คู่มือโรงเรียนคุณธรรม

ภาคผนวก 1 สาระความรเู้ กยี่ วกบั คุณธรรมจรยิ ธรรม 1. ความซื่อสัตย์ หมายถึง ความประพฤติตรงและจริงใจ ไม่คิดทรยศ ไม่คดโกงและไม่หลอกลวง ความสุจรติ หมายถงึ ความประพฤตดิ ี ความประพฤตติ ามครรลองคลองธรรม ซื่อตรงตอ่ หนา้ ที่ ความซ่อื สตั ย์ สุจริต หมายถึง การประพฤติปฏบิ ตั ิตรงความเป็นจริงตอ่ หน้าท่ี ต่อวิชาชพี ตรงตอ่ เวลา และคำ� มั่นสัญญา ท้ัง กาย วาจา ใจ ตอ่ ตนเองและผ้อู ืน่ 2. ความขยัน หมายถึง ความต้งั ใจเพยี รพยายามท�ำหน้าทก่ี ารงานอยา่ งต่อเนอื่ ง สมำ่� เสมอ อดทน ไม่ ทอ้ ถอยเมอื่ พบอุปสรรค ความขยนั ตอ้ งปฏิบตั ิควบคูก่ ับการใชส้ ตปิ ัญญาแก้ปญั หา จนเกดิ ผลส�ำเรจ็ ตามความ มงุ่ หมาย 3. ความรับผิดชอบ หมายถึง การปฏิบัติหน้าท่ีด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจ ทั้งท่ีเป็นภารกิจส่วนตัว และ ภารกจิ ทางสงั คม จะตอ้ งกระทำ� ใหบ้ รรลคุ วามสำ� เรจ็ ตามความมงุ่ หมาย ดว้ ยความสจุ รติ ความเตม็ ใจ และความ จริงใจ เป็นความเอาใจใส่ จดจ่อ ตัง้ ใจ มุ่งม่นั ละเอียดรอบคอบ เพ่อื ให้งานสำ� เรจ็ ตามเป้าหมาย และยอมรับ ผลการกระท�ำของตนเอง ทงั้ ด้านท่เี ปน็ ผลดแี ละผลเสีย ท้ังพยายามปรับปรุงการปฏิบัติหนา้ ที่ใหด้ ยี งิ่ ขึน้ 4. ความมรี ะเบยี บวินัย หมายถึง การรูจ้ กั ควบคมุ ตนเองให้ประพฤตปิ ฏิบตั ิตาม และยดึ มั่นในระเบียบ แบบแผน ข้อบังคับ ข้อปฏิบัติ ข้อตกลง กฎหมายและศีลธรรมจารีตประเพณี ท้ังวินัยในตนเองและวินัยต่อ สังคม เป็นพฤติกรรมที่แสดงออกถึงการให้ความส�ำคัญ ความเคารพ และยอมรับท่ีจะปฏิบัติตามระเบียบ กฎเกณฑ์ และข้อบังคับของสังคม เป็นพฤติกรรมที่ช่วยให้สามารถควบคุมตนเองและปฏิบัติตนตามระเบียบ เพือ่ ประโยชน์สุขของสว่ นรวม ���������������.indd 51 11/10/17 10:53 AM

5. ความอตุ สาหะ หมายถงึ ความพยายามทท่ี ำ� งานใหส้ ำ� เรจ็ ลลุ ว่ ง ดว้ ยความอดทนไมย่ อ่ ทอ้ ตอ่ อปุ สรรค มานะ บากบ่นั ขยัน อดทน เพียรเอาใจใสอ่ ย่เู ปน็ นิจและเสมอตน้ เสมอปลาย 6. ความมุ่งมั่น หมายถึง ตั้งใจและรับผิดชอบในหน้าที่การงาน ท�ำงานด้วยความเพียรพยายามและ อดทนเพือ่ ใหส้ �ำเรจ็ ตามเป้าหมาย 7. ใฝ่เรียนรู้ หมายถึง ตัง้ ใจเพยี รพยายามในการเรียนและเขา้ รว่ มกิจกรรมการเรียนรู้ แสวงหาความรู้ จากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียนด้วยการเลือกใช้สื่ออย่างเหมาะสม สรุปองค์ความรู้ และสามารถน�ำไปใชใ้ นชวี ิตประจ�ำวนั ได้ 8. ความอดทนอดกลนั้ หมายถงึ ความมั่นคงหนกั แน่นไมห่ วน่ั ไหวทั้งทางกาย วาจา และใจ โดยไม่ ย่อท้อต่อปัญหา ทนตรากตร�ำ ทนเจ็บใจ หนักเอาเบาสู้ ยอมรับความล�ำบากและอุปสรรค และรู้จัก ข่มใจเมือ่ เผชิญกบั สถานการณ์ตา่ งๆเปน็ ระยะเวลานาน 9. ความสามคั คี หมายถึง ความพร้อมเพรียงกัน ความกลมเกลียวกัน ความปรองดองกัน เปน็ น้�ำหนงึ่ ใจเดยี วกนั รว่ มมอื รว่ มใจกนั ปฏบิ ตั งิ านใหบ้ รรลผุ ลตามทตี่ อ้ งการ โดยปราศจากการทะเลาะววิ าท ไมเ่ อารดั เอา เปรยี บกนั เป็นการยอมรับความมีเหตุผล ยอมรับความแตกต่างทางความคดิ 10. ความเสียสละ หมายถึง การรูจ้ ักแบง่ ปัน เห็นแก่ประโยชนส์ ่วนรวม รจู้ กั ช่วยเหลอื ผู้อ่นื โดยอาจ ตอ้ งเสยี สละทรพั ย์ แรงงาน เวลา และก�ำลงั สติปัญญา ในการช่วยเหลือผูอ้ น่ื และสังคม โดยไม่หวงั ผลตอบแทน 11. ความมีน�้ำใจ หมายถึง มคี วามเอ้ือเฟ้ือเผือ่ แผ่ เออื้ อาทร ทีจ่ ะให้ความชว่ ยเหลอื เกอ้ื กลู แสดงน้�ำใจ ดตี ่อผู้อื่น โดยไมห่ วังผลตอบแทน ผทู้ ่ีมีนำ้� ใจ คือ ผใู้ หแ้ ละผู้อาสาช่วยเหลอื สังคม รู้จกั แบง่ ปนั เสยี สละความ สขุ ส่วนตน เพื่อท�ำประโยชน์แก่ผูอ้ ่นื 52 ศนู ย์โรงเรียนคณุ ธรรม มูลนิธยิ วุ สถิรคณุ 11/10/17 10:53 AM ���������������.indd 52

