70 เส้นทางตามรอยพระบาท ไม่มีที่ใดในแผ่นดินไทย ที่พระองค์เสด็จไปไม่ถึง

จัดท�ำโดยการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยศูนย์บริการข่าวสารการท่องเท่ียว 1672www.tourismthailand.org

ตาม70รอเสย้นพทราะบงาท ไม่มีท่ีใดบนผืนแผ่นดินไทย ที่พระองค์เสด็จไปไม่ถึง “คนไทยโชคดที ส่ี ดุ ในโลก เพราะเรามพี ระมหากษตั รยิ ท์ ท่ี รงงานหนกั และทมุ่ เทพระวรกาย เพอ่ื ใหป้ ระชาชนของพระองค์ มอี าชพี ทดี่ ี มรี ายไดท้ ม่ี นั่ คง สามารถพงึ่ พาตวั เองไดอ้ ยา่ งยง่ั ยนื ” ตลอด 70 ปี ทผี่ า่ นมา พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระนางเจา้ ฯพระบรมราชนิ นี าถและพระบรมวงศานวุ งศท์ กุ พระองค์ ตา่ งทมุ่ เททรงงานหนกั เพอ่ื ใหค้ นไทยมคี วามเปน็ อยู่ทด่ี ขี น้ึ โครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� รมิ ากมายหลายพนั โครงการ จงึ เกดิ ขนึ้ ในทกุพน้ื ทบี่ นผนื แผน่ ดนิ ไทย การทอ่ งเทยี่ วแหง่ ประเทศไทย (ททท.) ไดจ้ ดั ทำ� หนงั สอื 70 เสน้ ทางตามรอยพระบาทเพอ่ื แนะนำ� เสน้ ทางทอ่ งเทย่ี ว ทเ่ี ราคนไทยควรไปเหน็ ควรไปเรยี นรู้ ควรไปสมั ผสั ดว้ ยตวั เองเนอื่ งในโอกาสมหามงคล ที่พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ภมู ิพลอดุลยเดชเสดจ็ เถลงิ ถวัลยราชสมบตั ิ ครบ 70 ปี ในวนั ที่ 9 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2559 และเพอ่ืเปน็ การเฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ทรงเจรญิพระชนมพรรษาครบ 7 รอบ ในวนั ที่ 12 สงิ หาคม พ.ศ. 2559 70 เสน้ ทางตามรอยพระบาท คอื สว่ นหนง่ึ อนั นอ้ ยนดิ ของโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ ทก่ี ารทอ่ งเทย่ี วแหง่ ประเทศไทย อยากจะพาทกุ ทา่ นไปสมั ผสั หลายโครงการในเลม่ น้ี คอื โครงการหลวง ทสี่ วยงามครบครนั เปน็ ไดท้ งั้ แหลง่ เรยี นรู้ และแหลง่ ทอ่ งเทย่ี วไปพรอ้ มกนั ไมว่ า่ จะเปน็ สถานเี กษตรหลวงอา่ งขาง ศนู ยว์ จิ ยั เกษตรหลวงเชยี งใหม่ (ขนุ วาง) ทห่ี ลายคนปกั หมดุ เอาไวว้ า่ หา้ มพลาด เมอื่ ถงึ ฤดกู าลทเี่ หมาะสมหลายโครงการเปน็ เหมอื นพพิ ธิ ภณั ฑท์ มี่ ชี วี ติ ทใี่ หแ้ นวคดิ และหลกั การในการประกอบอาชพี ดว้ ยหลกั เกษตรทฤษฎใี หม่ หรอื แนวคดิ เศรษฐกจิ พอเพยี งทจี่ บั ตอ้ งได้ เชน่ โครงการหลวงปงั คา่ ศนู ยก์ สกิ รรมไรส้ ารพษิ หรอื บางโครงการเพง่ิ เรมิ่ ตน้ ยงั ไมเ่ สรจ็ สมบรู ณด์ ีอยา่ ง เขอ่ื นหว้ ยโสมง แตก่ ท็ ำ� ใหเ้ ราไดม้ องเหน็ พระอจั ฉรยิ ภาพของพระองค์ ทท่ี รงมองเหน็ อนาคตทยี่ าวไกล อยากใหท้ กุ คนไปสมั ผสั กบั 70 เสน้ ทางตามรอยพระบาท ไมว่ า่ จะไปเพอ่ื ใหเ้ หน็ เพอ่ืเรยี นรู้ หรอื เพอื่ เพลดิ เพลนิ ไมว่ า่ จะออกไปเพอ่ื เหตผุ ลใดกต็ าม สง่ิ หนงึ่ ทท่ี กุ คนจะได้กลบั มา คอื ความรสู้ กึ ทชี่ ว่ ยตอกยำ�้ วา่ “คนไทยชา่ งโชคดเี หลอื เกนิ ทไี่ ดเ้ กดิ มาในแผน่ ดนิ นี้ ในแผน่ ดนิ ทม่ี พี ระมหากษตั รยิ ์ คอยดแู ลพวกเรามาตลอด 70 ป”ี การทอ่ งเทีย่ วแห่งประเทศไทย

