วิทยาศาสตร์ ป.4

หนังสืออเิ ล็กทรอนกิ ส์ เรือ่ ง สัตว์มกี ระดูกสันหลงั และสัตว์ไม่มีกระดูกสนั หลงั จดั ทาโดย นางสาววริ ญั ญา รงุ่ เรือง รหสั 61941900522 กลุ่ม 5 ประกาศนียบัตรบัณฑติ วชิ าชพี ครู 61

คานา หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เรื่องสัตว์มีกระดูกสัน หลังและสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ได้จัดทาข้ึนเพ่ือใช้ ประกอบการเรียนการสอน สาหรับ นักเรียนตลอดจน บุคคลท่ีสนใจ ผู้พัฒนาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า เน้ือหาสาระของ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เล่มน้ี จะเป็นประโยชน์และให้ ความร้แู กผ่ ้เู รยี นและผ้สู นใจท่วั ไป นางสาววริ ญั ญา รงุ่ เรอื ง ประกาศนยี บตั รบณั ฑติ วชิ าชีพครู 61 1 มีนาคม 2562

สารบัญ 4 5 มารจู้ กั สัตวก์ ันเถอะ 8 สตั วม์ กี ระดกู สันหลัง 9 10 สัตวพ์ วกปลา 11 สัตวค์ รึง่ น้าครงึ่ บก 12 สตั วเ์ ลอ้ื ยคลาน 13 สตั วป์ ีก 14 สัตว์เลี้ยงลกู ดว้ ยนา้ นม 15 สตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั 16 พวกฟองนา้ 17 พวกสัตว์ลาตวั มโี พรง 18 สตั ว์ทะเลผิวขรุขระ 19 พวกหนอนตวั แบน 20 พวกหนอนตวั กลม 21 พวกลาตัวเปน็ ปลอ้ ง 22 พวกมขี าเปน็ ข้อ 23 พวกหอยและหมกึ ทะเล 24 สรุป 25 แบบทดสอบ บรรณานุกรม ผู้จัดทา

มารจู้ กั สตั วก์ นั เถอะ สัตว์ เป็นสิ่งมีชีวิตกลุ่มที่ใหญ่ที่สุด จัดอยู่ใน อาณาจักรสัตว์ (Kingdom Animalia) เป็นส่ิงมีชีวิตพวกที่นิวเคลียสมีผนังห่อหุ้ม ประกอบด้วย หลายเซลล์มีการแบ่งหน้าท่ีของแต่ละเซลล์เพื่อทา หน้าท่ีเฉพาะอย่างแบบถาวร ไม่มีคลอโรฟิลล์ สร้างอาหารเองไม่ได้ ดารงชีวิตไดห้ ลายลักษณะท้ังบนบกในนา้ และบางชนิดเปน็ ปรสติ ประเภทของสัตว์ สัตว์ในโลกนี้มีมากมายหลายชนิด นักวิทยาศาสตร์ได้จัดแบ่งสัตว์เป็นกลุ่ม โดยถือรูปร่างลักษณะที่ เหมือนกัน หรอื ตา่ งกันเปน็ สาคัญ อริสโตเติล นักวิทยาศาสตร์ชาวกรกี ใช้กระดกู สนั หลงั เปน็ เกณฑ์ในการแบ่งสตั วไ์ ดเ้ ปน็ 2 พวก คือ สัตว์มีกระดูกสันหลัง คือ สัตว์ที่มีกระดูกสันหลังเป็น แกนกลางรา่ งกาย สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังคือ สัตว์ท่ีไม่มีกระดูกสันหลังเป็น แกนกลางรา่ งกาย

