AnahtarRakamlarBursa2016

www.bebka.org.tr çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve satılamaz. Plaza Kat 6 16250 rsa TÜRKİYE Telefon 0224 211 13 27 • Faks 0224 211 13 29



SUNUM Kalkınmaya yön verecek politikaların üretilmesi öncelikli olarak ülkelerin/bölgelerin sosyo- ekonomik olarak resminin nitel olduğu kadar nicel olarak da ortaya konulmasıyla mümkün olmaktadır. Yıllar itibariyle gelişmelerin takibi ve kıyaslamaların yapılması adına istatistik ve göstergelerin ön planda olduğu çalışmalar her geçen gün önem kazanmaktadır. Günümüzde bilginin anlaşılırlığının kolaylaştırılması ve doğru kullanımının yaygınlaşması büyük önem arz etmektedir. Bu minvalde, Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA), Bursa Anahtar Rakamlar” yayını ile Bursa’yı tanımlayan özet gösterge ve istatistikleri anlaşılır ve takibi kolay bir mahiyette sunmaya çalışmaktadır. Bu çalışmayla BEBKA, Bursalıların ili kendi iç dinamikleriyle daha iyi tanımasını, Türkiye ölçeğinde Bursa’yı kıyaslamasını sağlamayı amaçlamıştır. Bursa için yeni olan bu çalışmanın bütün kullanıcılara faydalı olmasını dileriz. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı

01 02 03 COĞRAFYA NÜFUS DEMOGRAFİ 12 08 10 04 05 06 07 EĞİTİM SAĞLIK DIŞ TİCARET BANKACILIK 24 18 20 22 32 08 09 10 11 3 İSTİHDAM VE AR-GE VE İŞ GÜCÜ YENİLİKÇİLİK ÇEVRE TARIM 26 28 30 12 13 14 15 ENERJİ ULAŞTIRMA HABERLEŞME KÜLTÜR 34 36 38 40 16 17 18 19 TURİZM SPOR SİVİL KATILIM GÜVENLİK 42 44 46 48 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015

1. COĞRAFYA TÜRKİYE 4 Marmara Den z ’n n güneydoğusunda yer alan Bursa, YÜZ ÖLÇÜMÜ doğuda B lec k, Sakarya, kuzeyde Kocael , Yalova ve Marmara Den z , BURSA güneyde Kütahya, batıda Balıkes r ller yle çevr l d r. 10 886.38 km Yüzölçümü olarak Bursa, Türk ye’n n toplam alanının (göller har ç) %1,35’ n kaplamaktadır. Kaplanan alan açısından Bursa l Türk ye’dek ller arasında 27. sıradadır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK

1. COĞRAFYA ORTALAMA EN DÜŞÜK VE EN YÜKSEK SICAKLIKLAR (1950-2015) °C 35 30 25 20 15 10 5 5 0 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 1950-2015 yılları arasında Bursa l nde ortalama Ortalama En Düşük Sıcaklık en düşük sıcaklık Ocak ayında, ortalama en Ortalama En Yüksek Sıcaklık yüksek sıcaklık se Ağustos ayında gerçekleşm şt r. Ortalama Sıcaklık Bursa l n n yıllık sıcaklık ortalaması (14,6 C) Türk ye ortalamasının (13,1 C) üzer nded r. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: MGM

2. NÜFUS BURSA İLİ NÜFUSU (2010-2015) 2 605 495 2 652 126 2 688 171 2 740 970 2 787 539 2 842 547 6 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2015 yılı t bar yle Türk ye nüfusunun %3,61’ Bursa’da Nüfus Türk ye Bursa yaşamaktadır. 2010 2011 73 722 988 2 605 495 Bursa’nın nüfusunun %49,92’s n kadınlar oluşturmaktadır. 2012 2015 yılı ver lene göre nüfus yoğunluğu Bursa’da km 2013 74 724 269 2 652 126 başına 273 k ş ken bu sayı, Türk ye’de 102 k ş d r. 2014 2015 75 627 384 2 688 171 2014-2015 yılları arasında Bursa’nın nüfusu b nde 19,7 artmıştır. İl n net göç hızı se aynı dönemde b nde 7 76 667 864 2 740 970 olmuştur. 77 695 904 2 787 539 2011 yılı ver ler ne göre Bursa’nın ortalama hane halkı büyüklüğü 3,6 ken Türk ye’de bu sayı 3,8’d r. 78 741 053 2 842 547 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK-ADNKS

2. NÜFUS NÜFUS TÜRKİYE ARTIŞ HIZI NÜFUSUNUN % 3.61’i ‰ 19.7 2010 7 YILINDAN NÜFUSUN İTİBAREN K%4A9D.92IN’si NÜFUS %9.1 ARTTI BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 yılı verileri kullanılmıştır

3. DEMOGRAFİ TÜRKİYE 2015 BURSA yaş yaş 90+ 90+ 85-89 85-89 80-84 Erkek 80-84 75-79 75-79 70-74 70-74 65-69 65-69 60-64 Kadın 60-64 55-59 55-59 50-54 50-54 45-49 45-49 40-44 40-44 35-39 35-39 30-34 30-34 25-29 25-29 8 20-24 20-24 15-19 15-19 10-14 10-14 5-9 5-9 0-4 % 0-4 9753 1 1 35799753 1 1 3579 Türk ye nüfusunun demograf k yapısı ncelend ğ nde, 2015 yılı t bar yle Türk ye nüfusunun %32,35’ 20 yaşın altında olduğu görülür. Bu oran Bursa’da %29,36’dır. 65 yaş üzer nüfusun toplam nüfusa oranına bakıldığında Türk ye’de %8,25, Bursa’da %8,40 olduğu görülür. 2015’te ortanca (medyan) yaş, Türk ye’de 31 ken Bursa’da 33,2’d r. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK verileriyle BEBKA hesaplamaları

