sarawit83

A Team Bulletin ENdiototer’s ทป่ี รกึ ษา ใชอ้ งคค์ วามรู้ สร้างความเขา้ ใจ เพือ่ รทู้ นั และปอ้ งกนั “ไวรสั โคโรนา” ณรงค์ ศริ ิเลศิ วรกลุ จุฬารัตน์ ตันประเสรฐิ เร่ิมต้นปี ค.ศ.2020 ท่ัวโลกต่างก็ตกอยู่ในความต่ืนตระหนกเกี่ยวกับการแพร่ระบาดของ จุมพล เหมะครี ินทร์ ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุใหม่ 2019 (nCoV2019) จากเมืองอู่ฮ่ัน (Wuhan) มณฑลหูเป่ย (Hubei) ประเทศจีน โดยเริ่มจากช่วงปลายปี ค.ศ. 2019 จนถึงปัจจุบัน จนประเทศจีนต้อง บรรณาธิการผูพ้ มิ พผ์ ้โู ฆษณา ประกาศปิดเมอื งอูฮ่ นั่ ต้งั แต่วันท่ี 22 มกราคม พ.ศ. 2563 ทีผ่ ่านมา เราควรต้องตระหนักถึงการระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่นี้ แต่ไม่ควรต่ืนตระหนก กลุ ประภา นาวานเุ คราะห์ จนเกินไป โดยหมั่นศึกษาและติดตามข้อมูลจากแหล่งที่เชื่อถือได้ เพราะข่าวปลอมหรือข่าว ท่ีรายงานเกินความเป็นจรงิ อาจก่อใหเ้ กดิ ความสบั สนและวุ่นวายขน้ึ ในสังคมได้ บรรณาธกิ ารอำ�นวยการ โดย ดร. สวุ ทิ ย์ เมษนิ ทรยี ์ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม ได้ประกาศร่วมมือกับทุกหน่วยงานท้ังในและต่างประเทศ โดยเฉพาะที่กระทรวงสาธารณสุข น�ำ ชัย ชีวววิ รรธน์ ในการจัดต้ังวอร์รูมที่กระทรวงสาธารณสุข และเดินหน้าในการการวิจัยเชิงรุกเร่ืองนี้ต่อไป โดยมีนโยบายเร่งดำ�เนินการวิจัยในประเด็นสำ�คัญ ได้แก่ การศึกษาทางพันธุกรรมของไวรัส บรรณาธกิ ารบรหิ าร และการแพร่ระบาด การผลิตชุดตรวจเพื่อวินิจฉัยโรคอย่างแม่นยำ�และรวดเร็ว การผลิต ยารักษาโรค รวมไปถึงการผลิตวัคซีนเพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของไวรัส ไปจนถึง ปรทิ ศั น์ เทยี นทอง การสรา้ งวคั ซนี เพ่อื ให้เกดิ การแก้ไขปญั หาระยะยาวต่อไป ส�ำ หรบั “นติ ยสารสาระวิทย”์ ฉบับที่ 83 น้ี มีสาระความรู้ในเรอื่ ง “ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุใหม่ กองบรรณาธิการ 2019 (nCoV2019)” ทง้ั บทความและภาพอินโฟกราฟิก ทจี่ ะช่วยอธิบายใหเ้ ขา้ ใจสถานการณ์ ปจั จบุ นั และการปฏบิ ตั ติ วั ส�ำ หรบั คนไทย เพอ่ื ใหก้ ารด�ำ รงชวี ติ ประจ�ำ วนั ของเราเปน็ ปกตมิ ากทส่ี ดุ รกั ฉตั ร เวทวี ฒุ าจารย์ ขอให้ท่านผู้อ่านทุกท่านมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง และผ่านพ้นจากปัญหาการแพร่ระบาด วัชราภรณ์ สนทนา ของไวรัสโคโรนา ปญั หาฝุ่น PM2.5 และปญั หาต่างๆ ไปดว้ ยดคี รบั แล้วพบกันใหมฉ่ บบั หนา้ ภัทรา สัปปนิ นั ทน์ สวัสดคี รับ ศศธิ ร เทศน์อรรถภาคย์ วณี า ยศวงั ใจ ปริทัศน์ เทียนทอง รวศิ ทัศคร บรรณาธกิ าร บรรณาธิการศิลปกรรม จุฬารัตน์ นม่ิ นวล ศิลปกรรม เกิดศริ ิ ขันติกติ ตกิ ุล ผ้ผู ลติ ฝ่ายสร้างสรรค์ส่อื และผลิตภัณฑ์ สำ�นักงานพฒั นาวิทยาศาสตรแ์ ละ เทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กระทรวงการอดุ มศึกษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและนวัตกรรม 111 อทุ ยานวทิ ยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถนนพหลโยธนิ ต.