Eğitim Bilimleri Defter 2 Cilt

İÇİNDEKİLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ 1. Bölüm Gelişim Psikolojisine Giriş.......................................................................... 3 2. Bölüm Fiziksel ve Psikomotor Gelişim.................................................................11 3. Bölüm Kişilik Gelişimi.......................................................................................... 18 4. Bölüm Bilişsel Gelişim......................................................................................... 37 5. Bölüm Ahlak Gelişimi........................................................................................... 49 6. Bölüm Dil Gelişimi............................................................................................... 55 7. Bölüm Ekstra Konular.......................................................................................... 62 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ 1. Bölüm Öğrenme Nedir? Öğrenmeyi Etkileyen Unsurlar Nelerdir?...................... 71 2. Bölüm Klasik Koşullanma (Pavlov)...................................................................... 78 3. Bölüm Bitişik Kuramlar (Watson – Guthrie)......................................................... 83 4. Bölüm Edimsel Koşullanma (Skinner)................................................................. 85 5. Bölüm Bağlaşımcı Kuram (Thorndike)................................................................ 91 6. Bölüm İşaret Öğrenme (Tolman)......................................................................... 93 7. Bölüm Sosyal Öğrenme – Modelden Öğrenme (Bandura).................................. 95 8. Bölüm Bilgiyi İşleme Kuramı (Gagne)................................................................. 98 9. Bölüm Gestalt Öğrenme (Köhler – Koffka – Wertheimer)................................. 102 REHBERLİK 1. Bölüm Çağdaş Eğitim ve Rehberlik................................................................... 109 2. Bölüm Rehberlik Türleri......................................................................................118 3. Bölüm Okullarda Sunulan Rehberlik Hizmetleri................................................ 140 4. Bölüm Bireyi Tanıma Teknikleri.......................................................................... 147 5. Bölüm Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Örgütlenmesi................................ 162

İÇİNDEKİLER PROGRAM GELİŞTİRME 1. Bölüm Eğitimle İlgili Temel Kavramlar................................................................... 3 2. Bölüm Eğitim Programı ve Program Türleri........................................................... 6 3. Bölüm Program Geliştirmenin Temelleri.............................................................. 10 4. Bölüm Program Tasarımı Yaklaşımları................................................................ 15 5. Bölüm Program Geliştirme Süreci....................................................................... 18 6. Bölüm Hedefler (Kazanımlar).............................................................................. 24 7. Bölüm İçerik (Kapsam, Tema)............................................................................. 28 8. Bölüm Eğitim Durumları (Öğrenme - Öğretme Süreçleri).................................... 30 9. Bölüm Sınama Durumları ve Program Geliştirme Süreci.................................... 32 10. Bölüm Türk Millî Eğitim Sistemi ve Millî Eğitim Temel Kanunu.......................... 34 Sınıf Yönetimi.......................................................................................................... 