CRESCIT Trifold Newsletter December 2019 - January 2020

CRESCIT TOMO IV BLG. 4 DISYEMBRE 2019 - ENERO 2020 KALINGA SA GAWA: BUONG-PUSONG PAGTANGGAP. Malugod na isinalubong ng De La Salle Lipa ang daan-daang naapektuhang panauhin mula sa mga karatig-bayan ng Bulkang Taal na piniling manatili sa itinal- agang ‘Welcome Shelter’ ng institusyon sa DLSL Sports Complex. Larawan mula sa De La Salle Lipa official website, salita mula kay Quincee Beatrice Dalangin. DLSL, bukas-loob na tinanggap ang ‘guests’ sa ‘Welcome Shelter’ Jeannette R. Ong pagkuhanan ng kanilang mga kailangan tulad ng IISANG ADHIKAIN: biscuit, juice, noodles at kape. Sa ganitong paraan Ipinabatid ng De La Salle Lipa ang pagkaka- ay nasisigurado na nasusustentuhan ang kanil- YSJ 2020, pinag-isa roon ng disente at maayos na pamumuhay sa mga ang mga pangangailangan. ang mga Lasalyano ‘guests’ nito kasabay ng pagbubukas ng institusy- on bilang ‘Welcome Shelter’ noong Enero 18, 2020 Mayroon ding nakalaang dining area at help Hannah Beatrice A. Morada para sa mga naapektuhan pagkatapos pumutok desk, mga nakatalagang medical staff at naka- ang Bulkang Taal. handang akses sa WiFi at libreng tawag upang Layuning sundan ang yapak ng tag- matiyak na maginhawa ang paninirahan ng mga apagtatag ng paaralan na si St. John Bap- Umabot sa 62 pamilya at 342 indibidwal ang ‘guests’ sa paaralan. tist De La Salle, nagsama-sama ang 40 tinanggap ng paaralan (bilang noong 9:00 PM ng estudyante mula sa Philippine Lasallian Enero 20, 2020) kung saan 21 pamilya dito ang Higit pa rito, may isinagawa ding mga aktibi- Family upang libutin ang buong Pilipi- nagmula sa Mataaas na Kahoy, 10 ang galing sa dad tulad ng zumba, film viewing , magic shows, nas at dayuhin ang iba pang sangay ng Laurel at 31 naman ang mula sa Taal na pansaman- reading activities, counselling sessions at mga La Salle. talang nanirahan sa Sports Complex. palaro upang makatulong sa pagbangon ng mga lumikas sa trahedyang nangyari. Dinaluhan ito ng mga representatibo “Yung mga nandito ngayon, we don’t call mula sa DLSL na sina Quennie Dinglasan them as evacuees. We call them as our ‘guests’ na Noong dumating sila, dumaan ang bawat in- ng A11-06, Endrei Eugenio ng A11-05, pinapatuloy ngayon dito sa ‘Welcome Shelter’. Hin- dibidwal sa medical check-up na sinundan ng re- June Rheiben Lanting ng H12-01, at John di ito isang evacuation area kundi tirahan na rin histrasyon at pagbibigay ng mga kit at food tray. Clarenze Macalintal ng S12-11. nila,” ani ni iPace Supervisor Jenifer Juayong sa isang panayam. “Ang bawat isa, they were given kits. Ang la- “Eh ako kasi personally, I have a lot of man nung kit na yon is syempre yung personal plans for myself. Gusto ko mag-Lasallian Sa katunayan, tiniyak pa ni Juayong na may- hygiene kit nila like towel, toiletries, shampoo, volunteer, magpiloto, or magtayo ng kung roong nakalaang 80 tents, isa para sa bawat pami- toothbrush, toothpaste. Binigyan din ng food anu-anong business someday. So nung lya, at nakahandang mga higaan, unan at kumot, trays. Ang food trays nila is yung plate na may par- nabalitaan ko yung about sa event, naisip kung saan nanaatili ang mga tumutuloy. titions, tapos yung merong bowl, silver utensils at ko agad na baka makatulong ito to know tsaka baso,” saad ni Juayong. kung ano ba talaga yung calling ni God Dagdag pa rito, mayroon ding mga isinaay- para sa akin,” wika ni Dinglasan. os na 19 na mga washing machine at mga lababo Ayon pa sa kanya, pinangunahan ng Com- kung saan sila maaaring maglaba at maghugas ng mand Center ang mga preparasyon at pag-aasi- Dagdag pa rito, sinabi ni Eugenio kanilang mga gamit, lalo na at ito ang naging prob- kaso sa mga pangangailangan para sa ‘Welcome na isang magandang oportunidad para lema ng mga ‘guests’ pagdating doon. Shelter’ na pinamumunuan nina Ms. Dfezie Tipan, sa kanilang mga kalahok ang nasabing Dr. Eric Martinez, Ms. Kayen