รายงานอาชีพ

รายงานรวบรวมขอ้ มูลอาชพี ตำบลจอมประทดั อำเภอวดั เพลง จงั หวดั ราชบรุ ี เดอื น กนั ยายน ปี พ.ศ. 2564 โดย นางสาวดุสิตา ขาวชม เจ้าหนา้ ทจี่ า้ งเหมาบรกิ าร มหาวิทยาลยั ราชภัฏหม่บู ้านจอมบึง กระทรวงการอุดมศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและนวตั กรรม

ก คำนำ ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวบ้าน ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จังหวัดราชบุรี คือองค์ความรู้ ความสามารถของชุมชน ที่สั่งสมสืบทอดกันมานาน เป็นความจริงแท้ของชุมชน เป็นศักยภาพที่จะใช้ แก้ปัญหา จัดการปรบั ตน เรยี นรู้ และถ่ายทอดสู่คนร่นุ ใหม่ เพอ่ื ให้ดำรงชีวิตอยไู่ ด้อย่างผาสุก เปน็ แก่นของ ชมุ ชนทจี่ รรโลง ภูมิปัญญาท้องถนิ่ เปน็ แบบแผนการดำเนินชีวติ ท่ีมีคุณค่า แสดงถึงความเฉลียวฉลาดของ บุคคล และสงั คมซ่งึ ได้ส่ังสมและปฏิบตั ติ อ่ กนั มา จากการทคี่ ณะกลุ่ม U2T (ตำบลจอมประทัด) ไดศ้ กึ ษาแนวคดิ ของภูมิปญั ญาของชาวบ้าน ตำบล จอมประทัด อำเภอวัดเพลง จังหวัดราชบุรี พอจะสรุปและจัดทำเอกสารขึ้นได้ว่า ภูมิปัญญาไทย ความรู้ ความสามารถในการดำเนินชีวติ อยูใ่ นพืน้ ที่น้ันๆ โดยใช้สติปัญญาสัง่ สมความรู้อย่างแพร่หลาย ผสมผสาน ความกลมกลืนระหว่างศาสนา สภาพภูมิอากาศ สภาพแวดล้อมการประกอบอาชีพ และกระบวนการ เหล่านี้มาจนหลายชั่วคน ซึ่งจะเป็นวิถีการดำเนินชีวิตของมนุษย์นั้น เกิดจากการเรียนรู้และสั่งสม ประสบการณเ์ ปน็ ระยะเวลายาวนานโดยอาศยั ภูมิปัญญาที่มีอยู่มาใช้ในการตง้ั ถ่นิ ฐาน การประกอบอาชีพ การปรับตวั และแกป้ ญั หาในการดำเนินชีวติ จนเหมาะสม กบั สภาพแวดลอ้ มของธรรมชาตแิ ละสังคม คณะกลุม่ U2T

สารบัญ ข เรื่อง หนา้ คำนำ ก สารบัญ ข สารบัญ(ต่อ) ค สารบญั (ต่อ) ง สารบญั ภาพ จ สารบัญภาพ(ต่อ) ฉ อาชีพปอกเปลือกมะพรา้ ว 1 1 ชือ่ อาชีพทอ้ งถ่นิ : ปอกเปลือกมะพรา้ ว 1 ประวตั คิ วามเป็นมาข้อมลู อาชีพ 1 ลกั ษณะที่โดดเด่น 2 ขนั้ ตอน/วิธีการสร้างอาชีพ 2 อปุ กรณ์การปอกเปลือกมะพร้าว 2 วิธีการปอกเปลือกมะพรา้ ว 4 ประโยชน์ 4 อุปสรรคและปัญหา 4 ขอ้ มลู เจ้าของอาชีพ 6 5 อาชีพกะเทาะมะพร้าว 5 ช่ืออาชีพทอ้ งถิ่น : กะเทาะมะพร้าว 5 ประวตั ิความเปน็ มาข้อมูลอาชีพ 6 ลักษณะทีโ่ ดดเดน่ 6 ข้นั ตอน/วิธีการสร้างอาชพี 6 อุปกรณ์การกะเทาะมะพรา้ ว ผิดพลาด! ไม่ไดก้ ำหนดบุก๊ มารก์ วิธกี ารกะเทาะมะพร้าว 9 ประโยชน์ 10 อุปสรรคและปัญหา ข้อมูลเจ้าของอาชีพ

สารบัญ(ตอ่ ) ค เรื่อง หน้า อาชพี ทิวมะพร้าว 13 ชอื่ อาชีพท้องถิน่ : ทวิ มะพร้าว 11 ประวตั ิความเป็นมาข้อมูลอาชีพ 11 ลักษณะทีโ่ ดดเดน่ 11 ขน้ั ตอน/วธิ กี ารสร้างอาชพี 11 อปุ กรณ์การทวิ มะพรา้ ว 11 วิธีการทิวมะพรา้ ว 12 ประโยชน์ 14 อุปสรรคและปัญหา 14 ข้อมูลเจ้าของอาชีพ 14 19 อาชพี สานตะกรา้ เชือกมัดฟาง 15 ชอ่ื อาชพี ทอ้ งถิ่น : สานตะกร้าเชอื กมดั ฟาง 15 ประวตั ิความเปน็ มาข้อมูลอาชีพ 15 ลักษณะท่ีโดดเด่น 16 ขน้ั ตอน/วธิ ีการสร้างอาชีพ 16 อุปกรณ์การสานตะกรา้ เชือกมดั ฟาง 16 ลายพ้นื ฐาน 18 ขน้ั ตอนการขน้ึ รูปตะกร้า 20 ประโยชน์ 20 อปุ สรรคและปัญหา 21 ข้อมลู เจา้ ของอาชีพ 28 22 อาชีพสานตะกรา้ หวายเทียม 22 ชอ่ื อาชีพท้องถน่ิ : สานตะกร้าหวายเทยี ม 22 ประวัติความเป็นมาข้อมูลอาชีพ 22 ลกั ษณะท่โี ดดเด่น ขัน้ ตอน/วิธกี ารสรา้ งอาชีพ

สารบัญ(ตอ่ ) ง เรอื่ ง หนา้ อปุ กรณ์การสานตะกรา้ หวายเทียม 22 วธิ กี ารขน้ึ รูปหู และขอบของตะกร้าหวายเทียม 23 ขนั้ ตอนวธิ ีการขึน้ ตวั ตะกร้าหวายเทียมพน้ื ฐาน 24 ประโยชน์ 26 อปุ สรรคและปัญหา 27 ข้อมลู เจา้ ของอาชีพ 27 อาชีพไม้กวาด“ดอกหญ้า” 36 ชือ่ อาชีพทอ้ งถ่นิ : ไมก้ วาด“ดอกหญา้ ” 28 ประวตั คิ วามเปน็ มาข้อมลู อาชีพ 28 ลักษณะท่ีโดดเด่น 28 ขน้ั ตอน/วธิ ีการสรา้ งอาชีพ 29 อุปกรณ์การทำไม้กวาดดอกหญา้ 29 วธิ ีการทำไม้กวาด “ดอกหญา้ ” 29 ประโยชน์ 32 อปุ สรรคและปัญหา 33 ข้อมลู เจา้ ของอาชีพ 33

