อาชีพการเย็บกระทง

วิถีชวี ิต อาชีพเยบ็ กระทงใบตองแหง้ ตำบลจอมประทดั อำเภอวดั เพลง จงั หวดั ราชบรุ ี

คำนำ การเย็บกระทงใบตองแห้งเป็นหนึ่งในวิถีชีวิตในชุมชนตำบลจอมประทัดที่มีมาอย่าง ยาวนาน ใช้เป็นภาชนะสำหรับใส่ขนมและอาหารต่างๆ เช่น ขนมเข่ง, ขนมหวาน, ขนมไทย, ขนมในพธิ มี งคล และยงั เปน็ ทรัพยากรทม่ี อี ยใู่ นชมุ ชน

อาชีพการเย็บกระทงในตำบลจอมประทัดนั้น สามารถสร้างรายได้เสริมหรือเป็นรายได้ หลัก ส่วนใหญ่จะเป็นผู้สูงอายุ ใช้ความเชี่ยวชาญและฝีมือเป็นหลัก ในปัจจุบัน กระทงใบตอง แห้งใช้เป็นภาชนะสำหรับใส่ขนมและอาหารต่างๆ เช่น ขนมเข่ง, ขนมหวาน, ขนมไทย, ขนมใน พธิ มี งคล และยังมกี ารสง่ ออกต่างประเทศใช้เปน็ กระถางสำหรบั ปลูกตน้ กลา้ ใบตองที่นำมาเย็บกระทงนั้นจะเป็นใบตองกล้วยน้ำว้า การตัดใบตองควรเลือกตัดใบตอง ในตอนเช้าเวลาสาย เพื่อให้น้ำค้างที่เกาะบนใบตองแห้งหรือตอนเย็นพอให้ใบตองเริ่มฟื้นจาก แดดในตอนกลางวัน ใบตองจะไม่เหี่ยว และควรเลือกใบตองที่ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป แต่ถ้าแก่ เกนิ ไปตองจะกรอบและฉีกขาดง่าย กระทงใบตองแห้งจะมีการเย็บ 2 รูปแบบคือ แบบ 5 กลัด และ แบบ 4 กลัด และจะมี การเยบ็ ตาม ขนาดใหญ่ กลาง และเล็ก ซง่ึ ขนาดกลางเปน็ ท่ีนิยมในการเยบ็ ขาย ภาพ 1 ซ้ายมือ 5 กลดั ขวามอื 4 กลดั

กระทงใบตองแหง้ นั้นจะมี 3 ขนาด ขนาดใหญ่ กลาง และเลก็ ใช้ใส่ขนมและอาหาร ต่างๆเชน่ ขนมสด ทองหยอด ฝอยทอง ขนมจีบ ขนมเข่ง ขนมเขง่ ใส่ไส้ กระถางปลูกตน้ กล้า เปน็ ต้น ภาพ 2 กระทงขนาดใหญ่ กลาง และเลก็ การทำไม้กลัด นำไม้ไผ้แห้งผ่าซีกเป็นชิ้นๆยาวประมาณ 1 ฟุต ปลอกเอาเปลือกนอกเปน็ ผา่ นๆ ใช้มีดเล็กผา่ ซีกเล็ก แลว้ นำกรรไกรตัดแนวเฉยี ง ภาพ 3 การทำไม้กลดั

ขัน้ ตอนการทำ นำใบตองแห้งที่สะอาดใบบางนำมาฉีกตามขนาดที่ต้องการแล้วซ้อนกันหลาย ๆ ชั้น จากนนั้ วางแบบโดยใช้ถ้วยทรงกลม รองดว้ ยเขียง วางทาบแล้วใชม้ ีดโกนเจียนใหร้ อบวนตามเขม็ นาฬกิ า จะไดใ้ บตองทรงกลม ภาพ 4 ใช้มดี โกนเจยี นใหร้ อบวนตามเข็มนาฬกิ า นำใบตองที่เจยี นแล้วมาวางซ้อนกนั 2 ใบ (ขวางลายทางใบตอง) จับมุม 4 มุมหรือ 5 มุม แล้วเย็บด้วยไม้กลัด (4 มุมเรียกกระทง 4 กลัด ถ้าเย็บ 5 มุมเรียกกระทง 5 กลัด) จับมุมของ กระทงจีบพับประมาณครึ่งปลายนิ้วจากนั้นใช้ไม้กลัดเย็บ ระยะห่างระหว่างมุมประมาณ 1 ข้อ นิ้วมือ

ภาพ 4 ซ้ายลายตง้ั ขวาลายนอน ภาพ 5 การเยบ็ กระทง นำกระทงที่ทำเสร็จแล้วมาซ้อนกัน จำนวน 100 กระทง เรียกว่า 1 แถว นำกระดาษห่อ พอดกี บั กระทงวางบนกระทงรองดว้ ยกระดาษแขง็ นำเชอื กยาวประมาณ 1 เมตร ลอดกน้ กระทง

รูดเชือกมัดบนกระทงเสร็จแล้ว กลับกระทกด้านก้นกระทงอยู่ด้านบนมัดให้แน่น จากนั้นนอน กระทงมดั ตรงกลางทง้ั 2 ด้าน ภาพ 6 หอ่ กระดาษให้พอดี ภาพ 7 วางกระดาษบนกระทง ภาพ 8 เชือกลอดก้นกระทกแลว้ มดั

ภาพ 9 กลบั ดา้ น ก้นกระทงข้นึ ขา้ งบน แล้วมดั ภาพ 10 นอนกระทงมดั ตรงกลางทง้ั 2 ดา้ น ภาพ 11 กระทง1 แถว มี 100 กระทง

สามารถนำไปจำหน่าย หรือส่งได้มีตลาดรองรับราคาแล้วแต่ขนาดของกระทง มีรถจาก พน้ื ทอ่ี น่ื มารบั ซอ้ื หรอื ในพน้ื ท่ี ไดแ้ ก่ หมู่ 2 นางบญุ สม ตนั ติประสบลาภ ผู้ให้ขอ้ มูล นางจรี ะพร ปัญญา บ้านเลขท่ี 67 หมู่ 2 ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จงั หวัดราชบุรี ประวัติ เคยเป็นครโู รงเรียนเอกชนสอนนักเรียนอนุบาล ลาออกมาดูแลผู้สูงอายุที่บา้ นและมเี วลา ว่าง เกิดความสนใจอาชีพเสริมการเย็บกระทง เนื่องจากมีคุณยายข้างบ้านเย็บกระทงเอาวัสดุ การทำไปเทียบขนาดหดั เย็บ ช่างแรกๆเย็บกระทงแตกหดั ทำเรื่อยๆ จน4-5เดอื นจนชำนาญ