: Yetersizlik sonucunda bireyin oynaması gereken sosyal rolleri yerine getirememesi durumudur. Risk Taşıma: Her birey bir engelli adayıdır Ġlkeleri; Bireylerin eğitimi kendi ihtiyaçlarına göre yapılır.(Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı BEP) Bireylerin eğitimine olabildiğince erken başlanmalıdır Bireyleri sosyal çevreden ayrıştırmadan yapılmalıdır(Kaynaştırma) Bireylerin eğitiminde ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte çalışılmalıdır. Aile eğitimn önemli parçasıdır Bireylerin tanılanmasında birden çok etmen göz önünde bulundurularak ayrıntılı bir inceleme yapılmalıdır.(Alternatiflik) Bireylerini bütün gelişim alanları açısından desteklenmesi sağlanmalıdır.(Bütünlük) Tanılama RAM tarafından YAPILIR KaynaĢtırma Eğitimi: Özel gereksinimli bireyin RAM tarafından yapılan yönlendirme sonucunda normal sınıflardan sınıf öğretmenleri tarafından normal gelişim gösteren akranlarıyla bir arada BEP’ e bağlı olarak aldıkları eğitimdir. *BEP okulda RAM’den gelen yönlendirme dosyasına bağlı olarak okulda oluĢturan BEP geliĢtirme birimi tarafından hazırlanır. Değerlendirme BEP’egöre yapılır. *Tersine kaynaĢtırma normal geliĢim gösterenleri altsınıfa göndermektir. BEP GeliĢim Birimi Üyeleri; Müdür Rehber öğretmen Sınıf rehber öğretmeni Branş öğretmeni Veli Öğrenci
SINIF YÖNETİMİ Sınıf yönetimi; öğrenci davranışlarını, sınıf ortamını, kurallarını ve etkinliklerin düzenlenmesidir. Ögeleri; Öğretmen (en önemli öge) Öğrenci Zaman yönetimi Sınıf ortamı **Sınıf yönetiminin merkezinde öğrenci davranışı vardır. ** Sınıf yönetiminin en önemli amacı kalıcı ve anlamlı öğrenmelerin oluşabilmesi için uygun sınıf ortamının düzenlenmesidir. Sınıf Kurallarında Dikkat Edilecek Hususlar; 1-olumsuz dil kullanılmaz, olumlu dil kullanılır (Ben Dili). Ör: çok gürültü yaptığınız için anlattıklarımı duyamıyorum. 2-İstenilen davranış yazılır, istenilmeyen değil. 3-İstenilmeyen davranış öğrencilere açıklanmalıdır. 4-Az sayıda kural ve herkes için geçerli olmalıdır. 5-Öğretmen öğrenci birlikte belirler herkesin göreceği yere asılır. İstenilmeyen Davranışları Önleme Yolu 1-Sorunun nedenini tespit etme 2-Farklı yöntem ve teknik kullanma 3-Görev ya da sorumluluk verme( İstenilmeyen davranış ara sıra yapılıyorsa görmezden gelinir sürekli yapılıyorsa görev ve sorumluluk verilir. 4-Olumsuz pekiştirme kullanılır 5-Time out(ara verme) 6-Ortam(yeri) değiştirme 7-Sınıf dışı görüşme 8-Sözel ya da sözel olmayan uyarıcılar (göz teması kısa olmalıdır)
**İlköğretimde öğrenci öğretmenine aşık olursa görmezden gelinir, lisede ise rehberliğe bildirilir. Öğretmende Bulunması Gereken Roller Meslek standart(Formasyon) Üst düzey yeterlilik(Alan Bilgisi) Üst düzey okur yazarlık(genel kültür) Kendine yetme(bilgi ve becerisine güvenme) Etik standartlar(insan onuruna saygı, eşitlik ilkesi) Analitik ve yansıtıcı stratejiler(öz değerlendirme) Öğretmen Tipleri 1-Otoriter öğretmen (esasicilik) 2-Demokratik öğretmen(ilerlemeci) 3-İlgisiz öğretmen(umursamaz) 4-Kalıplayıcı öğretmen(sıkı kurallar ve bu kurallar tekrarlanır) 5-Model öğretmen(öğretmen model olacak) Sınıfın Yapısal Özellikleri a)Çok Boyutluluk: Birden fazla etkinliğe yer verme birden fazla istenilmeyen davranışlarına farklı tepkiler verme b)Açıklık: Sınıf ortamında meydana gelen davranışların gizlide kalması c)Yakınlık: Aynı anda birden fazla olaya müdahale etme d)Ortak Tarih: Ortak bir geçmiş yaşanmışlığın olmasıdır. e)Öngörülmezlik: Geleceği kestirememe Sınıf Yönetim Modelleri 1-Tepkisel: İstenilmeyen davranış ortaya çıktığında tepkinin verilmesidir 2-Önlemsel: İstenilmeyen davranış ortaya çıkmadan önce verilen tepkidir. (sınıf kurallarının dönemin başında yapılması) 3-Gelişimsel: Sınıf ortamları öğrencinin yaşına, gelişim özelliklerine, hazırbulunuşluklarına uygun olacak şekilde düzenlenmesidir.
4-Bütünsel: Tüm modellerin birlikte kullanılmasıdır. Sınıf Yönetiminde Disiplin Modelleri 1-Davranış Değişikliği Modeli Davranışçı öğrenme kuramları tüm davranışlar öğrenilmiştir Davranışlar sonradan değiştirilebilir Pekiştirme amacıyla ödül verilir 2-Etkili Disiplin Modeli(Carter Modeli) Öğretmen otoritedir, katı ve sıkı bir anlayış vardır Disiplin, ceza vardır Öğüt verilir 3-Kavnin Modeli(Dalga Etkisi) Öğrencinin etkin katılımı vardır. İyi davranışlar ödüllendiriir İstenilmeyen davranışlarda özel görüşme yapılır 4-Gerçeklik Terapisi ile Problem Çözme Modeli (Glasser) Psikolojik ağırlıklı modeldir Öğrencilere seçim yapma, problem çözme, stresle baş etme becerileri kazandırılır Küçük grupla tartışmalar yapılır Sınıf Oturma Düzenleri 1-Çember Yüzyüze etkileşim vardır Sözel dilsel zeka vardır Tartışma, akvaryum, konuşma halkası, beyin fırtınası gibi tekniklerde kullanıma uygundur 2-U Düzeni Daha çok psikomotor becerilerin gösteriminde kullanılır Yüz yüze etkileşim vardır Gösteri, deney, gösterip yaptırma, konuşma halkası beyin fırtınası teknikler rahat kullanılır
3-Küme Her türlü grup çalışması yapılır Sosyalleşmenin en fazla olduğu düzendir. Sosyal zeka vardır Proje, iş birlikli öğrenme teknikleri rahat kullanılır 4-Bireysel Oturma Bireysel çalışmalar için uygundur Kendi öğrenmesinin sorumluluğunu alır Öz düzenleme, metabilişel düşünme, içsel zeka vardır 5-Geleneksel Düzen Öğretmen merkezde, öğrenci pasiftir Kalabalık sınıflarda uygulanması en ekonomik modeldir Disiplin sorunlarının en fazla görüldüğü modeldir Bir konu ilk defa öğretilecekse bu düzen tercih edilir
Search