จ สารบัญภาพ ภาพท่ี หนา้ ภาพที่ 1 อุปกรณ์สำหรบั ปอกเปลอื กมะพรา้ ว 2 ภาพท่ี 2 เริ่มขั้นตอนในข้อ(1) และขอ้ (2) ของวธิ กี ารปอกเปลอื กมะพร้าว 2 ภาพที่ 3 ปอกมะพรา้ ว และเริ่มหมนุ ครงั้ ท่ี 1-2 3 ภาพท่ี 4 ปอกเปลอื กมะพรา้ วลงกับกวากจนรอบๆ ลกู มะพรา้ ว 3 ภาพท่ี 5 อุปกรณส์ ำหรบั เตรยี มกะเทาะมะพรา้ ว 6 ภาพท่ี 6 เรมิ่ สงั เกต และกะเทาะมะพรา้ วจากตาน้ำของลกู มะพรา้ ว ผิดพลาด! ไมไ่ ด้กำหนดบุก๊ มารก์ ภาพที่ 7 กะเทาะลกู มะพร้าวในแนวขนานกับลูกมะพรา้ ว 7 ภาพท่ี 8 แสดงการกะเทาะมะพรา้ ว 9 ภาพท่ี 9 กะเทาะมะพร้าวในส่วนสดุ ทา้ ยทีใ่ กล้จะทั่วทง้ั ลูกมะพร้าวใหเ้ สรจ็ สน้ิ 7 ภาพท่ี 10 กะเทาะมะพร้าวทั่วทงั้ ลกู มะพร้าวแล้ว 8 ภาพที่ 11 เจาะมะพร้าว 8 ภาพท่ี 12 นำนำ้ มะพรา้ วเทใส่ในถงั ที่เตรียมไว้ 8 ภาพท่ี 13 น้ำมะพรา้ วทีเ่ จาะออกมาลงใส่ถงั ไว้ 9 ภาพท่ี 14 มะพร้าวท่ไี ด้รบั การกะเทาะและเจาะนำ้ มะพรา้ วออกแล้วเรยี บร้อย 9 ภาพท่ี 15 อุปกรณ์สำหรับทวิ มะพรา้ ว 11 ภาพที่ 16 การทวิ มะพรา้ ว 12 ภาพท่ี 17 ทวิ มะพร้าวพรอ้ มหมุนไปจนทว่ั รอบๆลูก 12 ภาพท่ี 18 ห่นั มะพร้าวแยกออกจากกนั เป็น 4 สว่ น 13 ภาพท่ี 19 เทมะพร้าวลงในน้ำสะอาด 13 ภาพที่ 20 แช่มะพร้าวเพ่อื ให้ดูดซึมนำ้ 13 ภาพที่ 21 อุปกรณ์สานตะกร้าเชือกมดั ฟาง 16 ภาพท่ี 22 ลายมัดตวั ปูขวา 16 ภาพท่ี 23 มดั เกลยี วขนานขวา 17 ภาพที่ 24 มดั ปมจดุ เฉียงซ้าย 17 ภาพท่ี 25 มัดปมจดุ เฉียงขวา 17 ภาพท่ี 26 มดั ปมจดุ 2 แถว 18

สารบญั ภาพ(ตอ่ ) ฉ ภาพที่ หน้า ภาพท่ี 27 โครงเหล็ก 18 ภาพที่ 28 นำเชือกมัดฟางมาพนั กบั โครงเหล็ก 19 ภาพท่ี 29 ถักลายที่ต้องการลงกับโครงเหลก็ 19 ภาพที่ 30 ถักข้นึ ลายจากกน้ ตะกรา้ 20 ภาพท่ี 31 อุปกรณส์ านตะกร้าหวายเทียม 22 ภาพท่ี 32 วัดเสน้ หวายเทยี ม 14 ทบ 23 ภาพที่ 33 วัดเส้นหวาย 15 ทบ 23 ภาพท่ี 34 พันขอบหวายแลว้ ดึงให้แน่น 24 ภาพที่ 35 ขอบท่ีพนั เสร็จแลว้ 24 ภาพที่ 36 หูตะกรา้ ที่พันเสรจ็ แล้ว 24 ภาพท่ี 37 วดั เสน้ หวายขนึ้ ตวั ตะกร้า 25 ภาพท่ี 38 ขีดเสน้ หวายกบั ตะกรา้ ไปเรื่อยๆ 25 ภาพที่ 39 ขดั เสน้ หวายกับตะกร้าจนเสรจ็ สิ้น 26 ภาพท่ี 40 ขนึ้ เส้นหวายซ้อนกันจนครบ 26 ภาพที่ 41 ขัดเสน้ หวายถึงขอบบนของตะกร้า 26 ภาพที่ 42 อุปกรณ์ สำหรบั ทำไม้กวาด “ดอกหญ้า” 29 ภาพท่ี 43 กระแทกใหเ้ ท่ากัน 30 ภาพที่ 44 ช่งั น้ำหนักใหไ้ ด้ 2 ขีด 30 ภาพท่ี 45 ตัดส่วนท่แี ขง็ ของดอกหญา้ ออก 30 ภาพที่ 46 แบ่งครง่ึ “ดอกหญ้า” ให้เทา่ กนั 31 ภาพที่ 47 นำลวดมามัดใหแ้ น่นและตดั ออก 31 ภาพท่ี 48 เย็บปลอกเข้ากับ “ดอกหญ้า” 32 ภาพที่ 49 ใส่ “ดอกหญ้า”และเย็บเพ่ิมเขา้ ไปคร่ึงท่ี 2 ต่อ 32 ภาพท่ี 50 เย็บ “ดอกหญ้า” ติดกับปลอกพลาสติกเสรจ็ แล้ว 32

1 อาชีพปอกเปลือกมะพร้าว ชื่ออาชีพท้องถ่นิ : ปอกเปลอื กมะพร้าว ประวตั คิ วามเป็นมาข้อมูลอาชพี เรื่องราวความเป็นมาของกลุ่มอาชีพ ผู้รับจ้างปอกเปลือกมะพร้าว ณ บ้านบางกล้วย ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จังหวัดราชบุรี เกิดขึ้นเมื่อมีคนของกลุ่มหมู่บ้านในตำบลจอมประทัด ได้มองเห็นถึงความสำคัญของ การหารายไดเ้ ขา้ สู่ชุมชน และได้เรยี นร้เู รื่องอาชพี รบั จา้ งปอกเปลอื กมะพรา้ ว นายอุดมชัย ชูชวลิต เริ่มจากการลองฝึกหัดวิธีการปอกเปลือกมะพร้าวเล่นๆ กับกลุ่มเพื่อนเท่านั้น เพราะ ด้วยเหตุที่ว่าตนเองมีงานที่ทำประจำที่เป็นงานช่างอยู่ด้วย จากนั้นพอได้รับการฝึกหัดเรื่อย ๆ ตนเองจึงเริ่มสนใจใน อาชีพรับจ้างปอกเปลือกมะพร้าว ในขณะที่ทำงานประจำไปด้วย ก็ยังหาเวลาว่างที่จะหวนกลับเพื่อ มารับจ้างปอก เปลือกมะพร้าว พอทำไปได้สักช่วงระยะหนึ่ง ตนเองรู้สึกว่าชอบและถนัดเพราะทำไปทำมา สิ่งที่ทำนนี้คือ การปอก เปลือกมะพร้าว รู้สึกว่าตนเองคล่องแคล่วเอาเสียมาก จึงทิ้งงานประจำเพื่อมารับจ้างปอกเปลือกมะพร้าวอย่าง เต็ม เวลา ลกั ษณะทโ่ี ดดเด่น วิธีการปอกเปลือกมะพร้าวโดยใช้ “กวากปอกเปลือกมะพร้าว” ภาษาใต้น้ัน เรยี กวา่ “หลาว” เมื่อคร้ันที่ทำ ในช่วงแรกๆ สามารถปอกเปลือกได้ถึง 1500-1600 ลูก ต่อวัน แต่ในตอนนี้ด้วยอายุที่มากขึ้นนั้นจึงปอกเปลือก มะพร้าวในแต่ละวันได้เพยี ง 800-1000 ลูก ตอ่ วัน ส่วนพันธขุ์ องมะพร้าวทใี่ ช้ เป็นมะพรา้ วกะทิแกแ่ กงพันธ์พุ ้ืนเมอื ง เนอ่ื งจากเนอ้ื ฟหู นาอ่อนนุ่มผิวหนาจะมีน้ำ ขน้ ใสเหมอื นวนุ่ นยิ มใช้ เพราะมะพร้าวกะทิแก่แกงพันธุ์พ้นื เมือง เป็นวตั ถุดิบทีส่ ามารถนำมาแปรรูปทำผลิตภัณฑ์ได้ หลายอยา่ งต่างๆมากมาย เช่น กะทสิ ด มะพร้าวอบแหง้ และสว่ นอืน่ ๆ ก็ยังสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ นอกจากนี้ที่เขาเรียกกันว่าในช่วง “มะพร้าวคาว” คือช่วงเดือนพฤษภาคม มิถุนายน และกรกฎาคม มะพร้าวกะทิแก่แกงพันธุ์พื้นเมืองนั้นจะมีมากมาย ราคาที่ได้รับจากการรับจ้าง “ปอกเปลือกมะพร้าว” คือ 100 ลูก ไดร้ ับเงนิ 70 บาท โดย 100 ลูก จะใช้เวลาในการปอกเปลอื กน้นั 30 นาที