สัตวม์ กี ระดกู สนั หลัง (Vertebrate) สัตว์มีกระดูกสันหลัง (Vertebrate) สงิ่ มชี ีวิตประเภทนี้มีกระดูกสันหลังหรือไขสันหลัง ส่ิงมีชีวิตที่มีกระดูกสันหลังเริ่มมีวิวัฒนาการมา เป็นเวลาประมาณ 505 ล้านปี ในยุคแคมเบรียน กลาง ซ่ึงเป็นส่วนหนึ่งของช่วงยุคแคมเบรียน โครงกระดูกของไขสันหลัง ถูกเรียกว่ากระดูกสัน หลัง รวมทั้งยังมีสัตว์ท่ีคนรู้จักมากท่ีสุดอีกด้วย ปลา สัตว์สะเทินน้าสะเทินบก สัตว์เลื้อยคลาน นก และสัตว์เล้ียงลูกด้วยนม (รวมทั้งมนุษย์)เป็น ส่งิ มชี วี ิตทีม่ กี ระดกู สันหลังทั้งสน้ิ

สัตวม์ ีกระดกู สนั หลัง (Vertebrate) สัตว์มีกระดูกสันหลัง คือกระดูกสันหลังจะ อยู่เป็นแนวยาวไปตามด้านหลังของสัตว์ กระดูกสันหลังจะต่อกันเป็นข้อๆ ยืดหยุ่น เคลื่อนไหวได้มีหน้าที่ช่วยพยุงร่างกายให้เป็น รูปร่างทรวดทรงอยู่ได้และยังช่วยป้องกัน เส้นประสาทอีกดว้ ย

สัตวม์ ีกระดูกสันหลงั (Vertebrate) สัตว์พวกมีกระดูกสันหลัง นักวิทยาศาสตร์ยังแบ่ง ออกเปน็ 5 พวกคอื สัตวพ์ วกปลา สตั วค์ ร่ึงบกครึ่งนา้ สตั วเ์ ลื้อยคลาน สัตวป์ กี สัตวเ์ ลย้ี งลูกด้วยนม

1. สตั วพ์ วกปลา ปลา เป็นสัตว์พวกหายใจด้วยเหงือก มีครีบใช้ เคล่ือนไหวและทรงตัว มีเกล็ดปกคลุมตัว มีเส้น ข้างตัว เป็นส่วนรับความรู้สึกส่ันสะเทือน แบง่ เปน็ 2 ชนดิ คือ 1. ปลากระดกู อ่อน เชน่ ปลาฉลาม ปลากระเบน 2. ปลากระดูกแข็ง เช่น ปลาดุก ปลานิล ปลา ตะเพยี น ฯลฯ

2. สตั วค์ รึ่งนา้ ครงึ่ บก สัตว์สัตว์ครึ่งบกคร่ึงน้า เป็นสัตว์พวกวางไข่ ในน้า ตัวอ่อนหายใจด้วยเหงือกและผิวหนัง เม่ือโตเต็มวัยหายใจด้วยปอดและผิวหนัง เพราะอยู่บนบก ผิวหนังเปียกช้ืน ไม่มีเกล็ด เป็นสัตว์เลือดเยน็ ได้แก่ กบ คางคก เขียด ปาด อ่งึ อ่าง ซาลามานเดอร์ งูดนิ

3. สตั วเ์ ล้อื ยคลาน สัตว์เลื้อยคลาน เป็นสัตว์ท่ีส่วนมาก ดารงชีวิตอยู่บนพื้นดิน วางไข่บนบก ไข่มีไข่ แดงมากเพ่ือเป็นอาหารของตัวอ่อน ผิวหนัง ลาตัวแห้ง มีเกล็ด หายใจด้วยปอดตลอดชีวิต และเป็นสัตว์เลือดเย็น พวกที่อาศัยอยู่บนบก เช่น กิ้งก่า จ้ิงเหลน จิ้งจก แย้ สัตว์พวกที่อยู่ได้ ทง้ั ในนา้ และบนบก เช่น เต่า จระเข้ งูบางชนิด

