เนื้อในท้องไม่พร้อม

51

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก การรบั ฟงั อยา่ งตง้ั ใจและการสงั เกต นอกจากจะชว่ ยใหผ้ ใู้ หบ้ รกิ าร ไดข้ อ้ มลู ทเ่ี ปน็ ประโยชนแ์ ลว้ ยงั จะเปน็ การสรา้ งสมั พนั ธภาพ และ ความไว้วางใจแกผ่ ู้ใชบ้ รกิ าร และดว้ ยความไวว้ างใจนน่ั เอง ท่จี ะชว่ ยใหผ้ ใู้ หบ้ รกิ ารสามารถนา� พา ผใู้ ชบ้ รกิ ารใหม้ สี ว่ นรว่ มในแตล่ ะขนั้ ของการปรกึ ษาทางเลอื ก เพอ่ื ไปสูเ่ ปา้ หมายในการแกป้ ญั หา และนน่ั ยอ่ มหมายถงึ การทผ่ี ใู้ ชบ้ รกิ ารสามารถวเิ คราะหแ์ ตล่ ะทาง เลอื ก และตดั สนิ ใจเลอื กวธิ กี ารแกป้ ญั หาทเ่ี หมาะสมกบั สถานการณ์ ของแต่ละบคุ คลไดด้ ีที่สดุ 52

แนวทางและทกั ษะการตั้งค�าถามเชิงบวก มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 53 การตัง้ ค�าถามเป็นการเปิดโอกาสให้ผู้ใช้บริการปรึกษาทางเลือก ได้เล่าเรื่องราวที่ต้องการปรึกษา รวมทั้งความรู้สึกนึกคิด ตลอด จนความเช่อื ของตนแกผ่ ูใ้ ห้บรกิ าร การซักถาม ยังจะช่วยให้ผู้ใช้บริการได้ทบทวนเรื่องราวทีเ่ กิดขึน้ รวมทง้ั บคุ คลและปจั จยั ตา่ งๆ ทเี่ กยี่ วขอ้ ง เพอื่ ใหเ้ กดิ ความชดั เจน และเห็นรายละเอียดของแตล่ ะเร่ืองมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ยังเป็นการกระตุ้นให้เกิดการคิด เพื่อร่วมกันค้นหา หนทางการแกป้ ญั หาทเ่ี ปน็ ไปได้ รวมท้งั เปน็ การชกั ชวนใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ าร ได้วิเคราะหถ์ ึงข้อดแี ละข้อเสยี ของทางเลอื กตา่ งๆ

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก กำรต้ังค�ำถำม จึงเป็นเครื่องมือส�าคัญในการปฏิบัติงานให้ค�า ปรึกษา ลักษณะการถามแบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่ ค�าถามปดิ หมายถึงค�าถามทีก่ �าหนดทิศทางในการตอบไว้แล้ว ผู้ตอบเลือก ค�าตอบเพียงสน้ั ๆ วา่ “ใช่” หรอื “ไมใ่ ช”่ ค�าถามปิดใช้เมื่อต้องการค�าตอบเฉพาะ ควรใช้เพียงเพือ่ ตรวจ สอบความเข้าใจท่ีถกู ตอ้ งตรงกนั ค�าถามปลายปิดไม่เอื้อต่อการเปิดเผยตนเอง เน่ืองจากลักษณะ คา� ถามไมใ่ หโ้ อกาสในการสา� รวจความรสู้ กึ นกึ คดิ ของตนเอง ทา� ให้ ไดข้ อ้ มูลนอ้ ย และผถู้ กู ถามอาจเกิดความร้สู ึกเชิงลบ เหมือนถกู สอบสวน 54

คา� ถามเปิด มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 55 หมายถงึ คา� ถามในลกั ษณะทไ่ี มม่ กี ารกา� หนดขอบเขตการตอบ แต่ เปดิ โอกาสให้ผ้ตู อบมอี ิสระในการเล่า หรือเปิดเผยเรื่องราว รวม ถึงอารมณ์ ความรสู้ ึกตา่ งๆ ค�าถามเปิด มักเป็นค�าถามที่ข้ึนต้นด้วยค�าว่า “อย่างไร” หรือ “ทา� ไม” เป็นสว่ นใหญ่ คา� ถามลกั ษณะนม้ี กั ใชถ้ ามเพ่อื สรา้ งการสอ่ื สารระดบั ลกึ และกระตนุ้ ใหผ้ ใู้ ชบ้ ริการมสี ่วนรว่ มในการสนทนา รวมทัง้ ท�าให้ผู้ใช้บรกิ ารได้ สา� รวจความรสู้ กึ นึกคิดของตนเองผา่ นการเรียบเรยี งความคดิ ซึ่ง เปน็ ส่วนหนง่ึ ของการถ่ายทอดเรือ่ งราวผ่านคา� พดู นนั่ เอง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก คา� ถามตอ่ เน่ือง เปน็ อกี วธิ กี ารต้งั คา� ถามทม่ี คี วามสา� คญั ผใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งอาศยั การ สังเกตและพิจารณาค�าพูดหรือค�าตอบก่อนหน้าของผู้ใช้บริการ เพ่ือจะสรา้ งค�าถามตอ่ ไปท่มี คี วามเหมาะสม คา� ถามตอ่ เน่อื งมคี วามจ�าเปน็ โดยเฉพาะเม่อื ผใู้ ชบ้ รกิ ารแสดงความ รสู้ กึ หรอื อารมณท์ ร่ี นุ แรง เชน่ “ฉนั คดิ วา่ การทา� แทง้ คอื การฆา่ ” คา� พดู ลักษณะนีต้ ้องการการดแู ลความรู้สึก และคา� ถามท่ลี ึกยิ่งขึ้น ส่ิงส�าคัญท่ีสุดส�าหรับจังหวะเวลาเช่นนี้ ผู้ให้บริการต้องไม่ด่วน สรุปความคดิ การกระทา� หรือใชค้ า� พูดท่ีเปน็ การชนี้ า� เชน่ “ถ้า อย่างน้นั การยุตกิ ารต้ังครรภ์กไ็ มเ่ หมาะกบั คณุ ” หรือ “ท�าไมคิด อะไรง่ายๆ แบบน้ัน” แต่ควรต้งั ค�าถามตอ่ เนื่อง เช่น “อะไรท�าให้ คุณรู้สกึ แบบน้ันคะ/ ครับ” เปน็ ต้น 56

นอกจากนี้ บางค�าพูดยังแสดงให้เห็นว่า ผู้ใช้บริการขาดความรู้ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 57 ความเขา้ ใจในเรอื่ งตา่ งๆ เชน่ คา� พดู ทว่ี า่ “ยกลกู ใหส้ ถานสงเคราะห์ ก็เหมอื นทิ้งลกู นน่ั แหละ่ ” จา� เปน็ ท่ผี ใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งตอบสนองโดยการใหข้ อ้ มลู หรอื กระบวนการ ทา� งานทถ่ี กู ตอ้ งเพ่อื เปน็ การทา� ความเขา้ ใจ ปรบั ทศั นคตขิ องผใู้ ชบ้ รกิ าร ตอ่ ทางเลอื กต่างๆ ทม่ี ีอยู่ใหม้ ากขนึ้ ค�าถามต่อเน่ืองยังสามารถใช้เพ่ือค้นหาความกังวลที่แท้จริงของ ผูใ้ ช้บรกิ าร เช่น การทผี่ ู้ใชบ้ รกิ ารมีท่าทีไม่ยอมรบั การมอบเดก็ ให้ อยู่ในความดแู ลของสถานสงเคราะห์ อาจเพราะเข้าใจว่าเม่อื ท�า เชน่ นนั้ แลว้ จะไมม่ โี อกาสไดพ้ บลกู อกี เป็นตน้

