ct4-ผสาน

(110) เล่ม ๔๕ ปฏั ฐาน ภาค ๖ ๑๑๔๐ ๑. ปจั จนยี ปัฏฐาน (ปฏเิ สธทงั้ ฝา่ ยท่ีถกู อาศัยทงั้ ฝา่ ยท่เี กดิ ขน้ึ ) ๑๑๔๐ ๒. อนโุ ลมปัจจนียปัฏฐาน (ปฏเิ สธเฉพาะธรรมท่เี กิด) ๑๑๔๐ ๓. ปจั จนียานโุ ลมปฏั ฐาน (ปฏิเสธเฉพาะธรรมทีถ่ กู อาศัย) ๑๑๔๐ ภาค ๕ ๑๑๔๗ วา่ ด้วยบนั ทึกทางวิชาการ ๑๑๔๗ ฉบับท่ี ๑ ๑๑๔๘ ๑.๑ ลกั ษณะแหง่ หนังสอื พระไตรปฎิ กฉบบั ส�ำหรบั ประชาชนนี้ ๑๑๔๘ ๑.๒ การอา่ น พระไตรปฎิ กฉบับส�ำหรับประชาชน ๑๑๔๙ ฉบบั ท่ี ๒ ๑๑๔๙ ๒.๑ การทต่ี ้องมกี ารเทยี บเคียงภาษาองั กฤษไวบ้ ้างนน้ั ๑๑๔๙ ๒.๒ ในภาค ๒ ที่เลอื กแปลข้อความบางตอนจากพระไตรปิฎกน้นั ๑๑๔๙ ๒.๓ ผสู้ นใจในวิชาสงั คมวิทยา ๑๑๔๙ ๒.๔ พระไตรปฎิ กเล่ม ๙ ซง่ึ ย่อความไว ้ ๑๑๕๐ ๒.๕ การอธบิ าย หรือขยายความได้ท�ำไวใ้ นวงเลบ็ บา้ ง ๑๑๕๐ ๒.๖. ในทใ่ี ดบอกไว้ว่า ฝรัง่ เห็นวา่ อยา่ งนนั้ อย่างนี้ พึงทราบวา่ ๑๑๕๐ ๒.๗ เครอื่ งใชส้ �ำหรับนัง่ คอื อาสนั ทิ และบัลลังก์ ๑๑๕๐ ๒.๘ ในหน้า ๓๐๐ มอี ยู่ตอนหน่ึงท่ีฝรั่งแปลวา่ โบกมอื ๑๑๕๑ ฉบับท่ี ๓ ๑๑๕๑ ๓.๑ สารบาญยอ่ มช่วยใหเ้ ห็นต�ำแหนง่ และลำ� ดบั พระสูตรทที่ ่านอ่าน ๑๑๕๑ ๓.๒ ในคำ� ชแ้ี จงตอนทแี่ ลว้ ไดก้ ลา่ วถงึ ฝรง่ั แปลพระไตรปฎิ กผดิ ไวห้ ลายแหง่ ๑๑๕๑ ๓.๓ ในการใชถ้ ้อยคำ� ถอดจากพระไตรปฎิ ก บางครงั้ และบางคำ� ๑๑๕๒ ๓.๔ อนง่ึ ขอเสนอตามท่พี ระพุทธเจ้าไดต้ รัสสอนไว ้ ๓.๕ การใช้คำ� วา่ ”ทลู „ และ ”กราบทลู „ ๓.๖ คำ� ว่า ”อเุ บกขา„ ทแี่ ปลว่า ”ความวางเฉย„ ๓.๗ คำ� วา่ ”ปปัญจสัญญาสังขา„ ๓.๘ ค�ำวา่ ”มีสว่ นเปรียบ„ PTF-MRF new04. CONTENT 2 ����� ������������� (�������) p.09-114 OK.indd 110 5/4/18 2:19 PM

๓.๙ ป่าสงวนทีม่ คี นเฝ้า มีมาแล้วแต่คร้ังพทุ ธกาล (111) สารบาญ ๓.๑๐ เมอ่ื กล่าวถึงผู้ทำ� ความช่ัวตายไป กม็ ีผพู้ ูดถึงว่า เข้าถึงอบาย ๓.๑๑ อาหารช้นั ดี ในสมยั นั้น ๑๑๕๒ ๓.๑๒ ในเล่มนห้ี นา้ ๓๕๔ และ ๓๕๕ ๑๑๕๒ ฉบับที่ ๔ ๑๑๕๒ ๔.๑ บรรดาหวั ขอ้ ธรรมตามล�ำดบั จำ� นวนตัง้ แต่ ๑, ๒, ๓ ๑๑๕๒ ๔.๒ ผ้จู ัดท�ำขอเสนอใหอ้ ่าน ๑๑๕๓ ฉบบั ที่ ๕ ๑๑๕๔ ๕.๑ ตง้ั แตห่ นา้ ๖๔๖ ไป เป็นการยอ่ ความแห่งพระอภิธมั มปฎิ ก ๑๑๕๔ ๕.๒ แมว้ า่ หนังสือชุดนี้ จะยอ่ ข้อความจากหนงั สือถึง ๔๕ เล่ม ๑๑๕๔ ฉบบั ที่ ๖ ๑๑๕๕ ๖.๑ เรอ่ื งการสรา้ งกุฎีหรือวิหาร ๑๑๕๖ ๖.๒ เรื่องการปกครองประเทศใหไ้ ดผ้ ลดี ๑๑๕๖ ๖.๓ เร่อื งพระสาวกผูใ้ หญ่ ๘๐ ท่าน (พระอสีติมหาสาวก) ๑๑๕๙ สารบาญคน้ คำ� ๑๒๖๘ ประวัตสิ ังเขป อาจารยส์ ชุ ีพ ปญุ ญานภุ าพ PTF-MRF new04. CONTENT 2 ����� ������������� (�������) p.09-114 OK.indd 111 5/4/18 2:19 PM

ภาค ๕ วา่ ดว้ ยบันทกึ ทางวชิ าการ สารบาญค้นค�ำ PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1145 5/4/18 2:28 PM

. PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1146 5/4/18 2:28 PM

ว่าดว้ ยบนั ทึกทางวชิ าการ โดยเหตุที่หนังสือพระไตรปิฏกฉบับส�ำหรับประชาชนน้ี เดิมได้ท�ำเป็น ๕ เล่มจบ ใน การจดั ทำ� แตล่ ะเลม่ มปี ญั หาอะไรทค่ี วรบนั ทกึ เปน็ ขอ้ สงั เกตทางวชิ าการบา้ ง กไ็ ดก้ ลา่ วไวใ้ นคำ� นำ� บ้าง ในบันทึกบ้าง ประจ�ำเล่มนั้น ๆ บ้าง บัดนีเ้ มอื่ น�ำมาพิมพ์รวมเป็นเลม่ เดียวจบ จงึ จำ� เป็นตอ้ ง น�ำค�ำน�ำบ้าง บันทึกทางวิชาการบ้าง ประจ�ำแต่ละเล่ม มาดัดแปลงรวมเป็นบันทึกทางวิชาการ แล้วช้ีแจงว่า ข้อความท่ีบันทึกไว้น้ันอยู่ในหน้าท่ีเท่าไหร่ บางเรื่องก็เพิ่มเติมข้ึนในการจัดพิมพ์ ครั้งน้ี เพ่ือเป็นหลักฐานทางกาลเวลาได้ใส่วันเดือนปีของบันทึกก�ำกับไว้ด้วย ข้อความท่ีบันทึก มิได้เรียงตามล�ำดับวันเดือนปีที่บันทึก แต่เรียงตามล�ำดับที่เคยบันทึกในแต่ละเล่ม ซึ่งเคย แยกไว้เดิม หรือเริ่มจากเล่ม ๒ ของเดิมเป็นต้นไป ส่วนค�ำน�ำและค�ำช้ีแจงประจ�ำเล่ม ๑ เดิม จะน�ำลงเป็นคำ� นำ� และคำ� ช้ีแจงเดิม ความจริงมีเร่ืองท่ีน่าบันทึกไว้มากมายนับเป็นร้อย แต่ความต้องการท่ีแท้จริงของ การจัดท�ำหนังสือเร่ืองนี้ มิใช่มุ่งไปท่ีบันทึก หากมุ่งหนักไปในการให้ท่านผู้อ่านได้รู้เร่ืองย่อแห่ง พระไตรปฏิ ก ในสาระสำ� คญั เปน็ ประมาณ จงึ จดั ภาค ๕ ไวเ้ พยี งเลก็ นอ้ ย ถา้ มโี อกาสจะทำ� บนั ทกึ ให้มาก อาจจะจัดพิมพ์เป็นอกี เลม่ หน่ึงตา่ งหากในกาลตอ่ ไป ฉบบั ท่ี ๑ ๑.๑ ลักษณะแห่งหนังสือพระไตรปิฏกฉบับส�ำหรับประชาชนน้ี เท่ากับเป็นพระ ไตรปิฏกฉบับสาระส�ำคัญหรือย่อความจากฉบับพิสดารในภาษาบาลีให้เหลือเพียง ๑ ใน ๑๐ โดยตดั สำ� นวนทซ่ี ำ�้ และไมจ่ ำ� เปน็ ออก คงไวแ้ ตห่ ลกั ธรรมหรอื ขอ้ ความทป่ี ระชาชนทว่ั ไปพอจดจำ� ไว้สอนใจ หรือท�ำความเข้าใจในพระพทุ ธศาสนาได้ในสาระสำ� คญั ๑.๒. การอา่ นพระไตรปฏิ กฉบบั สำ� หรบั ประชาชน เปรยี บเหมอื นการสำ� รวจภมู ปิ ระเทศ โดยดจู ากแผนที่ และดจู ากการขนึ้ สทู่ ส่ี งู เชน่ ยอดตกึ ยอดเขา หรอื ยอดไม้ หรอื ขน้ึ เครอื่ งบนิ ส�ำรวจ แม้รายละเอียดจะได้น้อยกว่า แต่สาระส�ำคัญจะได้มาก เพราะมีผู้ท�ำแผนท่ี หรือย่อ สาระส�ำคัญไว้ให้เสร็จแล้ว ไม่ต้องเสียเวลาเก็บสาระส�ำคัญเอง เว้นแต่ผู้ใดประสงค์จะค้นคว้า ในรายละเอยี ดดว้ ยตนเอง กอ็ าจจะหาฉบบั แปลพสิ ดารหรอื ฉบบั ภาษาบาลมี าอา่ น ซง่ึ ยอ่ มดกี วา่ การอา่ นฉบับย่อโดยแท้ แตป่ ระชาชนส่วนมากยอ่ มไม่มเี วลาพอที่จะคน้ คว้าในรายละเอียดด้วย ตนเอง การมีฉบบั ย่อไว้อา่ นเม่ือต้องการ จงึ นบั ว่าจะอ�ำนวยประโยชน์ตามสมควร ๔ กรกฏาคม ๒๕๑๕ PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1147 5/4/18 2:28 PM

1148 พระไตรปิฎกฉบับส�ำหรับประชาชน ภาค ๕ ฉบับที่ ๒ ๒.๑ การท่ีต้องมีการเทียบเคียงภาษาอังกฤษไว้บ้างนั้น เพ่ือเปรียบเทียบว่าฝร่ังท่ี แปลพระไตรปฏิ กนน้ั เขามคี วามคดิ เหน็ อยา่ งไรในขอ้ ความตอนนนั้ ตอนนี้ ซงึ่ มปี ญั หาในการแปล และจับใจความ บางเร่อื งเขาก็คน้ ไวด้ ีมาก เป็นการทุ่นแรงทุน่ เวลาที่ไมต่ อ้ งค้นใหม่ บางเรอ่ื งเขา ก็เตลิดจนไม่สามารถตามไปด้วยได้ บางเร่ืองก็มาพาให้เราเห็นผิดตามไปด้วย ถึงต้องบันทึก แก้ค�ำผิด แต่บางเร่ืองเขาก็ผิดจริง ๆ และผิดอย่างส�ำคัญด้วย ในกรณีเช่นน้ี ก็จะได้ติดต่อกับ สมาคมของเขา เพอ่ื ใหแ้ กไ้ ขในการพมิ พค์ รงั้ ตอ่ ไป แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม ความยงุ่ ยากในการแปลเรอ่ื ง ทลี่ ว่ งเลยมาถงึ ๒๕๐๐ ปเี ศษ ยอ่ มมอี ยเู่ สมอ บางศพั ทม์ องไมเ่ หน็ ภาพและเขา้ ใจไมไ่ ดเ้ ลยวา่ คอื อะไรกนั แน่ กต็ ้องสอบสวนคน้ ควา้ แมใ้ นภาษาใกลเ้ คยี ง เช่น สนั สกฤต ศัพทเ์ กีย่ วกับเครอื่ งใช้ เครอื่ งมอื และขนบประเพณนี น้ั บางครงั้ ตอ้ งสอบหลายทาง การปรกึ ษา คน้ ควา้ จากตำ� รา จงึ เปน็ ส่งิ เล่ียงไมไ่ ด้ เพราะฉะนัน้ บางคร้ังจึงตอ้ งบนั ทึกความคิดเหน็ ของชาวต่างประเทศลงไปดว้ ย ๒.๒ ในภาค ๓ ที่เลอื กแปลขอ้ ความบางตอนจากพระไตรปฏิ กน้ัน ได้พยายามน�ำมา กลา่ วไวส้ ลบั กนั คอื งา่ ย ขนาดกลาง และยาก เรอื่ งงา่ ยคอื ทพี่ ดู เกยี่ วกบั เรอ่ื งธรรมดา ใหแ้ งค่ ดิ ท่ี ดีแก่ผู้อ่าน เรื่องขนาดกลางคือท่ีอธิบายธรรมะอันช่วยให้เกิดความเข้าใจดีข้ึน เช่น ค�ำอธิบาย อรยิ สจั จ์ โดยเปรยี บเทยี บในหนา้ ๑๖๙ หมายเลข ๑๗๗ สว่ นเรอ่ื งยาก คอื ทเี่ ปน็ หลกั วชิ าจำ� เปน็ ตอ้ งรศู้ พั ท์ และความหมายของศพั ท์ เชน่ เวทนา ๑๐๘ ในหนา้ ๑๘๘ หมายเลข ๒๑๑ และลำ� ดบั องค์ฌานในหน้า ๑๙๐ - ๑๙๕ หมายเลข ๒๑๓ เป็นต้น ถ้าจะแปลแต่เรื่องยากก็จะไม่มี ความหมายส�ำหรับประชาชนท่ัวไป ถ้าจะเลือกแปลแต่เร่ืองง่ายทั้งหมด โดยไม่กล้าน�ำเร่ืองยาก หรือหลักวิชามากล่าวไว้เลย ก็จะไม่เป็นการจูงประชาชนให้มาสู่พระพุทธศาสนา หรือไม่เป็น การเล่ือนล�ำดับความรู้ความเข้าใจขึ้นบ้างเลย เพราะฉะน้ัน จึงจัดเรื่องยากง่ายให้สลับกันไป ขอใหเ้ ทยี บความยากของแตล่ ะวชิ า เชน่ เรขาคณติ และพชี คณติ ซง่ึ ผเู้ ลา่ เรยี นเทา่ นนั้ ยอ่ มเขา้ ใจ ถา้ ไมไ่ ดเ้ รยี นกฟ็ งั ไมร่ เู้ รอ่ื ง แตค่ นกไ็ มบ่ น่ กนั วา่ เหลอื วสิ ยั เพราะมคี วามจำ� เปน็ ตอ้ งเรยี น เนอ่ื งจาก มหี ลกั สตู รบงั คบั หลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาเสยี อกี ในขนั้ เรมิ่ แรกหรอื สามญั คนทว่ั ไปกเ็ ขา้ ใจ ได้ดี แต่ในข้ันสูงข้ึนไปก็มีศัพท์ท่ีเข้าใจยาก หรือจ�ำยากบ้าง ซ่ึงเป็นเร่ืองธรรมดา ถ้านึกว่าวิชา ความรู้ทกุ เรอื่ งกต็ อ้ งมงี ่ายยากข้นึ ไปตามล�ำดับแลว้ ก็จะไม่มองดคู วามร้ทู างศาสนาเปน็ เรือ่ งน่า ตกใจ หรือน่ากลวั ในเรอ่ื งความยาก จนเกนิ ไป PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1148 5/4/18 2:28 PM

ภาค ๕ ว่าด้วยบันทึกทางวิชาการ 1149 ๒.๓ ผู้สนใจในวิชาสังคมวิทยา มนุษยวิทยา โบราณคดี และประวัติศาสตร์ จะได้ ภาค ๕ รับประโยชน์จากพระไตรปิฏกฉบับส�ำหรับประชาชน ว่าด้วยพระวินัย จากหน้า ๒๑๕ - ๔๐๒ มาก เชน่ ความรู้เร่อื งเครอ่ื งใช้ ความเป็นอยู่ การแต่งกาย การใช้เรอื นไฟอบกาย และเรอ่ื งราว อน่ื ๆ ของประชาชน และพระภิกษุในพระพทุ ธศาสนาเมือ่ ๒๕๐๐ ปีมาแลว้ ๒.๔ พระไตรปิฏกเล่ม ๙ ซ่ึงย่อความไว้หน้า ๔๐๗ - ๔๔๔ เป็นการเริ่ม พระสุตตันตปิฏก ท่านผู้อ่านจะได้เห็นพระปรีชาสามารถของสมเด็จพระบรมศาสดาที่ทรง โต้ตอบ และต้อนดว้ ยวาทะ ใหเ้ จ้าลัทธบิ ้าง พราหมณบ์ า้ ง เด็กหน่มุ ผู้ทะนงตนว่ามีความร้ลู ึกซ้ึง บ้าง ต้องยอมจ�ำนนด้วยเหตุผล และเป็นการแสดงหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาไปในตัวว่า ถือที่รู้ท่ีเห็น หรือท่ีปฏิบัติได้ผล เป็นเรื่องส�ำคัญ และแน่ใจจริง ๆ ไม่ใช่สอนอย่างเดา ๆ หรือ คดิ อะไรได้กส็ อนไป ๒.๕ การอธิบาย หรือขยายความได้ท�ำไว้ในวงเล็บบ้าง ในเชิงอรรถเบ้ืองล่างบ้าง เพื่อช่วยความเข้าใจให้ชัดเจนข้ึน ถ้าอธิบายผิด หรือหมายเหตุผิด ก็ไม่ใช่ความผิดของ พระไตรปิฏก แตเ่ ป็นความผิดของผเู้ ขียนเอง ๒.๖ ในท่ีใดบอกไว้ว่า ฝรั่งเห็นว่าอย่างน้ันอย่างนี้ พึงทราบว่า หมายถึงมติของฝรั่ง เจา้ หน้าท่สี มาคมบาลปี กรณ์ประเทศอังกฤษ ผู้แปลวนิ ยั ปิฏกท้ังชดุ จบ คือ มสิ ไอ บี ฮอรเนอร์ ผู้แปลพระสุตตันตปิฏกทีฆนิกาย คือ ศาสตราจารย์ ที ดับลิว ริส เดวิดส์ ส่วนมติในหนังสือ พจนานุกรมบาลีอังกฤษ ของสมาคมบาลีปกรณ์น้ัน เป็นของศาสตราจารย์ริส เดวิดส์ กับ วิลเลียม สเตเด แต่ก็พึงสังเกตว่าศาสตราจารย์ริส เดวิดส์ ร่วมมือท�ำได้ถึงอักษร ”จ„ ก็ถึง แก่กรรม วลิ เลยี ม สเตเด ท�ำตอ่ คนเดียวจนส�ำเรจ็ ๒.๗ เครื่องใช้ส�ำหรับน่ัง คืออาสันทิ และบัลลังก์ มีปัญหาในการแปลมาก ในเล่มน้ี มีในหน้า ๒๘๔ (สกิ ขาบทท่ี ๒) หน้า ๓๗๔ (เครือ่ งน่ังเคร่อื งนอน) และ หน้า ๓๗๘ (ปราสาท และเคร่ืองนัง่ นอนตา่ ง ๆ) ซึง่ ผเู้ ขยี นแปล โดยอาศยั ค�ำอธิบายในอรรถกถาบา้ ง อาศัยข้อวินิจฉยั ของฝรงั่ บ้าง ถงึ กับบางครงั้ ขดั กัน จึงขอชแ้ี จงไว้ในท่ีน้ี คอื อาสันทิ แปลว่าม้ายาว และ บัลลังก์ แปลว่าเก้าอี้นวม เป็นการอาศัยข้อวินิจฉัย ของฝร่ัง โดยเฉพาะทแ่ี ปลว่า ม้ายาว เขาคน้ ไดว้ ่า นักดูดาวโบราณนอนหงายดูดาวบนอาสันทิ ส่วนท่ีแปล อาสันทิ ว่า ตั่งส่ีเหล่ยี ม เป็นการแปลตามอรรถกถา (เพงิ่ สงั เกตว่า ในที่นั้น ใชว้ ่า อาสนั ทิกะ) นอกจากนนั้ คำ� ว่า บลั ลังก์ อรรถกถาอธบิ ายว่า เปน็ เกา้ อ้ีมเี ทา้ เป็นรปู สัตวร์ ้าย (เม่อื ตดั เทา้ ชนดิ นนั้ ออกกใ็ ช้ได)้ PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1149 5/4/18 2:28 PM