2 ข้ันตอน/วธิ กี ารสรา้ งอาชพี อปุ กรณ์การปอกเปลอื กมะพร้าว แผ่นยาง กวาก ภาพที่ 1 อปุ กรณ์สำหรบั ปอกเปลือกมะพรา้ ว 1. กวาก (รวมทัง้ ตัว) 2. แผน่ ยาง (กันกวาก) วธิ กี ารปอกเปลือกมะพรา้ ว 1. นำลกู มะพรา้ วแก่(ทั้งเปลือก) ขนึ้ มาและจับด้วยสองมือของเราให้แนน่ โดยมือข้างซ้ายนั้นให้จับ (ดา้ นทา้ ย) ของลูก มะพร้าว 2. ให้นำมือขา้ งขวา จบั ตรงกันข้ามกนั กบั ขา้ งซา้ ยในลักษณะหัว-ท้ายของลูกมะพร้าว และน้ำหนักของแรงจะไปทาง ข้อมือขวา ภาพที่ 2 เริ่มขน้ั ตอนในข้อ(1) และขอ้ (2) ของวธิ ีการปอกเปลือกมะพรา้ ว

3 3. ใช้แรงจากข้อมือข้างขวาผลักลูกมะพร้าวลงกับกวาก ในขณะที่มือข้างซ้ายคอยประครอง และพร้อมหมุนลูก มะพรา้ วไปลงไปดา้ นหน้า ภาพท่ี 3 ปอกมะพร้าว และเริ่มหมนุ ครัง้ ท่ี 1-2 4. ปอกเปลือกออก และหมุนมะพร้าวไปเรื่อย ๆ จนรอบๆของลูกมะพร้าว ในการนำมะพร้าวมาลงปอกเปลือกกับ กวากนั้น จะใช้แรงในการหมนุ ประมาณ 5 ครงั้ จนรอบของแต่ละลูกมะพรา้ ว ภาพที่ 4 ปอกเปลอื กมะพรา้ วลงกบั กวากจนรอบๆ ลูกมะพร้าว

4 ประโยชน์ เปลือกมะพร้าวที่ปอก หากนำมาปั่นเอาใยออก หรือปั่นให้ใยละเอียดเป็นขุยๆ ละเอียดประมาณเม็ดทราย และตอ้ งแห้งสนทิ (ไม่ไช่เปลอื กสับ) สามารถทำเส้นใยมะพรา้ วได้ จากน้ันนำเส้นใยไปทำเบาะนงั่ เศษเหลอื เหล่าน้ีเปน็ ผงๆ มีคุณสมบัติเบา อุ้มน้ำได้ดี และเก็บความชื้นไว้ได้นาน เมื่อจะใช้ต้องพรมน้ำให้ขุยมะพร้าวมีความชื้นพอเหมาะ ไมแ่ ฉะ และไม่แห้งเกินไป เหมาะสำหรับการคว่ันตอนกิ่งไม้ เพือ่ เพาะชำต้นไม้ อปุ สรรคและปัญหา 1. ลกู มะพรา้ วท่ีแก่และเปลอื กแข็ง จะทำใหป้ อกเปลอื กไดย้ าก ใช้เวลาในการปอกนานพอสมควร 2. ความคมของมีด “กวาก” ทีใ่ ช้ปอกเปลือก หากยงั คงความคมได้ดีก็จะดีต่อเวลาที่ใช้ในการปอกเปลือกมะพรา้ ว แต่ ในขณะเดยี วกันน้นั ก็มีความอันตรายอยู่มาก ข้อมูลเจา้ ของอาชีพ ชื่อเจ้าของอาชีพ : นายอดุ มชยั ชูชวลิต ทีอ่ ยู่ : หมู่ที่ 1 ณ บ้านบางกล้วย ตำบลจอมประทัด อำเภอวดั เพลง จงั หวัดราชบุรี อาชพี หลกั : รับจ้างปอกเปลือกมะพรา้ ว อายกุ ารศกึ ษาอาชีพ : 24 ปี จากอดีตที่เคยทำงานเป็นช่างรับจ้างทั่วๆไป เมื่อเห็นถึงความถนัดของตนเอง และความชอบส่วนตัว โดยการได้ลอง ฝึกหัดการปอกเปลือกมะพร้าวเล่นๆกับเพื่อนนั้น จนกลายมาเป็นผู้ชำนาญ อีกทั้งความคล่องแคล่วในงานนี้ กับการ ปอกเปลือกมะพร้าว และรบั จา้ งปอกเปลอื กมะพร้าวเปน็ อาชีพหลักจนถึงทุกวันนี้

5 อาชพี กะเทาะมะพร้าว ชอื่ อาชพี ท้องถ่ิน : กะเทาะมะพรา้ ว ประวตั ิความเปน็ มาข้อมูลอาชีพ เรื่องราวความเป็นมาของอาชีพรับจ้างกะเทาะมะพร้าว ต้องบอกก่อนว่าตนเคยทำอาชีพค้าขายมาก่อน แต่ ทำไปเรือ่ ยๆ แลว้ มันไปไดไ้ มด่ ี ตอนจงึ เริม่ หนั มาทำการสวนเป็นเกษตรกรอย่างจริงจัง กล่าวเพราะในแถบพื้นที่ ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จังหวัดราชบุรี ซึ่งหลายๆคนทราบอยู่แล้วว่า มี มะพร้าวอยู่หลากหลาย จากการที่ตนได้เปน็ เกษตรกรในการทำสวนตา่ งๆ และสังเกตเหน็ ว่ามีผูท้ ี่ รับจ้างปอกเปลอื ก มะพร้าวอยู่บ้างแล้ว แต่ด้วยงานด้านการปอกเปลือกมะพร้าวนัน้ ตนคิดว่าไม่สามารถจะทำได้ เพราะต้องใช้แรงมาก และความระมัดระวังเป็นอย่างมาก แตก่ ย็ ังมีอาชีพท่ีตนสามารถที่จะเรียนรูแ้ ละทำได้ เพราะนอกจากการปอกเปลือก มะพรา้ ว มันกย็ ังมีขนั้ ตอนอ่ืนๆอีก ท่จี ะทำให้มะพร้าวแก่ 1 ลกู กลายเปน็ สง่ิ ทจี่ ะเพิ่มรายได้เขา้ มา ตนจงึ มคี วามคิดทจ่ี ะหารายได้เสริมหลังจากการทำสวนเกษตร เพ่อื ให้ได้ใช้เวลาว่างในส่วนน้ีเป็นอาชีพเสริม เพ่มิ เขา้ มาหาเล้ียงครอบครวั น่ันคอื การรับจ้างกะเทาะมะพร้าว ซ่ึงความสามารถการรับจ้างกะเทาะมะพรา้ ว เคยทำ ได้ถงึ 300 กโิ ลกรัม/วัน ลักษณะท่ีโดดเดน่ มะพร้าวที่ใช้เป็น “มะพร้าวกะทิแก่แกงพันธุ์พื้นเมือง” ในการเลือกลูกมะพร้าวก็คือ เราจะเลือกมะพร้าวที่ แก่ (แบบอ่อนไม่สามารถนำมากะเทาะด้วยวิธีแบบนี้ได้) ซึ่งสำหรับคนที่มีอาชีพขายน้ำมะพร้าวแบบทั้งลูกพร้อมกิน เขากจ็ ะมวี ิธีการของเขา ส่วนของเรานั้นที่เลือกใช้มะพร้าวแก่เพราะว่า จะทำให้ขณะที่ทำการกะเทาะมะพร้าว มันจะใช้เวลาในการ กะเทาะได้ง่ายขึ้น เนื่องจากมันจะล่อนง่าย หลุดออกจากเนื้อมะพร้าวได้ไวขึ้น ประหยัดเวลา และมันก็ง่ายกว่าการ กะเทาะใหห้ ลดุ ไปของมะพรา้ วแบบอ่อน มะพร้าวแบบแก่ที่เราเลือกใช้นี้ ขณะที่กะเทาะมัน เราจะรู้สึกได้เลยว่าความมันของเนื้อมะพร้าว จะติดเป็น หลั่งลื่นๆ ต่างจากมะพร้าวแบบอ่อน ที่มีความมันไม่เท่าที่ควรจะนำมาทำกะท หรือการถนอมอาหารในแบบที่เป็น สำเรจ็ รปู เช่นนำ้ ตาลมะพรา้ ว นมผง เป็นต้น

