531santi

ศาสนพธิ ี สาหรับชาวพทุ ธ

องค์ประกอบของศาสนา ๕ ประการ ๑. ศาสดา คือผู้ก่อต้งั ศาสนา ๒. ศาสนธรรม คือหลกั ธรรมคาสอน ๓. ศาสนิกหรือสาวก คือผู้ปฏบิ ตั ติ าม ๔. ศาสนสถานหรือศาสนวตั ถุ ๕. ศาสนพธิ ี คือพธิ ีกรรมทางศาสนา

ศาสนพธิ ี คือระเบยี บ แบบแผน แบบอย่าง ทีป่ ฏบิ ัตใิ นศาสนา โดยเฉพาะในพระพุทธศาสนา ประโยชน์ของศาสนพธิ ี ศาสนพธิ ีทถ่ี ูกต้อง ทาให้พธิ ีมีความเรียบร้อย งดงามเป็ นการเพม่ิ พูน ศรัทธาปสาทะของผู้ทไี่ ด้พบเห็น เป็ นเครื่องแสดง เกยี รตยิ ศของเจ้าภาพและผู้เข้าร่วมพธิ ี ท้งั ยงั เป็ นการ รักษาวัฒนธรรมประเพณที ดี่ งี ามของชาตไิ ว้

ประเภทของศาสนพธิ ี ทางพระพทุ ธศาสนา

1. กศุ ลพธิ ี เป็ นพธิ ีกรรมทเ่ี น่ืองด้วยการอบรมความดงี าม ทางพระพุทธศาสนาเฉพาะตวั บุคคล *การแสดงตนเป็ นพทุ ธมามกะ *การเวยี นเทียนในวนั สาคญั ทางพระพทุ ธศาสนา *การรักษาศีลต่าง ๆ

๒. บุญพธิ ี พธิ ีทาบุญ เป็ นประเพณใี นครอบครัว ในสังคม เกย่ี วเนื่องกบั การดาเนินชีวติ *พธิ ีทาบุญงานมงคล *พธิ ีทาบุญงานอวมงคล

๓. ทานพธิ ี พธิ ีถวายทานต่างๆ *ปาฏบิ ุคลกิ ทาน *สังฆทาน *การถวายกฐิน ผ้าป่ า ผ้าอาบนา้ ฝนและอ่ืน ๆ

๔. ปกณิ กพธิ ี พธิ ีเบ็ดเตลด็ เป็ นมารยาทและวธิ ีปฏิบตั ิ ศาสนพธิ ี *วธิ ีต้งั โต๊ะหมู่บูชาและจดั อาสนะสงฆ์ *วธิ ีวงด้ายสายสิญจน์ *วธิ ีจุดธูปเทยี น *วธิ ีแสดงความเคารพพระ

*วธิ ีประเคนของพระ *วธิ ีทอดผ้าบงั สุกลุ *วธิ ีทาหนังสืออาราธนาและใบปวารณา * วธิ ีอาราธนาศีล อาราธนาพระปริตร อาราธนาธรรม *วธิ ีกรวดนา้ ฯลฯ

งานพระราชพธิ ี พระราชกศุ ล และ รัฐพธิ ี

งานพระราชพธิ ี เป็ นงานทพ่ี ระมหากษตั ริย์ทรงพระกรุณาโปรด เกล้าฯ ให้จดั ขนึ้ เป็ นประจาปี เช่น พระราชพธิ ี ฉัตรมงคล พระราชพธิ ีเฉลมิ พระชนมพรรษา หรืองานทที่ รงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดขนึ้ เป็ นกรณพี เิ ศษ เช่น พระราชพธิ ีอภิเษกสมรส พระราชพธิ ีสมโภชเดือนและขนึ้ พระอู่

งานพระราชกศุ ล เป็ นงานทพ่ี ระมหากษัตริย์ทรงบาเพญ็ พระ ราชกศุ ล งานพระราชกศุ ลบางงานต่อเนื่อง กบั งานพระราชพธิ ี เช่น พระราชกศุ ล มาฆบูชา พราะราชกศุ ลทกั ษณิ านุประทาน พระบรมอฐั ิสมเดจ็ พระบรมราชบุพการี พระราชกศุ ลทรงบาตร