12. ความเมตตากรณุ า หมายถึง ความรักใคร่และเอ็นดู ปรารถนาจะให้ผู้อน่ื เปน็ สขุ มคี วามสงสารคดิ จะชว่ ยใหผ้ อู้ น่ื พน้ ทกุ ข์ รวมทง้ั การไมค่ ดิ รา้ ยตอ่ ผอู้ นื่ สามารถแสดงออกไดโ้ ดยการชว่ ยเหลอื ทง้ั ทางการกระทำ� หรอื วาจา 13. ความสภุ าพ หมายถึง เรยี บร้อย ออ่ นโยน ละมนุ ละมอ่ ม มีกริ ิยามารยาทท่ีดีงาม มีสมั มาคารวะ ออ่ นนอ้ มถอ่ มตนตามสถานการณแ์ ละกาลเทศะ ไมก่ า้ วรา้ ว รนุ แรง วางอำ� นาจขม่ ผอู้ น่ื ทง้ั โดยวาจาและทา่ ทาง และวางตนเหมาะสมตามวฒั นธรรมไทย 14. ความมีสัมมาคารวะ หมายถึง ความเคารพนอบน้อม โดยการทางกายและทางวาจา 15. ความกตัญญู คือ ความรู้สึกส�ำนึกในการอุปการคุณ หรือบุญคุณท่ีผู้อ่ืนหรือส่ิงอ่ืนที่มีต่อตนเอง กตเวที คือ การแสดงออกเพ่ือการตอบแทนบุญคุณ ความกตัญญูกตเวที จึงหมายถึง ความรู้บุญคุณแล้วท�ำ ตอบแทนบุญคุณใหป้ รากฏ 16. ความพอเพยี ง หมายถงึ ดำ� เนนิ ชีวิตอย่างพอประมาณ มเี หตุผล มีภูมิคมุ้ กนั ในตวั ทด่ี ี ปรับตวั เพอื่ อยใู่ นสงั คมได้อย่างมีความสุข รวมท้ัง เป็นผู้ทม่ี ีความรอบรูแ้ ละมีคุณธรรม 17. การประหยดั หมายถงึ การรจู้ กั เกบ็ ออม ถนอมใชท้ รพั ยส์ นิ สง่ิ ของใหเ้ กดิ ประโยชนค์ มุ้ คา่ ไมฟ่ มุ่ เฟอื ย ฟ้งุ เฟอ้ รู้จักใชจ้ า่ ยในส่ิงที่จำ� เปน็ พอสมควรแก่ฐานะ รู้จกั ฐานะการเงินของตน คิดก่อนใช้ คิดก่อนซอื้ เก็บออม ร้จู ักทำ� บญั ชรี ายรบั -รายจา่ ยของตนเองอยเู่ สมอ 18. มจี ิตสาธารณะ หมายถึง ช่วยเหลือผ้อู ืน่ ดว้ ยความเต็มใจโดยไมห่ วงั ผลตอบแทน เข้ารว่ มกจิ กรรม ที่เป็นประโยชน์ตอ่ โรงเรยี น ชุมชน และสังคม ���������������.indd 53 กระบวนการพฒั นาโรงเรยี นคุณธรรมท�ำอย่างไรให้ประสบความสำ� เร็จ 53 11/10/17 10:53 AM

...ต่างคนต่างมหี นา้ ที่ แตก่ ็ไมไ่ ดห้ มายความวา่ ทำ� เฉพาะหนา้ ทน่ี ้ัน... เพราะวา่ ...ถ้าคนใดท�ำหน้าท่เี ฉพาะของตวั โดยไม่มองไมแ่ ลคนอ่นื งานกด็ ำ� เนนิ ไปไม่ได้ เพราะเหตวุ า่ ...งานทุกงานจะต้องพาดพิงกัน จะต้องเกี่ยวโยงกัน ฉะนน้ั ... แตล่ ะคนจะต้องมคี วามรถู้ งึ งานของผอู้ น่ื แล้วชว่ ยกนั ทำ� … พระราชด�ำรสั ของ พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช บรมนาถบพิตร พระราชทานแกค่ ณะบุคคลต่างๆ ท่ีเขา้ เฝา้ ฯ เน่ืองในโอกาสวันเฉลมิ พระชนมพรรษา 4 ธันวาคม 2533 ���������������.indd 54 11/10/17 10:53 AM