6 ขน้ั ตอน/วธิ ีการสร้างอาชพี อปุ กรณ์การกะเทาะมะพร้าว ตะกรา้ ใบใหญ่ มีดขวาน ตะแกรง ถุงมอื ผา้ ถงั เปลา่ ภาพท่ี 5 อปุ กรณส์ ำหรับเตรียมกะเทาะมะพร้าว 1. มีดขวาน (สำหรบั กะเทาะ) 2. ถงุ มอื ผ้า (แบบหนา) 3. ตะกร้าใบใหญ่ 4. ถังเปล่า (สำหรบั ใส่น้ำมะพรา้ ว) 5. ตะแกรง (กรองน้ำมพรา้ ว วธิ ีการกะเทาะมะพรา้ ว 1. เราเรม่ิ สงั เกต จากตานำ้ ของลกู มะพรา้ ว จะทำการกะเทาะเปดิ ทา้ ยตรงตานำ้ ของลูกมะพร้าวก่อน ภาพท่ี 6 เริ่มสงั เกต และกะเทาะมะพร้าวจากตานำ้ ของลกู มะพร้าว

7 2. จากนั้นกะเทาะไปเร่ือย ๆ โดยไลก่ ารกะเทาะจากท้ายของลกู มะพรา้ ว ในแนวขนานกบั ลกู มะพร้าว ภาพท่ี 7 กะเทาะลกู มะพร้าวในแนวขนานกับลูกมะพร้าว 3. ทำการกะเทาะมะพร้าว และหมุนลกู มะพร้าวไปดว้ ยโดยระวงั จนตลอดรอบๆท่ัวทั้งลูกมะพรา้ ว ภาพท่ี 8 แสดงการกะเทาะมะพรา้ ว ภาพท่ี 9 กะเทาะมะพร้าวในส่วนสุดท้าย ท่ใี กล้จะท่วั ท้ังลูกมะพร้าว ใหเ้ สรจ็ สนิ้

8 ภาพที่ 10 กะเทาะมะพรา้ วท่ัวทั้งลูกมะพร้าวแลว้ 4. เมือ่ กะเทาะลูกมะพร้าวจนเสร็จทวั่ ท้งั ลูกแล้ว ข้นั ตอนตอ่ ไปคอื การเจาะนำน้ำของมะพร้าวออกใส่ ในถงั เปลา่ พรอ้ มมีตะแกรงวางบนปากถังทันที ภาพที่ 11 เจาะมะพรา้ ว ภาพที่ 12 นำนำ้ มะพร้าวเทใส่ ในถังที่เตรยี มไว้

9 5. หลงั จากเทน้ำมะพร้าวลงในถงั ท่เี ตรียมไวแ้ ลว้ นัน้ แยกสว่ นของลกู มะพร้าวลงในตะกร้า เพอ่ื เตรยี มสง่ ตอ่ ในขั้นตอน “การทวิ มะพรา้ วตอ่ ไป” ภาพท่ี 13 น้ำมะพร้าวท่ีเจาะออกมาลงใส่ถังไว้ ภาพท่ี 14 มะพร้าวที่ไดร้ บั การกะเทาะและเจาะ น้ำมะพร้าวออกแล้วเรียบรอ้ ย ประโยชน์ของการ “กะเทาะมะพรา้ ว” มะพรา้ วแก่นน้ั สามารถทำราคาขายได้ในทกุ ๆสว่ น ของมะพรา้ ว ดังนี้ 1. เน้อื มะพรา้ ว สามารถนำไปทำกะทไิ ด้ หรอื แปรรปู เปน็ ผลิตภณั ฑ์นมผง 2. น้ำมะพรา้ ว สามารถด่ืมสดๆ และแปรรูปเป็นนำ้ ผลไม้ จากมะพรา้ วแท้ 3. กะลามะพร้าว สามารถนำไปเขา้ เตาเผาเพือ่ แปรรูปเปน็ ถ่านแบบแทง่ 4. ผิวมะพร้าว ที่เรากะเทาะออก ก็ยังสามารถนำไปตากแดด ให้เป็นผิวมะพร้าวแห้ง เพื่อไปสกัดเป็นน้ำมัน มะพร้าว อปุ สรรคและปญั หา 1. บางจังหวะในการกะเทาะมะพรา้ วน้นั ก็มีโอกาสท่ีมีดลงกะเทาะไปที่เนอ้ื มะพร้าวบา้ ง 2. ความคมของมีดท่ีใช้กะเทาะมะพรา้ ว ตอ้ งทำให้มดี มีความคมอยูต่ ลอดเวลา

10 ข้อมูลเจา้ ของอาชีพ ชื่อเจา้ ของอาชีพ : นางสุนนั ทา ศิริรักนาวี (ผูใ้ หญบ่ า้ นหมู่ท่ี2) ทีอ่ ยู่ : หมทู่ ี่ 2 ณ บ้านบางกระร้ี ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จงั หวัดราชบุรี อาชีพหลัก : เกษตรกร อาชีพเสริม : รบั จ้างกะเทาะมะพรา้ ว/รับจ้างทิวมะพร้าว อายกุ ารศกึ ษาอาชีพ : 4-5 ปี จากอดตี เม่ือก่อนน้นั เคยทำการคา้ ขายของทั่วไป แลว้ มอี ุปสรรคในการค้าขาย จนไมป่ ระสบผลสำเรจ็ กับเปา้ หมาย ที่ต้ังไว้ คดิ ทอ้ แตก่ ็ไมถ่ อย จงึ หนั มาทำการเกษตร เนอื่ งด้วยแถบบ้านเรา ตำบลจอมประทดั นี้ มีมะพรา้ วมากเป็นสว่ น ใหญ่ เกิดไอเดยี สนใจทำอาชีพกะเทาะมะพรา้ วและทิวมะพร้าว จงึ เปน็ ท่ีมาของอาชพี เสรมิ หารายไดจ้ นถึงทกุ วนั น้ี