36 Materyal Tasarımı.................................................................................................... 49 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 1. Bölüm Öğretim İlkeleri......................................................................................... 61 2. Bölüm Düşünme Becerileri.................................................................................. 65 3. Bölüm Öğrenme - Öğretme Modelleri................................................................. 68 4. Bölüm Öğretim Stratejileri................................................................................... 80 5. Bölüm Öğretim Yöntemleri.................................................................................. 84 6. Bölüm Öğretim Teknikleri..................................................................................... 87 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Bölüm Temel Kavramlar.................................................................................... 105 2. Bölüm Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler................................ 121 3. Bölüm İstatistik.................................................................................................. 143 4. Bölüm Eğitimde Kullanılan Ölçme Araçları........................................................ 159

3. Bölüm GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Kişilik Gelişimi a) Güvenli Bağlanma c) Güvensiz Bağlanma (Dirençli - İkircikli - Çelişkili) Anne Ortamdan Anne Özellikleri Anne Ortamdan Anne Ortama Çıkınca Verdiği Ortama Çıkınca Verdiği Dönünce Özellikleri Dönünce Tepki Verdiği Tepki Verdiği Tepki Tepki ● Bireyin hem ● Bebek üzülür. ● Bireyin ● Bebek bu ● Bebek bir sosyal hem ● Bebek ihtiyaçları duruma aşırı yandan an- fizyolojik ● Ancak bu anne karşılanma- tepki gösterir. neye kızar, ihtiyaçları üzüntü saplantı ortama mıştır. vurur. karşılanmış- boyunda de- döndü- ● Bebek ,ağlar, tır. ğildir. ğünde ● Anneyle kızar, yere ● Bir yandan sevinir. etkileşim aşı- yatar, direnç da içten ● Anne tercih ● Periyodik rılık üzerine gösterir. içe annenin sebebidir ayrılıklar sorun kuruludur. geldiğine değildir. sevinir. Fark Yaratan Örnek www.krakademi.com Fark Yaratan Örnek ● Bebeğin sabah uyandığında annesini görünce ● Annesi işe giderken ağlayıp , amiyane tabirle sevinmesi güvenli bağlanmaya örnektir. ortalığı birbirine katan bebeğin annesi ortama döndüğünde annesine hem kızıp hem de sarıl- ● Okul dönüşü annesine koşarak gelen bireyin ması bu bağlanma tipine örnektir. tepkisi güvenli bağlanmaya örnektir. d) Güvensiz Bağlanma (Dağınık - Düzensiz) b) Güvensiz Bağlanma (Kayıtsız-Kaçınan Bağlanma) Özellikleri Özellikleri Anne Ortamdan Anne Ortama ● Bireyin ihtiyaçları karşılanmamıştır. Çıkınca Verdiği Dönünce ● Parçalanmış ailelerin çocuklarında gözlenir. ● Şiddet ve istismara maruz kalmış çocuklarımızda Tepki Verdiği Tepki gözlenir. ● Bireyin ● Bebek bu ● Bebek anne ihtiyaçları durumu umur- ortama Fark Yaratan Ayrıntı karşılanma- samaz döndüğünde ● Bu bağlanma herhangi bir bağlanma tipine da- mıştır. bu durumu ● Anneye alt umursamaz. hil edemediğimiz bağlanma tipidir ● Başka birini düzey yakınlık ● Bu sebeple organize olmamış adı da verilir. anneye tercih gösterir. ● Anneye edebilir. alt düzey Yaşamdan Kesit yakınlık Suskunlar Dizisi ve Dağınık-Düzensiz Bağlanma gösterir. ● Bu dizide hapishanedeki dört çocuğun yıllar- Fark Yaratan Örnek ca istismara uğrama hikayesi ve bu istismarın çocukların gelecek yaşamlarına etkisi anlatıl- ● İlkokulda okuyan çocuğunu ziyarete giden bir maktadır. anneyi “çocuğunun umursamaması” “yakınlık göstermemesi” güvensiz/kayıtsız-kaçınan bağ- 33 lanmaya örnektir.

