จำนวนโมลกับมวลของสาร

คำนำ หนงั สือเรียนอิเลก็ ทรอนิกส์ (E-Book) เร่ือง “จำนวนโมลกบั มวลของสำร” เลม่ น้ี เป็น ส่วนหน่ึงของกำรจดั กำรเรียนรู้ในหน่วยกำรเรียนรู้เรื่องโมลและสูตรเคมี รำยวชิ ำเคม2ี รหสั วชิ ำ ว 30222 โดยมจี ุดประสงคเ์ พ่ือใชเ้ ป็นสื่อประกอบกำรเรียนรู้ ส่งเสริมนกั เรียนที่เรียนรู้ไดเ้ ร็ว และ ซ่อมเสริมในส่วนท่ีนกั เรียนยงั ขำดควำมรู้ ควำมเขำ้ ใจ มกี ระบวนกำรคิดคำนวณอยำ่ งละเอียด ดว้ ย วธิ ีกำรตดั หน่วย (Factor-label method) ซ่ึงอำศยั ควำมเขำ้ ใจในควำมสมั พนั ธข์ องปริมำณต่ำงๆมำ เป็นแฟคเตอร์เปลย่ี นหน่วย (Conversion factor) ภำษำท่ีใช้ในบทเรียนน้ี เป็ นภำษำพูดท่ีเข้ำใจง่ำย เรียนรู้จำกเน้ือหำท่ีง่ำยไปหำยำก ตำมลำดบั นกั เรียนสำมำรถศึกษำเรียนรู้ไดด้ ว้ ยตนเอง ฝึกทกั ษะกำรคำนวณไดอ้ ย่ำงเต็มศกั ยภำพ เกิดทกั ษะกำรเรียนรู้และสำมำรถนำหลกั กำรไปใชใ้ นกำรคำนวณระดบั ท่ีสูงข้ึนต่อไป ข้ำพเจ้ำขอขอบคุณท่ำนผูเ้ ขียนตำรำ เอกสำร และสิ่งพิมพ์ต่ำงๆ เกี่ยวกับปริมำณ สมั พนั ธ์ ซ่ึงเป็ นสิ่งสำคญั ท่ีทำให้ขำ้ พเจำ้ ไดศ้ ึกษำคน้ ควำ้ อำ้ งอิง และไดร้ วบรวมเน้ือหำมำเป็ น บทเรียนสำเร็จรูป ขอขอบคุณท่ำนผตู้ รวจทำนและใหค้ ำปรึกษำ ตลอดจนผทู้ ่ีนำไปเผยแพร่เพ่ือ เป็ นประโยชน์ในกำรเรี ยนกำรสอนต่อไป นำงพนำรัตน์ เอกปัจชำ โรงเรียนเบญจมรำชูทิศ จงั หวดั จนั ทบุรี

คำแนะนำในกำรใช้ บทเรียน 1. หนงั สือเรียนอิเลก็ ทรอนิกส์ (E-Book) เร่ือง“จำนวนโมลกบั มวลของสำร” เลม่ น้ี นกั เรียน สำมำรถเรียนรู้ไดด้ ว้ ยตนเองไม่จำกดั เวลำ ข้ึนอยกู่ บั ควำมสำมำรถของแต่ละบคุ คล 2. นกั เรียนควรศึกษำจุดประสงคก์ ำรเรียนรู้อยำ่ งละเอียดก่อนศึกษำบทเรียน เพื่อจะไดม้ ี จุดหมำยในกำรศึกษำ 3. ในบทเรียนเล่มน้ี ประกอบดว้ ย เน้ือหำ คำถำม ตวั อยำ่ งกำรคำนวณ แบบฝึ กกำรคำนวณ และเฉลย 4. กำรศึกษำบทเรียน ให้อำ่ นขอ้ ควำมในแตล่ ะกรอบใหเ้ ขำ้ ใจ แลว้ ฝึกตอบคำถำม ถำ้ ตอบถูก จึงศึกษำบทเรียนในกรอบต่อไป แตถ่ ำ้ นักเรียนตอบผิดให้ยอ้ นกลบั ไปอ่ำนในกรอบเดิม อีกคร้ัง อยำ่ อำ่ นขำ้ มกรอบนะคะเพรำะอำจจะไมเ่ ขำ้ ใจได้ 5. หนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) น้ี เป็ นบทเรียนที่มุ่งให้นักเรียนเรียนรู้ด้วยตนเอง นกั เรียนจึงควรมีควำมซื่อสัตยใ์ นตนเอง ไมเ่ ปิ ดดูเฉลยก่อนทำแบบฝึกหดั จึงจะไดผ้ ลดี 6. ควรใชห้ นงั สือเรียนอิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่มน้ีในเวลำท่ีนักเรียนมีควำมพร้อมที่จะศึกษำ มีควำมมุ่งมนั่ และอยำ่ ทอ้ แทน้ ะคะ