ภาคผนวก 2 แนวทางพิจารณาคณุ ภาพ โรงเรยี นคณุ ธรรม คำ� ชแ้ี จงการใช้แบบพจิ ารณาคณุ ภาพโรงเรียนคุณธรรม หลกั การ 1. การใชแ้ บบพจิ ารณาคณุ ภาพโรงเรยี นคณุ ธรรมเปน็ ไปตามความพรอ้ มและความสมคั รใจของโรงเรยี น โดยไมม่ เี งอ่ื นไขผูกมัดใดๆ ในการพัฒนาโรงเรียนคณุ ธรรมกบั มลู นธิ ยิ ุวสถริ คณุ 2. ศูนย์โรงเรียนคณุ ธรรม มูลนธิ ยิ ุวสถิรคุณจะใช้แบบพิจารณาคณุ ภาพโรงเรยี นคณุ ธรรมเปน็ เคร่ืองมอื ในการพิจารณาสนับสนุนให้เกิดโรงเรียนคุณธรรมต้นแบบ เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาคุณภาพของโรงเรียน คุณธรรม และเกดิ การยอมรบั ในการขยายผลโรงเรยี นคณุ ธรรมอยา่ งมคี ณุ ภาพและยั่งยืน วตั ถปุ ระสงค์ 1. โรงเรียนที่ก�ำลังพัฒนาเข้าสู่โรงเรียนคุณธรรมจะพิจารณาคุณภาพ เพื่อให้ทราบจุดแข็ง จุดควร ปรบั ปรุง จุดเด่นควรขยายผล เพือ่ ให้การปรบั ปรงุ ตนเองมีทิศทางทถี่ ูกต้อง วเิ คราะห์ปัญหา อุปสรรคที่เกิด ขึน้ ในการปฏบิ ัตงิ านได้ถูกต้อง ปรับแนวทางแกป้ ญั หาได้ตรงจุด 2. โรงเรียนสามารถด�ำเนินการได้ด้วยตนเองทุกช่วงเวลาท่ีต้องการ ช่วยให้การปรับแผนงานมีความ เคลื่อนไหวทันต่อเหตุการณ์ ประหยัดทรัพยากรของโรงเรียน ท้ังบุคลากรและงบประมาณเพ่ือให้เกิดความ ก้าวหน้าของงานพัฒนาโรงเรียนคณุ ธรรมอย่างตอ่ เน่อื ง ���������������.indd 55 11/10/17 10:53 AM

3. เพ่อื เปน็ เครอ่ื งมอื ในการบริหารงานดา้ นพฒั นาคุณธรรมของโรงเรียน ผบู้ รหิ ารสามารถใช้เปน็ ขอ้ มลู 11/10/17 10:53 AM ในการวางแผน ก�ำกับงาน และ ประเมนิ ผลงานใหต้ รงตามเปา้ หมายของโรงเรยี น และเป็นสอ่ื ในการปรกึ ษา หารือกบั นเิ ทศอาสาเกย่ี วกับประเดน็ การปรบั ปรุงงานให้เขา้ ใจตรงกัน 4. ในกรณีจะพิจารณาโรงเรียนคุณธรรมต้นแบบ นิเทศอาสาจะใช้แบบพิจารณาคุณภาพโรงเรียน คณุ ธรรมเปน็ เครอื่ งมอื ในการพจิ ารณา เพอ่ื ความเปน็ ธรรม และถกู ตอ้ งตามแนวทางวเิ คราะหป์ ระเมนิ คณุ ภาพ โรงเรยี น ซง่ึ มกี ารดำ� เนนิ งานโรงเรยี นคณุ ธรรมอยา่ งกวา้ งขวางทว่ั ประเทศ และมรี ปู แบบหลากหลายแตกตา่ งกนั วธิ ีการ 1. โรงเรยี นสามารถใชแ้ บบพจิ ารณาคณุ ภาพโรงเรยี นคณุ ธรรมตามบรบิ ทและความตอ้ งการของโรงเรยี น ในทกุ ช่วงเวลาและตามวธิ ีการท่ีก�ำหนดไว้ในแผนงานของโรงเรยี น 2. นเิ ทศอาสาจะแจง้ ใหโ้ รงเรยี นทราบกอ่ นการใชแ้ บบพจิ ารณาคณุ ภาพโรงเรยี นคณุ ธรรม เพอ่ื พจิ ารณา สนับสนุนให้เกิดโรงเรียนคณุ ธรรมตน้ แบบ โดยใชเ้ คร่อื งมือตามหลกั วิชาการประกอบการพิจารณาตามบรบิ ท จรงิ ของโรงเรยี น เครอื่ งมอื ใหใ้ ช้เคร่ืองมอื โดยยดึ วิธีการดงั ตอ่ ไปนี้ 1. การสงั เกต 2. การสมั ภาษณ์ 3. การเย่ยี มชมเชงิ ประจักษ์ 4. การศึกษาเอกสาร หลกั ฐานทเี่ กย่ี วขอ้ ง 56 ศูนยโ์ รงเรยี นคณุ ธรรม มูลนธิ ยิ ุวสถิรคณุ ���������������.indd 56