3. DEMOGRAFİ NÜFUSUN 15 NÜFUSUN YAŞIN %8.40'ı %22'si 65YAŞIN ALTINDA ÜZERİNDE 9 32.2 6YÜ9Z.6D4E YAŞORTANCA 15-64 YAŞ ONÜRFAUNSI BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

3. DEMOGRAFİ GENÇ BAĞIMLILIK ORANI YAŞLI BAĞIMLILIK ORANI % % 50 13 40 12 30 11 20 10 10 9 10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 0 Bursa 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Türkiye B r nüfusun yaş yapısı, anahtar sosyo-ekonom k konuları etk leyen b r unsurdur. Yaşlı ve genç bağımlılık göstergeler , 15 yaş altı ve 65 yaş üzer nüfusun çalışan çağdak nüfusa ne kadar bağlı olduğunu fade etmekted r. Bu göstergelere göre, gençler ç n okullara yatırım; yaşlılar ç n daha fazla sağlığa yatırım g b pol t ka terc hler ortaya çıkmaktadır. Yaşlı bağımlılık oranı 2010-2015 yılları arasında yükselme eğ l m nde olurken genç bağımlılık oranı azalmaktadır. Bursa’nın yaşlı bağımlılık oranı Türk ye genel le paralel seyretmekte olup genç bağımlılık oranı ülke oranının altındadır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK verileriyle BEBKA hesaplamaları

3. DEMOGRAFİ GENÇ YAŞLI BAĞIMLILIK BAĞIMLILIK ORANI %31.53 ORANI 11 YÜZDE 2010-2015 12.06 TÜRKİYE VE 2010-2015 BURSA’DA YAŞLI BAĞIMLILIK GENÇ BAĞIMLILIK ORANI ARTTI ORANI AZALDI BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

3. DEMOGRAFİ Net göç hızı Bursa’da 2011 NET GÖÇ HIZI yılından t baren devamlı artmıştır. 2015 yılında toplam ‰ doğurganlık hızı –çocuk sayısı 8 olarak-Bursa’da (1,91) Türk ye ortalamasının (2,14) altındadır. 6 4 2 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 0 2013-2014 2014-2015 12 ‰ KABA DOĞUM HIZI ‰ BEBEK ÖLÜM HIZI 18 15 17 2011 2012 2013 2014 Bursa 10 16 Türkiye 15 14 5 13 2010 2015 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Her b n k ş başına düşen doğum sayısını fade eden B n canlı doğum başına bebek ölümü sayısı, kaba doğum hızı Bursa’da Türk ye genel n n altında 2011 yılından t baren düşerken 2014 yılında artmıştır. kalmıştır. 2010-2014 yılları arasında bu oran Türk ye genel n n altında kalmıştır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK

3. DEMOGRAFİ 2011-2015 NET NET GÖÇ HIZI GÖÇ HIZI ARTTI ‰ 6,95 13 KABA BEBEK ÖLÜM HIZI DOĞUM 2014 YILINDA HIZI B8İN,1D4E ‰15,3 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

4. EĞİTİM Bursa’nın okuryazarlık oranı 2014 OKURYAZARLIK ORANI (6 YAŞ ÜZERİ) (6 yaş ve üzer ), Türk ye genel n n üzer nded r. 2010-2014 % dönem nde bu oran sürekl 100 artmıştır. 2014 yılında Bursa’da erkek okuryazarlık oranı %98,93 98 ken kadın okuryazarlık oranı %94,78 olmuştur. 96 94 92 90 Bursa Türkiye 14 Toplam Erkek Kadın İLKOKULLARDA ÖĞRETMEN BAŞINA DÜŞEN NET OKULLAŞMA ORANI (%) kişi ÖĞRENCİ SAYISI 97,0 20 96,5 Bursa 19 96,0 Türkiye 18 95,5 95,0 17 94,5 Erkek Kadın 16 Ortaokul Toplam İlkokul 2014-2015 2014-2015 2014-2015’te Bursa’da lkokul net okullaşma oranı Bursa öğretmen başına düşen öğrenc sayısında (%95,67), ortaokul net okullaşma oranından (%95,92) 2014-2015’te lkokullarda (19) ve ortaokullarda (18) ülke düşüktür. İlkokullarda net okullaşma oranı Bursa’da ortalamasının üzer nde kalmıştır. Türk ye genel n n altındadır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK verileriyle BEBKA hesaplamaları

4. EĞİTİM 150’siBİN KİŞİDEN 15 OKUR- EN AZ YAZARLIK YÜKSEKOKUL ORANI MEZUNU TÜRKİYE’NİN BİR İLKOKUL Ü%Z9ER6İ.N9D8E ÖĞRETMENİNE İLKOKUL DÜŞEN ÖĞRENCİ NET OKULLAŞMA SAYISI 19 ORANI YÜZDE 95.67 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2014-2015 dönemi verileri kullanılmıştır