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ฟงั และใชป้ ระโยชน์จำก “ควำมเงยี บ” 58 ความเงยี บทเ่ี กดิ ข้นึ ในระหวา่ งการปรกึ ษาทางเลอื ก ผใู้ หบ้ รกิ าร ควรรวู้ ธิ ที ่ีจะใช้ใหเ้ กิดประโยชน์ ท้งั นี้ ผู้ใหบ้ รกิ ารตอ้ งเข้าใจความหมายของความเงยี บท่ีเกิดขนึ้ ซึง่ ความเงียบในระหว่างการสนทนานั้น อาจมีความหมายใน เชิงบวก หรอื เชิงลบ ความเงียบ เชิงบวก อาจหมายถึงการทีผ่ ู้ใช้บริการก�าลังใช้ ความคดิ ใชเ้ วลาในการคน้ หาและ รวบรวมรายละเอยี ดประเดน็ ตา่ งๆ ถอื เปน็ โอกาสทผี่ ใู้ ชบ้ รกิ ารจะไดส้ า� รวจความคดิ และความ รสู้ กึ ของตนเอง หรอื เปน็ ไปไดว้ า่ ผใู้ ชบ้ รกิ ารกา� ลงั พกั จากความ เหน็ดเหนื่อยหลงั แสดงความรู้สกึ บางอยา่ งออกไป ในกรณีเช่นน้ี ผใู้ หบ้ ริการไมค่ วรรบกวน หรือขัดจังหวะ แต่ควร รอจนกวา่ ผใู้ ชบ้ ริการพรอ้ มท่จี ะพดู คุยตอ่ ไป

ความเงยี บ เชงิ ลบ ผใู้ ชบ้ รกิ ารอาจกา� ลงั รสู้ กึ ไมส่ บายใจ เชน่ รสู้ กึ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 59 อดึ อดั อบั อาย หรอื ไมต่ อ้ งการพดู ถงึ เรอ่ื งของตนเอง หรอื อาจเปน็ การ เงยี บเพอื่ แสดงความไมพ่ อใจ ตอ่ ตา้ น ไมใ่ หค้ วามรว่ มมอื เปน็ ตน้ กรณีเช่นน้ี ผู้ให้บริการต้องสังเกตท่าทเี พื่อให้เข้าใจความหมายที่แท้จริงของ ความเงียบท่ีเกิดข้ึน และเม่ือเห็นว่าก�าลังเกิดความรู้สึกเชิงลบข้ึนกับผู้ใช้บริการ ควรเปล่ยี นเร่อื ง หนั ไปพดู คยุ เรอ่ื งท่วั ๆ ไป เพอ่ื ผอ่ นคลายบรรยากาศ หรอื ปลอบใจ โดยไมพ่ ยายามบงั คบั ใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารตอ้ งพดู ถงึ เรอ่ื งดงั กลา่ ว ผู้ให้บริการปรึกษาทางเลือกยังสามารถใช้ “ความเงียบ” เป็นเครือ่ งมือในการ ทา� งานดว้ ยเชน่ กนั เชน่ ใชเ้ พอ่ื ทา� ใหจ้ งั หวะในการปรกึ ษาสงบลง หรอื แสดงความสนใจ ใหเ้ กยี รติ และ ใหเ้ วลาผใู้ ชบ้ รกิ ารไดค้ ดิ ไตรต่ รอง เงยี บเพ่อื ใหก้ า� ลงั ใจ เปดิ โอกาสใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ าร ไดพ้ ดู และคดิ หรอื อาจใชค้ วามเงยี บเพอ่ื แสดงถงึ ความไมเ่ ขา้ ใจทมี่ ตี อ่ ผใู้ ชบ้ รกิ าร สงิ่ สา� คญั คอื ผใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งมที กั ษะในการเขา้ ใจความหมายของความเงยี บท่เี กดิ ขึ้น และใช้การเงียบโดยมีจุดมุ่งหมายท่ีชัดเจน และระมัดระวังไม่ให้ผู้ใช้บริการ เกดิ ความเขา้ ใจผดิ

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก แนวทางและทักษะการแสดงความเข้าใจและเหน็ ใจ 60 ผใู้ ชบ้ รกิ ารอาจแสดงอารมณ์ ความทกุ ข์ ในขณะทเี่ ลา่ เรอ่ื งของตวั เอง เช่น กลวั โกรธแคน้ สบั สน ซึมเศร้า หมดหวงั ในชวี ติ ฯลฯ การแสดงความรู้สึกร่วมกับเรื่องราวของผู้พูดถือเป็นการแสดง ความเป็นมนุษย์ท่ีเห็นอกเห็นใจ และช่วยให้ผู้ประสบปัญหาไม่รู้ สึกโดดเดี่ยว รวมทงั้ เปน็ การกระตุ้นให้ผใู้ ช้บริการปรึกษามนั่ ใจใน ตวั เอง ตลอดจนตระหนกั ถงึ ความสามารถของตนเอง นอกจากน้ี ยงั ชว่ ยใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารปรกึ ษาเกดิ ความหวงั และกา� ลงั ใจ กลา้ ท่ีจะคิดและทา� ในสิง่ ที่ไมเ่ คยคิด หรอื เคยทา� มากอ่ น “ความเข้าใจและเห็นใจ” (Empathy) คือการที่ผู้ให้บริการรับรู้ถึง บรบิ ทและประสบการณใ์ นชวี ติ ของผใู้ ชบ้ รกิ าร ทา� ใหเ้ ขา้ ใจวา่ ดว้ ย ความเชอ่ื และมุมมองท่ถี กู หลอ่ หลอมมาเชน่ น้ี ผใู้ ชบ้ รกิ ารจงึ มคี วาม รู้สึกเช่นใด เพอ่ื จะตอบสนองไดอ้ ย่างเหมาะสม

ควำมเขำ้ ใจและเหน็ ใจ คอื กำรท่ผี ้ใู ห้บริกำรรบั รู้ถึงบริบทและ ประสบกำรณ์ในชีวติ ของผใู้ ช้บรกิ ำรท�ำให้ เขำ้ ใจวำ่ ควำมเชื่อและมมุ มองทีถ่ ูกหลอ่ หลอม มำเชน่ น้ี ผ้ใู ช้บรกิ ำรจึงมคี วำมรู้สกึ เช่นใด

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ผู้ให้บริการต้องระมัดระวังทีจ่ ะไม่เกิด “ความรู้สึกร่วม” ไปกับผู้ ใชบ้ รกิ าร (Sympathy) ทจ่ี ะทา� ใหเ้ กิดการ “เขา้ ขา้ ง” หรอื อคติต่อ เรื่องราวทีเ่ กิดขนึ้ หรอื ตอ่ บุคคลที่เก่ียวข้อง ซ่ึงไมเ่ ปน็ ผลดีต่อการ ปฏิบตั หิ นา้ ท่ใี หก้ ารปรกึ ษา ผู้ให้บริการสามารถแสดงความเข้าใจและเห็นใจผู้ประสบปัญหา ดว้ ยคา� พูด หรอื ท่าทาง อย่างไรก็ตาม ไม่ควรสร้างความหวังและ การปลอบใจที่ไม่อาจเป็นจริงได้ หรือใช้การให้ก�าลังใจเพือ่ กลบ เกล่ือนความรสู้ ึกท้อแทข้ องผู้ใช้บรกิ ารปรกึ ษา 62

