บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับสังคมออนไลน์

บทท่ี 1 ความรูเ้ บอ้ื งตน้ เกี่ยวกับสังคมออนไลน์ สืบคน้ ข้อมลู เกี่ยวกับ 1. ความหมายของสงั คมออนไลน์ 2.ประเภทของสังคมออนไลน์ 3.วตั ถปุ ระสงคข์ องสงั คมออนไลน์ 4.ประโยชน์ของสงั คมออนไลน์ 5.โทษของสงั คมออนไลน์ 6.ประเภทของอปุ กรณ์ทีใ่ ชร้ ะบบ Social Network 7.ข้อควรระวงั เกีย่ วกบั สังคมออนไลน์ ความหมายของสังคมออนไลน์ เครือขา่ ยสงั คมออนไลน์ (Social Network) เครือข่ายสังคมออนไลน์ หมายถึง สังคมออนไลน์ทีม่ ีการเชื่อมโยงกันเพ่อื สรา้ งเครือข่ายในการตอบสนองความ ตอ้ งการทางสังคมท่มี ุ่งเนน้ ในการสรา้ งและสะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงเครือข่าย หรือความสมั พันธ์ทางสังคม ในกลุ่มคนท่ี มคี วามสนใจหรือมกี จิ กรรมร่วมกนั บริการเครือข่ายสงั คมออนไลน์จะใหบ้ ริการผ่านหนา้ เว็บ และใหม้ กี ารตอบ โตก้ ันระหว่างผใู้ ชง้ านผา่ นอนิ เทอร์เนต็ ประเภทของเครอื ข่ายสงั คมออนไลน์ วดิ โี อ YouTube เครอื ข่ายสังคมออนไลน์ท่ีให้บรกิ ารตามเว็บไซตส์ ามารถแบง่ ขอบเขตตามการใชง้ านโดยดทู ี่วัตถุประสงค์หลกั ของการเขา้ ใช้งาน และคุณลักษณะของเวบ็ ไซต์ท่ีมีรว่ มกนั กลา่ วคือ วตั ถปุ ระสงคข์ องการเขา้ ใช้งานมเี ปา้ หมาย ในการใช้งานไปในทางเดยี วกันมกี ารแบง่ ประเภทของเครอื ขา่ ยสังคมออนไลน์ออกตามวัตถปุ ระสงค์ของการเข้า ใชง้ าน ได้ 7 ประเภท

1. สรา้ งและประกาศตัวตน (Identity Network) เครอื ขา่ ยสงั คมออนไลนป์ ระเภทนี้ใช้สำหรบั ให้ผ้เู ขา้ ใช้งาน ได้มีพ้นื ท่ีในการสรา้ งตวั ตนขน้ึ มาบนเวบ็ ไซต์ และสามารถท่ีจะเผยแพรเ่ รอ่ื งราวของตนผ่านทางอินเทอร์เนต็ โดยลักษณะของ การเผยแพร่อาจจะเปน็ รูปภาพ วิดโี อ การเขียนข้อความลงในบล็อก อีกทง้ั ยงั เปน็ เว็บท่เี น้น การหาเพ่อื นใหม่ หรอื การคน้ หาเพอื่ นเก่าท่ีขาดการ ติดต่อ การเขียนบทความได้อย่างเสรี ซงึ่ อาจจะถูกนำมาใช้ไดใ้ น 2 รูปแบบ ได้แก่ 1.1 Blog บล็อก เปน็ ช่ือเรยี กสน้ั ๆ ของ Weblog ซ่งึ มาจากคำวา่ “Web” รวมกับคำว่า “Log” ทเี่ ป็นเสมอื น บนั ทกึ หรอื รายละเอยี ดขอ้ มลู ทเี่ ก็บไว้ ดงั นั้นบล็อกจึงเป็นโปรแกรมประยกุ ตบ์ นเว็บทใ่ี ชเ้ กบ็ บนั ทึกเรือ่ งราว หรอื