5. SAĞLIK YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA HASTANE YATAK SAYISI Yüz b n k ş başına hastane yatak sayısı Bursa’da Türk ye 270 ortalamasının altında kalmaktadır. 2014 yılında 260 Bursa’da yüz b n k ş ye hastane yatak sayısı 242 ken bu sayı 250 Türk ye genel nde 266 olmuştur. 240 230 220 210 Bursa Türkiye 16 2010 2011 2012 2013 2014 HEKİM BAŞINA KİŞİ SAYISI HEMŞİRE BAŞINA KİŞİ SAYISI 800 800 600 Bursa 400 200 600 Türkiye 0 2010 2011 2012 2013 2014 400 2010-2014 dönem nde hek m başına k ş sayısında Bursa Türk ye ortalamasının üzer nde kalmıştır. 200 0 2010 2011 2012 2013 2014 2014’te Hemş re başına düşen k ş sayısında Bursa (554) Türk ye (545) ortalamasının üzer nded r. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK verileriyle BEBKA hesaplamaları

5. SAĞLIK YÜZ BİN KİŞİ YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA BAŞINA DÜŞEN DÜŞEN HASTANE HEKİM 242YATAK SAYISI 155SAYISI 17 YÜZ BİN KİŞİ YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA DÜŞEN BAŞINA DÜŞEN HEMŞİRE SAYISI 181 29ECZANE SAYISI BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2014 verileri kullanılmıştır

6. DIŞ TİCARET Milyar $ İTHALAT Milyon $ İHRACAT 15 15 Bursa 10 10 5 5 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2015 yılı t bar yle Türk ye’n n thalatının %3,89’u 2015 yılında Türk ye’n n hracatının %6,01’ Bursa’dan yapılmaktadır. Bursa’dan yapılmıştır. 18 KİŞİ BAŞINA İTHALAT KİŞİ BAŞINA İHRACAT Bin ABD $ Bursa Bin ABD $ 5 5 4 3 4 2 1 Türkiye 3 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2 1 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Bursa 2015’te K ş başına thalatta Türk ye 2010-2015 dönem nde Bursa k ş başına hracatta ortalamasının üzer nded r. Türk ye’n n üzer nded r. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK

6. DIŞ TİCARET İHRACATTA KİŞİ BAŞINA TÜRKİYE’DE İHRACATTA 2.SIRADA 4TÜ.SRIKRİYAY6EÜ,DZ’3DD9AEE 19 KİŞİ BAŞINA TÜRKİYE İTHALATTA İHRACATINDAKİ TÜRKİYE’DE PAY 3.SIRADA %6 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

7. BANKACILIK KİŞİ BAŞINA BANKA KREDİSİ VE MEVDUATI (TL) Bursa Türkiye 20000 15000 10000 5000 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Mevduat Kredi Bankacılık göstergelerinde Bursa 2015 yılı itibariyle Türkiye’deki mevduatın %2,32’ına kredilerin %2,92’üne sahiptir. 2010-2015 yılları arasında Bursa’da kişi başına düşen mevduat %91 artarken kişi başına düşen kredi %180 artmıştır. 20 KREDİ/MEVDUAT ORANI (%) 2010-2014 yılları arasında kredi mevduat oranı Türkiye ve Bursa’da 200 sürekli artmıştır. 2015 yılı itibariyle Bursa’da mevduatın %36’sını 150 yabancı para oluşturmaktadır. 100 50 Bursa Türkiye 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Kaynak: TBB verileriyle BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 BEBKA hesaplamaları

7. BANKACILIK KİŞİ BAŞINA 21 KİŞİ BAŞINA KREDİDE KREDİ TÜRKİYE’DE 14 861 TL SEKİZİNCİ BKİAŞİŞINA SIRADA MEVDUAT KREDİ MEVDUAT 10 195 TL ORANI %146 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

8. İSTİHDAM VE İŞGÜCÜ İSTİHDAM ORANI (15+YAŞ) 2010-2013 arası döneme bakıldığında Bursa’da st hdam % oranının sürekl yükseld ğ 50 görülmekted r. 2012 ve 2013 yıllarında bu oran Türk ye 48 ortalamasından yüksekt r. 46 44 42 40 Bursa Türkiye 22 2010 2011 2012 2013 İŞSİZLİK ORANI (15+YAŞ ) İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI (15+YAŞ) % % 15 52 10 Bursa 50 Türkiye 5 48 0 2010 2011 2012 2013 46 2010 2011 2012 2013 2010-2013 yıllarında şs zl k oranının Bursa’da Türk ye İşgücüne katılma oranı Bursa’da 2011-2013 yılları arasında ortalamasının altında olduğu görülmekted r. Bu oran Türk ye ortalamasının üzer nde gerçekleşm şt r. 2014’te 2013 yılında Bursa’da %6,6‘ya düşmüştür. Bursa’da s gortalıların pr me esas ortalama günlük kazancı (64,06 TL) Türk ye ortalamasının (64,42TL) altındadır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK

82. NİSÜTFİHUDSAM VE İŞGÜCÜ OİSTRİHADANMI 23 OİŞRSİAZLNİKI %48 %6.6 2014 YILI SİGORTALILARIN İŞGÜCÜNE PRİME ESAS ORTALAMA KATILIM GÜNLÜK KAZANCI ORANI %51.4 64.06 TL BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2013 verileri kullanılmıştır