สารบญัภาคเหนือเชยี งราย10 โครงการพฒั นาดอยตุง (พ้ืนทท่ี รงงาน) อันเนอื่ งมาจากพระราชด�ำร ิ12 ศนู ย์พัฒนาโครงการหลวงผาต้งั 14 ศูนยว์ ิจัยและพฒั นาชานำ�้ มนั และพืชนำ�้ มนัเชยี งใหม่ 16 พระตำ� หนกั ภพู ิงคราชนิเวศน ์ 18 ศนู ย์พฒั นาโครงการหลวงตนี ตก 20 ศนู ยพ์ ัฒนาโครงการหลวงมอ่ นเงาะ 22 ศูนยพ์ ฒั นาโครงการหลวงห้วยลกึ24 ศูนย์วจิ ัยเกษตรหลวงเชียงใหม่ (ขนุ วาง)26 ศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาห้วยฮ่องไคร้ อันเนือ่ งมาจากพระราชดำ� ริ 28 สถานีเกษตรหลวงอ่างขาง นา่ น 30 ศูนย์ภฟู ้าพฒั นา อันเน่อื งมาจากพระราชดำ� ริ32 สถานพี ฒั นาการเกษตรทสี่ งู ตามพระราชดำ� ริ บา้ นสะจกุ -สะเกย้ี งพะเยา 34 ศนู ย์พฒั นาโครงการหลวงปงั ค่า พษิ ณโุ ลก 36 โครงการพัฒนาป่าไม้ตามพระราชด�ำริ ภหู นิ ร่องกลา้ 38 สวนพฤกษศาสตรบ์ า้ นร่มเกล้า พษิ ณุโลก ในพระราชด�ำริ แม่ฮอ่ งสอน 40 ศูนยบ์ ริการและพัฒนาท่ีสูงปางตอง ตามพระราชด�ำริ42 ศนู ยบ์ ริการและพฒั นาลุม่ นำ�้ ปาย ตามพระราชดำ� ริ (ทา่ โป่งแดง)

ภาคอสี านกาฬสินธ์ุ44 พพิ ธิ ภัณฑส์ ริ นิ ธร 46 ศนู ยศ์ ลิ ปวฒั นธรรมผู้ไทย ผา้ ไหมแพรวา บ้านโพน นครราชสีมา 48 ศูนยก์ ารเรียนรปู้ รชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งฯ ค่ายสรุ นารี 50 ศูนยส์ ง่ เสริมกสิกรรมไรส้ ารพษิ ตามโครงการพระราชด�ำริบึงกาฬ 52 โครงการชลประทาน อา่ งเก็บนำ้� บึงโขงหลงเลย 54 ศนู ย์วิจยั พชื สวนเลย (ภูเรือ) สกลนคร 56 ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกดุ นาขาม58 ศูนย์ศกึ ษาการพัฒนาภูพาน อนั เน่ืองมาจากพระราชดำ� ริสุรนิ ทร ์60 พพิ ธิ ภณั ฑสถานแห่งชาตสิ รุ ินทร ์62 หมู่บ้านทอผา้ ไหม บา้ นทา่ สว่าง

ภาคกลางกาญจนบุรี64 พระบรมราชานุสาวรยี ์สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช 66 วดั พระแทน่ ดงรัง วรวหิ าร ฉะเชิงเทรา 68 ศนู ย์ศึกษาการพฒั นาเขาหินซ้อน อนั เนือ่ งมาจากพระราชด�ำริปทมุ ธาน ี 70 พพิ ิธภณั ฑเ์ กษตรเฉลมิ พระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประจวบครี ขี นั ธ ์ 72 ศูนย์ศึกษาเรยี นรรู้ ะบบนิเวศป่าชายเลนสริ นิ าถราชินีพระนครศรีอยธุ ยา 74 ศนู ย์ศลิ ปาชพี บางไทร 76 พระราชวังบางปะอินและวัดนเิ วศธรรมประวตั ิ ราชวรวิหาร เพชรบุร ี78 โครงการชา่ งหัวมนั ตามพระราชดำ� ริ80 โครงการศึกษาวจิ ยั และพัฒนาสง่ิ แวดล้อมแหลมผักเบีย้ ลพบุรี 82 เขือ่ นป่าสกั ชลสิทธ์ ิ สมทุ รปราการ 84 โครงการประตูระบายน�ำ้ คลองลดั โพธ์ิสมทุ รสงคราม 86 โครงการอัมพวา-ชยั พัฒนานรุ กั ษ์88 อุทยานพระบรมราชานสุ รณ์ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หล้านภาลยัสระบุรี 90 พิพิธภัณฑส์ องกษัตริย์ไทย-เดนมารค์ สุพรรณบุรี 92 ศูนย์เรยี นร้วู ิถีชีวติ และจิตวิญญาณชาวนาไทย-นาเฮยี ใช้อ่างทอง 94 ศูนยต์ กุ๊ ตาชาววังบา้ นบางเสดจ็

ภาคตะวนั ออกจนั ทบุรี96 จุดชมววิ เนินนางพญา ถนนเฉลมิ บรู พาชลทิต 98 โครงการศนู ยพ์ ัฒนาไม้ผลตามพระราชดำ� ริ 100 ศนู ยศ์ ึกษาการพัฒนาอ่าวคงุ้ กระเบนฯชลบรุ ี 102 โครงการอนรุ กั ษพ์ ันธุกรรมพืชฯ104 โครงการปา่ สิรเิ จริญวรรษ106 ศูนย์ศึกษาธรรมชาติและอนรุ กั ษ์ปา่ ชายเลน108 ศูนยอ์ นรุ กั ษ์พนั ธุเ์ ตา่ ทะเล กองทัพเรือ สัตหบีตราด 110 ศูนย์การเรยี นรู้เศรษฐกิจพอเพยี ง เรือนจำ� ชัว่ คราวเขาระกำ� นครนายก 112 เข่อื นขนุ ดา่ นปราการชล114 โรงเรยี นนายรอ้ ยพระจุลจอมเกลา้116 ศูนย์ภมู ิรักษธ์ รรมชาต ิปราจนี บรุ ี 118 โครงการห้วยโสมง อันเนอื่ งมาจากพระราชด�ำร ิ120 โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภเู บศรระยอง 122 ท่งุ โปรงทอง124 โครงการศนู ยบ์ ริการพฒั นาปลวกแดงตามพระราชด�ำริ126 ศูนยว์ จิ ัยทรพั ยากรทางทะเลชายฝง่ั อ่าวไทยฝ่ังตะวันออก สระแกว้ 128 โรงเรยี นกาสรกสวิ ทิ ย์ ภาคใต้กระบ่ี 130 ศนู ย์วจิ ยั และพัฒนาประมงชายฝง่ั กระบ่ี (ศูนย์ปลานีโม) 132 ศนู ยส์ ง่ เสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร (พชื สวน) ชุมพร 134 โครงการพัฒนาพนื้ ทห่ี นองใหญ่ ตามพระราชด�ำริ 136 โครงการพัฒนาสว่ นพระองค์138 อุทยานแหง่ ชาตหิ มูเ่ กาะชมุ พรนครศรธี รรมราช 140 โครงการพัฒนาพืน้ ท่ลี ่มุ น้�ำปากพนังนราธิวาส 142 ศนู ยว์ จิ ัยและศึกษาธรรมชาตปิ ่าพรสุ ิรนิ ธร144 ศูนยศ์ ึกษาการพฒั นาพิกุลทองฯ พังงา 146 ศนู ย์อนรุ ักษ์อุทยานใต้ทะเลจุฬาภรณ์ยะลา 148 โครงการไมด้ อกเมืองหนาวฯ