Triviñio, Dr. Iezyl To- okasyon sapagkat naging daan ito upang “Ang daing nila when they got here is wala na rino at Mr. Mike Kasilag. makakilala sila ng mga bagong kaibigan silang malinis na damit, lahat ay tubal na. So ito at mas maunawaan ang kultura ng mga yung unang pinagawa to make sure na working na Maliban dito, nakiisa rin ang hindi mabil- Lasalyano sa loob ng 16 na destinasyon na to at least after nila makarating para makapaglaba ang na mga boluntaryo at donors na naghandog kanilang napuntahan. na sila at ma-normalize na yung kanilang buhay,” ng kanilang tulong para sa mga naapektuhan ng paliwanag ni Juayong. pagsabog ng Taal. Sa kabilang banda, inihayag ng guro sa CLCE na si Bb. Cristine de Torres na... Iginiit niya na donasyon ng paaralan ang mga Kaugnay nito, kasabay ng pagbababa ng mga tent at pangako din ng institusyon ang pagpapahi- opisyal ng gobyerno sa Alert Level 3 sa Bulkang / YSJ p. 2 ram ng mga washing machine. Taal noong Enero 26, 2020, lumisan na din ang il- ang nakatira sa labas ng 7km danger zone. Mata sa Pera Bukod dito, may ‘commissary relief’ na maaari OPINYON / p. 3 SA ISYUNG ITO SPAM Bagong Dekada BALITA / p. 2 LATHALAIN / p. 5 CONTACT US: [email protected] @crescitpub Crescit

2 BalitaResponsableng pamamahayag, itinampok sa 5th SPAM Extramurals Chrieshna Chelcea U. Declaro at Yna Melaria G. Bobadilla Bilang paalala sa mga batang mamamahayag kasangkapan sa pagkalat ng ‘fake news’. social media and paperless journalism, we can re- ng kanilang papel bilang “equalizers” ng lipunan, Kaugnay nito, nagbigay rin siya ng mga define what being a true journalist is,” pahayag ni binigyang-diin sa 5th Extramural ng School Press Domingo. Adviser’s Movement, Inc. (SPAM, Inc.) ang diwa paraan sa kung paano malalaman na ang isang ng responsableng pamamahayag sa pamamagi- artikulo ay hindi makatotohanan. Ilan sa mga ito Gayunpaman, sinabi rin niya na may mga tan ng temang “Journalism in the Era of Gener- ay ang pagtitiyak ng gramatika, nilalaman, ulo ng disbentahang nakaayon sa paperless journalism ation C,” noong Enero 19 sa Hotel Gracelane, San balita, pinagmulan, manunulat, petsa at kredibil- tulad ng non-online audience, media response, Fernando, Pampanga. idad. ethical issues at ang posibleng komosyon dahil sa pagkakamaling naisulat online. Katuwang ang Bayan Mo Ipatrol Mo ng ABS- Responsableng Paggamit ng Social Media CBN, Inanyayahan bilang mga tagapagsalita sina Sa kabilang banda, ipinaalam ni Quintos sa Nag-iwan din si Domingo ng takdang-aralin Gng. Dabet Castaneda-Panelo, campaign at train- ang mga nakilahok na mag-ambag at mag-ulat ing officer ng ABS-CBN Bayan Mo iPatrol Mo, Bb. mga nakibahagi ang tungkol sa “Pitong Panata sa para sa #BayanMoiPatrolMo. Kori Quintos, Chief Aggregator at ABS-CBN News Social Media.” and Current Affairs reporter at Prof. Ben Domingo MAKABAGONG PAMAMAHAYAG. Nakiisa ang Jr., Chairperson ng Commission on Higher Educa- Kalakip ng pitong panatang ito ang mga su- Crescit sa ikalimang SPAM Extramural na may temang tion (CHED) Technical Committee on Journalism. musunod: ang pag-iwas sa pag-post ng personal ‘Pamamahayag sa Panahon ng Henerasyong C.’ Lar- na impormasyon, ang pagtiyak sa pagbabahagi ng awan mula kina Quincee Dalangin at Joshua Dela Kasulatan sa Media makatotohanang impormasyon, ang pagpili nang Rueda, salita mula kay Joshua Dela Rueda. Idiniin ni Castaneda-Panelo na ang pama- mabuti sa mga nilalagay sa social media, ang hin- di pakikinabang sa nilalaman ng post ng iba, ang mahayag ay isang pakikibaka laban sa pagkalat ng pag-iwas sa paggamit ng mga malalaswang salita, maling impormasyon at ito ay parehong tungkulin ang pakikipag-tulungan sa pagpapalaganap ng at adbokasiya ng isang mamamahayag. makatuwiran at mahahalagang impormasyon, at ang pag-alaala na mayroong buhay bukod sa Dagdag pa ni Castaneda-Panelo, ang pam- mundo ng social media. amahayag ay maaaring