1150 พระไตรปิฎกฉบับส�ำหรับประชาชน ภาค ๕ การแปลบลั ลงั กว์ า่ เกา้ อนี้ วม ยดั ดว้ ยขนสตั ว์ รอ้ื ขนสตั วอ์ อกใชไ้ ด้ อาศยั แนวของฝรงั่ แต่เม่ือของฝรั่งไม่มีหลักฐานอื่นดีไปกว่าของอรรถกถา จึงน่าจะถือตามอรรถกถา ซ่ึงผู้เขียน ขอบอกแก้ไว้ในท่นี ้ี ๒.๘ ในหน้า ๔๒๔ (เชิงอรรถ) มอี ยู่ตอนหน่ึงท่ฝี ร่งั แปลว่า โบกมอื แต่ผ้เู ขยี นแปลวา่ เบ่ียงรม่ และบันทึกไวใ้ นเชงิ อรรถน้ัน ไดส้ อบดพู ระไตรปฏิ กภาษาบาลฉี บับอักษรโรมันของฝรั่ง แล้ว ของเขาเป็น หตฺถํ อปนาเมยฺย เขาจึงแปลว่า โบกมือ แต่พระไตรปิฏกฉบับอักษรไทยเป็น ฉตฺตํ อปนาเมยฺย อนั หมายถงึ เบ่ยี งร่ม หรือ ลดรม่ ลง จึงเปน็ เรือ่ งตน้ ฉบับไม่ตรงกัน แต่ท่ฝี ร่งั ทำ� ไวผ้ ดิ แท้ ๆ กม็ ี เชน่ ในกฏู ทนั ตสตู ร หนา้ ๔๒๕ ตน้ ฉบบั บอกั ษรโรมนั กลา่ วถงึ สตั วห์ ลายชนดิ ชนิดละ ๗๐๐ ตัว ตรงกันกับฉบับไทย แต่ฝรั่งแปลเป็นชนิดละ ๑๐๐ ตัวหมด เรื่องนี้ก็ได้ท�ำ เชงิ อรรถไวแ้ ลว้ ๘ มกราคม ๒๕๐๒ ฉบับที่ ๓ ๓.๑ สารบาญย่อมช่วยให้เห็นต�ำแหน่งและล�ำดับแห่งพระสูตรท่ีท่านอ่าน ว่าอยู่ใน สว่ นไหนของพระไตรปฏิ กเลม่ ไหน ทง้ั ยงั ไดก้ ลา่ วถงึ เรอื่ งทน่ี า่ สนไวใ้ นสารบาญดว้ ย เพอ่ื ประโยชน์ ในการเลือกอ่านตามชอบใจ เรื่องใดมีข้อความฟ้องกันกับเรื่องอ่ืน ได้อ้างอิงไว้ในเร่ืองหลัง เพ่อื ทบทวนความจ�ำ และเพอื่ ไม่ตอ้ งกล่าวซำ�้ มากเกินไป ๓.๒ ในคำ� ชแี้ จงตอนทแ่ี ลว้ ไดก้ ลา่ วถงึ ฝรง่ั แปลพระไตรปฏิ กผดิ ไวห้ ลายแหง่ ความจรงิ ความผิดพลาดเป็นเรื่องธรรมดา เพราะในชุดหนังสือท่ีผู้เขียนท�ำน้ีเอง ก็อาจมีผิดพลาด ไม่น้อย ข้อส�ำคัญในการท�ำต�ำราแบบนี้ ควรช่วยกันค้นที่ผิดหรือแก้ที่ผิดท่ีได้ค้นพบน้ันเสีย ไม่ควรถือทิฏฐิมานะ ผู้เขียนเคยได้รับจดหมายจากสมาคมบาลีปกรณ์ประเทศอังกฤษรับว่า บางชดุ เช่น มัชฌมิ นกิ าย (ซึ่งย่อไวใ้ นหนา้ ๕๒๓ - ๖๙๙) เขาทำ� ไว้ผิดพลาดมากถึงขนาดต้องทำ� ใหม่หมด เม่ือมีโอกาสพบกับเจ้าหน้าท่ีของเขาเม่ือไปเย่ียมสมาคมนั้น เขาได้น�ำฉบับแปลใหม่ที่ ก�ำลงั เรยี งพมิ พม์ าให้ดูดว้ ย อันแสดงว่า การชว่ ยกนั สอบสวนใหม้ ผี ิดน้อยท่สี ดุ นัน้ เปน็ ของดี ๓.๓ ในการใช้ถ้อยค�ำถอดจากพระไตรปิฏก บางครั้งและบางค�ำ เพ่ือประหยัด หน้ากระดาษก็ทบั ศัพท์ลงไป เชน่ สติ สมาธิ ปัญญา ไม่อธิบายความหมาย หรอื ถา้ ไดอ้ ธิบายไว้ แล้วในตอนต้น ๆ ก็ไม่อธิบายซ้�ำอีก ท่านผู้จับอ่านเป็นตอน ๆ อาจเกิดความสงสัยในศัพท์ ในความหมายก็ได้ ซึ่งขอเรียนช้ีแจงว่าโดยปกติ ได้พยายามที่จะไม่ละเลยในการวงเล็บ PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1150 5/4/18 2:28 PM

ภาค ๕ ว่าด้วยบันทึกทางวิชาการ 1151 ความหมายของศพั ทแ์ ตล่ ะศัพทไ์ ว้ แต่ก็มไิ ดท้ ำ� ซำ้� ไปหมดทุกแห่ง บางครง้ั ก็แนะให้อา่ นหนงั สือ ภาค ๕ อ่ืนประกอบ ซ่ึงหวังว่าท่านผู้อ่านคงให้อภัยในความจ�ำเป็นที่ต้องย่อพระไตรปิฏกถึง ๔๕ เล่ม ใหเ้ หลือเพียง ๕ เล่ม ในเบือ้ งแรก แล้วพิมพ์รวมเปน็ เลม่ เดียวจบในภายหลงั ด้วยเหตุน้ี ผู้เขียนจึงขอเสนอให้ท่านผู้รักการศึกษาค้นคว้า โปรดซ้ือหนังสือจ�ำเป็น ในการชว่ ยปพู ื้นความรทู้ างพระพทุ ธศาสนาสัก ๒ เลม่ ซ่งึ จะชว่ ยใหเ้ ข้าใจศัพท์ตา่ ง ๆ อย่างดยี ิง่ คอื (๑) นวโกวาท เป็นหนังสือคูม่ ือการศึกษาวินยั และธรรมะชน้ั ต้น (๒) ธรรมวภิ าค ปริจเฉท ท่ี ๒ อธิบายธรรมะเป็นหมวด ๆ ต้ังแต่หมวด ๒ ถึงหมวด ๑๕ เป็นคู่มือการศึกษานักธรรม และธรรมศึกษาชั้นโท หนังสือทั้งสองเล่มน้ี เป็นพระนิพนธ์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส มจี �ำหน่ายที่มหามกฏุ ราชวทิ ยาลัย หน้าวดั บวรนิเวศวิหาร ๓.๔ อน่ึง ขอเสนอตามที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสสอนไว้ ให้ท่านผู้อ่านอย่าติดต�ำรา อย่าเช่ือเพียงเพราะอ้างต�ำรา บางอย่างหรือบางตอนอาจมีของดีอยู่มาก แต่ผู้อ่านท�ำแบบ ผู้ขบมังคุดทั้งเปลือก ก็ไม่ควรโทษมังคุดว่าฝาด เพราะฉะนั้น เพื่อประโยชน์ในการนับถือ พระพทุ ธศาสนา ขอเสนอใหอ้ า่ นขอ้ ความในหนา้ ๕๘๘ (วมิ งั สกสตู ร) และ ๖๒๓ (กฏี าคริ สิ ตู ร) อันจะช่วยให้เขา้ ใจพระพุทธศาสนาดยี ิ่งขน้ึ ๓.๕ การใชค้ ำ� วา่ ”ทลู „ และ ”กราบทลู „ พระผมู้ พี ระภาคไดเ้ ลอื กใชใ้ หเ้ หมาะแกล่ กั ษณะ ของบคุ คลผกู้ ลา่ ว คอื ถา้ เปน็ คนภายนอกพระพทุ ธศาสนา สว่ นใหญเ่ มอื่ มาตดิ ตอ่ กบั พระพทุ ธเจา้ มักจะเพียงกล่าววาจาปราศรัย แต่ไม่แสดงความเคารพ ต่อเม่ือฟังธรรมเลื่อมใสแล้วจึง แสดงความเคารพ เพราะฉะนั้น จึงถือเป็นหลักท่ัวไปว่า ถ้าผู้พูดเป็นนักบวชหรือคฤหัสถ์ นอกพระพุทธศาสนาก็ใชว้ ่า ทลู ถ้าผ้พู ดู เปน็ ผูเ้ ลอ่ื มใสแสดงความเคารพอย่แู ล้ว ใช้ว่า กราบทูล ถ้ามีทใ่ี ช้เผลอไปบา้ งบางแห่ง กพ็ งึ ทราบตามท่ีชแี้ จงนี้ และเป็นอันบอกแก้ไวใ้ นท่ีนด้ี ้วย ๓.๖ ค�ำวา่ ”อุเบกขา„ ทีแ่ ปลว่า ”ความวางเฉย„ หรอื ”ความรูส้ กึ เฉย ๆ„ คือไม่ทุกข์ ไม่สุขน้ัน มีบางท่านต้ังข้อสังเกตว่า พระพุทธภาษิตไม่มีที่ใช้ค�ำนี้ ที่หมายถึงเวทนาเลย แต่ใช้ ค�ำว่า อทุกขมสุข ทุกแห่ง ขอเรียนช้ีแจงว่า มีพระพุทธภาษิตใช้ค�ำว่า อุเบกขา ท่ีเป็นเวทนา หลายแห่ง เชน่ ในสักกปัญหสูตรหนา้ ๔๗๑ และ ธาตุวิภงั คสตู ร หนา้ ๖๘๗ - ๖๘๘ ๓.๗ ค�ำว่า ”ปปัญจสัญญาสังขา„ หรือ ”ปปัญจสัญญาสังขานิทาน„ ในหน้า ๔๗๐ (สกั กปญั หสตู ร) และหนา้ ๕๔๔ (มธปุ ิณฑิกสูตร) ถ้าจะถอดความใหส้ ั้นทส่ี ุด กใ็ ช้คำ� วา่ ”กิเลส„ แต่ถ้าจะแปลใหเ้ ห็นมูลรากของศพั ท์ ก็แปลตามทไ่ี ดแ้ ปลไวแ้ ลว้ ในทนี่ น้ั ๆ PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1151 5/4/18 2:28 PM

1152 พระไตรปิฎกฉบับส�ำหรับประชาชน ภาค ๕ ๓.๘ คำ� ว่า ”มสี ว่ นเปรยี บ„ ในหนา้ ๔๖๖ หมายเลข ๓ และหนา้ ๔๖๗ หมายเลข ๓ แปลมาจากค�ำว่า ”สัปปฏิภาค„ หมายความว่า จะเป็นธรรมที่เป็นกุศลหรืออกุศลก็ตาม ถ้ายัง ”มสี ่วนเปรียบ„ กย็ ังถอื ว่ายังไมใ่ ช่ช้ันสูง เพราะคำ� ว่า ดำ� ขาว ดี ช่วั สูง ต่�ำ ในทางปรัชญาถอื วา่ มีส่วนเปรียบหรือ relative พระอรรถกถาจารย์จึงอธิบายว่า พระนิพพานอย่างเดียว ที่ไม่มี สว่ นเปรียบ คอื พน้ จากการท่จี ะนำ� ไปเขา้ คู่กับอะไร ๓.๙ ปาสงวนที่มีคนเฝ้า มีมาแล้วแต่คร้ังพุทธกาล โปรดดูในหน้า ๕๕๗ (จฬู โคสิงคสาลสูตร) และหนา้ ๖๘๑ (อปุ กั กเิ ลสสตู ร) ๓.๑๐ เมื่อกล่าวถึงผู้ท�ำความช่ัวตายไป ก็มีผู้พูดถึงว่า เข้าถึงอบาย ทุคคติ วินิบาต นรก และถา้ พูดถึงคนดีตายไป ก็ใช้ค�ำว่า เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ ได้ทับศัพท์ไว้ทุกแห่ง เป็นอัน ขอถอื โอกาสรวมอธบิ ายไวแ้ หง่ เดยี วในทนี่ ค้ี อื อบาย หมายถงึ ความเปน็ อยทู่ ปี่ ราศจากความเจรญิ แบง่ ออกเปน็ ๔ คอื นรก กำ� เนดิ ดริ จั ฉาน ภมู แิ หง่ เปรต และอสรุ กาย (ผที เี่ ทย่ี วหลอกคน) ทคุ คติ แปลว่า คติคือท่ีไปที่ช่ัว วินิบาต หมายถึงพวกที่ตกต�่ำได้แก่เปรตชั้นสูง คือได้รับความสุขสลับ กับความทุกข์ ท่ีเรียกว่า เวมานิกเปรต (เปรตที่อยู่วิมาน) มีระยะกาลท่ีให้ได้ความสุขกับความ ทกุ ข์ คอื ไปถกู ทรมานสลบั กนั ไป นรก มกี ลา่ วถงึ รวมไวใ้ นอบายแลว้ เหตไุ ฉนจงึ แยกมากลา่ วอกี ต่างหาก อาจจะเพื่อให้เด่นชัด หรือเป็นส�ำนวนพูดติดปากแบบค�ำว่า เสื่อลาด พูดจา กินแหนง แคลงใจ ในภาษาไทยกไ็ ด้ คำ� วา่ นรกน้ี แปลมาจากคำ� ว่า นริ ยะ ซ่งึ อาจแปลวา่ ไม่มีความเจรญิ ได้เช่นเดียวกับค�ำว่า อบาย, อรรถกถาแก้ว่า ไม่มีความพอใจ ส่วนค�ำว่า สุคติ แปลว่า คติ คอื ทไ่ี ปทดี่ ี คำ� วา่ โลกสวรรคแ์ ปลจากคำ� วา่ สคคฺ ํ โลกํ โลกทเี่ ปน็ สวรรคน์ น้ั เมอ่ื แปลคำ� วา่ สวรรค์ ซึ่งตรงกบั สคั คะในภาษาบาลแี ปลวา่ มีอารมณอ์ ันเลศิ กจ็ ะทำ� ให้เข้าใจชดั เจน ๓.๑๑ อาหารชั้นดี ในสมัยนั้น มักจะกล่าวถึงเนื้อสัตว์และข้าวสุกแห่งข้าวสาลี และมี ค�ำอธิบายให้เห็นความน่ากินอีกค�ำหน่ึง คือวิจิตกาฬกํ แปลว่า มีผงสีด�ำอันเลือกทิ้งแล้ว คือ ข้าวสกุ แหง่ ข้าวสาลที ี่ไม่มีเมลด็ พืชสดี ำ� อืน่ ๆ เชน่ ลูกเซ่งเจอื ปน แต่ในการยอ่ ความมไิ ดใ้ ส่คำ� นี้ ลงไปดว้ ย เพราะถือว่าเป็นรายละเอยี ดทางพยญั ชนะ ๓.๑๒ ในเล่มน้ีหน้า ๕๐๐ และ ๕๐๑ ซ่ึงได้ท�ำเชิงอรรถ (ฟุตโน๊ต) บ้าง อธิบายไว้ ในวงเล็บบ้าง แสดงให้เห็นว่าพระไตรปิฏกฉบบั ไทยและฉบบั อกั ษรโรมันของยโุ รป มตี ้นฉบบั ตกหลน่ หรือขาดหายไป ซ่งึ เป็นขอ้ ความในอคั คญั ญสูตรทง้ั ส้ิน ขอบนั ทึกเพม่ิ เติมดงั ตอ่ ไปน้ี PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1152 5/4/18 2:28 PM

ภาค ๕ ว่าด้วยบันทึกทางวิชาการ 1153 ก. ในหนา้ ๔๙๙ (อกศุ ลธรรมเกดิ ขนึ้ กษตั รยิ เ์ กดิ ขน้ึ ) ทสี่ งสยั วา่ ฉบบั ไทยจะตก ค�ำว่า มิใช่ นั้น เดิมทีเดียวได้สอบเฉพาะฉบับท่ีฝรั่งแปล แต่บัดนี้ได้สอบ กับพระไตรปิฏกฉบับบาลีของยุโรปแล้ว ปรากฏว่าของไทยตกค�ำว่า มิใช่ ทุกแห่ง ประมาณ ๕ แห่ง คือในพระไตรปิฏกภาษาบาลีฉบับอักษรไทย เลม่ ๑๑๑ หนา้ ๑๐๒ ๑๐๓ ๑๐๔ บรรทดั ๑๐ ๑๙ ๗ และ ๑๕ นบั ลงตามลำ� ดบั ของไทยเป็น อญฺเสํ ของยุโรปเป็น อนญฺเสํ ฉบับยุโรป คือ ทีฆนิกาย เลม่ ๓ หน้า ๙๓ บรรทดั ๑๘ นบั ลง ข. ในหน้า ๕๐๐ บรรทัด ๑๑ นับลง ได้วงเล็บอธิบายไว้ว่า ฉบับไทยตกหาย เร่อื งศทู ร ไปท้งั วรรคนนั้ ผปู้ ระสงค์จะทราบโปรดดูพระไตรปฏิ กภาษาบาลี ฉบบั อกั ษรไทยเลม่ ๑๑ หนา้ ๑๐๔๒ บรรทดั ๑๐ เทยี บกบั ฉบบั ยโุ รปทฆี นกิ าย เลม่ ๓ (ฉบับยโุ รปไม่เรยี งเลขเล่มเหมอื นไทย) หนา้ ๙๕ บรรทัด ๘ จนถึง บรรทัด ๑๖ นบั ลง ค. ในหน้า ๕๐๑ ซึ่งได้ท�ำเชิงอรรถไว้ว่า ฉบับที่ฝร่ังแปลไม่มีค�ำว่า สมณะ ถา้ เปน็ เชน่ นน้ั พระไตรปฏิ กฉบบั ยโุ รปกต็ กทส่ี ำ� คญั หลายวรรคนนั้ ไดส้ อบดู แลว้ พระไตรปฏิ กฉบบั ยโุ รปถกู ตอ้ ง แตฝ่ รง่ั ผแู้ ปล (รสิ เดวดิ ส)์ แปลตกหลน่ ไปเองถึง ๔ แห่ง ฉบับแปลของฝร่ังที่ผิด (เพราะตก) นั้น คือ Dialogues of the Buddha หน้า ๙๒ และ ๙๓ ๑๐ มถิ นุ ายน ๒๕๐๒ ฉบบั ท่ี ๔ ๔.๑ บรรดาหัวข้อธรรมตามล�ำดับจ�ำนวนตั้งแต่ ๑ ๒ ๓ เป็นต้นไป ซ่ึงปรากฏใน พระสุตตันตปิฏกอังคุตตรนิกายในหน้า ๗๑๑ นั้น ถ้าได้ทบทวนท�ำความเข้าใจให้ดีแล้ว ก็มี ประโยชน์มากในการช่วยให้รู้และเข้าใจในพระพุทธศาสนาดียิ่งขึ้น การแบ่งแยกออกเป็นข้อ ๆ ๑ หมายถึง พระไตรปิฎกสยามรัฐ ฉบับพิมพ์ในรัชกาลท่ี ๗ แต่ฉบับพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๕๖ ได้มีการพิมพ์ค�ำที่ตก ภาค ๕ ๒ เพ่ิมเขา้ ไปแลว้ - ม.พ.ป. ฉบับพมิ พใ์ นรัชกาลที่ ๗ - ม.พ.ป. หมายถึง พระไตรปฎิ กสยามรัฐ PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1153 5/4/18 2:28 PM