ผลการพจิ ารณาคณุ ภาพโรงเรียนคณุ ธรรม 1. โรงเรียนใชผ้ ลการพิจารณาคุณภาพตนเองในการปรบั ปรงุ งานพฒั นาโรงเรียนคณุ ธรรมได้ 2. ศนู ยโ์ รงเรยี นคุณธรรม มลู นธิ ิยวุ สถริ คณุ จะเป็นหนว่ ยประกาศผลโรงเรยี นคณุ ธรรมต้นแบบ เพ่ือใช้ เป็นแหลง่ ศกึ ษาดูงานการพฒั นาด้านคุณธรรมของมูลนิธฯิ ���������������.indd 57 กระบวนการพัฒนาโรงเรียนคณุ ธรรมทำ� อยา่ งไรใหป้ ระสบความสำ� เรจ็ 57 11/10/17 10:53 AM

...การทำ� งานให้สำ� เรจ็ ผลแน่นอนและสมบรู ณ์ ตามเปา้ หมายน้ันจะต้องใชค้ วามรคู้ วามสามารถ พร้อมทั้งคณุ สมบัติทส่ี �ำคญั ๆ ในตวั บุคคลหลายประการ ทัง้ ความตัง้ ใจท่ีม่ันคง ความคิดสรา้ งสรรค์ ความอตุ สาหะพยายาม ความรับผิดชอบ ตลอดจนความสุจรติ เปน็ ธรรมนำ� มาปฏบิ ัติ โดยสมำ�่ เสมอ พระบรมราโชวาทของ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร พธิ พี ระราชทานปริญญาบตั ร มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อวนั ที่ 19 กรกฎาคม 2528 ���������������.indd 58 11/10/17 10:53 AM

แนวทางพจิ ารณาคณุ ภาพโรงเรยี นคณุ ธรรม มูลนิธยิ วุ สถิรคุณ ตอนท่ี 1 ขอ้ มูลทวั่ ไป 1. ช่ือโรงเรียน................................................................................................ สงั กดั  สพฐ.  สช.  สอศ.  อื่นๆ (โปรดระบุ)............................... ทอ่ี ย.ู่ ......................ถนน....................................ตำ� บล/แขวง....................................... อำ� เภอ/เขต...........................จงั หวดั ..........................รหสั ไปรษณยี .์ ............................. โทรศัพท์............................................โทรสาร................................................... อีเมล์......................................................เขตพื้นทกี่ ารศกึ ษา........................................ 2. เปดิ สอนระดบั  ประถมศกึ ษา  มธั ยมศึกษา  ขยายโอกาส  อาชีวศกึ ษา  อุดมศกึ ษา 3. ชอื่ -สกลุ ผบู้ รหิ ารโรงเรยี น............................................โทรศพั ท.์ ................................. 4. ช่ือ-สกุล ผู้รับผิดชอบโครงการคุณธรรมของโรงเรียน................................................. โทรศพั ท.์ ...................................... 5. คุณธรรมเป้าหมายของโรงเรียน................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ���������������.indd 59 11/10/17 10:53 AM

ตอนท่ี 2 ขอ้ มูลการพิจารณาคุณภาพของโรงเรยี นคุณธรรม คำ� ชแี้ จง ใหผ้ พู้ จิ ารณาคณุ ภาพของโรงเรยี นคณุ ธรรมอา่ นคำ� อธบิ ายระดบั คณุ ภาพของการพจิ ารณาใหเ้ ขา้ ใจ และทำ� เคร่อื งหมาย / ลงในชอ่ งระดับคณุ ภาพตามเกณฑท์ ก่ี ำ� หนด ระดับคุณภาพ : 4 = ดเี ยยี่ ม 3 = ดี 2 = พอใช้ 1 = ปรับปรงุ ท่ี ตัวชว้ี ดั ระดบั คุณภาพ 1 กระบวนการพัฒนาคณุ ธรรมจรยิ ธรรมทั้งโรงเรียน 4321 2 กลไกคณะทำ�งานและใช้โครงงานคุณธรรมเปน็ เครอื่ งมอื ทีท่ กุ คนมสี ว่ นร่วมในการ ลงมอื ปฏิบตั เิ พือ่ พฒั นาโรงเรยี นคุณธรรม 3 พฤตกิ รรมที่พึงประสงคใ์ นโรงเรียนเพิม่ ขึ้น 4 พฤตกิ รรมที่ไม่พึงประสงค์ในโรงเรยี นลดลง 5 เกิดกระบวนการมสี ว่ นรว่ มในการพฒั นาคณุ ธรรมจริยธรรมในโรงเรยี นจากทกุ ภาค ส่วนทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง 6 มอี งค์ความรู้/นวัตกรรมการสรา้ งเสรมิ คุณธรรม และมีการบรู ณาการกบั การ จดั การเรยี นรใู้ นช้ันเรยี น 7 เป็นแหลง่ เรียนรู้ของโรงเรยี นคุณธรรมจรยิ ธรรม คะแนนรวม คะแนนรวมทั้งสนิ้ ผลการตัดสิน  โรงเรียนคณุ ธรรมต้นแบบ  โรงเรยี นคุณธรรม  ควรไดร้ บั การพฒั นา ขอ้ คดิ เหน็ ของนเิ ทศอาสา...... .......... ......... ......... ............. ลงช่อื ผู้บริหารโรงเรยี น ................................................ ............... ..... ..... ..... ...... .................. .................. ......... ...... (...............................................) ลงช ื่อ .... ......... ........ ......... ........ ......... ............ ลงช่อื ผพู้ จิ ารณาคุณภาพ ............................................... (.... ...... ...... ............................... ........ .) (..............................................) วันท ี่ ...... ...เดอื น ..... ........ ...... พ .ศ. . ............. ประเมนิ วนั ที่ ...........เดอื น ........................ พ.ศ. ................. 60 ศูนยโ์ รงเรียนคุณธรรม มูลนิธยิ ุวสถริ คณุ ���������������.indd 60 11/10/17 10:53 AM