bigyang-kahulugan sa pamamagitan ng tatlong letrang V, I at A na ku- Sa pagtatapos ng pagtatalakay ni Quintos, makatawan sa ‘verification’, ‘independence’ at ‘ac- ang lahat ng mga batang mamamahayag at mga countability’. tagapayo ay nagsitayo at nangakong magkaka- roon ng pananagutan sa paggamit sa social me- Bukod dito, ipinaliwanag din niya sa mga na- dia. kibahagi sa pagpupulong ang kapakinabangan na dala ng social media platforms, lalong higit na sa Tungo sa “Paperless Journalism” pamamahayag. Nagbigay naman si Domingo ng ideya tung- “Dahil sa social media, napakabilis mag-re- kol sa “paperless journalism” at ipinaliwanag niya port! At napakaconvenient, we can get reports ang mga kaaya-aya at hindi kaaya-ayang bagay worldwide,” ani Castaneda-Panelo. na nakapaloob sa pagiging online journalists. Pagsusuri ng Impormasyon Kabilang sa mga kabutihang binanggit niya Sunod namang tinalakay ni Castaneda-Pan- ay ang ‘immediacy’, ‘relevance’ at ‘convenience ‘ na naibibigay ng isang online platform. elo ang social media bilang isang pangunahing “Sariwa. Bago. Hindi panis. With the use of / YSJ p. 2 DLSL, ipinatupad na ang programang ...ang 300 Youth Sojourn ay hindi lamang isang “SMILES” tuwing Miyerkules paglalakbay kundi paglalakbay na naglalay- ong magbigay-aral, at balikan ang mga pinag- Jhustin Gabriel B. Dipasupil daanan ni St. John sa panahon ng pagtatatag niya sa pamantasan. Isa sa mga pamamaraan ng kaligtasan ng pagbabasa ng mga kagamitang pampagkatuto institusyon ay ang pagtatalaga ng lahat ng pagsasagot ng formative assessments na ipina- “Being a Lasallian we need to be in Faith, Miyerkules simula Peb. 12 hanggang Mar. 25 pamahagi ng mga guro. Service and Communion with the school and para sa Synergized, Mobile Integrated Learn- its mission. This Youth Sojourn will surely make ing Experience: Self-Directed (SMILES); upa- Epektibong itinaguyod ang layunin ng ak- every student explore how our founder offered ng matugunan ang mga hindi matatag na sit- ademikong institusyon, sapagkat ginagamit his life for the poor. A once and a lifetime ex- wasyon ng Bulkang Taal at 2019 n-CoV virus. nilang plataporma ang Canvas LMS (Learning perience that students will surely enjoy and Management System) bilang pangunahing treasure,” mungkahi ni G. Julius Ballesteros, Nabanggit ng punong-guro ng Integrated sistema sa pag-aaral gamit ang makabagong ang kasamang guro, upang himukin ang mga School, Gng. Haidee Angeles, na iniatas ang teknolohiya. Lasalyano na makiisa sa mga susunod pang YSJ programang ito upang magkaroon ng pawang na gaganapin. online, home-based at hindi harapang inter- Nang maisakatuparan na ang programang aksyon pag-aaral mula Pre-school hanggang SMILES, hindi na kinakailangang isaayos ang Samantala, tinatayang umabot ng Php kolehiyo. akademikong kalendaryo ng De La Salle Lipa o 25,000 to Php 35, 000 ang kabuuang gastos para magkaroon ng mga klase tuwing katapusan ng sa nasabing aktibidad kung saan sinagot ng “Our current situation provides us the op- linggo tulad lamang ng Sabado. DLSL ang iba pang bayarin kaya’t halagang li- portunity to actualize our strategic intent to mang libong piso na lamang ang binayaran ng provide the children self-paced, independent Naulit naman ni Bb. Angel Cerezo, isang bawat kalahok. learning as we prepare them to become future guro sa SHS, na siya ay sumasang-ayon sa nag- ready citizens” dagdag niya rito. ing motibo ng eskwelahan sapagkat ang paraan Ang YSJ ay dalawang-linggong pagtitipon ng edukasyon sa bahay ay isang epektibong ng mga esudyanteng mula sa iba’t ibang sangay Kalakip ng programang ito ang mga inde- pamamaraan upang makapag-aral sa kondi- ng La Salle na nagsimula nito lamang Enero 11- pendiyenteng gawain tuwing Miyerkules na syon na kinakailangan ng bawat bata. 26, 2020, upang mas maunawaan ang naging free-structured, gaya lamang ng panonood o buhay ng tagapagtatag nito.