มอี ีกไหม คนท่ีเขำ้ ใจและเห็นใจ? มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 63 ผใู้ หบ้ รกิ าร อาจเปน็ ทพ่ี ง่ึ เดยี วของผใู้ ชบ้ รกิ าร หรอื เปน็ ไปไดว้ า่ ผู้ ใชบ้ รกิ ารทป่ี ระสบปญั หาอาจมคี นทไี่ วว้ างใจอน่ื ๆ ซง่ึ ผใู้ หบ้ รกิ ารควรสอบถาม ขอ้ มลู เพราะบคุ คลดงั กลา่ วอาจมคี วามสา� คัญและสามารถใหก้ ารสนบั สนนุ ใน การแกไ้ ขปญั หา และเปน็ ทางเลอื กทเี่ พมิ่ ขนึ้ ในการแกป้ ญั หา “คุณบอกเรอื่ งนกี้ บั ใครบา้ งหรอื เปลา่ คะ/ ครบั ” “เขามองเรอ่ื งนอ้ี ยา่ งไร” “เขาใหค้ �าแนะนา� คุณอยา่ งไรบา้ งคะ/ ครบั ” อยา่ งไรกต็ าม เปน็ ไปไดว้ า่ ผใู้ ชบ้ รกิ ารอาจยงั ไมไ่ ดบ้ อกถงึ ปญั หาท่เี กดิ ข้นึ กบั ใคร เลย เพราะคดิ วา่ ยงิ่ มคี นรนู้ อ้ ยกจ็ ะทา� ใหม้ ปี ญั หานอ้ ยทส่ี ดุ เธออาจแกป้ ญั หา ไดด้ ว้ ยตนเอง หรอื ผใู้ หบ้ รกิ ารปรกึ ษาทางเลอื กจะหาทางออกใหไ้ ด้ อันทจี่ รงิ แลว้ การมบี คุ คลแวดลอ้ มทเ่ี ขา้ ใจ เหน็ ใจ และใหก้ ารสนบั สนนุ จะเปน็ กญุ แจดอกสา� คญั ในการหาทางออกสา� หรบั ปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ ผใู้ หบ้ รกิ ารจงึ ตอ้ ง ชว่ ยผใู้ ชบ้ รกิ ารใหพ้ จิ ารณาประเดน็ ดงั กลา่ วดว้ ยเชน่ กนั

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ส�าหรับผู้ให้บริการซึง่ ปฏิบัติหน้าทีใ่ นช่วงเริม่ ต้น เป็นไปได้ทีอ่ าจ ไมเ่ ข้าใจ หรือไมส่ ามารถยอมรับ เรอื่ งราว ความคิด และการกระ ทา� ของผใู้ ชบ้ ริการ หรือแมแ้ ตก่ ารถกู ผู้ใชบ้ รกิ ารตั้งคา� ถามทท่ี �าให้ รู้สกึ อดึ อดั ไม่สบายใจ ตกใจ หรอื โกรธ หากเกดิ กรณเี ช่นน้ี ผใู้ หบ้ ริการควรตง้ั สติ อย่าเพิ่งตัดสินว่าดหี รอื ไม่ดี ด่วนสรุป แสดงความคดิ เหน็ หรือแสร้งทา� ทีว่าเข้าใจ เหน็ ใจ แตค่ วรใชค้ า� ถาม เพอ่ื ใหเ้ วลาและเปดิ โอกาสใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารบอกเลา่ เรอ่ื งราวเพมิ่ เตมิ โดยเฉพาะทมี่ าและสาเหตขุ องประเดน็ ดงั กลา่ ว ซึ่งจะช่วยใหก้ ารปฏิบตั งิ านดา� เนินตอ่ ไปได้ เชน่ “พอจะเล่าเร่อื งน้ีใหฟ้ ังเพิม่ อีกหนอ่ ยไดไ้ หมคะ/ ครับ ทา� ไม...” “พอจะบอกได้ไหมคะ/ ครบั ว่าทจี่ รงิ แล้ว คุณกังวลใจเรอื่ งอะไร” “เป็นคา� ถามทตี่ อบได้ยากนะคะ/ ครับ” “ทา� ไมคณุ ถึงถามแบบนน้ั คะ/ ครบั ” 64

กำรแสดงควำมเขำ้ ใจ-เหน็ ใจ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 65 การแสดงออกของผู้ให้บริการว่ามีความเข้าใจและรู้สึกเห็นใจ ผู้ใช้บริการ ถือว่ามคี วามส�าคัญ โดยเฉพาะในจังหวะเวลาที่ ผใู้ ชบ้ รกิ ารอยใู่ นภาวะอารมณท์ ่ยี า่� แย่ การประคบั ประคองอารมณ์ และความรสู้ กึ ของผใู้ ชบ้ รกิ ารใหก้ ลบั มาอยใู่ นภาวะปกติ จะชว่ ย ใหก้ ารปรกึ ษาทางเลอื กดา� เนนิ ต่อไปไดอ้ ย่างราบรื่น การแสดงความใสใ่ จและเห็นใจดว้ ยภาษาพูด น้า� เสยี ง จังหวะการพดู ความดงั หรือเบาของเสยี ง ระดบั เสยี ง ความมชี วี ติ ชวี าของเสยี ง การเนน้ คา� ตอ้ งมคี วามสมั พนั ธ์ ตอ่ สง่ิ ทีผ่ ู้ใชบ้ ริการไดพ้ ดู ออกมากอ่ นหน้า พดู ตอบรบั ภายหลงั จากผใู้ ชบ้ รกิ ารพดู จบ เชน่ ครบั คะ่ อมื หรอื พดู ซา�้ ประโยคทีผ่ ู้ใช้บริการกล่าวไว้

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก การแสดงความใสใ่ จและเห็นใจดว้ ยภาษาท่าทาง การประสานสายตากบั ผใู้ ชบ้ รกิ ารในลกั ษณะทเ่ี ปน็ ธรรมชาติ หรือพยักหนา้ เลก็ น้อยในขณะทีฟ่ ัง การแสดงออกทางสหี นา้ ทอี่ บอนุ่ เปน็ มติ ร และสอดรบั กบั เร่ืองราวของผู้ใชบ้ รกิ าร การโนม้ ตวั เขา้ หาผใู้ ชบ้ รกิ าร เปน็ การแสดงความตง้ั ใจและ ใสใ่ จ การนัง่ หรอื ยืนใหม้ ีระยะห่างระหว่างผ้ใู หแ้ ละผ้ใู ช้บริการท่ี พอเหมาะ คือประมาณ 3-5 ฟุต 66