1154 พระไตรปิฎกฉบับส�ำหรับประชาชน ภาค ๕ จ�ำนวนเท่าน้ันเท่าน้ี ช่วยให้จ�ำง่ายและเป็นหลักในการก�ำหนดจดจ�ำได้ดี ในสังยุตตนิกาย หน้า ๗๐๑ ถึงขุททกนิกาย หน้า ๙๓๕ น้ี มีเร่ืองน่าสนใจเก่ียวกับค�ำสอนเป็นจ�ำนวนหรือเป็น ตวั เลขมากเป็นพิเศษ ๔.๒ ผจู้ ดั ทำ� ขอเสนอใหอ้ า่ นในหนา้ ๗๘๗ ขอ้ ที่ ”(๔) ผชู้ อื่ วา่ เปน็ บณั ฑติ มปี ญั ญามาก คอื ผ้ไู มค่ ิดเบยี ดเบยี นตน ไม่คิดเบยี ดเบยี นผู้อ่ืน คิดแต่ประโยชนต์ น ประโยชน์ผู้อ่นื ประโยชน์ ทงั้ สองฝา่ ย ประโยชนแ์ กโ่ ลกทง้ั ปวง„ ขอ้ ความทอ่ี า้ งมาน้ี แสดงหลกั การทางพระพทุ ธศาสนาโดย แจ้งชัดว่า ไม่มองข้ามประโยชน์ตนประโยชน์ผู้อ่ืน และประโยชน์ของโลกโดยส่วนรวมไป สักประโยชน์เดียว จึงนับว่าเป็นค�ำสอนที่ครอบคลุมหรือมุ่งอ�ำนวยประโยชน์แก่บุคคลหรือ สตั วโ์ ลกทุกผู้โดยแท้ ๒๗ กันยายน ๒๕๑๕ ฉบับท่ี ๕ ๕.๑ ตั้งแต่หน้า ๙๖๙ ไป เป็นการย่อความแห่งพระอภิธัมมปิฏก ซ่ึงผู้ศึกษา พระอธธิ รรม จะไดป้ ระโยชนใ์ นการเปรยี บเทยี บวา่ หนงั สอื อภธิ มั มตั ถสงั คหะ ซง่ึ แตง่ ขน้ึ ภายหลงั พุทธปรินิพพานประมาณ ๑,๔๐๐ ถึง ๑,๘๐๐ ปีน้ัน มีความแตกตา่ งจากบาลีพระอภิธัมมปิฏก อย่างไรบ้าง เช่น การใช้ศัพท์ไม่ตรงกัน ในหน้า ๙๙๕ (หมายเหตุ) ปัญหาเร่ืองจ�ำนวนของจิต และเจตสิกในหนังสืออภิธัมมัตถสังคหะ มีส่วนแตกต่างจากบาลีพระอภิธัมมปิฏกบ้างหรือไม่ หน้า ๙๘๓ - ๙๙๖ ผูจ้ ัดท�ำได้น�ำมาเทยี บเคียงใหท้ ราบไว้ดว้ ยแลว้ ค�ำอธิบายพระอภิธัมมปิฏก ของภิกษุชาวเยอรมัน โดยเฉพาะคัมภีร์กถาวัตถุ ครบถว้ นตามบาลพี ระอภธิ มั มปิฏกหรือไม่ หนา้ ๑๐๙๖ (เชิงอรรถ) ๑ พฤศจิกายน ๒๕๑๕ ๕.๒ แม้วา่ หนงั สอื ชดุ น้ี จะย่อข้อความจากหนงั สอื ถงึ ๔๕ เลม่ ลงเหลอื เพียง ๑ เล่ม แต่ก็ได้เก็บสาระส�ำคัญท่ีเป็นประโยชน์แก่ประชาชนผู้ประสงค์จะศึกษาพระพุทธศาสนา มากล่าวไว้อย่างเพียงพอ อันจะเป็นทางให้บางท่านผู้ต้องการค้นคว้าโดยละเอียด เลือกหัวข้อ ส�ำหรับคน้ ควา้ ไดใ้ นโอกาสตอ่ ไป มีปัญหาอยู่บา้ ง ในเรอ่ื งความเขา้ ใจยากของข้อความบางตอน แต่ก็ได้เคยกลา่ วไวแ้ ลว้ ในหนา้ ๑๑๔๘ หมายเลข ๒.๒ วา่ อยา่ วา่ แต่คมั ภรี ์ทางศาสนาซง่ึ มีความสุขุมลมุ่ ลึกเลย แมว้ ชิ า PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1154 5/4/18 2:28 PM

ภาค ๕ ว่าด้วยบันทึกทางวิชาการ 1155 ทางโลกธรรมดา ถ้าใครไม่ได้สนใจมาก่อน ก็สับสนยุ่งยากเหมือนกัน แต่อาศัยท่ีมีความสนใจ ภาค ๕ ก็สามารถหาประโยชน์ได้จากวิชานั้น ๆ พระไตรปิฏกก็มิใช่ว่าจะมีข้อความเข้าใจยากไปหมด ทกุ เล่ม บางเล่มขอ้ ความกช็ ัดเจนน่าอ่านนา่ สนใจ บางเล่มกอ็ าจจะมเี ขา้ ใจยากไปบ้าง เพราะเป็น หลกั วชิ าชน้ั สงู แตเ่ มอื่ รวมความแลว้ กพ็ อจะทำ� ความเขา้ ใจกนั ได้ ผเู้ ขยี นไดพ้ ยายามทจ่ี ะวงเลบ็ ความหมายประจ�ำศัพท์ท่ียากไว้เสมอ นอกจากนั้นถ้าประสงค์จะค้นค�ำแปลหรือความหมาย ของศัพท์ใด ก็พอจะอาศัยสารบาญค้นค�ำในท้ายเล่มนี้ บอกท่ีมาว่า ค�ำไหนมีอธิบายไว้แล้วใน หน้าไหน ๔ เมษายน ๒๕๐๓ ฉบบั ที่ ๖ บันทึกในหัวข้อนี้ ว่าด้วยข้อความที่ควรทราบในวินัยปิฏกรวม ๑ เรื่อง พระสูตร ๒ เร่ือง เปน็ บนั ทกึ ในการพิมพร์ วมเล่ม พ.ศ. ๒๕๒๒ คือ ๖.๑ เรอื่ งการสรา้ งกฎุ หี รอื วหิ าร ในหนา้ ๒๒๙ และ ๒๓๐ ไดย้ อ่ ความแหง่ พระวนิ ยั ปฏิ ก ตอนท่ีว่าด้วยอาบัติสังฆาทิเสส สิกขาบทที่ ๖ ห้ามสร้างกุฎีด้วยการขอ และสิกขาบทท่ี ๗ ห้าม สร้างวิหารใหญ่โดยสงฆ์มิได้ก�ำหนดที่ ความจริงท้ังสองเร่ืองน้ีได้ท�ำเชิงอรรถอธิบายไว้บ้างแลว้ ในหนา้ ทอี่ า้ งองิ แตย่ งั ตดิ ใจทจี่ ะกลา่ วถงึ รายละเอยี ดบางเรอ่ื ง จงึ ขอบนั ทกึ ไวใ้ นทน่ี เ้ี พม่ิ เตมิ คอื สกิ ขาบทท่ี ๖ หา้ มสรา้ งกฎุ ที ไ่ี มม่ เี จา้ ของ คอื ไมม่ ผี เู้ ปน็ เจา้ ภาพสรา้ ง เปน็ ทอ่ี ยเู่ ฉพาะคน ด้วยการขอส่ิงต่าง ๆ ในการก่อสร้างจากคนอื่น ยาวเกิน ๑๒ คืบ กว้างเกิน ๗ คืบ ก่อนสร้าง ตอ้ งใหส้ งฆ์แสดงท่ใี ห้ก่อน ถ้าสรา้ งใหญ่เกินประมาณหรอื ไมใ่ หส้ งฆแ์ สดงที่ให้ ต้องอาบตั ิ ส่วนสิกขาบทท่ี ๗ ห้ามสร้างวิหารใหญ่ แม้จะมีเจ้าภาพก่อสร้างให้ แต่สงฆ์ก็จะต้อง ก�ำหนดท่ีให้ ท้ังสองสิกขาบทนี้ท�ำให้นึกถึงส�ำนักผังเมืองของประเทศไทยว่าเพิ่งจะต้ังข้ึนเมื่อไม่ก่ีปี มานีเ้ อง แต่พระพทุ ธเจา้ ทรงมอบใหส้ งฆ์ท�ำหนา้ ทสี่ �ำนกั ผังเมอื งมากอ่ น ๒๕๐๐ ปแี ลว้ เพ่ือมใิ ห้ ภกิ ษเุ ทย่ี วกอ่ สรา้ งทอี่ ยขู่ นาดเลก็ หรอื ใหญต่ ามชอบใจ จนไมม่ รี ะเบยี บ ขอ้ ความในสองสกิ ขาบท นอ้ี ยใู่ นวินัยปฎิ ก วิ.มหาว.ิ ๑/๔๙๔ - ๕๓๗/๒๗๐ - ๒๙๙ สงฆซ์ งึ่ กำ� หนดสถานทใี่ หก้ อ่ สรา้ งไดน้ น้ั ไมใ่ ชท่ ำ� ไดต้ ามชอบใจ ตอ้ งกำ� หนดเขต ซงึ่ ไมม่ ี ใครยดึ ครอง และมชี านหรอื บรเิ วณเพอ่ื ไมใ่ หแ้ ออดั และคำ� วา่ ไมม่ ใี ครยดึ ครองนนั้ รวมทง้ั ไมใ่ ห้ กอ่ สรา้ งในท่อี ยู่อาศัยของสตั ว์ เชน่ มดปลวกดว้ ย รวมความว่าจะตอ้ งไมก่ อ่ ความเดอื ดร้อนแม้ PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1155 5/4/18 2:28 PM

1156 พระไตรปิฎกฉบับส�ำหรับประชาชน ภาค ๕ แก่สัตว์ดิรัจฉาน นอกจากน้ันยังต้องสวดประกาศเป็นทางการของสงฆ์ด้วย ไม่ใช่สักแต่ว่า เที่ยวช้ีเอาตามชอบใจ อีกประการหน่ึงห้ามช้ีที่ซ่ึงอยู่ใกล้โรงสุรา ทางเดิน เรือนจ�ำ หอประชุม เป็นตน้ อน่งึ ขอเสนอให้อ่านข้อความเรื่องการควบคุมการก่อสรา้ งในเล่มน้ีหนา้ ๓๗๙ ดว้ ย ๖.๒ เรอื่ งการปกครองประเทศใหไ้ ดผ้ ลดี ตอ้ งจบั ปญั หาทางเศรษฐกจิ ดว้ ย ขอ้ ความ ในกูฏทันตสูตรในเล่มนี้หน้า ๔๒๕ วรรครองสุดท้าย สอนเรื่องการปกครองประเทศให้ได้ผลดี สามารถลดจำ� นวนโจรผรู้ า้ ยลง เปน็ คำ� สอนทน่ี กั รฐั ศาสตรส์ มยั ปจั จบุ นั นา่ สนใจกค็ อื ทรงสอนให้ จบั ปญั หาเศรษฐกิจขึ้นมาเป็นเร่อื งสำ� คัญ คอื (๑) แจกพืชแก่กสิกรในชนบททีอ่ ุตสาหะประกอบ อาชพี (๒) ใหท้ นุ แกพ่ อ่ คา้ ทอ่ี ตุ สาหะในการคา้ (๓) ใหอ้ าหารและคา่ จา้ งแกข่ า้ ราชการ (ใหเ้ พยี งพอ) การแจกพืชแก่ชาวนาหรือกสิกรนั้น ย่อมรวมถึงการช่วยสงเคราะห์เกษตรกรด้วยวิธี อ่นื ๆ ดว้ ย การใหท้ นุ แก่พอ่ คา้ ทอี่ ตุ สาหะในการค้า หมายถงึ การสง่ เสรมิ การลงทนุ ที่ประเทศไทย เพ่ิงตั้งข้ึนเม่ือไม่กี่ปีมานี้เอง ในสมัยก่อนพ่อค้ากับนักอุตสาหกรรมเป็นประเภทเดียวกัน ถ้าจะ ให้การค้าเจริญ การอุตสาหกรรมรุ่งเรือง ก็ต้องให้ยืมทุนหรือสงเคราะห์ในเรื่องทุนจึงจะขยาย งานได้ สว่ นการใหอ้ าหารและคา่ จา้ งแกข่ า้ ราชการนน้ั ในสมยั กอ่ น มไิ ดใ้ หเ้ งนิ เดอื นหรอื คา่ จา้ ง เพียงอยา่ งเดยี ว แตแ่ จกอาหาร เช่น ข้าวเปลือกหรือข้าวสารดว้ ย ในสมัยนั้น บุคคล ๓ ประเภทน้ี นับว่าเป็นองค์ประกอบส�ำคัญของสังคม ถ้าจัด การเศรษฐกิจให้ได้ดีในบุคคล ๓ ประเภทน้ี ก็จะได้ผลทางการปกครองประเทศ ลดจ�ำนวน โจรผู้ร้ายไปได้ในตัว ๖.๓ เรือ่ งพระสาวกผู้ใหญ่ ๘๐ ทา่ น (พระอสีติมหาสาวก) เร่อื งนี้ รสู้ ึกว่าจะมีความ เข้าใจผดิ หรือเขา้ ใจไขว้เขวกันมานานเป็นร้อย ๆ หรอื พันปี คอื ถา้ อ่านขอ้ ความในอรรถกถา คอื คำ� อธบิ ายพระไตรปฏิ กภาษาบาลแี ลว้ จะรสู้ กึ วา่ คำ� วา่ พระอสตี มิ หาสาวกนน้ั หมายถงึ พระภกิ ษุ ทเ่ี ปน็ พระอรหนั ตสาวกช้ันผู้ใหญร่ วม ๘๐ รปู ถึงกบั พยายามประมวลจำ� นวนใหค้ รบ ๘๐ กนั ให้ ได้ และผลกป็ รากฏว่า จัดไดไ้ ม่ตรงกัน แต่ถา้ อา่ นพระสตุ ตนั ตปฏิ กเลม่ ๒๐ ตอนเอตทคั คปาลิ คอื บาลวี า่ ดว้ ยพระสาวกผไู้ ดร้ บั แตง่ ตง้ั เปน็ ผเู้ ลศิ ในทางตา่ งกนั ซง่ึ ถอดความไวใ้ นหนา้ ๗๑๖ - ๗๒๐ (เอตทัคคปลิ) ของเล่มน้ี และลองนับจ�ำนวนดู จะพบว่า จ�ำนวนพระสาวกผู้ได้รับแต่งตั้งเป็น ผู้เลศิ ในทางต่าง ๆ นั้นมีครบ ๘๐ ตำ� แหนง่ คอื ฝา่ ยภกิ ษุ ๔๗ ฝา่ ยภิกษุณี ๑๓ ฝา่ ยอบุ าสก ๑๐ ฝา่ ยอบุ าสกิ า ๑๐ รวมกนั ครบ ๘๐ ตำ� แหนง่ พอดี ใน ๘๐ ตำ� แหนง่ นนั้ บางทา่ น เชน่ พระอานนท์ ได้แต่งต้ังเป็นเลิศถึง ๕ ต�ำแหน่ง พระจุลลปันถกะ ๒ ต�ำแหน่ง พระสุภูติ ๒ ต�ำแหน่ง ส่วน PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1156 5/4/18 2:28 PM

ภาค ๕ ว่าด้วยบันทึกทางวิชาการ 1157 ในฝา่ ยอบุ าสก พอ่ คา้ ชอื่ ตปสุ สะและภลั ลกิ ะ รวม ๒ ทา่ น ไดร้ บั แตง่ ตงั้ เปน็ ผเู้ ลศิ ในทางถงึ สรณะ (พระพทุ ธ พระธรรม) รายแรก ฉะนนั้ จงึ โปรดทราบวา่ พระอสตี มิ หาสาวก หรอื พระสาวกผใู้ หญ่ ๘๐ ทา่ นนนั้ มใิ ชเ่ ปน็ พระภกิ ษแุ ตฝ่ า่ ยเดยี ว เปน็ ภกิ ษณุ กี ม็ ี อบุ าสกกม็ ี อบุ าสกิ ากม็ ี และมไิ ดเ้ ปน็ พระอรหันต์ล้วน ๆ ต่�ำกว่าพระอรหันต์ก็มี คือในฝ่ายอุบาสกอุบาสิกาเป็นพระอริยบุคคลช้ัน พระโสดาบันก็มี และในต�ำแหน่งทั้งแปดสิบน้ัน มีตัวบุคคลผู้ได้รับแต่งตั้งจริงเพียง ๗๕ ท่าน คือบุคคลเดียว ๕ ต�ำแหนง่ ๑ ทา่ น ๒ ต�ำแหนง่ ๒ ทา่ น และต�ำแหนง่ เดยี ว ๒ ท่าน ๑ ต�ำแหน่ง ฉะนนั้ ในฝา่ ยภกิ ษุจึงมีบุคคลเพียง ๔๑ ท่าน ในฝา่ ยอบุ าสกมบี คุ คล ๑๑ ท่าน๑ ปัญหามีต่อไปอีกว่า ตปุสสะ และภัลลิกะ สองพ่อค้าที่ได้รับแต่งต้ังเป็นเลิศในทางถึง สรณะรายแรก ไม่มีหลักฐานหรือประวัติที่ไหนเลยว่าเป็นพระอริยบุคคล ผู้เขียนได้ติดตาม เร่ืองน้ี และได้พบพระพุทธภาษิตในพระสุตตันตกปิฏก องฺ.ฉกฺก. ๒๒/๓๙๕ - ๓๙๖/๔๒๖ ซง่ึ ไดย้ อ่ ความไวใ้ นเลม่ น้ี หนา้ ๘๓๔ กลา่ วถงึ ตปสุ สะและภลั ลกิ ะ รวมทง้ั คฤหบดอี นื่ ๆ วา่ ประกอบ ด้วยคุณธรรมของพระอริยบุคคล ๖ อย่าง คือมีความเล่ือมใสอันไม่ไหวหวั่นในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ มีศีล มีญาณ มีวิมุติ อันเป็นอริยะ (พระอรรถกถาจารย์อธิบายว่า เปน็ พระอรยิ บคุ คลชัน้ พระเสขะ ซ่งึ ต่�ำกว่าพระอรหันต์) เรื่องนี้เป็นการปฏิวัติ ความเช่ือ ความเข้าใจผิด ในวงการศึกษาของประเทศไทย เกี่ยวกับพระอสีติมหาสาวกว่ามีครบบริษัท ๔ มิใช่เพียงภิกษุบริษัทอย่างเดียว ตามท่ีเคย เข้าใจกนั มา ท้งั น้ีจากหลักฐานในพระสุตตันตปฏิ กเอง สุชพี ปุญญานภุ าพ ๒๕ ตลุ าคม ๒๕๒๒ ๑ สรปุ จ�ำนวนพระอสตี มิ หาสาวก และจ�ำนวนตำ� แหน่ง ภาค ๕ พระภิกษุ ๔๑ ทา่ น นบั ได ้ ๔๗ ต�ำแหนง่ พระภิกษุณ ี ๑๓ ทา่ น นับได้ ๑๓ ต�ำแหน่ง อบุ าสก ๑๑ ท่าน นบั ได ้ ๑๐ ตำ� แหนง่ อุบาสกิ า ๑๐ ท่าน นบั ได ้ ๑๐ ต�ำแหน่ง รวม ๗๕ ทา่ น นบั ได ้ ๘๐ ตำ� แหนง่ หมายเหตุ พระอานนท์ ๕ ต�ำแหนง่ พระจุลลปนั ถกะ ๒ ตำ� แหน่ง พระสุภตู ิ ๒ ตำ� แหนง่ ตปสุ สะ และ ภัลลิกะ อบุ าสกทเ่ี ป็นพ่อค้า ๒ ทา่ นรวมกัน ๑ ต�ำแหน่ง - ม.พ.ป. PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1157 5/4/18 2:28 PM

. PTF-MRF new11. PART 5 ����������������������� ��� � p.1145-1158 OK.indd 1158 5/4/18 2:28 PM

สารบาญคน้ ค�ำ ประมวลค�ำทีม่ คี วามหมาย ให้ความร้ทู ้ังทางหลักธรรม บคุ คล วัตถุ สถานท่ี และ เหตุการณ์ทปี่ รากฏใน พระไตรปฎิ กฉบบั ส�ำหรับประชาชนนี้ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1159 5/4/18 2:29 PM

. PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1160 5/4/18 2:29 PM

สารบาญคน้ คำ� ค�ำ หนา้ ค�ำ หนา้ ก กกจปู มสูตร ๕๔๘ กรรม ๔ อยา่ ง ๖๐๕, ๗๙๒ กกธุ ะ ๘๐๗ กรรมกิเลส ๔ ๕๑๑ กกุธานที ๔๖๐ กรรมเก่า ๙๔๑ กชังคละ ๘๗๕ กรรมขาว มวี ิบากขาว ๖๐๕, ๗๙๒ กฐนิ ๒๘๒, ๓๓๘, ๓๓๙ กรรมด�ำ มวี ิบากด�ำ ๖๐๕, ๗๙๒ กฐินขนั ธกะ ๓๒๗, ๓๓๘ กรรมท้ังดำ� ทง้ั ขาว กฐนิ เภท ๔๐๐ มวี ิบากทัง้ ดำ� ทง้ั ขาว ๖๐๕, ๗๙๒ กฐินศาลา ๓๖๖ กรรมที่ควร ๔ อย่าง ๗๖๘ กตัญญูกตเวที ๗๒๙ กรรมเปน็ นา ๗๔๕ กตาปัตติวาร ๓๙๘ กรรมไม่ด�ำไมข่ าว ๖๐๖ กติปุจฉาวาร ๓๙๙ กรรมไมด่ ำ� ไมข่ าวมวี บิ ากไม่ดำ� ไมข่ าว ๗๙๒ กถาวัตถุ (เรือ่ งของคำ� พูด) ๓ ๗๔๒ กรรมเล็ก ๆ นอ้ ย ๆ ๗๔๘ กถาวตั ถุ (เรอ่ื งที่ควรพดู ) ๑๐ ๘๘๐ กระจก ๑๙๖ กถาวัตถุ ๙๗๑, ๑๐๒๓ กระตา่ ย ๙๕๔ กนกสันนภิ า ๙๕๕ กระทูธ้ รรม ๙๗๒ กบิลพัสด์ุ ๔๑๖, ๔๔๘, กระเทยี ม ๓๗๓ ๔๖๙, ๕๔๑, ๕๔๔, กระบอื ใหญ่ ๙๕๖ ๕๙๗, ๖๗๘, ๖๘๙, ๙๔๐, ๙๕๐ กราบไหว้ ๒๐๔ กปิลราชจริยา ๙๖๐ กราลกฐนิ ๓๓๘ กรณียเมตตสูตร ๘๙๕ กรณุ ากถา ๑๐๘๔ กรรไตร ๓๗๐ กรุณาภาวนา ๖๑๒ กรรม ๖๐๑, ๖๘๕, กเรรกิ ุฎี ๔๔๖ ๑๐๖๘, ๑๐๗๘, ๑๐๙๑ กลหวิวาทสูตร ๙๐๙ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1161 5/4/18 2:29 PM

1162 สารบาญค้นค�ำ กลันทะ ๒๑๘ กสาวเภสชั ๓๓๑ กลวั ทุกข์ ๑๖๐ กสาวะ ๑๓๓ กลัวทุกขก์ ็อยา่ ทำ� ความช่ัว ๑๖๐ กสิกร ๔๒๕ กล่าวตู่ ๘๙ กสกิ รรม ๖๕๕ กล่าวตู่ตถาคต ๙๐ กสิณายตนะ ๖๓๔, ๘๗๔ กลา่ วตู่พระตถาคต ๒ ประเภท ๗๒๔ กสภิ ารทวาชสูตร ๙๐๓ กลา่ วตพู่ ระธรรมวนิ ยั ๒๕๗ กฬารชนกะ ๖๓๙ กลนิ่ คาว ๙๐๕ กฬารมัชฌกะ ๔๘๔ กลิน่ ที่ไปได้ท้งั ตามลมและทวนลม ๗๔๕ ก่อความร�ำคาญ ๒๕๘ กล่นิ ศีล ๗๔๕ กองกระดกู เท่าภูเขา ๘๖ กลุ่มกิเลส ๑๑๓๕ กองปัญญา ๔๓๘ กลมุ่ คันถะ ๑๑๓๑ กองไฟใหญ่ ๘๔๖ กลุม่ ธรรม ๒ ขอ้ ที่ไม่สัมพันธก์ นั ๑๑๒๙, กองศีล ๔๓๘ ๑๑๓๓ กองสมาธิ ๔๓๘ กลุ่มธรรม ๒ ข้อรั้งท้าย ๑๑๓๕ กอ่ นตรัสรู้ ๑๗๑ กลุ่มนีวรณ์ ๑๑๓๑ กะพี้ ๘๑, ๘๔, ๕๕๖ กลุ่มปรามาส ๑๑๓๑ กะโหลกน�้ำเต้า ๕๘๗ กลุ่มโยคะ ๑๑๓๑ กงั ขากถา ๑๐๓๒ กลุ่มสัญโญชน์ ๑๑๓๐ กงั ขาวติ รณวสิ ุทธิ ๕๒๐ กลมุ่ อาสวะ ๑๑๒๙ กัชชังคลา ๖๙๘ กลุ่มอปุ าทาน ๑๑๓๔ กณั ฑ์ ๘๙๔ กลมุ่ โอฆะ ๑๑๓๑ กัณฑกะ ๒๕๗ กวฬงิ การาหาร ๑๗๗, ๕๖๘ กณั ฑรายนพราหมณ์ ๗๒๖ กวี ๔ ประเภท ๗๙๒ กัณฑหาลพราหมณ์ ๙๒๑ กษัตรยิ ์ ๔๑๗, ๔๙๙, ๕๖๑, ๕๙๖ กณั ณกตั ถลสูตร ๖๔๖ กษัตรยิ เ์ กดิ ขึ้น ๔๙๙ กณั ณกัตถละ ๔๒๙, ๖๔๖ กษตั ริยป์ ระเสรฐิ กวา่ ๔๑๘ กัณณกชุ ชะ ๒๑๗ กษัตรยิ ์ประสงคท์ รพั ย์ ๘๒๔ กัณหทีปายนจรยิ า ๙๖๑ กษัตริยป์ ระเสริฐสดุ ๔๑๙, ๕๐๑ กัณหทีปายนฤษี ๙๖๑ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1162 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1163 กณั หะ ๔๑๗ กลั ยาณวัตร ๖๓๙ กัณหายนโคตร ๔๑๗ กัลยาณศลี ๘๖ กตั ถปัญญัติติวาร ๓๙๘ กสั สปโคตร ๓๔๓, ๗๔๗ กนั ทรกสูตร ๕๙๔ กัสสปพุทธวงศ์ ๙๔๙ กนั ทรกะ ๕๙๔ กสั สปสงั ยุตต์ ๗๐๔ กัปป์ ๙๑๐, ๑๐๗๐ กัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้า ๙๔๖ กัปปท์ น่ี ับไม่ได้ ๔ อยา่ ง ๗๘๐ กสั สปะ ๔๒๐, ๔๔๗, ๖๗๙, ๙๔๑, ๑๐๔๓ กัปปฏั ฐกถา ๑๐๗๐ กัสสปกิ ะ ๑๐๒๔, ๑๐๙๖ กปั ปนิ ะ ๙๔๓ กา ๙๖๐ กัปปิยภมู ิ ๔ ๓๓๖ กากขยะ ๕๙๕ กัปปิลา ๙๕๗ กาณา ๒๕๑ กมั ปลิ ละ ๙๕๗ กาติยานี ๗๒๐ กัมโพช ๖๔๙ กาปทิกะ ๖๕๓ กมั มกถา ๑๐๖๘, ๑๐๙๑ กาม ๕๙๙, ๘๒๐, ๘๕๖ กัมมขันธกะ ๓๔๗, ๓๔๘ กามกถา ๑๐๕๕ กัมมโตตกิ ถา ๑๐๘๒ กามคณุ ๕ ๑๙๐, ๔๔๓, ๕๔๐, ๕๕๒, กมั มนทิ าน ๓ ๗๕๑ ๕๕๔, ๕๖๙, ๖๒๙, ๖๙๗, ๑๐๕๕ กมั มปจั จัย ๑๑๑๔, ๑๑๑๘ กามคุณกถา ๑๐๕๕ กมั มวาที ๖๒๔ กามคุณอันเปน็ ทพิ ย์ ๖๒๙ กัมมวิปาโกตกิ ถา ๑๐๕๓ กามฉนั ท์ ๖๑๔, ๗๑๔ กมั มเหตกุ ถา ๑๐๕๘ กามธาตุ ๑๘๖, ๑๐๕๕ กมั มะ ๙๒๕, ๙๒๙ กามโยคะ ๘๕ กมั มันตวิบตั ิ ๗๕๒ กามราคะ ๗๒๕, ๑๑๐๔, ๑๑๐๖ กมั มันติกถา ๑๐๕๗, ๑๐๖๗ กามวิตก ๑๘๖, ๘๙๗ กมั มาสธมั มะ ๔๕๐, ๔๗๓, ๖๒๘, ๖๖๖ กามสญั ญา ๑๘๖, ๔๓๒, ๖๖๖, ๖๗๙ กัมมปู จยกถา ๑๐๗๘ กามสุข ๑๙๑, ๖๓๖, ๖๘๗ กัลยาณธรรม ๘๖ กามสุขัลลกิ านุโยค ๓๐๐ กัลยาณปญั ญา ๘๖ กามสตู ร ๙๐๘ กลั ยาณมิตตตา ๑๘๗ กามาวจร ๕๗๔, ๙๗๗, ๙๗๘, ๙๘๘ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1163 5/4/18 2:29 PM

1164 สารบาญค้นค�ำ กามาวจรจติ ๗๔๕, ๙๘๑ การงานทีใ่ หญ่แตม่ ีผลนอ้ ย ๖๕๗ กามาวจรภมู ิ ๑๒๗ การงานทใ่ี หญม่ ีผลมาก ๖๕๗ กามาสวะ ๑๓๙ การเจริญฌาน ๖๘๑ กาเมสนา ๙๐๑ การเจรญิ มรรค ๑๐๖๒ กาย ๑๔๗, ๑๔๘, ๕๕๑, การโจทฟอ้ ง ๓๙๑ ๕๖๓, ๖๓๐, ๗๖๕, ๘๖๓, การณปาลี ๘๑๔ ๘๗๗, ๙๐๙, ๙๑๔, ๙๑๕, ๙๘๕ การไดว้ ิมาน ๙๑๑ กายกัมมนั ตกิ ถา ๑๐๖๑ การได้อัตตภาพ ๔ อย่าง ๗๘๓ กายคตาสติ ๙๔, ๙๖, ๖๗๖, ๗๒๒ การตรัสรู้ ๘๙๖ กายคตาสติ ทำ� ให้ไดอ้ ะไรบา้ ง ๙๔ การตรสั ร้โู ดยล�ำดบั ๑๐๓๔ กายคตาสตสิ ูตร ๖๗๖ การตรสั รูส้ จั จะ ๖๕๓ กายเดอื ดรอ้ น อยา่ ให้จิตเดอื ดร้อน ๑๙๖ การตอบปัญหา ๔ อย่าง ๗๖๕ กายทุจจรติ ๙๔, ๑๘๖ การตง้ั สต ิ ๑๐๓๐ กายวญิ ญตั ิ ๑๐๘๐ การตัง้ อยู่ ในเจโตวิมุติ ๕๗๘ กายสมาจาร ๔๗๒ การถวายทาน ๘๖๔ กายสกั ขี ๖๒๒, ๗๓๒, ๘๖๘, ๑๐๒๑ การถอนตัวในขนั ธ์ ๕ ๖๗๐ กายสังขาร ๕๘๒, ๗๘๓ การถึงสรณะ ๘๙๓ กายสจุ ริต ๙๔, ๑๘๖ การถอื ศาสนา ๔๔๔ การกระเดียด ๓๗๑ การถูกจองจ�ำ ๑๔๕ การเกิดในภพ ๕๗๗ การถูกตามตัว ๑๔๕ การขดั เกลากเิ ลส ๕๓๒ การถูกทวง ๑๔๕ การเขา้ เจโตวิมุติ ๕๗๘ การทำ� นา ๖๕๗ การเขา้ สญั ญาเวทยิตนโิ รธสมาบัติ ๕๘๒ การท�ำให้มาก ๕๘๒ การครองเรือน ๖๕๗ การนอน ๔ ๗๙๒ การควบคุมการกอ่ สร้าง ๓๗๙ การนับจ�ำนวนจติ ๙๘๓ การคอน ๓๗๑ การบน ๔๑๐ การคา้ ๖๕๗ การบรรลุความจรงิ ๖๕๔ การค้าขายทอ่ี บุ าสกไมค่ วรทำ� ๑๐๗, ๘๑๓ การบวช ๖๕๗, ๙๐๗ การงานทีน่ ้อย มผี ลนอ้ ย ๖๕๗ การบัญญัติบคุ คล ๕๐๔, ๑๐๑๘ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1164 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1165 การบัญญัติสิกขาบท ๒๑๗ การสะพาย ๓๗๑ การบัญญัติอายตนะ ๕๐๓ การสะสมกรรม ๑๐๗๘ การบำ� เพญ็ ตบะ ๔๘๘ การสงั คายนาพระธรรมวนิ ยั ๙๕๑ การบชู า ๗๓๐ การส�ำรวมระวังอาสวะทุกชนิด ๗ ๕๒๕ การแบก ๓๗๑ การแสดงฤทธิ์ ๕๐๔ การปฏิบตั จิ ิตใจชน้ั สงู ๖๘๒ การแสวงหา ๑๔๗, ๗๓๐, ๙๐๑ การประชุม ๔๖๙ การแสวงหาไมป่ ระเสรฐิ ๕๕๓ การเป็นอสิ ระ ๑๕๖ การแสวงหาว่า ๒ อย่าง ๕๕๓ การเปลอื ยกาย ๔๓๐ การแสวงหาอันไม่ประเสรฐิ และประเสริฐ การเผชญิ ความกลัว ๕๒๘ ฝ่ายละ ๔ ๗๙๓ การแผจ่ ิต ๖๘๑ การหาม ๓๗๑ การพนนั ๔๐๙ การให้ ๗๓๐ การพยากรณ์ อรหตั ตผล ๕ ๘๐๗ การอนุมาน ๕๔๒ การพิจารณากาย ๔๗๓ การอบรมจติ ๙๒, ๕๖๔ การพจิ ารณาจิต ๔๗๔ การอบรมอินทรยี ์ ๖๙๘ การพิจารณาธรรม ๔๗๔ การอยูใ่ นอ�ำนาจของคนอ่นื ๑๕๖ การพจิ ารณาเวทนา ๔๗๔ การอยปู่ ่าของภิกษุ ๕๔๔ การรกั ษาศีล ๕ ๔๒๗ การอยู่เปน็ สุข ๕ อยา่ ง ๘๐๙ การรักษาสัจจะ ๖๕๓ การอยู่ร่วมกัน ๔ อย่าง ๗๖๗ การรกั ษาสาธารณสมบตั ิ ๑๕๐ การออกจากเจโตวิมตุ ิ ๕๗๘ การรกั ษาอุโบสถ ๘๕๕ การออกจากสญั ญาเวทยติ นโิ รธสมาบตั ิ ๕ ๘๒ การรับขา้ วเปลอื ก ๔๐๙ การออกไปจากกาม ๕๔๑ การรบั เงนิ ทอง ๖๕๒ การอาบน้�ำ ๓๖๓ การรูค้ วามหลดุ พน้ ของผู้อืน่ ๕๐๔ การอปุ สมบท ๓๑๗ การละกเิ ลส ๑๐๘๖ กาล ๔ ๗๘๐ การเลน่ ๔๐๙ กาลเวลา ๙๐๖, ๑๐๗๖ การสมาทานธรรมะ ๕๘๕, ๕๘๖ กาลามโคตร ๗๕๓ การสละ ๗๓๐, ๙๓๒ กาลามะ ๗๔๑ การสอบสวนในตถาคต ๕๘๘ กาลิก ๓๓๘ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1165 5/4/18 2:29 PM

1166 สารบาญค้นค�ำ กาลงิ คะ ๔๖๘, ๖๐๒, ๙๒๒, ๙๕๒ ก�ำลังคือความระลกึ ได้ ๗๘๐ กาลี ๘๗๔ กำ� ลังคือญาติ ๑๘๕ กาลี อุบาสกิ า ๗๒๐ ก�ำลังคือทรัพย์ ๑๘๕ กา้ วลงสู่ครรภ์ ๕๐๓ กำ� ลังคอื บตุ ร ๑๘๕ ก้าวลงสทู่ �ำนองธรรม ๘๓๐ กำ� ลังคือปัญญา ๗๘๐ กาสายะ ๔๙๒ กำ� ลงั คอื รปู ๑๘๕ กาสาวพสั ตร์ ๑๓๓ กำ� ลังคอื ศลี ๑๘๕ กาสาวะ ๑๓๓ ก�ำลงั ในสมาธิ ๘๒๙ กาสี ๒๓๔, ๔๖๙, กำ� ลงั แห่งพระตถาคต ๑๐๓๖ ๖๒๑, ๖๓๗, ๖๔๔, ๙๔๖, ๙๕๙ ก�ำหนดรใู้ จผูอ้ ่ืน ๔๑๕ กาฬี ๕๙๓ กิกิ ๖๓๗, ๙๔๖, ๙๔๗ ก�ำจัดมารพรอ้ มท้ังเสนา ๘๙๖ กงิ่ และใบ ๘๑, ๘๔, ๕๕๖ ก�ำเนดิ ๔ ๕๓๗ กจิ ของสมณะ ๗๔๕ กำ� มือของอาจารย์ ๔๕๘ กิจจาธิกรณ์ ๓๖๐ กำ� ลัง (ใจ) กจิ ที่ควรทำ� กอ่ นของชาวนา ๓ ๗๔๖ พงึ ทราบได้ในเวลามีอนั ตราย ๗๘๘ กจิ ทีค่ วรท�ำก่อนของภิกษุ ๓ ๗๔๖ กำ� ลัง ๑๐๓๖ กิจรีบด่วนของชาวนา ๓ ๗๔๗ ก�ำลัง ๒ ๗๒๓ กิญจนะ คือกิเลสเครอ่ื งกังวล ๕๗๙ กำ� ลงั ๔ ๗๙๓, ๘๖๒ กินตสิ ตู ร ๖๖๓ ก�ำลัง ๕ ของพระตถาคต ๗๙๕, ๙๓๑ กนิ อาหารเลยี มือ ๔๓๐ ก�ำลัง ๕ ของสตรี ๑๘๔ กริ ิยวาที ๖๒๔, ๗๒๕ กำ� ลงั ๗ ๑๓๑, ๑๓๒, ๑๓๒, ๘๓๕ กิริยา ๒๐ ๙๗๘, ๙๘๒, ๙๘๘, ๙๙๒ กำ� ลงั ๘ ๘๕๓ กริ ิยาอัพยากฤต ๑๒๗ กำ� ลงั ของพระขณี าสพ ๑๐ ๘๘๕ กิเลส ๑๐ ๑๖๖ กำ� ลังของพระตถาคต ๖ ๘๒๗ กิเลสโคจฉกะ ๘ คู่ ๑๑๓๕ ก�ำลงั ของพระตถาคต ๑๐ ๕๓๖, ๘๗๔ กเิ ลสชหนกถา ๑๐๘๖ กำ� ลงั ของพระเสขะ ๕ ๗๙๕ กิเลสเป็นเหตุให้เนน่ิ ช้า ๕๔๕ ก�ำลงั คอื การพจิ ารณา ๗๘๐ กเิ ลสสังยตุ ต์ ๗๐๕ ก�ำลังคอื ความเชอ่ื ๗๘๐ กิสะ สงั กิจจโคตร ๕๖๓, ๖๓๒ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1166 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1167 กิสาโคตมี ๗๑๙ กศุ ลธรรมเจริญหรอื เสื่อม ๖๒๑ กีฎาคิริ ๓๕๐, ๖๒๑ กุศลในภูมิ ๔ ๑๐๐๐ กฎี าคริ สิ ตู ร ๖๒๑ กศุ ลมลู ๗๔๓, ๑๐๙๘ กสึ ีลสตู ร ๙๐๖ กุสลกถา ๑๐๘๗ กุกกุฏาราม ๕๙๖, ๘๐๑ กสุ ลจติ ตกถา ๑๐๙๒ กุกกโุ รวาทสูตร ๖๐๔ กุสลจิตตปฏลิ าภกถา ๑๐๗๐ กุกกลุ ะ ๖๘๓ กสุ ลตกิ ะ ๑๑๒๐ กุกกุสนั ธพทุ ธวงศ์ ๙๔๙ กุสลากสุ ลปฏิสันทหนกถา ๑๐๗๓ กุกกฬุ กถา ๑๐๓๓ กสุ ลากสุ ลันตกิ ถา ๑๐๘๐ กฎุ ีดนิ เผา ๒๑๙ กสุ ลาปตี กิ ถา ๑๐๖๓ กฎุ ดี ินล้วน ๒๑๙ กุสาวต ี ๔๖๒, ๔๖๔, ๔๖๕, ๙๕๓ กุณฑลเกสา ๗๑๙ กุสินารา ๓๓๗, ๔๖๐, ๔๖๒, กุณฑลเกสเี ถรยิ าปทาน ๙๔๗ ๔๖๔, ๖๖๓, ๗๕๒, ๙๕๐ กตุ ูหลศาลา ๖๓๒ กูฏทนั ตพราหมณ์ ๔๒๕ กทุ รสุ กะ ๔๙๕ กูฏทนั ตสูตร ๔๒๕ กมุ ภทาสี ๔๓๑ กฏู าคารศาลา ๑๒๓, ๓๗๕, ๙๔๕ กุมภัณฑ์ ๕๑๓ กู้หน้ี ๑๔๕ กมุ าร ๒๙๒ เกณยิ ชฎลิ ๖๔๘ กมุ ารกสั สปเถราปทาน ๙๔๔ เกตมุ ตี ๔๙๖ กุรุ ๔๕๐, ๔๗๓, ๖๒๘, ๖๓๘, ๖๖๖ เกบ็ ของมีคา่ ๒๖๐ กุรุธมั มจริยา ๙๕๒ เก็บจีวร ๒๓๖ กุศล ๙๒, ๙๘๖ เกบ็ บาตร ๒๔๑ กศุ ล ๓ ๖๒๖ เก็บปรวิ าส ๓๕๖ กุศล ๑๐ ๖๒๖ เก็บผา้ ๒๓๗ กุศลกรรมบถ ๔๙๕, ๕๗๓, ๘๘๙ เกบ็ เภสชั ๕ ๒๔๒ กุศลจิต ๒๑ ๙๘๘ เกบ็ มานัตต์ ๓๕๖ กุศลจิต ๙๗๗, ๙๗๙, ๙๘๐, ๙๘๘ เก็บอาหาร ๓๓๖ กุศลเจริญได ้ ๗๒๔ เกบ็ อาหารคา้ งคนื ๓๓๓ กุศลธรรม ๕๐๓, ๙๘๗ เกลือ ๗๔๗ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1167 5/4/18 2:29 PM