9. AR-GE VE YENİLİKÇİLİK FAAL AR-GE MERKEZLERİ YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA MARKA TESCİL SAYISI Sektör Bursa 120 100 Otomotiv Yan Sanayi 25 80 60 Makine ve Techizat İmalatı 3 40 20 Tekstil 4 0 2010 Otomotiv 2 Demir ve Demir Dışı Metaller 1 2011 2012 2013 2014 2015 Bursa Türkiye Enerji 1 Mobilya 1 Yazılım 1 YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA PATENT TESCİL SAYISI 24 GenelToplam 38 8 Türkiye’deki AR-GE merkezlerinin %16’sı Bursa’da 6 hizmet vermektedir. Bu merkezlerin %66’sı Otomotiv Yan Sanayii sektöründedir. 4 Bursa 2016 yılı itibariyle Türkiye’de en fazla AR-GE 2 merkezi olan 2. ildir. 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Bursa Türkiye 2011-2015 dönem nde bakıldığında Bursa’nın yüz b n k ş başına patent ve marka tesc l sayıları Türk ye ortalamasının üzer nded r. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,TPE

9. AR-GE VE YENİLİKÇİLİK PATENT FAYDALI MODEL TESCİL VE MARKA SAYISINDA TESCİL SÜÇIÜRNCAÜ DA SAYISINDA 4.SIRADA 25 ENDÜSTRİYEL TÜRKİYE’DEKİ TASARIM FAAL AR-GE TESCİL %16’SIMERKEZLERİNİN 2. SISRAYAISIDNDAA BURSA’DA BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

10. ÇEVRE DÜZENLİ DEPOLAMA İLE BERTARAF HAVA KALİTESİ ÖLÇÜMLERİNDEKİ EDİLEN ATIK MİKTARI ORANI (%) KÜKÜRTDİOKSİT (SO2) ORTALAMASI Türkiye Bursa µg/m3 2010 98,52 99,53 20 2012 98,87 100,00 2014 99,13 100,00 15 Atık yönetiminde düzenli depolama ile bertaraf edilen 10 atık oranı Bursa’da 2010-2014 arasında Türkiye ortalamasının üzerinde olmuştur. 5 26 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2015’te Bursa’da Türkiye ortalamasına göre hava kirliliğine etki eden kükürtdioksit (SO ) oranı düşük; partiküler madde (PM10) oranı yüksektir. KİŞİ BAŞINA GÜNLÜK DEŞARJ EDİLEN ATIKSU & ÇEKİLEN İÇME VE KULLANMA SUYU lt/kişi-gün Beled yelerde 250 deşarj edilen kişi başı günlük 200 atıksu miktarı 150 100 50 Beled yelerde k ş başı çek len 0 günlük su 2010 2012 2014 m ktarı Türkiye Bursa Türkiye Bursa Türkiye Bursa Bursa’nın hem kişi başı günlük deşarj edilen atık su miktarı hem de çekilen günlük su miktarı Türkiye’nin altındadır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK, ÇŞB, OSİB verileriyle BEBKA hesaplamaları

10. ÇEVRE %20134B4UR.S9A’’NUIN 2014 ATIKSU KAPLIORMANLARLA ARITMA TESİSİ İLE HİZMET VERİLEN %88NOÜRFUASNUNI 27 2015 2014 KİŞİ TÜRKİYE’DE BAŞINA GÜNLÜK PM10 DEĞERİ 127ATIKSU EN YÜKSEK MİKTARI 8.ŞEHİR LİTRE BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015

11. TARIM KİŞİ BAŞINA TARIMSAL ÜRETİM (TL) 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Türkiye Bursa K ş Başına Hayvansal Üret m Değer K ş Başına Canlı Hayvanlar Değer K ş Başına B tk sel Üret m Değer 2015 yılı itibariyle, Bursa’nın tarımsal üretim değerinin %68,8’ini bitkisel üretim değeri oluşturmaktadır. Kişi başına 28 tarımsal üretimde ise nüfus etkisinden dolayı Bursa, Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. İŞLENEN BİN HEKTAR TARIM ALANI BAŞINA TRAKTÖR SAYISI Türkiye Bursa Tarımda makineleşmenin en önemli parçası olan 2010 45 134 traktör kullanımı açısından işlenen bin hektar tarım 2011 48 143 alanı başına traktör sayısında Bursa, Türkiye 2012 50 143 ortalamasının çok üzerindedir. *Hesaplamalarda tarım alanı, işlenen tarım alanı ve uzun ömürlü bitki alanı toplamı olarak alınmıştır. 2013 59 213 2014 60 218 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK verileriyle BEBKA hesaplamaları

11. TARIM 2015 BİTKİSEL 2015 TARIMSAL ÜRETİMDE TÜRKİYE’DE ÜRETİMDE TÜRKİYE’DE 11. SIRADA 8. SIRADA 29 İŞLENEN BİN HEKTAR TARIMSAL TARIM ALANI BAŞINA ÜRETİM DEĞERİNİN 218 %69’u TRAKTÖR SAYISI BİTKİSEL ÜRETİMDEN BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015

12. ENERJİ KİŞİ BAŞINA DÜŞEN KONUT ABONESİ BAŞINA NET ELEKTRİK TÜKETİMİ KONUT DOĞAL GAZ TÜKETİMİ MWh Bursa m3 4 Türkiye 1500 3 2 1000 1 0 2010 2011 2012 2013 2014 500 0 2011 2012 2013 Enerji tüm beşeri ve ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde önemli bir girdidir.2014 yılında Türkiye’de tüketilen 30 elektriğin %4,64’ü Bursa’da tüketilmiştir. Bursa’da tüketilen elektriğin %60,4’ü sanayide tüketilmektedir. Doğalgaz tüketiminde ise 2014 yılında Bursa Türkiye’de tüketilen doğalgazın %9’unu tüketmiştir. SEKTÖRLERE GÖRE ELEKTRİK TÜKETİMİ 2013-20142013 2014 Bursa Bursa 2000 4000 6000 8000 10000 bin MWh 0 Sanay 12000 T caret ve Kamu Tarımsal Sulama Mesken D ğer BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TEDAŞ, EPDK ile BEBKA hesaplamaları