เน้ือหาทีเ่ ขียนไว้โดยเจ้าของเขยี นแสดงความรู้สกึ นกึ คิดต่างๆ โดยทัว่ ไปจะมีผู้ที่ทำหน้าท่หี ลักที่เรยี กวา่ “Blogger” เขยี นบนั ทึกหรือเลา่ เหตุการณ์ที่อยากใหค้ นอา่ นได้รบั รู้ หรือเป็นการเสนอมุมมองและแนวความคดิ ของตนเองใสเ่ ขา้ ไปในบลอ็ กนั้น 1.2 ไมโครบล็อก (Micro Blog) เครือข่ายสังคมออนไลน์ประเภทนี้มลี กั ษณะเดน่ โดยการให้ผู้ใช้โพสต์ข้อความ จำนวนส้นั ๆ ผ่านเวบ็ ผใู้ หบ้ ริการ และสามารถกำหนดใหส้ ง่ ข้อความน้นั ๆ ไปยงั โทรศัพทเ์ คลือ่ นทีไ่ ด้ เชน่ Twitter

2. สร้างและประกาศผลงาน (Creative Network) เครือขา่ ยสงั คมออนไลนป์ ระเภทน้ี เป็นสงั คมสำหรบั ผูใ้ ช้ ท่ีตอ้ งการแสดงออกและนำเสนอผลงานของตวั เอง สามารถแสดงผลงานไดจ้ ากท่ัวทุกมมุ โลก จึงมเี วบ็ ไซต์ ท่ีให้บริการพ้ืนท่ีเสมือนเป็นแกลเลอรี่ (Gallery) ท่ีใชจ้ ัดโชวผ์ ลงานของตัวเองไม่ว่าจะเปน็ วดิ ีโอ รปู ภาพ เพลง อีกทั้งยังมจี ดุ ประสงค์หลกั เพอ่ื แชรเ์ นอื้ หาระหวา่ งผ้ใู ช้เว็บท่ีใช้ฝากหรือแบ่งปัน โดยใชว้ ิธีเดียวกนั แบบเว็บฝาก ภาพ แตเ่ ว็บนีเ้ นน้ เฉพาะไฟลท์ ีเ่ ปน็ มัลตมิ ีเดีย ซ่ึงผู้ใหบ้ ริการเครอื ข่ายสงั คมออนไลน์ ประเภทนี้ ไดแ้ ก่ YouTube, Flickr, Multiply, Photobucket และ Slideshare เป็นต้น 3. ความชอบในสิ่งเดียวกนั (Passion Network) เป็นเครอื ข่ายสงั คมออนไลน์ทที่ ำหนา้ ทเี่ กบ็ ในสิ่งทชี่ อบไว้ บนเครือขา่ ย เป็นการสรา้ ง ทค่ี ่นั หนังสอื ออนไลน์ (Online Bookmarking) มีแนวคิดเพอ่ื ให้ผู้ใชส้ ามารถเก็บ หนา้ เว็บเพจที่คัน่ ไวใ้ นเครอ่ื งคนเดยี วกน็ ำมาเก็บไวบ้ นเว็บไซต์ได้ เพอื่ ท่จี ะไดเ้ ปน็ การแบง่ ปันใหก้ ับคนท่มี ี ความชอบในเร่ืองเดยี วกัน สามารถใช้เป็นแหลง่ อ้างอิงในการเข้าไปหาขอ้ มูลได้ และนอกจากนี้ยังสามารถโหวต เพอื่ ใหค้ ะแนนกบั ท่ีค่ันหนงั สอื ออนไลนท์ ่ีผ้ใู ชค้ ิดว่ามีประโยชนแ์ ละเป็นทนี่ ยิ ม ซ่ึงผใู้ หบ้ ริการเครือขา่ ยสงั คม ออนไลน์ ไดแ้ ก่ Digg, Zickr, Ning, del.icio.us, Catchh และ Reddit เปน็ ต้น 4. เวทที ำงานร่วมกัน (Collaboration Network) เป็นเครือข่ายสังคมออนไลนท์ ตี่ ้องการความคิด ความรู้ และการต่อยอดจากผูใ้ ช้ท่เี ปน็ ผมู้ ีความรู้ เพ่ือให้ความรู้ท่ไี ด้ออกมามกี ารปรบั