ผลกำรเรียนรู้ อธิบำยและคำนวณปริมำณใดปริมำณหน่ึง จำกควำมสมั พนั ธ์ของโมล จำนวนอนุภำค มวล และปริมำตรของแก๊ส ท่ี STP จดุ ประสงค์กำรเรียนรู้ในบทเรียนนี้ 1. บอกควำมหมำยของปริมำณสำร 1 โมล และมวลของสำรได้ 2. บอกควำมสมั พนั ธร์ ะหว่ำงจำนวนโมลกบั มวลของสำรได้ 3. คำนวณหำจำนวนโมล หรือมวลของสำรได้ เม่ือทรำบปริมำณใดปริมำณหน่ึง ควำมรู้พื้นฐำนที่นักเรียนต้องมีก่อนเรียนบทเรียนนี้ 1. มวลอะตอม 2. มวลโมเลกลุ 3. อนุภำคตอ่ โมลของสำร

กรอบนำ สมดุ 1 โหล สิ่งของท้งั หมดมีจำนวน 1 โหล ปำกกำ 1 โหล คือ 12 หน่วยเท่ำๆ กัน โต๊ะ 1 โหล เพ่ือนๆ คดิ ว่ำจะมีมวลเท่ำกนั ดินสอ 1 โหล ไหมนะ ไมบ้ รรทดั 1 โหล พดั ลม 1 โหล

ถูกตอ้ งคะ่ สิ่งของท้งั หมดมีจำนวน 1 โหลคือ 12 หน่วยเทำ่ ๆ กนั แต่มีมวลไม่เทำ่ กนั ข้ึนอยกู่ บั ชนิดของสิ่งของน้นั ๆ กรอบที่ 1 มวลของสำร 1 โมล สำรใดๆ จำนวน 1 โมล มี 6.02 x 1023 อนุภำคเทำ่ กนั แตจ่ ะมีมวลไม่เท่ำกนั ข้ึนอยกู่ บั ชนิดของสำร คือ สำร 1 โมล จะมีมวลเป็ นกรัม เท่ำกับมวลอะตอมหรือ มวลโมเลกุลของสำรน้ัน มวลโมเลกลุ ของสำร หำไดจ้ ำกสูตรโมเลกลุ ของสำรประกอบโคเวเลนต์ ส่วน สำรประกอบ ไอออนิกไม่อยใู่ นรูปโมเลกลุ สูตรของสำรประกอบไอออนิกเป็นสูตรที่แสดง อตั รำส่วนอยำ่ งต่ำของไอออนท่ีประกอบเป็นสำรน้นั ดงั น้นั มวลโมเลกลุ ของสำรประกอบไอออนิก จึงหมำยถงึ มวลของสูตรเอมพริ ิกลั หรือมวลสูตร เช่น CO2 มีมวลโมเลกลุ = 12 + 2(16) = 44 กรัม ดงั น้นั CO2 1 โมล มีมวล 44 กรัม จงคำนวณหำมวลโมเลกลุ ของสำร และมวลของสำร 1 โมล ต่อไปนี้ กำหนดใหม้ วลอะตอม H=1 C=12 N=14 O=16 Na=23 S=32 Cl=35.5 Ca=40 1. H2O มีมวลโมเลกลุ ........................................ดงั น้นั H2O 1 โมล มีมวล..............กรัม 2. NH3 …………………………………………………………………………………… 3. CaCO3………………………………………………………………………………… 4. NaCl…………………………………………………………………………………… 5. Na2SO4 .………………………………………………………………………………