ตาม70รอเสย้นพทราะบงาท

โครงการพัฒนาดอยตุง (พ้นื ท่ที รงงาน)อันเนอื่ งมาจากพระราชดำ� ริจ.เชยี งรายโครงการในพระราชด�ำริ จากแนวพระราชด�ำรขิ องสมเดจ็ พระศรีนครนิ ทรา-เพอื่ ยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ บรมราชชนนี และพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ ัว เมอ่ื คร้งั อดตี ท�ำใหว้ ันนโี้ ครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นท่ี อนรุ ักษส์ บื สานศลิ ปะ ทรงงาน) อนั เนื่องมาจากพระราชด�ำริ มูลนธิ ิแม่ฟา้ หลวงวัฒนธรรม ประเพณขี อง ในพระบรมราชปู ถัมภ์ กลายมาเป็นแหลง่ การเรยี นรทู้ ี่ชาวไทยภเู ขาและชาวไทย เผยความงดงามท้ังทัศนียภาพ และวฒั นธรรมท่ีได้รบั การ สืบสาน จนกลายเป็นแหล่งทอ่ งเที่ยวที่ผู้คนแวะเวียน ภาคเหนือให้คงอยู่ มาสูดอากาศบรสิ ุทธิ์ ชมนานาพรรณไมท้ ่ีงอกงาม และ ตลอดไป สมั ผัสทศั นยี ภาพอนั รม่ รื่นสบายตาอยา่ งไม่ขาดสาย 10 โครงการอนั เนอื่ งจากพระราชดำ� รขิ องสมเดจ็ ยา่ แหง่ นี้ ก่อต้ังขนึ้ ในปี พ.ศ. 2531 ครอบคลุมพืน้ ที่ อำ� เภอแม่จนั อำ� เภอแม่ฟ้าหลวง และอ�ำเภอแมส่ าย ท่ีประกอบไป ด้วย ชนเผา่ อาขา่ ลาหู่ จีนก๊กมนิ ตง๋ั ไทใหญ่ ไทลอ้ื และ ไทลัวะ มากกว่า 11,000 ชวี ิต ภายหลังสมเดจ็ ย่าทรงได้ แรงบนั ดาลใจ จากพระราชกรณยี กจิ ของพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว ทรงแกป้ ญั หาเรอื่ งการปลูกฝ่นิ ของ ชาวไทยภเู ขามาโดยตลอด ด้วยเหตนุ ้ีสมเดจ็ ย่า มี พระราชประสงค์ ท่จี ะพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตใหก้ บั ชาวบา้ น บนดอยตงุ ใหส้ ามารถพึง่ พาตนเองได้อยา่ งย่งั ยนื พรอ้ มทง้ั อนรุ กั ษส์ บื สานศลิ ปวฒั นธรรม ประเพณขี อง ชาวไทยภเู ขาและชาวไทยภาคเหนอื ใหค้ งอยตู่ ลอดไป วนั นี้โครงการพฒั นาดอยตุงฯ คือแหล่งเรยี นร้งู านฝมี ือ และการแปรรูปจากผลผลิตทางการเกษตรใหเ้ ป็น ผลิตภณั ฑ์ทีผ่ สมผสานความทนั สมยั และรากเหงา้ ของ วฒั นธรรมท้องถิ่นไดอ้ ยา่ งลงตัว