ปรุงอย่างต่อเนอ่ื งและเกดิ การ พฒั นาในที่สดุ ซ่งึ หากลองมองจากแรงจูงใจที่เกดิ ข้นึ แลว้ คนทเี่ ข้ามาในสงั คมนีม้ กั จะเปน็ คนทม่ี ีความภูมิใจท่ีได้ เผยแพรส่ งิ่ ทต่ี นเองรู้ และทำใหเ้ กดิ ประโยชน์ต่อสังคม เพื่อรวบรวมข้อมูลความรใู้ นเรือ่ งต่างๆ ในลกั ษณะ เน้ือหา ทง้ั วชิ าการ ภูมิศาสตรป์ ระวตั ศิ าสตร์ สินค้า หรอื บริการ โดยส่วนใหญ่มักเป็นนกั วชิ าการหรือ ผู้เชีย่ วชาญ ผู้ให้บรกิ ารเครือขา่ ยสงั คมออนไลนใ์ นลักษณะเวทีทำงานร่วมกัน ในลักษณะเวทีทำงานร่วมกัน เช่น Wikipedia, Google earth และ Google Maps เป็นต้น

5. ประสบการณ์เสมอื นจรงิ (Virtual Reality) เครือข่ายสงั คมออนไลน์ประเภทนี้มลี ักษณะเป็นเกมออนไลน์ (Online games) ซึง่ เป็นเว็บทนี่ ยิ มมากเพราะเป็นแหลง่ รวบรวมเกมไวม้ ากมาย มลี กั ษณะเป็นวดิ ีโอเกมที่ผู้ใช้ สามารถเล่นบนเครือขา่ ยอนิ เทอร์เนต็ เกมออนไลนน์ ้ีมลี ักษณะเปน็ เกม 3 มติ ิท่ผี ู้ใช้นำเสนอตวั ตนตามบทบาท ในเกม ผเู้ ลน่ สามารถติดตอ่ ปฏิสมั พันธ์กบั ผ้เู ลน่ คนอนื่ ๆ ไดเ้ สมอื นอยู่ในโลกแห่งความเป็นจรงิ สร้างความรูส้ กึ สนุกเหมือนไดม้ สี งั คมของผู้เลน่ ทชี่ อบในแบบเดยี วกนั อกี ทงั้ ยังมีกราฟกิ ท่ีสวยงามดงึ ดูดความสนใจและมี กิจกรรมตา่ งๆ ใหผ้ ูเ้ ล่นรูส้ ึกบนั เทงิ เช่น Second Life, Audition, Ragnarok, Pangya และ World of Warcraft เปน็ ต้น 6. เครือข่ายเพอื่ การประกอบอาชีพ (Professional Network) เป็นเครอื ข่ายสังคมออนไลนเ์ พ่อื การงาน โดยจะเปน็ การนำประโยชน์จากเครอื ข่ายสงั คมออนไลน์มาใชใ้ นการเผยแพรป่ ระวัตผิ ลงานของตนเอง และ สรา้ งเครือข่ายเข้ากบั ผูอ้ ่ืน นอกจากนบี้ รษิ ทั ทตี่ อ้ งการคนมาร่วมงาน สามารถเข้ามาหาจากประวัตขิ องผใู้ ชท้ ี่อยู่ ในเครือขา่ ยสงั คมออนไลน์นไ้ี ด้ ผ้ใู หบ้ ริการเครือข่ายสังคมออนไลน์ประเภทนไ้ี ด้แก่ Linkedin เปน็ ต้น

7. เครือขา่ ยท่เี ช่ือมตอ่ กนั ระหวา่ งผู้ใช้ (Peer to Peer : P2P) เป็นเครือขา่ ยสงั คมออนไลนแ์ หง่ การเช่อื มต่อ กันระหว่างเคร่อื งผู้ใช้ด้วยกันเองโดยตรง จึงทำให้เกดิ การสอ่ื สารหรอื แบ่งปนั ขอ้ มูลต่างๆ ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว และ ตรงถึงผใู้ ช้ทนั ที ซงึ่ ผู้ให้บรกิ ารเครอื