ekonomi göstergeleri Ekim 2017

EGÖKSOTENRGOELMERii EKiM 2017

Ekonomi Göstergeleri Bülteni 2017-10 www.bebka.org.tr

ENFLASYON GÖSTERGELERİ Eylül ayında TÜFE’de Türkiye geneli yıllık enflasyon %11,2, TR41 Bölgesinde ise %10,9 olarak gerçekleştiÂÂ TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) TR41 Türkiye Aylık düşüş gösteren tek grup %0,23 ile gıda ve al- kolsüz içecekler oldu. Ana harcama grupları itibariyle14% 7,2 7 8,8 9,2 11,3 11,9 11,7 10,9 10,7 11,2 2017 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan sa-12% 8,5 9,1 10,1 9,8 10,5 10,9 dece gıda ve alkolsüz içecekler grubunda %0,23 ora-10% 10 10,8 11 nında düşüş gerçekleşti.8% 7,7 11,4 10,5 9,5 Aylık en yüksek artış %2,08 ile eğitim grubunda oldu.6% 7,3 6,8 7,1 Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan, ulaştırmada %1,58, çeşitli4% mal ve hizmetlerde %1,34, lokanta ve otellerde %1,02 ve giyim ve ayakkabıda %0,80 artış gerçekleşti.2% Aylık en yüksek artış %1,08 ile TR31 (İzmir)’de oldu.0% Eylül 16 İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey’de Ekim 16 bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına Kasım 16 göre en yüksek artış %8,49 ile TR52 (Konya, Karaman) Aralık 16 bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek Ocak 17 artış %12,89 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) böl- Şubat 17 gesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek Mart 17 artış %11,52 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) böl- Nisan 17 gesinde gerçekleşti. Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 172017 yılı Eylül ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi bir önceki ayagöre ülke genelinde %0,65, TR41 Bölgesinde ise %0,52 artış yaşamıştır.Ülke geneli yıllık en fazla artış %16,10 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti.TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler %12,50, çeşitlimal ve hizmetler %12,06, sağlık %11,90 ve eğlence ve kültür %11,85 ile artışın yük-sek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır.ÂÂ TÜFE ANA HARCAMA GRUPLARI TR41 Türkiye TR41 Bölgesinde ana harcama gruplarında bir18% önceki yılın aynı ayına göre en16% yüksek artış %14,3 ile ulaştırma14%12% grubunda gerçekleşti10%8%6%4%2% TR41 Bölgesinde endekste yer alan diğer gruplardan sağ- lıkta %14,09, eğlence ve kültürde 14,05, gıda ve alkolsüz0% içeceklerde %13,79, lokanta ve oteller grubunda %12,78, Gıda ve Alkolsüz çeşitli mal ve hizmetler grubunda %11,79, , ev eşyasında İçecekler %10,59, alkollü içecekler ve tütünde %10,52, eğitimde %8,76, giyim ve ayakkabıda %8,05, konut, su, elektrik, Alkollü İçecekler gaz ve diğer yakıtlar grubunda %5,48, haberleşmede % ve Tütün 1,66 artış yaşandı. Giyim ve Ayakkabı Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlar Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve Kültür Eğitim Lokanta ve Oteller Çeşitli Mal ve Hizmetler Kaynak: TÜİK Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 3