4. สตั ว์ปกี สัตว์ปีก เป็นสัตว์เลือดอุ่น มีขนเป็นแผงปก คลมุ ตวั ขาหนา้ เปล่ียนเปน็ ปีก ปากเป็นจะงอย ที่ ปอดมีถุงลมช่วยหายใจและระบายความร้อน ไม่ มีกระเพาะปัสสาวะ ออกลูกเป็นไข่ สัตว์ปีกท่ี สามารถบินได้ คือ นกชนิดต่างๆ เช่น นกเขา นกพิราบ นกอินทรี รวมท้ังเป็ดและไก่ ส่วนสัตว์ ปีกท่ีบินไม่ได้ ได้แก่ นกกีวี นกกระจอกเทศ และ นกเพนกวิน เป็นตน้

5. สตั ว์เลีย้ งลกู ดว้ ยนา้ นม สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เป็นสัตว์เลือดอุ่น ตัว เมียมีต่อมน้านมเลี้ยงลูก หายใจด้วยปอด มี แขนและขาไม่เกิน 2 คู่ มีตอ่ มเหงื่อใต้ผิวหนัง มี ขนเป็นเส้นปกคลมุ ตัว ออกลกู เป็นตัว ได้แก่ คน ชา้ ง ม้า วัว หมี ลิง ปลาวาฬ ปลาโลมา คา้ งคาว สาหรับตัวตุ่นปากเป็ดเท่านั้นที่ออกลูกเป็นไข่ แตเ่ มอ่ื เตบิ โตแลว้ แม่ใช้นา้ นมเล้ยี งเชน่ กนั

สัตว์ไมม่ กี ระดกู สนั หลงั (Invertebrates) สัตว์ไม่มกี ระดูกสันหลัง ลกั ษณะโดยทั่วไปของสัตวไ์ มม่ ีกระดูกสนั หลัง สัตว์ไมม่ ีกระดกู สันหลัง เปน็ สัตวท์ ่ไี มม่ ีโครงกระดูก ภายในลาตัว มักจะมีขนาดเล็ก ถ้ามขี าจะมีจานวนขามาก และมีการเคลอ่ื นทแ่ี ตกต่างกัน แบง่ ตามประเภทของสตั ว์ ไม่มกี ระดกู สันหลงั ไดด้ ังน้ี ประเภทของสตั ว์ไม่มกี ระดกู สันหลัง พวกฟองนา้ พวกสตั ว์ลาตัวมีโพรง พวกหนอนตวั แบน พวกหนอนตวั กลม พวกลาตวั เปน็ ปล้อง พวกมขี าเป็นขอ้ พวกหอยและหมึกทะเล สตั ว์ทะเลผวิ ขรุขระ

1. พวกฟองนา้ พวกฟองน้า สัตว์พวกน้ีลาตัวเป็นโพรง มี ช่องเปิดด้านบน มีรูพรุนให้น้าออก มีหนาม หรือเส้นใยเป็นโครงค้าจุนร่างกาย สืบพันธุ์ได้ ท้ังแบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ ไม่มีระบบ ประสาท ส่วนใหญ่อาศัยในน้าเค็ม เช่น ฟองน้าตา่ งๆ

2. พวกสตั ว์ลาตวั มโี พรง พวกสัตว์ลาตัวมีโพรง สัตว์พวกนี้ลาตัว คล้ายทรงกระบอก มีช่องเปิดออกจากลาตัว เพียงช่องเดียว กลางลาตัวเป็นโพรง เป็นทาง ให้อาหารเข้า และกักอาหารออกจากลาตัว มี เข็มพิษไว้ป้องกันตัวและจับเหย่ือ สืบพันธุ์ได้ ท้ังแบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ บางชนิด อาศัยในน้าเค็ม เช่น แมงกะพรุน ปะการัง ดอกไม้ทะเล และบางชนิดอาศัยในน้าจืด เช่น ไฮดรา

