ประเพณีตำบลจอมประทัด

ก

ก คำนำ รายงานเล่มน้ีจัดทำขึ้นเพื่อเปน็ สว่ นหนึ่งของรายงานประเพณีไทยในตำบลจอมประทัด เพื่อใหไ้ ด้ศกึ ษาหาความรู้ใน เกี่ยวกับประเพณีภายในตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จังหวัดราชบุรี และได้ศึกษาอย่างเข้าใจเกี่ยวกับ ประเพณภี ายในชุมชนเพือ่ เป็นประโยชน์กับขนบธรรมเนียมของประเพณีในชมุ ชน ผู้จัดทำหวังว่า รายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่านหรือผู้ศึกษาเกี่ยวกับประเพณีในชุมชนตำบล จอมประทัดท่ีกำลังหาข้อมูลเรื่องนี้ ขอขอบคุณ โครงการยกระดับเศรษฐกิจ และสังคม รายตำบลแบบบูรณาการ และผทู้ ค่ี อยสนบั สนนุ การจดั อบรม ครั้งน้ี ณ ทีน่ ีด้ ้วย

สารบญั ข คำนำ หน้า สารบัญ ข ความหมายของประเพณี ค ประเภทของประเพณี ๑ ลักษณะของประเพณีไทย ๑ ประเพณีในชุมชนตำบลจอมประทดั ๒ ๒ - สวดมนตข์ า้ มปี ๒ - ทำบญุ วนั ขน้ึ ปีใหม่ ๔ - ทำบญุ วนั มาฆบชู า ๖ - วนั วิสาฆบูชา ๖ - ประเพณวี ันสงกรานต์ ๘ - พธิ กี ารสง่ กบาล /เสกบาล / ประเพณปี ้นั รูปปน้ั ลอย ๑๐ - งานประจำปีประเพณเี หยยี บหลงั กระเหร่ยี ง ๑๑ - ประเพณวี ันอาสาฬหบชู า, วันเขา้ พรรษา (งานแห่เทยี น) ๑๔ - ประเพณีวันออกพรรษา, ตกั บาตรเทโว ๑๗ - ประเพณที อดกฐนิ ๑๘ - ประเพณงี านศพ ๒๐ - ประเพณงี านบวช ๒๖ - ประเพณงี านแตง่ ๓๓ ผู้ใหค้ วามรู้ ๔๔ ภาคผนวก ๔๖ อ้างองิ ๔๘

๑ ประเพณีในชุมชนตำบลจอมประทัด ความหมายของประเพณี คำว่า ประเพณี หมายถึง ขนบธรรมเนียม แบบแผน (พจนานุกรม ฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน, ๒๔๙๓ : ๕๖๙) ประเพณี (อังกฤษ: tradition) เป็นกิจกรรมที่มีการปฏิบัติสืบเนื่องกันมาเป็นเอกลักษณ์และมี ความสำคัญตอ่ สังคม เช่น การแตง่ กาย ภาษา วัฒนธรรม ศาสนา ศิลปกรรม กฎหมาย คุณธรรม ความเชื่อ ฯลฯ อันเป็นบ่อเกิดของวัฒนธรรมของสังคมเชื้อชาติต่างๆ กลายเป็นประเพณีประจำชาติและถ่ายทอดกันมาโดย ลำดับ หากประเพณีนั้นดีอยู่แล้วก็รักษาไว้เป็นวัฒนธรรมประจำชาติ หากไม่ดีก็แก้ไขเปลี่ยนแปลงไปตาม กาลเทศะ ประเพณีล้วนได้รับอิทธิพลมาจากสิ่งแวดล้อมภายนอกที่เข้าสู่สังคม รับเอาแบบปฏิบัติที่หลากหลาย เข้ามาผสมผสานในการดำเนินชีวิต ประเพณีจึงเรียกได้ว่าเป็น วิถีแห่งการดำเนินชีวิตของสังคม โดยเฉพาะ ศาสนาซึ่งมีอิทธิพลต่อประเพณีไทยมากที่สุด วัดวาอารามต่างๆ ในประเทศไทยสะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลของ พุทธศาสนาที่มีต่อสังคมไทย และชี้ให้เห็นว่าชาวไทยให้ความสำคัญในการบำรุงพุทธศาสนาด้วยศิลปกรรมท่ี งดงามเพื่อใช้ในพิธกี รรมทางศาสนาตง้ั แต่โบราณกาล เปน็ ต้น ประเพณี คือ ความประพฤติที่หมู่ชนหมู่หนึ่งถือเป็นธรรมเนียม หรือเป็นแบบแผนสืบต่อกันมาจนเป็น พมิ พเ์ ดียวกัน ถา้ ใครในหมูป่ ระพฤตนิ อกแบบก็เป็นการผิดประเพณี (เสถียรโกเศศ. (๒๕๐๐). ประเพณไี ทย. บท นำ. นครหลวง : อมรการพิมพ์.) ประเพณีเป็นเรือ่ งของพิธปี ฏบิ ัตสิ ืบต่อกันมา มีการเปลีย่ นแปลงแก้ไขและคงไว้บา้ ง ประเพณีไทยแสดง ถึงความสญั ลกั ษณ์ของชาติ (แปลก สนธิรกั ษ์, ๒๕๒๓: ๑๙๓) โดยเนื้อหาสาระ ประเพณี คือ สิ่งที่คนในสังคมส่วนรวมสร้างขึ้นให้เปน็ มรดกที่ผู้เป็นทายาทจะต้องรับ ไวแ้ ละปรับปรุงแก้ไขให้ดยี ิง่ ๆ ขึน้ ไป รวมทงั้ การเผยแพร่ แกค่ นในสงั คมอืน่ อีกดว้ ย ประเภทของประเพณี ประเพณสี ามารถแบง่ ออกเปน็ ๓ ประเภท คือ ๑. จารตี ประเพณี (Mores) คอื ประเพณีทตี่ ้องประพฤติเปน็ เรื่องเก่ียวกบั ศีลธรรมและจรรยาของสังคม ถือกันว่ามีคุณค่าต่อบุคคลในสังคมนั้นๆ ใครฝ่าฝืนหรือเฉยเมยถือว่าเป็นการละเมิดกฎของสังคม ผิดประเพณี ของสังคม ถือเป็นความผดิ ความชั่วมีโทษ เช่น ประเพณกี ารแต่งงาน เปน็ ตน้ ๒. ขนบประเพณี (Institution) คือ ประเพณีที่วางเป็นระเบียบไว้ จะเป็นโดยตรงหรือโดยอ้อมก็ตาม โดยตรง เช่น เขยี นเป็นกฎหรือระเบียบใหก้ ระทำรว่ มกันมีข้ออ้างอิงเป็นตัวบทกฎเกณฑ์ โดยอ้อมหรอื โดยปริยาย คอื รูก้ นั เอง ถือสืบต่อกนั มา คนในถน่ิ นนั้ ปฏิบัตกิ ันอยา่ งน้นั ๆ เช่น ประเพณีทำบุณเลย้ี งพระของไทย เป็นต้น ๓. ธรรมเนียมประเพณี (Convention) คือ เรื่องเกี่ยวกับธรรมดาสามัญของสามัญชน ไม่ถือเอาผิดเอา ถูก ไมม่ ีการลงโทษ ปรับไหมเหมอื นจารีตประเพณี ไมม่ รี ะเบยี บเคร่งครัดเหมือนขนบประเพณี ผทู้ ำผิดประเพณี

๒ น้ไี ม่ถือเป็นเรื่องเสยี หายหรือมีโทษมากนัก เพยี งแต่ถือวา่ ผ้ผู ิดประเพณีเปน็ ผู้ไร้การศึกษา ขาดคุณสมบัติผู้ดี เช่น การแต่งกายไม่ถูกกาลเทศะ การยืน การเดิน การนั่ง การนอน อนั ไม่เหมาะสม เปน็ ตน้ ลกั ษณะของประเพณไี ทย ประเพณีไทยแบ่งออกไดเ้ ปน็ ๒ ลักษณะ คือ ๑. ประเพณีส่วนบุคคล ได้แก่ ประเพณีเกี่ยวกับการแต่งงาน ประเพณีการเกิด ประเพณีการตาย ประเพณีการบวช ประเพณีการขึ้นบ้านใหม่ ประเพณที ำบุญอายุ เป็นตน้ ๒. ประเพณีส่วนรวม ได้แก่ ประเพณีทางศาสนาตา่ งๆ เช่นประเพณกี ารทำบญุ เขา้ พรรษา ออกพรรษา ประเพณีตรุษ สารท ลอยกระทง ประเพณีเทศกาลสงกรานต์ และประเพณีวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เปน็ ต้น (กมลชนก สุรยิ ะวงศ์. ๒๐๒๑.) ประเพณีในชุมชนตำบลจอมประทดั สวดมนตข์ า้ มปี การสวดมนต์ข้ามปนี ้นั ในสมัยก่อนยงั ไม่มีการเรม่ิ จดั งานสวดมนต์ข้ามปี จะมีแค่พระภิกษสุ งฆ์สวดเจริญ พระพุทธมนต์ ทำพิธีเฉพาะในหมู่พระภิกษุสงฆ์เพียงเท่านั้น หลังจากนั้นทางวัดก็เริ่มเข้าโครงการกับทาง หน่วยงานต่าง ๆ ก็จึงเริ่มมีสำนักงานพุทธ สำนักงานวัฒนธรรม องค์การส่วนตำบลจอมประทัด และหน่วยงาน ต่าง ๆ เข้ามาช่วยเหลือและดูแล ในช่วง ๓ ปีแรก ประชาชนยังไม่ค่อยได้รับรู้ข่าวสารในการจัดงานมากจึงมี จำนวนคนทเี่ ข้ารว่ มพิธนี ้อย หลังจากน้นั ก็จะเร่ิมนำฮอนกระจายเสียง และมีการประชาสัมพันธ์ให้กับประชาชน ในตำบล และประชาชนในระแวกใกล้เคยี ง ผูค้ นที่ไมไ่ ดม้ ีการฉลอง ก็จะเรมิ่ มาสวดมนต์เพื่อความเป็นสิริมงคลก็ จะเข้ามาร่วมในการจัดพิธีสวดมนต์ข้ามปีจนถึงในปัจจบุ ัน หลังจากนั้นก็เริม่ มีการลงทะเบยี นเพื่อเชค็ จำนวนคน ท่ีมาเขา้ ร่วม มกี ารแจกหนงั สอื สวดมนต์ให้กับประชาชน และมีการแจกวัตถุมงคลเพ่อื ความเปน็ สริ ิมงคล ภาพที่ ๑ ประชาชนนั่งรอทำพิธสี วดมนต์