• ภาคเห ืนอ •ทรปิ ตัวอยา่ ง 3 วัน 2 คืนเส้นทางท่องเทยี่ ว จ.เชยี งราย • อัตราคา่ เข้าชม (บัตรรวม การวนั แรก เข้าชมพระตำ� หนกั ดอยตงุ สวนช่วงเชา้ แมฟ่ า้ หลวง และหอพระราชประวตั )ิ• อทุ ยานศิลปวฒั นธรรมแมฟ่ า้ หลวง ทง้ั ชาวไทยและชาวต่างชาติ ราคาศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์ วถิ ีชีวติ ชาวเชียงราย 150 บาท เดก็ ที่สว่ นสูงไมเ่ กินช่วงบ่าย 120 ซม. เข้าชมฟรี  • ชมขัวศลิ ปะ รว่ มกิจกรรมงานศิลปะกับศลิ ปนิ • มรี ถสองแถวบรกิ าร ตงั้ แต่ 07.00 น. และ ชมศลิ ปะบา้ นด�ำของ อ.ถวัลย์ ดัชนี รถออกทกุ 20 นาทีวันทีส่ องชว่ งเช้า• พระตำ� หนักดอยตุง ชมสวนแมฟ่ ้าหลวง ท่ีเท่ียวห้ามพลาด หอแหง่ แรงบนั ดาลใจ พระตำ� หนกั ดอยตงุ ท่ีประทับชว่ งบ่าย แปรพระราชฐานเพอ่ื ทรงงานของ• ศนู ยผ์ ลติ และจำ� หนา่ ยงานจากดอยตงุ ซอ้ื ผลติ ภณั ฑ์ สมเด็จย่า ดอยตุงชมโรงงานทอผ้า เซรามิก ร้านดอยตงุ ไลฟส์ ไตล์ จำ� หนา่ ยวันที่สาม ผลิตภัณฑง์ านฝมี ือของดอยตุงชว่ งเชา้ อาทิ ผ้าทอมือ เส้ือผ้า พรมทอมือ• หอฝน่ิ อทุ ยานสามเหลยี่ มทองคำ� อำ� เภอเชยี งแสน ของตกแต่งบ้าน อุมงคมุข อโุ มงคก์ าลเวลาทรี่ วบรวมเรื่องฝนิ่ ที่ กจิ กรรมหา้ มพลาด สมบรู ณท์ ส่ี ดุ • เรียนร้เู ร่ืองราวความเปน็ มาของชว่ งบ่าย• ตลาดแมส่ าย เลอื กซ้ือสินคา้ จากไทย-เมียนมาร์ โครงการทหี่ อพระราชประวตั ิ • ร้านมมุ กาแฟ โครงการพัฒนา ดอยตงุ จบิ กาแฟสดรสเย่ียมของ โครงการ เวลา 08.00-17.00 น. อ.แมส ายโคดพรองฒั ยกนตาารงุ โครงการพฒั นาดอยตุง ศ(พนู นื้ยท์ทอ่ที่ งรเงทงย่ี าวนแ)ละบรกิ าร สำ� นกั งาน 1149 อ.เชียงแสน ประสานงานโครงการพฒั นาดอยตงุ อาคารอเนกประสงค์ พระตำ� หนกัพระตำหนักดอยตุง อ.แมจ นั ดอยตงุ อ.แมฟ่ า้ หลวง จ.เชยี งรายสวนแมฟาหลวง 1 โทร. 0-5376-7015-12หอแหง แรงบนั ดาลใจ www.doitung.com นแทมาานอฟ าาากชหาาลศตวยิ งาน เปดิ ใหเ้ ขา้ ชม : ทกุ วนั 07.00-17.00 น. เหนือ ฤดทู อ่ งเทยี่ ว : ตลอดปี จกาากรตเดวั ินเมทอื างงเชยี งราย ใชเ้ สน้ ทางหลวง อ.เมอื งเชียงราย หมายเลข 1 ราว 45 กม. เลยี้ วซา้ ย เขา้ ทางหลวงหมายเลข 1149 ไปอกี ประมาณ 15 กม. Lat. : 20.297889 Long. : 99.813426 11

ศูนยพ์ ัฒนาโครงการหลวงผาตง้ัจ.เชียงราย ศูนยพ์ ัฒนาและ เพราะการพฒั นาการเกษตรอยา่ งถูกวธิ ี ชว่ ยเพม่ิ ส่งเสริมอาชพี ให้แก่ ความยัง่ ยืนและสร้างรากฐานอาชีพภายในชุมชนอย่าง เกษตรกร โดยเน้น มัน่ คง วันน้ีศูนย์พฒั นาโครงการหลวงผาตัง้ ไม่เพียงเปน็ การปลกู ผักภายใต้ แหล่งผลิตผลทางการเกษตรทมี่ คี ุณภาพ ตลอดจนมรี ะบบ อนรุ กั ษ์ดินและนำ�้ ทด่ี ีเพยี งเทา่ นนั้ บา้ นผาตั้งยงั กลาย โรงเรือนและลด เป็นแหลง่ ทอ่ งเที่ยวทส่ี �ำคญั ในบทบาทชุมชนอนรุ ักษ์ การใชส้ ารเคมี ทรัพยากรธรรมชาตแิ หล่งส�ำคญั ของจงั หวัดเชยี งราย จากเดิมที่เคยเปน็ หนว่ ยยอ่ ยของศนู ยพ์ ฒั นา โครงการหลวงห้วยแล้ง ภายหลังไดร้ ับถวายฎกี าการ พฒั นาปรบั ปรงุ พนื้ ทจี่ ากชาวบา้ นหมบู่ า้ นผาตง้ั บา้ นรม่ ฟา้ ผาหม่น และบา้ นศิลาแดง หมอ่ มเจา้ ภศี เดช รชั นี องค์ประทานมลู นธิ โิ ครงการหลวง โปรดให้จัดตงั้ ศนู ยพ์ ัฒนาโครงการหลวงผาต้ังข้ึน ในวนั ที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2550 เพอื่ ชว่ ยสง่ เสรมิ และพฒั นาอาชพี แกช่ าวบา้ น ศนู ยพ์ ฒั นาโครงการหลวงผาต้งั มีการปรับพื้นที่ ภายในศนู ยฯ์ สำ� หรบั วางแผนทดสอบและสาธติ วธิ ีการ ปลกู ผักและไม้เมืองหนาว รวมถึงการเลีย้ งสัตวไ์ ด้แก่ กระตา่ ย แพะ ไกก่ ระดกู ดำ� และหมู เพอื่ หลอ่ เลยี้ งชมุ ชน ประกอบด้วย คนจนี คณะชาติ มง้ เยา้ มเู ซอ อกี ้อ ไทลอ้ื และคนพน้ื เมอื งมากกวา่ 600 ครวั เรอื นอยา่ งทว่ั ถงึ12