เฉลยกรอบท่ี 1 จงคำนวณหำมวลโมเลกุลของสำร และมวลของสำร 1 โมล ต่อไปนี้ กำหนดใหม้ วลอะตอม H=1 C=12 N=14 O=16 Na=23 S=32 Cl=35.5 Ca=40 1. H2O มีมวลโมเลกลุ 1(2) + 16 = 18 ดงั น้นั H2O 1 โมล มีมวล 18 กรัม 2. NH3 มีมวลโมเลกุล 14 + 1(3) = 17 ดงั น้นั NH3 1 โมล มีมวล 17 กรัม 3. CaCO3 มีมวลโมเลกลุ 40 + 12 + 16(3) = 100 ดงั น้นั CaCO3 1 โมล มีมวล 100 กรัม 4. NaCl มีมวลโมเลกุล 23 + 35.5 = 58.5 ดงั น้นั NaCl 1 โมล มีมวล 58.5 กรัม 5. Na2SO4 มีมวลโมเลกุล 23(2) + 32 + 16(4) = 142 ดงั น้นั Na2SO4 1 โมล มีมวล 142 กรัม กรอบที่ 1 ผำ่ นได้ สบำยมำกครับผม

กรอบที่ 2 ควำมสัมพนั ธ์ของจำนวนโมลกบั มวลของสำร “สำรใดๆ 1 โมล มีมวลเป็นกรัมเท่ำกบั มวลอะตอม หรือมวลโมเลกุล เม่ือเขียนเป็นอตั รำส่วนจะไดด้ งั น้ี สำร 1 โมล หรือ มวลอะตอมหรือมวลโมเลกลุ (g) มวลอะตอมหรือมวลโมเลกลุ (g) สำร 1 โมล เรียกอตั รำส่วนท้งั สองน้ีวำ่ แฟคเตอร์เปลยี่ นหน่วย (Conversion factor) ตวั อย่ำงเช่น H2O มีมวลโมเลกลุ = 1(2) + 16 = 18 ดงั น้นั H2O 1 โมล มีมวล 18 กรัม แฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยคือ 1 mol H2O หรือ 18 กรัม H2O 18 กรัม H2O 1 mol H2O CO2 มีมวลโมเลกุล = 12 + 16(2) = 44 ดงั น้นั CO2 1 โมล มีมวล 44 กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ 1 mol CO2 หรือ 44 กรัม CO2 44 กรัม CO2 1 mol CO2 Na มีมวลอะตอม = 23 ดงั น้นั Na 1 โมล มีมวล 23 กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ 1 mol Na หรือ 23 กรัม Na 23 กรัม Na 1 mol Na

เพื่อนๆ ลองฝึกเขียนแฟคเตอร์เปล่ียนหน่วย ระหวำ่ งจำนวนโมลกบั มวลของสำรต่ำงๆต่อไปน้ีกนั หน่อยนะครับ กำหนดใหม้ วลอะตอม H=1 C=12 O=16 S=32 Cl=35.5 Ca=40 1. CaCO3 มีมวลสูตร ……….. ดงั น้นั CaCO3 1 โมล มีมวล …….กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ หรือ 2. CaSO4 มีมวลสูตร ……….. ดงั น้นั CaSO4 1 โมล มีมวล …….กรัม แฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยคือ หรือ 3. H2SO4 มีมวลสูตร ……….. ดงั น้นั H2SO4 1 โมล มีมวล …….กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ หรือ 4. CCl4 มีมวลโมเลกุล ……….. ดงั น้นั CCl4 1 โมล มีมวล …….กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ หรือ 5. NaOH มีมวลสูตร ……….. ดงั น้นั NaOH 1 โมล มีมวล …….กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ หรือ