ENFLASYON GÖSTERGELERİ Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi aylık %0,24 arttıÂÂ Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Eylül 2017Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %0,24, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,78, bir önceki yılınaynı ayına göre %16,28 ve on iki aylık ortalamalara göre %13,26 artış gösterdi.Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), Eylül 2017SEKTÖRLER Yİ-ÜFE ENDEKS AYLIK ÖNCEKI YILIN ÖNCEKI YILIN ON İKI AYLIK (NACE REV.2) B-Madencilik ve Taşocakçılığı DEĞIŞIM ARALIK AYINA AYNI AYINA GÖRE ORTALAMALARA C-İmalat Sanayi 300,90 GÖRE DEĞIŞIM (%) GÖRE DEĞIŞIM (%) D-Elektrik, Gaz 390,44 (%) DEĞIŞIM (%) E-Su temini 305,55 9,78 13,26 209,55 0,24 8,66 16,28 12,10 298,67 0,72 10,54 11,93 15,08 0,35 0,48 17,98 -6,36 -1,57 9,58 -1,70 10,00 0,34 11,75Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları (2003=100), Eylül 2017ANA SANAYI Yurt İçi ÜFE 300,90 0,24 9,78 16,28 13,26 GRUPLARI Ara malı 319,17 0,96 12,63 22,96 17,82 Dayanıklı Tüketim Malı 231,20 0,41 12,41 14,46 12,90 Dayanıksız Tüketim Malı 266,12 -1,11 6,62 8,79 8,66 Enerji 347,08 0,15 4,35 11,20 8,79 Sermaye Malı 260,92 0,57 10,60 15,92 12,49 2017 2016 Aylık en fazla artış ham petrol ve doğal gazda gerçekleşti.18% 15,4 16,1 16,4 15,3 15,4 16,3 16,316% Bir önceki aya göre en fazla artış; %4,31 ile ham petrol ve doğal gaz, 13,7 14,9 %3,90 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %3,08 ile ana metallerde gerçekleşti. Buna karşılık basım ve kayıt hizmetleri %4,61, gıda14% ürünleri %1,80 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme %1,57 ile bir ay önceye göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu.12% 9,910% Ana sanayi gruplarında aylık en fazla artış ara mallarında gerçekleşti.8% 5,9 6,46% 3 2,8 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2017 yılı Eylül ayında4% 4,5 3,8 2,9 3,2 3,4 4 aylık ve yıllık en fazla artış ara mallarında gerçekleşti. 1,82%0% Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Kaynak: TÜİK Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 4

İHRACAT GÖSTERGELERİÂÂ İHRACAT (ABD DOLARI, Kanuni Merkez Bazında) EYLÜL 2017 OCAK-EYLÜL 2017 OCAK-EYLÜL 2016 DÖNEMSEL ARTIŞ-AZALIŞ (%)Bursa 1.063.710.000 10.318.956.000 9.412.170.000 9,6 %Eskişehir 69.096.000 633.024.000 633.668.000 -0,1 %Bilecik 7.034.000 80.887.000 74.250.000 8,9 %TR41 Bölgesi illerinden Bursa’da 2017 yılı Eylül ayında 1.064 milyar do- Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir.lar dolaylarında ihracat gerçekleştirilmiştir. 2016 yılı ile kıyaslandığında2017 yılında aynı dönemde Bursa’dan yapılan toplam ihracatta yaklaşık li olarak Bursa ve Eskişehir illerine göre daha az ihracata sahip olan%9,6’lık bir artış yaşanmıştır. Yine ilgili dönem kıyaslandığında, Eski- Bilecik’te ise, 2017 yılının Eylül ayında ihracat 7 milyon dolar dolayla-şehir ihracatının nispeten aynı düzeyde kaldığı görülmektedir. Görece- rında bir değere sahip olmuştur. 2016 yılı ile kıyaslandığında, Bilecik’te Ocak-Eylül döneminde yaklaşık %9’luk bir artış yaşandığı ortaya çık- maktadır.ÂÂ BURSA ÂÂ ESKİŞEHİR ÂÂ BİLECİK Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar1.600 100 141.400 90 121.200 80 101.000 70 8 800 60 6 600 50 4 400 40 2 200 30 0 20 0 10 0 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 5

İHRACAT GÖSTERGELERİ 2017 yılı Ocak - Eylül döneminde TR41 Bölgesinde en fazla ihracat yapılan 5 ülke arasında Almanya, İtalya ve Fransa önde gelmektedir.ÂÂ ÜLKELER BAZINDA İHRACATÂÂ BURSA 1.536.106.000 $ OCAK - EYLÜL 2016 1.450.675.000 $ 1.448.898.000 $ Almanya 1.254.635.000 $ OCAK - EYLÜL 2017 1.008.689.000 $ İtalya Almanya 654.548.000 $ Fransa 997.213.000 $ İtalya İspanya 562.541.000 $ Fransa 578.956.000 $ Birleşik Krallık 527.758.000 $ İspanya ABDÂÂ ESKİŞEHİR 206.270.000 $ OCAK - EYLÜL 2016 197.323.000 $ 69.363.000 $ ABD 68.438.000 $ OCAK - EYLÜL 2017 52.188.000 $ Almanya 56.281.000 $ ABD 26.971.000 $ Fransa 29.011.000 $ Almanya 22.704.000 $ Avusturya 23.857.000 $ Fransa Romanya Avusturya RomanyaÂÂ BİLECİK 15.042.000 $ OCAK - EYLÜL 2016 9.553.000 $ 9.882.000 $ Birleşik Krallık 6.950.000 $ OCAK - EYLÜL 2017 8.139.000 $ Çin 6.096.000 $ Çin 4.587.000 $ Romanya 5.437.000 $ Birleşik Krallık 4.084.000 $ İtalya 4.545.000 $ Romanya Filipinler Finlandiya İtalyaBu dönemde, bir önceki yıla göre Bursa ilinden Almanya, İtalya, İs- birlikte Fransa, Avusturya ve Romanya’ya yapılan ihracatta azalışlarpanya ve Fransa’ya yapılan ihracat miktarlarında artışlar yaşanmıştır. yaşandığı ortaya çıkmaktadır. Bilecik ilinin ihracat rakamları incelen-Eskişehir ilinde de 2017 yılının Ocak-Eylül döneminde, bir önceki yılın diğinde ise özellikle Çin’e olan ihracatta önemli bir artış yaşanırkenaynı dönemine göre ABD ve Almanya’ya ihracatın arttığı görülmekle İtalya’ya yapılan ihracatın bir miktar azaldığı görülmektedir. Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 6