11 อาชีพทวิ มะพรา้ ว ชือ่ อาชีพท้องถิ่น : ทิวมะพร้าว ประวตั ิความเป็นมาข้อมูลอาชีพ สืบเน่ืองมาจากอาชีพการกะเทาะมะพรา้ ว ทเี่ ป็นอาชพี ของ ตำบลจอมประทัด อำเภอวดั เพลง จงั หวดั ราชบรุ ี ซึ่งนำมาจนถึงขั้นตอนวิธีการต่อไป ก็คือหลังจากที่เราได้ทำการกะเทาะมะพร้าวแล้ว เราจะนำผลที่ยังตดิ ผวิ สีดำของ มะพร้าวที่ได้นั้น มาทำให้ผิวเปลือกที่เป็นสีดำนี้หลุดออกไป เพื่อเวลาที่เราจะนำผลของมะพร้าวไปคั้นหรือบดปั่นให้ ละเอยี ด ก่อนจะเกดิ เปน็ กะทใิ ห้เราไดม้ าปรุงอาหารตา่ งๆ จะทำใหไ้ มม่ ีผวิ เปลือกสดี ำน้ตี ดิ ไปด้วย นอกจากการทวิ ผิวเปลอื กสดี ำของมะพรา้ ว ให้สดี ำนีอ้ อกไปก็แบ่งออกเปน็ 3 ประเภท คอื 1) การทวิ แบบใหผ้ ิวนัน้ ขาวท้ังผลของลูกมะพร้าว 2) การทวิ แบบให้ผิวของผลลูกมะพร้าวนน้ั เปน็ ด่าง 3) การทวิ เพียงส่วนทเี่ ป็นส่วนแขง็ ตำหนิบางจุดทิ้ง ใหผ้ ิวสีดำนีย้ ังคงอยู่แบบทง้ั ผลลูกมะพร้าว (ซง่ึ ในแบบที่ (3) นี้เรา จะนำไปส่งขายตามความตอ้ งการของท้องตลาด) ลักษณะที่โดดเดน่ ต้องทิวใหเ้ ป็นสีขาวลว้ นท้ังผลของลูกมะพรา้ ว 1. การทิวแบบใหผ้ วิ นนั้ ขาวทัง้ ผลของลกู มะพรา้ ว 2. การทวิ แบบใหผ้ ิวของผลลูกมะพรา้ วนั้นเป็นดา่ ง มสี ่วนท่ีเป็นดา่ งทว่ั ท้ังผลของลูกมะพรา้ ว 3. การทวิ เพียงสว่ นทเ่ี ป็นส่วนแข็งตำหนิบางจดุ ทงิ้ ใหผ้ ิวสีดำนย้ี ังคงอยแู่ บบทั้งผลของลกู มะพรา้ ว ขน้ั ตอน/วธิ กี ารสรา้ งอาชพี อปุ กรณ์การทิวมะพร้าว มดี ทวิ มะพรา้ ว มีดยาว ถงุ มือ แท่นเขียง ตะกร้าขนาดใหญ่ กะละมังพร้อม ภาพที่ 15 อุปกรณส์ ำหรับทวิ มะพรา้ ว นำ้ สะอาด

12 1. มีดทิวมะพรา้ ว 2. แทน่ เขียง 3. ถงุ มือ (อย่างหนา) 4. ตะกร้าขนาดใหญ่ 5. มีดยาว (สำหรบั สบั มะพร้าว) 6. กะละมงั (พร้อมน้ำสะอาด) วธิ กี ารทวิ มะพร้าว 1. จับลกู มะพรา้ วและใชข้ ้อมอื ในการทวิ มะพร้าวไปเร่ือยๆ (สบดั ขอ้ มือเพื่อเพ่มิ ความไวในการทวิ มะพรา้ ว) ภาพที่ 16 การทิวมะพร้าว 2. จับลกู มะพร้าวและทวิ พรอ้ มกับหมนุ ไปเรอ่ื ยๆ ให้ทั่วรอบๆลกู มะพร้าว ภาพท่ี 17 ทิวมะพร้าวพร้อมหมุนไปจนทัว่ รอบๆลกู

13 3. หลงั จากทีท่ วิ มะพรา้ วจนขาวทวั่ แล้วน้นั ให้นำมดี ยาว มาห่นั มะพร้าวแบ่งเปน็ 4 ส่วน ภาพที่ 18 หนั่ มะพรา้ วแยกออกจากกนั เป็น 4 สว่ น 4. จากน้นั นำมะพรา้ วไปแชน่ ำ้ เปลา่ สะอาด เพ่ือใหม้ ะพร้าวดดู ซมึ นำ้ ได้มากขึน้ ภาพที่ 19 เทมะพร้าวลงในนำ้ สะอาด ภาพท่ี 20 แชม่ ะพรา้ วเพอื่ ให้ดดู ซึมนำ้

14 ประโยชน์ ผิวของมะพร้าว ที่เราทิวออกมาน้ัน กย็ งั สามารถนำไปตากแดดให้เป็นผิวมะพรา้ วแห้ง เพอื่ ไปสกัดเป็นน้ำมัน มะพรา้ ว (ราคาทส่ี ามารถขายได้ คือ กโิ ลกรัมละ 9 บาท) อุปสรรคและปัญหา ผิวของมะพรา้ วท่ขี รขุ ระ จะทำให้เราทิวได้ยาก ขอ้ มูลเจ้าของอาชีพ ชื่อเจา้ ของอาชีพ : นางสุนนั ทา ศิริรักนาวี (ผใู้ หญบ่ า้ นหมู่ท2ี่ ) ทอี่ ยู่ : หมทู่ ี่ 2 ณ บ้านบางกระรี้ ตำบลจอมประทดั อำเภอวดั เพลง จังหวดั ราชบุรี อาชีพหลัก : เกษตรกร อาชพี เสริม : รับจ้างกะเทาะมะพร้าว/รับจ้างทวิ มะพรา้ ว อายกุ ารศกึ ษาอาชีพ : 4-5 ปี จากอดีตเมื่อก่อนนั้นเคยทำการค้าขายของทั่วไป แล้วมีอุปสรรคในการค้าขาย จนไม่ประสบผลสำเร็จกับเป้าหมาย ท่ีต้งั ไว้ คิดท้อแตก่ ็ไม่ถอย จึงหนั มาทำการเกษตร เนื่องดว้ ยแถบบ้านเรา ตำบลจอมประทดั นี้ มีมะพร้าวมากเป็นส่วน ใหญ่ เกดิ ไอเดียสนใจทำอาชีพกะเทาะมะพรา้ วและทวิ มะพรา้ ว จงึ เป็นท่มี าของอาชีพเสริมหารายไดจ้ นถึงทุกวันน้ี