1168 สารบาญค้นค�ำ เกวลี ๖๔๘ โกง ๔๐๙ เกวัฏฏสตู ร ๔๓๘ โกฏิคาม ๓๓๔, ๓๓๕, ๔๕๗ เกวียนเกา่ ๔๕๘ โกณฑญั ญพุทธวงศ ์ ๙๔๘ เกษม ๙๐๐ โกณฑญั ญะ ๔๔๖, ๔๔๗ เกสปตุ ตะ ๗๔๑ โกธะ ๑๒๑ เกสีผฝู้ ึกม้า ๗๗๕ โกนศีรษะ ๔๑๘ เกาทัณฑ์ ๒๕๔ โกนศีรษะคนบวช ๓๑๑ เกาะ ๑๓๕ โกนาคมนพทุ ธวงศ์ ๙๔๙ เกาะชายสังฆาฏิ ๘๕ โกมารภจั จ ์ ๓๔๐ เกิด ๒ คร้ัง ๙๐๔ โกรักขัตตยิ ะ ๔๘๔ เกิดจากเทา้ ของพระพรหม ๔๙๘ โกรัพยะ ๖๓๘ เกดิ จากธรรม ๔๙๘ โกลังโกลเอกพีชกี ถา ๑๐๖๙ เกิดจากปากพรหม เป็นพรหมทายาท ๔๙๗ โกลติ ะ ๙๓๗ เกดิ เป็นทกุ ข์ ๘๗๙ โกลยิ กษตั ริย์ ๗๖๗, ๘๐๗ เกียจครา้ น ๙๓, ๗๑๔ โกลยิ ะ ๖๐๔ แก่น ๘๑ โกศล ๒๔๐, ๔๑๖, แก่นไม้ ๘๔, ๕๕๖ ๔๓๙, ๔๔๑, ๔๗๕, แก่นสาร ๘๑, ๘๔ ๕๗๓, ๖๐๘, ๖๓๗, แก้บน ๔๑๐ ๖๔๒, ๖๔๔, ๖๕๒, ๖๕๘, ๖๙๕ แกล้งหาเลส ๒๓๑ โกสลสังยตุ ต์ ๗๐๒ แก้วมณี ๔๙๒ โกสัมพิขนั ธกะ ๓๒๗, ๓๔๕ แก้วอนั ประเสริฐ ๙๐๖ โกสมั พิยสตู ร ๕๘๙ โกกนุท ๖๔๐ โกสัมพี ๒๓๐, ๒๓๓, ๓๔๕, โกกนุทปริพพาชก ๘๘๖ ๔๒๙, ๔๖๒, ๕๘๙, ๖๓๐, ๖๘๑ โกกาลกิ สตู ร ๙๐๘ ไกลจากความเป็นสมณะ ๔๓๐ ขณลยมุหุตตกถา ข ๑๐๙๓ ขณะเกิด ๑๐๗๖ ขณิกกถา ๒๔๐ ๑๐๗๓ ขนเจยี ม PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1168 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1169 ขนตก ๕๒๘ ขอ้ ปฏิบตั ิอนั ชอบของสมณะ ๕๗๒ ข่มจิตของผ้อู นื่ ๑๐๗๙ ขอ้ สอบสวน ๖ ๖๗๑ ขยะ ๒๗๘ ขอ้ เสนอ ๕ ๒๓๒ ขวนขวายนอ้ ย ๖๑๘ ข้ออนุญาตส�ำหรับยามข้าวยาก ๓๓๕ ขวานเกิดมาในปาก ๑๒๒ ขอ้ อา้ งใหญ่ ๔๔๖ ข้อก�ำหนดเด็ดขาด ๑๐๘๗ ขออาหารประณตี ๒๕๑ ขอขมา ๓๐๕, ๓๐๘, ๙๕๗ ขัคควิสาณสูตร ๙๐๓ ขอขมาคฤหสั ถ์ ๓๕๑ ขณั ฑะ ๔๔๖, ๔๔๙ ขอของเกิน ๒๕๓ ขันติ ๔๙๓ ของแกก้ นั อย่างละ ๓ ๑๘๕ ขันติบารมี ๙๒๑ ของเขยี วสด ๒๗๘ ขนั ธ์ ๔ ท่ไี ม่มีรปู ๑๑๑๗ ของเค้ียวของฉนั ๙๗, ๒๖๒ ขันธ์ ๕ ๑๗๓, ๕๑๕, ของที่ยมื เขามา ๕๙๙ ๕๕๑, ๕๖๑, ๕๘๐, ของนอ้ ยที่หาไดง้ ่าย ๖๗๐, ๗๐๕, ๗๙๓, ๑๐๗๗ และไมม่ โี ทษ ๗๖๒, ๙๐๒ ขนั ธ์ ๑๐ ๑๐๖๒ ของบริโภค ๙๗ ขันธกปจุ ฉา ๓๙๙ ของเราแนห่ รอื ๑๕๕ ขนั ธกะ ๒๙๗ ของใสทีค่ วรด่ืม ๓ ๙๒๙ ขันธยมก ๑๐๙๗, ๑๐๙๙ ขอจีวร ๒๓๘ ขันธวารวรรค ๗๐๑ ขอด้าย ๒๔๒ ขันธสงเคราะห์ ๑๐๑๗ ขอ้ น่าเล่ือมใส ๑๕ ขอ้ ๕๐๓ ขนั ธสังยตุ ต์ ๗๐๕ ขอ้ ปฏบิ ัติ ๕ ๓๘๒ ขันน้�ำดม่ื ทำ� ด้วยสำ� ริด ๕๘๗ ข้อปฏิบตั ิของเสขะ ๖๙๘ ขบั ร้อง ๓๖๔ ขอ้ ปฏิบัตทิ ีใ่ ห้สำ� เรจ็ ประสงค์ ๔ ๗๖๘ ขาดพรรษา ๓๒๔ ขอ้ ปฏบิ ตั ไิ ม่ผดิ ๓ ๗๓๒ ขานุมัตตะ ๔๒๕ ขอ้ ปฏบิ ัตไิ มผ่ ดิ ของผ้รู ิเร่มิ ขา่ ย ๘๙๖ เพ่ือทำ� อาสวะให้สน้ิ ๔ ๗๖๙ ข่ายแห่งความเห็น ๔๑๓ ขอ้ ปฏิบตั สิ ำ� หรบั ภิกษุผูอ้ ยูป่ ่า ๑๗ ๖๒๐ ขา้ วสาลี ๔๙๙ ขอ้ ปฏบิ ตั ิใหถ้ งึ ความดับกายของตน ๕๘๐ ข้าศึกภายใน ๘๕ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1169 5/4/18 2:29 PM

1170 สารบาญค้นค�ำ ขฑิ ฑาปโทสิกะ ๔๘๖ เขมะ ๘๖๙ ขี้เถ้าโรยศีรษะ ๔๑๘ เขมงั กระ ๔๔๖ ขนึ้ ต้นไม้ ๓๗๒ เขมา ๗๑๘, ๗๒๙, ๙๔๕, ๙๔๖ ขึ้นสทู่ ่ีสงู มองดคู นขา้ งล่าง ๑๓๗ เขมาเถรยิ าปทาน ๙๔๖ ขุชชโสภติ ะ ๓๙๗ เขมิยะ ๖๕๑ ขุชชุตตรา ๗๒๐, ๗๒๙ เข้ากันไดโ้ ดยธาตุ ๑๖๗ ขดุ ดนิ ๒๔๖ เขาควายดดู ๓๓๒ ขุททกปาฐะ ๘๙๓ เขาคิชฌกูฏ ๓๒๘, ๔๘๗ ขุททกวัตถขุ ันธกะ ๓๖๒, ๓๖๓ เขา้ บ้านในเวลาวกิ าล ๒๖๐ ขนุ คลงั แก้ว ๔๙๒ เข้าพรรษา ๒ ๗๒๓ ขุนพลแก้ว ๔๙๒ เข้าสกลุ ๘๐๙ ขุมทรพั ย์คือบญุ ๘๙๔ เขา้ สมาบตั ิ ๗๓๐ เขณยิ เศรษฐี ๗๔๒ เขยี่ ไขข่ งั ๕๕๙ เขมวตนี คร ๔๔๗ แขง่ ดี ๖๔๔ ค คงคา ๒๑๗, ๕๔๙, ๕๖๐, ๙๕๖ คนไข้ ๘๑๐ คณกโมคคัลลานพราหมณ์ ๖๖๗ คนไข้ ๓ ประเภท ๗๓๓ คณกโมคคัลลานสตู ร ๖๖๗ คนไขท้ ่พี ยาบาลยาก ๑๐๑, ๘๑๐ คติ ๕ ๕๓๗, ๘๖๙, ๑๐๕๔ และพยาบาลง่าย ๑๖๑ คติ ๙๒๕, ๙๒๘ คนคอ่ ม ๑๔๕ คติของคนท่ที �ำกรรม คนจน ๑๔๕ ซ่ึงต้องปกปดิ (กรรมชัว่ ) ๗๒๔ คนจน (ทางธรรม) ๗๕๙ คตขิ องบุรุษ ๗ ๘๔๓ คนฉลาด ๑๘๕ คติของพราหมณ์ ๙๐๖ คนช้ันปกครอง ๗๙๑ คตขิ องสตั บรุ ุษ ๖๗๑ คนชั่ว ๑๑๔ คตขิ องอสตั บุรุษ ๖๗๑ คนดี ๗๙๑ คนเขลา ๑๕๕ คนดงี าม PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1170 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1171 คนต้องการนำ้� มัน ๖๘๐ คนมีจิตเปรียบด้วยแผล ๗๓๔ คนตาบอด ๖๕๓, ๗๓๕ คนมีจิตเปรยี บด้วยเพชร ๗๓๔ คนตาบอดจงู คนตาบอด ๖๕๘ คนมีจติ เปรยี บดว้ ยสายฟา้ ๗๓๔ คนตาบอดแตก่ ำ� เนดิ ๖๓๐ คนมีตาข้างเดียว ๗๓๕ คนตาย ๕๗๘ คนมตี าดี ๖๘๓ คนถอ่ ย ๙๐๔ คนมตี าท้ังสองขา้ ง ๗๓๕ คนถูกยิงด้วยลกู ศร ๖๑๓, ๖๖๐ คนมีปญั ญา ๑๓๖ คนทำ� นา ๔๑๔ คนมปี ัญญาทราม ๙๑๘ คนทีเ่ กิดมาเพือ่ ประโยชน์ ๑๑๔ คนมปี ญั ญาหนาแน่น ๗๓๖ คนทค่ี วรเกลยี ด ๗๓๕ คนมปี ญั ญาเหมอื นชายพก ๗๓๕ คนที่ควรคบ ๗๓๕ คนมศี รทั ธา ๗๓๗ คนทีค่ วรคบอยา่ งสักการะเคารพ ๗๓๕ คนยืนบนยอดเขา ๖๘๐ คนทคี่ วรวางเฉย ๗๓๕ คนยนื อยู่เชงิ เขา ๖๘๐ คนท่ีต้องการแกน่ ไม้ ๕๖๒ คนเลว ๙๐๔ คนทถ่ี งึ ฝ่ัง ๘๙๕ คนเลย้ี งโค ๕๔๖, ๕๕๙, ๕๖๐, ๘๙๕ คนทไี่ ม่ควรคบ ๗๓๔ คนเลี้ยงช้าง ๙๖๓ คนเทียบด้วยม้า ๗๕๖ คบกัลยาณมติ ร ๖๒๑ คนธรรพ์ ๔๖๖, ๕๑๓, ๗๖๔ คบหญา้ ๕๔๙ คนเป็นโรคเรอื้ น ๖๒๙ คมกิ วัตร ๑๖๒, ๓๘๖ คนเป่าสงั ข์ ๔๗๘ คยา ๕๓๑ คนพยาบาล ๑๐๒ คยากัสสป ๓๐๒ คนพยาบาลไขท้ ่ดี ี และไม่ดี ๑๐๒, ๘๑๐ ครุธรรม ๘ ๑๒๔, ๘๕๖ คนพาล ๑๓๖, ๑๕๕ ครูท้ัง ๖ ๔๑๔, ๕๖๖ คนพาลมีการเพง่ โทษผู้อ่นื เป็นกำ� ลงั ๘๕๓ คฤหบดี ประสงคท์ รพั ย์ ๘๒๕ คนพดู ด้วยปัญญามอี านสิ งส์ ๕ ๑๐๘ คฤหบดีทะเลาะกัน ๗๒๕ คนพดู มากมโี ทษ ๕ ๑๐๘ คฤหปตานี ๗๒๐ คนพูดหวาน ๗๓๕ คฤหัสถ์เปน็ พระอรหันต ์ ๑๐๔๐ คนพดู หอม ๗๓๕ คฤหัสถผ์ ู้นุง่ ผ้าขาว ๖๙๒ คนพูดเหมน็ ๗๓๕ คลื่น ๗๗๗ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1171 5/4/18 2:29 PM

1172 สารบาญค้นค�ำ ควรเจริญความตรึก ความเกิด ๔๑๓ ในการไม่เบียดเบยี น ๘๓๓ ความเกิด ความดับ แหง่ ทกุ ข์ ๑๕๒ ควรเจริญความตรึกในการไมพ่ ยาบาท ๘๓๓ ความเกดิ ขนึ้ แหง่ ตัณหา ๔ ๙๐๒ ควรเจรญิ ความตรกึ ความเกยี จครา้ น ๘ ๘๖๐ ในการออกจากกาม ๘๓๓ ความแกล้วกลา้ ๔ ๕๓๖ ควรเจรญิ ธรรม ๓ ๘๓๓ ความแกแ่ ละความตาย ๘๙๕ ควรเจรญิ ธรรม ๖ ๘๓๔ ความขอ้ ง ๘๒๐ ควรเจริญปญั ญา ๘๓๓ ความคดทางกาย วาจา ใจ ๗๓๒ ควรเจริญเมตตา ๘๓๓ ความคลุกคลี ๘๘๑ ควรเจรญิ สกิ ขา ๓ ๘๓๒ ความคิดนึก ๕๔๖ ควรเจรญิ สจุ ริต ๓ ๘๓๓ ความคดิ ประทุษร้าย ควรเจริญอสภุ ะ ๘๓๓ เกิดจากความคดิ ประทุษร้าย ๗๙๑ ควรฉลาดในเรือ่ งจิตของตน ๑๑๘ ความคิดประทษุ รา้ ยเกิดจากความรกั ๗๙๐ ควรต้งั ความกำ� หนดหมายวา่ ความจน ๑๔๕ เป็นทกุ ข์ ในสังขารท้งั ปวง ๘๓๒ ความจนเปน็ ทกุ ข์ในโลก ๑๔๕, ๘๒๓ ควรตัง้ ความกำ� หนดหมายว่า ความเจริญ ๓ ๙๑, ๗๓๘ ไมใ่ ชต่ นในธรรมทัง้ ปวง ๘๓๒ ความเจริญ ๑๐ ๘๘๒ ควรตั้งความก�ำหนดหมายว่า ความเจริญในกุศลธรรม ๑๑๘ ไม่เท่ียงในสงั ขารทั้งปวง ๘๓๒ ความชั่ว ๘๙๘ ควรพจิ ารณาฐานะ ๕ เนือง ๆ ๘๐๒ ความชนื่ ชม ๒๐๖ ควรละตัณหา ๓ ๘๓๒ ความดับทุกข์ ๑๐๓๕ ควรละภพ ๓ ๘๓๒ ความดบั ภพ ๖๑๐, ๘๗๒ ควรละมานะ ๓ ๘๓๒ ความดบั ศีลอันเป็นอกศุ ลและกุศล ๖๓๕ ควรส้องเสพและไมค่ วรส้องเสพ ๘๘๘ ความดบั แห่งกายของตน ๕๘๐ ควรเสพ ๖๗๓ ความดับแห่งความด�ำริอนั เป็นกศุ ล ๖๓๕ ควาญชา้ ง ๙๕๕ ความดบั แหง่ ความดำ� ริอนั เป็นอกศุ ล ๖๓๕ ความกลวั ๕๒๗, ๕๒๘ ความดับแห่งศีลทเี่ ป็นกุศล ๖๓๕ ความกำ� หนดหมาย ๑๐ ๘๗๘ ความดบั แห่งศีลทเี่ ป็นอกศุ ล ๖๓๕ ความเกษม ๘๖๙ ความดับแห่งอนบุ พุ พสังขาร ๑๘๐ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1172 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1173 ความดำ� ริอันเปน็ อกุศลและกุศล ๖๓๕ ความฟุ้งสรา้ น ๗๕๔, ๙๓๔ ความดี ๘๙๘ ความมคี วามเป็น ๔๑๓ ความตรึก ๔๗๑ ความไมป่ ระมาท ๑๓๕, ๑๓๘, ความตรึกทีล่ ะเอยี ดออ่ น ๘๙๗ ๑๔๓, ๑๔๔, ๘๒๕ ความตงั้ อยแู่ หง่ จิต ๑๐๓๓ ความไม่มโี รค ๖๓๐ ความตาย ๑๔๙, ๑๐๕๓ ความไม่รู้ ๑๐๓๒ ความถือตวั ๗๕๔ ความไม่สงบแหง่ จิต ๗๑๔ ความทะยานอยาก ๔๑๓ ความไม่สะอาดทางกาย วาจา ใจ ๘๘๙ ความทุกข์โดยเฉพาะของสตรี ๑๘๓ ความไมเ่ สื่อมของภิกษุ ๘๒๘, ๘๓๘ ความบริสทุ ธ์ิ ๑๕๖, ๙๐๙ ความยดึ มน่ั ๔๑๓ ความบรสิ ทุ ธิ์แห่งทักษณิ า ๔ ๖๙๐, ๗๗๐ ความรกั เกดิ จากความคดิ ประทษุ รา้ ย ๗๙๑ ความบริสุทธ์ิแหง่ บิณฑบาต ๖๙๖ ความรกั เกิดจากความรัก ๗๙๐ ความเป็นของปฏกิ ลู ๗๙๘ ความร�ำคาญใจ ๗๕๔ ความเป็นผู้แกล้วกลา้ ๔ อยา่ ง ความรู้ ๒๐๐ ประการ ๙๒๘ ของพระตถาคต ๗๕๙ ความรใู้ นทุกข์ ๑๐๓๓ ความเปน็ ผเู้ ห็นแจม่ แจ้งในคุณวเิ ศษ ๘๒๙ ความล�ำเอยี ง ๔ ๗๖๑ ความเปน็ มาของนางภิกษุณี ๓๙๑ ความเล่ือมใส ๔ ๗๖๓ ความเป็นสมณะ ๔๓๐, ๘๘๖ ความเศรา้ โศก ๗๙๘ ความผดิ ๘ ๕๑๖ ความเศร้าหมองของผูบ้ ำ� เพ็ญตบะ ๔๘๙ ความผิดพลาดของคนอื่น ๘๙๕ ความเศรา้ หมองแหง่ จติ ๕ ๗๙๖ ความพ้นไปในโลก ๗๕๐ ความเศร้าหมองแหง่ จติ ๑๑ ๖๘๑ ความพอใจ ๔๗๑ ความสงบระงับ ๖ ๑๗๙ ความพอใจของกาม ๕๔๑ ความสงบแห่งจติ ๗๑๔ ความพอใจในโลก ๗๕๐ ความสงสยั ๖๘๑, ๑๐๓๒ ความพอใจแบบชาวบ้าน ๕๔๘ ความสงสัยทงั้ ปวงของพราหมณ์ ความเพียร ๙๓, ๘๐๒ ยอ่ มส้นิ ไป ๘๙๖ ความเพียร เพอื่ ความบรสิ ทุ ธ์ิ ๔ ๗๘๙ ความสงดั ๙๓๒ ความเพียรโดยฐานะ ๓ ๗๓๘ ความสมบรู ณ์ดว้ ยศลี ๘๔, ๕๕๖ ความไพบลู บริบรู ณ์ แหง่ ปญั ญา ๘๔๗ ความสมบูรณ์ดว้ ยสมาธิ ๘๔, ๕๕๖ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1173 5/4/18 2:29 PM