İHRACAT GÖSTERGELERİÂÂ 2017 OCAK - EYLÜL Sanayi İhracatta İlk 10 Sektör ($)ÂÂ BURSA 9.689.623.950 $ Otomotiv Endüstrisi 6.538.470.000 Tarım, Hayvancılık veBursa’dan yapılan Ormancılık Tekstil ve Hammaddeleri 717.819.000ihracatın %94’ünü 535.495.944 $sanayi sektörü Madencilik Çelik 572.156.000oluşturmaktadır. 93.835.671 $ Hazırgiyim ve Konfeksiyon 481.107.000Tarım, hayvancılık ve ormancılık TOPLAMürünleri ihracatı toplam ihracatın 10.318.955.565 $ Makine ve Aksamları 451.076.000%5 dolayındadır. Madenciliksektöründen yapılan ihracat ise Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 308.783.000%1 düzeyinde pay almaktadır. Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri 303.697.000 Demir ve Demir Dışı Metaller 252.050.000 İklimlendirme Sanayii 186.397.000 Elektrik Elektronik ve Hizmet 114.034.000 Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir.ÂÂ ESKİŞEHİR Sanayi İhracatta İlk 10 Sektör ($) 544.561.014 $ Savunma ve Havacılık Sanayii 225.038.000Sanayi sektörü Tarım, Hayvancılık veEskişehir’de toplam Ormancılık Demir ve Demir Dışı Metaller 62.387.000ihracatın %86’sını 43.446.671 $oluşturmaktadır. Madencilik Makine ve Aksamları 52.586.000 45.016.428 $Tarım, hayvancılık ve ormancılık Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 46.253.000sektöründe bu oran %7 TOPLAMolarak gerçekleşmiş iken 633.024.113 $ Madencilik Ürünleri 45.016.000madencilik sektörüne ait olanihracat da toplam ihracatın Çimento,Cam, Seramik ve Top. Ür. 40.115.000yine %7’si dolaylarındadır. İklimlendirme Sanayii 31.090.000 Elektrik Elektronik ve Hizmet 28.380.000 Hububat,Bakliyat,Yağlı Toh. ve Mam. 27.179.000 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 24.223.000 Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir.ÂÂ BİLECİK Sanayi İhracatta İlk 10 Sektör ($) 27.493.000 51.520.616 $ Demir ve Demir Dışı Metaller%64’lük pay ile sanayi Tarım, Hayvancılık vesektörü Bilecik ilinde Ormancılık Çimento Cam Seramik ve Top. Ür. 23.244.000ön plana çıkmaktadır. 6.466.071 $ Madencilik Madencilik Ürünleri 22.886.000Bilecik ilinde %64’lük ihracat 22.886.181 $payına sahip olan sanayi Hububat,Bakliyat,Yağlı Toh. ve Mam. 5.063.000sektörünü %28 ile madencilik TOPLAMsektörü takip etmektedir. 80.872.868 $ Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 1.367.000Tarım, hayvancılık ve ormancılıksektöründen bu dönemde yapılan Makine ve Aksamları 596.000ihracatın toplam ihracat içindekipayı da %8 dolaylarındadır. Çelik 79.000 Halı 39.000 Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri 36.000 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 23.000 Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir. Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 7

DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİDış Ticaret, OCAK - AĞUSTOS Milyar $ 148.979 2017210 130.967 2016211109870000111111104466985523710000000000000 93.264 103.323 İthalat 2017 2310000 2016 İhracatDış Ticaret, AĞUSTOS İhracat %12,3, ithalat %15,3 arttı Dış ticaret açığı %22,8 arttı Milyar $ 25 Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Ba- kanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret ve-20 19.162 rilerine göre; ihracat 2017 yılı Ağustos ayında, 2016 yılının aynı ayına göre %12,3 artarak 13 milyar 28915 16.614 milyon dolar, ithalat %15,3 artarak 19 milyar 162 13.289 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ağustos ayında dış ticaret açığı %22,8 artarak 5 milyar 873 milyon10 11.831 dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2016 Ağustos ayında %71,2 iken, 2017 Ağustos5 ayında %69,3’e düştü.0 İthalat İhracatMevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %2,6 arttıMevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2017 Ağustos etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2017 yılı Ağustos ayında öncekiayında bir önceki aya göre ihracat %2,6 arttı, ithalat %7,5 azaldı. Takvim yılın aynı ayına göre ihracat %14, ithalat %17,6 arttı.AYLARA GÖRE DIŞ TICARET, AĞUSTOS 2017 (MILYON $)   İHRACAT (FOB) İTHALAT (CIF) DIŞ TICARET DENGESI İHRACATIN İTHALATI DEĞER DEĞIŞİM (%) KARŞILAMA ORANIAYLAR YIL DEĞER DEĞIŞIM (%) DEĞER DEĞIŞIM (%) 71,2 Ocak- 2016 93.264 13.0967 -37.703 69,4Ağustos 2017 103.323 148.979 71,2 10,8 13,8 -45.656 21,1 69,3Ağustos 2016 11.831 16.614 -4.783 2017 13.289 19.162 12,3 15,3 -5.873 22,8 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 8

DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİÂÂ Avrupa Birliği’ne ÂÂ En fazla ihracat ÂÂ İthalatta ilk ihracat %9,4 arttı yapılan ülke sırayı Çin aldı Almanya olduAvrupa Birliği’nin (AB-28) ihracattaki Çin’den yapılan ithalat, 2017 yılıpayı 2016 Ağustos ayında %46,5 iken, Almanya’ya yapılan ihracat 2017 Ağustos Ağustos ayında 2 milyar 116 milyon2017 Ağustos ayında %45,3 oldu. AB’ye ayında 1 milyar 340 milyon dolar olurken, dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla 1 mil-yapılan ihracat, 2016 yılının aynı ayına bu ülkeyi sırasıyla 971 milyon dolar ile yar 859 milyon dolar ile Almanya, 1göre %9,4 artarak 6 milyar 26 milyon Irak, 849 milyon dolar ile İngiltere ve 717 milyar 590 milyon dolar ile Rusyadolar olarak gerçekleşti. milyon dolar ile ABD takip etti. ve 986 milyon dolar ile İtalya izledi.ÂÂ Yüksek teknolojili ürünlerin imalat ÂÂ Yüksek teknolojili ürünlerin sanayi ihracatı içindeki payı %3,4 oldu imalat sanayi ithalatı içindeki payı %15,7 olduTeknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflamasıiçinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Ağustos ayın- İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payıda ISIC Rev.3’e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %82,4’tür. 2017 Ağustos ayında yüksek teknoloji%94,4’tür. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payıiçindeki payı %3,4, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %31,5’tir. %15,7, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %40’tır.Teknoloji Yoğunluğuna Göre Dış Ticaret, Ağustos 2017 (Milyon ABD $) AĞUSTOS OCAK-AĞUSTOS 2016 2017 2016 2017 İHRACAT (FOB) DEĞER % DEĞER % DEĞER % DEĞER %Toplam 11.165 100,0 12.538 100,0 87.915 100,0 97.334 100,0Yüksek teknolojili ürünlerOrta yüksek teknolojili ürünler 376 3,4 423 3,4 2.995 3,4 3.715 3,8Orta düşük teknolojili ürünlerDüşük teknolojili ürünler 3.445 30,9 3.954 31,5 28.535 32,5 32.863 33,8Toplam 3.129 28,0 3.639 29,0 25.535 29,0 28.414 29,2Yüksek teknolojili ürünlerOrta yüksek teknolojili ürünler 4.214 37,7 4.523 36,1 30.850 35,1 32.341 33,2Orta düşük teknolojili ürünlerDüşük teknolojili ürünler İTHALAT (CIF) DEĞER % DEĞER % DEĞER % DEĞER % 14.048 100,0 15.788 100,0 110.377 100,0 121.284 100,0 2.355 16,6 2.482 15,7 19.024 17,2 17.803 14,7 6.149 43,8 6.319 40,0 49.754 45,1 49.645 40,9 3.687 26,2 5.131 32,5 27.383 24,8 39.869 32,9 1.858 13,2 1.857 11,8 14.217 12,9 13.966 11,5Tablodaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017Teknoloji yoğunluğuna göre ürün grupları sınıflaması OECDtarafından ISIC Rev.3 sınıflaması baz alınarak hazırlanmıştır. BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 9