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ 8. Bölüm Bilgiyi İşleme Kuramı (Gagne) VIII. Bölüm: Bilgiyi İşleme Kuramı (Gagne) ❉ İşlenmesi ❉ Depolanması ● Öğrenmeyi bilişsel süreçlerle açıklar. ❉ Geri getirilmesi ● Bellekleri ve bellekler arası ilişkileri inceler. ä Dikkat!!! süreçlerini inceler. ● Gagne öğrenmeyi, “Zihinsel yapıdaki değişme” ● Gagne’ye göre 3 tip bellek vardır. olarak açıklar. ❉ Duyusal Kayıt ❉ İşleyen Bellek (Kısa Süreli Bellek) Unutma!!! ❉ Uzun Süreli Bellek (Hafıza) Bilgiyi işleme kuramı: Tekrar ● Bilginin / Uyarıcıların; ❉ Alınması Dikkat Çevreden Alınan Uyarıcılar● Uyarıcılar ilk olarak ● Öğrenme burada ger- ● Bilginin sürekli depola- duyusal kayda gelir. çekleşir. ma alanıdır. www.krakademi.com ● Sınırsız kapasiteye sa- ● Sınırlı kapasiteye sa- ● Sınırsız kapasiteye sa- hiptir. hiptir. (20-30 sn.) hiptir. ● Uyarıcıların tam bir ● Duyusal kayıttan akta- ● Asla kalıcı unutma yok- kopyası 1 - 4 sn. muha- rılan bilgi burada ince- tur. faza edilir. lenir, yorumlanır. ● Merkezi sinir sistemin- ● Refleksler buradan yö- ● Aynı anda (2-7) birim ce yönetilir. netilir. bilgi işlenir. Duyusal Kayıt Kısa Süreli Bellek Uzun Süreli Bellek Algıda Seçicilik Kodlama Uzun Süreli Bellek Bölümleri Açık Bellek Örtük Bellek 1) Prosedürel (İşlemsel Bellek): Psikomotor becerilerin nasıl yapıldı- ğı saklanır. (Satranç oynamak, yürümek, yüzmek vb.) 2) Epizodik (Anısal Bellek): Hatıraların saklandığı, yaşadığımız olay- Fark etmeden, istemeden her- ların tutulduğu bellektir. (Dün akşam ne yediniz?) (Üniversiteye ka- hangi bir çaba harcamadan yıt yaptığınız günü hatırlayın.) edindiğimiz öğrenme türleri bu bellekte gerçekleşir. 3) Semantik (Anlam Bellek): Okul öğrenmelerinin; kavram, ilke ve ge- nellemelerin sözlük karşılıklarının depolandığı bellektir. (Algı nedir?) Jest ve mimiklerin anlamları da burdadır, emojiler. 98

9. Bölüm www.krakademi.com ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ Gestalt Öğrenme (Köhler – Koffka – Wertheimer) 6) Çevredeki uyarıcılar; Benzerlik, Yakınlık, Devamlılık, Tamamlama/ Kapa- Ünite Sonu Etkinliği lılık ve Basitlik gibi temel kavramlarla gruplandırılır. (.........) Bu etkinlikte her ifadenin yanında yer alan doğru-yanlış ifadelerinden birini seçerek, ko- 7) Dilimizdeki ‘Sağır duymaz uydurur.’ sözü nuya ilişkin temel bilgi düzeyini elde etmeniz algıda gruplama başlığı altında Tamamla- amaçlanmıştır. ma/ Kapalılık kavramıyla açıklanır. (.........) 1) Gestalt, öğrenmeyi çevredeki uyarıcıların 8) Zeigarnik Etkisi: Yarım kalan yaşantıların algılanması ve zihinsel süreçlerle örgütle- organizmada yarattığı huzursuzluk duru- nip tepki verilmesi süreci olarak açıklar. mu olarak tanımlanır. (.........) (.........) 9) Koffka yaşantıların organizmada hiçbir iz 2) Gestaltçılar öğrenmeyi tanımlarken, or- bırakmadığını tespit etmiştir. (.........) ganizmaya ve onun davranışlarına ‘Parça- cı’ bir bakış açısına sahiptir. (.........) 