12. ENERJİ ELEKTRİK 31 KİŞİBAŞINA TÜKETİMİNDE NET ELEKTRİK PAYISANAYİNİN TÜKETİMİ %60.4 3 455 kWh KİŞİBAŞINA EN ÇOK DOĞALGAZ TÜKETİMİNDE GAZDOĞAL- TÜRKİYE’DE TÜKETEN 3.İL ALTINCI SIRADA BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2014 verileri kullanılmıştır

13. ULAŞTIRMA YOL UZUNLUKLARI 2015 İL VE DEVLET YOLLARI TOPLAMI İÇİNDEKİ BÖLÜNMÜŞ YOL ORANI km Bursa 1400 % 1200 34 1000 32 800 30 600 28 400 26 200 24 2010 2011 2012 2013 2014 2015 0 Demir Yolu Devlet Yolu Bölünmüş Devlet Yolu Diğer Bursa Türkiye İl Yolu Bölünmüş İl Yolu Diğer Otoyol Bursa ili Ankara, İstanbul, İzmir illerinin ulaşım ağlarıyla bağlandığı bölgede yer aldığından önemli demir ve karayolu 32 ulaşım projeleri burada yürütülmektedir. Yüz km2 başına düşen köy yolu hariç karayolu uzunluğunda Bursa ili 11,1 km ile Türkiye ortalaması olan 8,6 km‘nin üzerindedir. Bursa’daki bölünmüş yol oranı 2015 yılında Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. 200 BİN KİŞİ BAŞINA OTOMOBİL SAYISI 100 2015’te Bin kişi başına otomobil sayısı Bursa’da (140) Türkiye ortalamasının (134) üzerindedir. 2015’te Bin kişi başına motorlu kara taşıtı sayısında da Bursa (258) Türkiye ortalamasının (254) üzerindedir. 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Bursa Türkiye BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK, KGM verileriyle BEBKA hesaplamaları

13. ULAŞTIRMA BÖLÜNMÜŞ YOL BİN KİŞİ BAŞINA ORANI OTOMOBİL %30.18 SAYISI 140 33 YÜZ KM OTOYOL BKAAŞRINAAYDOÜŞLEUN UZUNLUĞU UZUNLUĞU 80 KM 11.1 KM BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

14. HABERLEŞME BİN KİŞİ BAŞINA MOBİL ABONE SAYISI GENİŞBANT İNTERNET PENETRASYONU % 1000 80 800 Bursa 60 600 Türkiye 40 400 200 20 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 0 2011 2012 2013 2014 2015 2015’te B n k ş başına mob l abone sayısında Bursa Gen ş bant nternet penetrasyonunda Bursa (%63,1) 2015 (890) Türk ye ortalamasının (935) altındadır. yılında Türk ye ortalamasının (%61,7) üzer nde kalmıştır. Türk ye’dek gen şbant nternet aboneler n n %3,7’s 34 Bursa’dandır. YÜZ KM BAŞINA FİBER-OPTİK KABLO UZUNLUĞU 100 2015 yılında İllerdek f ber kablo uzunluğunun yüzölçümüne oranında Bursa yüz km başına 79,6 km le Türk ye’de 5. sıradadır. 50 0 2012 Bursa Türkiye 2013 2014 2015 Kaynak: TÜİK BTK verileriyle BEBKA hesaplamaları BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015

14. HABERLEŞME MOBİL İNTERNET BİN KİŞİ BAŞINA ABONE SAYISINDA MOBİL TÜRKİYE’DE ABONE 4.SIRADA 8SA9YI0SI 35 YÜZ KM BAŞINA TÜRKİYE’DEKİ FİBER OPTİK GENİŞ BANT 79.6 KMKABLO UZUNLUĞU İNTERNET PABAONYESIİ %3.7 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

15. KÜLTÜR SİNEMA VE TİYATRO İZLEYİCİ YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA SAYISI (YÜZ KİŞİDE) SİNEMA KOLTUK SAYISI 150 600 Bursa 100 Türkiye 400 50 200 0 2010 2011 2012 2013 2014 0 2010 2011 2012 2013 2014 Bursa ‘da 2010-2014 yılları arasında yüz kişideki sinema ve tiyatro izleyici sayısı Türkiye ortalamasının üzerindedir. Yüz bin kişi başına 317 sinema koltuğu düşmektedir. 36 YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA MÜZE VE ÖREN YERİ ZİYARETÇİ SAYISI Türkiye Bursa Müze ve Ören yeri ziyaretçi sayısı bakımından Bursa 2012 38 057 9 944 ilinde son 3 yılda ciddi bir düşüş görülmektedir. 2013 38 565 4 997 Müze başına eser sayısında Bursa (11 323) Türkiye 2014 37 711 3 940 ortalamasının (16 756) altındadır. BİN KİŞİ BAŞINA HALK KÜTÜPHANESİ YARARLANMA SAYISI Türkiye Bursa Bin kişi başına halk kütüphanesi yararlanma sayısında 2010 262 107 Bursa ili Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. 2011 252 109 2010-2014 yılları arasında Bursa’daki yararlanıcı sayısı 2012 258 110 sürekli artmıştır. 2013 264 111 2014 268 117 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK verileriyle BEBKA hesaplamaları