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ İhracat birim değer endeksi %1,4 arttı İthalat birim değer endeksi %7,4 arttıÂÂ Dış Ticaret Endeksleri, (2010=100), Ağustos 2017 İhracat birim değer endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,4 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %4,8 azalır- ken, ham maddelerde (yakıt hariç) %4,5, yakıtlarda %12,8 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %2 arttı. İthalat birim değer endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %7,4 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %3,9 azalırken, ham maddelerde (yakıt hariç) %10,9, yakıtlarda %21,8 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %3,5 arttı. Dış Ticaret Miktar Endeksleri (2010=100), Ağustos 2017 İhracat Miktar Endeksi İthalat Miktar Endeksi170160 141 136 142 137 137 138 141 146 144 152 147 150 155 143 151150 134 126 142 129 132 129 134 130 131 136 134 146 139 149 143140130 124 133 128 127 132120 126 136 128 132110 1171009080 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17İhracat miktar endeksi %10,8 arttı İthalat miktar endeksi %7,4 arttıİhracat miktar endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre İthalat miktar endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre%10,8 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütün- %7,4 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütündede %8, ham maddelerde (yakıt hariç) %16,7, yakıtlarda %21,7 ve imalat %7, ham maddelerde (yakıt hariç) %6,8, yakıtlarda %12,3 ve imalat sana-sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %9,5 arttı. yinde (gıda, içecek, tütün hariç) %2,7 arttı. BEBKA • Ekonomi Göstergeleri Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 10

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİÂÂ Mevsim ve takvim ÂÂ Mevsim ve takvim ÂÂ Dış ticaret etkilerinden etkilerinden haddi 2017 yılı arındırılmış ihracat arındırılmış ithalat Ağustos ayında miktar endeksi miktar endeksi 106,7 olarak %5,5 arttı %3,7 azaldı gerçekleştiMevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Mevsim ve takvim etkilerinden arındı- İhracat birim değer endeksininseriye göre; 2017 Temmuz ayında 143,4 olan rılmış seriye göre; 2017 Temmuz ayında ithalat birim değer endeksine bö-ihracat miktar endeksi %5,5 artarak, 2017 148,6 olan ithalat miktar endeksi %3,7 lünmesiyle hesaplanan ve 2016 yılıAğustos ayında 151,3 oldu. Takvim etkilerin- azalarak, 2017 Ağustos ayında 143 oldu. Ağustos ayında 113,1 olarak eldeden arındırılmış seriye göre ise; 2016 Ağustos Takvim etkilerinden arındırılmış seriye edilmiş olan dış ticaret haddi, 6,4ayında 129,1 olan ihracat miktar endeksi %12,7 göre ise; 2016 Ağustos ayında 127,4 olan puan azalarak, 2017 yılı Ağustosartarak, 2017 Ağustos ayında 145,4 oldu. ithalat miktar endeksi %8,6 artarak, ayında 106,7 oldu. 2017 Ağustos ayında 138,4 oldu.Dış ticaret miktar endeksleri (2010=100), Ağustos 2017 İHRACAT İTHALAT ENDEKS DEĞIŞIM (%) ENDEKS DEĞIŞIM (%) 2016 Ağustos 2017 Ağustos 2017 Ağustos/ 2017 Ağustos/ 2016 Ağustos 2017 Ağustos 2016 Ağustos 93,3 94,6 2016 Ağustos 101,5 96,7 7,4 93,8 98,0 BİRİM DEĞER ENDEKSLERİ -3,9 63,0 71,0 10,9Genel 93,3 95,2 1,4 82,5 88,6 21,8Gıda, içecek ve tütün 3,5Hammaddeler -4,7 92,6 89,0Yakıtlarİmalat (Gıda, içecek ve tütün hariç) 4,5 77,5 85,9SITC'de başka yerdesınıflandırılmayan mallar 12,8 53,1 64,6Genel 2,0 93,9 97,2Gıda, içecek ve tütünHammaddeler 116,4 108,4 -6,9 95,1 100,0 5,2Yakıtlarİmalat (Gıda, içecek ve tütün hariç) 133,7 148,1 MIKTAR ENDEKSLERI 139,9 7,4SITC'de başka yerde 119,3 128,8 10,8 130,3 168,8 7,0sınıflandırılmayan mallar 133,2 155,4 8,0 157,8 111,6 6,8 115,5 140,6 16,7 104,5 157,0 12,3 132,4 145,0 21,7 139,7 129,1 2,7 9,5 125,7 250,1 330,4 32,1 194,9 471,1 141,7 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 11

SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİÂÂ Ekim 2017 Perakende Sektörü Güven Endeksi İnşaat Sektörü Güven Endeksi Hizmet Sektörü Güven Endeksi 120 110100 90 80 70 60Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Ekim 17Hizmet sektörü güven endeksi 101,1 oldu Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Sektörel Güven Endeksleri, Alt KalemleriMevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi Eylül ve Değişim Oranları, Ekim 2017ayında 103,3 iken, Ekim ayında %2,2 oranında azalarak 101,1 değerine düştü.Hizmet sektörü güven endeksindeki bu azalış; son üç aylık dönemde “iş ENDEKS BIR ÖNCEKIdurumunun” iyileştiğini, “hizmetlere olan talebin” arttığını değerlendiren AYA GÖREve gelecek üç aylık dönemde “hizmetlere olan talebin” artacağını bekleyen DEĞIŞIM (%)girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı. Hizmet sektöründebir önceki aya göre; iş durumu, hizmetlere olan talep ve hizmetlere olan 2017 2016 2017 2017talep beklentisi endeksleri sırasıyla %2,4, %2,3 ve %1,8 azaldı. 09 10 09 10Perakende ticaret sektörü güven endeksi 104,0 oldu Hizmet Sektörü Güven Endeksi 103,3 101,1 -2,0 -2,2Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksiEkim ayında %1,9 oranında azalarak 104 değerine geriledi. Perakende ticaret İş durumu (son 3 aylık dönemde) 101,0 98,6 -0,9 -2,4sektörü güven endeksindeki bu düşüş; son üç aylık dönemde “iş hacmi-satışların” arttığını değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde “iş hacmi- Hizmetlere olan talep 99,9 97,6 -2,7 -2,3satışların” artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısının azalmasından (son 3 aylık dönemde)kaynaklandı. “Mevcut mal stok seviyesinin” mevsim normallerinin altındaolduğunu değerlendiren girişim yöneticisi sayısı ise arttı. Perakende ticaret Hizmetlere olan talep beklentisi 109,0 107,0 -2,3 -1,8sektöründe bir önceki aya göre; iş hacmi-satışlar ve iş hacmi-satışlar (gelecek 3 aylık dönemde)beklentisi endeksleri sırasıyla %5,8 ve %3,6 azalırken, mevcut mal stokseviyesi endeksi %4,6 arttı. Perakende Ticaret Sektörü 105,9 104,0 -2,3 -1,8 Güven Endeksiİnşaat sektörü güven endeksi 84,2 oldu İş hacmi-satışlar (son 109,0 102,7 -1,0 -5,8Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir önceki 3 aylık dönemde)ayda 83,5 iken, Ekim ayında %0,9 oranında artarak 84,2 değerine yükseldi.İnşaat sektörü güven endeksindeki bu artış; “alınan kayıtlı siparişlerin Mevcut mal stok seviyesi (*) 97,5 102,0 -4,2 4,6mevcut düzeyini” mevsim normalinin üzerinde değerlendiren ve gelecek üçaylık dönemde “toplam çalışan sayısında” artış bekleyen girişim yöneticisi İş hacmi-satışlar beklentisi 111,3 107,2 -1,9 -3,6sayısının artmasından kaynaklandı. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre; (gelecek 3 aylık dönemde)alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve toplam çalışan sayısı beklentisiendeksleri sırasıyla %0,2 ve %1,4 arttı. İnşaat Sektörü Güven Endeksi 83,5 84,2 -5,5 0,9 Alınan kayıtlı siparişlerin 69,0 69,1 -5,0 0,2 mevcut düzeyi Toplam çalışan sayısı beklentisi 98,0 99,3 -5,8 1,4 (gelecek 3 aylık dönemde) (*) Mevcut mal stok seviyesi yayılma endeksinin artışı stok azalışını, azalışı ise stok artışını göstermektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 12