แนวทางและทักษะการฟ้นื ฟคู วามเขม้ แข็งภายใน มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 67 การฟื้นฟูความเข้มแข็งภายในให้กับผู้ใช้บริการปรึกษาทางเลือก คอื กระบวนการทผี่ ใู้ หบ้ รกิ ารจะชว่ ยผใู้ ชบ้ รกิ ารไดค้ น้ พบความเขม้ แขง็ และศักยภาพภายในตนเอง เพือ่ ฟื้นความเชื่อมั่นในการแกไ้ ข ปญั หาและรบั ผดิ ชอบชวี ติ ของตนเองอย่างแท้จรงิ กระบวนการเชน่ น้จี ะเกดิ ขน้ึ ได้ ผใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งเช่อื ม่นั ในศกั ยภาพ ความเปน็ มนษุ ย์ วา่ ทกุ คนมคี วามสามารถและมสี ทิ ธทิ จ่ี ะตดั สนิ ใจ เลอื กทางเดินชวี ิตดว้ ยตนเอง แตเ่ มื่อผู้ใช้บริการก�าลังอยใู่ นช่วงเวลาท่ีสูญเสยี ความเช่อื มน่ั และ ขาดพลงั ทจี่ ะรบั มอื กบั ปญั หา ในฐานะนกั วชิ าชพี ทมี่ ที กั ษะในการ ทา� งานใหค้ า� ปรกึ ษา บทบาทของผใู้ หบ้ รกิ ารปรกึ ษาทางเลอื กจงึ ไมใ่ ช่ การคดิ แทนหรือตัดสินใจแทน แตม่ ีหนา้ ทีใ่ นการประคบั ประคอง ผใู้ ชบ้ รกิ ารใหก้ า้ วพน้ จากแรงกดดนั ตา่ งๆ เพ่อื กลบั มาเปน็ ตวั ของ ตวั เอง และมคี วามพรอ้ มทจ่ี ะจดั การปญั หาของตนเอง ดว้ ยตนเอง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก เป็นไปได้ทีผ่ ู้ใช้บริการอาจมีบุคลิกลักษณะของผู้ทีข่ าดความเข้ม แขง็ และไร้ความเชื่อม่นั ในพลังอา� นาจของตนเอง โดยเฉพาะเมอ่ื 68 ผใู้ ช้บรกิ ารเป็นกลมุ่ คนที่ดอ้ ยโอกาส ขาดการดูแลหรือถกู ดแู คลน จากสังคม เช่น เป็นคนยากจน พิการ กล่มุ ชาตพิ นั ธุ์ หรอื ผ่านการเลีย้ งดทู ่ีไม่ เหมาะสม ผ่านประสบการณค์ วามลม้ เหลว หรอื ถกู กดขรี่ งั แก จน กลายเป็นคนที่รู้สึกดอ้ ยคุณคา่ ไม่เคารพและภูมใิ จในตนเอง ขาด ความมน่ั ใจทจ่ี ะตัดสนิ ใจและก�าหนดชวี ิตของตนเอง นอกจากนี้ ธรรมชาตขิ องมนุษย์ไม่ชอบการเปลีย่ นแปลง เพราะ การเปลีย่ นแปลงมักน�าไปสู่สิง่ ที่ต่างไปจากเดิม ไม่เคยรู้ ไม่เคย ประสบมาก่อน ในการปรึกษาทางเลือก ผู้ใช้บริการจ�าเป็นต้อง ตัดสินใจ ซ่ึงอาจสร้างความเปลี่ยนแปลงในชีวิต จึงเป็นธรรมดา หากในระหวา่ งกระบวนการปรึกษา ผใู้ ช้บรกิ ารอาจตอ่ ต้าน ไม่ให้ ความรว่ มมอื ซ่งึ เหตผุ ลอาจมาจากการปฏเิ สธความเปลย่ี นแปลง ท่ีจะเกดิ ขน้ึ

หลกั เสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ ใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ าร มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 69 เม่อื ผใู้ ชบ้ รกิ ารอาจกา� ลงั เผชญิ กบั ความเครยี ดและวติ กกงั วลตอ่ ความเปล่ยี นแปลงท่จี ะเกดิ ข้นึ จากการตดั สนิ ใจคร้งั สา� คญั ในชวี ติ หน้าทีข่ องผู้ให้บริการ คือการเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับ ผใู้ ช้บริการ โดยค�านงึ ถงึ องคป์ ระกอบสา� คญั ดงั น้ี 1. ผู้ให้บริการต้องสร้างความเชื่อมัน่ ในกระบวนการปรึกษา ทางเลอื ก วา่ จะนา� ผูใ้ ช้บรกิ ารไปสทู่ างออกของปญั หา 2. ผใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งทา� ใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารเกดิ การยอมรบั อยา่ งแทจ้ รงิ ในการเขา้ มสี ว่ นรว่ มในการปรกึ ษาทางเลอื ก

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก 3. ผู้ให้บริการต้องท�าให้ผู้ใช้บริการเชือ่ มัน่ ในศักยภาพและ ความสามารถของตนเอง ว่าจะขับเคลื่อนสถานการณ์ และ ฝา่ ฟนั อุปสรรคตา่ งๆ ท่ีอาจเกิดขน้ึ เพอ่ื ไปส่เู ป้าหมายในการ แกไ้ ขปญั หา 4. ผใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งทา� ใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารเกดิ ความภาคภมู ใิ จตอ่ การ ตดั สนิ ใจในการแกป้ ญั หาของตนเอง ตลอดจนรสู้ กึ ถงึ ความรบั ผิดชอบของตนเองและความเชื่อม่ันท่ีจะรับมือกับสิ่งท่ีจะเกิด ขน้ึ ตามมา 70

สงั คมท่ขี าดกลไกสนบั สนนุ การแกป้ ญั หา เปน็ อกี ปจั จยั ท่บี น่ั ทอน มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 71 คณุ คา่ ศกั ดศ์ิ รี และความเขม้ แขง็ ของสมาชกิ เพราะเทา่ กบั สอ่ื สาร เปน็ นัยว่าปญั หาใดๆ ทเ่ี กดิ ขน้ึ นั้น เปน็ ความผดิ พลาดสว่ นบคุ คล และคนผ้นู ้ันจา� เปน็ ต้องรบั ผิดชอบดว้ ยตนเอง ดังนนั้ กระบวนการปรึกษาทางเลอื ก จงึ เปน็ สิง่ ที่เสริมสรา้ งความ เช่อื ม่ันให้กับผูใ้ ชบ้ ริการ เพราะจะท�าใหเ้ หน็ ว่า ความพล้ังพลาด เป็นสิง่ ที่เกิดขึน้ ได้ และเมื่อเกิดขึน้ แล้ว สังคมก็มีระบบรองรับ เพือ่ ช่วยให้สมาชิกผ่านพ้นวิกฤต เพื่อกลับไปใช้ชวี ติ ไดอ้ ย่างเป็น ปกติสุขอีกครงั้

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก แนวทางและทกั ษะการให้ข้อมูล การให้ข้อมูลที่รอบด้านเพ่ือเป็นทางเลือกในการแก้ปัญหาให้กับ ผู้ใชบ้ ริการ ถือเป็นอกี หวั ใจสา� คัญของการปรกึ ษาทางเลือก ผู้ให้ บริการปรึกษาจ�าเป็นต้องมีข้อมูลเกี่ยวกับวิธีการและหน่วยงาน ตา่ งๆ ทจ่ี ะรองรบั ความตอ้ งการจ�าเปน็ ของผใู้ ชบ้ รกิ ารอยา่ งเพยี ง พอ แมน่ ย�า และเป็นปัจจบุ นั อย่างไรก็ตาม ก่อนทีจ่ ะน�าเสนอข้อมูลเพื่อเป็นทางเลือกให้กับ ผใู้ ชบ้ รกิ าร ผใู้ หบ้ รกิ ารควรสอบถามถงึ ขอ้ มลู ทผ่ี ใู้ ชบ้ รกิ ารมอี ยู่ ซงึ่ จะชว่ ยให้สามารถหลกี เลี่ยงการให้ขอ้ มลู ท่ีผ้ใู ชบ้ รกิ ารรับรอู้ ยู่แลว้ และชว่ ยเพ่มิ เตมิ ขอ้ มลู ท่จี า� เปน็ และอยใู่ นความสนใจของผใู้ ชบ้ รกิ าร รวมทงั้ ชว่ ยแกไ้ ขความเขา้ ใจทอ่ี าจคลาดเคลอื่ นจากความเปน็ จรงิ 72