10) Yaşam Alanı Kurt Levin’in geliştirdiği bir kuramdır. Kurt Levin bu kuramıyla, kişinin 3) Gestalt, ‘Bütün kendini oluşturan parça- doğumuyla birlikte yaşamına dokunan her lardan başka bir anlam ifade eder.’ der. şeyin onun olumlu ya da olumsuz gelişme- (.........) sinde ve değişmesinde az çok mutlaka bir etkiye sahip olduğunu açıklar. İzlediğiniz 4) Bir korodaki müzik aletlerinin tek tek de- bir film, tanıştığınız bir insan veya okudu- ğil de bir bütün olarak algılanması Algıda ğunuz bir roman. (.........) Organizasyon kavramıyla açıklanır. (.........) Cevap Anahtarı 5) Gestalt psikologları öğrenmeyi ‘Şekil- Ze- 1. D – 2. Y – 3. D – 4. D – 5. D – 6. D – 7. D – 8. D – 9. Y – 10. D min’ ilişkisindeki değişme olarak açıklamış- lardır. (.........) 105

REHBERLİK 1. Bölüm Çağdaş Eğitim ve Rehberlik Unutma!!! www.krakademi.com Yaşamdan Kesit ● Özel sektörde çalışan bir öğretmenimizin “dev- ● Maslow her bireyin bu potansiyele sahip ol- masına karşın çevresel şartlar sebebiyle her let kadrosuna atanmak için gösterdiği gayret” bireyin kendini gerçekleştiremediğini vurgula- güvenlik ihtiyacıdır. mıştır. ● Toplumumuzdaki “Ak akçe kara gün içindir.” “Ayağını yorganına göre uzat” anlayışı güvenlik Maslow’un İhtiyaç Hiyerarşisi ihtiyacına yöneliktir. Kendini ÖSYM şarkı, türkü, atasözü, deyim vb. sormayı Gerçekleştirme sever. Estetik Sevgi İhtiyacı Nedir? Bilme ● Eş sahibi olma ,dost sahibi olma, bir gruba dahil Anlama Saygı olma , yakınlık duygusu yaşama , evlilik vb. du- Saygınlık rumlar sevgi ihtiyacı kapsamındadır. Ait olma Sevme - sevilme Mutlaka Bil Güvenlik İhtiyacı Fizyolojik İhtiyaçlar ● Bu ihtiyaç özellikle sınıf ortamında dışlanan çocuklar üzerinden sorulmuştur. Bu çocukların Bu İhtiyaçları Teker Teker Analiz Ede- hangi ihtiyacın eksikliğini yaşadıklarına dair cek Olursak sorular karşımıza çıkmıştır. Fizyolojik İhtiyaç Nedir? ● Bu ihtiyaç Maslow’un kuramının ilk aşamasın- ● Yeme, içme, cinsellik, uyku, nefes vb. biyolojik da temel/ hayati ihtiyaçlardan sayılmazken sonraki süreçte kuram güncellenmiş ve temel ihtiyaçlardır. ihtiyaçlardan sayılmıştır. Dikkat!!! Saygı İhtiyacı Nedir? ● Bireyin takdir edilme, makam sahibi olma, mev- ● KPSS ‘ de bu ihtiyaçtan soru çıkmamıştır. ki sahibi olma, anılma, hatırlanma ihtiyacıdır. Güvenlik İhtiyacı Nedir? ● Barınma , emniyette olma, para biriktirme, Yaşamdan Kesit Ben giderim adım kalır mevcut durumu sürdürme, belirsizliklerin orta- Dostlar beni hatırlasın dan kalkması güvenlik ihtiyacıdır. Aşık Veysel ŞATIROĞLU Dikkat!!! ● Yukarıdaki dizelerde vurgulanan ihtiyaç “say- ● KPSS ‘de bu ihtiyaçtan soru çıkmıştır. Çıkan gınlık” ihtiyacıdır. soruların içeriği ise, zamanında zor dönemler geçiren bu sebeple sürekli para biriktiren bi- reylerin yaşamını şekillendiren ihtiyaçların ne- ler olduğu yönündeydi. 112