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ Tüketici güven endeksi 67,3 olduÂÂ Ekim 2017Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirli-ği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketicigüven endeksi, Ekim ayında bir önceki aya göre %2 oranında azaldı; Eylülayında 68,7 olan endeks Ekim ayında 67,3 oldu. 2016 201790 Hanenin maddi durum beklentisi 87 oldu85 Hanenin maddi durum beklentisi endeksi80 74,4 bir önceki aya göre %2,9 oranında azalarak 71,1 Ekim ayında 87 oldu. Bu azalış, gelecek 1275 71,6 66,6 67,8 71,3 72,8 70 71,3 74,3 74 68,9 aylık dönemde hanenin maddi durumunun70 65,7 67 68,5 68,8 69,4 67 68,7 67,3 daha iyi olacağını bekleyenlerin azalmasın-65 66,9 dan kaynaklandı. 63,460 Aylar55 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Genel ekonomik durum beklentisi endeksi 90,4 oldu Tüketici Güven Endeksi, Alt Kalemleri ve Değişim Oranları, Ekim 2017Genel ekonomik durum beklentisi endeksi Eylül ayında 94,7 iken,Ekim ayında %4,5 oranında azalarak 90,4 değerine düştü. Bu ENDEKS BIR ÖNCEKI AYA GÖREazalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha DEĞIŞIM ORANI (%)iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin bir önceki aya göre Tüketici Güven 2017 2017 2016 2016azaldığını göstermektedir. Endeksi (*) 09 10 09 10 Hanenin maddi 68,7 67,3 -3,4 -2,0İşsiz sayısı beklentisi endeksi 70,9 oldu durum beklentisi 89,6 87,0 -2,5 -2,9İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %0,6 oranında Genel ekonomik 94,7 90,4artarak Ekim ayında 70,9 oldu. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde durum beklentisi -3,3 -4,5işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin artmasından kaynaklandı. 70,5 70,9 İşsiz sayısı -2,7 0,6Tasarruf etme ihtimali endeksi 21 oldu beklentisi (**) 20,2 21,0 -10,0 4,2Tasarruf etme ihtimali endeksi %4,2 oranında arttı. Eylül ayında 20,2 Tasarruf etmeolan endeks, Ekim ayında 21 değerine yükseldi. Bu artış, gelecek ihtimali12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali olmadığını düşünentüketicilerin bir önceki aya göre azalmasından kaynaklandı. (*) Sorgulamalar gelecek 12 aylık dönem için yapılmıştır. (**) İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması, işsiz sayısı beklentisinde azalışı, azalması ise işsiz sayısı beklentisinde artışı göstermektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 13

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ Sanayi üretimi bir önceki aya göre %0,1 azaldıÂÂ Ağustos 2017Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri Sanayi üretimi bir önceki yılın(2010=100 temel yıllı) incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında maden- aynı ayına göre %2,7 arttıcilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %1,5 azaldı,imalat sanayi sektörü endeksi %0,2 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve ik-limlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,1 azaldı.Takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri (2010=100 temelyıllı) incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında madencilik ve taşocakçı-lığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %4,7 azalırken, ima-lat sanayi sektörü endeksi %5,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirmeüretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %7,3 arttı.Sanayi Üretim Endeksi ve Değişim Oranları (2010=100), Ağustos 2017 ARINDIRILMAMIŞ TAKVIM ETKISINDEN ARINDIRILMIŞ MEVSIM VE TAKVIM ETKISINDEN ARINDIRILMIŞSektör Endeks Endeks Yıllık Değişim (%) Endeks Aylık Değişim (%)Toplam Sanayi 132,9 131,6 5,2 134,5 -0,1Madencilik ve Taşocakçılığı 115,3 114,9 -4,7 104,8 -1,5İmalat Sanayi 130,3 128,7 5,6 135,5 0,2Elektrik, Gaz, Buhar ve 159,1 158,7 7,3 142,4 -1,1İklimlendirme Üretimi ve DağıtımıMevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi ÜretimÜretim Endeksi (2010=100), Ağustos 2017 Endeksi (2010=100), Ağustos 2017 2016 2017 2016 2017140 134 135 135 140 133 132 135 133 137 132135 133 130 129130 130 131 132 132 135 134 133 135 129 130125 127 128 128 126 128 127 128 128 128 128 125 124 125 125120 123 120 119 117115 118 115 116 116 119 110110 Aylar Aylar105 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 105 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 14