ค�ำอธบิ ายระดบั คณุ ภาพของการพิจารณาในตอนท่ี 2 องคป์ ระกอบ ตวั ช้ีวดั เกณฑ์การพิจารณา 4=ดีเยี่ยม 3=ดี 2=พอใช้ 1=ปรบั ปรงุ ดา้ นท่ี 1 1. มีกระบวนการ 1.1 โรงเรยี นมแี ผนงานคณุ ธรรมจรยิ ธรรมทรี่ ะบคุ ณุ ธรรมเปา้ หมายและ กระบวนการ พฒั นาคณุ ธรรม พฤตกิ รรมบง่ ชเ้ี ชงิ บวก (คณุ ธรรมอัตลักษณ์) ครอบคลุมท้งั ผู้บริหาร ครู จรยิ ธรรมทั้ง และ นักเรยี น และ สอดคล้องกับสภาพปัญหาของโรงเรยี นอยา่ งชดั เจน โรงเรยี น รวมทั้ง มีการก�ำหนดไวใ้ นแผนปฏิบตั ิการของโรงเรียน ซ่ึงครู นกั เรยี น และบุคลากรทราบแผนงานคุณธรรมจริยธรรมของโรงเรียน อกี ด้วย 1.2 มกี ารปฏบิ ตั ติ ามแผนงานคุณธรรมจริยธรรมของโรงเรียนไดค้ รบถ้วนทุก กิจกรรม/โครงงาน และ ในโรงเรียนมภี าพความสมั พันธท์ ่ีดรี ะหวา่ งครู นักเรียน ผ้บู ริหาร กรรมการสถานศกึ ษา และ ผปู้ กครอง 1.3 มีการกำ� กับติดตาม นเิ ทศภายในอยา่ งเปน็ ระบบ พร้อมทั้งรายงานผล การนเิ ทศอยา่ งต่อเนอ่ื ง และโรงเรยี นมบี รรยากาศท่เี ออื้ ต่อการพัฒนา คุณธรรม ครู และ นกั เรียนมีความสุข ย้ิมแย้ม แจม่ ใส ทักทาย โตต้ อบ อยา่ งมีสมั มาคารวะ รวมท้ัง สภาพแวดล้อมของโรงเรยี นสะอาด รม่ ร่ืน เออ้ื ต่อการเรียนรู้ 1.4 มกี ารประเมนิ ผลความสำ� เรจ็ ตามแผนฯ ทวี่ างไว้ ภายใตค้ วามรว่ มมอื ของ ทกุ ฝา่ ยทเี่ กย่ี วขอ้ ง และนำ� ผลการประเมินไปใช้ในการปรับปรงุ แก้ไขใน ชว่ งปีถดั ไปอย่างชดั เจนเปน็ รปู ธรรม ระดับคุณภาพ 4 = มีการปฏิบตั ติ ามเกณฑ์ 4 ข้อ 3 = มกี ารปฏิบัตติ ามเกณฑ์ 3 ข้อ 2 = มีการปฏบิ ตั ิตามเกณฑ์ 2 ขอ้ 1 = มีการปฏบิ ัติตามเกณฑ์ 1 ขอ้ ���������������.indd 61 กระบวนการพฒั นาโรงเรยี นคุณธรรมทำ� อยา่ งไรให้ประสบความส�ำเรจ็ 61 11/10/17 10:53 AM