3. สัตว์ทะเลผวิ ขรุขระ สัตว์ทะเลผิวขรุขระ สัตว์พวกน้ีตามผิวลาตัว มักหยาบ ขรุขระ และแข็ง เพราะมีสารพวก หินปูนเป็นองค์ประกอบ ไม่มีส่วนหัว บางชนิด ร่างกายแยกเป็นแฉก เช่น ดาวทะเล บางชนิด รูปร่างกลมแบน เช่น อีแปะทะเล บางชนิดมี หนามยาวทั้งลาตัว เช่น เม่นทะเล บางชนิดมี ผิวหนังหนา ขรุขระแตไ่ มแ่ ข็ง เช่น ปลิงทะเล สัตว์ พวกน้ีหายใจโดยใช้ปุ่มตามผิวหนัง สืบพันธุ์ได้ท้ัง แบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ ส่วนใหญ่เพศผู้ และเพศเมียแยกจากกัน

4. พวกหนอนตัวแบน พวกหนอนตัวแบน สัตว์พวกน้ีลาตัวแบน ยาว มีปาก แต่ไม่มีทวารหนัก ไม่มีระบบ หมุนเวียนเลือด สืบพันธ์ุได้ท้ังแบบอาศัยเพศ และไม่อาศัยเพศ มี 2 เพศในตัวเดียวกัน ส่วน ใหญ่ดารงชีวิตเป็นปรสิต เช่น พยาธิตัวตืด พยาธิใบไม้

5. พวกหนอนตวั กลม พวกหนอนตวั กลม สัตว์พวกน้ลี าตัวกลมยาว ผวิ เรยี บ ไมเ่ ปน็ ปล้อง มีปากและทวารหนกั ไม่มี ระบบเลือด เพศผแู้ ละเพศเมยี แยกกันคนละตัว สืบพนั ธุ์แบบอาศยั เพศ ดารงชีวิตเป็นปรสติ ใน ร่างกาย เช่น พยาธไิ ส้เดือน พยาธิตัวจ๊ดี

6. พวกลาตวั เป็นปลอ้ ง พวกลาตัวเป็นปล้อง สัตว์พวกน้ีลาตัวกลม ยาว คล้ายวงแหวน ต่อกันเป็นปล้อง ผิวหนัง เปียกช้ืน มีระบบหมุนเวียนเลือดแบบปิด มี ระบบประสาท และระบบทางเดินอาหาร สืบพันธ์ุแบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ มี อวัยวะสืบพันธุ์ทั้ง 2 เพศในตัวเดียวกัน บาง ชนิดอาศัยบนบก เช่น ไส้เดือนดิน ทากดูด เลอื ด บางชนิดอาศยั ในนา้ เช่น ปลงิ นา้ จืด

7. พวกมีขาเป็นข้อ พวกมีขาเป็นข้อ สัตว์พวกน้ีจะมีขาต่อกัน เป็นข้อๆ ลาตัวแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนหัว ส่วนอก และส่วนท้อง มีระบบหมุนเวียนเลือด มรี ะบบประสาท และมีระบบทางเดินอาหารท่ี สมบูรณ์ สืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ สัตว์พวกน้ี ได้แก่ แมลงต่างๆ ปู กุง้ แมงป่อง แมงดาทะเล ตะขาบ ก้ิงกือ เป็นตน้

8. พวกหอยและหมึกทะเล พวกหอยและหมึกทะเล สัตว์จาพวกน้ีลาตัวน่ิม มี หัวใจสูบฉีดเลือด หอยเคล่ือนท่ีได้โดยกล้ามเน้ือท่ีย่ืน ออกจากตัว ส่วนหมึกทะเลเคล่ือนท่ีโดยใช้หนวด และการพ่นน้าออกจากลาตัว สัตว์พวกน้ีส่วนใหญ่ หายใจด้วยปอดและผิวหนัง สืบพันธ์ุโดยอาศัยเพศ ออกลูกเปน็ ไข่ ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในน้าเค็ม เชน่ หอย และหมึกทะเล บางชนิดอาศัยอยู่บนบก เช่น หอย ทาก