1174 สารบาญค้นค�ำ ความสะอาด ๗๕๒ ความเหน็ ผดิ ๗๕๔ ความสะอาด ความไหลมาแห่งบุญ ๗๖๖, ๗๖๗ พงึ ทราบได้ด้วยการสนทนา ๗๘๘ ความไหลมาแห่งบุญ ๘ ๘๕๕ ความสำ� เรจ็ ๕๓๔ ความไหลมาแหง่ บุญกศุ ล ๕ ๘๐๑ ความสำ� เรจ็ ลว่ งสว่ น ๘๙๐ ความอศั จรรย์ ๔ อยา่ ง เพราะ ความส้ินไปแหง่ อาสวะ ๘๖๖ ความปรากฏแหง่ พระตถาคต ความสขุ ๑๙๐, ๗๙๘ อรหันตสัมมาสมั พุทธเจ้า ๗๗๗ ความสขุ ทีเ่ ป็นไปเพ่อื นิพพาน ๕๐๘ ความอศั จรรย์ ๔ อย่าง ความสุขในพระพทุ ธศาสนา ๑๙๐ ในพระเจ้าจกั รพรรดิ ๗๗๘ ความสูญ ๒ ๑๐๘๖ ความอศั จรรย์ ๔ อย่างในพระอานนท์ ๗๗๘ ความเส่ือม ๙๑, ๖๓๙, ๑๐๒๗ ความอศั จรรย์ ๘ ความเส่ือม ๕ ๘๑๑ ของมหาสมุทร ความเสื่อมของภิกษผุ ู้เปน็ เสขะ ๘๐๗ เปรียบดว้ ยพระธรรมวินัย ๓๙๐, ๘๕๐ ความเสือ่ มของมนษุ ย์และบ้านเมือง ๗๓๙ ความอศั จรรยข์ องพระโพธสิ ตั ว์ ๖๗๘ ความเสื่อมทีเ่ ลวรา้ ย ๙๑ ความอ่นุ ใจ ๔ ๗๔๒ ความเสอื่ มในกศุ ลธรรม ๑๑๗, ๘๓๐ คว�ำ่ บาตร ๓๖๘, ๘๖๑ ความเสื่อมในธรรมวนิ ัย ๘๘๔ ควำ่� หนา้ กิน ๑๙๗ ความเสื่อมแห่งไตรเวท ๔๔๓ คหปตคั คิ ๘๔๐ ความเสอ่ื มแหง่ ภกิ ษุผ้ยู งั ศกึ ษา ๘๖๐ คหปติกา ๓๓๖ ความหยดุ อยูใ่ นกศุ ลธรรม ๑๑๗ คหปตริ ตั นะ ๔๙๒ ความหลดุ พน้ แห่งใจ ๘๔ คหัฏฐกสูตร ๙๐๙ ความหวัง ๗๒๙, ๘๘๐ คคั ครา ๔๒๑, ๕๑๗, ๕๙๔ ความหวงั ๑๗ ๕๓๐ คัคคะ ๓๕๘ ความหวงั ของภกิ ษุ ๕๓๐ คันถโคจฉกะ ๖ คู่ ๑๑๓๑ ความหวิ เป็นโรคอย่างย่ิง ๘๙๖ คนั ธชาตกิ ถา ๑๐๘๕ ความเหน็ ๑๐๗๕ คนั ธัพพกายสังยุตต์ ๗๐๕ ความเหน็ ปรารภเบอ้ื งต้น ๑๘ ๔๑๐ ค้าขาย ๔๐๙ ความเห็นปรารภเบื้องปลาย ๔๔ ๔๑๒ ค้าขายน�ำ้ เมา ๑๐๘ ความเหน็ ปรารภส่วนสดุ เบือ้ งปลาย ๖๖๒ ค้าขายเน้ือสัตว์ ๑๐๘ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1174 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1175 คา้ ขายยาพิษ ๑๐๘ คุณลักษณะของศาสดา ๖๘๖ ค้าขายศสั ตรา ๑๐๗ คุณสมบตั ิ ๕ ค้าขายสง่ิ มชี ีวิต ๑๐๗ ของภกิ ษผุ ู้ควรเปน็ อปุ ชั ฌาย์ ๓๐๘ คาถา ๖๕๗ คุณสมบตั ิ ๖ คาถาสงั คณิกะ ๔๐๐ ของภิกษผุ ู้ควรเปน็ อุปชั ฌาย ์ ๙๘, ๓๐๘ คามณสิ ังยุตต์ ๗๐๗ คุณสมบตั ิ ๘ ประการของยัญ ๔๒๖ คารวะ ๗ ๘๓๘, ๘๔๖ คุณสมบตั ิของคนเลีย้ งโค ๕๕๙, ๘๙๑ ค�ำขอ ๘ ประการของนางวสิ าขา ๓๔๑ คณุ สมบัติของพระพรหม ๔๔๓ ค�ำใดจรงิ ๖๐๗ คณุ สมบตั ิของพระวนิ ยั ธร ๗ ๘๔๗ ค�ำใดไมจ่ ริง ๖๐๗ คุณสมบตั ขิ องพราหมณ์ปุโรหิต ๔ ๔๒๖ คำ� ตน้ กับค�ำทา้ ยไมต่ อ่ กนั ๖๐๒ คุณสมบตั ิของภกิ ษุผูแ้ สดงอาหาร ๓๘๐ ค�ำเวยยากรณ์ ๖๒๓ คนุ ธา ๖๔๐ คำ� สอนสว่ นใหญ่คอื อะไร ๕๖๑ คุม้ ครองทวาร ๕๙๗ คำ� เหยยี ดหยาม ๒๑๗ คบู้ ลั ลงก์ ๖๑๑ คำ� อธบิ ายเรือ่ งคมั ภรี ป์ ัฏฐาน ๑๑๑๓ เคราะห ์ ๘๙๖ คำ� อธิบายเรื่องจิตเกิด ๙๗๗ เคารพธรรม ๒๐๔ ค�ำอธิบายเรอ่ื งรปู ๙๙๗ เครื่องกระทำ� ให้ ”มนี มิ ติ „ ๕๘๐ คิชฌกฏู ๔๕๕, ๔๖๗, ๕๑๓, เครือ่ งกัน้ จิต ๙๐๐ ๕๕๖, ๖๒๗, ๖๙๒, ๙๑๕ เคร่อื งแคะหู ๓๗๐ คิดในกศุ ลธรรม ๕๓๒ เครื่องทา ๔๐๙ คิดใหด้ กี ่อนแล้วจงึ ตอบ ๖๐๓ เครื่องท�ำให้ ”มีประมาณ„ ๕๗๙ คณุ ของความดี ๕๔๖ เครื่องน�ำความอาฆาตออก ๑๐ ๑๑๖, ๘๖๖ คุณของธรรมะ ๒ ๗๒๒ เคร่อื งประกอบสัตว์ ไวใ้ นภพ ๔ ๗๖๐ คณุ ของพระพุทธเจ้า ๘ ๔๖๗ เครอ่ื งประดบั ๓๖๓ คุณธรรมของพราหมณ์ ๘๑๔ เคร่ืองปนู อน ๑๕๑ คณุ ธรรมของภิกษุ ๑๑ ๕๕๙ เคร่อื งผกู มดั จิต ๕๔๒, ๕๔๓ คุณธรรมที่ทำ� ใหม้ นตแ์ มท้ ไี่ ม่ท่องบน่ เครือ่ งยอ้ ม ๔๐๙ ยังคงแจม่ แจง้ ๘๑๔ เครอื่ งร้อยรดั ๙๐๐ คุณพระรตั นตรยั ๙๐๕ เครอ่ื งลงโทษ ๗๒๒ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1175 5/4/18 2:29 PM

1176 สารบาญค้นค�ำ เครื่องเศรา้ หมองของเงนิ ทอง ๗๔๘ โคตวั ผู้ ๕๖๐ เคร่ืองเศรา้ หมองของสมณพราหมณ์ ๗๖๖ เครื่องสะบัดมีดโกน ๓๗๐ โคตัวเมยี ๓๒๙ เคร่อื งหมาย ๕ ๕๔๗ โคถกึ ๔ ๕๖๐, ๗๗๕ เคีย่ วน�้ำมนั ๓๓๒ โคนิสาทกิ า ๓๓๖ แคฝอย ๔๔๖ โคบาล ๙๓๙ โคกลุ กิ ะ ๑๐๒๔, ๑๐๙๕ โคปกโมคคลั ลานพราหมณ์ ๖๖๘ โคดมมหามุนี ๙๔๓ โคปกโมคคัลลานสูตร ๖๖๘ โคตมกเจดยี ์ ๒๓๖ โคปาลอโุ บสถ ๗๔๓ โคตมพทุ ธวงศ์ ๙๔๙ โครกั ขกรรม ๖๕๕ โคตมะ ๔๔๘ โคลิสสานิ ๖๒๐ โคตรภู ๘๖๓, ๘๗๓, ๑๐๑๙ โคลสิ สานิสตู ร ๖๒๐ โคตรภู (สงฆ)์ ๖๙๐ โคสาล ๕๖๓ โคตรภูญาณ ๙๒๗ โคสงิ คสาลวัน ๕๕๗, ๕๕๘ ฆ ฆฏกิ ารสตู ร ๖๓๗ ฆ่าสัตว์อุทิศพระตถาคต ๖๐๐ ฆฏิการะ ๖๓๗ โฆฏมุขพราหมณ์ ๖๕๑ ฆ่าพระอรหันต์ ๑๐๘๑ โฆฏมุขสูตร ๖๕๑ ฆา่ มนุษย์ ๒๒๒ โฆสติ าราม ๒๓๐, ฆา่ สตั ว ์ ๒๕๖, ๔๐๘ ๒๓๓, ๔๒๙, ฆ่าสตั ว์ไม่เจริญ ๘๒๐ ๕๘๙, ๖๓๐, ๖๘๑ งว้ นดนิ ง ๕๕๐, ๗๗๕ งามในเบอ้ื งตน้ ๔๙๘ งูพษิ ๗๙๖ ท่ามกลาง และทีส่ ดุ ๒๕๘ เงิน ๘๙, ๔๙๖ เง้ือมือจะท�ำรา้ ย PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1176 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1177 จ จงกรม ๓๖๖ จนั ทกิ าบุตร ๘๖๕ จตุตถฌาน ๘๔, ๑๘๐ จบั ต้องกายหญิง ๒๒๗ จตุตถปาราชกิ กณั ฑ์ ๒๑๖, ๒๒๓ จัมปา ๓๔๓, ๔๒๑, จตรุ ังคินีเสนา ๔๖๕ ๔๖๒, ๔๖๙, ๕๑๗, ๕๙๔ จรณะ ๔๑๙, ๕๙๘ จัมเปยยกนาคราช ๙๕๕ จระเข้ ๗๗๗, ๙๖๐ จมั เปยยกะ ๙๖๓ จริยา ๙๒๖, ๙๓๓, ๙๓๕, ๙๔๒ จัมเปยยขนั ธกะ ๓๒๗, ๓๔๓ จริยา ๘ ๙๓๓ จมั เปยยจริยา ๙๕๕ จริยาปิฎก ๙๔๒, ๙๕๐ จมั มขนั ธกะ ๓๒๗, ๓๒๘ จอบและตะกร้า ๔๑๙ จาคสมั ปทา ๑๑๓ จอมปลวก ๕๕๑ จาคะ ๑๖๐, ๕๑๖, ๖๕๗, ๖๗๗ จกั กรัตนะ ๔๙๒ จาตุมมหาราช ๔๖๖, ๕๗๓ จกั กวัตติสตู ร ๔๘๒, ๔๙๒ จาตุมสตู ร ๖๑๘ จกั บงั เกดิ ๔๙๖ จาตมุ า ๖๑๘ จักร ๔ ๗๖๓ จำ� พรรษา ๓๒๕ จกั ร แก้ว ๔๙๒ จิ้งจอก ๙๕๔ จักษุ ๓ ๙๐๑, ๑๐๓๘ จญิ จมาณวกิ า ๙๓๙ จงั กพี ราหมณ์ ๖๕๒, ๖๕๖ จิต ๑๖๖, ๔๒๙, ๖๘๗, จงั กีสตู ร ๖๕๒ ๙๗๒, ๑๐๕๓, ๑๐๖๐ จณั ฑกาลีภิกษณุ ี ๒๗๒, ๒๘๐, จิต ๗ ๑๗๒, ๑๗๙ ๒๘๓, ๒๘๖, ๒๙๑ จิต ๙ ลักษณะ ๗๑๔ จณั ฑปัชโชต ๖๖๘ จติ ๑๐ ๗๑๕ จัณฑาล ๙๕๖, ๙๕๗ จติ ๘๙ ชนดิ ๙๘๐, ๙๘๑ จดั การทางเศรษฐกิจ ๔๒๕ จิต มโน วิญญาณ ๑๖๖ จันทกุมาร ๙๒๑ จติ กาธาน ๔๖๑ จันทกมุ ารจรยิ า ๙๕๓ จิตของตน ๘๗๗ จนั ทกุมารชาดก ๙๒๑ จิตของบรุ ษุ ๗๑๓ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1177 5/4/18 2:29 PM

1178 สารบาญค้นค�ำ จติ ของหญิง ๗๑๓ จิตทเ่ี ปน็ วิบาก ฝ่ายอรปู าวจร ๔ ๙๙๔ จติ ตคหปติปจุ ฉา ๗๐๗ จิตทฝี่ กึ แล้ว ๑๔๔ จิตตฐติ ิกถา ๑๐๓๓ จิตท่ีฝึกแล้วนำ� สขุ มาให้ ๑๔๔ จิตตยมก ๑๐๙๗, ๑๑๐๗, ๑๑๐๘ จิตในสมาบัติ ๑๐๓๓ จติ ตวปิ ปยตุ ๑๐๕๙ จติ เปรียบเหมือนข้าวเปลือก ๗๑๕ จติ ตวิปปยตุ ตนั ตกิ ถา ๑๐๖๖, ๑๐๗๕ จติ เปล่ียนแปลงเรว็ จนอุปมาได้ยาก ๗๑๕ จติ ตวปิ ลาส ๗๖๖ จติ ผอ่ งใส ๙๒, ๗๑๕ จติ ตวสิ ุทธิ ๕๒๐ จิตผดิ ปกติ ๗๕๐ จติ ตสหภู ๑๒๙ จิตฝ่ายกุศล ๙๗๗ จติ ตสงั ขาร ๕๘๒ จิตฝ่ายอกุศล ๙๗๘ จิตตสัมปทา ๗๕๒ จติ เศร้าหมอง ๕๓๐ จติ ตะ คฤหบดี ๓๕๑, ๔๓๕, ๔๓๗, จติ หลดุ พน้ ๑๐๓๖ ๗๑๙, ๗๒๙, ๘๐๔, ๑๑๑๕ จติ อนั โทษประทษุ ร้าย ๗๑๕ จิตตานปุ รวิ ตั ตตี ิกถา ๑๐๖๔ จินตากวิ ๗๙๒ จิตตารัมมณกถา ๑๐๔๖ จีนวงั สะ ๖๘๑ จิตทว่ั ไป ๙๗๗ จภ้ี ิกษุ ๒๕๔ จติ ท่ีกวัดแกวง่ ๑๔๔ จวี ร ๒๖๒, ๓๔๐, ๓๔๓ จติ ที่กวดั แกวง่ ดน้ิ รนนน้ั ดดั ให้ตรงได้ ๑๔๔ จวี ร ๓ ผนื ๓๔๑ จติ ทีค่ มุ้ ครอง ๑๔๔ จีวรขนั ธกะ ๓๒๗, ๓๔๐ จิตทค่ี ุม้ ครองแลว้ น�ำสุขมาให ้ ๑๔๔ จวี รวิเวก ๗๔๗ จติ ท่ตี ้งั ไว้ชอบ ๑๔๘ จุตูปปาตญาณ ๔๑๕, ๕๓๖, จิตทีต่ ัง้ ไวผ้ ิด ๑๔๗ ๕๗๑, ๕๙๘, ๕๙๙, ๗๔๙ จิตทเ่ี ป็นกลาง ๆ ๙๗๘ จุนทสตู ร ๙๐๔ จติ ท่ีเป็นกริ ิยา ฝา่ ยกามาวจร ๑๑ ๙๙๕ จนุ ทะ กมั มารบุตร ๔๐๖, ๕๑๔, จติ ที่เปน็ กริ ิยา ฝ่ายรูปาวจร ๕ ๙๙๖ ๘๘๙, ๘๙๙, ๙๐๔ จิตที่เปน็ กริ ิยา ฝ่ายอรปู าวจร ๔ ๙๙๖ จุนทรี าชกุมารี ๗๙๘ จิตทเ่ี ปน็ วบิ าก ฝ่ายกามาวจร ๑๖ ๙๙๒ จุลลกเสฏฐชิ าดก ๙๑๗ จิตทเี่ ปน็ วบิ าก ฝ่ายรูปาวจร ๕ ๙๙๔ จุลลวรรค ๒๑๕ จติ ที่เปน็ วิบาก ฝ่ายโลกุตตระ ๔ ๙๙๔ จูฬกัมมวิภังคสตู ร ๖๘๕ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1178 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1179 จูฬโคปาลสูตร ๕๖๐ เจตสกิ ๕๒ ๙๘๘ จูฬโคสงิ คสาลสูตร ๕๕๗ เจตสกิ กถา ๑๐๕๑ จูฬตัณหาสังขยสูตร ๕๖๗ เจตสกิ ธรรม ๑๐๕๑ จูฬทกุ ขกั ขันธสูตร ๕๔๑ เจตโส วกิ เขปะ ๑๘๗ จูฬธัมมสมาทานสูตร ๕๘๕ เจตโสวนิ พิ ันธะ ๕ ๘๗๐ จฬู นิทเทส ๙๒๔ เจติยวาทะ ๑๐๒๔ จูฬปุณณมสตู ร ๖๗๐ เจโตขีลสตู ร ๕๔๒ จูฬโพธิจรยิ า ๙๕๕ เจโตขลี ะ ๕ ๘๗๐ จูฬโพธิพราหมณ์ ๙๕๕ เจโตปรยิ ญาณ ๔๑๕, ๗๔๙, ๑๐๔๖ จฬู มาลุงกโยวาทสตู ร ๖๑๓ เจโตวิมตุ ิ ๘๖, จฬู ราหุโลวาทสตู ร ๖๑๐, ๖๙๔ ๔๒๘, ๔๓๐, จฬู วัจฉโคตตสตู ร ๖๒๔ ๔๕๕, ๔๙๗, ๕๗๓, จฬู วิยหู สูตร ๙๐๙ ๕๙๙, ๖๑๕, ๗๒๕, ๗๒๘, ๘๑๐ จูฬเวทลั ลสตู ร ๕๘๐ เจโตวมิ ุติ จฬู ศลี ๔๐๘ อันมคี วามไม่มีอะไรเปน็ อารมณ์ ๕๗๙ จูฬสกุลทุ ายิสตู ร ๖๓๖ เจโตวมิ ุตอิ นั มคี วามสญู เป็นอารมณ์ ๕๗๙ จฬู สงคราม ๔๐๐ เจโตวิมุติอนั ไมม่ นี มิ ติ ๕๗๙ จูฬสัจจกสตู ร ๕๖๑ เจโตวิมุตอิ ันไมม่ ีประมาณ ๕๗๙ จฬู สาโรปมสูตร ๕๕๗ เจโตสมถะ ๑๒๐, ๕๓๐, ๗๗๒, ๘๘๐ จฬู สีหนาทสตู ร ๕๓๔ เจรญิ ด้วยญาต ิ ๙๑ จฬู สญุ ญตสตู ร ๖๗๗ เจริญด้วยโภคทรพั ย ์ ๙๑ จฬู หัตถปิ โทปมสูตร ๕๕๔ เจริญท้ังสมถะและวิปสั สนาคกู่ นั ๗๘๓ จฬู อสั สปรุ สูตร ๕๗๑ เจรญิ ธรรม ๑๑ อยา่ ง จฬู นั ตรทกุ ะ ๗ คู่ ๑๑๒๙ เพ่อื ละอุปกิเลส ๑๖ ๘๙๑ เจดยี ์คือพระธรรม ๖๔๕ เจริญธรรมอยา่ งเดียว เจตนา ๑๐๕๓ ชอื่ ว่าเจริญธรรมอย่างอ่ืนอกี มาก ๑๗๒ เจตนา ๗ ๑๗๒ , ๑๗๙ เจริญธรรมะ ๕ อย่าง เจตนาทางกาย วาจา ใจ ๗๘๓ ยอ่ มหวังผลได้ ๒ อยา่ ง ๘๑๐ เจตสิก ๙๗๒, ๑๐๕๑, ๑๐๖๔ เจริญพรหมวหิ าร ๔ ๖๓๙ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1179 5/4/18 2:29 PM

