การคิดเชิงสร้างสรรค์

EL DORADO UNIVERSITY เอกสารประกอบการสอน วชิ า การคิดเชงิ สรา้ งสรรค์ ทางการตลาด อาจารย์อภิชญา ตินเส้ง สาขาการตลาด



ความคิดสร้างสรรค(์ Creative Thinking) ลกั ษณะความคิดสรา้ งสรรค์ ความคิดสร้างสรรค์เป็นลักษณะความคิดแบบอเนกนัย(Divergent Thinking)คือการคิด หลายๆแง่หลายๆทาง คดิ ให้มากท่ีสุดเท่าท่ีจะนึกได้ เป็นการมองปัญหาในแนวกว้างเหมอื นกบั แสงอาทติ ยท์ แ่ี ผร่ ศั มอี อกรอบดา้ น คนทม่ี คี วามคดิ สรา้ งสรรคน์ ัน้ จะเป็น คนทม่ี คี วามคดิ รเิ รมิ่ (Originality) คอื มคี วามคดิ ท่แี ปลกใหม่ต่างจากความคดิ ธรรมดาของ คนทวั่ ๆไป มคี วามคดิ ยดื หย่นุ (Flexibility) คอื มคี วามสามารถในการคดิ หาคาตอบไดห้ ลายทศิ ทางหลาย แงห่ ลายมมุ มีความคิดคล่องแคล่ว(Fluency) คือสามารถคิดหาคาตอบได้อย่างคล่องแคล่วว่องไว รวดเรว็ และไดค้ าตอบมากทส่ี ดุ ในเวลาทจ่ี ากดั มีความคดิ ละเอียดลออ(Elaboration) คือการคิดได้ในรายละเอียดเพ่ือขยายหรอื ตกแต่ง ความคดิ หลกั ใหไ้ ดค้ วามหมายทส่ี มบูรณ์ยงิ่ ขน้ึ กระบวนการคิดสร้างสรรค(์ Creative process) กระบวนการคดิ สรา้ งสรรคค์ อื วธิ คี ดิ หรอื กระบวนการทางานของสมองท่มี ขี นั้ ตอนต่างๆใน การคดิ แกป้ ัญหาจนสาเรจ็ ซง่ึ มหี ลายแนวคดิ เชน่ Wallas ไดเ้ สนอว่ากระบวนการของความคดิ สรา้ งสรรคเ์ กดิ จากการคดิ สง่ิ ใหม่ๆโดยการลอง ผดิ ลองถูก ประกอบดว้ ย 4 ขนั้ ตอนคอื 1. ขนั้ เตรยี มการ คอื การขอ้ มลู หรอื ระบุปัญหา 2. ขนั้ ความคดิ กาลงั ฟักตวั คอื การอยใู่ นความสบั สนว่นุ วายของขอ้ มลู ทไ่ี ดม้ า 3. ขนั้ ความคดิ กระจ่างชดั คอื ขนั้ ท่คี วามคดิ สบั สนได้รบั การเรยี บเรยี งและเช่ือมโยงเข้า ดว้ ยกนั ทาใหเ้ หน็ ภาพรวมของความคดิ 4. ขนั้ ทดสอบความคดิ และพิสูจน์ให้เห็นจรงิ คอื ขนั้ ท่ีรบั ความคิดเห็นจากสามขนั้ แรก ขา้ งตน้ มาพสิ จู น์วา่ จรงิ หรอื ถูกตอ้ งหรอื ไม่