แนวทางและทักษะการทวนความและสะท้อนกลับ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 73 การทวนความ หรอื ซ้�าความ (Paraphrase) คือการท่ีผ้ใู ห้บรกิ าร ปรึกษาพูดซ�้าอีกครัง้ หนึง่ ในเรือ่ งทีผ่ ู้ใช้บริการบอก โดยคงสาระ สา� คญั ของเนือ้ หา หรอื ความรู้สกึ ไวค้ งเดิม แต่ใชค้ �าพูดใหน้ ้อยลง ส่วนการสะท้อนกลับ (Reflect) คือการบอกความเข้าใจของ ผใู้ หบ้ รกิ าร ทม่ี ตี อ่ สงิ่ ซง่ึ ผรู้ บั บรกิ ารรบั รู้ รสู้ กึ หรอื สนใจในขณะนนั้ โดยผ้ใู หบ้ รกิ ารอาจรับรสู้ ิง่ ทเ่ี กดิ ข้ึนจากการฟังค�าพูด หรือสังเกต จากกริยาท่าทางของผู้ใช้บรกิ าร การทวนความและสะท้อนกลับ เป็นการส่ือสารส�าคัญในการให้ ค�าปรึกษา เพราะจะท�าให้ผู้ใช้บริการรับรู้ถึงความต้ังใจและใส่ใจ ของผู้ให้บริการ ซึ่งจะสร้างความไว้วางใจ และกล้าทีจ่ ะบอกเล่า สถานการณ์ปัญหา รวมถึงเร่ืองราวทีเ่ ก่ียวขอ้ ง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก การทวนความและสะท้อนกลับ ยังช่วยให้ผู้ใช้บริการเข้าใจเรือ่ ง ราว ความรสู้ กึ ของตนเอง ตลอดจนการประเมินผลกระทบที่อาจ ตดิ ตามมาจากการตดั สนิ ใจตา่ งๆ ทจ่ี ะเกดิ ข้นึ ไดอ้ ยา่ งชดั เจนย่งิ ข้นึ ทั้งนี้ เนื่องจากบ่อยครั้งทีผ่ ู้ประสบปัญหาไม่สามารถเรียบเรียง เร่ืองราวของตนเองได้อย่างเป็นเหตุเป็นผล แตพ่ ดู ไดเ้ พียงความ รู้สึก ดังนี้ การทวนความและสะท้อนกลับจะช่วยกระตุ้นให้ผู้ใช้ คา� ปรกึ ษาแสดงความรสู้ ึกและเปดิ เผยเรือ่ งราวของตนเองใหม้ าก ขึน้ และชัดเจนย่ิงขน้ึ 74

แนวทางและทักษะการสรปุ ความ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 75 การสรปุ ความ คอื การรวบรวมส่งิ ทเ่ี กดิ ข้นึ ระหวา่ งการใหก้ ารปรกึ ษา หรือเมื่อสิ้นสุดการให้การปรึกษาในแต่ละประเด็น โดยเฉพาะ เมือ่ ผู้ใช้บริการพูดเรือ่ งความคิด ความรู้สึก รวมทั้งพฤติกรรมที่ แสดงออกในขณะน้ัน โดยผู้ใหบ้ รกิ ารประมวลเปน็ ค�าพูดส้ันๆ ให้ ได้ใจความส�าคัญทั้งหมด วัตถุประสงค์ของการสรุปความ เพือ่ รวบรวมเรือ่ งราว ความคิด อารมณ์ ความรสู้ กึ ของผ้ใู ชบ้ รกิ ารค�าปรกึ ษาให้ชดั เจนยิ่งขนึ้ และ เพอื่ ตรวจสอบความเขา้ ใจใหต้ รงกัน ระหวา่ งผใู้ หแ้ ละผู้ใชบ้ รกิ าร ซ่ึงอาจน�าไปสู่การเปิดเผยในแต่ละประเด็นทีม่ ากขึ้น ลึกซึง้ ยิ่งข้ึน

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก นอกจากน้ี การสรปุ ความ ยงั สามารถใชเ้ พ่อื วางขอบเขตของเนอ้ื หา เมอ่ื ผใู้ ชบ้ รกิ ารพดู ออกนอกประเดน็ จนเกนิ ไป รวมทง้ั ใชเ้ พอ่ื ยา้� ถงึ ประเด็นทีม่ ีความส�าคญั ซง่ึ ผ้ใู ช้บรกิ ารจะเกิดความเข้าใจท่ชี ดั เจน และสามารถนา� ประเดน็ สา� คญั ดงั กลา่ วไปใชป้ ระกอบการพจิ ารณา และตัดสินใจเพือ่ แก้ปัญหาในทา้ ยทส่ี ดุ การสรุปความจะช่วยให้ผู้ใช้บริการเกิดความชัดเจนในประเด็น ต่างๆ ของตนเองได้ดียิง่ ขึ้น รวมทั้งเกิดความเชื่อมัน่ ในตัวผู้ให้ บริการ และกระบวนการปรึกษาทางเลอื กไปพร้อมกัน 76





ทางเลือก เพือ่ กำรแก้ไขปัญหำ ทำงเลือกซึง่ เป็นทำงออกส�ำหรับปัญหำกำรตั้งท้องไม่พร้อม โดย ท่ัวไปมีดว้ ยกัน 2 แนวทาง ได้แก่ 1. การตั้งครรภต์ อ่ 2. การยุติการตัง้ ครรภ์ การตดั สนิ ใจเลอื กทางใดทางหนงึ่ ถอื วา่ มคี วามสา� คญั เพราะจะเปน็ จดุ เปลย่ี นในชวี ติ ของผหู้ ญงิ ทตี่ อ้ งเผชญิ กบั ปญั หา ดงั นนั้ กอ่ นจะ ไปถึงขัน้ ตอนการตัดสินใจ ผู้ให้บริการจะต้องสนับสนุนให้ผู้ใช้ บรกิ ารผา่ นพน้ จากสภาวะจติ ใจท่ยี า่� แย่ และความเปน็ ตวั ของตวั เองรวมถงึ ความเช่อื ม่นั ไดก้ ลบั คนื มาอกี ครง้ั จนพรอ้ มท่จี ะใช้ วจิ ารณญาณอยา่ งเตม็ ท่เี พ่อื รบั รแู้ ละไตรต่ รองถงึ เลอื กทาง ตา่ งๆ กอ่ นจะตดั สนิ ใจเลอื กวธิ กี ารแกป้ ญั หาท่สี อดคลอ้ ง กับสถานการณ์ในชีวิตของตนเองไดม้ ากท่สี ดุ

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก กำรต้ังครรภ์ตอ่ สา� หรบั ทางเลอื กในการตง้ั ครรภต์ อ่ นน้ั ประเดน็ สา� คญั ทผ่ี ใู้ หบ้ รกิ าร ต้องน�าเสนอเพื่อใหผ้ ้ใู ชบ้ ริการพิจารณา ไดแ้ ก่ การประเมินความ พร้อมในการดูแลเด็กและการวางแผนอย่างชัดเจนในการใช้ชีวิต ระหวา่ งทร่ี อคลอด และหลงั คลอด อาทิ การดูแลเด็กในระยะยาวอย่างมีคุณภาพ การสร้างความ เข้าใจกับครอบครัว การเตรียมความพร้อมกับสภาวะกดดันทาง สงั คม เปน็ ตน้ สง่ิ ทเ่ี ปน็ ตวั แปรสา� คญั ของทางเลอื กในการต้งั ครรภต์ อ่ โดยเฉพาะ อย่างย่งิ ในกลุ่มวยั รนุ่ ไดแ้ ก่ ครอบครัวมกี ารยอมรบั และมคี วาม พร้อมทจ่ี ะดแู ลชว่ ยเหลือผู้ทตี่ ้ังครรภ์โดยไม่พร้อม 80