๓ ภาพท่ี ๒ สวดมนต์ขา้ มปี ภาพที่ ๓ ประชาชนนั่งทำพิธีสวดมนต์ขา้ มปี ภาพที่ ๔ ประชาชนร่วมกนั สวดมนตข์ ้ามปี

๔ ทำบญุ วันข้ึนปใี หม่ การทำบุญวันขึ้นปีใหม่ในปัจจุบันนี้ ถือเอาวันที่ ๑ มกราคมของทุก ๆ ปี ตามแบบสากลทั่วไป และ เมืองไทยพึ่งกำหนดขึ้นเมื่อวันที่ ๑ มกราคม ๒๔๘๓ ซึ่งแต่เดินนั้นวันขึ้นปีใหม่ตรงกับวันที่ ๑ เมษายน ดังน้ัน ในปี พ.ศ. ๒๔๘๒ จงึ มเี ดอื นอยเู่ พียง ๙ เดือนเท่านั้น วนั ขึ้นปีใหมต่ ่างถือกนั ว่า เปน็ วันที่เราจะได้ตั้งต้นชีวิตใหม่ ของปีต่อไปอีก และในเวลาเดียวกันทำให้เราได้สำรวจตัวเองย้อนหลังไป ๑ ปีว่า ตลอดระยะเวลาที่ล่วงมาแล้ว นั้น เราได้ประกอบกรรมดีกรรมชั่วไว้อย่างไรบ้าง และในปีใหม่ที่จะถึงนี้เราจะคิดแก้ไข หรือประกอบการงาน อย่างใดต่อไปอีก การปฏิบัติตนในวันปีใหม่มีการทำบุญตักบาตรแด่ภิกษุสงฆ์ แล้วไปฟังธรรมที่วัด นอกจากน้ัน ยังมีการส่งบัตรคำอวยพรความสุขปีใหม่ (ส.ค.ส.) ไปยังบุคคลที่เราเกี่ยวข้อง หรือบุคคลที่เราเคารพนับถืออีก ด้วย เป็นการแสดงความปรารถนาให้ผนู้ ้ันไดร้ บั ความรม่ เย็นเปน็ สุขตลอดไป วนั ข้นึ ปีใหม่จงึ เปน็ วนั สำคญั วนั หน่ึง ในวงสังคม และการตรวจสอบสภาพของตัวเราเอง นอกจากนี้เรายังพากันหยุดงานในวันปีใหม่นี้อีกด้วย (บา้ นจอมยทุ ธ. ๒๕๔๓.) ๑.๑ วธิ ีปฏิบตั ิในการตักบาตร โดยปกติแล้วจะมีการนำบาตรพระวางไว้เพื่อให้ชาวบ้านได้นำข้าวสาร อาหาร และของหวาน จากนั้นเข้าแถวนำอาหารใส่ลงในบาตร เมื่อเวลา ๐๘.๐๐ น. พระภิกษุสามเณรจะลงมาจากกุฏิพระทำการสวด มนตแ์ ละใหพ้ ร การปฏิบัติในการตกั บาตรดังต่อไปนี้ ๑. จดั เตรยี มอาหารทีส่ ะอาดถกู สขุ ลกั ษณะใสภ่ าชนะมากหรือน้อยตามความต้องการ ๒. นำอาหารทเ่ี ตรียมไว้ตักบาตร ก่อนที่จะตักบาตรควรต้งั จติ ถวายดว้ ยศรัทธา ความเคารพ และความ ปรารถนา เพื่อทำกิเลสใหล้ ดน้อยลงจนถึงหมดสน้ิ ไป ๓. ขณะทต่ี กั บาตร ควรอยูใ่ นอาการสำรวมและเคารพ ๔. เมอ่ื ตักบาตรเสรจ็ แล้ว ควรแสดงความเคารพดว้ ยการไหว้

๕ ภาพท่ี ๕ พระสงฆ์สวดมนต์ ภาพท่ี ๖ หลวงพ่อพรมนำ้ มนต์ ภาพท่ี ๗ หลวงพอ่ พรมนำ้ มนต์

๖ ภาพท่ี ๘ หลวงพ่อพรมนำ้ มนต์ ทำบุญวนั มาฆบชู า พิธีมาฆะบูชา คือการประกอบพิธีทางศาสนาของสงฆ์ในวันมาฆะบูชา ตรงกับวันเพ็ญกลางเดือน ๓ แต่ถ้าปีใดเป็นปีอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหน วันมาฆะบูชาจะเลื่อนไปวันกลางเดือน ๔ วันมาฆะบูชาเป็น วันสำคัญวันหนึ่งของพุทธศาสนา เพราะเป็นวันที่ตรงกับ “วันจาตุรงคสันนิบาต” คือการประชุมสงฆ์ด้วยองค์สี่ ในสมัยที่พระพุทธเจ้ายังท่องเที่ยวประกาศสัจจธรรมของพระองค์อยู่ เพราะในวันนี้พระสงฆ์ที่เป็นพระอรหันต์ ล้วนมาเฝ้าพระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ องค์ หนึ่ง พระสงฆ์เหล่านั้นมาพร้อมกันเองโดยมไิ ด้นัดหมาย หนึ่ง และวันน้ัน เป็นวนั เพญ็ เดอื นสามพระจนั ทร์เต็มดวงเสวยมาฆฤกษ์ หนึง่ รวมเป็นองคส์ ดี่ ว้ ยกนั เม่อื พระสงฆม์ าประชุมพร้อม กนั แลว้ พระพทุ ธเจ้าก็ให้โอวาทปาฏิโมกข์และกำหนดปลงอายุสังขาร คือ กล่าวแก่ภกิ ษุทั้งหลายว่า พระองค์จะ ปรินิพพานในระยะอีก ๓ เดือนต่อไปข้างหน้านี้ การทำพิธีมาฆะบูชามีดังนี้ คือ เมื่อได้เวลาพร้อมแล้วทั้งภิกษุ สามเณร และพุทธศาสนิกชนก็เตรียมดอกไม้ธูปเทียนไปประชุมพร้อมกันที่สถูป เจดีย์ โบสก์ หรือสิ่งสำคัญทาง ศาสนาอย่างอื่น โดยทั่วไปกระทำกันในโบสก์ มีพุทธศาสนิกชนยืนหลังพระภิกษุและสามเณร จุดธูปเทียน พนมมือ แล้วเปล่งคำบูชาวันมาฆะตามท่ีผู้นำกล่าว หลังจากนั้นเดินเวียน สถูป เจดีย์ หรือพระอุโบสถ ๓ รอบ สวดบทพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ และพระสังฆคุณด้วยจิตใจเลื่อมใส เมื่อครบ ๓ รอบแล้วนำธูปเทียน เครื่องบูชาสักการะวางไว้ในภาชนะที่วัดจดั เตรียมไว้ เข้ารับฟังพระสวดมนต์และเทศนา เมื่อพระสวดมนต์เสร็จ จะมีการเทศนแ์ สดงโอวาทปฏิโมกข์เปน็ อันเสร็จพธิ ี วนั วิสาขบชู า พิธีวิสาขะบูชา คือ การประกอบพิธีทางศาสนา ในวันวิสาขะ ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๖ แต่ถ้าปีใด เป็นปีอธิกมาส คอื เดือน ๘ มสี องหน เล่ือนไปทำในวันขึ้น ๑๕ คำ่ เดอื น ๗ วันวสิ าขะเป็นวันสำคญั วนั หน่ึง เพราะ เป็นวันที่คล้ายกับวันประสูติ วันตรัสรู้ และวันปรินิพพานของพระพุทธเจ้า เมื่อถึงวันวิสาขะบูชา ผู้มีศรัทธาใน พระพทุ ธศาสนา จะประกอบพธิ ีทำบุญตักบาตรในตอนเช้า แลว้ ไปฟงั พระสงฆ์แสดงธรรมเทศนาทีว่ ัด ในตอนค่ำ ทุกวันจะมีการประกอบทำพิธีวิสาขะบูชา คือไปประชุมพร้อมกันยังที่สำคัญทางศาสนา เช่น สถูป เจดีย์ และ

๗ โบสถเ์ ป็นต้น จุดธปู เทยี น พนมมอื กลา่ วคำบชู า แลว้ ถือธปู เทยี นออกทำทักษิณาวัตร คอื เดินเวียนขวารอบสถูป เจดีย์หรือโบสถ์สามรอบด้วยกัน พร้อมกับกล่าวคำสวดพระพุทธคุณ และสังฆคุณไปด้วย เมื่อจบแล้วก็นำธูป เทียนไปปกั บชู า แลว้ เขา้ ไปฟงั พระสงฆท์ ำวัตรสวดมนต์ เมอ่ื พระทำวัตรสวดมนต์เสร็จแลว้ เปน็ การเสรจ็ พิธี ภาพท่ี ๙ พระสงฆ์สวดมนตท์ ำพธิ ี ภาพท่ี ๑๐ ประชาชนฟงั การแสดงพระธรรมเทศนา

๘ ภาพท่ี ๑๑ พระสงฆน์ ำพุทธศาสนิกชนเวียนเทียนรอบอโุ บสถ ภาพที่ ๑๒ ประชาชนนำดอกไม้ธปู เทยี นนำมาปักถวายพุทธบชู า ประเพณีวันสงกรานต์ ประเพณีสงกรานต์เป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณ จะมีการทำบุญตักบาตรด้วยกัน ๓ วัน ตงั้ แต่วนั ท่ี ๑๓, ๑๔, และวันท่ี ๑๕ เดือนเมษายนของทุกปี เรม่ิ จากวนั ท่ี ๑๓ เมษายน ในตอนเช้าจะมปี ระชาชน เข้ามาทำบุญ ตักบาตร ถือศีล และฟังธรรม วันที่ ๑๔ เมษายน ตอนเช้าจะมีประชาชนเข้ามาทำบุญ ตักบาตร ถอื ศีล ฟงั ธรรม ในช่วงบา่ ยของวันท่ี ๑๔ เมษายนน้ันจะให้ประชาชนไดน้ ำอัฐิของบรรพบุรุษมารวมกนั ณ ศาลา วัดแจ้งเจริญ เพื่อทำการบังสกุลรวมกัน ในช่วงภาคค่ำ เวลาประมาณ ๑ ทุ่ม ทางคณะพระภิกษุสงฆ์ โดยมี หลวงพ่อเป็นผนู้ ำพิธีสวดมนต์ ในวันท่ี ๑๕ เมษายนนั้น ในช่วงเช้าจะมกี ารทำบุญ ตกั บาตร ถือศลี ฟังธรรม และ มีการสวดมาติกา บงั สกลุ จากนน้ั ลูกหลานจะนำน้ำหอมพรมใส่อฐั ิของแตล่ ะคน พิธีสุดท้ายก็จะเป็นการกรวดน้ำ ให้กับผู้ตายและเจ้ากรรมนายเวร ในช่วงบ่ายมีการสรงน้ำพระและรดน้ำผู้ใหญ่ สมัยก่อนมีการเปลี่ยนวันตามท่ี หลวงพ่อและทางคณะพระภิกษุสงฆ์ไม่มีกิจทำให้วันที่ไม่แน่ชัดส่งผลให้ผู้คนที่มาร่วมงานน้อยลง แต่ในปัจจุบัน

