Geoinformatics1

ภมู ิสารสนเทศศาสตร์ (Geoinformatics) นายไกรวฒุ ิ ศิริอ่อน นักวิชาการป่ าไมป้ ฏิบตั ิการ สาํ นักจดั การท่ีดินป่ าไม้

ภมู ิสารสนเทศศาสตร์ (Geoinformatics) คอื ศาสตรส์ ารสนเทศทเ่ี น้นการบรู ณาการ เทคโนโลยที างดา้ นการสาํ รวจ การทาํ แผนท่ี และการวเิ คราะหข์ อ้ มลู เชงิ พน้ื ทเ่ี ขา้ ดว้ ยกนั เพอ่ื ศกึ ษา เกย่ี วกบั พน้ื ทบ่ี นโลก ประกอบดว้ ย ระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตร์ (GIS) การรบั รจู้ ากระยะไกล (RS) และระบบกาํ หนดตาํ แหน่งบนพน้ื โลก (GPS) เทคโนโลยที งั้ สามประเภทน้ีสามารถทาํ งานเป็นอสิ ระ ต่อกนั หรอื สามารถนํามาเชอ่ื มโยงรว่ มกนั ทาํ ใหป้ ระสทิ ธภิ าพเพมิ่ มากขน้ึ ระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตร์ การสาํ รวจขอ้ มลู ระยะไกล Geographic Information System : Remote Sensing: RS GIS ระบบกาํ หนดตําแหนง่ บนโลก Global Positioning System : GPS

ความหมายของระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ GIS = Geographic Information System  ระบบข้อมลู ท่เี ช่อื มโยงพ้นื ท่ีกบั คา่ พิกดั ภมู ศิ าสตร์ และรายละเอียดของพนื้ ทนี่ น้ั บนพน้ื โลก โดยใชค้ อมพิวเตอรท์ ีป่ ระกอบด้วย ฮาร์ดแวร์และซอฟแวรเ์ พอ่ื การนําเขา้ จดั เกบ็ ปรบั แก้ แปลงวิเคราะห์ขอ้ มลู และแสดงผลลพั ธ์ในรูปแบบต่างๆ เช่น แผนท่ี ภาพสามมติ ิ สถิติ ตารางข้อมูลร้อยละ เพ่ือช่วยในการวางแผนและตดั สินใจของผใู้ ช้ให้มีความถกู ต้องแมน่ ยาํ ระบบสารสนเทศภูมิศาสตรเ์ ปน็ ระบบทส่ี ามารถบนั ทกึ ข้อมูลเพ่อื ทจี่ ะแสดงสภาพพนื้ ทจี่ ริง จึงมีการจัดเก็บข้อมูลประเภทตา่ งๆ เป็นชน้ั ๆ (layer) ซงึ่ ชน้ั ข้อมลู เหล่านี้เมอ่ื นาํ มาซอ้ นทบั กันจะแสดงสภาพพนื้ ทจ่ี รงิ ได้

GIS Data = Spatial + Attributes ส่วนท่ี ๑ Spatial Data ส่วนท่ี ๒ Attribute Data Feature Examples จุด - เสาไฟ - ความสูงของเสา Point - ต้นไม้ - ชนิดพนั ธ์ุไม้ เส้น - ถนน - ประเภทของถนน,ชื่อถนน Arc - ลาํ นํา้ แม่นํา้ - ช่ือแม่นํา้ ,ความกว้าง/ยาว พนื้ ท่ี - เขตป่ าสงวน - ช่ือป่ าสงวน Polygon - แหล่งนํา้ - ประเภทแหล่งนํา้ บ่อนํา้ เขอ่ื น - บ้านใคร สูงกชี่ ้ัน - บ้าน

ตัวอยา่ งการถ่ายทอดข้อมลู ลงลกั ษณะภูมิประเทศจริง บ้าน ตกึ ถนน แหล่งนํา้ เส้ นช้ันความสู ง REAL WORLD --

องคป์ ระกอบของ GIS

การประยุกต์ใช้ GIS  การผลิตแผนที่  การคํานวณขนาดพนื้ ท่ี ระยะทาง เสน้ ทางท่เี หมาะสม  การหาคา่ ความลาดชัน ทิศทาง และความสงู ของภมู ปิ ระเทศ  ดา้ นการขนสง่ : เส้นทางที่เหมาะสม การติดตามยานพาหนะ การจดั การจราจร  การบริหารจดั การลุ่มน้ํา พน้ื ทีน่ ้ําท่วม พนื้ ทน่ี าํ้ ขัง ปา่ ไม้ การชลประทาน  การวเิ คราะห์ผลกระทบดา้ นสง่ิ แวดลอ้ ม

