ช่างที่มีดทิวมะพร้าวโบราณ สืบสานภูมิปัญญาไทย

This template was created by Slidesgo

2

คำนำ “มีดทิวมะพร้าว” เป็ นภูมิปัญญาของช่างตีมีดนายจกั รพงษ์ คาพา ปัจจุบันคือพ้ืนที่ หมู่ท่ี 1 บ้านบางกล้วย ตาบลจอมประทดั อาเภอวดั เพลง จงั หวดั ราชบุรี โดยยึดอาชีพตีเหล็กหาเล้ียงชีพรับทามีดออกขายตามพ้ืนท่ี ใกล้เคียง ซ่ึงพ้ืนท่ีที่เป็ นแหล่งการทามะพร้าวแหล่งสาคัญในย่านน้ัน คือที่ หมู่บา้ นตาบลจอมประทดั ท่ีคลาคล่าไปดว้ ยชาวสวนมะพร้าว เป็ นที่ตอ้ งการ ของชาวบา้ นโรงทิวมะพร้าว ที่ชาวสวนนิยมกนั และในการรับจ่างทิวมะพร้าว ซ่ึงที่นี่เองเมื่อชุมชนตาบลจอมประทดั นามีดช้ันดีมาประกอบอาชีพกัน จน ไดร้ ับความนิยม บอกปากต่อปากไปทวั่ ว่ามีดที่ซ้ือหามาน้ีมาจากช่างตีมีดนาย จกั รพงษ์ คาพา จนกลายเป็นที่มาของ “มีดทิวมะพร้าว” นบั ต้งั แต่น้นั เป็นตน้ มา ถึงว่าจะรับทามีดเดือนละหน่ึงคร้ังก็ตามกย็ งั คงอนุรักษภ์ ูมิปัญญาการตีมีดแบบ โบราณไวจ้ นถึงปัจจุบนั This template was created by Slidesgo

สารบญั 01 ประวตั นิ กั ปราชญ์ 02 03 -ทม่ี าของอาชพี หลกั 05 -แรงบนั ดาลใจการ ทามดี 04 ลกั ษณะของมดี 06 การ ทามดี -เทคนคิ การ ทามดี การชบุ คมมดี -เคลด็ ลบั -การลบั มดี ดว้ ยหนิ -การตกแตง่ การ ทาดา้ มมดี -ขน้ั ตอนการทาดา้ ม ประโยชนข์ องมดี -ผลติ ภณั ฑ์ This template was created by Slidesgo

ประวตั ินกั ปราชญ์ ชื่อ-นำมสกุล: นาย จกั รพงษ์ คาพา ช่ือเล่น: เลก็ วนั เดือนปี เกดิ : 2 ตุลาคม 2504 อาย:ุ 60 ปี ทอี่ ยู่ปัจจุบนั : 89หมู่ 1 ตาบลจอมประทดั อาเภอวดั เพลง จงั หวดั ราชบุรี เบอร์โทรศัพท์: 061-5064174 ทม่ี าของอาชพี หลกั ลุงเลก็ มาจากสมุครสงครามอาชีพตีมีดกระเถาะมะพร้าว และ ขวาน กระเถาะมะพร้าว มีใบประกอบการจดทะเบียนพานิชย์ ทาเฉพาะมีลูกคา้ สง่ั สินคา้ ทาเดือนล่ะ 1 คร้ัง ประมาณ 10 เล่ม ตีมีดเป็นอาชีพเสริมอาชีพหลกั อาชีพ คา้ ขายตีมีด 1 อนั ใชเ้ วลา 1 – 2 วนั ไม่มีโลโกห้ รือสญั ลกั ษณ์ ใหค้ ุณภาพ เป็นโลโกแ้ ทนตราสญั ลกั ษณ์การตีมีดเป็นศาสตร์ชนิดหน่ึง ลุงเลก็ ทามีดมา 14 ปี ลองทาดว้ ยตวั เอง คนที่จะทาอาชีพน้ีตอ้ งมีอาชีพทามะพร้าวถึงจะรู้รูปทรง ลกั ษณะการทิวมะมะพร้าว แรงบนั ดาลใจการ ทามดี ตอนท่ีอายุ 30 ลุงเคยทาอาชีพกระเถาะมะพร้าวมาก่อน แต่มีท่ีช้ือมาไม่คมจึงทาใหล้ ุงอยากรู้การ ทามีดข้ึนมา 1 อนั แลว้ จึง ทามาถึงปัจจุบนั แลว้ ไดเ้ ลิกการทิวมะพร้าว จนถึงปัจจุบนั น้ี This template was created by Slidesgo

ลกั ษณะของมดี ลกั ษณะมีดมีความแตกต่างดว้ ยกนั 2 อยา่ งคือ มีดขายตามร้านคา้ เท่าไปและการทารับทามีกเอง - มีดขายตามร้านคา้ ทว่ั ไปจะมีลกั ษณะเป็น งานเคร่ืองจกั เหลก็ ท่ีนามาทาเป็นเหลก็ บางที่ นิ้มอ่อนไม่คงทนใชไ้ ดไ้ ม่ถึงคร่ึงวนั ทาใหม้ ีด หายคมไม่สดวกการทางาน - มีดรับทาเองจะมีลกั ษณะเหลก็ ที่เอามาทาในการ ตีมีดเป็นเหลก็ แหนบรถยนตท์ ่ีมีความหนาแน่น เหมาะกบั การทามีดใชไ้ ดค้ งนานถึง 3-4 วนั This template was created by Slidesgo