ขา่ ยสังคมออนไลน์ ประเภทนี้ ได้แก่ Skype และ BitTorrent เป็นต้น วัตถปุ ระสงค์ของสังคมออนไลน์ 1. เพอ่ื เปน็ ส่อื กลางหรอื ชอ่ งทางในการตดิ ตอ่ ในลักษณะของการสอ่ื สารแบบสองทางผ่านระบบเครือข่าย อินเทอรเ์ น็ต 2. เปน็ ส่อื รูปแบบใหม่ (new media) ทบี่ ุคคลทว่ั ไปสามารถนำเสนอและเผยแพรข่ อ้ มลู ข่าวสารได้ด้วยตนเอง ออกสู่สาธารณะโดยใชอ้ ุปกรณ์คอมพวิ เตอร์และอุปกรณ์ส่ือสารประเภทตา่ งๆ โดยมแี หล่งใหบ้ ริการเครือขา่ ย ทางสังคมเกิดข้นึ บนระบบเครอื ข่ายอินเทอรเ์ นต็ เป็นจำนวนมาก ตวั อยา่ งเชน่ Facebook, Twitter, LinkedIn, Google Plus, MySpace, YouTube, Blog, Wiki รวมทงั้ เวบ็ ไซตต์ า่ งๆทัง้ ในประเทศและต่างประเทศ ทเี่ ปิด ใหบ้ ริการ file sharing, photo sharing, video sharing และกระดานข่าว (webboard) เปน็ ต้น 3. เนอื่ งจากส่ือสงั คมออนไลน์ (Social Network) เปน็ เครอ่ื งมือท่มี ีท้งั ประโยชนแ์ ละโทษที่ควรระวงั โดยเฉพาะขอ้ มูลข่าวสารบางอยา่ งทเ่ี ผยแพร่ออกสู่สาธารณะไปแลว้ อาจไมส่ ามารถเรยี กกลบั คนื ได้ และอาจ กอ่ ให้เกิดความเสียหายทัง้ ต่อตนเอง ต่อผูอ้ น่ื และต่อองค์กร ประโยชน์ของสังคมออนไลน์ 1. สามารถแลกเปลย่ี นขอ้ มลู ความรู้ในสิง่ ทสี่ นใจร่วมกันได้ 2. เปน็ คลงั ขอ้ มูลความร้ขู นาดยอ่ มเพราะเราสามารถเสนอและแสดงความคดิ เหน็ แลกเปลย่ี นความรู้ หรอื ต้ัง คาถามในเร่อื งตา่ งๆ เพอ่ื ใหบ้ คุ คลอนื่ ทีส่ นใจหรอื มีคาตอบได้ชว่ ยกันตอบ 3. ประหยัดคา่ ใชจ้ า่ ยในการติดตอ่ สอ่ื สารกับคนอ่ืน สะดวกและรวดเรว็ 4. เป็นสอื่ ในการนาเสนอผลงานของตัวเอง เช่น งานเขยี น รูปภาพ วีดโิ อตา่ งๆ เพือ่ ให้ผอู้ น่ื ไดเ้ ข้ามารบั ชมและ แสดงความคิดเห็น 5. ใช้เป็นส่ือในการโฆษณา ประชาสัมพันธ์ หรอื บรกิ ารลูกคา้ สาหรบั บรษิ ัทและองคก์ รตา่ งๆ ชว่ ยสร้างความ เช่ือมนั่ ให้ลกู ค้า 6. ชว่ ยสรา้ งผลงานและรายได้ให้แกผ่ ูใ้ ช้งาน เกิดการจ้างงานแบบใหม่ๆ ข้นึ 7. คลายเครยี ดได้สาหรับผใู้ ช้ท่ตี ้องการหาเพอื่ นคุยเล่นสนุกๆ 8. สร้างความสมั พันธท์ ี่ดจี ากเพื่อนสู่เพ่อื นได้