15. KÜLTÜR BİN KİŞİ BAŞINA YÜZ KİŞİ BAŞINA SİNEMA VE TİYATRO VE SİNEMA TİYATRO İZLEYİCİSİ SAYISINDA KOLTUK SAYISI TÜRKİYE’DE 7. SIRADA 37 BİN KİŞİ BAŞINA BİN KİŞİ BAŞINA MÜZE VE ÖREN YERİ HALK KÜTÜPHANESİ ZİYARETÇİ SAYISI YARARLANMA 160* SAYISI 117 *Özel Müzeler Dâhil BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2014 verileri kullanılmıştır

16. TURİZM BELEDİYE VE TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDEORTALAMA KALIŞ SÜRESİ gün Turizm İşletme Belgeli Tesisler Belediye Belgeli Tesisler 4 3 2 1 0 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 Türkiye Bursa Tarih, doğa ve kış turizmiyle öne çıkan Bursa’da 2014 yılında turizm tesislerinde ortalama kalış süresi 1,8 gün 38 olmuştur. Bu süre Türkiye’de 2,7 gündür. Yabancı turistlerin Bursa’da ortalama kalış süresi aynı yılda 2,1 gün; yerli turistlerin ise 1,7 gün olmuştur. TURİZM İŞLETME VE BELEDİYE BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE DOLULUK ORANI % Turizm İşletme Belgeli Tesisler Belediye İşletme Belgeli Tesisler 60 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 40 20 0 2010 Türkiye Bursa BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK KTB verileriyle BEBKA hesaplamaları

16. TURİZM TURİZM YABANCI TURİST TESİSLERİNE ORTALAMA YAPILAN TOPLAM KALIŞ SÜRESİ GİRİŞ SAYISINDA 2,1 GÜN SIRAD9A.TÜRKİYE’DE 39 TURİZM TURİZM TESİSLERİNE İŞLETME YAPILAN YERLİ BELGELİ GİRİŞ SAYISINDA TESİSLERDE TÜRKİYE’DE %39.7DOLULUK ORANI 8.SIRADA BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2014 verileri kullanılmıştır

17. SPOR YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA TÜRLERİNE GÖRE FAAL SPORCU SAYISI SPOR KULÜPLERİ 1000 Bursa 2015 Toplam Türkiye Askeri 500 İhtisas Müessese 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Okul Gençlik Türkiye 13 706 6 516 1 157 1 219 10 808 Bursa 515 - 13 1 157 23 475 2015 yılında yüz b n k ş başına faal sporcu sayısında 2015 yılı t bar yle Bursa 515 spor kulübüyle Türk ye’de Bursa (936) Türk ye ortalamasının (573) üzer nded r. 4. sıradadır. Yüz b n k ş başına spor kulübü sayısında 2014 yılında Bursa faal sporcu sayısında Türk ye’de Bursa (18) Türk ye ortalamasının (17) üzer nded r. 40 3. Sıradayken. L sanslı sporcu sayısında 5. sıradadır. Bursa’da 2014 yılı sonu t bar yle 20 924 amatör futbolcu bulunmaktadır. SPORCU SAYILARI (2015) Lisanslı Sporcu Sayısı Faal Sporcu Sayısı Türk ye Bursa Türk ye Bursa Kadın 1 116 401 37 259 154 219 8 221 Erkek 2 417 911 100 081 297 204 18 377 Toplam 3 534 312 137 340 451 219 26 598 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK, SGM verileriyle BEBKA hesaplamaları

17. SPOR FAAL SPOR 41 FAAL SPORCU KULÜBÜ SAYISINDA SAYISINDA TÜRKİYE’DE TÜRKİYE’DE 4. 3.SIRADA SIRADA 2014 YILI LİSANSLI AMATÖR SPORCULARIN FUTBOLCU %19’u SAYISI 20 924 FAAL BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2015 verileri kullanılmıştır

18. SİVİL KATILIM MAHALLİ İDARELER SEÇİMİ KATILIM ORANI (%) Bursa’nın 2014 yılında yapılan mahall seç mlere katılım oranı 92 (%90,6) Türk ye ortalamasının 90 (%89,2) üzer nde kalmıştır. 88 86 İlde s yas part lere üyel k oranı 84 2014 yılında %17,3 olmuştur. 82 2007-2015 dönem nde Bursa’nın m lletvek l genel seç mler ne katılım oranı Türk ye ortalamasının üzer nde olmuştur. 80 Bursa Türkiye 42 2009 2014 MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMİ KATILIM ORANI (%) Bursa Türkiye 90 88 86 84 82 80 Kaynak: TÜİK 2007 2007 2015 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015

18. SİVİL KATILIM SEÇİMİNE2014 CUMHURBAŞKANI 43 2014 MAHALLİ KATILIM ORANI İDARELER SEÇİMİNE YÜZDE 79.3 KATILIM SİYASİ O%R9A0N.6I PARTİLEORERÜAYENLİKI 2015 MİLLETVEKİLİ KATILIMGENEL SEÇİMİNE ORANI %87.9 %17.3 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015