สงิ่ ทเ่ี ปน็ ตวั แปรสำ� คญั ของทำงเลอื ก ในกำรต้ังครรภต์ อ่ โดยเฉพำะอยำ่ งยงิ่ ในกลมุ่ วยั รนุ่ ไดแ้ ก่ ครอบครวั มกี ำรยอมรบั และมคี วำมพรอ้ มทจี่ ะดแู ลชว่ ยเหลอื ผทู้ ต่ี ั้งครรภโ์ ดยไมพ่ รอ้ ม

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก กรณีทคี่ รอบครัวยอมรับและกลับคืนสคู่ รอบครวั หน่วยงานรองรับที่ส�าคัญ ได้แก่ บ้านพักเด็กและครอบครัว ซ่ึง จะมีบทบาทในการเตรียมความพร้อมก่อนคืนผู้ทีต่ ั้งครรภ์กลับสู่ ครอบครัวและชุมชน การเตรียมความพร้อมในการเป็นแม่เล้ียง เด่ียว เช่น การดูแลตนเองระหว่างการตัง้ ครรภ์ และหลังคลอด บตุ ร รวมถงึ การตดิ ตามและประเมนิ ผล โดยการเยยี่ มบา้ น ตลอด จนการประสานองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ เพอื่ มสี ว่ นรว่ มในการ ดแู ลชว่ ยเหลอื เปน็ ต้น 82

กรณที ่ีครอบครวั ไม่ยอมรับ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 83 ภายหลงั ผา่ นกระบวนการพดู คยุ กบั ครอบครวั แลว้ หากผทู้ ป่ี ระสบ ปญั หายงั ขาดความพรอ้ ม หรอื ครอบครวั ยงั คงปฏเิ สธ เปน็ บทบาท สา� คญั ที่ผู้ให้บริการตอ้ งประสานงานกบั หนว่ ยงาน หรือองค์กรท่ี ใหบ้ ริการชว่ ยเหลือที่สอดคล้องกับเงอื่ นไขดงั กล่าว เพ่อื รองรบั ผู้ ประสบปญั หาต่อไป ในข้นั ตอนน้ี หลกั การส�าคญั ท่ผี ใู้ หบ้ รกิ ารจ�าเปน็ ตอ้ งยดึ ถอื ปฏบิ ตั ิ ได้แก่ การรักษาความลบั ของทั้งผใู้ ชบ้ รกิ ารและครอบครวั

ท้อง ไม่ พร้อม แนวทางการปรึกษาทางเลือก ทำงเลือกสำ� หรบั ผหู้ ญงิ ทอ้ งไมพ่ รอ้ ม การปรึกษาทางเลอื ก ตง้ั ครรภต์ อ่ ยุตกิ ารต้ังครรภ์ หนว่ ยบรกิ าร บ้านพกั กลบั สู่ ยุตกิ ารต้งั ครรภ์ รอคลอด ครอบครัว เลย้ี งดู สถาน บุตร บุตร สงเคราะห์ บญุ ธรรม 84

เขม้ันื่อตผอู้ในชด้บงั รติกอ่ ำไรปนต้ี ัดสินใจแล้วที่จะต้ังครรภ์ต่อ ก็จะเข้ำสู่ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 85 ระหวา่ งตัง้ ครรภ์ กรณีผู้ใชบ้ ริการต้องการท่ีพกั พงิ ระหวา่ งรอคลอด สามารถเข้ารับ บรกิ ารทบ่ี า้ นพัก ซ่ึงมีทง้ั ที่ด�าเนินการโดยภาครฐั และเอกชน บา้ นพกั ทผ่ี หู้ ญงิ สามารถเขา้ รบั บรกิ ารระหวา่ งรอคลอดทเ่ี ปน็ ของ ภาครัฐ ได้แก่ “บ้านพักเด็กและครอบครัว” ปัจจุบันมีบริการทุก จงั หวดั แตล่ ะแหง่ มคี วามพรอ้ มในการดแู ลผหู้ ญงิ ทอ้ งแตกตา่ งกนั บา้ นพกั ขององคก์ รพฒั นาเอกชนมบี รกิ ารหลายแหง่ อาทิ บา้ นพกั ฉกุ เฉนิ สมาคมสง่ เสรมิ สถานภาพสตรฯี , บา้ นสขุ ฤทยั (ภคนศี รชี มุ บาล), บา้ นพระคณุ เป็นตน้ (ดูภาคผนวก) ท้ังนี้ แต่ละแหง่ มีกฎเกณฑ์ ในการอยอู่ าศัยและรับบรกิ ารแตกต่างกัน ผใู้ ช้บรกิ ารจา� เปน็ ตอ้ ง เขา้ ใจเงือ่ นไขกอ่ นการตดั สินใจเข้ารบั บรกิ าร

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก บริการพ้ืนฐานของบ้านพักของภาครัฐและหน่วยงานขององค์กร พัฒนาเอกชน ซงึ่ ดูแลผหู้ ญิงที่ต้ังครรภไ์ มพ่ รอ้ ม ได้แก่ การจดั หาทีพ่ ักพงิ ช่ัวคราว ตรวจสขุ ภาพรา่ งกาย สขุ ภาพจิต และตรวจครรภ์ตามแพทย์ นัด ให้ความรู้เรอื่ งการดูแลตนเองระหวา่ งตง้ั ท้อง ดแู ลสภาพแวดลอ้ มท่สี ง่ เสรมิ สขุ ภาพของผตู้ ้งั ครรภแ์ ละเดก็ ใน ครรภ์ ทัง้ ด้านอาหาร อาหารเสรมิ ยา เครื่องแต่งกาย การรักษา ความสะอาด การออกกา� ลังกาย ฯลฯ การให้คา� ปรึกษาเพือ่ ฟื้นฟูรา่ งกาย จติ ใจ และสังคม ในกรณีทเ่ี ปน็ การลว่ งละเมดิ ทางเพศ บา้ นพกั จะมกี ารดา� เนนิ การทางคดีกับผกู้ ระทา� ความผิดตามทกี่ ฎหมายก�าหนด 86

หลงั คลอดบุตร มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 87 หลังจากคลอดบุตรแล้ว ผู้หญิงแต่ละคนมีความพร้อมที่จะดูแล บุตรแตกตา่ งกนั ออกไป ซ่งึ หน่วยงานทั้งภาครฐั และเอกชนมีการ จัดบรกิ ารเพอ่ื ใหค้ วามช่วยเหลือในการดูแลบุตร ดังน้ี ฝากชั่วคราว หากคลอดบุตรแล้ว ผู้หญิงขาดความพร้อมที่ จะดูแลบุตรในทันที และต้องการความช่วยเหลือเพื่อดูแลบุตร เป็นการชัว่ คราว บ้านพักเด็กและครอบครัวจะประสานหน่วย งานสถานสงเคราะห์ เพ่อื สง่ ตอ่ เดก็ เข้ารับการสงเคราะหใ์ นระยะ เวลาไม่เกิน 3 ปี ในระหวา่ งน้สี ามารถไปเยยี่ มเด็กได้ เม่ือมคี วามพรอ้ ม จึงรบั เด็ก มาเลี้ยงดูเอง อย่างไรก็ตาม สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนมีบริการ เพียงในบางจังหวัด และมีจ�านวนพี่เลี้ยงไม่เพียงพอ ท�าให้ดูแล เด็กได้ไม่ทว่ั ถงึ