กำรทำมดี อปุ กรณ์ 1. ใชแ้ หนบเหลก็ 7. แก๊สตดั เหลก็ 2. ไดร์โวเป่ าลม 8.คีมจบั เหลก็ 3. เครื่องเจาะเหลก็ 9.คอ้ นป้อน 4. พดั ลมเป่ าฝ่นุ 10.คอ้ นเหลก็ 5. ลูกหนู 2 ตวั 11.คอ้ นเลก็ 6. เคร่ืองเจียเหลก็ 12.ปากาจบั เหลก็ วธิ ีทำ เผาไฟให้ร้อน ความร้อนอยู่ท่ี 100 องศา คอ้ นทุบ ราคาเหล็กแนบรถ อนั ล่ะ 45 บาท ตอ้ งเลือกเลือกแหนบให้ดี มี 2 แบบ แบบบางกบั แบบ หนา เมื่อไดเ้ หล็กที่ตีแลว้ ตอ้ งเอาไปชุบน้ายาเพ่ือให้แข็งแรง อาชีพน้ี ตอ้ งมีครู แลว้ ไหวค้ รูทุกคร้ังการตีเหล็ก ตี 2 คน กบั ภรรยา ไม่มีคนสืบ ทอดการทามีด This template was created by Slidesgo

เทคนิคกำรทำมีด ในการเผาตอ้ งเผาใหเ้ ป็นสีสม้ สีแดงกต็ ีไม่ไดเ้ พราะจะตีไม่เขา้ เลยสี ส้มจนเป็นสีเหลืองกต็ ีไม่ไดจ้ ะเหลวตีไม่ไดจ้ ะแตกแลว้ ไม่ไดท้ รง ตามรูปแบบ จะละลาย เชื้อเพลงิ ใชก้ ากไผไ่ มร้ วก ถ่าน ไมม้ ะม่วงกบั มะขาม หรือไมท้ วั่ ไปท่ีมีเน้ือแขง ปัญหำในกำรทำ เหลก็ กระเดน็ ใส่ ทาใหเ้ กิดอนั ตราย ทาใหเ้ น้ือหลุด หรือเป็น แผลใหญ่ ฝ่ นุ จากการตีเหลก็ กบั เผาเหลก็ ทาใหม้ ีฝ่นุ แยะ This template was created by Slidesgo

กำรชุบคมมดี มีดจะมีความคม และแขง็ แกร่ง การชุบคมมีดเป็นข้นั ตอนท่ีสาคญั ช่างทามีดตอ้ งมีความชานาญเป็ นพิเศษ การชุบคมมีดมี 2 แบบ คือ แบบชุบ คมดว้ ยน้า และ แบบชุบคมดว้ ยน้ามนั ช่างตีมีดบา้ นลองตอง จะใชว้ ิธีการชุบ คมมีดดว้ ยน้า โดยมีข้นั ตอน 1. นามีดที่ตีและเขา้ ด้าม ไปเผาไฟเฉพาะส่วนท่ีเป็ นคมให้แดงร้อนเท่ากนั ตลอด (ช่างจะสงั เกตและกะเวลาตามประสบการณ์วา่ เหลก็ ร้อนไดท้ ี่หรือยงั ) 2. นามีดที่เผาแลว้ มาชุบในอ่างน้าโดยจุ่มเฉพาะส่วนท่ีเป็นคมมีดอยา่ งรวดเร็ว ประมาณ 1-2 คร้ัง สงั เกตดูวา่ สีของเหลก็ เป็นสีอะไร ในขณะเยน็ ลง คมมีดจะ เปลี่ยนจากสีขาวค่อยๆ เป็ นสีออกเหลืองกินเขา้ ไปในมีดและกระจายเป็ นสี เขียวปี กแมลงทบั แผเ่ ขา้ ไปในส่วนที่เป็นตวั มีดมากข้ึน 3. เมื่อเหลก็ เปลี่ยนเป็ นสีเหลือง ให้รีบจุ่มมีดลงในอ่างน้าทนั ทีจนกว่าจะเยน็ แลว้ จึงนาข้ึน เคลด็ ลบั กำรลบั มีดด้วยหิน การชุบคมมีดเป็ นข้ันตอนการทา •หินเพชร เหมาะเป็นหินลบั มีดเบอร์แรก อย่างละเอียด แม่นยา หากชุบเร็วไป (ในกรณีท่ีไม่ใช่การต้งั คมใหม่หรือซ่อม เหล็กเป็ นสีขาวจะทาให้มีดเปราะ รอยบิน) โดยหินลับมีดความละเอียด บ่ิน หักง่าย แต่ถ้าชุบนานไป เหล็ก จะกลายเป็ นสีเขียวมาก จะทาให้มีด 1000 กรัทควรมีและขาดไม่ไดถ้ า้ ตอ้ งการ อ่อนไม่แขง็ คม และบิดเบ้ียวไดง้ ่าย ลับคมมีดให้คมย่ิงข้ึน โดยมีดท่ีพ่ึงใช้ สามารถเร่ิมจากเบอร์น้ีไดเ้ ลย กกำรำรตตกกแแตต่ง่ง •หินเลียบ สามารถใชเ้ ป็นหินลบั มีดเบอร์ เ มเม่ื อ่ือผผ่ ำ่ ำนนกกำ รชุ บคมมมมีดี ดดด้ ว้ วยยนน้ำแ้ ำลแ้ วล้ วนำนมำีดมมี ดำ ม ำ ตตกกแตแ่งตด่ ง้วดย้ วกยำกรำเจรยี เจรียหรหือตรื ะอไตบะไใหบ้เรใียหบ้ เรรีย้ อบยอร้ กีอคยรอ้ังีกมีด สุ ดท้าย หลังจากใช้หิ นลับมีดความ บคำรง้ัปง รมะีดเบภำทงปอำรจะจเภะทมีซอำอจงจหะนมังีซหอรงือหซนอังงหไรมือ้ สซำอหงรับ ละเอียด 1000 กริทแลว้ หลงั ลบั คมมีดจะ เกไ็บม้มสีดำใหหร้ เับรี ยเกบ็บร้มอีดยหใหร้ เื อรสียวบยร้งอำยมหเพรื อ่ือสเพว่ิยมงคำุณมคเพ่ ำ่ือเช่ น คม มากๆ มเีดพพม่ิ กคุณมดีคด่ำำเชบ่น มีดพก มดี ดำบ This template was created by Slidesgo