องคป์ ระกอบ ตัวชี้วดั เกณฑก์ ารพิจารณา 4=ดีเยย่ี ม 3=ดี 2=พอใช้ 1=ปรับปรงุ 2. มีกลไกคณะ 2.1 คณะกรรมการ / คณะทำ� งานรับผิดชอบงานตามบทบาทหน้าทที่ ไี่ ดร้ ับ ท�ำงานและใช้ มอบหมายอย่างเต็มก�ำลงั สรา้ งแรงจงู ใจ กระตุ้นและเช่อื มโยงการท�ำงาน โครงงาน ของทุกฝา่ ยใหบ้ รรลุตามแผนทกี่ ำ� หนด คณุ ธรรมเปน็ 2.2 ผู้บรหิ ารมภี าวะผ้นู �ำ มกี ระบวนการเสริมแรงอย่างเปน็ ระบบในการขบั เครื่องมอื ทที่ ุก เคล่อื นพัฒนาโรงเรยี นคุณธรรม คนมีสว่ นรว่ ม 2.3 ผบู้ รหิ าร ครู และนกั เรียน มสี ว่ นรว่ มในการดำ� เนินการตามโครงงานได้ ในการลงมือ อย่างสรา้ งสรรค์ ปฏบิ ัตเิ พ่อื 2.4 มีโครงงานคณุ ธรรม / กจิ กรรมคณุ ธรรม และการดำ� เนนิ งานตาม พัฒนาโรงเรยี น โครงงานบรรลุผลตามวตั ถปุ ระสงค์ทีว่ างไว้ คุณธรรม ระดบั คุณภาพ 4 = มีการปฏิบตั ติ ามเกณฑ์ 4 ข้อ 3 = มกี ารปฏิบัตติ ามเกณฑ์ 3 ข้อ 2 = มกี ารปฏบิ ัตติ ามเกณฑ์ 2 ขอ้ 1 = มีการปฏบิ ัติตามเกณฑ์ 1 ข้อ 62 ศูนย์โรงเรยี นคณุ ธรรม มูลนธิ ิยวุ สถริ คุณ 11/10/17 10:53 AM ���������������.indd 62

องค์ประกอบ ตวั ชี้วดั เกณฑ์การพจิ ารณา 4=ดเี ยย่ี ม 3=ดี 2=พอใช้ 1=ปรับปรุง ด้านท่ี 2 3. พฤติกรรมทีพ่ ึง 3.1 จำ� นวนนักเรียน มีคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงคต์ ามหลกั สูตรแกนกลาง ผลผลิต ประสงค์ใน ร้อยละ 75 ขนึ้ ไป โรงเรียนเพ่ิมขึน้ 3.2 จ�ำนวนนกั เรียน มพี ฤตกิ รรมบง่ ชเี้ ชงิ บวกท่กี ำ� หนดในตารางคุณธรรม อัตลกั ษณ์ รอ้ ยละ 85 ขนึ้ ไป 3.3 จำ� นวนครูมีพฤตกิ รรมบ่งช้เี ชิงบวกท่กี ำ� หนดในตารางคุณธรรมอัตลักษณ์ รอ้ ยละ 90 ขึน้ ไป 3.4 ผู้บรหิ ารมพี ฤติกรรมบง่ ชี้เชิงบวกทก่ี ำ� หนดในตารางคุณธรรมอตั ลักษณ์ รอ้ ยละ 100 ระดับคุณภาพ 4 = มีพฤติกรรมฯตามเกณฑ์ 4 ขอ้ 3 = มพี ฤติกรรมฯตามเกณฑ์ 3 ข้อ 2 = มพี ฤตกิ รรมฯตามเกณฑ์ 2 ข้อ 1 = มีพฤติกรรมฯตามเกณฑ์ 1 ข้อ ���������������.indd 63 กระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรมทำ� อยา่ งไรให้ประสบความส�ำเรจ็ 63 11/10/17 10:53 AM

องคป์ ระกอบ ตัวชว้ี ัด เกณฑ์การพิจารณา 4=ดีเยี่ยม 3=ดี 2=พอใช้ 1=ปรบั ปรงุ 4. พฤติกรรมที่ไม่ 4.1 นักเรยี น มีพฤตกิ รรมที่ไม่พงึ ประสงค์ ไม่เกินรอ้ ยละ 5 พงึ ประสงค์ใน 4.2 นักเรียน มพี ฤติกรรมที่ไมพ่ งึ ประสงค์ และขัดแยง้ กบั คณุ ธรรมอัตลักษณ์ โรงเรยี นลดลง ของโรงเรยี น ไมเ่ กนิ ร้อยละ 5 4.3 ครู มีพฤติกรรมท่ไี ม่พึงประสงค์ และขดั แยง้ กบั คณุ ธรรมอัตลกั ษณ์ของ โรงเรยี น ไมเ่ กินร้อยละ 5 4.4 ผ้บู ริหาร มพี ฤตกิ รรมที่ไม่ขัดแยง้ กบั คณุ ธรรมอัตลักษณข์ องโรงเรียน ระดบั คุณภาพ 4 = มีพฤติกรรมฯตามเกณฑ์ 4 ขอ้ 3 = มีพฤตกิ รรมฯตามเกณฑ์ 3 ขอ้ 2 = มพี ฤติกรรมฯตามเกณฑ์ 2 ข้อ 1 = มีพฤตกิ รรมฯตามเกณฑ์ 1 ขอ้ 64 ศนู ยโ์ รงเรียนคุณธรรม มูลนิธยิ ุวสถิรคุณ 11/10/17 10:53 AM ���������������.indd 64