Hutchinson มีความคิดคล้ายๆกันว่าความคดิ สร้างสรรค์นัน้ เป็นกระบวนการเช่ือมโยง ความรทู้ ม่ี อี ย่เู ขา้ ดว้ ยกนั อนั จะนาไปสกู่ ารแกป้ ัญหาใหม่ท่คี ดิ ใชเ้ วลาการคดิ เพยี งสนั้ ๆอย่างรวดเรว็ หรอื ยาวนานกอ็ าจเป็นไปได้ โดยมลี าดบั การคดิ ดงั น้ี 1. ขนั้ เตรยี มเป็นการรวบรวมประสบการณ์ มกี ารลองผดิ ลองถูกและตงั้ สมมุติฐานเพ่ือ แกป้ ัญหา 2. ขนั้ ครุ่นคดิ ขดั ขอ้ งใจ เป็นระยะทม่ี อี ารมณ์เครยี ด อนั สบื เน่ืองจากการครุ่นคดิ แต่ยงั คดิ ไมอ่ อก 3. ขนั้ ของการเกดิ ความคดิ เป็นระยะทเ่ี กดิ ความคดิ ในสมอง เป็นการมองเห็นวธิ แี ก้ปัญหา หรอื พบคาตอบ 4. ขนั้ พิสูจน์ เป็นระยะการตรวจสอบประเมินผลโดยใช้เกณฑ์ต่างๆเพ่ือดูคาตอบท่ีคิด ออกมานนั้ เป็นจรงิ หรอื ไม่ Roger von Oech เจา้ ของบรษิ ทั ความคดิ สรา้ งสรรคใ์ นอเมรกิ าไดก้ ล่าวถงึ กระบวนการคดิ สรา้ งสรรค์ โดยแยกความคดิ ออกเป็น 2 ประเภทคอื ความคดิ อ่อนและความคดิ แขง็ ความคิดอ่อน ความคิดแขง็ อปุ มาอุปมยั หลกั การ ความฝัน เหตุผล ความขาขนั ความแม่นยา ความคลมุ เครอื ความสม่าเสมอ การเลน่ การทางาน การประมาณการ ความพอดบิ พอดี ความใฝ่ ฝัน ความเป็นจรงิ ความขดั แยง้ ตรงไปตรงมา การสงั หรณ์ใจ การวเิ คราะห์ โดยทวั่ ไป อยา่ งเฉพาะเจาะจง อยา่ งเดก็ อยา่ งผใู้ หญ่

ความคดิ แขง็ นัน้ จะมคี าตอบท่ถี ูกหรอื ผดิ อย่างแน่นอน แต่ความคดิ อ่อนนัน้ อาจมคี าตอบท่ี ถูกหลายอย่าง ซง่ึ ฟอนโอชได้กล่าวถงึ กระบวนการคดิ สรา้ งสรรคไ์ วว้ ่าประกอบด้วย 2 ขนั้ ตอนคอื กระบวนการเพาะตวั และกระบวนการปฏบิ ตั ิการ โดยกระบวนการเพาะตวั เป็นการสรา้ งความคดิ ใหม่ ในขณะทก่ี ระบวนการปฏบิ ตั กิ ารเป็นการใชค้ วามคดิ ทค่ี ดิ ขน้ึ มาไปปฏบิ ตั งิ านจรงิ ความคดิ อย่างอ่อนเป็นสงิ่ ทเ่ี หมาะสมสาหรบั กระบวนการเพาะตวั ซ่งึ เป็นระยะทก่ี าลงั มอง หาความคดิ ใหม่ๆ เป็นการมองทก่ี ว้างๆเพ่อื หาวธิ กี ารต่างๆมาใชเ้ พ่ือการแก้ปัญหา ส่วนความคดิ อย่างแขง็ นัน้ มกั ใชใ้ นช่วงการปฏบิ ตั งิ านจรงิ ๆ เม่อื ต้องการประเมนิ ความคดิ และขจดั สง่ิ ต่างๆทไ่ี ม่ เก่ยี วขอ้ งโดยตรงในการแก้ปัญหาออกไป ตรวจดูผลดผี ลเสยี และความเสย่ี งรวมทงั้ การเตรยี มทจ่ี ะ เปลย่ี นความคดิ ใหเ้ ป็นการกระทาดว้ ย ประโยชน์ของความคิดสร้างสรรค์ ทาให้เกดิ ความเปล่ยี