3Opinyon EDITORYAL Rules and Regulations) ng R.A. 9184 o ang ‘Government Procurement Reform Act of 2016’ ay pinapayagan ang gobyerno na gumamit ng ‘negotiated procure- Malinaw na Mata sa Pera ment’, isang proseso ng hindi kailangan dumaan sa mabagal na biyurokratikong pamamaraan sa pagbili. Ito ay isinabatas upang mapabilis ang dating ng ‘relief Hindi na bago sa publiko ang mapang-insultong desisyon ng Kon- goods’ at ng proyekto ng pagsa- greso na kaltasan ang pondong pang-kalamidad mula sa P20 bilyon na saayos at rehabilitasyon. Sa panahon ng sakuna, ang bilis ng pagdating ng naging P16 bilyon na kumakatawan lamang sa napakaliit na 0.003% sa ka- interbensyon ng gobyerno ay higit na mahalaga. Kung kaya’t hindi wasto na buuang P4.1 trilyong pondo ng pamahalaan ngayong 2020. sundin ang kalakaran ng pagkaltas sa ‘calamity fund’ sa isang bansa na laging may mga sakuna. Kung kaya’t ang isang sapat na pondo ay importante, sapag- Kahima’t ang kapangyarihan ng lehislatura na maglaan ng pondo ay kat pinahihintulutan nito ang pamahalaan na makapagdala ng tama at sapat na ginagarantiya ng Artikulo VI, Seksyon 24 ng Saligang Batas, ang mga ka- ayuda sa lalo pang madaling panahon. makailang kaganapan, lalo na ang mapanirang pagsabog ng Bulkang Taal, ay kumuha sa atensyon ng publiko ang kaduda-dudang pagbawas at abu- Ayon sa Seksyon 21 ng R.A. 10121 o ang “Philippines Disaster Risk Reduction so ng kapangyarihang lehislatibo. Ngayon, ang Kongreso ay nagdesisyon, and Management Act of 2010”, ang isang LGU ay dapat mayroong LDRRM fund siguro sa hiya, na ayusin ang pagkakamali na ito sa paglalaan ng P30 bily- na hindi bababa ng limang pursyento ng kabuoang kita. Kahit mayroong pera on para sa rehabilitasyon. Ito ay nagdadala sa isang pangunahing punto: ang mga LGUs, hindi nito kayang mapahina ang mga epekto ng isang malalang kung ganoon, bakit binawasan pa? sakuna. Habang mayroon P172 milyon (P51 milyon rito ay quick response fund) ang LDRRM fund ng probinsya ng Batangas—ayon sa 2018 na Annual Audit Re- Ang pagsabog ng bulkan ay partikular na nakapipinsala ng impras- port ng Komisyon ng Pagsusuri—mas malala ang kondisyon ng mga maliliit na traktura, ekonomiya, at kapital pantao sa isang lugar. Ayon sa Kagawaran bayan na kasama sa pinakaapektado. Isang halimbawa ay ang Alitagtag na, ayon ng Agrikultura, itinataya ang lugi ng sektor sa halagang P3.06 bilyon sa sa COA, mayroon maliit na LDRRM fund na P3.7 milyon kasama ang mas maliit unang mga araw ng pagsabog pa lamang. Samantala, maraming bayan at na P1.1 milyon na quick response fund. siyudad ay nilikasan ng mga mamamayan nito at ang komersyo sa mga lugar na ito ay naging paralisado; higit pa rito, ang ilang mga imprastrak- Dahil sa pinanysal na limitasyon ng mga LGUs, ang nasyonal na pama- tura ay lubos na napinsala dahil sa mga lindol. Maaaring mawalan pa ang halaan ay ang ‘fiscal lifeline’ nito, particular sa panahon ng malalang sakuna. probinsya ng Batangas ng higit sa daan-daang bilyong piso sa pinsala sa Hindi maitatangi na ang LDRRM fund ay hindi sapat para masuportahan ang mga ari-arian at mga kabawasan sa kita lalo na kung masusundan pa ito serbisyo sa matagalang kalamidad o ang susunod na rehabilitasyon ng impras- ng mga panibagong pagsabog. trakturang pampubliko. Samakatuwid, ang pagbawas ng NDRRM fund ay isang malaking Ang mga argumento sa suporta ng pagbawas ng NDRRM fund ay ang pan- kawalan sa mga nasasakupan, dahil ang pondong ito ay maaaring mag- gangailangan na unahin ang ibang adyenda sa paggastos ng pamahalaan at ang amit sa pagsasaayos ng mga pinsalang natamo ng probinsya. Ang lubhang malaking tira sa katapusan ng taon ng pondo; ang mga dahilan na ito ay hindi kawalan ng Batangas ay isang mariing babala sa mga solons; hindi nila sapat upang pangatwiranan ang mga pagbawas. dapat bawasan ang pondo muli. Unang-una, kahit may konstitusyonal na awtoridad ang Kongreso sa Sa isang estado ng kalamidad, ang Seksyon 53.2 sa IRR (Implementing paglaan ng pondo sa kagustuhan nito, sila rin ay may sariling adyenda at in- teres; ang Senado at Kamara ay parehas na nakatanggap ng P3 bilyon na taas sa budyet samantala ang ‘intelligence fund’ ng Pangulo ay nadagdagan ng P4.5 bilyon. Ang mga pagtaas na ito ay masasabing hindi karapat-dapat lalo na dahil ito ay sa gastos ng kakayahan ng pamahalaan na magbigay ng pundamental na serbisyo sa publiko, lalo na sa konteksto ng bulnerabilidad ng