องคป์ ระกอบ ตวั ชีว้ ดั เกณฑก์ ารพจิ ารณา 4=ดีเย่ยี ม 3=ดี 2=พอใช้ 1=ปรับปรงุ 5. เกดิ กระบวนการ 5.1 มกี ารวางแผนในการสร้างกระบวนการมีสว่ นร่วมของครู นกั เรยี น มีสว่ นร่วมใน ผูบ้ รหิ าร และผู้เก่ยี วขอ้ งทุกฝา่ ย เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความรว่ มมอื ในการพฒั นา การพัฒนา คณุ ธรรมจรยิ ธรรม มีการปฏิบัติตามแผน ก�ำกับตดิ ตาม และ ประเมินผล คณุ ธรรม การมีสว่ นร่วมเป็นระยะ จรยิ ธรรมใน 5.2 ผบู้ รหิ าร ครู บุคลากร และนักเรยี น เห็นคณุ ค่าและประโยชนข์ องการ โรงเรียนจาก พัฒนาคณุ ธรรมจรยิ ธรรม และใหค้ วามรว่ มมอื กบั โรงเรียน ทกุ ภาคสว่ น 5.3 ผปู้ กครองเข้ามามีสว่ นรว่ มและใหค้ วามรว่ มมอื กับโรงเรยี น เพือ่ ช่วยให้ ที่เกีย่ วข้อง บรรลุพฤติกรรมบ่งชเ้ี ชงิ บวกทก่ี ำ� หนด (ผบู้ ริหาร 5.4 ชมุ ชนและผเู้ กี่ยวข้องรบั รูเ้ ป้าหมายด้านคณุ ธรรมของโรงเรยี น และ ครู บุคลากร ช่วยเหลอื ด้านพัฒนาคณุ ธรรมตามความเหมาะสม นักเรียน ผ้ปู กครอง ระดับคณุ ภาพ และชุมชน) 4 = มีพฤตกิ รรมฯตามเกณฑ์ 4 ขอ้ 3 = มพี ฤติกรรมฯตามเกณฑ์ 3 ข้อ 2 = มพี ฤตกิ รรมฯตามเกณฑ์ 2 ขอ้ 1 = มพี ฤติกรรมฯตามเกณฑ์ 1 ขอ้ ���������������.indd 65 กระบวนการพฒั นาโรงเรียนคุณธรรมทำ� อย่างไรใหป้ ระสบความสำ� เรจ็ 65 11/10/17 10:53 AM

องค์ประกอบ ตัวชี้วดั เกณฑก์ ารพิจารณา 4=ดเี ยย่ี ม 3=ดี 2=พอใช้ 1=ปรับปรุง ดา้ นที่ 3 6. มอี งค์ความร/ู้ 6.1 โรงเรยี นมีการสรปุ องค์ความรู้/นวตั กรรมการสรา้ งเสรมิ คุณธรรมทไ่ี ด้จาก ผลลพั ธ์ นวัตกรรมการ การพฒั นาโครงงานคุณธรรมของโรงเรียน และไดเ้ ผยแพรส่ ูส่ าธารณะ สร้างเสรมิ 6.2 มีกจิ กรรมการสรา้ งเสรมิ คุณธรรมจริยธรรมผนวกไว้ในแผนการจัดการ คณุ ธรรม และ เรยี นรใู้ นชัน้ เรยี น มกี ารบรู ณาการ 6.3 มีการแลกเปลีย่ นเรียนร้รู ะหวา่ งผู้ปฏิบัตงิ านอยา่ งสม�่ำเสมอ เพอื่ สรา้ ง กบั การจัดการ กล่มุ ชุมชนแหง่ การเรยี นร้ทู างวชิ าชพี (Professional Learning เรียนรูใ้ นชนั้ Community :PLC) เรยี น 6.4 มกี ารพฒั นาคณุ ธรรมท่บี รู ณาการหรอื สอดแทรกอยทู่ ั้งในการเรียนการ สอนและการท�ำงานของบคุ ลากรในโรงเรยี นตามรปู แบบของโรงเรียนจน เปน็ วฒั นธรรมองค์กร ระดบั คุณภาพ 4 = มกี ารปฏิบัติตามเกณฑ์ 4 ข้อ 3 = มีการปฏิบัติตามเกณฑ์ 3 ขอ้ 2 = มกี ารปฏิบัตติ ามเกณฑ์ 2 ขอ้ 1 = มกี ารปฏิบัตติ ามเกณฑ์ 1 ข้อ 66 ศูนย์โรงเรียนคณุ ธรรม มูลนิธยิ วุ สถิรคุณ 11/10/17 10:53 AM ���������������.indd 66