3. Bölüm PROGRAM GELİŞTİRME Program Geliştirmenin Temelleri Tüyo Dikkat!!! ● ÖSYM, felsefenin temel problemlerini incele- ● ÖSYM, 2009’da idealizmle ilgili soru sordu, yen alanların Latince adlarını sormuştu. ancak yukarıdaki tanımı bilmeyenler soruyu yanlış yaptı. L Eğitimi Etkileyen Felsefi Akımlar (Ekoller) Realizm ● Gerçeklik somuttur, doğadadır ve duyularla İdealizm Realizm (Düşüncecilik) (Gerçekçilik) algılanır. ● Varlıklar ve olaylar doğa kanunlarıyla açıklanır. Pragmatizm Egzistansiyalizm www.krakademi.com ● Zihinde doğuştan hiçbir bilgi yoktur. (Faydacılık) (Varoluşçuluk) ● Bilgi, nesneye uygunsa doğrudur. ● Duyular, akıl ve tümevarım doğruya ulaşmayı İdealizm ● İyi, doğru ve güzel evrenseldir. sağlar. ● Değer yargıları mutlaktır, değişmez. ● Bilimsel yöntem ve nesnellik önemlidir. ● Bilgiye ulaşmada sezgisel düşünce de önemli- Unutma!!! dir. ● Bir yargının doğruluğu tutarlılığına bağlıdır. ● Realizme göre eğitim, toplumun kültürel mira- ● Zihinde doğuştan her türlü bilgi vardır. sını yeni nesillere aktarmayı, aklı geliştirmeyi ● Tümdengelim ve akıl doğru bilgiye ulaşmayı ve insanları mutlu etmeyi amaçlar. sağlar. Pragmatizm ● Öğretmen ve konu merkezli eğitimi savunur. ● Bilgi fayda veriyorsa doğrudur. ● Gerçek varlık idealardır. ● Mutlak ve evrensel doğrular yoktur. ● Bilgi yaşantılar yoluyla elde edilir. Unutma!!! ● Öğrenci aktif olmalı, problem çözme ve eleşti- ● İdealizm, eğitimi “insanı bilinçlice ve özgürce rel düşünme becerisi kazandırılmalıdır. Allah’a ulaştırma süreci” olarak kabul ettiği ● Programlar öğrenci merkezli olmalıdır. için seçme özgürlüğünü savunur. Unutma!!! ● Pragmatizme göre eğitim, bireyin yaşantılarını inşa yoluyla yeniden yetiştirme sürecidir. Bağlantı Kur ● Başta ÖYT, Ölçme-Değerlendirme ve Prog- ram Geliştirme olmak üzere çağdaş eğitim kapsamında ortaya çıkan her anlayış, uygula- ma, yöntem veya teknik pragmatizm ve onun ortaya çıkardığı ilerlemeci felsefenin eseridir. 11

PROGRAM GELİŞTİRME Materyal Tasarımı (Materyal Tasarımı) A) Görsel Ögeler 3) Şekil: Birçok öğretmen derste tahtaya şekiller çizer. Şekiller konuyu anlatmaya ve bilgileri so- 1) Alan: Tasarımda kullanılan görsel yüzeyin bazı mutlaştırmaya yarar. bölümleri kullanılan alan, bazı bölümleri ise boş alandır. Unutma!!! ● Görsel alanı çok yoğun şekilde kullanmak kar- maşaya neden olur ve algılamayı zorlaştırır. ● Görsel alanın tümü algı üzerinde farklı etki- ye sahiptir. Bu nedenle bir görsel alanın hangi bölümünün daha güçlü şekilde algılandığını bul- mak için 3X3 veya 3.Kural Tekniği kullanılır. Görüldüğü gibi görsel alanın en çok dikkat çe- www.krakademi.com 4) Doku: İki boyutlu olan şekillere üçüncü boyut ek- ken bölümü sol-üst taraftır. Çünkü okuma ve lemektir. Bunu yapmak için şekillere derinlik veya yazma alışkanlığımız dikkati önce o bölgeye yo- gölgeler eklenebilir. Aşağıda doku kazandırılmış ğunlaştırmaktadır. görseller yer almaktadır. 2) Çizgi: Dikkat çekmek, bağlantı kurmak veya 5) Renk: Görsel materyalin gerçekliğini arttırır. görseli bölümlere ayırmak için çizgilerden yarar- Ancak renkleri kullanırken doğal gerçekliğe ve lanılır. Dalgalı çizgiler hareket, düz çizgiler dur- öğrencilerin yaş seviyesine uygun olmasına dikkat gunluk, zikzaklı çizgiler şiddetli hareket anlamına edilmelidir. gelir. 52