เฉลยกรอบท่ี 2 กำรเขียนแฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยระหว่ำงจำนวนโมลกบั มวลของสำร กำหนดใหม้ วลอะตอม H=1 C=12 O=16 S=32 Cl=35.5 Ca=40 1. CaCO3 มีมวลสูตร 100 ดงั น้นั CaCO3 1 โมล มีมวล 100 กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ 1 molCaCO3 หรือ 100g CaCO3 100g CaCO3 1 molCaCO3 2. CaSO4 มีมวลสูตร 136 ดงั น้นั CaSO4 1 โมล มีมวล 136 กรัม แฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยคือ 1 molCaSO4 หรือ 136g CaSO4 136g CaSO4 1 molCaSO4 3. H2SO4 มีมวลสูตร 98 ดงั น้นั H2SO4 1 โมล มีมวล 98 กรัม แฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยคือ 1 mol H2SO4 หรือ 98 g H2SO4 g98 H2SO4 1 mol H2SO4 4. CCl4 มีมวลโมเลกุล 154 ดงั น้นั CCl4 1 โมล มีมวล 154 กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ 1 mol CCl4 หรือ 154g CCl4 154g CCl4 1 mol CCl4 5. NaOH มีมวลสูตร 40 ดงั น้นั NaOH 1 โมล มีมวล 40 กรัม แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยคือ 1 molCaCO3 หรือ 40g CaCO3 40g CaCO3 1 molCaCO3

กรอบที่ 3 หลักกำรคำนวณ กำรคำนวณหำปริมำณและหน่วยท่ีตอ้ งกำรจำกปริมำณและหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ โดยใชแ้ ฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วย เรียกวำ่ วธิ ีกำรเทียบหน่วย (Factor– label method) หรือ กำรวเิ ครำะห์มิติ (dimensional analysis) ดงั ควำมสมั พนั ธ์ดงั น้ี คือ ปริมำณและหน่วยที่ตอ้ งกำร = ปริมำณและหน่วยท่ีกำหนดให้ x แฟคเตอร์เปล่ียนหน่วย (Desired guantity and unit) (Given guantity and unit) (Conversion Factor) ซ่ึงนักเรียนสำมำรถฝึ กคำนวณเป็ นข้นั ตอนง่ำยๆ ดังนี้ คือ ข้นั ที่ 1 พิจำรณำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ ข้นั ที่ 2 นำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซ้ำย และสิ่งท่ีโจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยมำคูณกบั หน่วยทีโ่ จทยก์ ำหนดให้ เพ่ือให้เหลอื หน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ ตำมคำถำมของโจทย์ แฟคเตอร์เปลย่ี นหน่วย หน่วยที่โจทย์ต้องกำรทรำบ = หน่วยทโ่ี จทย์กำหนดให้ x หน่วยท่ีโจทย์ต้องกำรทรำบ หน่วยทโ่ี จทย์กำหนดให้ = คำตอบท่มี หี น่วยตำมที่โจทย์ต้องกำรทรำบ ดูตวั อยำ่ งกำรคำนวณกนั เลยนะครับ

กรอบท่ี 4 กำรคำนวณเพอื่ เปลี่ยนหน่วยจำกจำนวนโมลเป็ นมวลของสำร ตวั อย่ำง แก๊สมีเทน (CH4) 2 โมล มีมวลเทำ่ ใด (มวลอะตอม C=12 H=1) วธิ ีทำ ข้นั ที่ 1 พจิ ำรณำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบมวลของ CH4 โจทยก์ ำหนดให้ CH4 2 โมล ข้นั ที่ 2 นำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดใหไ้ วท้ ำงขวำของ เคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร g CH4 = 2 mol CH4 ข้นั ท่ี 3 นำแฟคเตอร์เปล่ยี นหน่วยมำคูณกบั หน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ เพือ่ ใหเ้ หลือ หน่วยที่ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ ตำมคำถำมของโจทย์ g CH4 = 2 mol CH4 x 16 g CH4 = 32 g CH4 1 mol CH4 ตอบ แก๊สมีเทน (CH4) 2 โมล มีมวล 32 กรัม CH4 มีมวลโมเลกุล = 12 + 1(4) = 16 ดงั น้นั CH4 1 โมล มีมวล 16 กรัม แฟคเตอร์เปลีย่ นหน่วยคือ 16 g CH4 1 mol CH4 ไม่ยำกเลย เห็นมย๊ั ล่ะ