โทษของสังคมออนไลน์ 1. เวบ็ ไซตใ์ หบ้ รกิ ารบางแห่งอาจจะเปิดเผยขอ้ มูลสว่ นตัวมากเกินไป หากผู้ใช้บริการไมร่ ะมดั ระวงั ในการกรอก ขอ้ มลู อาจถกู ผไู้ มห่ วังดนี ามาใช้ในทางเสยี หาย หรือละเมิดสทิ ธิส่วนบุคคลได้ 2. Social Network เป็นสังคมออนไลน์ทกี่ ว้าง หากผู้ใช้รู้เทา่ ไมถ่ งึ การณห์ รอื ขาดวิจารณญาณ อาจโดน หลอกลวงผ่านอนิ เทอรเ์ นต็ หรือการนดั เจอกนั เพื่อจุดประสงคร์ า้ ย ตามท่เี ป็นขา่ วตามหนา้ หนังสือพิมพ์ 3. เป็นช่องทางในการถูกละเมิดลิขสิทธิ์ ขโมยผลงาน หรือถูกแอบอ้าง เพราะ Social Network Service เป็น ส่ือในการเผยแพร่ผลงาน รปู ภาพตา่ งๆ ของเราให้บุคคลอื่นไดด้ ูและแสดงความคดิ เห็น 4. ข้อมลู ที่ต้องกรอกเพอ่ื สมคั รสมาชิกและแสดงบนเว็บไซตใ์ นรูปแบบ Social Networkยากแกก่ ารตรวจสอบ วา่ จริงหรือไม่ ดังนนั้ อาจเกดิ ปัญหาเกี่ยวกับเว็บไซตท์ ีก่ าหนดอายกุ ารสมคั รสมาชกิ หรือการถูกหลอกโดยบคุ คล ท่ไี มม่ ีตัวตนได้ 5. ผูใ้ ช้ที่เลน่ socialnetwork และอย่กู บั หนา้ จอคอมพิวเตอร์เปน็ เวลานานอาจสายตาเสียได้หรอื บางคนอาจ ตาบอดได้ 6. ถ้าผู้ใช้หมกหม่นุ อยูก่ ับ socialnetwork มากเกินไปอาจทาให้เสยี การเรยี นหรือผลการเรยี นตกต่าลงได้ 7. จะทำใหเ้ สยี เวลาถ้าผู้ใช้ใช้อยา่ งไร้ประโยชน์

ประเภทของอุปกรณ์ที่ใช้ระบบ Social Network 1. คอมพวิ เตอร์ 2.สมาร์ทโฟน 3.เเท็ปเล็ต ขอ้ ควรระวังเกยี่ วกับสงั คมออนไลน์ โลกของเครอื ขา่ ยสงั คมออนไลน์ ก็ไมต่ ่างจากโลกความเป็นจรงิ ทมี่ ีท้ัง “คนด”ี “คนรา้ ย” “ตวั จรงิ ” “ตวั ปลอม” ปะปนกนั ไปหมด แตท่ ่ีน่าวิตกกวา่ โลกความเปน็ จริง คือ เร่ืองราวบนโลกสงั คมออนไลน์ แพร่กระจายไปไดเ้ รว็ มาก แล้วกห็ ยุดยากเสียดว้ ย บางคนใชส้ อื่ สังคมออนไลน์ อยา่ งรู้เท่าไม่ถึงการณ์ หรอื คาด ไม่ถึงวา่ จะเกดิ ผลเสยี หายตามมา อย่างกรณีท่ีมีข่าวลอื ท่สี ร้างความเสียหายแกผ่ อู้ น่ื และมกี ารส่งตอ่ ให้เพ่อื นๆ หลังจากน้นั ไมน่ านผูเ้ ผยแพรข่ ้อความได้ถูกตำรวจจบั กุมข้อหากระทำความผดิ ตาม พระราชบัญญัตวิ ่าด้วยการ กระทำความผดิ เกี่ยวกับคอมพวิ เตอร์ พ.ศ.2550 และกม็ ีตัวอยา่ งขา่ วลกั ษณะแบบนอี้ ย่หู ลายกรณี จึงปฏเิ สธ ไมไ่ ด้วา่ เมอ่ื เปน็ “สังคม” กต็ ้องมีกฎระเบียบ มขี ้อควรปฏิบัตไิ มว่ ่าจะเป็นสังคมบน “โลกออนไลน”์ หรอื “โลก ความเป็นจรงิ ” จงึ ขอกล่าวถึงข้อควรปฏบิ ัตแิ ละควรระวงั ในการใชเ้ ครือข่ายสังคมออนไลน์ ดังนี้