1. Bölüm ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğretim İlkeleri I. Bölüm: Öğretim İlkeleri www.krakademi.com Unutma!!! Kavramlar Sözlüğü ● Öğretim sürecinde öğrenci özelliklerini dikkate almamak uygulamada sorunlar çıkarır. ● Öğretme: Öğrenmenin gerçekleşmesi ve yönlendirilmesi için yapılan tüm faaliyetler. 3. Açıklık ● Öğrenciyle iletişimde anlaşılır dil kullanılmalı- ● Öğretim: Eğitim faaliyetlerinin okullarda planlı ve programlı şekilde gerçekleştiril- dır. Ayrıca daha çok duyusuna yönelen mater- mesi süreci. yaller sağlanmalıdır. ● Öğretim ilkesi: Öğretim sürecinin her aşa- Farkı Gör masında dikkate alınması gereken kurallar. ● Açıklık ilkesine uyulursa konu daha da somut- Dikkat!!! laştırılmış olur. Ancak somuttan soyuta ilkesi- ● ÖSYM bu bölümden her yıl 1 veya 2 tane soru ne uyulduğunda sonuçta konu daha soyut hale getirilir. sormaktadır. Unutma!!! Unutma!!! ● Öğretim ilkeleri örnek bir durum verilerek so- ● Açıklık, anlaşılırlığı arttırır. rulur. Verilen örnek olayda öğretmenin uygula- 4. Etkin Katılım dığı veya aykırı davrandığı ilke veya ilkelerin ● Öğrencinin kendi yaşantıları yoluyla öğrenme- hangisi olduğunu bulmanız istenir. sini sağlamaktır. 1. Hedefe Görelik ● Öğretim sürecinde yapılan tüm etkinlikler Dikkat!!! dersin hedeflerine uygun ve onlara ulaştırıcı ● ÖSYM’nin en çok sorduğu ilkedir. ÖSYM, öğ- olmalıdır. rencileri güdülemenin, araç-gereç kullandırma- nın, uygulama yaptırmanın, bireysel veya grup Unutma!!! çalışmalarının, problemle karşı karşıya getir- ● Hedefler, öğretim sürecinde kullanılacak yön- menin aktif katılımı sağladığını sordu. temleri, teknikleri, stratejileri ve materyalleri Unutma!!! belirleyen temel faktördür. ● Etkin katılım bilişsel, duyuşsal ve devinişsel 2. Öğrenciye Görelik olarak üç yönden sağlanabilir. Örneğin, beyin ● Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını, bireysel özel- fırtınası bilişsel katılımı; konuşma halkası du- yuşsal katılımı; gösterip yaptırma devinişsel liklerini ve farklarını dikkate almaktır. katılımı sağlamada çok etkilidir. 5. Güncellik ● Bilimsel ve sosyal gelişmeleri derslerin içeriği- ne yansıtmaktır. 61