กำรทำด้ำมมดี การตีเหล็กส่วนด้ามให้เป็ นแผ่น แล้วตี ปลายท้ังสองด้ามโค้งงอเข้าหากัน ช่าง เรียกว่า ตีห่อบอ้ ง แลว้ บดั กรี หรือ จอด ดว้ ยทองเหลืองและน้าประสานทอง ดา้ ม มีดแบบบอ้ งสามารถนาไปใชไ้ ดเ้ ลย หรือ นาดา้ มไมม้ าต่อใหย้ าวข้ึนก็ได้ ดา้ มมีดที่ จะนาไปเขา้ ปลอก ช่างจะตีส่วนที่เป็น โคนเรียวเป็นเดือยแหลมใหไ้ ดข้ นาดตามตอ้ งการ ซ่ึงยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร แลว้ นาไปตอกเขา้ กบั ดา้ มไม้ ข้ันตอนกำรทำด้ำม 1. นาดา้ มไมช้ นิดต่างๆ ที่เขา้ ปลอกเหลก็ ไวแ้ ลว้ ไปเจาะรู ดว้ ยสวา่ นไฟฟ้า 2. นาครั่งที่ใชย้ อ้ มผา้ มาใส่ในรูของดา้ มไมท้ ี่เจาะรูไวแ้ ลว้ (ครั่งเปรียบเหมือนกาวท่ียดึ มีดและดา้ ม ติดกนั ใหแ้ ขง็ แรง) ปัจจุบนั มีการนาแท่งกาวมาใชแ้ ทนคร่ัง 3. นาดา้ มมีดส่วนท่ีเป็นเดือยไปเผาไฟใหร้ ้อนแดง แลว้ นาไปเสียบเขา้ กบั ดา้ มไมท้ ี่ใส่ครั่งไวเ้ รียบร้อยปล่อยทิ้งไว้ ใหเ้ ยน็ แลว้ นาไปตกแต่งตามความตอ้ งการ This template was created by Slidesgo

ประโยชน์ของมดี ใชส้ าหลบั ขดุ เน้ือเปลือกมะพร้าว หรือ สามารถปอกผลไมเ้ ปลือกผลไมท้ ว่ั ไปได้ ผลติ ภณั ฑ์ - มีดทิวมะพร้าวอนั ล่ะ 320 บาท กาไร 160 บาท รับประกนั 7 วนั ถา้ ไม่คม ลบั ใหฟ้ รี - รับจา้ งลบั มีดทิวมะพร้าว 15 บาท ต่อ 1 เล่ม รับประกนั 7 วนั ถา้ ไม่คม ลบั ใหฟ้ รี This template was created by Slidesgo

เกยี่ วกบั เรำ ทปี่ รึกษำ : อาจารยด์ ร.รัชนิดา รอดอิ้ว ตำแหน่ง :ที่ปรึกษากลุ่มโครงการ1ตาบล1มหาลยั ตาบลจอมประทดั ผู้ให้ข้อมูล : นาย จกั รพงษ์ คาพา ตำแหน่ง : ผใู้ หค้ วามรู้เร่ืองการตีมีด ผู้จดั ทำ : โครงการ1ตาบล1มหาลยั ตาบลจอมประทดั พมิ พ์ที่ : จัดพมิ พ์ : This template was created by Slidesgo