Pilipinas sa mga kalamidad. Pangalawa, kahit sabihin sa ‘worst-case scenario’ na hindi ma- gagamit ang pondo sa taon, basta maideklara ito na ‘savings’ at susunod ang re-alokasyon sa desisyon ng Korte Suprema sa Araullo versus Aquino (G.R. No. 209287), maaring malaan ulit ito ng ehekutibo. Ang mga solons ay hindi dapat mangamba sa natirang P7 bilyon sa NDRRM fund ng 2019 habang P700 bilyon ay hindi nagagastos ng ibang ahensiya ng pamahalaan. Samakatuwid, ang lehislatura ay dapat maingat sa paglaan ng pondo para sa kapakanan ng publiko. Ang mga mambabatas ay hindi dapat matakot sa il- ang bilyon piso na nasa reserba, kung ito ang presyong potensyal sa maayos at epektibong sagot sa mga sakuna. Halata namang hindi itinatapon ng Bureau of the Treasury ang natitirang pondo sa Look ng Maynila para ipakain sa mga pating, ngunit tamang matakot ang mga solon kung itinatapon nito ang mga buwaya sa Lawa ng Taal para sa hustisya ng mga nasalantang Batangueno. MUNTING SARBEY CRESCIT GRUPO NG MGA PATNUGOT Sa pamamagitan ng isang ‘Twitter poll,’ iti- S.Y. 2019-2020 nanong sa DLSL SHS kung sila’y nasisiyahan sa itinakdang iskedyul sa kanilang klase ngayong Charmaine C. Estabas Yna Melaria G. Bobadilla Joshua L. Dela Rueda pangalawang semestre, kung saan 483 ang re- Punong Patnugot Jhustin Gabriel B. Dipasupil Quincee Beatrice A. Dalangin spondante nito. John Clarenze C. Macalintal Daniel Joash S. Cerrado Mga Tagakuha ng Larawan Katulong na Patnugot Hannah Beatrice R, Morada OO 33% Chrieshna Chelcea U. Declaro Kirsten Chloe D. Hernandez Ydnar Yvann L. Oriño Max Alessandra B. Perez Tagadibuho HINDI 67% Namamahalang Patnugot Quinnie Hillarie H. Dalangin Chrieshna Chelcea U. Declaro Jeannette R. Ong Chrieshna Chelcea U. Declaro Katulong na Patnugot sa Balita Dylan G. Macahia Tagapagdisenyo Max Alessandra B. Perez Leigh Patrick M. Mamisay Patnugot sa Lathalain Mga Manunulat Ms. Angie Samonte Ms. Gennelyn Fortus Mga Tagapayo

4Opinyon na gobyerno sa ilalim ng administrasyong Mar- sa mapanlupig na pamumuno nito. Tulad ng PROPETANG cos. pagbabanta ang Commission on Human Rights (CHR) na ang mga pagsasawalang bahalang ito BUGHAW Ayon sa mga datos at sa huling bilang, 17 ay maaaring magbungkal ng malalim na hukay kasong sibil ang nakabinbin matapos ang 26 na tuluyang tatabon sa kahihiyan na kanilang Leigh Patrick M. Mamisay na pagbabasura mula sa kabuuang 43 kasong idinulot sa kasaysayan. isinampa sa pamilya at mula noon ay aabot la- Labis na Pribilehiyo mang sa humigit-kumulang apat na bilyong Bagamat ganito ang tinatayang proporsyon dolyar ang naibalik mula sa tinatayang 10 bi- sa nakaw at naibabalik na yaman, karamihan ay Nasa bingit ng paglimot sa karumaldumal lyong dolyar na ill-gotten wealth ng pamilya. tila wala ng pag-asang masabat at mananatiling na kasaysayan ang bayan matapos ibasurang Matatandaan din na tatlo pang forfeiture case nakaw na lamang dulot ng malimit na pagbaba- muli ng sandiganbayan ang isa sa mga civ- ang naipanalo ng mga Marcos nitong taon dahil sura sa mga kasong isinasampa, sumasalamin il forfeiture cases ng Presidential Commission din sa kakulangan ng balidasyon at ebidensya; na ang mga nasabat na yaman ay wala lamang on Good Government (PCGG) at ng Office of kabilang dito ang P102-bilyon noong Agosto, at tuluyang ibinigay sa kamay ng mararangya. the Solicitor General (OSG) laban sa mga Mar- P1-bilyon noong Setyembre at P267.371-milyon Kaalinsabay ng paglilinis sa kanilang pangalan cos. Nitong ika-16 ng Disyembre lamang ay noong Oktubre. at pagsasawalang bahala ng kasakiman at pa- isinawalang bahala ng Sandiganbayan ang sakit na kanilang idinulot sa karamihan ng mga Civil Suit No. 0002 o ang P200-billion forfei- Inklusibo sa mga kinilala ng PCGG na ilegal mamamayan. Nagbibigay interpretasyon na ang ture case laban sa dating pangulong Ferdinand na yaman ng pamilya ay ang deposito sa Secu- pagnanakaw mula sa pawis at kaban ng bayan ay Marcos dulot ng kakulangan sa mga ebidensya rity Bank and Trust na aabot sa P976-milyon at huwad at walang katotohanan, habang patuloy at pagpapatotoo sa mga ito. Ang kasong ito ay sa Traders Royal Bank na tinatayang P711-mi- na ipinasasasa sa mga mukha ng mandaraya ang nagmula pa sa reklamo ng OSG noong 1987 na lyon, residenyal na pag-aari na may halagang yaman na dapat ay sa bansa. naglalayong makuhang muli ang P200 bilyong aabot sa P18-milyon, 21,700-ektaryang lupain halaga ng ilegal na