15 อาชพี สานตะกรา้ เชือกมัดฟาง ชือ่ อาชพี ทอ้ งถิ่น : สานตะกร้าเชอื กมัดฟาง ประวัตคิ วามเปน็ มาข้อมูลอาชีพ ส่ิงประดษิ ฐ์จากภูมิปัญญาท้องถ่ิน ตำบลจอมประทัด ท่เี กิดขนึ้ มาในแต่ละพ้ืนที่ในจงั หวัดราชบุรีเราน้ัน มีซุก ซ่อนอยู่ในชุมชนต่างๆ อยู่เป็นจำนวนมาก และมีการสืบทอดฝีมือต่อๆ กันมาอย่างยาวนาน โดยเฉพาะในเรื่องของ การทำผลิตภัณฑ์ประเภทของใช้ในชีวติ ประจำวันด้วยเครื่องจักสานแล้วนัน้ เป็นสิ่งที่คนไทยมีฝีมือในการจักสานที่มี ความสวยงามไม่แพ้ชาติใดในโลก โดยเกิดจากการทม่ี โี ครงการทดี่ ำเนนิ การมาจากองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) หลายปมี าแล้ว และทำให้มีความสนใจอยากจะลองทำ จึงเกิดความคิดว่าต้องลองไปศึกษาโดยการไปเรียนฝึกทำมาราวๆ 2-3 เดือน ระยะเวลาเป็น 200-300 ชั่วโมง จึงเกิดความชำนาญ จากนั้นจึงเริ่มทำอาชีพสานตะกร้าเชือกมัดฟางขาย และ เผยแพร่ความรู้ให้ผู้อ่นื ได้ ลักษณะท่โี ดดเดน่ คุณวาสนา ศรีโชติ บอกว่าหลังจากเริ่มรวมตัวเป็นกลุ่มแม่บ้านเครื่องจักสานก็ไม่ได้หยุดยั้งอยู่แค่ตะกร้าใส่ สิ่งของ แต่ได้ทำการพัฒนาให้เป็นของใช้ในรูปแบบต่างๆ ให้มีตัวเลือกมากยิ่งขึ้น ทั้งของใช้ในครัวเรือนและ ชวี ติ ประจำวัน เชน่ ทีร่ องขนั ใส่บาตร ถาด หรือพานใส่ผลไม้ หมวกฯลฯ โดยมีการคิดออกแบบหรือดีไซนร์ ปู แบบใหม่ๆ ออกมาใหม้ คี วามแตกตา่ งไปจากตามทอ้ งตลาดอย่างตอ่ เนื่อง ราคาจำหน่ายนัน้ ข้ึนอยู่กับขนาดและความยากงา่ ยของลายที่ใช้ในการถกั ตะกรา้ คือขณะนีท้ สี่ ามารถให้ราคา ได้ จะมดี งั น้ี 1. ใบเลก็ (หญงิ แยม้ ) ราคา 800 บาท 2. ใบใหญ่(ใส่ของทัว่ ไป) ราคา 400 บาท

16 ขนั้ ตอน/วิธกี ารสร้างอาชพี อปุ กรณก์ ารสานตะกร้าเชือกมัดฟาง ภาพท่ี 21 อุปกรณ์สานตะกร้าเชอื กมดั ฟาง 1. เชอื กมัดฟาง 2. กรรไกร 3. เข็มเย็บกระสอบ 4. ไฟแชค็ 5. โครงเหลก็ ทำตะกรา้ หรือลวดขนาดใหญ่ • ลายพื้นฐาน ภาพท่ี 22 ลายมดั ตัวปูขวา

17 ภาพที่ 23 มดั เกลียวขนานขวา ภาพท่ี 24 มัดปมจุดเฉียงซา้ ย ภาพท่ี 25 มัดปมจุดเฉียงขวา

18 ภาพท่ี 26 มดั ปมจดุ 2 แถว ข้ันตอนการข้นึ รูปตะกร้า 1. ออกแบบโครงเหลก็ รูปแบบต่างๆ เชน่ ทรงสี่เหลยี่ ม หกเหลี่ยม แปดเหลี่ยม แล้วนำไปเช่อื มใหไ้ ดร้ ูปทรงที่ต้องการ เมอื่ ได้โครงเหล็กแลว้ จงึ นำมาทาสกี ันสนิม ภาพที่ 27 โครงเหล็ก 2. นำโครงเหลก็ ท่ีทาสีกันสนิมแล้วมาพนั ด้วยเชือกมัดฟาง เพือ่ ป้องกนั การลน่ื ในขัน้ ตอนการถกั ลายและเพอ่ื ไมใ่ หเ้ ห็น โครงเหล็ก แต่จะดเู หมอื นหวาย

19 ภาพที่ 28 นำเชือกมดั ฟางมาพันกบั โครงเหล็ก 3. เร่ิมทำขอบตะกรา้ โดยการถักลายขนานซ้าย-ขวาท่ีขอบบน ขอบล่างและหูของตะกร้า ภาพที่ 29 ถักลายทตี่ ้องการลงกบั โครงเหล็ก 4. ในการขนึ้ ลายด้านข้างของตะกรา้ จำนวนและขนาดของเชอื กจะตัดตามความ เหมาะสมของขนาดตะกรา้ (เชน่ ทรงสเ่ี หล่ียมตดั เชอื กขนาด 30 นวิ้ ประมาณ 30 เสน้ ) 5. เร่มิ จากการทำก้นตะกร้า

20 ภาพท่ี 30 ถักขึ้นลายจากก้นตะกรา้ อปุ กรณ์และขั้นตอนวิธกี ารทำ. [ออนไลน์]. 2554 แหล่งที่มา : http://www.thaischool.in.th/_files_school/36100717/workstudent/36100717_1_20120110- 101716.pdf [วนั ที่สืบคน้ 6 กนั ยายน 2564] ประโยชน์ 1. ได้ตะกรา้ ทีม่ ีความสวยงาม 2. ทำให้มีรายไดเ้ สริมเขา้ มาในครอบครวั 3. ใช้เวลาวา่ งใหเ้ กิดประโยชน์ 4. ไดเ้ ผยแพรค่ วามรดู้ า้ นการถกั สานตะกรา้ จากเชอื กมัดฟาง อุปสรรคและปัญหา 1. ตะกรา้ ทุกใบต้องใชค้ วามประณีต จงึ ใชเ้ วลาอยา่ งมากในการผลิตขึน้ มา 2. การถักเชือกมดั ฟางทำให้ เจ็บมือ

21 ข้อมูลเจ้าของอาชีพ ชอ่ื เจ้าของอาชีพ : นางวาสนา ศรีโชติ ท่ีอยู่ : 3/2 หมู่ท่ี 6 ตำบลจอมประทัด อำเภอวดั เพลง จังหวัดราชบุรี อาชีพหลัก : เกษตรกร อาชพี เสรมิ : สานตะกรา้ เชือกมดั ฟาง อายกุ ารศึกษาอาชีพ : 3-4 ปี จากอดีตซึ่งทำธุรกิจส่วนตัวอยู่แล้ว มีความสนใจท่ีจะสานตะกร้า จึงได้ไปเรียนฝึกทำโดยมีคู่ชีวติ คอยสนับสนุนพาไป จนเริ่มทำได้และเกิดความชำนาญอย่างมาก สามารถที่จะทำขายได้แล้ว และยังสามารถไปเป็นวิทยากรเผยแพร่ วิธกี ารสานตะกรา้ เชือกมัดฟางสอนผู้อื่น อกี ทงั้ จากแคค่ วามสนใจจนกลายมาเป็นหนทางของรายได้เสริมที่ใช้หาเล้ียง ครอบครวั จนถึงทกุ วนั นี้