นแปลง ทาให้เกิดแนวทางใหม่ๆในการดาเนินชีวติ และหนทางใหมๆ่ ในการแกป้ ัญหาชวี ติ และการทางาน ก่อให้เกดิ ความสนุก เป็นธรรมดาของมนุษยท์ ่ตี ้องค้นหาวธิ กี ารคดิ ใหม่ๆ ขน้ึ มาทดแทนความคดิ เก่าๆสาหรบั โลกทม่ี กี ารเปลย่ี นแปลงอย่างรวดเรว็ การทม่ี นุษยต์ ้องคดิ อะไร ใหมๆ่ อย่เู สมอย่อมเป็นเรอ่ื งสนุกเพราะทาใหช้ วี ติ ไม่จาเจ พฒั นาสมองของคนให้มคี วามฉลาดเฉียบคม การฝึกการคดิ หรอื พยายาม คดิ เรอ่ื งทแ่ี ปลกๆใหมๆ่ เป็นประจา จะทาใหเ้ กดิ ความเฉยี บแหลมในการคดิ แกป้ ัญหาต่างๆเพมิ่ ขน้ึ สรา้ งความเช่อื มนั่ ความน่านับถอื และความพอใจในตวั เองขน้ึ มา เม่อื ใดก็ ตามทเ่ี ราพฒั นาขดี ความสามารถในการคดิ สรา้ งสรรคจ์ นสามารถเผชญิ หน้าและแก้ปัญหาต่างๆได้ อย่างราบรน่ื กจ็ ะกลายเป็นผนู้ าทางดา้ นความคดิ และเกดิ ความภูมใิ จในตนเอง นอกจากน้ีความคดิ สรา้ งสรรคย์ งั ช่วยยกระดบั ความสามารถ ความอดทนและความคดิ รเิ รมิ่ ของผู้นาให้เพิ่มมากข้ึนและยงั เป็นการพัฒนาความสนใจในงาน พัฒนาการใช้เวลาว่างให้เป็น ประโยชน์และพฒั นาชวี ติ ใหท้ นั สมยั มากขน้ึ

อปุ สรรคของความคิดสร้างสรรค์ อุปสรรคของความคดิ สรา้ งสรรค์นัน้ สามารถแยกได้เป็น 2 ประเภทคอื อุปสรรค ภายนอกและอุปสรรคภายใน อุปสรรคภายนอกจะหมายถงึ ข้อจากดั อนั เกิดจากขนบธรรมเนียม ประเพณีวฒั นธรรมและกฏเกณฑข์ องสงั คมหรอื สภาพแวดลอ้ มภายนอก สว่ นอุปสรรคภายในนนั้ จะ หมายถงึ นสิ ยั ใจคอ ท่าทแี ละทศั นคตขิ องคนแตล่ ะคน อุปสรรคภายนอกจะเกดิ ขน้ึ ในลกั ษณะเช่น ธรรมเนยี มทไ่ี ม่เปิดโอกาสใหเ้ ดก็ ไดซ้ กั ถามตาม ความอยากรอู้ ยากเหน็ ธรรมเนียมของการชอบคดิ ตามอย่างกนั ซง่ึ ถ้าคดิ แปลกจากคนอ่นื จะไม่เป็น ทย่ี อมรบั ของสงั คม ธรรมเนียมทเ่ี น้นบทบาทความแตกต่างระหว่างเพศอย่างชดั เจนในเร่อื งหน้าท่ี ของหญงิ และชาย วฒั นธรรมสงั คมใหค้ ่านิยมกบั ความสาเรจ็ และไม่ยอมรบั ความลม้ เหลวทาใหค้ น ไม่กลา้ ทดลองทาสงิ่ ใหม่ๆ การเน้นระเบยี บและกฏเกณฑม์ ากเกนิ ไปถ้าเปลย่ี นแปลงเพยี งเลก็ น้อย กถ็ อื เป็นความผดิ ซง่ึ ขาดความยดื หยนุ่ ทาใหไ้ ม่กลา้ แสดงความคดิ สรา้ งสรรคอ์ อกมา อุปสรรคภายในท่เี กิดข้นึ จากตวั เราเองก็ได้แก่ ความกลวั ท่ีจะถูกตาหนิตเิ ตียนและหาว่า แปลก ความเคยชนิ การคดิ แบบเดมิ ท่เี คยทาอยู่เป็นประจา การมอี คตหิ รอื มที ศั นะท่คี บั แคบว่า คาตอบท่ถี ูกต้องมเี พยี งคาตอบเดยี ว ความเฉ่ือยชาและอดื อาดในการเรม่ิ คดิ เรมิ่ ทาทาใหข้ าดแรง กระตุ้นทจ่ี ะทาสง่ิ ใหม่ๆ สรุปว่าถ้าเราตอ้ งการจะพฒั นาความคดิ สร้างสรรคข์ องเราใหเ้ กดิ มากขน้ึ ก็ ตอ้ งพยายามกาจดั อุปสรรคทงั้ ภายนอกและภายในทง้ิ ไปใหไ้ ดม้ ากทส่ี ุด การพฒั นาและส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ ในสมยั ก่อนเราเช่อื กนั ว่าความคดิ สร้างสรรค์นัน้ เป็นพรสวรรค์ท่ตี ดิ ตวั คนบางคนมาตงั้ แต่ เกดิ แต่พอมาถึงปัจจุบนั ท่เี ป็นยุคแห่งวทิ ยาการทาให้ความเช่อื ดงั้ เดมิ ท่มี เี คยมมี าปรบั เปล่ยี นไป เพราะนกั จติ วทิ ยาส่วนใหญ่เหน็ พอ้ งต้องกนั ว่าความคดิ สรา้ งสรรคน์ นั้ เป็นความสามารถทม่ี อี ย่ใู นตวั มนุษยท์ กุ คนตงั้ แตเ่ กดิ เพยี งแต่มกี ารแสดงออกหรอื มพี ฒั นาการมากน้อยต่างกนั ไป และยงั สามารถ พฒั นาเพม่ิ ใหม้ มี ากขน้ึ ดว้ ยการฝึกฝนอย่างสม่าเสมอ การส่งเสรมิ ความคิดสร้างสรรค์นัน้ อาจทาได้ทงั้ ทางตรงโดยการสอนและฝึกอบรม และ ทางออ้ มกส็ ามารถทาไดด้ ว้ ยการจดั บรรยากาศสภาพแวดลอ้ มทส่ี ง่ เสรมิ ความเป็นอสิ ระในการเรยี นรู้ อย่างเชน่ การสง่ เสรมิ ใหใ้ ชจ้ ติ นาการตนเอง สง่ เสรมิ และกระตุน้ การเรยี นรอู้ ย่างตอ่ เน่อื ง ยอมรบั ความสามารถและคณุ คา่ ของคนอย่างไม่มเี งอ่ื นไข แสดงใหเ้ หน็ ว่าความคดิ ของทุกคนมคี ณุ คา่ และนาไปใชป้ ระโยชน์ได้ ใหค้ วามเขา้ ใจ เหน็ ใจและความรสู้ กึ ของคนอน่ื

อยา่ พยายามกาหนดใหท้ ุกคนคดิ เหมอื นกนั ทาเหมอื นกนั ควรสนบั สนุนผคู้ ดิ คน้ ผลงานแปลกใหมไ่ ดม้ โี อกาสนาเสนอ เอาใจใสค่ วามคดิ แปลกๆของคนดว้ ยใจเป็นกลาง ระลกึ เสมอว่าการพัฒนาความคดิ สร้างสรรค์ต้องค่อยเป็นค่อยไปและใช้ เวลา เทคนิคการพฒั นาความคิดสรา้ งสรรค์ การพฒั นาความคดิ สรา้ งสรรคน์ นั้ มเี ทคนคิ ทใ่ี ชก้ นั อยหู่ ลายวธิ กี ารดว้ ยกนั อนั ไดแ้ ก่ การระดมสมอง(Brainstorming) เป็ นเทคนิคเพ่ือรวบรวมทางเลือกและการ แก้ปัญหา โดยให้โอกาสในการคดิ อย่างอสิ ระท่สี ุดและไม่มกี ารวพิ ากษ์วจิ ารณ์ใดๆระหว่างการคดิ เพราะการวพิ ากษ์วจิ ารณ์จะเป็นการขดั ขวางความคดิ สรา้ งสรรค์ การปลูกฝังความกล้าท่ีจะทาส่งิ สร้างสรรค์ เป็นเทคนิคท่ีใช้การตงั้ คาถามง่ายๆ เพ่อื ใหใ้ ห้คดิ โดยจดั ใหอ้ ย่ใู นสภาพแวดลอ้ มท่เี ป็นทย่ี อมรบั ของผูอ้ ่นื เม่อื ฝึกฝนมากเขา้ ก็จะช่วยใน การพฒั นาความคดิ สรา้ งสรรคใ์ หม้ มี ากขน้ึ การสร้างความคิดใหม่ เป็ นอีกเทคนิคหน่ึงโดยใช้การแจกแจงวิธีการในการ แกป้ ัญหาใดปัญหาหน่งึ มาใหไ้ ด้ 10 วธิ กี าร จากนนั้ กแ็ บง่ 10 วธิ กี ารทไ่ี ดอ้ อกเป็นวธิ กี ารย่อยๆลงไป อกี เพอ่ื ใหไ้ ดท้ างเลอื กหรอื คาตอบทด่ี ที ส่ี ดุ การตรวจสอบความคดิ เป็นเทคนิคทใ่ี ชก้ ารคน้ หาความคดิ หรอื แนวทางทใ่ี ชใ้ นการ แกป้ ัญหาต่างๆ โดยการตรวจสอบความคดิ ของผทู้ เ่ี คยทาไวแ้ ลว้ การคิดแก้ปัญหาอย่างสรา้ งสรรค์ กลิ ฟอรด์ ได้กล่าวถึงบุคลกิ ภาพของคนท่มี คี วามคดิ สรา้ งสรรค์ว่า จะต้องมคี วามฉับไวท่รี ู้ ปัญหาและมองเห็นปัญหา มคี วามว่องไวและสามารถจะเปล่ยี นความคดิ ใหม่ๆไดง้ ่าย ซ่งึ แสดงให้ เหน็ ว่าการแกป้ ัญหาเป้นกจิ กรรมทส่ี าคญั ยงิ่ ของชวี ติ ทต่ี อ้ งทาใหส้ าเรจ็ ลุล่วงจงึ จะทาใหช้ วี ติ สามารถ ดาเนินไปไดอ้ ย่างมคี วามสุข ดงั นนั้ จงึ มคี วามจาเป็นทจ่ี ะตอ้ งเรยี นรูว้ ธิ กี ารแก้ปัญหาอย่างสรา้ งสรรค์ โดยปกตคิ นเราทวั่ ไปมกั เลอื กวธิ กี ารทจ่ี ะเลย่ี งปัญหามากกว่าการเผชญิ ปัญหา ซง่ึ ถา้ คนเรารจู้ กั ทจ่ี ะ เรยี นรกู้ ารแกป้ ัญหาอยา่ งสรา้ งสรรคก์ จ็ ะมชี วี ติ ทส่ี นุกสนานร่าเรงิ และความสุขมากยง่ิ ขน้ึ

การคดิ แกป้ ัญหาอยา่ งสรา้ งสรรคน์ นั้ ประกอบไปดว้ ยกระบวนการคดิ 4 ขนั้ ตอนคอื การค้นหาความหมายของปัญหา ขนั ตอนน้ีจะมคี วามสาคญั มาก เพราะถา้ เรารวู้ ่า อะไรคอื ปัญหาท่แี ท้จรงิ กส็ ามารถหาหนทางในการแก้ได้ตรงมากขน้ึ อกี ทงั้ ทาให้ เกดิ ความมนั่ ใจมองเห็นปัญหาได้ทะลุปรุโปร่ง อนั