yamang nasabat ng Pangulo sa Leyte na nagkakahalagang P33-milyon, de- Samakatuwid, ang pagbabasura sa mga kaso at ng mga kasabwat nito sa katakadaan ng mar- posito sa mga bangko sa Estados Unidos na ti- hinggil sa nakaw ng mga Marcos ay hindi la- tial law. Ang nabanggit na pagbabasura ng mga natayang aabot sa 292-milyong dolyar at iba pa mang nagbibigay ng labis at maling pribilehiyo kaso ay hindi maikakailang makapagdudulot ng na binubuo ng shares of stock at mamahaling sa kanila kundi nagpapabango rin sa imaheng pagbibigay ng labis-labis na prebilehiyo sa mga alahas. Kung tutuusin ang ganitong halaga ng taglay nila at tuluyang nagbubura sa kasakimang sakim at ganid na tao sa likod ng mapanghuthot pera ay malaking tulong sana sa pagpapabuti kanilang idinulot sa mga mamamayan at maging at pagsasaayos ng mga kulangan sa mga sector sa bansa. Mahalagang isaalang-alang ang mga ng bansa at ekonomiya ngunit nananatiling na- naging biktima sa panahon ng martial law at sa katago’t kipikip sa gintong bulsa ng mga ganid pagnanakaw na naganap sa ilalim ng administra- na pamilya. syong Marcos. Ang rekompensasyon ay mahal- agang hakbangin sa pagkamit ng hustisya para Bukod pa sa mga nabanggit na huthot na sa mga taong nagpakahirap at nabiktima sa mga pribilehiyo ng mga Marcos, maaari ring mag- panahong ito, at ang pagbabalik sa malaking hal- bunsod ang mga pagbabasurang ito ng pag- aga ng mga ninakaw sa bansa ay may malaking babago sa pananaw sa mga karumaldumal na papel na ginagampanan sa pagbibigay sa kanila kasaysayan ng bansa sa ilalim ng pamumuno ng hustisyang ito. ng dating pangulo at magbunga ng pagdudu- da sa katotohanang ang bansa ay napasailalim Naging Masama ang Mabuti Hindi na bago na tila husgado ang social ikasama kung may isang taong nagpapakita ng ALENG media. Samu’t saring mga panig, iba’t ibang kanyang pagtulong sa kapwa kung hindi naman mga reklamo, walang katapusang sagutan at niya ito layuning ipagyabang. Hindi rin masa- DDIIMMAAWWAARRII bangayan. Ikinabigla ng karamihan ang biglaan ma kung ipakita ito ng mga kilalang pangalan pagputok ng Bulkang Taal sa Batangas noong sa industriya dahil ito ay maaaring magbigay ng Max Alessandra B. Perez Enero 12, at ang kalamidad na ito ay humagupit inspirasyon sa iba upang makiisa sa pagbibigay muli ng nag-uunahang mga pahayag sa social ng ayuda sa mga biktima ng pagputok ng bul- ng isang tao sa likod ng kodak. Kaya hindi, hindi media kung dapat bang ipakita o hindi ng mga kang Taal. nangangailangan na ipakita ang bawat pagtu- volunteers o artista ang kanilang pagtulong sa long sa social media ngunit hindi rin masasabi mga biktima. Naipakikita rin sa ganitong sitwasyon ang na mali ang ipakita ito. mga nagagawa ng ibang mamamayan sa kabila Kapansin-pansin naman na kung ipakiki- ng mga aksyon ng gobyerno. Naipakikita nito Kung nais ng tao ipakita ang kanyang pag- ta mo ay babatikusin ka, at kung hindi naman ang malasakit at pagiging bukas sa kapwa. Na- mamalasakit sa kapwa, walang masama doon. ay babatikusin ka parin. Isang komplikadong kalulungkot man isipin na mayroong mga nap- Kung ayaw naman, wala ring dapat ikagalit sa mundo ang social media, dahil ang iba’t ibang ahamak sa kabila ng kanilang pagtulong, kaya ganoong desisyon. Makikita sa isyung ito ang interpretasyon ay nagbubunga ng maraming bakit binabatikos ang mga ito? pamimili ng nais pasalamatan ng mga tao sa so- hindi pagkakaunawaan at pamamahiya sa ibang cial media at ang paghahanap ng oras maghanap tao. Ang iba ay inaatake ang mga nagpopost sa Sa kabilang dako, binabatikos din naman ng butas kahit nagdurusa na ang karamihan sa social media ng kanilang mga pagtulong at si- ang mga tahimik na nagbibigay ayuda. Wala kababayan. Maganda na pasalamatan na lamang nasabihan na hindi na dapat pang ipakita ito. ring masama kung hindi ipakita sa social media ang mga tumutulong, nasa social media man ito ang mga ito dahil hindi naman ito ang basehan o hindi dahil hindi dapat labis na pinagtatalunan Sa kabilang dako, inaatake rin ng iba ang kung tunay at mabisa ba ang isang pagtulong. ang ganitong isyu sa gitna at oras ng kalamidad. mga artistang hindi nagpopost ng kanilang mga Kung makikita ang isang tao sa isang litrato ng pagtulong at sinasabihan na walang pakialam. pagtulong ay hindi palaging nangangahulugan Makikita rito ang dalawang nagkokontrahang na marami siyang nagawa sa likod ng litratong mga panig at isa sa mga artistang nagsalita ay si iyon. Ngunit bumalik tayo sa unang tanong, Chito Miranda ng Parokya ni Edgar sa kanyang dapat nga bang ipakita ang pagtulong? Ang Facebook:”May tanong lang ako. Why is it ok na social media ay isang malayang daluyan ng sa- mag-post ng lasingan at wasakan kasama ng ri-saring mga impormasyon at isa sa etiketa at barkada, pero frowned upon ang pag-post ng responsableng paggamit nito ay ang hindi la- pagtulong sa kapwa?”. Wala naman ngang dapat bis na pagpopost ng mga bagay na ginagawa