๙ หลวงพ่อได้กำหนดวันท่ีแน่นอนเป็นวันที่ ๑๕ เมษายนของทุกปี จึงทำให้ลูกหลานที่ทำงานต่างจังหวัดสามารถ เข้าร่วมการสรงน้ำพระ และรดน้ำท่านผู้หลักผู้ใหญ่ ส่งผลให้ผู้คนได้เข้าร่วมพิธีการน้ีจำนวนมาก ในการสรงน้ำ พระจะมีหลวงพ่อนั่งในลำดับแรก ตามด้วยคณะสงฆ์ พร้อมทั้งผู้สูงอายุในชุมชนของแต่ละหมู่ จะมีการส่ง ตัวแทนผู้สงู อายุ ๖๐ ปีขน้ึ ไป มาเข้ารว่ มอย่างน้อย ๒ คน จากนัน้ จะเรม่ิ ทำการสรงน้ำพระ และรดนำ้ ท่านผู้หลัก ผู้ใหญ่ โดยมีผู้นำท้องถิ่น ผู้นำชุมชน ประชาชนในตำบลจอมประทัด และตำบลใกล้เคียงเข้าแถว ณ ลาน อเนกประสงค์วัดแจ้งเจริญ เมื่อสรงน้ำเสร็จ หลวงพ่อมีการให้พรสัมโมทนียกถากับประชาชนที่มาเข้าร่วมงาน และมกี ารกรวดนำ้ สง่ ผลบุญให้กับบรรพบรุ ุษ จากน้ันทางหนว่ ยงานองค์การบรหิ ารส่วนตำบลจอมประทัดให้การ สนบั สนุนนำเครือ่ งไทยธรรมถวายพระ สว่ นผูส้ ูงอายุจะมกี ารมอบของท่ีระลึกใหก้ ับผเู้ ขา้ ร่วมพธิ ี โดยในสมัยก่อน มกี ารละเล่นรำวงย้อนยุคของผู้สูงอายุ จบั ฉลาก เลน่ เก้าอี้ดนตรี การรำไม้พลองของผสู้ ูงอายุ แตเ่ นอื่ งจากในอายุ ท่มี ากขึน้ การรวมกลุ่มของผูส้ ูงอายุนอ้ ยลงจึงทำให้ปัจจบุ ันมแี คก่ ารสรงนำ้ พระเพียงอยา่ งเดยี ว ภาพท่ี ๑๓ ประชาชนเขา้ แถวสรงน้ำพระ และรดนำ้ ดำหัวผู้ใหญ่ ภาพที่ ๑๔ ประชาชนเขา้ แถวสรงนำ้ พระ และรดน้ำดำหวั ผู้ใหญ่

๑๐ ภาพท่ี ๑๕ ประชาชนเข้าแถวสรงนำ้ พระ และรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ พธิ กี ารสง่ กบาล / เสกบาล / ประเพณปี ้นั รปู ป้ันลอย พธิ ีการสง่ กบาล หรอื ประเพณีป้ันรูปปั้นลอยจดั ขึ้นในวันสดุ ท้ายของสงกรานต์ คือวันที่ ๑๖ เดอื นเมษายน ของทุกปี ซึ่งในชุมชนตำบลจอมประทัดนั้นจะมีการจัดพิธีตามหมู่บ้าน โดยส่วนใหญ่นั้นจะมีการจัดพิธี ในหมู่ที่ ๔ หมู่ ๖ หมู่ ๗ และหมู่ที่ ๘ ซึ่งคนในชุมชนร่วมกันจัดขึ้น ซึ่งจะปั้นหุ่นด้วยดินเหนียวตามจำนวน คนในบา้ น และสตั ว์เล้ยี ง เช่น สนุ ขั แมว ไก่ วัว เป็นต้น พรอ้ มกับส่ิงของที่ประกอบในพธิ ี ไดแ้ ก่ ผักหญ้าปลายำ ข้าวสาร ข้าวสุก เกลือ น้ำตาลปีบ พริกแห้ง มะขามเปียก หอมกระเทียม น้ำเปล่า ธูป ๑ ดอก เทียน ๑ เล่ม ดอกไม้ ๑ ดอก มีด ๑ เล่ม และช้อน ๑ อัน ความหมายของสิ่งของที่นำมาประกอบพิธีมีความเชื่อว่า สิ่งของที่ นำมาประกอบพิธีจะทำให้บรรพบุรุษทีล่ ่วงลับไปแล้วได้รับผลบุญ สำหรับประเพณีนี้คนในชุมชนเช่ือวา่ เป็นการ ทำพิธีส่งตัวตายตัวแทนและเอาโรคภัยไข้เจ็บทิ้งไปกับหุ่นที่ปั้น โดยมีการทำมาตั้งแต่บรรพบุรุษ และในบางหมู่ จะมกี ารจดั การละเลน่ มีงานรำวงยอ้ นยุคในช่วงกลางคนื หรือมกี ารจา้ งหนังกลางแปลงไว้ในหมู่บ้านให้กับคนใน ชุมชน หรอื ระแวกใกล้เคียงได้เข้าร่วมพธิ ี ภาพท่ี ๑๖ ของไหว้บรรพบุรุษ รปู ป้นั บคุ คลในครอบครัว และสัตว์เล้ยี ง

๑๑ ภาพที่ ๑๗ นำรปู ป้ันไปวางที่ทางสามแพรง่ ภาพที่ ๑๘ นำรปู ปน้ั ไปวางที่ทางสามแพรง่ งานประจำปีประเพณเี หยยี บหลังกระเหรยี่ ง เป็นงานประจำปขี องวดั แจ้งเจริญจะจัดขึ้นประมาณกลางเดือน ๕ ของทุกปี มีผู้มาร่วมงานเป็นจำนวน มากประมาณ ๓,๐๐๐ - ๕,๐๐๐ คน ส่วนใหญ่กะเหรี่ยงท่ีมาร่วมงานประจำปีเดินทางจากจังหวัดต่างๆ ได้แก่ กาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบุรี และประจวบคีรีขันธ์ โดยมารวมตัวกันที่วัดแจ้งเจริญ ตำบลจอมประทัด อำเภอ วัดเพลง จงั หวดั ราชบรุ ี วัดแจง้ เจริญน้ีชาวกะเหร่ยี งเรียกว่า “วัดเจดยี ข์ าว” ตัง้ อยู่ทห่ี ม่ทู ่ี ๓ ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จังหวัดราชบุรี ในแต่ละปีจะมีพี่น้องชาวกะเหรี่ยงจากกลุ่มแม่น้ำพาชีเดินทางมานมัสการหลวงพ่อพระประธาน ในโบสถ์และรูปหล่อหลวงพ่อนวมเป็นประจำทุกปีมิไดข้ าด ความเปน็ มาทชี่ าวกะเหร่ยี งเดินทางมาท่วี ดั แจ้งเจริญ เป็นจุดเดียวกันโดยมิได้นัดหมาย เพราะถ้าบุคคลใดบอกว่าจะมาร่วมงานแล้วไม่มาจะถือว่าเป็นการผิดผี โดยประเพณนี ้ีปฏิบตั ิสบื ทอดกันมาหลายช่วั อายุคน แมว้ ่าการเดนิ ทางในสมยั ก่อนเดินทางมายากลำบากเพียงใด แต่ไม่เป็นอุปสรรคในการนมัสการหลวงพ่อพระประธานในโบสถ์และรูปหล่อหลวงพ่อนวม พร้อมทั้งพลีกรรม บวชพระ บวชชี ขอลูก อาบ และกินน้ำมนต์ อำนาจผลบุญที่ได้ทำนั้นทำให้คนที่มาเข้าร่วมงานสบายใจ ขจัด ปัดเป่าความทกุ ขภ์ ายในจติ ใจ (jompratud. ๒๕๖๔)

๑๒ ภาพที่ ๑๙ คณะกรรมการขายดอกไม้ ธปู เทยี นภายในงานประจำปปี ิดทองหลวงพ่อนวม ภาพท่ี ๒๐ พี่น้องชาวกระเหร่ียง และชาวไทย แห่หลวงพ่อนวม รอบอุโบสถ ๓ รอบ ภาพที่ ๒๑ พี่น้องชาวกระเหร่ียง และชาวไทย แหห่ ลวงพ่อนวม รอบอุโบสถ ๓ รอบ

๑๓ ภาพท่ี ๒๒ ผู้ว่าราชการราชบรุ ี และส.ส.บุญยง่ิ นติ ิกาญจนา รว่ มเปดิ งานประจำปีประเพณเี หยยี บหลังกระเหร่ียง ภาพท่ี ๒๓ ทำพิธบี วชเณร บวชชพี ราหมณ์ เพ่ือแก้บน ภาพท่ี ๒๔ สบื สานประเพณวี ัฒนธรรมของชาวกระเหรี่ยง ภาพท่ี ๒๕ จัดทำโรงทาน เล้ยี งอาหารชาวกระเหร่ียง และประชาชนท่มี าร่วมงาน

๑๔ ภาพท่ี ๒๖ หลวงพอ่ ทำพิธเี หยียบหลังกระเหรี่ยง และสรงน้ำใหก้ บั หลวงพ่อ ประเพณวี นั อาสาฬหบูชา, วันเขา้ พรรษา (งานแห่เทียน) การทำบุญวันอาสาฬหบูชา เป็นพิธีกรรมทางศาสนา ในช่วงเช้าจะมีการทำบุญตักบาตร ถือศีล และฟังธรรม ในช่วงค่ำ เวลา ๒๐.๐๐ น. จะมีการแสดงธรรมเทศนา ๑ กัณฑ์ โดยพระเดชพระคุณหลวงพ่อ วัดแจ้งเจริญ จากนั้นเริ่มการเวียนเทียน หลวงพ่อจะเดินนำหน้าตามด้วยพระภิกษุทั้งหมด และประชาชนเดิน ตามหลัง โดยการเวียนเทียนจะเริ่มเดินจากทักษิณาวัตร (การเวียนขวา) เดินวนรอบอุโบสถจนครบ ๓ รอบ พร้อมท้งั ดอกไม้ ธปู เทียน พนมมอื เดนิ เวยี นเทยี นท่องคาถาพุทธคณุ ธรรมคุณ และสงั ฆคณุ ภาพที่ 27 พระสงฆ์ทำพิธีสวดมนต์ และแสดงธรรมเทศนาให้กบั ประชาชน ภาพท่ี 28 พระสงฆน์ ำพุทธศาสนิกชนเวียนเทียนรอบอุโบสถ 3 รอบ