6. Bölüm ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğretim Teknikleri VI. Bölüm: Öğretim Teknikleri Dikkat!!! Öğretim teknikleri, meslek yaşamınızın ve KPSS’nin ● ÖSYM öğretim tekniklerinden her yıl 8-10 soru vazgeçilmezidir. Çok fazla sayıda olsa da sınav kap- sormaktadır. samında aşağıda belirtilen teknikleri bilmeniz ye- terli olacaktır: Tüyo ● Öğretim teknikleri, öğretmenlerin öğren- Beyin fırtınası* Kartopu* Kavram haritası* me-öğretme süreçlerindeki uygulamaları ör- neklendirilerek sorulmaktadır. Ancak hemen Altı şapkalı Dedikodu Zihin haritası* her yıl öğretmenlerin teknikleri uygularken düşünme* yaptıkları hatalar da önemli bir soru tarzı olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, ÖSYM Soru-Cevap* Akvaryum* Bilgi haritası beyin fırtınası, istasyon veya konuşma halkası gibi tekniklerde yapılan hatalardan soru sor- Münazara* Çember Balık kılçığı* muştur. Panel* Arkası yarın V diyagramı Unutma!!! Forum* Çalıştay Kavramsal ● “Bu teknik geçen yıl çıkmış, bu yıl çıkmaz.” değişim deme. Birçok teknik hemen her yıl sorulmak- tadır. Zıt panel* Altı ayakkabılı Kavram karika- ● Her yıl, daha önceki yıllarda sorulmayan 1 veya uygula. türü* 2 teknik ilk kez sorulabilmektedir. Kollegyum* Vızıltı grupları* Analoji* Süper Tüyo ● İlk defa sorulacak tekniklerin hangileri olacağı- Sempozyum Sokrat semi- Güç alanı www.krakademi.com neri analizi nı tahmin etmek için önceki yılların sorularında çeldirici olarak kullanılan teknikleri irdeleyin. Konferans* Sokratik Anlam tartışma* çözümleme 1) Beyin Fırtınası tablosu* ● Öğrencilerin grup olarak yaratıcı düşünceleri- Açık oturum* Öykü oluşturma Hızlı tur ni harekete geçirmeleridir. ● Belli bir zamanda çok sayıda fikir üretilmesini Seminer* Tereyağı-Ekmek Bilgisayar destekli ö.* ve orijinal çözümlere ulaşılmasını amaçlar. Brifing Sandviç Tutor destekli Unutma!!! öğr.* ● Fikirler sunulurken hiçbir sınırlama, eleştiri ve Görüş Top taşıma Gezi* değerlendirme yapılmaz. Öğretmen hiçbir gö- geliştirme* rüş belirtmez, yönlendirme ve değerlendirme yapmaz, tüm fikirlerin yazılarak kaydedilme- Konuşma Pazar yeri Gözlem sini sağlar. halkası* 87 İstasyon* Tombala Ev ödevi* Mikroöğretim* Bilişsel Sergi çıraklık* Drama* Köşelenme Görüşme Rol oynama* Düşün-Eş- leş-Paylaş* Benzetim* Akran eğitimi* Gösteri Argümantasyon Eğitsel oyunlar* Kart gösterme (*): ÖSYM’nin sınavlarda sorduğu öğretim teknikleri

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME www.krakademi.com 2. Bölüm Bir Ölçme Aracında Bulunması Ayrıma Dikkat Gereken Özellikler ● Belirtke tablosu ➪ Kapsam geçerliği belirleme çalışmasıdır. nüş geçerliği düşük olduğu görünür. Bir matema- tik testindeki sorular ilk bakıldığında matematik ● Faktör analizi ➪ Yapı geçerliği belirleme ça- sorusu gibi görünüyorsa,o testin görünüş geçerliği lışmasıdır. yüksek demektir. Unutma!!! Örneğin; Cevap anahtarında doğru Not seçeneklerin bir örüntü (şekil, düzen vs…) oluştu- ● Başarı testlerindeki soruların görünüş ge- racak şekilde düzenlen- çerliği yüksek olmalıdır. Çünkü öğrenci soruya mesi, sınavda bu durumun baktığında soruyu başka bir derse ait zannedip bazı öğrenciler tarafın- başka bir soruya geçebilir. dan fark edilip soruların okunmadan (ölçülen biliş- ● Psikolojik testlerde görünüş geçerliği düşük sel özelliklerin kullanılma- olmalıdır. Herhangi