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก บริการในลักษณะ “ครอบครัวอุปถัมภ์ชั่วคราว” ด้วยการฝาก เลีย้ งเด็กในวันธรรมดาเพือ่ ให้มารดาได้ท�างานหรือเรียนหนังสือ และรบั เดก็ มาเลย้ี งดเู องในชว่ งวนั หยดุ กอ่ นจะรบั เดก็ มาเลย้ี งดเู อง เม่อื มีความพรอ้ ม หนว่ ยงานเอกชนทใ่ี หบ้ ริการลกั ษณะนี้ ได้แก่ สหทัยมลู นธิ ิ อย่างไรก็ตาม ครอบครวั อุปถมั ภ์มีจา� นวนจา� กดั อาจไมเ่ พียงพอ ต่อความต้องการ ฝากถาวร หากผหู้ ญงิ ไมส่ ามารถดแู ลบตุ รไดด้ ว้ ยตนเอง บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจะประสานงานไปยังกรมพัฒนาสังคมและ สวัสดิการ เพื่อส่งมอบเด็กให้เข้ารับการดูแลในสถานสงเคราะห์ เด็กอ่อน จนกว่าจะจัดหาครอบครัวทดแทนให้กับเด็กต่อไป ซ่ึง เมือ่ มอบเด็กเปน็ “บุตรบญุ ธรรม” แล้ว จะไม่สามารถขอรับเดก็ คนื กลบั มาดแู ลเองไดอ้ ีก 88

นอกจากน้ี หากหลังคลอดแลว้ ประสบปญั หาไมม่ อี าชพี ขาดรายได้ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 89 หรอื รายไดไ้ มเ่ พยี งพอทจี่ ะการเลย้ี งดบู ตุ ร ผปู้ ระสบปญั หาสามารถ ตดิ ตอ่ ขอรบั การสงเคราะหเ์ งนิ ชว่ ยเหลอื เฉพาะหนา้ จา� นวน 2,000 บาท ซึ่งจะจัดสรรใหไ้ ดไ้ ม่เกิน 3 คร้งั ต่อปี ซ่งึ ถือวา่ เป็นเงนิ ชว่ ย เหลือเฉพาะหน้าที่น้อยมาก ผู้ใช้บริการควรถือเป็นโอกาสสร้าง กระบวนการปรึกษาหารอื ถงึ แนวทางการดา� เนนิ ชีวิต นอกจากนี้ ยังมีความช่วยเหลือในการจัดหานมผงเด็กอ่อน ซึ่ง สามารถจดั ให้ไดใ้ นชว่ งเวลาประมาณ 3-6 เดอื น ตลอดจนบรกิ าร ดา้ นการฝกึ อาชพี เปน็ ตน้ อยา่ งไรกต็ าม อาชพี ทม่ี กี ารจดั ฝกึ อบรม มใี ห้เลอื กค่อนข้างจา� กดั

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก กำรยตุ กิ ำรต้ังครรภ์ 90 บทบาทของผใู้ หบ้ รกิ ารคอื การประสานงานสง่ ตอ่ ไปยงั หนว่ ยงาน บรกิ ารยุติการต้ังครรภ์ที่ปลอดภยั ท้ังน้ี เนอื่ งจาก ผู้ท่ีต้องการยุติ การตัง้ ครรภม์ ักไมต่ ้องการเขา้ พกั ในบ้านพักช่วั คราว แต่ตอ้ งการ แก้ไขปญั หาและตอ้ งแขง่ กับเวลาทอ่ี ายคุ รรภ์เพิม่ ขึน้ หากผู้ใช้บริการตัดสินใจยุติการต้ังครรภ์ ก็จะเข้าสู่ขั้นตอนตาม ลา� ดับดงั นี ้ 1. ก่อนยุติการตั้งครรภ์ หน่วยงานรองรับ/บ้านพักเด็กและ ครอบครวั ด�าเนนิ การดงั นี้ 1.1 กรณมี ผี ใู้ ชบ้ รกิ ารท่เี ขา้ สกู่ ระบวนการในบา้ นพกั และครอบครวั ทตี่ ้องการยุตกิ ารตง้ั ครรภ์ สว่ นใหญ่พบว่า เป็นกรณีมีการด�าเนิน คดที างกฎหมาย ซงึ่ จา� เปน็ ตอ้ งทา� งานรว่ มกบั นกั สงั คมสงเคราะห์ ของ OSCC เพอ่ื คน้ หาข้อเท็จจรงิ เบ้ืองต้นเกี่ยวกบั เดก็ และสตรที ่ี ตง้ั ครรภไ์ มพ่ รอ้ ม เพ่อื จดั บรกิ ารใหส้ อดคลอ้ งกบั เง่อื นไขและความ จา� เปน็ ของผ้ใู ช้บริการ

ในประเทศไทย กฎหมายอนญุ าตให้มกี ารยตุ ิการตง้ั ครรภ์ โดย มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 91 แพทยเ์ ปน็ ผ้ใู หบ้ รกิ ารไดเ้ ปน็ บางกรณี ได้แก่ 1. การต้งั ครรภน์ น้ั สง่ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพทางกายของผหู้ ญงิ ต้งั ครรภ์ 2. การตงั้ ครรภน์ นั้ สง่ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพทางใจของผหู้ ญงิ ตงั้ ครรภ์ 3. ทารกในครรภ์มีความพกิ ารรนุ แรง 4. การตงั้ ครรภน์ ั้นเกิดจากการถกู ขม่ ขืนกระท�าชา� เรา 5. การตง้ั ครรภข์ องเดก็ หญงิ ท่อี ายไุ มเ่ กนิ 15 ปี แมเ้ ดก็ จะยนิ ยอม มเี พศสัมพนั ธ์ ก็ถือว่าเป็นการข่มขืนกระท�าช�าเรา 6. การต้ังครรภ์ท่ีมีเหตุมาจากการลอ่ ลวง บังคบั หรือขม่ ขู่ เพอ่ื ทา� อนาจารหรอื สนองความใคร่ เชน่ หลอกไปขายบรกิ ารทางเพศ

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก 1.2 เยีย่ มบ้าน เพอ่ื หาข้อมูลรายละเอียดต่างๆ ทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง อาทิ ขอ้ มลู ครอบครวั สภาพแวดลอ้ ม ชมุ ชน เพอ่ื ประกอบการประเมนิ ผล และวางแผนใหต้ รงกบั ความต้องการของผู้ใชบ้ รกิ ารมากท่ีสุด 1.3 ประเมินวนิ จิ ฉยั ดา้ นจิตใจ (Psycho) และดา้ นสงั คม (Social) ของผใู้ ชบ้ ริการ 1.4 ประชุมสหวิชาชีพ ได้แก่ แพทย์ ต�ารวจ อัยการ ศาล นัก สงั คมสงเคราะหจ์ ากหนว่ ยงานรองรบั /บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั OSCC และนกั จิตวทิ ยา 1.5 ทมี สหวชิ าชพี ลงมตริ ่วมกันเพื่อใหม้ ีการยตุ ิการตง้ั ครรภ์ 1.6 ยุตกิ ารตั้งครรภ์ 92