5LATHALAIN Alulong ng BBaaggoonngg DDeekkaaddaa Sulat ni Max Alessandra B. Perez Guhit ni Kirsten Chloe D. Hernandez Ika’y payapang kumakain at naghihintay sa pagsapit ng Pebrero na tila nakukuha. Ang tubig naman ay gusto laging malaya, hindi ito mapipig- pagong, dahil ang bagal sumapit. Kasama ang iyong pamilya, pagkatapos ilan na parang isang rebeldeng anak. Sa ganitong bungad ng bagong ng inyong hapunan ay sama-sama kayong nanuod ng balita at teleserye sa dekada, gaano nga ba kahalaga ang tamang pagtingin sa mga susunod telebisyon. na araw? Pagkatapos ng ilang oras, ika’y pumasok na sa loob ng iyong silid-tulu- Ayon nga kay Benjamin Franklin, “Failing to plan is planning to fail.” gan upang matulog. Ngunit, pagpikit ng iyong mga mata ay ang pagbukas ng Ngunit hindi lahat ng plano ay naisasagawa ayon sa nais natin sapagkat iyong kaisipan sa ilang mga bagay: maraming balakid sa paligid, at dahil doon kailangan ng mas matind- ing pag-iingat at pagpili ng mga desisyon sa bawat hakbang. Simulan sa “Taong 2012 ay katapusan na raw ng mundo, ngunit ito tayo ngayon mga maliliit na bagay araw-araw: Ako ba ay babangon sa tamang oras o nasa bagong dekada. Hindi na pala dapat sinayang ang mga paputok, dahil magkakahog nanaman sa paghabol nito? Ako ba ay magtitipid na simula ang Enero palang ng bagong taon ay napakarami na ng pasabog -- sunog, ngayon o madalas nanamang iinom ng alak? Ako ba ay uuwi nang maa- gyera, baha, pagtunaw ng mga yelo, pagsabog ng mga bulkan, pagkalat ng ga o gagala nanaman? sakit, patuloy na pag-init ng mundo at pagpatak ng dugo sa lupa na gumi- gising sa mas matinding mga pasakit. Ang tunog ng mga ito ay masyado pa Iilan lamang iyan sa mga bagay na nagdadalawang-isip tayo palagi bang mahina? O sadyang tao ang may sakit sa tenga? Baka nga natapos na na hindi natin naisasama ang desisyon natin para sa lipunan. Ako ba ay ang mundo noong 2012, dahil ang paligid ay tila impyerno na kung huma- manunuod ng balita o hindi? Ako ba ay tutulong sa mga nasalanta ng ka- gupit. lamidad o mananatili lamang nakatunganga? Ako ba ay boboto ng tama sa halalan o basta-basta nalang? Patuloy ba akong gagamit ng plastik o 2020 na raw ang grado ng paningin ng mga tao sa kanilang mga pang- magsisipag magdala ng sariling lalagyan? arap ngayong taon, kumustahin natin ang kalawakan ano kaya ang kaniyang plano? Dumaan na ba sa ating isip ang tanong kung hanggang kailan nalang kaya? Aabot pa ba tayo bukas, sa isang araw, sa isang buwan, sa Iilan kaya sa atin ang may plano para sa iba? Plano para sa pamilya, sa isang taon? Matutupad pa kaya natin ang ating mga pangarap sa gani- bansa at sa mundo. Kung marami ang may balak para lamang sa sariling ka- tong lagay na parang sinusukuan na tayo ng mundo? Kung anong bigat butihan, hindi kaya ganoon din ang plano ng mundo? Ang mahalin at un- ng bitbit natin ay higit na pasan ng lupa upang maiangat ang ating mga ahin muna ang kaniyang sarili at bawiin ang lahat ng kinuhang yaman sa paa. Ngayong dama natin hindi lamang ang hinaing ng kapwa kundi ng kaniya. kalawakan at kahit makatuklas pa tayo ng ilang bagong planeta ay may- roon pa ba tayong oras?” Ngayon, maraming natutuklasan at naiimbento ngunit marami rin ang nawawala. Ang mundo ay hindi iisang daan lamang, kung may pinakama- At ikaw ay muling minulat ang iyong mga mata mula sa kaba na gandang plano, nasa tabi lamang ang pinakamasaklap na maaaring mang- natamo sa iyong mga napagtanto. Pagkatapos huminga nang malalim yari. At kung dumating ang delubyo, tayo ay humihingi ng tulong; ngayon ay sumilip ka sa iyong durungawan; at sinabing “Baka hindi na mapipig- narinig natin ang sigaw ng kalawakan na nagsimula na talagang tumigil sa ilan ang pagdating ng hindi inaasahan at pagsasama ng mga pwersang pananahimik. hindi mapipigilan.Pinararamdam kung saan ito nagmula at nagsasabing lumugar tayo kung saan tayo dapat. Ang alulong ng bagong taon ay na- Ang apoy at tubig ay walang kinikilalang awa. Ang kalawakan ay tila kapahaba, nasa Enero palang tayo.” isang apoy na patuloy ang pagliyab at lalong lumalakas kapag mayroon itong