เพือ่ นๆ ทดสอบควำมเขำ้ ใจกนั หน่อยนะ ลองทำเองก่อน แลว้ ค่อยเปิ ดดูเฉลย จงหำมวลของกรดซลั ฟิ วริก (H2SO4) จำนวน 0.3 โมล (มวลอะตอม H=1 S=32 O=16) วธิ ีทำ ข้นั ท่ี 1 พิจำรณำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ.................... โจทยก์ ำหนดให้ ........................ ข้นั ท่ี 2 นำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดใหไ้ ว้ ทำงขวำ ของเคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร ……………………………………………………………….. ข้นั ท่ี 3 นำแฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยมำคูณกบั หน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ เพือ่ ใหเ้ หลือหน่วย ท่ีโจทยต์ อ้ งกำร ตำมคำถำมของโจทย์ ……………………………………………………………….. ……………………………………………………………….. ตอบ ……………………………………………………………

เฉลยกรอบที่ 4 จงหำมวลของกรดซลั ฟิ วริก (H2SO4) จำนวน 0.3 โมล (มวลอะตอม H=1 S=32 O=16) วิธีทำ ข้นั ที่ 1 พิจำรณำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบมวลของ H2SO4 โจทยก์ ำหนดให้ H2SO4 0.3 mol ข้นั ท่ี 2 นำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร gH2SO4 = 0.3 molH2SO4 ข้นั ท่ี 3 นำแฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยมำคูณกบั หน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ เพอ่ื ใหเ้ หลือหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ ตำมคำถำมของโจทย์ gH2SO4 = 0.3 molH2SO4 x 98 gH2SO4 = 29.4 g H2SO4 1 mol H2SO4 ตอบ H2SO4 0.3 โมล มีมวล 29.4 กรัม เพอ่ื นๆ ไดฝ้ ึกเปลยี่ นหน่วยจำกจำนวนโมลเป็น มวลของสำรแลว้ นะคะ ถำ้ ตอ้ งกำรเปลยี่ นหน่วย จำกมวลของสำรเป็นโมล จะทำอยำ่ งไร ลองติดตำมดูนะคะ

กรอบที่ 5 กำรคำนวณเพ่ือเปล่ียนหน่วยจำกมวลของสำรเป็ นจำนวนโมล ตวั อย่ำง แก๊สไฮโดรเจน (H2) 100 กรัม จะมีจำนวนโมลเทำ่ ใด (มวลอะตอม H=1) วิธีทำ ข้นั ที่ 1 พิจำรณำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบโมลของ H2 โจทยก์ ำหนดให้ H2 100 กรัม ข้นั ที่ 2 นำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร mol H2 = 100 gH2 ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปล่ียนหน่วยมำคูณกบั หน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ เพอื่ ใหเ้ หลือ หน่วยท่ีตอ้ งกำร ตำมคำถำมของโจทย์ mol H2 = 100 gH2 x 1 molH2 = 50 molH2 2 gH2 ตอบ จำนวนโมลของแก๊สไฮโดรเจน 100 กรัม คือ 50 โมล ฝึกคำนวณ จงหำจำนวนโมลของ H2O 0.36 กรัม (มวลอะตอม H=1 O=16) วิธีทำ ข้นั ที่ 1 พิจำรณำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ............ โจทยก์ ำหนดให้ ....................... ข้นั ที่ 2 นำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเครื่องหมำยเท่ำกบั ของสมกำร ................................................................................................................... ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยมำคูณกบั หน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ เพ่ือใหเ้ หลือ หน่วยท่ีตอ้ งกำร ตำมคำถำมของโจทย์ ................................................................................................................... ................................................................................................................... ตอบ ……………………………….