bir testin kapağında psi- dan) cevaplanmasına ne- kolojik testin içeriğinin yazılmaması önerilir. den olabilir. Bu durumda Çünkü kişiler soruya baktığında kendisiyle ilgili yapı geçerliği düşük ola- bilgileri gizleme yoluna gidebilir. caktır. Sistematik hata (yanlılık) var ve bilen-bil- Fark Yaratan Örnek meyen ayrımımı düşüyor. Aşağıda iki matematik sorusu yer almaktadır;an- Anahtar Kavram: Cevap anahtarındaki örüntü, cak birisi olması gerektiği gibi diğeri ise görünüş yapı geçerliğini düşürür. olarak ilk bakışta farklı duruyor. d) Görünüş Geçerliği ● æ36 = ? (görünüş geçerliği yüksek) ● Ölçme aracının ölçtüğü özellikleri ölçüyor gö- ● Karekök otuz altı = ? (görünüş geçerliği düşük) rünmesidir. ● Görünüş geçerliği hem test bütünü için, hem Güvenirlik ve Geçerlik Arasındaki İlişki Güvenirlik, geçerlik için gereklidir fakat yeterli de her bir soru için ayrı ayrı geçerli olan bir değildir. (Geçerlik # §Güvenirlik kavramdır. ● Güvenirliği yüksek bir testin; geçerliği yüksek Uyarı! de düşük de olabilir. ● Uzman tarafından değil, sınava giren öğrenci ● Güvenirliği düşük bir testin; geçerliği düşüktür. öğrenci gözüyle görünüş geçerliğinden bahse- dilir. ● Geçerliği yüksek bir testin; güvenirliği yüksek- tir. Örnek: İçinde fizik kavramları geçen bir matema- tik probleminin fizik sorusu gibi görünmesi görü- ● Geçerliği düşük bir testin; güvenirliği yüksek de düşük de olabilir. 138

3. Bölüm ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İstatistik Soru:  Önemli Örnek: Veli’nin Ham Puanı = 68 Öğrenci Ham Puan Z Puanı Sınavın ortalaması (X) = 60 Zeki 50 +1 Standart Sapma (Sx) = 4 Kaan 62 +2 Onur 74 +3 Veli‘nin Z veya T puanı kaçtır? Erhan 38 ? Bu soruyu formülden çözebileceğimiz gibi, normal dağılım eğrisi kullanarak da çözebiliriz. Yukarıdaki verilenlere göre; Erhan’ın z puanı kaç- tır? www.krakademi.com Ham puan: X Z puanı: 48 52 56 60 64 68 72 Standart –3 –2 –1 0 +1 +2 +3 T puanı: 20 30 40 50 60 70 80 Çözüm: R Dikkat!!! Z puanı: -3 -2 -1 0 +1 +2 +3 Dağılımda ortaya ham puan ortalaması yazılır ve T puanı: 20 30 40 50 60 70 80 puanlar standart sapma kadar minimum üçer kez Ham puan: 2 14 26 38 50 62 74 arttırıp azaltılır. (Bu veriler soruda verilen ham puan değerlerine göre farklılaşır.) Z ve T puanları normal dağılıma yazılır. Altlarına verilen ham puan karşılıkları yazılır. Altına yazacağımız Z ve T değerleri normal dağı- lımda değişmez. (Standarttır.) 38 puanın Z karşılığı 2 olarak bulunur. ● Ham puan ortalaması altına Z puanı o yazılır, 1 Not: Bu dağılımın ham puanlarının standart sap- arttırılır, 1 azaltılır. ması 12’dir. (artış, azalış miktarı) ● Ortalama değerin altında T puanı 50 yazılır, 10 arttırılır, 10 azaltılır. ● 68 ham puanın altındaki Z ve T puanı değerle- rine bakılır. (Z = +2, T = 70) Not ● Öğrencinin mutlak başarısı için ham puana ba- kılır. ● Ham puanın yüksek olduğu yerde mutlak başa- rısı yüksektir. 157