๑๕ การเข้าพรรษาในช่วงเช้าจะมีการทำบุญ ตักบาตร ถือศีล ฟังธรรม และถวายผ้าจำนำพรรษาแด่ พระภกิ ษุสงฆ์ทีม่ ีการจำพรรษาอยู่ในวดั พรอ้ มทัง้ ผทู้ ีน่ ำเทียน หลอดไฟ และจตปุ จั จัยไทยธรรมมาถวายให้กับวัด หลงั จากเสรจ็ พธิ ีในชว่ งเชา้ จะมีการผูกรถให้กับผู้ท่ีอยากเข้าร่วมในขบวนของวัด หรอื ผูท้ ่ีต้องการให้วัดผูกผ้าให้ และในแต่ละหมู่นั้นจะมีการการแต่งรถ แต่งตัวให้มีสีสันในงาน มีม้า วัวเทียมเกวียน พร้อมทั้งวงดนตรีแตรวง เครื่องเสียงของทั้งหมด ๘ หมู่บ้าน เพื่อความสวยงาม สนุกสนานในงานแห่เทียน เมื่อถึงเวลาในช่วงประมาณ บา่ ย ๓ โมงนัน้ จะเร่ิมมกี ารตัง้ ขบวนในแต่ละหมู่บา้ น โดยทางขบวนของวัดจะมกี ารเริ่มจากสะพานบางกลว้ ย ใน แต่ละหมู่จะเริ่มจากหมู่บ้านของตนเองแห่ต้นเทียน พร้อมทั้งนางเทียนมาทีถ่ นนสายวัดเพลงเพื่อนำต้นเทียนมา ถวายให้กับพระเดชพระคุณหลวงพ่อ พร้อมด้วยพุ่มผ้าป่า ณ วัดแจ้งเจริญ ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง และจากนั้นทางหลวงพ่อได้มีการมอบทุนการศึกษาให้กับนักเรียน และมอบเงินให้กับนางเทียนเพื่อช่ วยออก ค่าใช้จา่ ยในการแต่งหนา้ ทำผมอีกดว้ ย การถวายเทียนนั้นในสมยั กอ่ นไมม่ ีไฟฟา้ พระภิกษุสงฆ์จะมีการจุดเทียน สวดมนต์ ทำวัตรเช้า ทำวตั รเยน็ และในช่วงกลางคนื พระภิกษุสงฆ์จะใชใ้ นการอา่ นหนงั สือ ท่องสวดมนต์จึงต้อง มีการใช้เทียนในชว่ งเข้าพรรษา จากนนั้ ประชาชนเลยเร่มิ มปี ระเพณกี ารแหเ่ ทียนในการเขา้ พรรษาจนถงึ ปจั จบุ นั ภาพที่ ๒๙ ทำบุญ ตักบาตร ถอื ศีล ฟังธรรม และถวายผา้ จำนำพรรษา ภาพที่ ๓๐ ขบวนแหเ่ ทยี นจำพรรษา เพื่อนำไปถวายพทุ ธบูชา ณ วดั แจง้ เจรญิ

๑๖ ภาพที่ ๓๑ ขบวนแห่เทียนจำพรรษา เพื่อนำไปถวายพุทธบูชา ณ วัดแจง้ เจรญิ ภาพที่ ๓๒ ขบวนแหเ่ ทียนจำพรรษา เพ่ือนำไปถวายพทุ ธบูชา ณ วัดแจ้งเจริญ ภาพที่ ๓๓ ขบวนแหเ่ ทียนจำพรรษา เพื่อนำไปถวายพทุ ธบูชา ณ วดั แจ้งเจริญ ภาพท่ี ๓๔ ขบวนแหเ่ ทียนจำพรรษา เพื่อนำไปถวายพุทธบูชา ณ วดั แจง้ เจรญิ

๑๗ ภาพท่ี ๓๕ ถวายตน้ เทียนให้กับหลวงพ่อ และมอบทนุ การศึกษาให้กับนกั เรียนวดั แจง้ เจริญ ประเพณวี นั ออกพรรษา, ตกั บาตรเทโว พิธอี อกพรรษา คือ การทำพิธอี อกพรรษาของสงฆ์ในวนั ขึน้ ๑๕ คำ่ เดือน ๑๑ หลังจากการอยใู่ นพรรษา มาครบ ๓ เดือนแลว้ วนั น้ีจะเปน็ วนั สำคัญวันหน่งึ ในพุทธศาสนา พุทธศาสนกิ ชนผศู้ รัทธาในพทุ ธศาสนาตา่ งก็พา กันไปทำบุญตักบาตรฟังเทศน์ตามวัดวาอารามต่าง ๆ เรียกกันว่าทำบุญออกพรรษา นอกจากนี้บางวัดยังมีการ ประกอบพิธีทำบุญออกพรรษาเป็นพิเศษอีกด้วย เช่นการตักบาตรเทโว พิธีตักรบาตรข้าวต้มมัด (มีทางภาคใต้) พิธีแห่พระพุทธรูป การทอดกฐิน ทอดผ้าป่า ถวายผ้าป่า และถวายผ้าจำนำพรรษา เป็นต้น (บ้านจอมยุทธ. (๒๕๔๓) ในทางชุมชนจะมีการทำบุญ ๒ วนั ในวนั แรกการทำบญุ ตกั บาตร ถือศีล ฟังธรรม ถา่ ยผา้ จำนำพรรษา เมื่อตอนเข้าพรรษาได้มีการจำนำผ้าพรรษาไว้ ในวันถัดมา จะเป็นวันที่ ๒ จะมีการตักบาตรเทโว ทางกรรมการ วัดจะจัดเตรียมโต๊ะ และกางเต้นไว้ให้รอบอุโบสถเพื่อให้ประชาชนได้มีที่ของมาวางของตักบาตร ก็จะมีข้าวสาร อาหารแหง้ พอถึงเวลา ๘ โมงเชา้ กจ็ ะนำพระพุทธนำขบวน จามดว้ ยหลวงพอ่ พระภิกษสุ งฆท์ ี่จำพรรษาท้ังหมด ลงรบั บณิ ฑบาต ข้าวสาร อาหารแห้ง จากประชาชนวนรอบอโุ บสถ เป็นวันท่พี ระพทุ ธเจ้าเปิดโลกมนุษย์ เปดิ โลก นรก สรรค์ มีความเชื่อว่าบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วจะมารอรับส่วนบุญในวันตักบาตรเทโว หลังจากหลวงพ่อ ครบรอบอโุ บสถแล้ว จากนน้ั ประชาชนจะมารวมตัวกันที่ศาลาการเปรียญ ฟงั หลวงพ่อสวดธมั มปริยะคาถา และ กรวดน้ำ รับพร ภาพที่ ๓๖ พระภิกษุสงฆร์ ับบิณฑบาตข้าวสารอาหารแห้งในวนั ออกพรรษา

๑๘ ภาพที่ ๓๗ พระภกิ ษสุ งฆร์ บั บิณฑบาตขา้ วสารอาหารแหง้ ในวันออกพรรษา ภาพที่ ๓๘ พระภิกษุสงฆร์ ับบิณฑบาตขา้ วสารอาหารแหง้ ในวันออกพรรษา ประเพณีทอดกฐนิ การทอดกฐนิ จะมีประธาน ซง่ึ ประธานนั้นจะเปน็ ผู้ท่ีมคี วามต้องการเป็นประธานในการทอดกฐินซึ่ง จะตอ้ งมี ผา้ ไตรจีวร อฐั บรขิ าร เคร่ืองไทยธรรมอันดบั ถวายพระ และจตปุ จั จยั ส่วนหน่งึ ทางประธานจะมีการมา แจ้งวา่ ต้องการเปน็ ประธานในการทอดกฐิน หากมีผตู้ ้องการจะเป็นประธานเพิ่มกจ็ ะมกี ารคยุ กันและจดั คิวกันไป ตามลำดบั ในแต่ละปี จากนน้ั ก็จะมีแจง้ ใหก้ บั หลวงพ่อ พร้อมทงั้ คณะกรรมการไดท้ ราบร่วมกัน เม่ือถึงวนั ออก พรรษา ก็จะมีการกำหนดวะนทอดกฐินจะเป็นในวนั เสาร์หรือวนั อาทติ ย์แรกของการออกพรรษา เม่ือได้กำหนด วนั แล้วจะมพิธกี ารทำ ๒ วนั เยน็ ของวนั แรกนน้ั จะมีการนำผา้ ไตรจีวร อัฐบริขาร ต้ังโตะ๊ หมบู่ ูชา ทบ่ี า้ นจากน้ันจะ นมิ นตพ์ ระภิกษสุ งฆไ์ ปฉลองผ้าไตรจวี รทอดกฐิน ณ ท่ีบ้านของเจ้าภาพ วันที่ ๒ จะเปน็ วันทอดกฐิน โดยมี ประธาน รองประธาน ผ้าไตรจวี ร อฐั บรขิ าร เคร่ืองไทยธรรม ตามด้วยเครื่องใช้ต่าง ๆ และมกี ารแหน่ ำด้วยแตร วง วนรอบอุโบสถ ๒ รอบ เมื่อครบแลว้ ก็จะนำมาตั้งท่ีศาลาการเปรยี ญ จากนั้นก็จะมีประชาชน นำอาหาร หวาน คาว เครอื่ งดื่ม ประมาณ ๑๐๐ กวา่ รา้ น เชน่ ข้าวมนั ไก่ ก๋วยเตีย๋ ว ไอศกรีม กล้วยทอด นำ้ ปั่น ขา้ วขาหมู ขนม เค้ก ฯลฯ มาออกโรงทานใหก้ ับคนที่มาร่วมงานกฐนิ ได้รับประทาน พร้อมท้ังถวายภัตตาหารเพลแดพ่ ระภิกษุสงฆ์ จากนัน้ ก็จะมีการเริม่ พธิ ีขึน้ ในเวลาบ่ายโมง พระคณุ เจ้ากจ็ ะมายังอาสนะสงฆ์ ประธานจะทำการจุดธปู เทยี นท่ี พระรัตนไตย มกี ารขอศีล รับศีล ทำพิธถี วายผ้าไตรจวี ร อัฐบรขิ าร เครอื่ งไทยธรรมพร้อมกบั ประชาชนที่มารว่ ม

๑๙ เปน็ เจ้าภาพผ้าไตรจีวรอาศัยถวายให้กบั หลวงพ่อ และพระภิกษุสงฆ์ (หลังจากเสรจ็ พิธีถวายผา้ ไตรจะมกี าร ประชุมในคณะสงฆเ์ พ่ือคัดเลือกพระทม่ี คี วามรู้ ความสามารถ ความเหมาะสม และคณุ งามความดีในการ ครอบครองผ้าไตรจีวร ในแตล่ ะปจี ะไมซ่ ำ้ กัน เมอื่ ไดถ้ ือครองแล้วกจ็ ะมกี ารอทุ ิศผลบุญใหก้ บั เจ้าภาพ) ใน สมยั ก่อนเมือ่ เสร็จพิธีแล้วก็จะมีการแขง่ ขนั การละเล่น เช่น ตระกร้อลอดหว่ ง แข่งเรอื ทางวดั แจ้งเจริญและมี หนว่ ยงานทีเ่ ขา้ มาช่วยเหลือในการจดั งานกจ็ ะเป็นส่วนขององค์การบริหารสว่ นตำบลจอมประทดั เขา้ มาร่วมใน การจัดแขง่ ขันเรอื ประเภทในการแขง่ ก็จะมี เรือพาย เรอื บด นง่ั ปปี บนเรือบด แขง่ พายกระทะ แข่งเรือหัวใบท้ า้ ย บอด แข่งเรือการแต่งตัวแฟนตาซี แขง่ เรือเร็ว ในการแข่งขัวก็จะมถี ้วยรางวลั เงินรางวลั ตามประเภทการแขง่ ขัน ผูค้ นท่มี าเข้ารว่ มสว่ นใหญจ่ ะเป็นคนในชมุ ชน ระแวกใกล้เคียง และบุคคลท่ีสนใจเข้ารว่ มการแขง่ ขัน เนื่องด้วยใน ปจั จุบันมีปญั หานำ้ ในคลองแห้ง ไม่เยอะเหมือนสมัยก่อน ในปจั จุบนั เรอื หายาก สว่ นใหญ่กจ็ ะผุ พัง ไปตามเวลา แต่ก็ยงั มีการแขง่ ขนั เรือยาวในงานประจำปหี ลวงพ่อโตของวัดปราโมทย์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมทุ รสงคราม ภาพที่ ๓๙ พธิ แี หผ่ า้ พระกฐนิ พรอ้ มดว้ ยอัฐบรขิ าร รอบอโุ บสถ 3 รอบ ภาพท่ี ๔๐ พทุ ธศาสนิกชนมาออกโรงทาน อาหาร หวานคาว ถวายพระสงฆ์ และเลยี้ งประชาชนท่มี าร่วมงาน

๒๐ ภาพที่ ๔๑ พทุ ธศาสนิกชนมาออกโรงทาน อาหาร หวานคาว ถวายพระสงฆ์ และเลยี้ งประชาชนท่มี าร่วมงาน ภาพท่ี ๔๒ ประธานถวายผา้ กฐนิ และอฐั บริขาร พร้อมถ่ายภาพเปน็ ทีร่ ะลึก ภาพท่ี ๔๓ การแข่งขนั เรือพาย ประเพณีงานศพ ในสมยั ก่อนการจัดพิธีงานศพนัน้ จะมแี ค่การฝั่งศพ หรอื เผาโดยใช้เชงิ ตะกอน โดยการนำฝนื มาซ้อนกัน เป็นกองขึ้นมาจากนั้นจึงนำศพไปเผา ไม่มีพิธีสวดมนต์ให้กับผูเ้ สียชีวติ ทำให้ผู้เสียชีวิตนั้นยังวนเวยี นอยู่ในโลกน้ี เพราะทำบาปไวเ้ ยอะผลบุญไม่ถงึ จงึ ไปเกิดไม่ได้ จึงเกิดเป็นความเชือ่ ในการจดั พิธงี านศพเพือ่ บำเพ็ญกุศลใหก้ ับ

๒๑ ผู้เสยี ชวี ติ ซงึ่ ความเช่ือของคนสมยั ก่อนนน้ั ผู้เสยี ชวี ิตบางคนไมเ่ คยไปทำบญุ หรอื เขา้ วดั ทำบญุ น้อย เมื่อเสียชีวิต แล้วลกู หลานก็จะเป็นหว่ งกลัวจะไมม่ ีบุญ จึงจดั ประเพณงี านศพขน้ึ มาเพือ่ ช่วยให้ผู้ตายไดร้ ับส่วนบญุ ในช่วงเวลา ทร่ี า่ งกายนนั้ ยังไมไ่ ดเ้ ผา เมื่อญาติรู้ว่ามีบุคคลในบ้านเสียชีวิตก็จะโทรแจ้งกับนายอำเภอ กำนันหรือผู้ใหญ่ในหมู่บ้าน และเจ้า อาวาส เพื่อปรึกษากับหลวงพ่อว่าจะทำการสวดกี่คืน ๓, ๕, ๗, และ ๙ คืน (งานอวมงคล ส่วนใหญ่จะต้องเป็น เลขคี่ รวมทั้งในการนิมนต์พระด้วย ส่วนในงานมงคลจะนิมนต์พระเลขคู่) ความเชื่อของคนสมัยก่อนนั้นการทำ เป็นเลขคี่นั้นจะไม่ให้มีงานศพของญาติเพิ่มขึ้นมาอีก ในการจำนวนคืน หรือการนิมนต์พระนั้นแล้วแต่ความ เหมาะสม และกำลังทรัพย์ของเจ้าภาพ ขอเปิดศาลาทำความสะอาด จากนั้นนำศพมายังศาลาวัดเพื่อทำการ อาบนำ้ ศพในชว่ งบ่าย และนำร่างบรรจลุ งหีบ ประมาณ ๑๗.๐๐ น. ในช่วงกลางคืนจะนิมนต์พระ ๔ รปู หรือ ๘ รูป รวมกับพระพุทธอีก ๑ องค์ ในการนิมนต์พระ จะนิมนต์ตามกำลังทรัพย์ของเจ้าภาพทำการสวดอภิธรรม พร้อมท้ังทอดผ้าบังสุกลุ ถวายไทยธรรม และกรวดน้ำ เพื่ออุทิศส่วนบุญส่วนกศุ ลให้กับผู้วายชนม์ ในคืนสุดท้าย บางงานก็จะมีการฟังพระธรรมเทศนา หรือมีมหรสพ ลิเก หนังกลางแปลง จุดพลุสี จากนั้นในรุ่งขึ้นเช้าก็จะมี การถวายภัตตาหารเช้าแด่พระภกิ ษุสงฆ์ ทั้งหมดวัด เวลา ๐๘.๐๐ น. ในเวลาต่อมา ๑๐.๓๐ น. นิมนต์พระ ๑๐ รูป สวดพุทธมนต์ปริญาณสูตร ทำบุญ ๗ วัน ถวายมตกภัตตาหารให้กับผู้ผู้วายชนม์ และถวายพระภัตตาหาร เพลแด่พระภิกษุสงฆ์ทั้งหมดวัด ในเวลา ๑๒.๐๐ น. มีการจัดทำอาหารเลี้ยงอาหารให้กับแขกที่มาร่วมงาน ใน เวลา ๑๔.๐๐ น. นิมนต์หลวงพ่อแสดงพระธรรมเทศนาอานิสงส์ ๑ กัณฑ์ ขั้นตอนต่อมานิมนต์พระสงฆ์ทั้งหมด วัด หรือนิมนต์พระสงฆ์เท่าอายุคนตายสวดมาติกาบังสุกุล กรวดน้ำส่งผลบุญให้กับผู้วายชนม์ จากนั้นก็จะเริ่ม ทอดผ้าบายศรีหัวข้าวสำหรับผู้ทเ่ี ปน็ ลูกสะใภ้ หรอื หลานสะใภ้เพ่ือเป็นการขอขมากับผูว้ ายชนม์ที่เคยล่วงเกินซ่ึง กันและกัน ลำดับต่อไปทอดผ้าทอดผ้าสี่มุมโลงเพื่อปลงอนิจจัง เกิด แก่ เจ็บ ตาย ในการทอดผ้าสี่มุมโลงจะให้ ผู้ใหญ่ที่ใกล้ชิดกับผู้วายชนม์ นิมนต์พระภิกษุสงฆ์มาพิจารณาเสร็จแล้วจงึ จะทอดผ้าไตรตามแต่เห็นสมควรโดย เชิญแขก และญาติผู้ใหญ่มาเป็นผู้ทอดเพื่อให้เกียรติแก่ผู้วายชนม์ และนิมนต์พระภิกษุสงฆ์พิจารณา ผ้าไตรผืน สุดท้ายโยท่านประธานฝ่ายฆราวาสเป็นผู้ทอดผ้าไตรมหาบังสุกุล และนิมนต์หลวงพ่อเป็นองค์พิจารณาผ้าไตร มหาบุงสุกุล และเป็นประธานฝ่ายสงฆ์วางดอกไม้จันทน์ หลังจากนั้นจะเป็นแขกที่มาร่วมงานวางดอกไม้จันทร์ เพื่อส่งดวงวิญญาณของผู้วายชนม์ โดยภาวนาว่า “จุติจุตังอะระหังจุติ” ๓ ครั้ง ซึ่งหมายความว่า ให้ผู้วายชนม์ เคลื่อนไปสู่ที่ใหม่ต่อไป แล้วจึงวางดอกไม้จันทน์ เมื่อเสร็จพิธีก็จะนำสรีระของผู้วายชนม์ไปยังเตาเผาศพ และ ประชุมเพลิงเสร็จในเช้าวันรุ่งขึ้น นิมนต์พระ ๔ รูป พิจารณาแปรธาตุอัฐิของผู้วายชนม์ พร้อมทั้งเก็บกระดูกใส่ โกศไว้ หรือนำไปลอยองั คาร

๒๒ ภาพท่ี ๔๔ รดน้ำศพ และนำศพบรรจุลงหีบ ภาพท่ี ๔๕ สวดพระอภธิ รรมเพอ่ื ส่งผลบุญให้กับผวู้ ายชนม์ในช่วงค่ำ ภาพที่ ๔๖ ผรู้ ว่ มงานทดผา้ บังสกลุ แด่พระสงฆ์ ภาพที่ ๔๗ กรวดนำ้ สง่ ผลบญุ กุศลให้กับผวู้ ายชนม์

๒๓ ภาพที่ ๔๘ พ่อครวั แมค่ รัวทำอาหารถวายภตั ตาหารเพลในวันประชมุ เพลิง ภาพท่ี ๔๙ พระสงฆ์ทั้งหมดวัดฉนั ภัตตาหารเพล ภาพท่ี ๕๐ หลวงแสดงพระธรรมเทศนากอ่ นประชุมเพลงิ ภาพท่ี ๕๑ หลานรำหน้าศพใหก้ บั ผู้ตาย และมอบเงนิ สรา้ งฌาปนสถาน ณ วดั แจง้ เจริญ