งานรัฐพธิ ี เป็ นงานพธิ ีที่รัฐบาลหรือทางราชการจัดขึน้ เป็ น ประจาปี โดยกราบทูลเชิญพระบาทสมเดจ็ พระ เจ้าอยู่หัว เสดจ็ ฯ ทรงเป็ นประธานประกอบพธิ ี เช่นรัฐพธิ ีที่ระลกึ วนั จักรี รัฐพธิ ีฉลองวนั พระราชทานรัฐธรรมนูญ ซ่ึงปัจจุบนั ทรง รับเข้าเป็ นงานพระราชพธิ ี

งานท้งั ๓ นี้ จะมีหมายกาหนดการ ทุก งาน การนิมนต์พระสงฆ์ และการปฏิบตั ศิ า สนพธิ ี เป็ นหน้าท่ีของฝ่ ายพธิ ี กรมการ ศาสนา กระทรวงวฒั นธรรม โดย ปฏิบัตงิ านร่วมกบั สานักพระราชวงั

หมายกาหนดการ เป็ นเอกสารแจ้งกาหนดข้นั ตอนของงานพระราชพธิ ี โดยเฉพาะ ลกั ษณะของเอกสารจะต้องอ้างพระบรมราช โองการ คือขนึ้ ต้นด้วยข้อความว่า “นายกรัฐมนตรีหรือ เลขาธิการพระราชวงั รับพระบรมราชโองการเหนือเกล้าฯ สั่งว่า”เสมอไป และในทางปฏบิ ตั ิเจ้าหน้าทีจ่ ะต้องส่ง หมายกาหนดการดงั กล่าวนี้ เสนอนายกรัฐมนตรีลงนามรับ สนองพระบรมราชโองการ เพ่ือให้เป็ นพระบรมราชโองการ ที่ถูกต้องตามรัฐธรรมนูญ

หมายรับส่ัง เป็ นเอกสารทีอ่ อกถงึ ผู้มตี าแหน่งเข้าเฝ้าฯตามหมายกาหนดการหรือ กาหนดการ ท้งั นีร้ วมถึงหมายทส่ี ั่งเจ้าหน้าทป่ี ฏิบัตกิ ารพระราชพธิ ี รัฐพธิ ี พธิ ีต่างๆ และผู้ที่ได้รับพระราชทานพระมหากรุณาในเร่ือง ต่างๆ ตอนล่างสุดของหมายรับส่ังเขยี นไว้ว่า “ท้งั นีใ้ ห้จดั การตาม หน้าทีแ่ ละกาหนดวนั ตามรับส่ังอย่าให้ขาดเหลือ ถ้าสงสัยให้ถาม ผู้รับรับส่ัง โดยหน้าท่รี าชการ”แล้วลงชื่อผู้รับรับสั่ง ผู้สั่งคือ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว ผู้รับรับส่ังคือเลขาธิการพระราชวงั

กาหนดการ เป็ นเอกสารแจ้งกาหนดข้นั ตอนของงานโดยท่ัวไปทีท่ างราชการหรือ ส่วนเอกชนจัดทาขนึ้ เอง แม้ว่างานน้ัน ๆ จะเป็ นงานที่เกยี่ วข้องกบั เบื้องพระยุคลบาท เช่น เป็ นงานทเี่ สด็จพระราชดาเนิน แต่ถ้างานน้ัน มใิ ช่เป็ นงานพระราชพธิ ี ซ่ึงกาหนดขนึ้ โดยพระบรมราชโองการแล้ว เรียกว่ากาหนดการท้ังสิ้น เช่น ข้นั ตอนของงานสวนสนามสาแดง ความสวามภิ ักด์ขิ องทหารรักษาพระองค์กใ็ ช้ว่ากาหนดการ เพราะ งานนีม้ ใิ ช่พระราชพธิ ีทมี่ พี ระบรมราชโองการให้จดั ขนึ้ หากแต่ทาง ราชการทหารจัดขนึ้ เพ่ือสาแดงความสวามภิ ักด์ิ ต่อเบื้องพระยุคล บาท

คาท่เี กย่ี วเน่ืองกบั พธิ ี

พธิ ีกร * ผู้ดาเนินการในพธิ ี หรือผู้ดาเนินรายการ * ผู้รับผดิ ชอบในด้านพธิ ีการ * ผู้ประสาน ควบคุม และกากบั รายการให้ เป็ นไปตามกาหนดการทวี่ างไว้

โต๊ะบูชาหมู่ ๕ เครื่องบูชาประกอบด้วย - กระถางธูป ๑ กระถาง - เชิงเทียน ๔ คู่ - พานพ่มุ ดอกไม้ ๕ พาน - แจกนั ดอกไม้ ๒ คู่ (นิยมจัดลดเชิงเทยี นและแจกนั ดอกไม้ ทโี่ ต๊ะต้งั พระพทุ ธรูปออกอย่างละ ๑ คู่ ท้งั โต๊ะหมู่ ๕ หมู่ ๗ และหมู่ ๙ เพื่อให้ พระพทุ ธรูปดูเด่นขนึ้ )