สรุป ข้อมลู ในระบบ GIS ขอ้ มลู เชิงพ้นื ท่ี ขอ้ มลู ลักษณะประจาํ (Spatial Data) (Attribute Data) ข้อมูลเวคเตอร์ ขอ้ มูลแรสเตอร์ ตัวอักษร (Character) (Vector) (Raster) ตัวเลข (Numeric) จดุ (Point) เสน้ (Line) พื้นทีร่ ูปปดิ (Polygon)

ความหมายของการสํารวจขอ้ มลู ระยะไกล Remote Sensing วิทยาศาสตร์และศิลปะของการได้มาซึ่งข้อมูลเกี่ยวกับ วัตถุ พื้นที่ หรือ ปรากฏการณ์ จากเครื่องมือบันทึกข้อมูล โดยปราศจากการเข้าไปสัมผัส วัตถเุ ป้าหมาย แต่ใช้คลืน่ แม่เหล็กไฟฟ้า เป็นสือ่ ในการได้มาของข้อมูล

แหลง่ พลังงานในการสาํ รวจขอ้ มลู ระยะไกล : พลงั งานจากแสงอาทติ ย์ สรา้ งพลงั งานจากตวั เอง

THEOS =ไทยโชต NIR Green Blue Red Green Blue

ระบบกาํ หนดตาํ แหน่งบนพ้ืนโลก GPS (Global Positioning System) เทคโนโลยที ใ่ี ชก้ าํ หนดตาํ แหน่งบนพน้ื โลก โดยอาศยั ดาวเทยี ม สถานีภาคพน้ื ดนิ และ เครอ่ื งรบั จพี เี อส โดยเครอ่ื งรบั จพี เี อสจะรบั สญั ญาณมาคาํ นวณหาระยะเสมอื นจรงิ แตล่ ะระยะ และจะใชข้ อ้ มลู ดงั กลา่ วจากดาวเทยี มอยา่ งน้อย 4 ดวง มาคาํ นวณหาตาํ แหน่งทเ่ี ครอ่ื งรบั

GPS TO GNSS (Global Navigation Satellite System ) GNSS มาจากคาํ วา่ Global Navigation Satellite System ซง่ึ กค็ อื ระบบนําทางดว้ ย ดาวเทยี มGNSS มหี ลายระบบ ดงั น้ี GPS … ชอ่ื เตม็ คอื Global Positioning System เป็นของสหรฐั อเมรกิ า ประกอบดว้ ย ดาวเทยี ม 32 ดวง ทว่ี งโคจรสงู 20,200 กม. GLONASS … ชอ่ื เตม็ คอื GLObal NAvigation Satellite System เป็นของ รสั เซยี ประกอบดว้ ยดาวเทยี ม 30 ดวง ทว่ี งโคจรสงู 19,100 กม. Galileo … ชอ่ื เตม็ คอื Galileo Positioning System เป็นของกลุม่ สหภาพยโุ รป ประกอบดว้ ยดาวเทยี ม 30 ดวง ทว่ี งโคจรสงู 23,222 กม. Compass … ของจนี ประกอบดว้ ยดาวเทยี ม 35 ดวง ทว่ี งโคจรสงู 21,150 กม. นอกจากนนั้ กย็ งั มี IRNSS ของอนิ เดยี DORIS ของฝรงั่ เศส และ QZSS ของญป่ี นุ่ ทเ่ี ป็น ระบบแบบ Regional อกี ดว้ ย

ระบบพิกดั ระบบพิกดั ทีใ่ ชอ้ ้างอิงกําหนดตําแหนง่ บนแผนที่ ที่นิยมใชก้ ับแผนท่ีใน ปัจจุบนั มีอยู่ด้วยกนั 2 ระบบ คือ 1) ระบบพิกดั ภมู ิศาสตร์ (Geographic Coordinate System) 2) ระบบพิกดั กรดิ แบบ UTM (Universal Transverse Mercator co-ordinate System)

ประเทศไทยใช้ Ellipsoid และ Datum 2 แบบ 1. สําหรับแผนทีภ่ ูมปิ ระเทศชุด L7017 2. สาํ หรบั แผนที่ภมู ปิ ระเทศชดุ L7018 - ใช้ Ellipsoid Everest - ใช้ Ellipsoid WGS84 - ใช้ Datum  Indian 1975 - ใช้ Datum  WGS84

ประเทศไทย จงั หวดั ทอ่ี ยู่ระหว่าง โซน 47 และโซน 48 1.จนั ทบรุ ี 6.ขอนแก่น 2.ปราจีนบุรี 7.เลย 3.สระแกว้ 8.หนองบัวลาํ ภู (บางสว่ น) 4.นครราชสมี า 9.นราธิวาส (บางส่วน) 5.ชยั ภูมิ