1. พึงตระหนักเสมอวา่ การโพสตข์ อ้ ความ หรอื แสดงความคิดเหน็ ใหเ้ ผยแพร่บนส่อื สังคมออนไลน์ เปน็ ขอ้ ความ ทสี่ ามารถเขา้ ถึงได้โดยสาธารณะ ดังนัน้ ผู้เผยแพร่ต้องรบั ผดิ ชอบ ทั้งด้านสงั คม และกฎหมาย 2. อยา่ เปิดเผยขอ้ มูลสว่ นตัวมากเกนิ ไป บนสอ่ื สังคมออนไลน์ รวมถงึ ข้อมูลทางการเงนิ เพราะการเปิดเผย ข้อมูลสว่ นตัวมากเท่าไหร่ ภยั ร้ายกจ็ ะเข้าใกลต้ ัวเรามากขึ้นเท่านัน้ การระบุ วัน เดือน ปีเกิด จะทำให้มิจฉาชพี ทราบถงึ อายุ หากเปน็ เดก็ หรือวยั รนุ่ จะยิ่งเปน็ เปา้ หมายเพราะล่อลวงไดง้ ่าย 3. ไมค่ วรโพสต์ข้อความ ทช่ี ้ชี วนให้มิจฉาชพี รบั รู้ความเคล่ือนไหวส่วนตัวของเราตลอด เชน่ บอกสถานะว่าไม่ อยู่บา้ น หรอื เดินทางไปที่ไหน ขับรถอะไร ซง่ึ ทำให้ผู้ไม่หวงั ดีวางแผนมาทำร้าย หรือวางแผนขโมยทรัพย์สินเรา ได้ 4. ใชค้ วามระมัดระวังอยา่ งยง่ิ ในการโพสต์ หรือ เผยแพร่ สง่ ตอ่ ขอ้ ความ รูปภาพ วีดิโอทีอ่ าจทำให้ผู้อ่นื เสียหาย เชน่ ภาพหลุด คลปิ หลุด หรอื โพสตร์ ูปภาพทส่ี อื่ ถงึ อบายมขุ ตา่ งๆ และไม่ควรใชถ้ อ้ ยคำหยาบคาย ถอ้ ยคำลามก อนาจาร ดูหมน่ิ สอ่ เสียด เสยี ดสี ให้ร้ายผ้อู ่ืนในทางเสียหาย หรอื สรา้ งความแตกแยกในสงั คม 5. พึงระมดั ระวังอย่างยิ่งที่จะไวใ้ จหรอื เชอ่ื ใจคน ทีร่ จู้ กั ผ่านอนิ เทอรเ์ น็ต ในการแลกเปลย่ี นข้อมูลส่วนตวั เช่น ช่อื อีเมล หมายเลขโทรศพั ท์ ท่อี ยู่ หรือชือ่ สถานศึกษา เพราะอาจถกู หลอกลวง หรอื ล่อลวงไปทำอนั ตรายได้ 6. ใหร้ ะมัดระวงั การเช็คอิน (Check-in) ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ โดยใช้กลอ้ งโทรศพั ทถ์ ่ายภาพ ระบพุ กิ ดั และ เวลา เพราะภาพทุกภาพ การโพสต์ทุกอยา่ งจะอยู่ในอนิ เทอร์เนต็ ไมม่ วี นั ถกู ลบอย่างแท้จริง ข้อควรระวงั ทก่ี ล่าวมาน้ีเป็นเพยี งสว่ นหนงึ่ ของการปฏบิ ตั ใิ นการใชเ้ ครอื ขา่ ยสงั คมออนไลน์ เพ่อื ใหเ้ กดิ การ ตระหนักรู้เทา่ ทนั ภัยคกุ คามต่างๆ จากการใช้สอ่ื สังคมออนไลน์ เพ่ือจะชว่ ยป้องกนั ภยั หรือลดความเสียหายลง ได้ อุปกรณเ์ ครือขา่ ย - เซิรฟ์ เวอร์ (Server) - ไคลเอนต์ (Client) - ฮับ (HUB) หรือรพี ตี เตอร์ - เน็ตเวิร์ก สวติ ช์ (Switch) - เราทเ์ ตอร์ (Router) - บรดิ จ์ (Bridge) - เกตเวย์ (Gateway)