22 อาชีพสานตะกรา้ หวายเทียม ชอื่ อาชพี ทอ้ งถิ่น : สานตะกรา้ หวายเทียม ประวัตคิ วามเปน็ มาข้อมูลอาชพี สืบเนื่องมาจากการศึกษาจากกลุ่มอาชีพท่ีทำกันอยู่แล้วคือ สานตะกร้าเชือกมัดฟาง ก่อนจะมาเป็นการสาน ตะกร้าหวายเทียมนี้ เพราะอยู่ ๆ ก็เกิดไอเดียเกี่ยวกับ “ตะกร้าหวายเทียม” เห็นว่าสวยดี จึงได้ไปศึกษาจากที่ต่างๆ จากนน้ั ก็เร่ิมซอื้ อุปกรณ์การทำ ลองผดิ ลองถูก เพือ่ ให้เกดิ เป็นอาชพี เสรมิ เพ่มิ รายไดใ้ นครอบครวั ข้ึนมาอกี ให้ได้ ลักษณะทโ่ี ดดเด่น 1. “หวาย” คงเปน็ ตวั เลือกแรกๆที่หลายคนมองหา ด้วยคุณสมบตั ทิ ีท่ นแดดทนฝน สามารถวางนอกอาคาร และระเบยี งบา้ นได้อย่างสบายๆ 2. เสน้ หวายเทยี ม ผลิตขึ้นมาเพื่อใช้ทดแทน เส้นหวายจากธรรมชาติ เร่ิมจากมีสสี นั และลวดลายที่คลา้ ยกบั หวายธรรมชาติ ไปจนถึงสสี ันทห่ี ลากหลายกว่า จงึ ทำให้สามารถดีไซนร์ ปู แบบไดห้ ลากหลาย ทั้งลายสานและสีหวาย ท่ใี ช้ 3. มรี าคาไม่แพงเม่ือเทยี บกบั หวายแท้ เน่ืองจากกระบวนการผลิตไมย่ ุ่งยากนัก ทำใหผ้ ู้ทเ่ี ลือกซ้ือไดส้ นิ คา้ ใน ราคาเหมาะสม แถมได้คุณภาพดี คุ้มค่าต่อการลงทุน ขั้นตอน/วธิ ีการสรา้ งอาชีพ อุปกรณก์ ารสานตะกร้าหวายเทยี ม โครงตะกรา้ เส้นหวายเทยี ม เหลก็ แหลม กรรไกร ภาพท่ี 31 อุปกรณ์สานตะกร้าหวายเทียม

23 1. โครงตะกรา้ 2. เสน้ หวายเทยี ม 3. เหล็กแหลม 4. กรรไกร วธิ กี ารขึน้ รปู หู และขอบของตะกร้าหวายเทียม 1. ขน้ั ตอนแรก เราจะมาพนั ขอบตะกรา้ และหูของตะกรา้ ก่อนโดยวัดเส้นหวายทีละคร่งึ ของตะกร้า 14 ทบ และเรม่ิ พันขอบของตะกร้า ภาพที่ 32 วดั เสน้ หวายเทียม 14 ทบ 2. สว่ นหูของตะกร้าน้นั เราจะวดั เสน้ หวายทงั้ หมด 15 ทบ ภาพท่ี 33 วัดเสน้ หวาย 15 ทบ

24 3. สอดเขา้ หาสว่ นขอบทต่ี ้องการพัน จากน้นั กด็ งึ ให้แน่น และพันไปเรอื่ ยๆจนสดุ มมุ ของขอบตะกรา้ ภาพที่ 34 พันขอบหวายแลว้ ดงึ ใหแ้ นน่ 4. เมื่อพันขอบเสรจ็ แล้ว จึงจะมาพันหูของตะกร้านั้นต่อจนสุดมุมของอีกฝั่งไดเ้ ลย ภาพที่ 35 ขอบท่ีพันเสร็จแล้ว ภาพท่ี 36 หูตะกร้าที่พันเสรจ็ แล้ว ขน้ั ตอนวธิ ีการขึ้นตัวตะกร้าหวายเทียมพืน้ ฐาน 1. วัดเสน้ หวายเทียมตามขนาดของโครงตะกร้า ประมาณ 30 ทบ หรอื ใช้ 30 เส้น

25 ภาพท่ี 37 วัดเส้นหวายข้นึ ตวั ตะกรา้ 2. สอดเส้นหวายเทยี มขดั ไปที่ตะกรา้ แบบนเ้ี รื่อยๆจนจบแถว ภาพท่ี 38 ขีดเส้นหวายกบั ตะกร้าไปเรื่อยๆ 3. เมื่อสอดจนครบแลว้ ในแถวท่ี 1 ให้นำปลายของเส้นมาซ้อนทบั กนั สัก 4-5 ชัน้ กอ่ นจะตัดท้งิ

26 ภาพที่ 39 ขดั เสน้ หวายกบั ตะกร้าจนเสร็จสนิ้ 4. ทำไปเรอ่ื ยๆในลักษณะเดมิ จนถงึ ขอบบนของตะกร้า จนส้ินส้ินลายพ้นื ฐานทเี่ ราตอ้ งการ ภาพท่ี 40 ขน้ึ เส้นหวายซ้อนกันจนครบ ภาพที่ 41 ขัดเสน้ หวายถึงขอบบนของ ตะกร้า อปุ กรณ์และขั้นตอนวิธกี ารทำ. [ออนไลน์]. 2561 แหลง่ ทม่ี า : https://www.youtube.com/watch?v=LEjR8NIdGAM [วนั ท่ีสบื คน้ 6 กันยายน 2564] ประโยชน์ 1. ไดต้ ะกร้าทีม่ ีความสวยงาม 2. ทำให้มรี ายไดเ้ สริมเขา้ มาในครอบครวั 3. ใช้เวลาวา่ งให้เกิดประโยชน์

27 อุปสรรคและปญั หา 1. ในเร่อื งของลายที่จะทำตะกรา้ หวายเทียมน้ี ยังไม่เก่งและยงั มีความชำนาญนอ้ ย ขอ้ มูลเจ้าของอาชีพ ชื่อเจา้ ของอาชีพ : นาวสาวทิพวรรณ เกดิ ป้าน ท่อี ยู่ : หมทู่ ่ี 3 ณ บ้านต้นพลับ ตำบลจอมประทดั อำเภอวัดเพลง จงั หวดั ราชบรุ ี อาชีพหลกั : ธรุ กิจสว่ นตวั อาชพี เสริม : สานตะกรา้ หวายเทียม อายุการศกึ ษาอาชีพ : 2-3 ปี จากอดีตเคยทำตะกร้าเชือกมันฟางอยู่แล้วและได้เผยแพร่ความรู้ จนเกิดไอเดียมองเห็นว่าตะกร้าหวายเทียมนั้นมี ความสวยงามดี จึงคิดทำเปน็ อาชพี เสรมิ ขน้ี มาจนถึงปจั จุบัน