๒๔ ภาพที่ ๕๒ ลกู สะใภ้ และหลานสะใภท้ อดบายศรีหัวข้าว ภาพที่ ๕๓ ครอบครัว บตุ รธดิ า เขยสะใภ้ และหลานๆ ทอดผ้าไตรอุทิศส่วนกศุ ลให้กับผวู้ ายชนม์ ภาพที่ ๕๔ ประธานฝา่ ยฆราวาสทอดผา้ ไตรมหาบงั สุกุล และเป็นประธานประชุมเพลิง ภาพที่ ๕๕ หลวงพอ่ พิจารณาผา้ ไตรมหาบังสกุ ุล และเปน็ ประธานประชมุ เพลงิ ฝ่ายสงฆ์

๒๕ ภาพท่ี ๕๖ แขกผมู้ เี กียรตริ ว่ มวางดอกไมจ้ นั ทร์สง่ ดวงวิญญาณผูว้ ายชนม์ ภาพที่ ๕๗ ญาตพิ ี่น้อง และลูกหลานชุดธปู ขอขมาผู้วายชนม์เป็นครง้ั สุดท้าย ภาพท่ี ๕๘ นำรา่ งผ้วู ายชนม์ไปสูย่ งั เตาเผา โดยมีพระสงฆน์ ำขบวนศพ ภาพที่ ๕๙ นำผ้วู ายชนม์รา่ งข้ึนเชิงตะกอน

๒๖ ภาพท่ี ๖๐ นำร่างผู้วายชนมเ์ ข้าเตาเผา และทำการประชมุ เพลงิ ภาพที่ ๖๑ จบอุทศิ เงินโปรยทาน และทำการโยนโปรยทาน ประเพณีงานบวช ในสมัยก่อนเมอ่ื มลี ูกผู้ชายอายุครบ ๒๐ ปีบรบิ ูรณ์ พ่อแม่กจ็ ะให้ลูกชายของตวั เองน้ันไดบ้ วช เพ่ือให้พ่อ แม่นั้นได้เกาะชายผ้าเหลืองขึ้นสวรรค์ ได้เกาะธรรมะที่ลูกได้บวชเรียน และได้อยู่ใกล้กับพระพุทธศาสนาส่วน ทางลกู ชายนนั้ กจ็ ะไดท้ ดแทนบุญคุณพ่อแม่ทไ่ี ด้ใหช้ วี ิตเลอื ดเนอื้ ไดใ้ หว้ ิชาความร้เู ป็นครูคนแรกของลูก เมื่อผู้ชายที่อายุครบ ๒๐ ปีบริบูรณ์แล้วต้องการบวช พ่อแม่หรือผู้ปกครองก็จะพาไปพบอุปัชฌาย์เพ่ือ กำหนดวันบวชเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เจ้าภาพหรือพ่อแม่ก็จะแจ้งว่าต้องการจัดงานบวชกี่วัน ๑ วัน หรือ ๒ วัน แล้วแตค่ วามสะดวก จากน้ันกเ็ รม่ิ พิมพ์การ์ดบอกญาติ พี่น้อง เพื่อนฝูง คนใกล้ชิด มาร่วมงานเพ่ืออนุโมทนาบุญ ในการอุปสมบทบุตรชาย พอเริ่มถึงวันงานตามที่กำหนด พ่อแม่ต้องเตรียมอุปกรณ์การบวช โดยมีไตรครอง 1 ไตร ไตรอาศัย ๑ ไตร ตน้ เทยี น ๓ ต้น กรวย ๓ อนั และอัฐบรขิ ารของพระบวชใหม่ (เคร่อื งใช้สอยของพระภิกษุ ในพระพุทธศาสนามี ๘ อย่าง คือ สบง จีวร สังฆาฏิ บาตร มีดโกนหรือมีดตัดเล็บ เข็ม ประคดเอว กระบอก กรองน้ำ) พรอ้ มดว้ ยเครือ่ งไทยธรรม ดอกไม้ ธูป เทียน เพ่ือถวายพระอนั ดับทโี่ รงธรรมสังฆกรรม หรือที่เราเรียก กนั วา่ ในอุโบสถ เสรจ็ แล้วเมอื่ เริ่มเข้าวันงานจะตอ้ งจัดเตรยี มสถานท่ี ตั้งเครอื่ งไกร ต้ังต้นเทยี น อฐั บริขาร อนั ดับ ให้สวยงาม สำหรับการปฏิบัติตัวของผู้บวช ก่อนถึงวันงาน ๓ วันจะต้องนอนอยู่ที่วัดก่อน ๓ คืน เพื่อทำการท่อง ขานนาคให้ได้ในเพ่อเป็นการขออุปสมบท ในการบวชนั้นจะต้องไม่มีปัญหาใด ๆ เกิดขึ้น เช่น มีบุคคลที่ไม่

๒๗ ต้องการให้บวช พ่อแม่ไม่อนุญาตให้บวช หรือหนีคดีมาบวช ก็จะไม่สามารถบวชได้ จึงต้องการท่องขานในการ ขอบวช ในวันแรกนั้นหรือที่เรียกกันว่า วันสุกดิบ ซึ่งจะเป็นวันก่อนถึงวันงานพิธี ๑ วันก็จะมีการจัดเตรียมงาน และเลี้ยงพระอีกดว้ ย ในเวลา ๑๐.๓๐ น. นิมนต์พระ ๙ รูป เพื่อทำการเจริญพระพุทธมนต์ฉลองผ้าไตร และให้ หลวงพ่อขลบิ ผมเจ้านาคเสร็จแล้วพ่อแม่พร้อมด้วยเจ้านาคถวายภตั ตาหารเพลแด่พระภิกษุสงฆ์ จากนั้นเจ้านาค ก็จะไปนั่งที่หน้าเครื่องไกร ให้พ่อแม่ ญาติ พี่น้อง ผู้มาร่วมงานได้ทำการขลิบผมเพื่อความเป็นสิริมงคลในการ ปลงผมเจ้านาค เสร็จแล้วก็จะให้พระโกนหัวแล้วจึงนุ่งชุดนาค ในการนุ่งชุดนาคนั้นเปรียบเสมือนกับผ้าขาวท่ี บริสุทธิ์ ไม่มีข้อผูกพันธ์ใด ๆ ทั้งสิ้น และไม่เป็นผู้พิการ อาการครบ ๓๒ ไม่ตาบอด หูแหว่ง ขาขาด แขนขาด เพื่อที่จะใส่ชุดนาคด้วยความบริสุทธิ์ จากนั้นเวลา ๑๓.๐๐ น. กราบนิมนต์หลวงพ่อแสดงพระธรรมเทศนา อานิสงส์ ๑ กัณฑ์ เพ่ือเป็นการสอนเจ้านาค หรอื บางงานมกี ารทำขวญั นาคโดยมีหมอเปน็ ผ้ทู ำพธิ ีเวียนเทยี น เพ่อื ความเป็นสิริมงคลให้กับเจ้านาค จากนั้นก็จะเข้าพิธีแห่นาคก็จะมีแตรวง กลองยาว หรือรถแห่ แล้วแต่ความ สะดวกของเจ้าภาพผู้จัดงาน ทางเจ้าภาพก็จะจัดเตรียมเครื่องดื่ม จากนั้นก็จะเริ่มไปลาสถานที่ ที่เคารพ สิ่ง ศักดิ์สิทธิ์ หรือบรรพบุรุษ ปู่ ย่า ตา ยาย ที่ล่วงลับไปแล้วเพื่อเป็นการขอขมา และบอกบุญให้กับผู้ล่วงลับ จากนั้นก็จะเริ่มตั้งขบวนแห่นาคห่างจากวัดประมาณ ๒ – ๓ กิโล ในขบวนแห่นาคก็จะมีนางรำแต่งตัว ใส่เส้ือ ลาย เส้ือดอก เส้อื สี หรือเสือ้ ท่ีทางเจ้าภาพจัดไว้ให้ นาคก็จะนั่งบนรถ นัง่ บนวัวเทยี มเกวียน ข่ีม้า ขี่ช้าง อยู่หลัง ขบวนแห่นาค แห่จนมาถึงวัดทางเจ้าภาพก็จะเชิญแขกเขาร่วมกินเลี้ยง โดยมีการแสดงดนตรี อาหารโต๊ะจีน ให้กับผู้มาเข้าร่วมงานได้รับชมเพื่อความบันเทิงในงานบวช ในวันที่สองก็จะเตรียมนำนาคเข้าอุปสมบทในเวลา ๐๙.๐๐ น. โดยจะมเี ด็ก ๆ แต่งตัวสวยงามถือกรวย ถือต้นเทยี น คุณพ่อสะพายบาตร คุณแม่ทนู ไตรครอง พร้อม ด้วยญาติพี่น้องช่วยกันถือไตรอาศัย และอัฐบริขาร จากนั้นจึงนำไปวนรอบอุโบสถ (วัดธรรมดาจะเรียกว่า อุโบสถ วัดหลวงจะเรียกวา่ พระอุโบสถ) วนทั้งหมด ๓ รอบ จากนั้นพิธีกรจะนำนาควนั ทาเสมา จากนั้นนำนาค โปรยทาน และนำนาคเข้าอุโบสถจากนั้นพิธีกรจะนำเจ้านาคขอศีล ๕ จากนั้นพ่อแม่ ญาติ พี่น้อง ถวายบาตร และไตรครองให้กบั เจา้ นาค เพ่อื ทจี่ ะนำไปถวายให้กับอุปัชฌาย์ พรอ้ มด้วยตน้ เทยี น กรวย จากนั้นนาคกล่าวคำ ขอบวชกับอุปัชฌาย์ อุปัชฌาย์จะเริ่มทำพิธี โดยเริ่มทำการสวมอังสะให้กบั เจ้านาคพร้อมไตรครองให้นาคได้หม่ ผ้าไตรจีวร เสร็จแล้วก็จะมาขอศีล ๑๐ เพื่อบวชเป็นสามเณรก่อน จากนั้นพระคู่สวดมนต์ทั้ง ๒ องค์ก็จะนำ สามเณรมาสอบถามเรื่องสิ่งต้องห้ามต่าง ๆ และกลับมาให้อุปัชฌาย์สวดญัตติให้เป็นพระภิกษุสงฆ์ รักษาศีล ๒๒๗ ขอ้ เสร็จแล้วออกจากโบสถ์มาที่ศาลาเพื่อทำการถวายภัตตาหารเพล เพ่ือเปน็ การฉลองพระบวชใหม่ การ ฉลองพระบวชใหม่โดยให้พระบวชใหม่นัง่ ที่เก้าอี้ และมีโต๊ะลองแขนของพระบวชใหม่ จากนั้นให้พ่อแม่ ญาติ พ่ี น้อง พรมน้ำอบน้ำหอมโดยมีหญ้าแพรก ๑ กำเล็ก ๆ ใช้สำหรับพรมที่มือของพระบวชใหม่ เพื่อเป็นการเฉลิม ฉลองพระบวชใหม่ และให้เป็นมงคลชีวติ