ศนู ยพ์ ฒั นาโครงการหลวงม่อนเงาะจ.เชยี งใหม่ ณ ภูเขาสูงอันเป็นท่ีตงั้ ของหมบู่ า้ นมอ่ นเงาะ อำ� เภอแมแ่ ตง แต่เดิมเคยเป็นท่ีอยู่อาศัยของชาวเขา เผ่าม้ง ซึ่งมกั จะด�ำรงชพี ด้วยการปลกู ฝ่นิ และมฐี านะ เม่ือเผชญิ ปัญหา ยากจน โครงการหลวงจงึ เรมิ่ พฒั นาและสง่ เสรมิ การปลกู ผกั พ้ืนที่ราบมนี อ้ ย เปน็ ล�ำดับแรก โดยเนน้ แก้ปญั หาพน้ื ท่สี ูงชนั ยากตอ่ การ ทวั่ บรเิ วณล้วนเปน็ เพาะปลกู พืชผกั ที่เลือกปลูกจึงตอ้ งเหมาะสมทสี่ ุดกบั เทอื กเขา ยากตอ่ การ พน้ื ที่เนินเขา เช่น ผักกาดสายพันธ์ตุ า่ งๆ กะหล่�ำปลี เพาะปลกู นักวิชาการ นานาชนดิ ฟกั ทองญปี่ นุ่ หวั ไชเทา้ ญป่ี นุ่ ฯลฯ วธิ กี ารปลกูเกษตรของโครงการหลวง ทีผ่ า่ นการวจิ ยั มาแลว้ นนั้ ทางโครงการหลวงไดส้ ่งต่อให้ กบั เกษตรกร เนรมติ พน้ื ที่เทือกเขาแห้งแลง้ ใหก้ ลบั กลาย จึงตอ้ งท�ำงานหนกั เป็นอีกหนึ่งววิ งดงามใหไ้ ด้เยยี่ มชม เพ่ือค้นหาทางแก้ไข หลงั จากไดร้ บั การฟน้ื ฟผู นื ปา่ ทำ� ใหด้ อยมอ่ นเงาะกลบั มาปัญหาด้านพนื้ ทีท่ �ำกิน เขยี วชอุ่มและงดงามขนึ้ อีกครง้ั กลายเป็นจุดท่องเที่ยว ของม่อนเงาะ ในฝันของนักท่องไพร ทางโครงการจัดเตรียมบา้ นพัก แสนสบายใหบ้ ริการ พรอ้ มร้านอาหารทจ่ี ดั เสริ ฟ์ อาหาร พ้ืนเมอื งคณุ ภาพดี แขกทมี่ าเยอื นจะได้ความรเู้ กีย่ วกบั การเกษตรไปดว้ ยจากแปลงไม้ดอก และพืชผักตา่ งๆ รวมไปถึงไรช่ า ไร่กาแฟ ท่เี รยี งรายอยา่ งงดงาม20

• ภาคเห ืนอ •ทริปตัวอย่าง 2 วนั 1 คืน • หากเดนิ ทางมาในฤดฝู น ควรเลือกเดินทางดว้ ยรถโฟร์วลีเสน้ ทางท่องเที่ยวโครงการหลวง จ.เชียงใหม่ • ผา้ ปกั และทอลายของชาวเขาวันแรก เผ่าม้งเปน็ อีกหนึง่ ชอ็ ปปงิ้ ลสิ ต์ชว่ งเชา้ ทน่ี า่ ซอื้ หากลับไปเปน็ ท่ีระลึก• โครงการหลวงมอ่ นเงาะ สัมผสั วิถชี าวมง้ ชมแปลงปลกู ชาลงุ เดช โรงเพาะเหด็ ระบบปดิ ที่เท่ยี วหา้ มพลาด แปลงกลว้ ยไมซ้ มิ บเิ ดยี ม ภมู ปิ ญั ญาการทำ� เหมยี้ ง หมบู่ า้ นเหล่าพัฒนาชมุ ชน แบบด้งั เดมิ ท่องเท่ยี ว สมั ผสั วิถชี วี ติ และชว่ งบา่ ย วฒั นธรรมความเป็นอยขู่ อง• ดอยหลวงเชียงดาว ชมพรรณไม้หายากท่เี ดยี ว ชาวพนื้ เมือง ในไทย เชน่ คอ้ เชียงดาว สงิ โตเชยี งดาว ไรช่ าสวนลุงเดช จบิ ชาพรอ้ มวนั ท่ีสอง ชมวิวสวย ที่เน้นปลูกชา และยังมีชว่ งเชา้ สวนเงาะ สม้ มะขามใหเ้ ขา้ ชมด้วย• เยี่ยมชมโครงการหลวงหว้ ยลกึ แปลงสง่ เสรมิ ไม้ดอก สารพันช่วงบ่าย ดอกไมแ้ ปลกตาอยา่ ง ไมใ้ บวานลิ ลา• เรียนร้วู ถิ ีพอเพียงท่ี ดารา ดาเล บา้ นดนิ ฟาร์ม ซมิ บเิ ดยี ม และกลว้ ยไมน้ านาพรรณ• เดนิ เลน่ ถนนคนเดินทา่ แพ เชียงใหม่ กิจกรรมหา้ มพลาด • กางเต็นท์คา้ งคนื และตืน่ ขน้ึ มา ชมความงดงามยามพระอาทติ ยข์ น้ึ ทจี่ ุดชมววิ ดอยมอ่ นเงาะ จดุ ลองแพมจดดุออ สยนงูเงสาดุ ะ ไป อ.ฝาง ศนู ยพ์ ฒั นาโครงการหลวงมอ่ นเงาะ ม.4 ต.เมอื งกา๋ ย อ.แมแ่ ตง จ.เชยี งใหม่โคศรมนู งอ ยกนพาเรฒังหานละาวง ปางอสุ า โทร. 08-1025-1002 เปดิ ใหเ้ ขา้ ชม : ทกุ วนั แมตม ลาลาดยั เวลา 08.00-18.00 น. 1095 ฤดทู อ่ งเทย่ี ว : ตลอดทง้ั ปีไป อ.ปาย วัดสบเปง 107 การเดนิ ทาง วงิ่ เส้นทางหลวงสาย 107 มุง่ หนา้สถานแี มห ลอด ไปทางแม่รมิ ตรงไปราว 30 กม. เมอื่ ถึงอ�ำเภอแมแ่ ตงให้เล้ียวซ้ายเหนือ อ.แมรมิ เขา้ สู่ทางหลวงสาย 1095 ว่งิ ตรงไป ไป จ.เชยี งใหม ประมาณ 13 กม. ให้เลยี้ วขวา ตามปา้ ยของโครงการ วง่ิ ตามทาง มาอกี ประมาณ 7 กม. ให้เล้ียวซา้ ย ไปก็จะถงึ ที่หมายคือบ้านมอ่ นเงาะ ถนนปลายทางค่อนขา้ งแคบควร ขับขดี่ ว้ ยความระมดั ระวัง LLoatn. g:. 1: 99.187.8809351664 21