28 อาชพี ไม้กวาด“ดอกหญา้ ” ชือ่ อาชีพทอ้ งถน่ิ : ไม้กวาด“ดอกหญา้ ” ประวตั คิ วามเป็นมาข้อมูลอาชพี เรื่องราวความเป็นมาของกลุ่มอาชีพ ผู้รับจ้างผลิตไม้กวาดดอกหญ้า ณ บ้านดอนตาสน ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จังหวัดราชบุรี เกิดขึ้นเมื่อมีโครงการขององค์การบริหารส่วนตำบลจอมประทัด จัดทำงบประมาณ ขึ้นมา ซึ่งมีการทำไม้กวาดทางมะพร้าวอยู่แล้ว ได้จัดทำโครงการเพิ่มเติม นั่นก็คือ ไม้กวาด “ดอกหญ้า” และจัดการ อบรมให้กบั ทางชมุ ชน เพอื่ ให้ได้เรยี นรเู้ ร่ืองการทำไม้กวาด “ดอกหญ้า” มีชาวบา้ นให้ความสนใจหลายครัวเรือน จน กลายเป็นกลุ่มแม่บ้าน บูรณาการเรียนรู้วิธีการทำ ไม้กวาด “ดอกหญ้า” และมาเผยแพร่ให้กับคนครอบครัว ญาติพี่ น้อง ให้ได้ทำใช้ในครัวเรือนก่อน และขายให้กับคนในหมู่บ้าน และเมื่อมีผู้สนใจผลิตมากขึ้น จึงนำออกขายให้กับ เพื่อนบ้าน และชมุ ชนตา่ งหม่บู า้ น นางวเิ ชยี ร นม่ิ นวล ไดม้ าฝกึ หัดและเรียนรู้วิธีการทำไม้กวาด “ดอกหญ้า” น้ีเน่ืองดว้ ยจากตนมีอายุที่มากข้ึน แล้ว และไม่สามารถรับจ้างงานทั่วไปที่ต้องออกไปทำงานนอกบ้านได้ จึงสนใจในการรับงาน ไม้กวาด “ดอกหญ้า” เพื่อมาทำเป็นอาชีพหลักของตน ได้เรียนรู้วิธีการทำจากกลุ่มของชุมชน จนเกิดเป็นความชำนาญ เมื่อมั่นใจในฝีมือ ของตนแล้ว จึงติดต่อกับทางโครงการของตำบลจอมประทัด เพื่อรับ “ดอกหญ้า” มาทำที่บ้านในครอบครัวของตน เปน็ รายไดห้ ลกั เลีย้ งชีพมาจนถงึ ปัจจุบนั ลกั ษณะท่ีโดดเดน่ “ไมก้ วาด” เปน็ วสั ดุ เคร่ืองมอื เครือ่ งใช้ในครวั เรอื น ใชท้ ำความสะอาดบ้าน บริเวณบา้ น อาคารสถานที่ต่างๆ ในสมัยโบราณ คนในครอบครัว จัดทำขึ้นใช้เฉพาะในครัวเรือนของตนเอง แลกเปลี่ยนกับเพื่อนบ้าน ในปัจจุบันผลติ ขนึ้ เพอื่ จำหน่ายเปน็ อาชพี หลกั “ดอกหญ้า” ที่ใช้มีชื่อเรียกว่า “ตองก๋ง” เป็นชื่อเรียกดอกหญ้าของท้องถิ่นภาคเหนือ เป็นส่วนที่ใช้กวาด นอกจากจะทำเป็นไม้กวาดสำหรับกวาดพื้นแล้ว ยังสามารถทำเป็นไม้กวาดขนาดเล็ก สำหรับกวาดบนโต๊ะ ตู้ ได้อีก ด้วย ในช่วงปีแรก นางวเิ ชยี ร นม่ิ นวล กลา่ ววา่ สามารถทำไมก้ วาด “ดอกหญา้ ” ได้ 400-500 ต่อวัน ส่วนค่าจ้างของราคาที่จะได้รบั นี้ ไม่สามารถคิดคำนวณบอกได้จริงๆ เพราะผู้จ้างเขาคิดและให้ราคาเราเป็นกระสอบ นอกเสียจากเรานำ “ดอกหญ้า” ที่เป็นเศษเหลือๆ มาทำเป็นไม้กวาด “ดอกหญ้า” ขายเอง จะมีราคาขาย ดังนี้ 1) ราคาปลกี อนั ละ 40 บาท 2) ราคาส่ง อนั ละ 27 บาท

29 ขน้ั ตอน/วิธกี ารสร้างอาชพี อปุ กรณก์ ารทำไมก้ วาดดอกหญ้า เขม็ คบี หนีบลวด กิโลช่ัง มดี คอ้ น กรรไกร ด้ายแดงหนา ปลอกพลาสติก ดอกหญ้า ภาพท่ี 42 อุปกรณ์ สำหรับทำไม้กวาด “ดอกหญา้ ” 1. ค้อน 2. กรรไกร 3. เข็ม 4. ดา้ ยแดงหนา 5. ปลอกพลาสติก 6. ดอกหญา้ 7. ลวด 8. คมี หนบี ลวด 9. มดี 10. กิโลชั่ง วธิ ีการทำไม้กวาด “ดอกหญ้า” 1. จับ “ดอกหญ้า” ข้นึ มาพอกำมอื เรา จากนั้นให้กระแทกโคนส่วนทแ่ี ขง็ ของ “ดอกหญ้า” ให้เทา่ กันเสมอ

30 และใช้มีดตดั ความยาวออกให้เหลือประมาณ 1 ศอก กอ่ นจะทำการนำมาช่งั นำ้ หนัก (ให้ได้ 2 ขดี ) ภาพท่ี 43 กระแทกใหเ้ ท่ากัน ภาพท่ี 44 ช่งั นำ้ หนักใหไ้ ด้ 2 ขดี ภาพที่ 45 ตัดส่วนทแ่ี ขง็ ของดอกหญ้าออก 2. เมอ่ื ได้ “ดอกหญา้ ” ทม่ี นี ำ้ หนกั 2 ขดี แล้ว ใหน้ ำมาแบง่ ครง่ึ ออกเท่า ๆกนั กอ่ นจะนำลวดมามัด “ดอกหญา้ ” และดงึ ใหแ้ น่น

31 ภาพท่ี 46 แบ่งครง่ึ “ดอกหญ้า” ให้เทา่ กนั ภาพท่ี 47 นำลวดมามัดให้แน่นและตัดออก 3. จากนั้นนำ “ดอกหญ้า” มาใส่ปลอกพลาสติก และเย็บเข้าติดกันด้วยด้ายแดง(หนา) ทำทีละครึ่งของ “ดอกหญ้า” ที่แบ่งไว้แล้ว

32 ภาพที่ 48 เย็บปลอกเข้ากบั “ดอกหญ้า” ภาพท่ี 49 ใส่ “ดอกหญา้ ”และเยบ็ เพิ่มเขา้ ไปครึง่ ที่ 2 ตอ่ 4. เมอื่ เยบ็ “ดอกหญา้ ” ใหต้ ดิ กับปลอกพลาสตกิ เสร็จ จงึ จะส่งใหผ้ ู้เยบ็ อีกข้ันตอนตอ่ ไป ภาพท่ี 50 เย็บ “ดอกหญ้า” ติดกบั ปลอกพลาสติกเสร็จแล้ว ประโยชน์ ไม้กวาด “ดอกหญ้า” ใช้กวาดทำความสะอาดผงเล็กๆ ตลอดจนฝุ่นละอองบนพื้นบ้านที่แห้ง หรือนอก อาคารตา่ งๆ และเหมาะสมสำหรับการกวาดภายในบ้าน กวาดฝุ่นในพนื้ ทต่ี ่างๆ ท่ีเป็นพนื้ ที่เรยี บ ส่ิงที่ต้องการกวาดมี ขนาดเล็ก และมนี ้ำหนักเบา เขา้ ถึงซอกมุมตา่ งๆ ได้ง่าย

33 อุปสรรคและปญั หา 1. ไม้กวาด “ดอกหญา้ ” นนั้ คือเมื่อใชง้ านไปสกั พัก “ดอกหญา้ ” ที่นำมามดั เปน็ ไม้กวาดก็จะรว่ งหลุดออกมา ขอ้ มูลเจ้าของอาชีพ ช่ือเจา้ ของอาชีพ : นางวิเชยี ร นม่ิ นวล ที่อยู่ : หมทู่ ่ี 8 ณ บ้านดอนตาสน ตำบลจอมประทัด อำเภอวัดเพลง จงั หวัดราชบรุ ี อาชีพหลัก : รบั จ้างทำไมก้ วาด“ดอกหญ้า” อายกุ ารศกึ ษาอาชีพ : 3 ปี จากอดีตที่รับจ้างอาชีพทั่วไป จนกระทั่งวันนึงรู้สึกว่าตนเองไม่สามารถที่จะออกไปรับจ้างทำงานทั่วไป นอกบ้านได้ แล้ว เพราะเนอื่ งดว้ ยอายุที่มากข้ึนทุกวันๆ จึงสนใจทำอาชีพไมก้ วาด “ดอกหญ้า” เพอ่ื เป็นรายไดห้ ลกั ท่ีนำมาหาเล้ียง ภายในครอบครวั ของตนจนมาถงึ ปัจจบุ นั และยังได้ถ่ายทอดวธิ กี ารทำไว้ให้กับลูกสาว และหลานชายอีกด้วย