๒๘ คำวนั ทาเสมา นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสมั พทุ ธสั สะ ๓ จบ วนั ทามิ อาราเม พทั ธะเสมายัง โพธริ กุ ขงั เจตยิ ัง, สัพพะ เม โทสงั , ขะมะถะ เม ภนั เต. ทตุ ิยมั ปิ วนั ทามิ อาราเม พทั ธะเสมายงั โพธริ กุ ขงั เจติยัง, สพั พะ เม โทสัง, ขะมะถะ เม ภนั เต. ตะติยมั ปิ วันทามิ อาราเม พัทธะเสมายงั โพธริ ุกขงั เจติยงั , สพั พะ เม โทสัง, ขะมะถะ เม ภันเต. ภาพที่ ๖๒ พ่อครวั แม่ครัวทำอาหารหวานคาวถวายภัตตาหารเพลพระ และเล้ยี งผู้มารว่ มงาน ภาพที่ ๖๓ พธิ ีเจริญพระพุทธมนต์เพื่อฉลองผ้าไตร

๒๙ ภาพท่ี ๖๔ หลวงพ่อขลบิ ผมนาคเพ่ือความเปน็ มงคลกับผ้บู วช ภาพท่ี ๖๕ ถวายภตั ตาหารเพลแดพ่ ระสงฆ์ ภาพท่ี ๖๖ พ่อแม่ ญาติ พ่นี อ้ ง ขลบิ ผมนาค ภาพท่ี ๖๗ นาคไหวศ้ าลพระภมู ิ และขอขมาบรรพบรุ ุษ

๓๐ ภาพท่ี ๖๘ หลวงพ่อแสดงธรรมสอนนาคในการอปุ สมบท ภาพที่ ๖๙ นาคกราบลาขอขมาพ่อแม่ ญาติ พ่นี ้อง เพื่ออโหสิกรรม ภาพที่ ๗๐ ขบวนแห่นาค โดยมีแตรวง และนางรำร่วมขบวนแห่ ภาพที่ ๗๑ ขบวนแหน่ าค โดยมีแตรวง และนางรำรว่ มขบวนแห่

๓๑ ภาพท่ี ๗๒ ขบวนแห่นำนาคพร้อมอฐั บริขาร เวยี นรอบอุโบสถ 3 รอบ ภาพท่ี ๗๓ ขบวนแห่นำนาคพรอ้ มอัฐบริขาร เวยี นรอบอุโบสถ 3 รอบ ภาพที่ ๗๔ ถา่ ยรูปหมู่หนา้ อุโบสถ และจบเงินอุทศิ ทานพร้อมโปรยทาน ภาพที่ ๗๕ นาควนั ทาเสมา และนำนาคเขา้ อโุ บสถขอศีล

๓๒ ภาพท่ี ๗๖ พอ่ แม่ และญาติๆ มอบไตรใหก้ บั นาค นาคมอบไตรใหก้ ับอุปัชฌาย์และถวายตน้ เทียน ภาพท่ี ๗๗ นาคกลา่ วคำขอบวชกับอุปัชฌาย์ และนงุ่ ห่มผ้าไตรจีวร ภาพท่ี ๗๘ อุปชั ฌาย์มอบบาตรให้กับสามเณร และพระคูส่ วดสอบถามสามเณรเร่ืองสงิ่ ต้องหา้ ม ภาพท่ี ๗๙ สามเณรนำธปู เทียน แพร เพ่ือขอนิสยั และอปุ ัชฌาย์สวดญตั ติเพอ่ื บวชเปน็ พระภิกษสุ งฆ์

๓๓ ภาพท่ี ๘๐ พ่อแม่ ญาตๆิ ถวายอัฐบริขารใหก้ ับพระบวชใหม่ ภาพท่ี ๘๑ สรงน้ำพระบวชใหม่ เพอื่ เป็นการเฉลิมฉลองในการอุปสมบท ประเพณีงานแตง่ ในสมยั กอ่ นเมอื่ ไปอยู่ด้วยกนั แลว้ แต่ไมม่ ีการแต่งงาน หรอื การไหว้ผีเขาจะบอกว่าผีจะมาเขียด หรอื ผจี ะ มาเข้า มาสิ่งสู่ในครอบครัว ในพิธีการแต่งงานจึงมีเครื่องไหว้ผี เพื่อให้ผีไม่มาเข้าสิ่งสู่ครอบครัวแต่ให้กินเครื่อง เส้นที่นำมาในงานแต่งแทน ในการแต่งงานนั้นจะต้องมี ๒ ครอบครัว คือครอบครัวทางฝ่ายหญิง และฝ่ายชาย มาเปน็ ครอบครวั เดยี วกันโดยมีลูกชาย และลูกสาวเป็นคนเชือ่ มความสมั พันธ์ของสองครอบครัว ทง้ั สองคนตกลง กนั วา่ จะเป็นครอบครวั เดยี ว เป็นผัวเมยี อยู่กินดว้ ย เพือ่ มีลูกหลานสืบสกลุ ทางฝ่ายผชู้ ายจะส่งเถ้าแก่หรือผู้ใหญ่ เข้าไปคุยกับฝ่ายผู้หญิง ปรึกษาหาลือในการเรียกสินสอดทองหมั้น เพื่อเป็นการสู่ขอตามขนบธรรมเนียมไทย และทำการหมั้นฝ่ายหญิงด้วยแหวนหมั้น เสร็จจากนั้นก็กำหนดฤกษ์แต่งงานโดยการไปปรึกษาหลวงพ่อที่วัด เมื่อได้ฤกษ์แต่งงานแล้วก็จะทำการนิมนต์พระ ๙ รูป มาเจริญพระพุทธมนต์ในวันแต่งงาน จากนั้นทั้งสองฝ่ายก็ เริ่มพิมพ์การ์ดบอกญาติ พนี่ ้อง เพอื่ นฝงู คนใกล้ชดิ มาร่วมงานแสดงความยินดีให้กับทงั้ สองฝา่ ย เมือ่ ถึงวันงานทางฝ่ายเจ้าบา่ วเตรียมขันหมาก โดยมีกล้วย ออ้ ย ขนมจันอบั (จนั อับเป็นการรวมตัวของ ขนม ๕ อย่างคือ ถั่วตัด งา ข้าวพอง ถั่วลิวงเคลือบน้ำตาลสีขาว - แดง และฟักเชื่อม) เครื่องไหว้ผี (ธูป ๕ ดอก เทียน ๒ เล่ม มะพรา้ วออ่ น ๑ คู่ กล้วยนำ้ หวา้ ๒ หวี ไกต่ ม้ ๑ ตวั หมนู อนตอง ๑ ที เหล้า ๑ คู่ ผา้ สรวง หรอื ผ้า ขาว ๑ พบั ความยาวประมาณ ๔ ศอก หรอื ๒ เมตร) ขันศลี พรอ้ มดว้ ยขันหมาก จากน้นั จึงยกขบวนไปยังบ้าน เจ้าสาวในช่วงเช้าพรอ้ มด้วยเถ้าแก่ ๒ ท่านเป็นผู้นำขบวนฝ่ายเจ้าบา่ ว และพ่อแม่ ญาติ พี่น้อง ทางฝ่ายเจ้าบ่าย โดยมกี ลองยาว หรอื รถแห่ เพ่ือความสนกุ สนานในขบวนแห่ สว่ นทางฝา่ ยเจ้าสาวเตรยี มจัดงานทีบ่ ้านบอกญาติพี่ น้องคอยรอรับขบวนขันหมากจากเจ้าบ่าวโดยมีเถ้าแก่ทั้ง ๒ ท่านทางฝ่ายเจ้าสาว และญาติ พี่น้อง เพื่อน ทาง ฝ่ายเจ้าสาวจะกั้นปิดประตูเงินประตูทองตามประเพณี เมื่อฝ่ายเจ้าบ่าวมาถึงหน้าบ้าน ทางฝ่ายเจ้าสาวนำพาน ธูปเทียนแพเชิญโดยมีเด็กถือพาน ๑ คน ผู้ใหญ่ ๑ คน เดินไปเชิญเจ้าบ่าวเข้าบ้าน ส่วนทางฝ่ายเจ้าบ่าวจะต้อง เจอกับประตูเงินประตูทางก่อนจะได้เจอเจ้าสาว ในการเปิดทางเจ้าบ่าวจะทำต้องนำเงินใส่ซองให้กับผู้ที่มากั้น ประตเู พอ่ื เป็นการเปิดทางไปหาเจา้ สาวทร่ี ออยู่บา้ น เม่อื ถึงตัวหนา้ บา้ นแล้วทางฝา่ ยเจ้าสาวก็จะนำน้ำมาล้างเท้า