ศาสนพธิ ีเบือ้ งต้น ● ศาสนพิธี คือแนวทางหรือแบบแผนการปฏิบตั ิงานทางศาสนา ประกอบดว้ ย พิธีการ พธิ ีกรรม และศาสนพธิ ีกร ●พธิ ีการ คือ ระเบียบ ลาดบั ข้นั ตอน แนวทาง ในการปฏิบตั ิพิธีกรรม ● พิธีกรรม คือ การประกอบพธิ ี เช่น การเจริญพระพทุ ธมนต์ จุดธูปเทียน การอาราธนาศีล การทอดผา้ การพจิ ารณาผา้ บงั สุกลุ ● พธิ ีกร คือ บุคคลผทู้ ี่ทาหนา้ ท่ีในพธิ ีกรรม เช่น การเชิญเทียนชนวน การอาราธนาศีล อาราธนาพระปริตร ฯลฯ

• งานออกเอกสารเชิญผเู้ ก่ียวขอ้ ง • งานร่างคากล่าวต่าง ๆ • งานจดั ทากาหนดการของงาน • งานจดั เตรียมความพร้อม

• การจดั รูปแบบพิธี งานมงคล งานอวมงคล งานอวมงคล + งานมงคล • การเริ่มประกอบพิธี การเชิญประธานพิธี • การดาเนินการพิธี การจดั ลาดบั ข้นั ตอนพธิ ี

ศาสนพธิ ีกร • คุณสมบตั ิของศาสนพิธีกร คือ มีความรู้ความสามารถดี มีความรอบคอบ มีความละเอียดแม่นยา มีปฏิภาณไหวพริบ • หนา้ ท่ีของศาสนพิธีกร คือ ควบคุม ดูแล แนะนา เผยแพร่ ปฏิบตั ิ ในเร่ืองงานศาสนพธิ ี • มารยาทของศาสนพธิ ีกร คือ การรู้จกั เวลา การรู้จกั สถานท่ี รู้จกั บคุ คล รู้จกั การปฏิบตั ิตนในพิธี

รูปแบบการจดั ศาสนพธิ ี ●การจดั แบบงานพระราชพธิ ี แบบงานพระราชกศุ ล แบบงานพระบรมราชานุเคราะห์ งานเสดจ็ พระราชดาเนิน ●การจดั แบบรัฐพิธี หรือแบบทางราชการ ●การจดั แบบทอ้ งถ่ิน หรือแบบชาวบา้ น

ประเภทของศาสนพธิ ี • กศุ ลพธิ ี การทาความดีสาหรับตนเอง เช่น การเวียนเทียน • บุญพธิ ี การทาบุญ มีบุญงานมงคลกบั บุญงานอวมงคล • ทานพธิ ี การถวายทานต่าง ๆ มีทานที่ถวายเจาะจงกบั สงั ฆทาน • ปกิณกพิธี พิธีการเบด็ เตลด็ พธิ ีการเลก็ นอ้ ย พธิ ีท่ีไมม่เขา้ กบั ขา้ งตน้

โครงสร้างศาสนพธิ ี • การเตรียมการ คือ เตรียมสถานท่ี เตรียมอปุ กรณ์ เตรียมบุคลากร เตรียมกาหนดการ เตรียมวนั และเวลา • การปฏิบตั ิการ คือ ปฏิบตั ิก่อนพธิ ี เช่น วงสายสิญจน์ ต้งั โตะ๊ หมู่ จดั ขนั น้ามนต์ จดั ภูษาโยง จดั ธูปเทียนบูชา จดั มอบงานใหแ้ ต่ละคน ปฏิบตั ิระหวา่ งพธิ ี เช่น การเชิญเทียนชนวน การจุดธูปเทียนบูชา การอาราธนาต่าง ๆ การจุดเทียนทา น้ามนต์ การเล้ียงพระ การถวายจตุปัจจยั ไทยธรรม การลาดการเกบ็ ภูษาโยง การ กรวดน้า การเชิญขนั น้ามนต์ เชิญพานแป้งเจิม • การสรุปงาน คือ การดูแลความเรียบร้อยหลงั เสร็จพิธี และการประเมินผลการ ปฏิบตั ิศาสนพิธี