19. GÜVENLIK YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA CEZA İNFAZ KURUMUNA GİREN HÜKÜMLÜ SAYISI (SUÇUN İŞLENDİĞİ YERLEŞİM YERİNE GÖRE) Bursa Türkiye 250 200 150 100 50 0 2010 2011 2012 2013 2014 2011-2014 yılları arasında yüz bin kişi başına ceza infaz kurumuna giren hükümlü sayısı Bursa’da yaklaşık iki kat artmıştır. Bu oran Türkiye ortalamasının üzerindedir. 2014 yılında ilde bir milyon kişide cinayet oranı 16,9 olmuştur. 44 BİN KİŞİ BAŞINA ÖLÜMLÜ VE YARALANMALI TRAFİK KAZASI SAYISI Bursa Türkiye 4 3 2 1 0 2010 2011 2012 2013 2014 Ölümlü ve yaralanmalı trafik kaza oranlarında Bursa 2010-2014 döneminde Türkiye ortalamasının altındadır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 Kaynak: TÜİK verileriyle BEBKA hesaplamaları

19. GÜVENLIK BİR MİLYON BYÜAZ BŞİNINKİAŞİ KİŞİDE CEZAEVİNE CİNAYET GİREN 1O6R.A9NI HÜKÜMLÜ 45 SAYISI 234 TÜRKİYE’DEKİ BİN KİŞİ BAŞINA TRAFİK ÖLÜMLÜ VE KAZALARINDAKİ YARALANMALI PAY %3.63 TRAFİK KAZASI ORANI 3.47 BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2014 verileri kullanılmıştır

KAYNAKÇA-TANIMLAR KAYNAKÇA TANIMLAR TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu Bebek Ölüm Hızı: Belli bir yıl içinde meydana gelen bir yaşından ADNKS Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi küçük bebek ölümlerinin o yıl içinde meydana gelen canlı BTK Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu doğumlara oranının binde olarak ifadesidir. ÇŞB Çevre ve Şehircilik Bakanlığı EGM Emniyet Genel Müdürlüğü Genç Bağımlılık Oranı: 15-64 yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu yaş grubundaki kişi sayısıdır. KGM Karayolları Genel Müdürlüğü KTB Kültür ve Turizm Bakanlığı Genişbant İnternet Penetrasyonu: Bir ildeki genişbant internet MGM Meteoroloji Genel Müdürlüğü abone sayısının söz konusu ilin nüfusuna oranıdır. OSİB Orman ve Su İşleri Bakanlığı SGM Spor Genel Müdürlüğü İstihdam Oranı: İstihdamın (işbaşında olanlar ve işbaşında TBB Türkiye Bankalar Birliği olmayanlar grubuna dâhil olan kurumsal olmayan çalışma çağındaki TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. tüm nüfus), kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki TPE Türk Patent Enstitüsü oranıdır. 46 İşgücüne Katılma Oranı: İşgücünün (istihdam edilenler ile işsizlerin oluşturduğu tüm nüfus) kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır. İşsizlik Oranı: İşsiz nüfusun işgücü içindeki oranıdır. Kaba Doğum Hızı: Belli bir yıl içinde her 1000 nüfus başına düşen doğum sayısıdır Net Göç Hızı: Göç edebilecek her bin kişi için net göç (alınan göç ile verilen göç arasındaki fark) sayısıdır. Net Okullaşma Oranı: İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. Nüfus Artış Hızı: İki yıl arasındaki dönemde her 1000 nüfus için yıllık artan nüfustur. Okuryazarlık Oranı: Hem okuyup hem yazan nüfusun toplam nüfusa oranıdır. Ortanca Yaş: Bir nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Yaşlı Bağımlılık Oranı: “15-64” yaş grubundaki her 100 kişi için “65 ve daha yukarı” yaş grubundaki kişi sayısıdır. BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015

BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 TÜRKİYE NÜFUS NÜFUSUN 15 NÜFUSUN YAŞLI GENÇ YAŞIN %8.40'ı NÜFUSUNUN ARTIŞ HIZI %22'si BAĞIMLILIK BAĞIMLILIK % 3.61’i ‰ 19.7 65YAŞIN ALTINDA ÜZERİNDE ORANI ORANI 2010 YÜZDE YÜZDE %31.53 NÜFUSUN 32.2 69.64 YILINDAN 12.06 2010-2015 İTİBAREN K%4A9D.92IN’si YAŞORTANCA 15-64 YAŞ TÜRKİYE VE 2010-2015 BURSA’DA NÜFUS ONÜRFAUNSI YAŞLI GENÇ BAĞIMLILIK ORANI AZALDI %9.1 ARTTI BAĞIMLILIK ORANI ARTTI NET 2011-2015 OKUR- 150’siBİN KİŞİDEN YÜZ BİN KİŞİ BAŞINA YÜZ BİN KİŞİ GÖÇ HIZI NET GÖÇ HIZI YAZARLIK EN AZ DÜŞEN HASTANE BAŞINA DÜŞEN ‰ 6,95 ORANI ARTTI YÜKSEKOKUL 242YATAK SAYISI HEKİM TÜRKİYE’NİN MEZUNU 155SAYISI Ü%Z9ER6İN.9D8E KABA BEBEK ÖLÜM HIZI İLKOKUL BİR İLKOKUL YÜZ BİN KİŞİ YÜZ BİN KİŞİ 2014 YILINDA NET BAŞINA DÜŞEN DOĞUM OKULLAŞMA ÖĞRETMENİNE BAŞINA DÜŞEN HEMŞİRE SAYISI HIZI B8İN,1D4E ORANI 181 YÜZDE DSÜAŞEYN IÖSĞRIE1N9Cİ 29ECZANE SAYISI ‰15,3 95.67 KİŞİ BAŞINA İHRACATTA KİŞİ BAŞINA KİŞİ BAŞINA OİŞRSİAZLNİKI OİSTRİHADNAMI FVAYEDMALAI MROKDEAL PATENT İHRACATTA TÜRKİYE’DE KREDİ KREDİDE %6.6 %48 TESCİL TESCİL 4TÜ.SRIKRİYY6AÜE,ZD3’DD9EAE 2.SIRADA 14 861 TL KİŞİ TÜRKİYE’DE İŞGÜCÜNE SAYISINDA SAYISINDA KİŞİ BAŞINA TÜRKİYE SEKİZİNCİ 4.SIRADA İTHALATTA BAŞINA KATILIM ÜSÇIÜRNCAÜ DA İHRACATINDAKİ SIRADA TÜRKİYE’DE MEVDUAT ORANI %51.4 2014 YILI SİGORTALILARIN ENDÜSTRİYEL TÜRKİYE’DEKİ PAY 10 195 TL KREDİ MEVDUAT PRİME ESAS ORTALAMA TASARIM 3.SIRADA %6 FAAL AR-GE ORANI %146 GÜNLÜK KAZANCI TESCİL %16’SIMERKEZLERİNİN 64.06 TL 2. SSIRAYAISIDNDAA BURSA’DA