๓๔ ใหก้ บั เจา้ บ่าวขน้ึ บ้านเจ้าสาว ในช่วงนีก้ ็จะมกี ารแย้งรองเท้าเจ้าบ่าวเพ่ือนำไปเรียกค่าไถ จากนัน้ เจ้าบ่าวก็จะเข้า ไปพร้อมด้วยขนมจันอับ เครื่องไหว้ผี ขันศีล สินสอดทองหมั้น และขันหมากส่งให้กับเถ้าแก่ฝ่ายเจ้าสาว เสร็จ แลว้ เจ้าบา่ วเจา้ สาวจะต้องลงไปไหว้พระภูมิ เพอ่ื เปน็ การสักการะพระภูมิเจา้ ท่ีของบา้ นเจ้าสาวเพื่อความเป็นสิริ มงคลให้กับคบู่ ่าวสาว ส่วนทางฝา่ ยเจา้ สาวจะนำเงนิ สนิ สอดทองหม้ันมาแจงศีลนับตามที่ตกลงกันไว้เป็นจำนวน เทา่ ไหร่ ในการแจงศลี เราจะนำพาน ๑ ลกู ใบเงนิ ใบทอง ใบรัก มาวางเรียง และนำเงินทองทท่ี างเจา้ บา่ วนำมา วางใส่พานจากนัน้ จะใหผ้ ใู้ หญ่โรยถ่วั งาเพ่ือความเปน็ สริ ิมงคล เปรยี บเสมือนถวั่ งาเปน็ สง่ิ ที่งอกง่าย งามง่าย และ เพิ่มพูนให้ทั้งเจ้าสาวเจ้าบ่าวได้เติบโตสวมงามเหมือนกับถั่วงา เมื่อแจงศีลเสร็จแล้วก็จะทำพิธีไหว้บรรพบุรุษ โดยมเี ครอื่ งเซ่นสังเวย และขนมต่าง ๆ เช่น ไก่ ขนมเปยี ปลา ขนมนมสาว ขา้ วตม้ มัด ขนมจนั อับ ขนมจีน ส้มโอ กลว้ ย หวั หมู เหลา้ กล้วย ฯลฯ ท่ีเจา้ บา่ วนำมา จากน้นั ไหวพ้ อ่ แม่ ญาติผูใ้ หญ่ พี่น้อง เพ่ือคูบ่ า่ วสาวทำความรู้จัก ญาติทั้งสองฝ่าย ส่วนทางญาติก็จำนำเงินส่วนนึ่งมอบให้กับคู่บ่าวสาว และทางคู่บ่าวสาวจะมีของชำร่วยมอบ ให้กบั ทางญาติผูใ้ หญท่ ่ีมาพธิ ีรบั ไหว้ จากนั้นจะเข้าพิธสี งฆ์ นมิ นตพ์ ระ เจริญพระพทุ ธมนตเ์ พื่อทำน้ำมนต์ให้กับผู้ บ่าวสาวในการหลั่งน้ำพระพุทธมนต์ และประสาทพร เพื่อความเป็นสิริมงคลให้กับคู่บ่าวสาวทั้งสอง เสร็จแล้ว ถวายพระภัตตาหารเพล และเครอ่ื งไทยธรรมแด่พระสงฆ์ จากน้ันจงึ เข้าพธิ หี ล่ังน้ำพระพทุ ธมนต์ หรือท่ีเราเรียก กันว่า หลั่งน้ำสังข์ประสิทธปิ ระสาทพรให้กับคู่บ่าวสาวทั้งสอง โดยเชิญเถ้าแก่ท้ังสองฝ่ายมาเป็นประธานในการ สวมพวงมาลัย และสวมมงคลแฝด จากนนั้ จงึ หลงั่ ให้กบั คูบ่ า่ วสาวท้งั สองตามด้วยญาติ ๆ ของทงั้ คู่ เสรจ็ แลว้ เชิญ แขกทั้งสองฝ่ายเข้าร่วมรับประทานอาหารกลางวัน หรือเย็นตามแต่ทางเจ้าภาพเป็นคนจัดงาน จากนั้นจะเป็น พธิ ีเขา้ เรือนหอ เถ้าแกฝ่ ่ายเจา้ สาวเป็นผูป้ ูท่ีนอนให้กบั คบู่ ่าวสาวโดยมกี ารกราบพระไหว้พระ และเอาเงินปูบนที่ นอน พร้อมดว้ ยดอกกหุ ลาบ จากนนั้ ให้ค่บู ่าวสาวทำการนงั่ เก็บเงนิ ฝา่ ยใดเกบ็ ไดเ้ ยอะกว่าฝ่ายนั้นจะเป็นคนเก็บ เงิน และใหค้ ูบ่ า่ วสาวนอนประมาณ ๕ นาที เพื่อเปน็ การเริ่มต้นของครอบครัวใหม่ ขนมในพธิ งี านแต่ง ไข่ต้ม หมูสามชั้น ขนมจีน เส้นแกงร้อน ขนมนมสาว ขนมเปีย ขนมจันอับ (ถั่วตัด งา ข้าวพอง ถั่วลิวง เคลอื บน้ำตาลสีขาว-แดง และฟกั เชอ่ื ม) ข้ามต้มมัด กลว้ ย ไก่ต้ม มะพรา้ วออ่ น ส้มโอ เหลา้ หอหมก ปลาทอ่ งโก ผ้าขาว ๑ ผนื ขนมปลากาโห่

๓๕ ภาพที่ ๘๒ เจา้ บ่าวต้ังขบวนขันหมาก ภาพที่ ๘๓ ฝ่ายเจ้าบา่ วช่วยกนั ถอื ขนม ภาพท่ี ๘๔ ฝา่ ยเจา้ สาวนำพานดอกไม้ ธปู เทยี น มาเชญิ ฝา่ ยเจา้ บา่ ว

๓๖ ภาพที่ ๘๕ เจา้ บ่าวจ่ายเงนิ เปิดประตเู งินประตูทอง ภาพที่ ๘๖ เจา้ บ่าวจา่ ยเงินเปิดประตูเงินประตทู อง ภาพท่ี ๘๗ สกั การะพระภมู เิ จ้าท่ี

๓๗ ภาพท่ี ๘๘ มอบเงนิ สินสอดทองหม้ันให้กบั ฝ่ายเจ้าสาว ภาพที่ ๘๙ แจงสินสอดทองหมัน้ ภาพที่ ๙๐ เจิมสนิ สอดทองหม้ันเพ่ือความเป็นสริ มิ งคล

๓๘ ภาพที่ ๙๑ ไหวผ้ ีบรรพบรุ ษุ ภาพที่ ๙๒ ขนม และเครือ่ งเสน้ ไหว้ ภาพที่ ๙๓ เจ้าบ่าวเจา้ สาวสวมแหวนหมน้ั

๓๙ ภาพท่ี ๙๔ มอบเงินสินสอดใหก้ ับฝ่ายเจา้ สาว ภาพท่ี ๙๕ แมเ่ จ้าสาวนำเงินสินสอดไปเก็บ ภาพที่ ๙๖ พธิ ีรบั ไหวฝ้ ่ายแมเ่ จา้ สาว

๔๐ ภาพที่ ๙๗ พธิ รี บั ไหวฝ้ า่ ยแม่เจา้ บ่าว ภาพท่ี ๙๘ คู่บ่าวสาวจดุ ธปู เทยี นสกั การะพระรตั นตรัย ภาพท่ี ๙๙ พระคุณเจ้าเจริญพระพทุ ธมนต์

๔๑ ภาพท่ี ๑๐๐ หลวงพอ่ ทำนำ้ พระพุทธมนต์ และค่บู ่าวสาวถวายภตั าหารแดพ่ ระสงฆ์ ภาพท่ี ๑๐๑ คู่บา่ วสาวตกั บาตร ภาพท่ี ๑๐๒ พระภกิ ษุสงฆฉ์ นั ภัตาหาร

๔๒ ภาพที่ ๑๐๓ คูบ่ า่ วสาวถวายเคร่ืองไทยธรรมแด่พระสงฆ์ ภาพท่ี ๑๐๔ คูบ่ าวสาว พร้อมดว้ ยพอ่ แม่ และญาตๆิ กรวดน้ำ ภาพท่ี ๑๐๕ สวมมงคลแฝด และสวมพวงมาลยั ให้กับคบู่ ่าวสาว

๔๓ ภาพที่ ๑๐๖ เถา้ แก่เจิมหน้าผากใหก้ ับคู่บา่ วสาวท้งั สอง ภาพที่ ๑๐๗ พอ่ แม่ ญาติ พี่ น้อง หลัง่ นำ้ พระพุทธมนตใ์ ห้กับคบู่ า่ วสาว

๔๔ ผใู้ หค้ วามรู้ พระปลัดโชติ ฉายา พญากจิ ริ โสภโณ มีนามสกลุ เดมิ วา่ ทองสนิ ตำแหนง่ ผ้ชู ว่ ยเจ้าอาวาสวัดแจ้งเจริญ และเป็นเลขาเจ้าคณะอำเภอวัดเพลง ท่านเกิดวันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๒๐ อายุ ๔๔ ปี และบรรพชาอุปสมบท เปน็ พระภกิ ษุสงฆ์ เม่อื พ.ศ. ๒๕๔๕ ปัจจุบนั พระปลดั โชติ จำพรรษาอยูท่ ่ีวัดแจ้งเจริญ ตำบลจอมประทัด อำเภอ วัดเพลง จงั หวัดราชบรุ ี ประวัติความเป็นมา พระปลัดโชติเป็นคนในตำบลจอมประทัดมาตั้งแต่กำเนิด ก่อนจะได้รับการ อุปสมบท ได้รับหมายเกณฑ์ทหารตอนอายุ ๒๐ หลังจากปลดประจำการแล้ว ก็เริ่มทำสวน ทำนา และทำงาน โรงงาน เมื่ออายุครบ ๒๕ ปี ก็มีความตั้งใจ และตัดสินใจเข้ารับการอุปสมบท ในตอนแรกนั้นคิดจะบวชแค่ ๔ เดือนแลว้ สึกกลับไปทำสวนทำนาต่อ แตห่ ลงั จากน้นั กไ็ ดอ้ ยชู่ ่วยวดั มาจนถงึ ๑๙ พรรษา ยายแสวง มีสมบรู ณ์ อายุ ๘๖ ปี บ้านเลขที่ ๓๓/๓ หมู่ ๓ บ้านต้นพลับ ตำบลจอมประทัด อำเภอวดั เพลง จงั หวัดราชบุรี อาชีพ คา้ ขาย เบอรโ์ ทร ๐๙๗-๐๖๒๘๑๒๔ ประวัติความเป็นมา คุณยายเกิดที่จังหวัดสมุทรสงคราม เคยรับจ้างทำสวนทั่วไปแต่ก่อนอยู่ฝั่งทาง ตำบลวัดประดู่ สมทุ รสงครามตัง้ แตแ่ ต่ เมือ่ ครบอายุ ๒๐ ปีจึงไดแ้ ต่งงาน และยา้ ยมาเปิดร้านขายของชำท่ีตำบล

๔๕ จอมประทัด ยายชอบไปทำบุญที่วัดแจ้งเจริญเป็นประจำทุกครั้ง แต่ปัจจุบันมานี้ด้วยอายุที่มากขึ้น และสภาพ รา่ งกายไม่ค่อยแข็งแรง จงึ ทำกับข้าวถวายให้กับพระที่เดินบิณฑบาตทุกเช้าทผ่ี า่ นทางหน้าร้านทุกวนั ในช่วงเวลา ๗ โมงเช้า นายรังสันต์ ฉัตรทอง อายุ ๕๙ ปี รองนายกตำบลจอมประทดั บา้ นเลขท่ี ๓๓/๔ หมู่ ๓ บา้ นต้นพลับ ตำบลจอม ประทดั อำเภอวัดเพลง จงั หวดั ราชบุรี อาชีพ รับจ้าง เบอรโ์ ทร ๐๘๑-๗๙๔๑๓๕๐ ประวัติความเป็นมา นายรังสันต์ ฉัตรทองเป็นคนในตำบลจอมประทัดมาตั้งแต่กำเนิน อยู่บ้านเลขท่ี ๒๑ หมูท่ ี่ ๑ บา้ นบางกล้วย ตำบลจอมประทัด อำเภอวดั เพลง จงั หวดั ราชบุรี เรียนจบการศึกษาประถมศึกษาปี ที่ ๗ โรงเรียนวัดแจ้งเจริญ มีพี่น้อง ๗ คน เป็นลูกชายคนเล็ก อาชีพในปัจจุบัน รับจ้างถ่ายภาพ และเป็นรอง นายกองค์การบริหารส่วนตำบลตอมประทดั เมื่อก่อนเคยทำงานรบั จา้ ง ขัดไม้ ทาสี และค้าขายฟางข้าว โดยใช้ การพายเรือไปสง่ ในทีต่ า่ ง ๆ

๔๖ ภาคผนวก

๔๗