1180 สารบาญค้นค�ำ เจรญิ วิปสั สนา มีสมถะเปน็ หวั หนา้ ๗๘๒ แจกสติปฏั ฐาน ๑๐๑๐ เจริญสตปิ ัฏฐาน ๔ ๘๓๔ แจกสัจจะ ๑๐๐๖ เจรญิ สมถะ มีวิปัสสนาเปน็ หวั หนา้ ๗๘๒ แจกสิกขาบท ๑๐๑๑ เจา้ พืช ๒๑๘ แจกหวั ข้อธรรม ๑๐๑๒ เจ้าลัทธิ ๘๑ แจกอปั ปมญั ญา ๑๐๑๑ เจ้าหนา้ ทท่ี ำ� การสงฆ์ ๓๘๐ แจกอายตนะ ๑๐๐๔ แจกขนั ธ์ ๕ ๑๐๐๓ แจกอิทธิบาท ๑๐๑๐ แจกความเพยี รชอบ ๑๐๑๐ แจกอนิ ทรยี ์ ๑๐๐๗ แจกฌาน ๑๐๑๑ โจทนากณั ฑ์ ๔๐๐ แจกญาณ ๑๐๑๒ โจทภกิ ษุ ๒๕๘ แจกทักษิณา ๖๘๙ โจทอาบัตปิ าราชกิ ๒๓๑ แจกธาต ุ ๑๐๐๕ โจรประกอบด้วยองค์ ๘ ๘๖๑ แจกปฏสิ มั ภิทา ๑๐๑๑ ยอ่ มถงึ ความพินาศ ๘๒๕ แจกปัจจยาการ ๑๐๐๗ โจรประสงค์จะขโมย ๘๕๓ แจกพระบรมสารีริกธาตุ ๙๔๗, ๙๕๐ โจรมอี าวุธเป็นกำ� ลงั ๗๑๕ แจกโพชฌงค์ ๑๐๑๐ ใจเป็นหวั หน้า ๕๔๔ แจกมรรค ๑๐๑๑ ใจเหมือนขนมหวาน ฉ ฉคตกิ ถา ๑๐๕๔ ฉัททันต์ ๙๖๓ ฉฉักกสตู ร ๖๙๔ ฉันทปรพิ พาชก ๗๔๔ ฉลาดในโคจร ๕๖๐ ฉนั ทราคะ ๖๖๕ ฉลาดในฐานะและอฐานะ ๖๗๔ ฉนั ทะ ๘๐๔, ๑๑๑๕ ฉลาดในธาตุ ๖๗๔ ฉนั นาคารกิ ะ ๑๐๒๔ ฉลาดในปฏิจจสมุปบาท ๖๗๔ ฉนั โนวาทสตู ร ๖๙๒ ฉลาดในเร่ืองจติ ๑๑๘, ๑๑๙ ฉันในเวลาวิกาล ๔๐๙ ฉลาดในอายตนะ ๖๗๔ ฉันมื้อเดยี ว ๔๐๙, ๕๔๘ ฉวิโสธนสูตร ๖๗๑ ฉนั แล้วฉนั อีก ๒๕๑ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1180 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1181 ฉันอาหาร ๒๕๐, ๓๖๗ ฉันอกี ๒๕๑ ฉันอาหารทเี่ ก็บไว้คา้ งคืน ๒๕๑ ฉพั พคั คยี ์ ๒๒๑, ๒๒๓, ฉันอาหารทนี่ างภิกษณุ ไี ปแนะให้ ๒๔๙ ๒๓๘, ๒๔๘, ๒๕๐, ฉันอาหารที่มไิ ดร้ ับประเคน ๒๕๒ ๒๕๕, ๒๖๓, ๓๗๕ ฉนั อาหารในเวลาวิกาล ๒๕๑, ๖๑๗ ฉุดคร่าภกิ ษุ ๒๔๗ ช ชฎา ๕๗๒ ชลาพชุ ะ ๕๓๗ ชฎลิ ๓ พน่ี อ้ ง ๓๐๒ ชวนนางภิกษณุ เี ดนิ ทาง ๒๔๙ ชฎิล ผ้บู ูชาไฟ ๑๕๖, ๔๗๙, ๙๕๖ ชวนปญั ญา ๙๓๑ ชวนผหู้ ญงิ เดินทาง ๒๕๗ ชตกุ ัณณี ๙๑๐ ชกั ชวนผ้อู ่ืนเพ่อื ฆา่ สตั ว์ ๘๘๙ ชตเุ ภสชั ๓๓๑ ชนที่ถอื โคตร ๔๑๙ ชกั สะพานเสยี ๗๘๑ ชักสือ่ ๒๒๘, ๔๐๙ ชนบทชายแดน ๓๓๐ ชนั ตาฆรวตั ร ๓๘๘ ชนวสภสตู ร ๔๔๕, ๔๖๖ ชนวสภะ ๔๖๖ ชัมพขุ าทกสังยตุ ต์ ๗๐๗ ชมั พคุ าม ๔๖๐ ชนะความช่ัวด้วยความดี ๕๑๔ ชัยในโลก ๘๕๖ ชมคนที่ควรชม ๗๗๓ ชมเชยพระพทุ ธเจา้ ๒๐๖ ชัยในโลกหน้า ๘๕๖ ช้างแก้ว ๔๙๒ ชมผู้ทค่ี วรติ ๗๕๘ ช้างของพระราชา ๗๗๖, ๘๑๑ ชมพทู วปี ๘๖๔ ชยทศิ ะ ๙๕๗ ชา้ งนาฬาคิรี ๓๘๒ ช่างศรย่างลูกศร ๖๖๒ ชยทสิ จรยิ า ๙๕๗ ชา้ งสงคราม ๖๑๑ ชยเสนราชกมุ าร ๖๗๙, ๖๘๐ ชรามรณกถา ๑๐๗๗ ชา่ งหม้อ ๖๓๗ ชา่ งหูกทอจีวร ๒๔๓ ชรามรณะ ๕๓๓ ชาณุสโสณพิ ราหมณ์ ๔๔๑, ชราสูตร ๙๐๙ ชลชตุ ตมะ ๙๔๓ ๕๒๗, ๕๕๔, ๖๕๘, ๗๒๓, ๗๓๙, ๗๘๖, ๘๒๔, ๘๔๑, ๘๘๘ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1181 5/4/18 2:29 PM

1182 สารบาญค้นค�ำ ชาดก ๙๑๖ ชวี ติ นิ ทรีย ์ ๙๓๔, ๑๐๕๗ ชาติ ๔๕๐, ๕๓๓ ชือ่ ของพระตถาคต ๘๖๑ ชาย ๒ คน ชวนกนั ไปยงั ชนบทเพื่อหาทรพั ย์ ๔๘๐ ช่ือวา่ พราหมณ์ ๘๔๗ ช่ือว่า สมณะ ๘๔๗ ชายเล้ยี งหมู ๔๘๐ ชอ่ื ว่าเปน็ ภกิ ษุ ๘๔๗ ชายหน่มุ หญงิ สาว ๕๔๗ ชาลยิ ปรพิ พาชก ๔๒๘, ๔๒๙ ชอ่ื เสียง ๘๒ ชงู วง (ถอื ตัว) เข้าสสู่ กลุ ๘๔๔ ชาลยิ สตู ร ๔๒๙ ชชู ก ๙๒๒ ชาลยิ ะ ๔๒๙ ชาลี ๙๕๔ เชตวนาราม ๒๓๔, ๒๓๗, ๓๗๕, ๓๗๖, ๔๓๑, ๔๓๗, ๕๒๕, ชาวชนบท ๔๓๖ ๕๒๙, ๕๓๐, ๕๓๒, ๕๓๓, ๕๓๔, ชาวประมง ๙๑๘, ๙๔๐ ชิงจวี ร ๒๔๒ ๕๔๐, ๕๔๒, ๕๔๔, ๕๔๖, ๕๔๗, ๕๔๘, ๕๕๐, ๕๕๑, ๕๕๒, ๕๕๓, ชิงทรัพย์ ๔๐๙ ๕๕๔, ๕๕๖, ๕๕๗, ๕๕๙, ๕๖๘, ชิ้นกระดกู ๕๙๙ ช้นิ เนื้อ ๕๙๙ ๕๗๕, ๕๘๕, ๕๘๖, ๕๘๘, ๕๙๒, ๖๐๘, ๖๑๑, ๖๑๓, ๖๑๕, ๖๒๕, ช้ีทางแก่คนหลงทาง ๑๕๙ ๖๓๖, ๖๔๒, ๖๔๓, ๖๔๔, ๖๕๔, ชีท้ างให้คนไปกรุงราชคฤห์ ๖๖๘ ชเี ปลือย ๒๕๒, ๔๒๙, ๖๐๕, ๖๗๙ ๖๕๗, ๖๖๒, ๖๗๑, ๖๗๒, ๖๗๓, ๖๗๕, ๖๗๖, ๖๗๗, ๖๗๘, ๖๘๐, ชเี ปลอื ยกสั สป ๔๒๙ ๖๘๓, ๖๘๔, ๖๘๖, ๖๙๑, ๖๙๓, ชวี ก โกมารภจั จ์ ๓๔๐, ๓๖๖, ๔๑๔, ๗๑๙, ๘๕๓ ๖๙๔, ๖๙๕, ๗๑๓, ๗๒๒, ๙๓๖ เชตะ ๓๗๕ ชวี โลก ๑๖๐ เช่ียวชาญทางจติ ๖๐๒ ชีวะ ๔๒๘, ๔๒๙, ๔๓๒, ๔๗๗, ๔๗๘ ชีวิต ๘๙๘, ๙๐๘, ๙๐๙, ๙๙๙ โชคลาง ๓๗๓ โชตปิ าลมาณพ ๔๖๘, ๖๓๗, ๙๔๑ ชวี ติ อนั ประเสริฐ ๙๐๕ ใช้นางภิกษณุ ี ๒๓๗, ๒๔๐ ชีวติ นิ ทรยิ กถา ๑๐๕๗ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1182 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1183 ซบเซา ซ ๒๔๑ ซากง ู ๗๑๔ ซื้อขาย ๒๓๘, ๒๓๙ ซากศพ ๘๖๓ ซอื้ จวี ร ๙๖๒ ฌ ฌาน ๔๖๔, ๑๐๘๕ ฌานที่ ๕ ๖๘๒ ฌาน ๔ ๔๓๑, ๖๘๓ ฌานปัจจยั ๑๑๑๕, ๑๑๑๙ ฌาน ๕ ฌานวโิ มกข์ ฌานที่ ๑ ๖๘๓ ฌานสงั กนั ติกถา ๙๓๕ ๔๓๒, ๕๗๗, ฌานสังยุตต์ ๑๐๘๕ ฌานที่ ๒ ๕๘๔, ๖๘๒, ๗๙๗ ฌานันตริกากถา ๗๐๘ ฌานที่ ๓ ๔๑๕, ๔๓๓, ๖๘๒, ๗๙๗ ฌานาทสิ งั กิเลสาทิญาณ ๑๐๘๕ ฌานท่ี ๔ ๔๑๕, ๔๓๓, ๖๘๒, ๗๙๗ ฌายกะ ๕๓๖ ๔๑๕, ๔๓๓, ๖๘๒, ๗๙๗ ๕๐๐ ญ ญัตตจิ ตตุ ถกัมมอปุ สัมปทา ๓๐๖ ญาณทสั สนวสิ ุทธิ ๕๒๐ ญาณ ๙๒๕, ๙๒๖, ญาณทสั สนะ ๘๓, ๘๔, ๙๒๗, ๙๓๔, ๑๐๖๐, ๑๐๖๖ ๙๔, ๔๑๕, ๕๐๙, ญาณ ๔ ๑๐๔๔ ๕๕๖, ๖๘๒, ๘๒๔ ญาณ ๕ ยอ่ มเกิดขึ้นเฉพาะตน ญาณที่ ๗ ๕๙๐ แก่ผ้เู จริญสมาธิ ๗๙๗ ญาณทีท่ ว่ั ไปแก่พระสาวก ๙๒๗ ญาณ ๖ ทม่ี ีเฉพาะแก่พระพุทธเจ้า ๙๒๗ ญาณท่ีรู้จติ ใจของผู้อื่น ๑๐๔๖ ญาณ ๗๓ ๙๒๖ ญาณในการพิจารณา ๙๒๗ ญาณกถา ๑๐๖๕, ๑๐๘๘, ๑๐๘๙ ญาณในการพิจารณา ญาณของเทวดา ๘๒๑ ความเกิด ความเสอ่ื ม ๙๒๗ ญาณจริยา ๙๓๓ ญาณในการเห็นแจ้ง ๙๒๗ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1183 5/4/18 2:29 PM

1184 สารบาญค้นค�ำ ญาณในความต้ังอยแู่ หง่ ธรรม ๙๒๗ ญาณหย่ังรคู้ วามจุติ ๕๐๔ ญาณในความวางเฉยในสงั ขาร ๙๒๗ ญาณอันส�ำเรจ็ ดว้ ยการเจริญสมาธิ ๙๒๗ ญาณเป็นอริยะ ๑๐๓๖ ญาณอันสำ� เรจ็ ด้วยการฟงั ๙๒๖ ญาณรู้ปจั จุบนั ๑๐๔๗ ญาณอันส�ำเร็จด้วยศลี ๙๒๖ ญาณรูผ้ ล ๑๐๔๗ ญาติ ๙๑ ญาณรอู้ นาคต ๑๐๔๗ ญาติพลี ๗๖๘ ญาณวาทะ ๔๘๕ ญายธรรม ๖๕๗, ๘๘๕ ฐานะ ฐ-ฑ ๗๒๐ ฐานะ ๔ ๑๔๙ ฐานะท่ีเป็นไปได้ ๗๒๐, ๘๓๒ ฐานะ ๑๐ ๗๗๖ ฐานะทีเ่ ปน็ ไปไม่ได้ ฐานะ ๕ ทคี่ วรพิจารณาเนือง ๆ ๖๖๑ ฐานะทอี่ าจเปน็ ไปได้ ๖๖๕ ฐานะท่ีใคร ๆ ไมพ่ ึงได้ในโลก ๕ ๑๐๒ ฐานาฐานญาณ ๕๓๖ ๘๐๑ ฑีฆชาณุ ๘๕๖ ด ดอกบวั ๗๖๔, ๘๘๓ ดิรจั ฉาน ๑๐๘๘ ดอกปทมุ ๙๔๓ ดบี ุก ๗๙๖ ดอกไม้ ๘๙๕ ดม่ื สรุ า ๒๕๔ ดอกไม้ของหอม ๔๐๙ ด้นุ ฟนื ถกู ไฟไหม้ ๗๗๓ ดอกอบุ ล ๙๔๖ ดุสิต ๕๗๓ ดบั กาม ๗๒๕ ดูกองทัพ ๒๕๓ ดบั ภพ ๗๒๕ ดูการเล่น ๔๐๙ ดบั วิญญาณ ๔๓๙ ดเู ขารบกนั ๒๕๔ ด่า ๒๔๔, ๘๗๖ ดลู ักษณะแกว้ มณี ๔๐๙ ดาบส ๔ ๔๑๙ เด็กมีการร้องไห้เป็นก�ำลงั ๘๕๓ ดาวดงึ ส์ ๔๖๗, ๕๖๗, ๕๗๓, ๘๔๖, ๘๖๔ เด็กเลก็ ๆ ๖๓๕ ดาวนักษัตร ๔๙๘ เดก็ อ่อน ๖๑๔ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1184 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1185 เดาะกฐิน ๒๘๒, ๓๓๙ เดยี รถีย์ ๓๐๙, ๑๐๒๖ เดนิ ทางไกลรว่ มกบั นางภิกษณุ ี ๒๔๙ เดียรจั ฉาน ๕๓๗ ต ตกจากพระธรรมวินัย ๗๕๘ ตนเองเปน็ ทร่ี กั ยิ่ง ๑๕๘ ตกนรก ๘๓๐ ตบะ ๖๕๗, ๗๔๔, ๘๘๖ ตกลงใจ ๘๗๙ ตบะท่บี รสิ ุทธิ์ ๔๙๐ ตครสขิ ี ๑๖๐ ตบะ ถึงความเป็นยอด ๔๙๐ ตติยฌาน ๘๔, ๑๘๐ ตปสุ สคฤหบดี ๒๙๙, ๗๑๙, ๘๓๔, ๘๖๘ ตติยปาราชกิ กัณฑ์ ๒๑๖, ๒๒๒ ตโปชคิ จุ ฉวาทะ ๔๘๘ ตตยิ สญั ญเวทยิตกถา ๑๐๗๘ ตระกลู จะตง้ั อยู่ไมไ่ ด้นาน ๗๙๓ ตถตา ๑๐๘๗ ตระกลู ทป่ี ระกอบดว้ ยองค์ ๗ ๘๓๖ ตถาคต ๘๘, ๔๙๘, ๕๑๐ ตระหน่ี ๔๗๐ ตถาคตตรัสรู้ ๑๔๖ ตระหน่ีสกุล ๒๘๗ ตถาคตย่อมแสดงธรรม ตรสั รู้ ๑๗๑, ๗๔๙, ๘๕๘, ๘๖๑, ๘๖๘ ดว้ ยความเคารพ ๘๐๗ ตรสั รใู้ หม่ ๒๙๘ ตถาคตวหิ าร ๑๗๑ ตอของจติ ๕๔๒, ๕๔๓ ตทังคนพิ พาน ๘๖๙ ตอ้ งการนมโค ๖๘๐ ตทงั คะ ๙๓๒ ต้องการไฟ ๖๘๐ ตน้ กลว้ ย ๗๖๙ ตอบปญั หาไม่แยบคาย ๗๓๑ ตน้ เกตก์ ๒๙๙ ตะก่ัว ๗๙๖ ตน้ จิก ๒๙๘, ๘๙๗ ตัง้ ครรภ ์ ๕๖๙ ตน้ ไทร ๒๙๙ ตั้งจิตจะไปเกิด ๖๗๗ ตนเปน็ อมติ ร ๑๕๕ ตง้ั ปญั หาโดยไมแ่ ยบคาย ๗๓๑ ตน้ ไผ่ ๗๖๙ ตัชชนยี กรรม ๓๔๔, ๓๔๘, ๓๕๗ ตน้ ไม้ ๔ อยา่ ง ๗๗๕ ตณั หักขยะ ๘๒๕ ต้นเหตใุ หเ้ กดิ การกระทำ� ฝ่ายชั่ว ๘๒๒ ตณั หังกร ๙๔๙ ตน้ เหตุใหญ่ ๔๕๐ ตณั หา ๔๕๑, ๔๗๒, ๕๓๓, ๕๘๐, ๙๓๓ ตน้ อ้อ ๗๖๙ ตณั หา ๔ ๗๙๓ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1185 5/4/18 2:29 PM