BURSA ANAHTAR RAKAMLAR 2015 2014 ATIKSU %20143 B4UR.S9A’’NUIN 2015 TARIMSAL 2015 BİTKİSEL KİŞİBAŞINA ELEKTRİK ARITMA TESİSİ İLE KAPLIORMANLARLA ÜRETİMDE TÜRKİYE’DE ÜRETİMDE TÜRKİYE’DE NET ELEKTRİK TÜKETİMİNDE HİZMET VERİLEN TÜKETİMİ 2014 KİŞİ 11. SIRADA 8. SIRADA PAYISANAYİNİN %88ONÜRFUASNUNI 3 455 kWh BAŞINA GÜNLÜK İŞLENEN BİN HEKTAR TARIMSAL %60.4 2015 TARIM ALANI BAŞINA EN ÇOK TÜRKİYE’DE 127ATIKSU ÜRETİM DEĞERİNİN GAZDOĞAL- KİŞİBAŞINA 218 PM10 DEĞERİ MİKTARI %69’u TÜKETEN 3.İL DOĞALGAZ TÜKETİMİNDE EN YÜKSEK TRAKTÖR SAYISI LİTRE BİTKİSEL TÜRKİYE’DE 8.ŞEHİR ÜRETİMDEN ALTINCI SIRADA BİN KİŞİ BAŞINA BÖLÜNMÜŞ YOL BİN KİŞİ BAŞINA MOBİL İNTERNET YÜZ KİŞİ BAŞINA BİN KİŞİ BAŞINA ABONE SAYISINDA TİYATRO VE SİNEMA OTOMOBİL ORANI MOBİL SİNEMA VE TÜRKİYE’DE İZLEYİCİSİ SAYISINDA SAYISI %30.18 ABONE TİYATRO 4.SIRADA TÜRKİYE’DE 140 8SA9YI0SI 7. SIRADA KOLTUK SAYISI YÜZ KM OTOYOL YÜZ KM BAŞINA TÜRKİYE’DEKİ BİN KİŞİ BAŞINA BİN KİŞİ BAŞINA BAŞINA DÜŞEN UZUNLUĞU FİBER OPTİK GENİŞ BANT MÜZE VE ÖREN YERİ HALK KÜTÜPHANESİ ZİYARETÇİ SAYISI KARAYOLU 80 KM 79.6 KMKABLO UZUNLUĞU İNTERNET YARARLANMA UZUNLUĞU APBAONYESIİ 160* SAYISI 117 11.1 %3.7 KM YABANCI TURİST TURİZM FAAL SPORCU FAAL SPOR 2014 MAHALLİ SEÇİMİNE2014 CUMHURBAŞKANI BYÜAZ BŞİNINKİAŞİ BİR MİLYON KİŞİDE ORTALAMA TESİSLERİNE SAYISINDA KULÜBÜ SAYISINDA İDARELER SEÇİMİNE KATILIM CEZAEVİNE KALIŞ SÜRESİ TÜRKİYE’DE KATILIM ORANI CİNAYET YAPILAN 3.SIRADA TÜRKİYE’DE ORANI GİREN 2,1 GÜN TOPLAM %90.6 YÜZDE 79.3 1O6R.A9NI 2014 YILI 4. HÜKÜMLÜ TURİZM GİRİŞ SAYISINDA AMATÖR 2015 MİLLETVEKİLİ SİYASİ SAYISI 234 TÜRKİYE’DEKİ İŞLETME SIRADA BELGELİ SIRAD9A.TÜRKİYE’DE FUTBOLCU KATILIMGENEL SEÇİMİNE PARTİLEORERÜYAENLİKI BİN KİŞİ BAŞINA TRAFİK TESİSLERDE LİSANSLI %17.3 TURİZM TESİSLERİNE SAYISI 20 924 ORANI %87.9 ÖLÜMLÜ VE KAZALARINDAKİ %39.7DOLULUK ORANI %SP1O9R’CuULARIN YAPILAN YERLİ FAAL YARALANMALI PAY %3.63 GİRİŞ SAYISINDA TRAFİK KAZASI TÜRKİYE’DE ORANI 3.47 8.SIRADA