ศูนย์พฒั นาโครงการหลวงหว้ ยลึกจ.เชยี งใหม่ เริ่มจากฎกี า ยอ้ นไปเมื่อราวปี พ.ศ. 2521 เมื่อชาวเขาเผา่ มง้ ของชาวเขา ทข่ี อ ได้อพยพหาท่ีทำ� กินแห่งใหม่ และไดถ้ วายฎีกาถึง พระราชทานผืนดนิ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั เพือ่ ขอที่ทำ� กินแห่งใหม่ ท�ำกินกบั พอ่ หลวง ทดแทนทีเ่ ก่าทีม่ สี ภาพดินไมเ่ หมาะสม พระบาทสมเด็จ-กลายเปน็ โครงการหลวง พระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าใหโ้ ครงการหลวง ทส่ี รา้ งรายไดแ้ ละ เข้าช่วยเหลอื ร่วมใหค้ วามรเู้ กี่ยวกบั การบูรณะพ้นื ทีท่ ำ� กนิ อาชพี เกษตรกรรม บ้านห้วยลึก แมจ้ ะใชเ้ วลานานในการปลูกป่าทดแทนและ ที่ย่งั ยนื ใหก้ ับชาวเขา ดแู ลผนื ปา่ ในทส่ี ุดพื้นทห่ี ้วยลึกกก็ ลับกลายเปน็ พื้นทีอ่ ุดม สมบูรณ์ทเี่ ตม็ ไปดว้ ยธรรมชาตสิ วยงาม เหมาะสมในการ ทุกคน ท�ำการเกษตร โครงการหลวงหว้ ยลกึ ครอบคลมุ พน้ื ที่รับผดิ ชอบ 2 หม่บู ้าน ประกอบด้วย เผ่าม้ง กะเหรีย่ ง และคนเมือง ภมู ปิ ระเทศสว่ นใหญม่ ลี กั ษณะเปน็ ทรี่ าบ สลบั กบั หมภู่ เู ขาท่ี ทบั ซอ้ นอย่างงดงาม และมอี ากาศที่เยน็ ท�ำใหเ้ หมาะแก่ การท่องเทยี่ วสัมผัสธรรมชาติ และยงั ถูกจัดสรรเปน็ พ้ืนที่ ส�ำหรับท�ำการเกษตรแบบย่ังยนื ที่ส่งเสรมิ วจิ ัยและ เพาะพนั ธุ์ใหก้ บั เกษตรกรชาวไทยภูเขา มีทั้งสารพัน แปลงพชื เมืองหนาว อย่าง แคนตาลูป หรอื ผักสลัด รวมท้ัง พชื ผกั ทีไ่ มค่ อ่ ยไดพ้ บเหน็ จากทไ่ี หน อย่าง แปลงผกั กาด หอมห่อ ผกั กาดขาวปลี ฯลฯ แปลงสมุนไพร หรอื แปลง ดอกไม้ อยา่ ง เบญจมาศ ผลไมท้ ั้งหมดนเี้ พาะปลูกสลับกัน ตลอดท้งั ปี ทำ� ใหศ้ นู ยพ์ ัฒนาโครงการหลวงหว้ ยลกึ กลาย เปน็ อีกหน่งึ ปลายทางทไ่ี มค่ วรพลาด22

































• ภาคเห ืนอ •ทรปิ ตัวอยา่ ง 3 วนั 2 คนื • มีลานกว้างสำ� หรบั กางเตน็ ท์ ใกล้กับจุดชมววิ ทีส่ ามารถรองรบัเสน้ ทางทอ่ งเทย่ี ว จ.พษิ ณโุ ลก-เพชรบูรณ์ นกั ทอ่ งเทยี่ วไดป้ ระมาณ 200 คนวันแรก : พษิ ณุโลกชว่ งเชา้ ท่เี ท่ียวห้ามพลาด• อุทยานแหง่ ชาตินำ้� ตกชาตติ ระการ จุดชมวิวค้อเดียวดาย จดุ หมายท่ีช่วงบา่ ย ไมค่ วรพลาด สำ� หรบั การชมทะเล• ชมสวนพฤกษศาสตร์บ้านรม่ เกล้า หมอกในฤดูฝนวันท่สี อง : เพชรบูรณ์ พเสนั น้ ธทไ์ุ มาส้งวศยกึ งษามาแธลระรมหงชิ่ หาอ้ตยิ จยาุดมชคมำ�่ คนืชว่ งเชา้ กิจกรรมห้ามพลาด• อทุ ยานแห่งชาตภิ หู ินร่องกล้า ชมจดุ ชมววิ • ชมทวิ ทศั นม์ มุ กวา้ งของยอดดอย พานอรามา ทุ่งดอกกระดาษ ผาบอกรักฯช่วงบา่ ย ภสู อยดาวจากระยะไกล และ• ภูทับเบกิ ชมไร่สตรอว์เบอรร์ ี ทศั นยี ภาพครอบคลมุ พนื้ ท่ี 3ช่วงเยน็ จงั หวดั คอื พษิ ณโุ ลก อตุ รดติ ถ์• ถนนคนเดินไทหล่ม ถนนสายวัฒนธรรม ของ และเลย รวมถงึ ประเทศลาว อำ� เภอหล่มสกั เปดิ ทุกวันเสาร์ ทจี่ ดุ ชมววิ คอ้ เดยี วดายวันท่ีสาม : เพชรบรู ณ์ • ชมหง่ิ หอ้ ยยามคำ�่ คนื ทเ่ี สน้ ทางชว่ งเช้า ศกึ ษาธรรมชาตภิ ายในสวน• ชุมชนทอผา้ มุกและหมู่บ้านตมี ดี บา้ นใหม่ พฤกษศาสตรบ์ า้ นรม่ เกลา้ ฯชว่ งบ่าย • ชมสวนกหุ ลาบหลากสายพนั ธแ์ุ ละ• อทุ ยานเพชรบุระ สกั การะพทุ ธมหาธรรมราชา กหุ ลาบพนั ปี ทข่ี นึ้ ชอ่ื วา่ หาชมยาก องค์จ�ำลอง ตลอดจนพนั ธไ์ุ มน้ านาพรรณเหนือ 1268 จสต..วบพนอ่ ิษพภณาฤคโุกลอษก.ศชาาตสติ ตรระบ์ กา้ารนรจม่.พเษิกณลา้โุ ลก โเปทริด.ใ0ห-เ้5ข5้า3ช1ม-6: 7ว1ัน5จ, นั08ท-ร1-์2เ8ส7า-ร4์ 994 1047 ฤเวดลูทาอ่ 0ง8เ.ท00่ยี -ว16: .3ม0กรนา.คม-กุมภาพนั ธ์ 1239 สวนจบพ.าพนฤษิ กรณมษเโุศกลาลกสาตร จกหปตหใอหไพ1ชป1า.รานมมรฤช้เปกงระวกส่าาากไเตรชยยยน้ษตปด่อะวัาบเเทติศินนลลมเชแรมราาขขทกานกิละสงอืณลาาว้ห11กตงบงับรเ22ามรลปา้8ใรร39์บาชน้ีย0รถ76ยา้้เแวะทมสเกนขชลหผลา่า้นมรวาว้ง่าใขนท่ม.ชชาาใน่วชทเมานถ1เ้ ตกยสเ้ง1ึงท่ีบส.บล้นอหบส4าา้น้้า.รทมว3อ่นงวทกินแาาัดภโถาายปงยโารึงงบเงก่คลแสขคถ์ LLoatng: 1:71.60008.98064248811 1143 1268 1143 1237 อุทยภานูสวแนหทง ชราาตยิ 39 จ.พษิ ณโุ ลก