องค์ประกอบ ตัวช้วี ัด เกณฑก์ ารพิจารณา 4=ดีเย่ยี ม 3=ดี 2=พอใช้ 1=ปรบั ปรงุ 7. เปน็ แหล่งเรียน 7.1 มีโครงงานคุณธรรม/กจิ กรรมของนักเรียน ครู และผูบ้ รหิ าร ท่ีเป็น รูข้ องโรงเรียน แบบอย่างในการศกึ ษาดงู านได้ คณุ ธรรม 7.2 มีการเผยแพร่โครงงานท่ีเปน็ แบบอยา่ งสู่สาธารณะ ในรูปแบบตา่ ง ๆ เช่น จริยธรรม เอกสาร แผ่นพบั ส่อื สง่ิ พมิ พ์ วดี ทิ ัศน์ เสียงตามสาย เปน็ ต้น 7.3 มีความพรอ้ มในการบริหารจดั การ เพอ่ื ให้ความรแู้ กผ่ มู้ าเย่ียมชม 7.4 มีแนวทางพัฒนาใหโ้ รงเรียนเป็นศูนยเ์ รยี นรดู้ า้ นคุณธรรมท่ีย่งั ยืน (โดยมีกระบวนการพัฒนาโรงเรยี นคุณธรรมท่เี ป็นระบบ มีความชดั เจน และนำ� ไปใชเ้ ปน็ แบบอย่างได้ ระดับคณุ ภาพ 4 = มีการปฏบิ ตั ิตามเกณฑ์ 4 ข้อ 3 = มีการปฏิบัตติ ามเกณฑ์ 3 ข้อ 2 = มีการปฏบิ ัตติ ามเกณฑ์ 2 ข้อ 1 = มกี ารปฏบิ ตั ติ ามเกณฑ์ 1 ขอ้ ระดับความสำ� เร็จ 1. โรงเรียนคุณธรรมต้นแบบ ต้องมีผลการพิจารณาได้คะแนนไม่ต่�ำกว่า 25 คะแนน และ ต้องไม่มี ระดบั คณุ ภาพพอใช้ (ระดบั คุณภาพ 2) และระดบั คุณภาพต้องปรับปรงุ (ระดับคุณภาพ 1) ในขอ้ หนึง่ ขอ้ ใด 2. โรงเรยี นคณุ ธรรม ตอ้ งมผี ลการพจิ ารณาไดค้ ะแนนไมต่ ำ�่ กวา่ 21 คะแนน และตอ้ งไมม่ รี ะดบั คณุ ภาพ ปรับปรุง (ระดบั คณุ ภาพ 1) 3. โรงเรยี นที่มีผลการประเมนิ ตำ่� กวา่ 21 คะแนน ควรได้รับการพัฒนา หมายเหตุ ผ้บู ริหารหมายถงึ ผู้บรหิ ารการศึกษา และรองหรือผชู้ ่วยบรหิ ารสถานศกึ ษา 67 การพจิ ารณาระดับคุณภาพควรพิจารณาจากพฤตกิ รรมทม่ี กี ารปฏบิ ตั อิ ย่างสม่ำ� เสมอ กระบวนการพฒั นาโรงเรยี นคณุ ธรรมทำ� อยา่ งไรใหป้ ระสบความส�ำเร็จ ���������������.indd 67 11/10/17 10:53 AM

...เมือ่ จะเรม่ิ งานสิง่ ใด ให้พยายามคิด พจิ ารณาใหเ้ หน็ จุดหมาย เห็นสาระและประโยชน์ ที่แท้จริงของงานนั้นอย่างแจม่ แจ้ง แล้วจงึ ลงมอื ทำ� ดว้ ยความตัง้ ใจ ม่ันใจ ดว้ ยความรบั ผิดชอบอย่างสงู ใหด้ �ำเนินลุลว่ งตลอดไปอยา่ งตอ่ เน่ือง โดยมิใหบ้ กพร่องเสยี หาย พระบรมราโชวาทของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร พิธพี ระราชทานปริญญาบัตร มหาวทิ ยาลัยมหิดล เมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม 2533 ���������������.indd 68 11/10/17 10:53 AM

เอกสารอ้างอิง มลู นิธิสถาบนั วจิ ยั และพัฒนาประเทศตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง. สำ� นักงานคณะกรรมการพฒั นาการ เศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ. 2555. หนงั สือตามรอยพระราชด�ำรสิ ู่ “ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง”. พิมพ์ครั้งท่ี 1. กรุงเทพฯ ยทุ ธนา แซเ่ ตยี ว. 2547. การวดั การวเิ คราะห์ และการจดั การความร.ู้ สรา้ งองคก์ รอจั ฉรยิ ะ กรงุ เทพฯ : สถาบนั เพ่ิมผลผลิตแหง่ ชาติ. รายงานสรุปการจดั ประชมุ สมั มนานิเทศอาสาของศูนยโ์ รงเรียนคุณธรรม. มูลนธิ ยิ วุ สถิรคณุ . เมอ่ื วันท่ี 19-20 มิถุนายน 2560. ณ โรงแรมอมารี ดอนเมือง. กรงุ เทพฯ รายงานสรปุ การจดั ประชมุ สมั มนาวทิ ยากรพฒั นาโรงเรยี นคณุ ธรรม. เมอื่ วนั ที่ 30 กนั ยายน – 1 ตลุ าคม 2560. ณ โรงแรมอมารี ดอนเมือง. กรุงเทพฯ รายงานสรุปการจัดประชุมอบรมวิทยากรพ่ีเลี้ยงของส�ำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. เมื่อวันท่ี 5-6 สงิ หาคม 2560. ณ ส�ำนกั พฒั นาบคุ ลากรของสอศ. กรงุ เทพฯ ศูนยโ์ รงเรยี นคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ. 2559. หนังสอื ครอบครัวคุณธรรม. พมิ พ์ครง้ั ท่ี 2. กรุงเทพฯ ศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ. 2559. หนังสือ คู่มือจัดกิจกรรมการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม. พิมพค์ ร้งั ที่ 3. กรงุ เทพฯ ศูนย์โรงเรยี นคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ. 2559. หนงั สือ นเิ ทศอาสาตดิ ตามโรงเรียนคุณธรรม. พิมพ์ครัง้ ที่ 2. กรงุ เทพฯ ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช. (2552). การจัดการความรู้. https://www.gotoknow.org/posts/283108.com เข้าถงึ เมือ่ วันท่ี 8 ตลุ าคม 2560 ���������������.indd 69 11/10/17 10:53 AM

���������������.indd 70 11/10/17 10:53 AM