เฉลยกรอบที่ 5 จงหำจำนวนโมลของ H2O 0.36 กรัม (มวลอะตอม H=1 O=16) วิธีทำ ข้นั ท่ี 1 พิจำรณำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบโมลของ H2O โจทยก์ ำหนดให้ H2O 0.36 g ข้นั ที่ 2 นำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร mol H2O = 0.36 g H2O ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปลี่ยนหน่วยมำคูณกบั หน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ เพือ่ ใหเ้ หลอื หน่วยท่ีตอ้ งกำร ตำมคำถำมของโจทย์ mol H2O = 0.36 g H2O x 1 mol H2O = 0.02 mol H2O 18 g H2O ตอบ H2O 0.36 กรัม เทำ่ กบั 0.02 โมล ต้องสังเกตนะ 1 โมล (g) หรือ มวลอะตอมหรือมวลโมเลกลุ (g) กำรเลือกใช้ 1 โมล มวลอะตอมหรือมวลโมเลกุล ก็คือให้หน่วยของแฟคเตอร์ตดั ได้กบั หน่วยทโี่ จทย์กำหนดให้ เพื่อให้เหลือหน่วยตำมทโี่ จทย์ต้องกำรนั่นเอง

กรอบท่ี 6 กำรคำนวณทีซ่ ับซ้อนขนึ้ ตวั อย่ำง จงหำมวลของ C และ H ท่ีอยใู่ น CO2 0.2 โมล (มวลอะตอม C=12 O=16) ** โจทยล์ กั ษณะน้ี นกั เรียนตอ้ งแยกคำนวณออกเป็น 2 คำตอบ 1)หำมวลของ C และ 2)หำมวลของ O วิธีทำ ข้นั ท่ี 1 พิจำรณำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ 1) โจทยต์ อ้ งกำรทรำบมวลของ C โจทยก์ ำหนดให้ CO2 0.2 โมล 2) โจทยต์ อ้ งกำรทรำบมวลของ O โจทยก์ ำหนดให้ CO2 0.2 โมล ข้นั ท่ี 2 นำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเครื่องหมำยเท่ำกบั ของสมกำร 1) g C = 0.2 molCO2 2) g O = 0.2 molCO2 ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปลีย่ นหน่วยมำคูณกบั หน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ เพื่อใหเ้ หลอื หน่วยท่ีโจทย์ ตอ้ งกำร ตำมคำถำมของโจทย์ 1) gC = 0.2 mol CO2 x 1 mol C x 12 g C = 2.4 g C 1 mol CO2 1 mol C 2) gO = 0.2 mol CO2 x 2 mol O x 16 gC = 6.4 g O 1 mol CO2 1 mol C ตอบ CO2 0.2 โมล มี C 2.4 กรัม และ มี O 6.4 กรัม ** ยงั จำไดไ้ หม mol ของ CO2 หมำยถึงโมลโมเลกลุ ส่วนโมลของ C และ O หมำยถึงโมลอะตอม จำกโจทยน์ ้ี CO2 1โมลโมเลกุล ประกอบดว้ ย C 1 โมลอะตอม และ O 2 โมลอะตอม ซ่ึงมกั เรียกกนั วำ่ CO2 1โมล ประกอบดว้ ย C 1 โมล และ O 2 โมล