1186 สารบาญค้นค�ำ ตณั หา เสมือนขา่ ยดักสตั ว์ ๗๙๐ ติรัจฉานวิชชา ๑๙๘, ๒๘๖, ตณั หากาย ๖๙๔ ๓๗๒, ๔๐๙, ๔๑๐ ตณั หาเปน็ ยางเหนียว ๗๔๕ ตโิ รกุฑฑกณั ฑ์ ๘๙๔ ตัณหาวิจริต ๑๐๘ ๗๙๐ ติโรกฑุ ฑะ ๘๙๔ ตัดขาดโวหาร ๕๙๘ ตสิ รณคมนปู สัมปทา ๓๐๒ ตวั ตนฝ่ายกาย ๔๑๑ ติสสพทุ ธวงศ์ ๙๔๙ ตัวตนฝา่ ยจติ ๔๑๑ ติสสเมตเตยยมาณพ ๙๐๙ ตัสสปาปิยสกิ า ๒๖๗, ๓๖๐ ตสิ สเมตเตยยสตู ร ๙๐๙ ตาทิพย์ ๔๒๘, ๑๐๓๘ ติสสเมตเตยยะ ๙๑๐ ตามประทปี ในท่มี ืด ๑๕๙ ติสสะ ๔๔๖, ๔๔๙, ๘๒๑, ๘๔๓ ตาย ๑๐๗๘ ติสสะ กับภารัทวาชะ ๔๔๗ ตารกุ ขพราหมณ์ ๔๔๑ ติสโสปกิ ถา ๑๐๙๒ ตำ� หนกั ของพระราชา ๒๖๐ ตื่นข่าว ๘๓๑ ติกัณณพราหมณ์ ๗๓๙ ตมุ พเจดีย์ ๙๕๐ ติคนท่ีควรติ ๗๗๓ ตวุ ฏกสตู ร ๙๑๐ ตฌิ านท่ีควรติ ๖๖๙ เตมยิ ชาดก ๙๑๙ ติณฑุกขานุ ๔๘๕ เตมยิ ราชกมุ าร ๙๑๙, ๙๖๐ ติณวัตถารกะ ๒๖๗, ๓๖๐ เตรสกณั ฑ์ ๒๑๖, ๒๒๖ ตดิ ไฟเพอื่ ผงิ ๒๕๕ เตวิชชสตู ร ๔๔๑ ตติ ถชาดก ๙๑๗ เตียงตง่ั หุ้มด้วยน่นุ ๒๖๑ ติตถายตนะ (ลทั ธเิ ดียรถยี ์) ๓ ๗๔๐ เตยี งนอน ๓๗๔ ตเิ ตียนพระพทุ ธเจา้ ๒๐๕ โตเทยยพราหมณ์ ๔๔๑, ๖๕๗, ๖๕๙ ตเิ ตยี นภิกษ ุ ๒๔๖ โตเทยยะ ๙๑๐ ติเตียนสิกขาบท ๒๕๘ ไตรจีวร ๓๔๑ ติผ้ทู ่ีควรชม ๗๕๘ ไตรลกั ษณ์ ๑๔๖ ตริ ัจฉานกถา ๔๐๙, ๔๘๗, ๑๐๘๘ ไตรเวท ๔๔๑ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1186 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1187 ถ ถมคู ๘๐๔ ถอื ศาสดาอื่น ๘๓๑ ถวายพระเพลิง ๔๖๓ ถงุ ใส่ของ ๓๖๖ ถอดกลอน ๘๐๔ ถุงใส่ยา ๓๖๖ ถอนล่มิ ๘๐๔ ถุงใสร่ องเท้า ๓๖๖ ถอนสิกขาบทเลก็ น้อย ๓๙๔ ถุลลโกฏฐิตะ ๖๓๘ ถอนเสาระเนยี ด ๘๐๔ ถุลลนันทาภิกษณุ ี ๒๔๙, ๒๖๙, ๒๗๑, ถัมภะ ๘๒๙ ๒๗๓, ๒๗๔, ๒๗๕, ๒๗๖, ถา่ นไฟรอ้ น ๑๐๓๓ ๒๗๘, ๒๗๙, ๒๘๐, ๒๘๒, ๒๘๓, ถามธาตุ ๘๒๒ ๒๘๕, ๒๘๖, ๒๙๐, ๒๙๑, ๒๙๒ ถา่ ยยาของหมอ ๘๘๗ ถูกจองจำ� ๑๔๕ ถา่ ยยาแบบอรยิ ะ ๘๘๗ ถกู ตามตัว ๑๔๕ ถ่ายอจุ จาระปสั สาวะ ๔๓๐ ถูกทวง ๑๔๕ ถำ�้ ๓๗๔, ๙๐๙ ถปู ารหะ ๔๖๑ ถีนมิทธะ ๗๑๔ เถรคาถา ๙๑๑, ๙๑๒ ถือช้ันวรรณะ ๙๕๖ เถรวาท ๑๐๒๓, ๑๐๒๔, ๑๐๙๕ ถือนสิ สัย ๓๐๗, ๓๑๑ เถระ ๗๒๖, ๘๐๖, ๘๘๖ ถือมงคล ๘๓๑ เถรคี าถา ๙๑๑, ๙๑๓ ถอื วิสสาสะ ๓๔๓ ไถนา ๙๐๓ ทรพั ย์ ทรัพย์ ๔ ท ๒๓๙ ทรพั ย์ ๗ ๘๓๕ ทวงจีวร ๗๕๙ ทรพั ยท์ ่ดี ขี องกษตั ริย์ ๖๕๕ ทวนกระแส ๙๐๘ ทรัพย์ทด่ี ขี องพราหมณ์ ๘๓๕ ทวยตานุปัสสนาสตู ร ๕๙๖, ๘๙๑ ทรัพย์ทด่ี ขี องแพศย์ ๖๕๕ ทสมคฤหบดี ๔๘๓, ๕๑๗ ทรพั ยท์ ่ีดขี องศทู ร ๖๕๕ ทสุตตรสตู ร ๖๑๙ ๖๕๕ ทองกวาว ๔๐๙ ๖๕๕ ทองและเงนิ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1187 5/4/18 2:29 PM

1188 สารบาญค้นค�ำ ทอ้ แท้แห่งจติ ๗๑๔ ทาน ๑๐๕๑, ๑๐๘๓ ทักขณิ าคิรี ๓๔๑, ๓๙๕, ๖๕๕ ทาน ๘ อย่าง ๘๕๔ ทกั ขิณามีองค์ ๖ ๘๒๒ ทาน ยอ่ มไดร้ บั ผลปัจจบุ ัน ๔ ๗๙๙ ทักขิณาวภิ งั คสตู ร ๖๘๙ ทานกถา ๑๐๕๑ ทักขิณาวสิ ุทธิกถา ๑๐๘๓ ทานบารมี ๙๕๒ ทักขเิ ณยยบุคคล ๗๒๕, ๗๓๗ ทาน้ำ� มนั ทีศ่ ีรษะ ๓๓๒ ทักขเิ ณยยคั คิ ๘๔๐ ทายก ๙๓ ทกั ษณิ ชนบท ๘๘๗ ทายจันทรปุ ราคา ๔๑๐ ทักษณิ า มีคุณอนั พึงหวังได้ ๖๙๐ ทายทกั ๔๑๐ ทัณฑ์ ๖๐๑ ทายนิมติ ๔๐๙ ทัณฑกี ๖๐๒ ทายฝนชกุ ๔๑๐ ทัณฑปาณิศากยะ ๕๔๔ ทายฝนั ๔๐๙ ทดั ทรง ๔๐๙ ทายหนูกดั ผา้ ๔๐๙ ทนั ตปรุ ะ ๔๖๘ ท้าวกุเวร ๕๑๓ ทนั ตภูมิสูตร ๖๗๙ ท้าวปหาราทะ ๘๕๐ ทันตกิ าเถรี ๙๑๕ ท้าวมฆวา ๑๓๘ ทัพพมลั ลปตุ ตเถราปทาน ๙๔๓ ทา้ วมหาพรหม ๘๔๔ ทัพพไี ม่ร้รู สแกง ๑๕๕ ท้าวมหาราช ๕๑๓ ทัสสนะ ๑๓๘, ๙๓๔ ทา้ วเวสสวณั ๕๑๓, ๕๖๗ ทสั สนานตุ ตรยิ ะ ๕๖๒ ทา้ วสักกะ ๔๗๐, ๔๗๒, ทางตรงเพอื่ ไปสู่พระพรหม ๔๔๒, ๔๔๔ ๕๖๗, ๗๓๖, ๙๒๑, ๙๕๒, ๙๕๔ ทางเป็นทไ่ี ปอนั เอก ๔๗๓ ทาส กรรมกร ๔๑๔, ๕๑๓, ๖๕๐ ทางไปสพู่ ระนพิ พาน ๖๖๘ ทาหน้าทาตัว ๓๖๓ ทางไมเ่ รียบ ๕๓๒ ทำ� กลอ่ งเข็ม ๒๖๐ ทางเรียบ ๕๓๒ ท�ำกาละ ๑๐๗๘ ทางแห่งความตาย ๑๓๕ ท�ำกิจที่ควรท�ำกอ่ นในภายหลัง ๙๑๓ ทางแหง่ ถอ้ ยค�ำ ๕๔๙ ทำ� ความสะอาดวิหาร ๑๖๓ ทางแห่งบญั ญัติ ๙๗๗ ทำ� เครื่องหมายเครือ่ งนุง่ หม่ ๒๕๕ ทางแหง่ ภาษาพดู ๙๗๗ ท�ำตนเปน็ เดน ๗๕๓ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1188 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1189 ท�ำตนเหมอื นหญงิ สาว ๗๗๐ ทฏิ ฐิ ๑๘ ๙๒๘ ท�ำเตียงตั่ง ๒๖๑ ทฏิ ฐิ ๖๒ ๔๑๐, ๔๒๙ ทำ� ทส่ี ุดแห่งทุกข์ ๘๒, ๖๒๔, ๗๘๔, ๙๑๒ ทิฏฐิกนั ตาระ ทำ� นองธรรม ๑๐๔๕, ๑๐๔๘ ทิฏฐคิ ตะ ๑๔๐ ทำ� รา้ ย ๔๐๙ ทฏิ ฐคิ หณะ ๑๔๐, ๑๐๗๕ ท�ำร้ายตัวเอง ๒๘๐ ทฏิ ฐปิ ัตตะ ทำ� รา้ ยรา่ งกาย ๒๕๘ ทิฏฐิราคะ ๑๔๐ ทำ� ลายพืชและต้นไม้ ๔๐๘, ๔๐๙ ทฏิ ฐิวบิ ัต ิ ๖๒๒, ๗๓๓, ๑๐๒๑ ทำ� ลายสงฆ์ ๓๘๔ ทิฏฐวิ ิปผนั ทิตะ ท�ำสงฆ์ใหแ้ ตกกนั ๒๓๒, ๒๓๓ ทฏิ ฐิวิปลาส ๗๒๖ ทำ� ใหแ้ จง้ ความเป็นพระอรหันต์ ๘๒๘ ทฏิ ฐิวสิ ทุ ธิ ๑๒๖, ๗๕๒ ท�ำใหแ้ จ้งซึง่ คณุ ธรรม ๘๒ ทฏิ ฐวิ สิ กู ะ ท�ำให้แจ้งธรรมอนั ยิ่งของมนุษย์ ๘๒๙ ทฏิ ฐสิ งั ยตุ ต์ ๑๔๐ ท�ำให้แจง้ วิมตุ ทิ งั้ สอง ๘๔๔ ทฏิ ฐิสังโยชนะ ๗๖๖ ท�ำใหแ้ จง้ โสดาปัตตผิ ล ๘๓๒ ทฏิ ฐิสัมปทา ๕๒๐ ท�ำใหแ้ จ้งอนาคามิผล ๘๒๘ ทินนกถา ๑๔๐ ทำ� ใหเ้ สียสี ๒๕๕ ทพิ พจกั ขุกถา ๗๐๕ ทำ� ใหเ้ แจง้ ความเป็นพระอรหนั ต์ ๘๓๐ ทพิ พจักษุ ๑๔๐ ทำ� อัญชลีกรรม ๖๘๙ ทิพพโสต ๑๒๖, ๗๕๒ ท�ำอญั ชลีดวงอาทิตย์ ๘๘๙ ทพิ พโสตกถา ๑๐๕๒ ท้ิงเตยี งตัง่ ของสงฆ ์ ๒๔๖ ทิพยจกั ษญุ าณ ๑๐๓๘ ทิฏฐธัมมนพิ พานวาทะ ๔๑๒, ๘๖๙ ทศิ ๖ ๔๑๕, ๙๐๑, ๑๐๓๘ ทฏิ ฐิ ๑๐๐, ๑๓๙, ทศิ เบอ้ื งขวา ๔๑๕, ๗๔๙ ๖๗๓, ๘๓๕, ๙๐๑, ๙๒๕, ทศิ เบื้องซา้ ย ๑๐๓๘ ๙๒๘, ๙๓๔, ๑๑๐๔, ๑๑๐๖ ทิศเบื้องบน ๕๙๙ ทิฏฐิ ๖ ๑๓๙ ทศิ เบอื้ งลา่ ง ๕๑๒, ๕๑๓ ทิฏฐิ ๘ ๙๒๘ ทศิ เบอ้ื งหน้า ๕๑๓ ทิฏฐิ ๑๐ ๖๑๓ ทศิ เบอ้ื งหลงั ๕๑๓ ทฏิ ฐิ ๑๖ ๙๒๘ ทิสัมปติ ๕๑๓ ๕๑๓ ๕๑๓ ๕๑๓ ๔๖๘ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1189 5/4/18 2:29 PM

1190 สารบาญค้นค�ำ ทสิ า ๔๑๗ ทุกขข์ องผ้บู รโิ ภคกาม ๑๔๕ ทีฆการายนอำ� มาตย์ ๖๔๕ ทุกขข์ องสมณะ ๕ ๘๑๐ ทฆี ตปัสสนี คิ รนถ์ ๖๐๐ ทุกขเวทนา ๕๘๓ ทฆี นขสตู ร ๖๒๗ ทุกขสมุทโยติกถา ๑๐๗๓ ทฆี าวกุ ุมาร ๓๔๕ ทกุ ข์อยา่ งยิ่ง ๘๙๖ ทีฆตี ิ ๓๔๕ ทุกขันตกิ ถา ๑๐๖๖ ทีจ่ งกรมแก้ว ๙๔๗ ทุกขานุปัสสนา ๙๓๒ ทตี่ ้งั แห่งการระลึก ๖ ๘๑๘ ทุกขาหารกถา ๑๐๓๓ ทตี่ งั้ แหง่ ความเหน็ ๖ ๕๕๐ ทุกเข อนัตตา ๘๒๑ ท่ีต้งั แหง่ ความอาฆาต ๑๐ ๑๑๕ ทกุ อย่างมอี ยู่ ๑๐๒๘ ที่ตงั้ แห่งวญิ าณ ๗ ๔๕๓ ทคุ คติ วนิ ิบาต นรก ๔๕๐, ทต่ี งั้ แห่งเหตขุ องความคิด ๕๔๗ ๕๐๑, ๖๐๙, ๙๐๐ ท่ีนอน ๓๖๗ ทุคคติกถา ๑๐๖๙ ที่น่ัง ๓๖๗ ทจุ จรติ ๙๔, ๗๒๓, ๗๓๒, ๘๑๗ ที่น่ังทน่ี อน ๓๓๐ ทจุ จริต ๓ ๗๓๑ ที่นง่ั ที่นอนสงู ใหญ่ ท่เี ป็นทพิ ย์ ๔๐๙, ๗๔๑ ทุจจริตไม่ควรทำ� โดยเดด็ ขาด ๗๒๔ ทปี งั กรพุทธวงศ ์ ๙๔๗ ทฏุ ฐฏั ฐกสูตร ๙๐๙ ที่พึ่ง ๘๗๒ ทตุ ยิ คาถาสงั คณกิ ะ ๔๐๑ ที่ลับตา ๒๓๔ ทุติยฌาน ๘๔, ๑๗๙ ท่ลี บั หู ๒๓๕ ทุตยิ ปาราชิกกัณฑ์ ๒๑๕, ๒๑๙ ทีส่ ดุ ทกุ ข์ ๑๖๒ ทตุ ิยสญั ญาเวทยติ กถา ๑๐๗๗ ทสี่ ดุ เบอื้ งต้นของภวตัณหา ๘๗๙ ทพุ ภาษิต ๒๐๖ ทส่ี ุดแห่งพรหมจรรย์ ๖๔๑ ทุพภิกขภยั ๒๑๗, ๒๑๘, ๒๒๓ ท่สี ุดแห่งโลก ๗๖๕, ๘๖๗ ทุมมุขะ ๕๖๒ ทใ่ี สอ่ าหาร ๓๖๗ ทมุ เมธชาดก ๙๑๘ ท่อี ยู่ ๕ ชนดิ ๓๗๔ ทสุ สีลยันติกถา ๑๐๖๕ ทีอ่ าบน้ำ� ๓๖๗ ทูต ประกอบดว้ ยองค์ ๘ ๓๘๓ ทุกกรกริ ยิ า ๖๕๙ ทตู ของเทวดา ๗๓๖ ทกุ ข์ ๑๕๖, ๕๓๓, ๘๕๖, ๑๐๘๒ ทสู ี ๕๙๓ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1190 5/4/18 2:29 PM

สารบาญค้นค�ำ 1191 เทพ ๔๕๓, ๕๓๗, ๗๖๔ โทมนสั ๔๗๑ เทพชนั้ ดาวดงึ ส์ ๗๓๖ โทวจสั สตา ๑๘๗ เทพทมี่ ญี าณ ๘๔๓ โทษ ๙๒๗ เทพพวกเนวสัญญานาสัญญายตนะ ๑๐๔๐ โทษ ๒ อยา่ ง ๗๒๒ เทพอย่รู ว่ มกบั เทพ ี ๗๖๗ โทษ ๑๐ ในการเขา้ สู่พระราชวัง ๘๗๖ เทพอยรู่ ่วมกบั ศพ ๗๖๗ โทษของกาม ๕๔๐, ๕๔๑, ๙๐๘, ๙๐๙ เทยยธมั มะ ๑๐๕๒ โทษของกายทจุ จริต ๘๕๕ เทวดา ๘๙, ๖๔๗, โทษของการเข้าสสู่ กุล ๘๑๖ ๖๕๙, ๘๒๘, ๘๓๘, ๘๖๔ โทษของการจารกิ ไปนาน ๕ ๘๑๖ เทวดาคนแรก ๘๙ โทษของการทะเลาะวิวาท ๙๑๐ เทวดาในสวรรค์ ๖ ๘๒๑ โทษของการอยปู่ ระจำ� ทนี่ าน ๕ ๘๑๖ เทวดาพวกอืน่ เทย่ี ง ๔๑๑ โทษของความช่ัว ๕๔๖ เทวตาพลี ๗๖๘ โทษของความตดิ ในทิฏฐิ ๙๐๙ เทวตาสงั ยตุ ต์ ๗๐๒ โทษของความไม่อดทน ๑๐๙ เทวทหนคิ ม ๖๖๐ โทษของความเล่ือมใสตัวบคุ คล ๕ ๘๑๗ เทวทหสูตร ๖๖๐ โทษของความวิบัตจิ ากศลี ๕ ๔๕๗ เทวทูต ๖๘๓ โทษของทจุ จรติ ๕ ๘๑๗ เทวทตู ๓ ๗๓๖ โทษของผู้หลับ เทวทูตสูตร ๖๘๓ โดยไมม่ สี ติสมั ปชญั ญะ ๑๑๑ เทวธาวิตักกสูตร ๕๔๖ โทษของรูป ๕๔๑ เทวปุตตสังยุตต์ ๗๐๒ โทษในการกล่าวธรรมดว้ ยเสยี งขับ ๑๑๑ เทวลฤษี ๖๕๑ โทษในการไมเ่ ค้ยี วไม้สฟี นั ๑๑๐, ๓๗๒ เทวโลก ๑๔๘ โทษในขนั ธ์ ๕ ๖๗๐ เทวสภา ๔๖๙ โทษในโลก ๗๕๐ เทา้ ลา้ งเทา้ ๔๒๓ โทสะ ๘๕, ๘๗, เทยี่ งแท้ ๑๐๖๙ ๑๒๑, ๑๘๐, ๑๘๕, ๙๐๐ แทรกแซงในสกุล ๒๕๒ โทสะมีโทษมาก ๗๔๓ โทณพราหมณ ์ ๔๖๓, ๗๖๔, ๘๑๔, ๙๕๐ ไทยธรรม ๗๓๗, ๑๐๕๒ PTF-MRF new12. PART 5 ����������� p.1159-1270 OK.indd 1191 5/4/18 2:29 PM