VSAENŞAİRYKİ EÜTRİESTTİAMTEİSNTDİKELKESRİİ En yüksek artış temel eczacılık ürünlerinde gerçekleştiMevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayi alt sektörleri in-celendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en yüksek ar-tış %11,8 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerinimalatında gerçekleşti. Bu artışı, %8 ile deri ve ilgili ürünlerin imalatı ve%7,7 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı takip etti.Ana Sanayi Gruplarına Göre Endeks ve Değişim Oranları (2010=100), Ağustos 2017 ARINDIRILMAMIŞ TAKVIM ETKISINDEN MEVSIM VE TAKVIM Endeks ARINDIRILMIŞ ETKISINDEN ARINDIRILMIŞSektör Endeks Yıllık Değişim (%) Endeks Aylık Değişim (%)Toplam Sanayi 132,9 131,6 5,2 134,5 -0,1Ara malı imalatı 128,4 127,1 3,7 126,8 -0,5Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı 148,8 148,1 9,5 143,5 8,4Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı 130,9 129,4 3,5 131,0 2,6Enerji 146,8 146,4 7,6 132,5 -1,0Sermaye Malı İmalatı 127,7 125,3 7,3 156,6 -3,7En fazla azalış bilgisayar, elektronik ve En yüksek azalış sermaye malındaoptik ürünlerinde gerçekleşti gerçekleştiMevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayi alt sektörleri Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi grupları (MIGs)incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en fazla incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en fazlaazalış %16,8 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatında azalış %3,7 ile sermaye malında gerçekleşti.gerçekleşti. Bu azalışı, %13,3 ile motorlu kara taşıtı, treyler (römork) veyarı treyler (yarı römork) imalatı ve %10,6 ile makine ve ekipmanlarınkurulumu ve onarımı takip etti. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017ÂÂ KURULAN VE KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ 2017 EYLÜL (BİR AYLIK) 2016 EYLÜL (BİR AYLIK)NUTS 3 KURULAN TASFİYE KAPANAN KURULAN TASFİYE KAPANANKODU İL ADI Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl.TR411 BURSA 181 3 48 10 0 16 4 15 151 1 37 16 0 18 5 10TR412 ESKİŞEHİR 42 1 72 1 0 11 2 32 30 1 39 2 0 12 3 21TR413 BİLECİK 5 0 6 1 3 0 0 5 10 0 5 1 0 0 0 2TOPLAM 228 4 126 12 3 27 6 52 191 2 81 19 0 30 8 33 Kaynak: TOBB Kurulan/Kapanan Şirket İstatistikleri, 2017 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 15

BİLİYOR ?MUYDUNUZÂÂ Osmanlı Devleti’nin ilk üniversitesinin 1335 yılında İznik Orhaniye’si adıyla Bursa’da kurulduğunuÂÂ Osmanlı’nın ilk kâğıthanenin Bursa’da 1486 yılında Cilimboz deresi vadisinde kurulduğunuÂÂ Ülkemizde ilk şehirlerarası yolcu taşımacılığının Bilecik’in Karaköy İstasyonundan Bursa’ya yapılmış olduğunuÂÂ İlk Köy Enstitüsü’nün 1940 yılında Eskişehir’de açılmış olduğunuÂÂ Ülkemizde ilk yüksek hızlı tren seferinin 2009 yılında Eskişehir’de yapıldığınıÂÂ Bazı TanımlarDış ticaret haddi: İhracat birim değer rumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus TÜFE: Halkın en fazla kullanmış olduğuendeksinin İthalat birim değer endeksine içindeki oranıdır mal ve hizmetlerin ortalama fiyat artışıdırbölünmesi ile bulunur İşsizlik oranı: İş bulamayan nüfusun toplam Tüketici güven endeksi: Tüketicilerinİhracat birim değer endeksi: İhracatın birim işgücüne oranıdır ekonomideki bekleyişlerini belirleyen birdeğerlerinde meydana gelen değişimdir ölçüttür İşveren girişim: Herhangi bir referans yıldaİstihdam oranı: Çalışan insan sayısının, ça- en az bir ücretli çalışanı ile aktif olan giri- Sanayi üretim endeksi: Sanayi üretimindelışabilir yaştaki insan sayısına bölünmesiyle şimleri ifade eder meydana gelen artış ya da azalışı ifade ederbulunan orandır İthalat birim değer endeksi: İthalatın birim ÜFE: Genel olarak üreticilerin girdilerindekiİşgücüne katılma oranı: İşgücünün ku- değerlerinde meydana gelen değişimdir ortalama fiyat artışıdır BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 16

NOTLAR BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 17

NOTLAR BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 18

www.bebka.org.tr

Bir Sinerji Grup Markasıdır. www.bebka.org.trYeni Yalova Yolu 4.Km Buttim İş Merkezi ButtimPlaza Kat 6 16250 Osmangazi/Bursa TÜRKİYETelefon 0224 211 13 27 • Faks 0224 211 13 29