ฝึ กคำนวณ C2H6 จำนวน 45 กรัม ประกอบดว้ ย C และ H อยำ่ งละกี่กรัม ( C=12 H=1 ) **นกั เรียนควรใชค้ วำมสมั พนั ธข์ องโมลกบั มวล โดยกำรทำ C2H6 ใหเ้ ป็นโมลก่อนดงั น้ี C2H6 45 g mol C2H6 mol C gC mol H gH คำนวณหำมวล C วิธีทำ ข้นั ที่ 1 พิจำรณำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ โจทยถ์ ำม........................ โจทยก์ ำหนดให้ .............................. ข้นั ที่ 2 นำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร ................................................................................................................... ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปล่ยี นหน่วยมำคูณกบั หน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ เพอื่ ใหเ้ หลอื หน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ ตำมคำถำมของโจทย์ ................................................................................................................... คำนวณหำมวล H ข้นั ท่ี 1 พจิ ำรณำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ โจทยถ์ ำม........................ โจทยก์ ำหนดให้ .............................. ข้นั ท่ี 2 นำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเครื่องหมำยเท่ำกบั ของสมกำร ................................................................................................................... ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปลีย่ นหน่วยมำคูณกบั หน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ เพอื่ ใหเ้ หลือ หน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ ตำมคำถำมของโจทย์ ................................................................................................................... ตอบ ……………………………….

เฉลยกรอบท่ี 6 C2H6 จำนวน 45 กรัม ประกอบดว้ ย C และ H อยำ่ งละกี่กรัม (C=12 H=1) ใชค้ วำมสมั พนั ธข์ องโมลกบั มวล โดยกำรทำ C2H6 ใหเ้ ป็นโมลก่อนดงั น้ี C2H6 45 g mol C2H6 mol C gC mol H gH คำนวณหำมวล C วิธีทำ ข้นั ท่ี 1 พิจำรณำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ โจทยต์ อ้ งกำรทรำบมวลของ C โจทยก์ ำหนดให้ C2H6 45 กรัม ข้นั ท่ี 2 นำหน่วยท่ีโจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเคร่ืองหมำยเท่ำกบั ของสมกำร g C = 45 gC2H6 ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปลีย่ นหน่วยมำคูณกบั หน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ เพือ่ ใหเ้ หลือ หน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ ตำมคำถำมของโจทย์ g C = 45 gC2H6 x 1 mol C2H6 x 2 mol C x 12 gC = 36 gC 30 g C2H6 1 mol C2H6 1 mol C คำนวณหำมวล H วิธีทำ ข้นั ที่ 1 พิจำรณำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ และหน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ โจทยถ์ ำมมวลของ H โจทยก์ ำหนดให้ C2H6 45 กรัม ข้นั ที่ 2 นำหน่วยที่โจทยต์ อ้ งกำรทรำบไวท้ ำงซำ้ ย และหน่วยที่โจทยก์ ำหนดให้ ไวท้ ำงขวำของเครื่องหมำยเท่ำกบั ของสมกำร g H = 45 gC2H6 ข้นั ที่ 3 นำแฟคเตอร์เปล่ยี นหน่วยมำคูณกบั หน่วยท่ีโจทยก์ ำหนดให้ เพื่อใหเ้ หลือหน่วยท่ี โจทยต์ อ้ งกำรทรำบ ตำมคำถำมของโจทย์ g H = 45 gC2H6 x 1 mol C2H6 x 6 mol H x 1 gH = 9 gH 30 g C2H6 1 mol C2H6 1 mol H ตอบ C2H6 45 กรัม ประกอบดว้ ย C 36 กรัม และ H 9 กรัม

กรอบท่ี 7 กำรคำนวณแบบรวดเร็วในข้ันตอนเดียว เมื่อนกั เรียนเขำ้ ใจหลกั กำร และสำมำรถจำข้นั ตอนกำรคำนวณไดแ้ ลว้ ลองฝึก คำนวณ ตำมข้นั ตอนกำรคิด แต่ไม่ตอ้ งเขียนบอกข้นั ตอนแลว้ นะ เพ่ือควำมรวดเร็ว ดงั น้ี คือ หน่วยที่โจทย์ต้องกำรทรำบ = หน่วยทโี่ จทย์กำหนดให้ x หน่วยท่ีโจทย์ต้องกำรทรำบ หน่วยท่โี จทย์กำหนดให้ ตวั อย่ำงกำรคำนวณ แก๊สไนโตรเจนมอนนอกไซด์ ( NO) 3 กรัม มีก่ีโมล (มวลอะตอม N=14 O=16) mol NO = 3 gNO x 1 mol NO = 0.1 mol NO 30 gNO ตอบ 0.1 โมล เห็นมยั๊ ไมย่ ำกเลย ฝึกทำกนั นะ