6isports 550 atleta mula sa 14 Lasallian schools, nagtagisan ng galing sa ika-5 taon ng InterLaSalle Quinnie Hillarie A. Dalangin NGITING TAGUMPAY. Bakas ang mga ngiti sa De La Salle Lipa - Boys Volleyball Team pagkatapos magwagi laban sa De La Salle University-Dasmariñas at maiuwi ang unang gantimpala sa ika-5 taon ng InterLaSalle. Larawan mula sa FB page ng Nagtipon-tipon ang iba’t ibang De La Salle Kapawa (Opisyal na pahayagan ng DLSU SHS), salita mula kay Chrieshna Chelcea Declaro. Philippines schools upang lumaban sa isang ling- gong InterLaSalle 2020 na idinaos sa Br. Dizon ming at chess. rangan ng swimming at De La Salle Santiago Zo- Grandstand, La Salle Bacolod noong Enero 27-31, Kaugnay nito, nagkamit ng unang gantimpala bel naman at University of St. LaSalle ang naging 2020. matagumpay sa football girls at boys. ang La Salle Greenhills para sa basketball boys, Iginiit ni Br. Kenneth Martinez, FSC, president De La Salle Santiago Zobel para sa volleyball girls at De Panghuli, nakuha naman ng De La Salle Zo- ng La Salle Bacolod sa kanyang closing speech La Salle Lipa naman sa volleyball boys. bel ang unang karangalan para sa chess at Univer- na masasabi mang kompetisyon ang naganap na sity of St. Lasalle naman ang nagwagi sa larangan InterLaSalle 2020, di maikakaila na mayroong ba- Nagmula naman sa University of St. La Salle, St. ng table tennis. gong namuong samahan ang mga atletang Lasaly- Joseph School, at De La Salle University – Araneta ang ano, at sa ganitong paraan ang lahat ng mga Lasa- mga atletang nakasungkit ng ginto sa iba’t ibang la- lyano sa bansa man o sa mundo ay magiging isang pamilya at komunidad. Lumahok sa nasabing InterLaSalle Season 5 ang 14 na Lasallian schools na binubuo ng De La Salle University-Integrated School, De La Salle Zo- bel, De La Salle Andres Soriano-Memorial College, La Salle Academy-Iligan, La Salle Greenhills, De La Salle Araneta-University, De La Salle Lipa, La Salle College-Antipolo, De La Salle University-Dasmari- nas, St. Joseph School-La Salle, De La Salle Medi- cal & Health Sciences Institute, La Salle Universi- ty-Ozamiz, St. Jaime Hilario School-De La Salle Bataan at La Salle College Antipolo Dagdag pa rito, ang lahat ng 550 atleta ay uma- sang makamit ang tagumpay at ang iisang kampe- onato sa 6 na larangan ng isports na binubuo ng basketball, volleyball, football, table tennis, swim- Villamor, ibinandera ang Pilipinas sa 30th SEA Games 10-km open water event Dylan G. Macahia need to be motivated and hardworking because you can’t improve if you’re not motivated enough Itinaas ng De la Salle Lipa swimmer Ron for what you want to be in the future,” payo ni Vil- Jairus Villamor ang watawat ng Pilipinas mat- lamor sa mga ibang nangangarap maging mag- apos irepresenta ang bansa sa naganap na aling na manlalangoy. Men’s 10-km open water swimming event ng 30th Southeast Asian Games na ginanap sa Bagaman kakikitaan ng matinding presyon Hanjin Boat Terminal sa Cubi, Subic noong sa pagrepresenta sa Pilipinas, tinuturing ni Villa- ika-10 ng Disyembre, taong 2019. mor na isa itong hakbang sa kanyang arangkada sa pagiging magaling na manlalangoy. Ang 10-km open water swimming ay isa sa apat na aquatic sports na ginanap sa SEA GALING NATIN ITO. Taas-noong ipinagmalaki ni Ron Games, kabilang ang diving, swimming at wa- Jairus Villamor, isang Lipasalyanong manlalangoy, ang ter polo at ito rin ang kauna-unahang beses na sagisag ng Team Pilipinas sa naganap na 30th South- maidagdag ang naturang palaro sa SEA Games. east Asian Games sa Hanjin Boat Terminal sa Cubi, Subic. Larawan mula kay Bianca Dava ng ABS-CBN Upang makamit ang tsansa na makalaro sa News, salita mula kay Quincee Dalangin. SEA Games, unang sumabak ang Grade 12 mula sa S12-01 na si Villamor sa ilang internasyonal na kompetisyon tulad ng Singapore Swim Stars Open Water noong Setyembre at iba pang kom- petisyon kung saan siya humakot ng sunod-su- nod na podium finishes. “I don’t even know how happy and sur- prised I was kasi sa dami ng nagtryout doon, isa sa napili. I don’t really know what to feel that time, first time ko nakasali sa SEA Games and I represent the Philippines,”pagpapaliwanag ni Villamor. “I just want to remind them that they just