puedmongkol

สาระนา รู วนั พชื มงคล วันพืชมงคล เปนวนั สาํ คัญทก่ี ําหนดขึ้นเพอ่ื ระลึกถึงความสําคญั ของเกษตรกรทีม่ ี ตอเศรษฐกิจไทย มีการจดั พระราชพิธพี ชื มงคลจรดพระนังคลั แรกนาขวัญ ซ่ึงเปนพระราชพธิ ี โบราณ สืบเนอ่ื งมาตงั้ แตส มัยกรุงศรอี ยธุ ยาตอนปลาย ประกอบดว ย 2 พระราชพิธคี ือ พระราชพิธี พืชมงคล และพระราชพธิ ีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พระราชพิธีนก้ี ระทาํ ท่ที องสนามหลวง ทางราชการกําหนดใหว นั พชื มงคลเปน วันเกษตรกร และกาํ หนดใหว นั นเ้ี ปน วันหยุดราชการ ยกเวนธนาคารและบริษทั เอกชนบางแหง ไมหยดุ ทาํ การ วนั พชื มงคลจะไมตรงกับ วันเดมิ ตามสรุ ิยคติหรือจันทรคติของทกุ ป แตสาํ นกั พระราชวังจะเปน ผูประกาศวนั พืชมงคล ใหเ ปน วันใดวนั หนึ่งในเดือนพฤษภาคม แลว แตใ นแตล ะป พระราชพิธีมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวญั พระราชพิธมี งคลจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั เปนพระราชพิธี 2 พธิ ี รวมกัน คือ พระราชพิธีพชื มงคลอันเปน พิธสี งฆอยา งหนงึ่ กับพระราชพิธีจรดพระนังคลั แรกนาขวญั อันเปน พิธี พราหมณอยา งหนง่ึ พระราชพธิ พี ชื มงคลนัน้ จะประกอบพระราชพธิ วี ันแรกในพระอุโบสถวัดพระ ศรีรตั นศาสดาราม สาํ หรบั พระราชพิธจี รดพระนงั คัลแรกนาขวญั จะประกอบพิธีในวนั รุง ข้ึน ณ มณฑลทอ งสนาม หลวง

พระราชพธิ จี รดพระนงั คัลแรกนาขวญั หรอื เรยี กส้ันๆ วา พิธีแรกนา เปน พระราช พธิ ีทมี่ ีมาแตโ บราณต้งั แตครงั้ สุโขทัยเปนราชธานี ซ่ึงในสมัยนน้ั พระมหากษตั ริยไ มไ ดลงมือไถนา เองเปนแตเ พยี งเสด็จไปเปน องคป ระธานในพระราชพิธเี ทา นั้น คร้นั ถงึ สมยั กรงุ ศรอี ยุธยา พระมหา กษตั รยิ ไ มไดเ สด็จไปเปน องคประธานเหมอื นสมยั กรงุ สโุ ขทัย แตจ ะมอบอาญาสทิ ธใิ หโ ดยทรงทาํ เหมือนอยางออกอํานาจจากกษตั ริยแ ละจะทรงจําศลี เงียบ 3 วัน ซึ่งวธิ นี ี้ไดใ ชต ลอดมาถึงปลายสมัย กรุงศรอี ยุธยา สมัยรตั นโกสนิ ทรใ นรชั กาลที่ 1 ไดโ ปรดใหข าราชการช้นั ผใู หญเปน ผูประกอบ พระราชพิธีแรกนาขวญั แทนพระองคค กู นั กับการยนื ชิงชา และมไิ ดถือวา เปนพิธีหนาพระทนี่ งั่ เวน แตเ ม่ือมพี ระราชประสงคจะทอดพระเนตร สถานท่ีประกอบพธิ ีในตอนแรกๆ จึงไมต ายตัว แลว แต จะทรงกาํ หนดให เชน ในรชั กาลที่ 2 พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั กาํ ลงั ทรงปฏสิ งั ขรณว ดั อรุณฯ อยู แตใครจ ะไดทอดพระเนตรพธิ ีแรกนาขวัญ จึงตอ งยายไปทาํ กนั ทใี่ นทงุ หลงั วัดอรุณฯนัน่ เอง พอถึง รัชกาลท่ี 3 ใหถ อื วาผูใดยนื ชงิ ชา ผูน ัน้ เปนผแู รกนาดว ย ในรชั กาลท่ี 4 เคยยา ยไปทํากนั ทก่ี รุงเกา และ ท่เี พชรบรุ ี เปน เพราะในขณะนน้ั พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั ประทบั อยูทนี่ นั่ และทรงโปรดเกลา ฯ ใหจ ดั มพี ธิ สี งฆเพ่ิมขนึ้ ในพระราชพธิ ีตางๆทุกพิธี ดังน้ันพระราชพธิ พี ืชมงคลจึงไดเ ริม่ มีขึ้นแตบดั น้นั มา โดยไดจ ัดรวมกบั พระราชพิธีจรดพระนงั คัลแรกนาขวัญ และมชี ื่อเรยี กรวมกนั วา พระราช พธิ ีพชื มงคลจรดพระนังคลั แรกนาขวัญ ตอมาในคราวหลงั ๆนี้ ไดยา ยไปทํากนั ที่ \"ทุง สม ปอย\" เกือบเปนประจํา ( ทงุ สมปอ ย : บรเิ วณทุงกวา งรมิ ถนนซงั ฮ้ี หรอื ถนนราชวถิ ใี นปจจบุ นั ตั้งอยู ระหวา งพระราชวงั ดุสิตและวังพญาไท พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจาอยูหวั ทรงพระกรุณาให ใชเ งนิ พระคลงั ขา งที่ซือ้ ไวเปน เนอ้ื ท่ี 395 ไร แลวโปรดใหจ ดั สรางพระตาํ หนกั ขึ้นหลงั หนง่ึ โดยใช เงนิ พระคลงั ขา งที่ พรอ มทงั้ นําช่ือพระตาํ หนกั เดิมจากวงั ปารสุ กวันมาพระราชทานเปนชื่อพระ ตาํ หนกั ใหมพรอ มเตมิ สรอ ยรโหฐานลงไปรวมเปน \"พระตําหนักจติ รลดารโหฐาน\" ) ในบทพระราชนพิ นธเ รอ่ื ง พระราชพธิ สี บิ สองเดือน ตอนหน่งึ วา \" การแรกนาทต่ี องเปนธุระของผซู ง่ึ เปนใหญใ นแผนดนิ เปน ธรรมเนยี มมมี าแต โบราณ เชน ในเมอื งจีนสพ่ี ันปล ว งมาแลว พระเจาแผนดนิ กท็ รงลงไถนาเองเปน คราวแรก พระ มเหสเี ล้ียงตวั ไหม สวนจดหมายเร่อื งราวอนั ใดในประเทศสยามท่ีมีปรากฏอยู ในการแรกนานก้ี ม็ อี ยู เสมอเปนนจิ ไมมเี วลาวางเวน ดวยการซ่ึงผเู ปน ใหญใ นแผน ดนิ ลงมอื ทาํ เองเชน นี้ ก็เพอ่ื จะใหเ ปน ตัวอยางแกราษฎร ชักนําใหม ใี จมน่ั ในการทจ่ี ะทาํ นาเพราะเปน สิง่ สาํ คัญท่จี ะไดอ าศยั เลี้ยงชีวติ ทวั่ หนา เปน ตน เหตุของความตง้ั มัน่ และความเจรญิ ไพบูลยแ หงพระนครทง้ั ปวง แตก ารซึง่ มพี ิธเี จือ ปนตา งๆไม เปนแตล งมือไถนาเปนตวั อยา งเหมือนอยา งชาวนาทั้งปวงลงมือไถนาของตนตามปกติ

กด็ ว ยความหวาดหวน่ั ตอ อนั ตรายคือ นาํ้ ฝน นา้ํ ทา มากไปนอยไป ดวงเพลี้ย และสตั วต างๆ จะ บังเกดิ เปน อันตรายไมใ หไ ดป ระโยชนเ ตม็ ภาคภูมแิ ละมคี วามปรารถนาท่จี ะใหไ ดป ระโยชนเต็ม ภาคภูมิเปนกาํ ลัง จงึ ตองหาทางท่ีจะแกไ ขและทางที่จะอุดหนนุ และท่จี ะเสี่ยงทายใหรลู วงหนา จะได เปน ทม่ี น่ั อกมัน่ ใจ โดยอาศยั คาํ อธษิ ฐานเอาความสตั ยเปนทต่ี ง้ั บา ง ทําการซึ่งไมมโี ทษนับวาเปน สวสั ดมิ งคลซง่ึ มาในพระพทุ ธศาสนาบา ง บูชาเซน สรวงตามท่ีมาทางไสยศาสตรบ า ง ใหเ ปน การ ชวยแรง และเปน ท่ีม่ันใจตามความปรารถนาของมนษุ ยซ ่ึงคิดไมม ีทีส่ นิ้ สดุ \" ดงั นัน้ จึงพอจะสรุปความมงุ หมายอันเปน มูลเหตใุ หเ กิดพระราชพิธีพชื มงคลฯ น้ี ไดว า พธิ แี รกนามุงหมายที่จะใหเปนตวั อยา งแกร าษฎร เพ่ือชักนําใหม คี วามม่ันใจในการทาํ นา อัน เปนอาชพี หลกั ที่สาํ คญั ของคนไทยที่มมี าแตช า นานสบื มาจนปจจุบนั ยงั คงเปน อยูอ ยางนน้ั เพราะ การเกษตรซง่ึ มีการทํานาเปน หลักนน้ั เปนส่ิงสาํ คญั แกช ีวิตความเปนอยูแ ละการเศรษฐกจิ ของ ประเทศทุกสมัย สว นพธิ ีกรรมนอกเหนือจากการทาํ ใหเปนตวั อยางตามทีท่ รงจําแนกไว 3 อยา ง 2 อยางแรก ทวี่ า \"อาศยั คาํ อธิษฐานเอาความสัตยเ ปนทีต่ งั้ บาง ทําการซ่ึงไมม โี ทษนับวา เปนการสวสั ดมิ งคลตามซ่งึ มาในพระพทุ ธศาสนาบาง\" นน้ั ทรงหมายถึง พธิ ีพชื มงคล อนั เปนพธิ ีสงฆที่กระทํา ณ วัดพระศรรี ตั นศาสดาราม สวนอกี อยา งหน่ึงทวี่ า \"บูชาเซนสรวงตามท่ีมาทางไสยศาสตรบ าง\" นน้ั ทรงหมายถงึ พิธีจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั อนั เปน พธิ พี ราหมณ พระราชพธิ พี ชื มงคลจรดพระนงั คัลแรกนาขวัญ เปน พธิ ีการเพือ่ ความเปนสิริ มงคลและบาํ รงุ ขวญั เกษตรกรกาํ หนดจดั ขน้ึ ในเดอื นหกของทุกป ซึ่งระยะนี้เปน ระยะเหมาะสมท่ี จะเร่มิ ตนการทํานาอนั เปนอาชีพหลกั ของประชาชนคนไทย แตไมไ ดกําหนดวนั ทแี่ นน อนไว เหมอื นกับวันในพระราชพิธอี น่ื ๆ สว นจะเปนวนั ใด ในเดอื นหกหรอื เดือนพฤษภาคมท่มี ฤี กษยาม เหมาะสมตอ งตามประเพณีกใ็ หจดั ขน้ึ ในวนั น้ัน พระราชพธิ พี ชื มงคลเปนพิธีทําขวัญพืชพนั ธธุ ัญญาหาร ทพ่ี ระบาทสมเด็จพระ เจาอยูหวั ทรงอธิษฐานเพื่อความอุดมสมบรู ณข องพืชพันธุธัญญาหารแหงราชอาณาจกั รไทย ขา วนนั้

ถอื วาเปนอาหารหลักของประชาชน ในภาษาบาลีเรียกวา ปพุ พณั ณะ หรือ บุพพัณณะ หรอื บุพพณั ณชาติ สวนพชื อืน่ ๆ ทเ่ี ปน อาหารเรยี กวา อปรณั ณ หรอื อปรณั ชาติ หมายถงึ พชื ที่เปน อาหารทกุ ชนดิ บุพพัณณชาติ ทีน่ ําเขาพิธพี ืชมงคลน้นั เปนขาวเปลอื ก มที ง้ั ขา วเจา และขา วเหนยี ว นอกจากนม้ี ีเมล็ดพชื ตางๆ รวม 40 อยา ง แตละอยา งบรรจถุ ุงผาขาวกับเผอื กมนั ตา งๆ พนั ธุพ ชื เหลาน้เี ปน ของปลูกงอกไดท ้ังส้ิน นอกจากนีย้ ังมีขา วเปลอื กท่หี วานในพิธีแรกนาบรรจุกระเชา ทอง คหู นึง่ และเงนิ คหู นง่ี เปนขาวพันธุด ที ี่โปรดฯใหปลูกในสวนจิตรลดา และพระราชทานมาเขา พิธีพืช มงคล พนั ธขุ าวพระราชทานน้จี ะใชห วานในพระราชพิธีแรกนาสวนหนึ่ง อกี สวนหนง่ึ ทเี่ หลือ ทางการจะบรรจซุ องแลวสง ไปแจกจายแกช าวนาและประชาชนในจังหวัดตางๆ ใหเ ปนม่งิ ขวญั และ เปน สิรมิ งคลแกพชื ผลท่จี ะเพาะปลูกในปน ้ี อนง่ึ นับต้ังแตป พ.ศ.2509 เปนตน มา คณะรฐั มนตรีได ประชุมปรกึ ษาลงมตใิ หว นั พระราชพิธพี ชื มงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวญั นเี้ ปนวนั เกษตรกร ประจาํ ปอกี ดว ย ทั้งนเี้ พื่อใหผ ูมีอาชพี ทางการเกษตรพงึ ระลึกถงึ ความสาํ คัญของการเกษตร และ รว มมือกันประกอบพระราชพิธพี ืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเพอ่ื เปน สริ มิ งคลแกอาชพี ของ ตน ทัง้ ยงั กอ ใหเกดิ ประโยชนแ กเ ศรษฐกจิ ของประเทศชาติ จึงไดม กี ารจดั งานวันเกษตรควบคูไ ปกบั งานพระราชพธิ พี ืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญตลอดมา ทม่ี า: สํานกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง ชาติ (Office of the National Culture Commission)