ฝึกคำนวณ กรอบที่ 7 1. โซเดยี มไอออน (Na+) 0.7 โมล มีมวลเทำ่ ใด (มวลอะตอม Na=23) …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. 2. จงหำมวลของแก๊สออกซิเจน (O2) จำนวน 2.5 โมล (มวลอะตอม O=16) …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. 3. จงหำจำนวนโมลของ โซเดียมไฮดรอกไซด(์ NaOH) 10 กรัม (มวลอะตอม Na=23 O=16 H=1 ) …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. 4. H2SO4 9.8 กรัม , H2 2 กรัม และ HCl 36.5 กรัม สำรใดมีจำนวนโมลนอ้ ยที่สุด (มวลอะตอม H=1 S=32 O=16 Cl=35.5) …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. ควำมสำมรถในกำรเรียนรู้ ขึน้ อยู่กบั ควำมต้งั ใจในกำรเรียนรู้

เฉลยกรอบที่ 7 1. โซเดียมไอออน (Na+) 0.7 โมล มีมวลเทำ่ ใด (มวลอะตอม Na=23) g Na+ = 0.7 mol Na+ x 23g Na+ = 16.1 g Na+ 1 mol Na+ 2. จงหำมวลของแก๊สออกซิเจน (O2) จำนวน 2.5 โมล (มวลอะตอม O=16) g O2 = 2.5 mol O2 x 32 g O2 = 80 g O2 1 mol O2 3. จงหำจำนวนโมลของ โซเดียมไฮดรอกไซด(์ NaOH) 10 กรัม (มวลอะตอม Na=23 O=16 H=1 ) mol NaOH = 10 gNaOH x 1 molNaOH = 0.25 mol NaOH 40 gNaOH 4. H2SO4 9.8 กรัม , H2 2 กรัม และ HCl 36.5 กรัม สำรใดมีจำนวนโมลนอ้ ยที่สุด (มวลอะตอม H=1 S=32 O=16 Cl=35.5) mol H2SO4 = 9.8 g H2SO4 x 1 mol H2SO4 = 0.1 mol H2SO4 98 g H2SO4 mol H2 = 2 g H2 x 1 mol H2 = 1 mol H2 2 g H2 mol HCl = 36.5 g HCl x 1 mol HCl = 1 mol HCl 36.5 g HCl ตอบ H2SO4 มีจำนวนโมลนอ้ ยที่สุด

กรอบสรุป สำรใดๆ 1 โมล มมี วลเป็ นกรัม มวลโมเลกลุ คดิ จำกกำรนำมวลอะตอมของ เท่ำกบั มวลอะตอมหรือมวลโมเลกลุ ทุกอะตอมในสำรประกอบมำบวกกนั จำนวนโมล กบั มวลของสำร มวลโมเลกลุ ของสำรประกอบ กำรใช้แฟคเตอร์ ไอออนกิ หมำยถึงมวลของ เปลยี่ นหน่วย สูตรเอมพริ ิกลั หรือมวลสูตร เปลย่ี นจำกจำนวนโมลเป็ นมวล มวลอะตอมหรือมวลโมเลกลุ (g) 1 โมล เปลย่ี นจำกมวลเป็ นจำนวนโมล 1 โมล มวลอะตอมหรือมวลโมเลกลุ (g) หลกั กำรคำนวณ ปริมำณและหน่วยทตี่ ้องกำร = ปริมำณและหน่วยทก่ี ำหนดให้ x แฟคเตอร์เปลยี่ นหน่วย