สรปุ สัตว์แต่ละชนิดที่อาศัยอยู่ตามธรรมชาติ มี ลักษณะโครงสร้างภายนอกและภายในแตกต่างกัน สัตว์เป็นส่ิงมีชีวิตเพราะเคล่ือนท่ีได้ กินอาหารได้ หายใจได้ ขัยถ่ายได้ และสามารถขยายพันธุ์ออกลูก ออกหลานได้ ทาให้สัตว์มีจานวนเพิ่มมากข้ึนในโลก ของเรามีสัตว์จานวนมากมายหลายชนิด สัตว์แต่ละ ชนิดมีธรรมชาติและมีการดารงชีวิตแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับลักษณะโครงสร้างภายนอกและลักษณะ โครงสร้างภายในของสตั ว์นน้ั

แบบทดสอบ 1. สัตว์เลย้ี งลกู ดว้ ยนา้ นมท่ีอยูใ่ นนา้ คอื ข้อใด ก. ปลาหมกึ ข. ปลาโลมา ค. ปลากระเบน ง. ปลาไหล 2. ขอ้ ใดเปน็ สิง่ สาคญั ทท่ี าให้นกบนิ ได้ ก. มีขน ข. มตี วั เลก็ ค. มปี กี กว้างใหญ่ ง. กระดูกเปน็ โพรง 3. การทก่ี บอยู่ในรูนิ่ง ๆ ในฤดูแล้ง เรียกวา่ อย่างไร ก. เตรียมผสมพนั ธ์ุ ข. สะสมพลัง ค. สงบนิ่ง ง. จาศีล

แบบทดสอบ(ต่อ) 4. สัตวใ์ นขอ้ ใดเป็นสตั ว์เลอื ดอนุ่ ทั้งหมด ก. เสือ จระเข้ ข. ววั กบ ค. กระรอก เตา่ ง. ชะนี นกยงู 5. ข้อใดท่เี ปน็ ลกั ษณะเหมือนกันของสตั วค์ รง่ึ น้าครง่ึ บกและสตั วเ์ ล้อื ยคลาน ก. การเคลอื่ นที่ ข. ลกั ษณะของผวิ หนงั ค. ไขม่ ีเปลือกแข็งหมุ้ ง. อณุ หภูมใิ นรา่ งกาย 6. ก้งุ จัดอย่ใู นจาพวกใด ก. ลาตัวมโี พรง ข. พวกมขี าเปน็ ขอ้ ค. หอยและหมึกทะเล ง. สัตว์ทะเลผวิ ขรุขระ 7. ไฮดราจัดอยู่ในจาพวกใด ก. ฟองนา ข. ลาตวั มีโพรง ค. หนอนตวั แบน ง. หนอนตัวกลม

แบบทดสอบ (ตอ่ ) 8. อวัยวะของปลาหมกึ ท่ีชว่ ยในการเคลอ่ื นท่ี คือ ข้อใด ก. หาง ข. ลาตวั ค. หนวด ง. ครีบหาง 9. สัตว์ในข้อใดจดั อยู่ในกลุ่มเดยี วกนั ท้ังหมด ก. กุ้ง หอย หมกึ ข. พยาธิตัวตดื พยาธติ วั จี๊ด ค. ปะการัง ดอกไมท้ ะเล กลั ปังหา ง. พยาธิไสเ้ ดือน ไสเ้ ดอื นฝอย ไสเ้ ดอื นดนิ 10. ข้อใดที่ไมจ่ ดั อยใู่ นพวกสัตว์ทะเลผวิ ขรขุ ระ ก. ดาวทะเล ข. ปลาหมึก ค. เมน่ ทะเล ง. อีแปะทะเล

บรรณานุกรม http://www.thaigoodview.com/library/teacher show/nakhonsithamrat/wanna_w/animal_w/se c01p07.html

ผ้จู ัดทา ชื่อ นางสาววริ ัญญา รงุ่ เรอื ง ชื่อเลน่ บี รหัสนกั ศึกษา 61941900522 กลุ่ม 5 หลกั สตู รประกาศนียบตั รบณั ฑติ วิชาชพี ครู 61 มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ลาปาง