จะทาให้ไดค้ าตอบท่ชี ดั เจนและ เป็นการแกป้ ัญหาอย่างสรา้ งสรรคด์ ว้ ย การเปิดใจกวา้ งเพ่อื นาไปสู่วธิ กี ารแก้ไขปัญหา นักคดิ แกป้ ัญหาอย่างสรา้ งสรรคจ์ ะ ทาการคดั เลือกความคดิ เห็นและข้อมูลต่างๆไว้เป็นจานวนมากก่อนท่ีจะพิสูจน์ แยกแยะให้ได้ความคดิ เห็นท่ีดีท่สี ุด ดงั นัน้ คนเราจึงต้องแสวงหาและเปิดประตูสู่ ความคดิ ไมว่าจะเป็นจากการอ่าน การสงั เกตและการทางานร่วมกนั การพสิ จู น์แยกแยะใหไ้ ดค้ วามคดิ เหน็ ทด่ี ที ส่ี ดุ การคดิ แกป้ ัญหาอยา่ งสรา้ งสรรคน์ นั้ มกั ตอ้ งใชว้ ธิ แี กป้ ัญหาหรอื คาตอบทด่ี กี วา่ หรอื มากกว่าวธิ กี ารแกป้ ัญหาหรือคาตอบ ท่ไี ด้มาครงั้ แรกเพียงอย่างเดียว เพราะความคดิ เห็นและขอ้ มูลท่สี าคญั ๆนัน้ มอี ยู่ อย่างมากมาย จงึ จาเป็นทจ่ี ะตอ้ งพยายามใหไ้ ดม้ าซ่งึ ความคดิ เหน็ ทด่ี ที ส่ี ุดโดยการ แยกแยะและคดั เลอื กออกมาเพอ่ื ใหไ้ ดข้ อ้ มลู ทด่ี ที ส่ี ดุ การเปลย่ี นความคดิ เหน็ ใหเ้ ป็นการกระทา จุดมุ่งหมายสาคญั ของการแกป้ ัญหากค็ อื การเปลย่ี นแปลงความคดิ เหน็ ไปสกู่ ารปฏบิ ตั จิ รงิ คนสว่ นใหญ่มคี วามคดิ สรา้ งสรรค์ แต่ไม่เคยนาไปสู่การปฏบิ ตั ิ ซง่ึ กระบวนการคดิ สรา้ งสรรคน์ ัน้ ไม่ไดจ้ บลงแค่คดิ ใน ใจ การเปล่ยี นความคดิ ไปสู่การปฏิบัตินัน้ ต้องเอาชนะอุปสสรคหลายอย่าง เช่น ความไม่มนั่ ใจในตวั เอง ความขลาดกลวั และต้องมคี วามมุ่งมนั่ เดด็ เด่ยี วในความ เพยี รไมว่ ่าจะใชเ้ วลานานสกั เท่าใด กจ็ ะไม่แปรเปลย่ี นความคดิ สรา้ งสรรคท์ ไ่ี ดเ้ พาะ ตวั เป็นรปู ร่างและตดิ ตามจนกระทงั่ เกดิ ความสมบรู ณ์ในทางปฏบิ ตั ิ จบเนื้อหาเรื่องการคิด

CULTIVATE YOUR OWN PATH Choose a job that suits you! With so many companies to choose from, you'll definitely be able to find one that suits you and your needs. Don't forget to bring a resume and portfolio so that companies can easily get to know you better. To learn more about this event, please visit our official website at reallygreatsite.com. You may also email us at [email protected].