ศนู ย์บริการและพัฒนาท่ีสูงปางตองตามพระราชดาํ ริ จ.แม่ฮ่องสอน แหล่งท่องเทย่ี ว ชนื่ ชมสายหมอกยามเชา้ ทป่ี า่ สนรมิ อา่ งเกบ็ นำ�้ ปางองุ๋ ตามรอยพระบาท คอื กจิ กรรมทอ่ งเทย่ี วยอดนยิ มอนั ดบั ตน้ ๆ ของคนทไ่ี ดม้ า เยอื นแมฮ่ อ่ งสอน ซง่ึ ปางองุ๋ นน้ั ถอื เปน็ ส่วนหนง่ึ ของศูนย์ ยุทธศาสตร์ บรกิ ารและพัฒนาทีส่ ูงปางตอง ตามพระราชดาํ ริ แต่ทนี่ ่ี ดา้ นการพฒั นาและ ไม่ได้มดี แี คป่ างอุง๋ เท่านั้น สง่ เสริมอาชีพ เพราะทศี่ นู ยบ์ รกิ ารและพฒั นาทสี่ งู ปางตองฯ หรือ ศนู ยป์ างตอง ปัจจุบันมีการขยายพืน้ ที่โดยแบง่ เปน็ โครงการพระราชดำ� รปิ างตอง 1 (หว้ ยมะเขอื สม้ ) โครงการ พระราชด�ำรปิ างตอง 2 (ปางอุ๋ง) โครงการพระราชด�ำริ ปางตอง 3 (แมส่ ะงา-หมอกจำ� แป่) และโครงการ พระราชด�ำริปางตอง 4 (พระตำ� หนกั ปางตอง) พัฒนาเป็น ศนู ย์แห่งการเรยี นรบู้ นพ้นื ทส่ี งู และเป็นแหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว ตามรอยพระบาทแหง่ สำ� คญั ศูนย์ปางตอง คือแหล่งเรียนรสู้ กู่ ารขยายผล เพ่อื ชุมชน คน และปา่ ในพืน้ ที่เป้าหมาย ประกอบไปด้วย ศูนยก์ ารวิจยั เชิงพัฒนาสง่ เสริมอาชพี บนพน้ื ที่สงู หลายแขนง สถานีวจิ ัยทดสอบพันธสุ์ ตั ว์ การเพาะเล้ยี ง และขยายพนั ธ์สุ ัตวป์ า่ ตลอดจนศูนยอ์ นุรกั ษ์และจดั การ พืน้ ทีป่ ่า และการพฒั นาระบบไฟฟา้ พลังนำ้� เรียกวา่ เปน็ แหลง่ ทอ่ งเท่ียวท่ามกลางธรรมชาติ ที่นอกจาก จะได้ความเพลิดเพลินแลว้ ยังมีความรมู้ ากมายตดิ ตวั กลับไปเต็มกระเป๋า40