วิธยี ตุ กิ ำรตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 93 การยตุ ติ งั้ ครรภ์จะต้องผา่ นกระบวนการวนิ ิจฉยั จากแพทย์ รวมทงั้ ด�าเนินการภายในสถานบริการท่ีถกู กฎหมาย ภายใต้เง่ือนไขของ กฎหมายและข้อก�าหนดของแพทยสภาเทา่ นนั้ ปัจจบุ นั มี 2 วิธีการ ที่ได้รับการทดสอบวา่ มีประสทิ ธิภาพและ ปลอดภยั สงู ได้แก่ 1. การใช้อุปกรณร์ ะบบสญุ ญากาศ (MVA – Manual Vacuum Aspiration) โดยแพทยจ์ ะใชก้ ระบอกสญุ ญากาศดดู บรเิ วณโพรงมดลกู ท�าให้การตั้งครรภ์ยุตลิ งเกือบสมบูรณ์ ไดผ้ ลดีกรณที ่อี ายคุ รรภ์ ไมเ่ กนิ 12 สปั ดาห์ 2. การใชย้ ายตุ กิ ารตงั้ ครรภ์ สว่ นใหญเ่ ปน็ การใชย้ าสองชนดิ คกู่ นั ไดแ้ ก่ Mifepristone หรือ RU486 ร่วมกบั ยา Misoprostol หรอื Cytotex นอกจากน้ี ยงั มกี ารใชย้ า Misoprostol เพยี งชนดิ เดยี ว ในบางกรณี ท้งั น้ี ข้ึนกับการวนิ ิจฉัยจากแพทยเ์ ป็นส�าคัญ

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก 2. หลงั ยุตกิ ารตั้งครรภ์ หนว่ ยบรกิ ารยตุ ิการตัง้ ครรภ์ท่ีปลอดภัย จะนดั หมายเพอ่ื ตรวจเชค็ สขุ ภาพ ใหก้ ารปรกึ ษา และวางแผนการ 94 คมุ กา� เนดิ เพอื่ ปอ้ งกนั การทอ้ งซ้�า กรณที ่ผี ใู้ ชบ้ รกิ ารเขา้ พกั ในบา้ นพกั เดก็ และครอบครวั หรอื หนว่ ยงาน รองรบั อนื่ เจา้ หนา้ ท่ี จะดา� เนนิ การบา� บดั และฟน้ื ฟสู ภาพรา่ งกาย โดยให้ความรู้และอบรมวิธีดูแลสุขภาพ การเตรียมความพร้อม ก่อนกลับสคู่ รอบครัว กิจกรรมทีจ่ ัดขึน้ มุ่งเน้นการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพของ ผใู้ ชบ้ รกิ าร เชน่ การใชศ้ ลิ ปะบา� บดั การวาดภาพ รอ้ งเพลง กจิ กรรม สนั ทนาการ กจิ กรรมสง่ เสรมิ การเขา้ ใจตนเองในเรอ่ื งดแู ลหลังยุติ การต้ังครรภ์ เป็นต้น ในกรณีที่เด็กและสตรีไม่สามารถกลับสู่ครอบครัวและชุมชนได้ ทีมสหวชิ าชพี จะมกี ารประเมนิ และประชมุ วางแผนเพอ่ื ฟน้ื ฟสู ภาพ จิตใจต่อไป





รำยนำมสมำชิกเครือขำ่ ยฯ ทีใ่ หบ้ รกิ ำรเพื่อชว่ ยเหลือ ผู้หญิงทท่ี อ้ งไม่พรอ้ ม

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ล�ำดับ สถำนท่ี 98 01 สคมลำนิ คกิ มวสำวงทแผเวนชคกรรอรบมครบวั ำแงหเขง่ นประเทศไทยฯ (สวท) 8 ซอยวภิ าวดี 44 ถนนวภิ าวดีรงั สติ แขวงลาดยาว เขตจตจุ กั ร กรุงเทพฯ 10900 02 คลนิ กิ สวท เวชกรรม ดินแดง 2/11-13 อาคารพาณิชย์ 1 ถนนประชาสงเคราะห์ เขตดนิ แดง กรงุ เทพฯ 10400 03 คลินิก สวท เวชกรรม ปนิ่ เกล้ำ 3/20-21 ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงอรณุ อมรินทร์ เขตบางกอกนอ้ ย กรุงเทพฯ 10700 04 คลนิ กิ สวท เวชกรรม ขอนแกน่ 752-754 ถนนศรจี ันทร์ อ�าเภอเมือง จงั หวัดขอนแก่น 40000

โทรศพั ท์ โทรสาร บรกิ ำรทใ่ี ห้และเงือ่ นไขกำรรบั บรกิ ำร 0 2941 2320 0 2561 5130 1. อนามัยการเจริญพนั ธแ์ุ ละวางแผนครอบครวั ตอ่ 181, 182, 183, 2. ตรวจมะเร็งปากมดลกู มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 99 3. ตรวจรกั ษาโรคเฉพาะสตรี 184, 185 4. สุขภาพทางเพศวยั รนุ่ 5. ปอ้ งกนั หลังร่วมเพศ 6. ปญั หาประจา� เดอื นมาไมป่ กติ 0 2245 7382-5 0 2245 1888 1. อนามยั การเจริญพันธุ์และวางแผนครอบครวั 2. ตรวจมะเรง็ ปากมดลกู 3. ตรวจรักษาโรคเฉพาะสตรี 4. สุขภาพทางเพศวยั รุน่ 5. ป้องกันหลงั ร่วมเพศ 6. ปัญหาประจา� เดือนมาไมป่ กติ 0 2433 9077, 0 2433 3503 1. อนามัยการเจริญพนั ธุ์และวางแผนครอบครัว 0 2433 6561 - 2. ตรวจมะเร็งปากมดลกู 3. ตรวจรักษาโรคเฉพาะสตรี 4. สุขภาพทางเพศวัยรนุ่ 5. ป้องกนั หลงั รว่ มเพศ 6. ปญั หาประจา� เดอื นมาไมป่ กติ 0 4322 3627 1. อนามัยการเจริญพันธุ์และวางแผนครอบครวั 2. ตรวจมะเร็งปากมดลูก 3. ตรวจรกั ษาโรคเฉพาะสตรี 4. สุขภาพทางเพศวยั รนุ่ 5. ปอ้ งกันหลังรว่ มเพศ 6. ปญั หาประจา� เดอื นมาไม่ปกติ

ท้อง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ล�ำดับ สถำนที่ 100 05 คลนิ กิ สวท เวชกรรม อบุ ลรำชธำนี 154-156 ถนนศรีณรงค์ อา� เภอเมือง จงั หวดั อบุ ลราชธานี 34000 06 คลนิ กิ สวท เวชกรรม เชียงใหม่ 200/3 ถนนบา� รงุ ราษฎร์ อา� เภอเมือง จงั หวัดเชยี งใหม่ 50000 07 คลนิ ิกสวท เวชกรรมเชยี งรำย 810/1-3 ถนนพหลโยธิน ตา� บลเวียง อ�าเภอเมอื ง จังหวัดเชียงราย 57000 08 คลนิ ิก สวท เวชกรรม ภูเกต็ 14/1 อาคารเซน็ ทรลั แมนชัน่ ชั้นที่ 1 ห้องเลขท่ี 107-108 ถนนวชิ ิตสงคราม ตา� บลวิชิต อา� เภอเมอื ง จงั หวดั ภเู ก็ต 83000