ทรปิ ตวั อยา่ ง 3 วัน 2 คืน • ภาคเห ืนอ •เส้นทางท่องเทย่ี วปางตอง 2 (ปางองุ๋ ) • พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัวจ.แมฮ่ อ่ งสอน และสมเด็จพระนางเจา้ ฯวนั แรก : เชียงใหม่-แมฮ่ อ่ งสอน พระบรมราชินีนาถ เสดจ็ มาช่วงเชา้ ประทบั แรมทพี่ ระตำ� หนกั ปางตอง• ชมววิ ที่จดุ ชมวิวดอยกวิ่ ลม คร้ังแรกในปี พ.ศ. 2524ช่วงบ่าย ทเ่ี ทีย่ วหา้ มพลาด• เยยี่ มชมหลวงพอ่ อ่นุ เมอื ง วัดน�้ำฮู และเจดยี ์ พระต�ำหนักปางตอง ชมเรือน อนสุ รณส์ ถานพระสุพรรณกัลยา ประทับแรมไม้ 6 หลงั ที่ซอ่ นตวั อยู่• พระธาตุแมเ่ ย็น ชอ็ ปปงิ้ ถนนคนเดนิ ปาย ท่ามกลางแมกไมบ้ นไหลเ่ ขาวันทส่ี อง : แม่ฮอ่ งสอน สถานเี พาะเลีย้ งสตั ว์ป่าปางตองชว่ งเช้า ชมสัตว์ป่าหาดูยากกวา่ 30 ชนดิ• เดนิ ทางไปจุดชมวิวทะเลหมอกหยุนไหล เชน่ เสือลายเมฆ หมคี วาย ไก่ฟ้า บ้านสันติชล แวะจดุ ชมววิ ปางมะผ้า นกยูง เปน็ ต้นช่วงบา่ ย สถานีแปลงพันธ์ไุ มด้ อก ชมเรอื น• โครงการพระราชด�ำรปิ างตอง 2 (ปางอุ๋ง) เพาะชำ� ต้นกล้าไมเ้ มืองหนาว พระต�ำหนกั ปางตอง ชมพืน้ ทเี่ ล้ียงแกะ หลากหลายสายพันธุ์• ศูนยบ์ ริการและพฒั นาท่สี งู ปางตอง กิจกรรมห้ามพลาด พระต�ำหนักปางตอง • ลัดเลาะเนินเขา ข้ามล�ำธารขึ้นไป• เยี่ยมชมภูโคลนคันทรีคลับช่วงเยน็ ชมพระตำ� หนักปางตอง ที่มี• เยย่ี มชมพระธาตุดอยกองมู ทัศนียภาพที่สวยงาม เดินเล่นถนนคนเดนิ แม่ฮ่องสอน • ชมฝงู แกะและฝงู มา้ ทลี่ านทงุ่ หญา้• ชมทัศนยี ภาพท่วี ัดจองค�ำ-วดั จองกลาง ยามค่ำ� กว้าง แปลงผกั ปลอดสารพิษและวันทีส่ าม : แม่ฮอ่ งสอน ผักพื้นเมืองช่วงเชา้• เย่ียมชมวดั ต่อแพ ชมผา้ มา่ น 100 ปี ศตนูามยบพ์ รรกิะารราแชลดะาํ พรฒัิ นาทส่ี งู ปางตอง• เย่ียมชมอนสุ รณส์ ถานมติ รภาพไทย-ญีป่ ่นุ ต.หมอกจำ� แป่ อ.เมอื ง จ.แมฮ่ อ่ งสอนชว่ งบา่ ย โทร. 0-5361-1244• ชมบา้ นเมอื งปอน และวดั แมป่ าง เปดิ ใหเ้ ขา้ ชม : ทกุ วนั 08.30-16.30 น.• วัดพระธาตจุ อมแจง้ และศนู ย์วฒั นธรรม ฤดทู อ่ งเทย่ี ว : มกราคม-กมุ ภาพนั ธ์ แมส่ ะเรียง การเดนิ ทาง ใชท้ างหลวง 1095 แมฮ่ อ่ งสอน–ปายทศแีส่ ูนลูงยปะบพางรฒั ตกิ นอาารง บ.รกั ไท ถ้ำลอด เม่อื ถงึ กม.ท่ี 10 เลีย้ วซ้ายไปบา้ น หมอกจ�ำแป่ ประมาณ 70 กม. สนามบนิ 1095 LLaotn. g:. 1: 99.570.9149345299 แอม.เฮมอ อื งงสอน แมน ้ำปาย อ.ปาย 41น้ำผพารุบอ อ นง เข่อื นผาบอ ง 108วัดตอแพ อ.ขุนยวม เหนือ

ศูนยบ์ ริการและพัฒนาลมุ่ นำ้� ปายตามพระราชดำ� ริ (ทา่ โป่งแดง)จ.แม่ฮ่องสอน ด้วยความท่ีแมฮ่ อ่ งสอน ตัง้ อยู่กลางหุบเขาติดกบั ชายแดนพมา่ ทำ� ใหพ้ น้ื ทนี่ ้ันมคี วามส�ำคัญดา้ นความมนั่ คง ของประเทศอย่ไู ม่น้อย อีกท้ังประชากรในบรเิ วณโดยรอบลุ่มนำ�้ ปาย คอื จดุ แรก เป็นชาวเขา ซง่ึ มักทำ� การเกษตรแบบไร่เลอื่ นลอย ผลผลิต ทีก่ รมชลประทาน จงึ ไม่พอเพียงท�ำให้มีรายได้นอ้ ย ศูนยบ์ ริการและพฒั นา ใชพ้ ฒั นา ล่มุ นำ�้ ปาย จึงถือก�ำเนิดขึ้นดว้ ยความหว่ งใยในราษฎร ทรัพยากรธรรมชาติ ของจงั หวดั แม่ฮ่องสอน เนน้ การยกระดับวิถคี วามเป็นอยู่ และสิง่ แวดล้อมของ ของประชากรทกุ คนบนทส่ี งู ใหม้ ชี วี ติ สงบสขุ ตามแนวทางแมฮ่ อ่ งสอน ตามโครงการ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โครงการท่องเท่ยี วเชงิ อนรุ ักษ์ ณ ศนู ย์บริการและ ในพระราชดำ� ริ เป็น พฒั นาลมุ่ นำ้� ปายแหง่ นี้ เปน็ แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วใหม่ ซง่ึ ทำ� หนา้ ที่ศนู ยเ์ รยี นรสู้ กู่ ารขยายผล เป็นพพิ ิธภัณฑ์ธรรมชาติ เดินทางง่ายเพยี งแค่ 10 นาที เพอ่ื ชุมชน คนและป่า จากตวั เมือง กจ็ ะได้สัมผัสธรรมชาติอากาศบรสิ ทุ ธ์ิ และ ยังเก็บเก่ยี วสารพนั ความรเู้ กีย่ วกบั การใชช้ วี ติ ตามแนวคิด เศรษฐกจิ พอเพยี ง เน้นการเรียนรู้ด้วยฐานตา่ งๆ 9 ฐาน ไดแ้ ก่ ด้านปา่ ไม้ การจัดการไฟป่า การจดั การน้�ำ ดนิ และปยุ๋ ขา้ ว พชื ประมง ปศสุ ตั ว์ และการจดั การฟารม์ นบั เปน็ อกี ศนู ยก์ ารเรยี นรทู้ ี่ให้ความรรู้ อบดา้ นและ พร้อมสรรพอยา่ งแทจ้ ริง42