คลองหนึง่ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 โทรศพั ท์ 0 2564 7000 ต่อ 1177 โทรสาร 0 2564 7016 เวบ็ ไซต์ http://www.nstda.or.th/sci2pub/ facebook : https://www.facebook.com/ sarawit2you/ ติดตอ่ กองบรรณาธกิ าร โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 1177 อเี มล [email protected]

CSotovreyr เรียบเรยี งจาก เวบ็ ไซตร์ ัฐบาลไทย ภาควชิ าจลุ ชวี วทิ ยา คณะแพทยศาสตร์ศริ ิราชพยาบาล มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล และBBC Thai ก า ร แ พ ร่ ร ะ บ า ด ข อ ง ไ ว รั ส โ ค โ ร น า ส า ย พั น ธุ์ ใ ห ม่ 2019 (novel coronavirus 2019, 2019-nCoV) ท่กี อ่ โรคปอดอักเสบ (pneumonia) ในเมอื งอู่ฮน่ั (Wuhan) มณฑลหูเป่ย (Hubei) ประเทศจีน เร่ิมจากช่วงปลายปี ค.ศ. 2019 จนถงึ ปัจจบุ นั ในชว่ งแรกคาดวา่ เปน็ การตดิ เชอื้ จากสตั วส์ คู่ น เมอื่ มขี า่ ว ผ่านอูฐมาติดเชื้อในคน เร่ิมจากผู้ป่วยในประเทศซาอุดิอาราเบีย การระบาดนี้ ทั่วโลกก็เฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด เพราะมี มผี ูต้ ดิ เชอื้ รวม 1,733 คน อตั ราการตายร้อยละ 36 ประสบการณ์มาจากโรคทางเดินหายใจร้ายแรงที่เกิดจากไวรัส โคโรนา ได้แก่ โรคซาร์ (severe acute respiratory syndrome, SARS) ทรี่ ะบาดในชว่ งปี ค.ศ. 2002-2003 ซึ่งมสี าเหตุจากไวรัส โคโรน่าสายพันธุ์ SARS-CoV ทเ่ี ป็นไวรสั โคโรนา่ ขา้ มสปีชสี ์จาก คา้ งคาวผา่ น civet cat (ชะมด) มาตดิ เช้อื ในคน โดยเร่มิ ระบาด จากประเทศจนี และกระจายไปทว่ั โลก มผี ตู้ ดิ เช้ือกวา่ แปดพนั คน อัตราการตายรอ้ ยละ 10 และเพมิ่ เป็นร้อยละ 50 ในผู้สูงอายุ ต่อมาในปีค.ศ. 2012-2014 ก็มีการระบาดของไวรัสโคโรน่า สายพันธ์ุใหม่ ชื่อ Middle East respiratory syndrome corona- virus (MERS-CoV) ท่ีเป็นไวรัสโคโรน่าข้ามสปีชีส์จากค้างคาว 3 กมุ ภาพนั ธ์ 2563

CSotovreyr ไวรัสโคโรนา เป็นไวรัสท่ีมีขนาดใหญ่ที่สุดท่ีมีสารพันธุกรรม ทอ่ี ฮู่ นั่ มสี าเหตจุ ากไวรสั โคโรนาสายพนั ธุ์ใหม่ 2019 (novel coro- เป็นอาร์เอ็นเอ และมีเปลือกหุ้มด้านนอกที่ประกอบด้วยโปรตีน navirus 2019, 2019-nCoV) และพบการแพรเ่ ชอื้ จากคนสู่คนได้ คลุมด้วยกลุ่มคาร์โบไฮเดรทเป็นปุ่มๆ (spikes) ยื่นออกไปจาก ประเทศจนี ไดท้ �ำ การสบื สวนหาแหลง่ แพรเ่ ชอื้ ของการระบาด อนภุ าคไวรสั ทำ�ใหเ้ ม่อื ดูด้วยกลอ้ งจุลทรรศนอ์ เิ ลก็ ตรอน จะเห็น ในครง้ั นที้ เ่ี มอื งอฮู่ น่ั จากผตู้ ดิ เชอ้ื กลมุ่ แรกทเ่ี ปน็ คนงานและลกู คา้ เป็นเหมือนมงกุฎ (ภาษาลาติน corona แปลว่า crown หรือ ของตลาดขายสง่ อาหารทะเลฮว่ั นาน (Huanan Seafood Wholesale มงกฎุ ) ล้อมรอบ จึงเป็นทม่ี าของชอื่ เชื้อไวรัสในกลมุ่ น้ที ่มี ีสมาชกิ Market) โดยท่ตี ลาดสดนี้ นอกจากขายอาหารทะเลแล้ว ยังขาย หลากหลาย ตดิ เช้อื กอ่ โรคไดท้ งั้ ในคน และสัตว์หลายชนดิ เช่น เนือ้ สัตว์ และสตั วท์ ่ีใช้ทำ�อาหารท่ยี ังมชี ีวิต เชน่ เป็ด ไก่ ลา แกะ สตั วป์ กี สตั วเ์ ลยี้ งลกู ดว้ ยนม (มา้ ววั แมว สนุ ขั คา้ งคาว กระตา่ ย หนู อฐู และสตั วป์ า่ อนื่ ๆ) และสตั วเ์ ลอ้ื ยคลาน เชน่ งู ดงั นน้ั ไวรสั โคโรน่าสายพันธุ์ท่ีก่อโรคในสัตว์ท้ังระบบทางเดินหายใจและ ทางเดินอาหาร อาจแพร่มาสู่คนและก่อโรคในคนได้ (zoonotic infection) สถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 หรอื 2019-nCoV จากประเทศจีน นบั จากทม่ี ีการรายงาน ครงั้ แรกเมอ่ื 31 ธนั วาคม ค.ศ. 2019 นนั้ พบผปู้ ว่ ยโรคปอดอกั เสบ ท่ีไมร่ สู้ าเหตใุ นเมอื งอฮู่ นั่ เพมิ่ ขน้ึ เปน็ ล�ำ ดบั ตอ่ มาไดม้ กี ารรายงาน เปน็ ทางการเมอ่ื 3 มกราคม ค.ศ. 2020 วา่ โรคปอดอกั เสบทร่ี ะบาด กมุ ภาพันธ์ 2563 4

CSotovreyr หมู อูฐ สนุ ขั จ้ิงจอก งู แบดเจอร์ หนูอ้น เฮดจ์ฮอก แตร่ ะยะแรก ซึ่งการประกาศภาวะฉุกเฉินในคร้ังนี้ จะทำ�ให้ทั่วโลกได้ยกระดับ ตรวจไม่พบเช้ือ 2019-nCoV ในตัวอย่างตรวจจากส่ิงแวดล้อม มาตรการรักษาความปลอดภยั ต่อการระบาดในครง้ั นี้ใหม้ ากขน้ึ แ ล ะ อ า ห า ร ท ะ เ ล ที่ ไ ด้ จ า ก ต ล า ด ข า ย ส่ ง อ า ห า ร ท ะ เ ล ฮ่ั ว น า น การประกาศภาวะฉกุ เฉนิ ดา้ นสาธารณสขุ ระหวา่ งประเทศสง่ อย่างไรก็ดี พบผู้ปว่ ยท่มี ีประวตั วิ า่ ไมไ่ ด้เข้าไปท่ีตลาดแห่งนี้เลย ผลใหก้ ระทรวงสาธารณสขุ ของไทยยกระดบั มาตรการปอ้ งกนั การ จนในทส่ี ดุ นายเทดรอสอาดานอมเกเบรเยซสั ผอู้ �ำ นวยการใหญ่ ระบาดของไวรสั ชนดิ นี้ ซงึ่ รวมถงึ การพจิ ารณาประกาศให้โรคปอด องคก์ ารอนามยั โลก (WHO) ไดป้ ระกาศใหส้ ถานการณแ์ พรร่ ะบาด ติดเช้ือจากไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุใหม่เป็น “โรคติดต่ออันตราย” ของเชอื้ ไวรสั โคโรนา สายพันธ์ุใหม่ 2019 เป็นภาวะฉกุ เฉินดา้ น ตาม พ.ร.บ.โรคติดตอ่ ซง่ึ จะนับเปน็ โรคตดิ ตอ่ อันตรายชนิดที่ 14 สาธารณสขุ ระหวา่ งประเทศ เนอ่ื งจากพบการระบาดจากคนสคู่ น ของไทยหากมีการประกาศ ครง้ั แรกในสหรฐั อเมรกิ า ทางองคก์ ารอนามยั โลก มองวา่ การระบาด ของไวรัสโคโรนา กลายเป็นภัยคุกคามไปทั่วโลกไม่ใช่อยู่แค่ท่ีจีน 5 กมุ ภาพนั ธ์ 2563

CSotovreyr ไทยยกระดับมาตรการเชิงปอ้ งกันทันที แนวทางการปอ้ งกนั การตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนาสายพนั ธ์ุใหม่ 2019 วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2563 นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร (2019-nCoV) ประกอบด้วย ผู้อำ�นวยการกองโรคติดต่อท่ัวไป ในฐานะผู้บัญชาการศูนย์ 1. การหลกี เลี่ยงการเดินทางไปยังเมอื งอฮู่ น่ั ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉิน แถลงข่าวสถานการณ์การรับมือเช้ือ 2. หากไปประเทศจนี มาในช่วงสองสปั ดาหท์ ผี่ ่านมา แลว้ มอี าการไข้ ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุใหม่ว่า ได้ยกระดับมาตรการเชิงป้องกัน เน้นการทำ�งานเชิงรุก หลังองค์การอนามัยโลกประกาศภาวะ ไอ มนี �ำ้ มกู เจบ็ คอ หายใจเหนอ่ื ยหอบ ให้ไปพบแพทยท์ โี่ รงพยาบาล ฉกุ เฉินดา้ นสาธารณสขุ ระหวา่ งประเทศ ทนั ที พรอ้ มทั้งแจง้ ประวัตกิ ารเดนิ ทางดว้ ย โดยมาตรการเฝา้ ระวังและปอ้ งกันการระบาด ไดแ้ ก่ 3. หลีกเล่ียงการอยู่ในสถานท่ีแออัดในที่ชุมชนควรสวมหน้ากาก - เ พิ่ ม ค ว า ม เ ข้ ม ข้ น ใ น ก า ร คั ด ก ร อ ง ผู้ ป่ ว ย ใ น ส ถ า น ที่ ต่ า ง ๆ อนามยั 4. อยหู่ ่างจากผมู้ ีอาการของทางเดนิ หายใจ เช่น ไอ จาม นอกเหนือจากสนามบิน เชน่ โรงพยาบาลและชุมชน เนื่องจาก 5. หมั่นล้างมือด้วยสบู่และให้นำ้�ไหลผ่านอย่างน้อย 20 วินาที มผี ูป้ ่วยบางส่วนท่ีตดิ เชือ้ แลว้ แตย่ งั ไม่แสดงอาการ หรือใช้แอลกอฮอล์เจลล้างมือ - พิจารณาประกาศให้โรคติดเช้ือไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุใหม่ 2019 6. ไม่น�ำ มอื มาสัมผสั ตา จมูก ปาก โดยไม่จ�ำ เปน็ เป็นโรคติดต่ออันตรายโรคท่ี 14 พ.ร.บ.โรคติดต่อ พ.ศ. 2558 ซึ่งคณะกรรมการด้านวิชาการและกรรมการโรคติดต่อแห่งชาติ หากมขี อ้ สงสยั เพิม่ เติม สอบถามไดท้ ่ี ก�ำ ลงั หารอื กนั อยู่ ซง่ึ การประกาศจะท�ำ ใหเ้ จา้ หนา้ ทที่ �ำ งานงา่ ยขนึ้ สายด่วนกรมควบคุมโรค 1422 แตก่ ต็ อ้ งพจิ ารณาถงึ ผลทางเศรษฐกจิ สงั คมและการเดนิ ทางของ เว็บไซต์ https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/intro.php ประชาชนดว้ ย ไมใ่ ชพ่ จิ ารณาเรอ่ื งสขุ ภาพอยา่ งเดยี ว เพจเฟสบ๊คุ : รกู้ ันทันโรค - ช่วยสนับสนุนการสอบสวนโรคให้แก่ประเทศท่ีต้องการความ เพจเฟสบ๊คุ : กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ เชยี่ วชาญจากประเทศไทย เชน่ การตรวจทางหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารและ เรยี บเรียงขอ้ มลู จาก - https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=1410 การใชเ้ ทอร์โมสแกนในการคดั กรองผปู้ ่วย - https://www.bbc.com/thai/international-51321481 กุมภาพนั ธ์ 2563 6

ระเบยี งเทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย กองบรรณาธกิ าร การวเิ คราะหค์ ุณภาพเน้อื ไกโ่ คราชเม่ือไดร้ บั ความรอ้ นท่อี ณุ หภูมิต่างๆ ดว้ ยเทคนคิ synchrotron FT-IR microspectroscopy ไก่โคราช เป็นไก่ลูกผสมท่ีเกิดจาก พ่อพันธุ์ ไก่พ้ืนเมืองเหลืองหางขาวกับแม่พันธ์ุ microspectroscopy ร่วมกบั การวเิ คราะห์ ไก่ มทส. ที่ปรับปรุงพันธ์ุข้ึนให้มีระยะเวลาการเลี้ยงสั้นกว่าไก่พ้ืนเมืองเพื่อเป็น องค์ประกอบหลัก (Principal Component ทางเลือกให้เกษตรกรสร้างรายได้เพิ่มแทนไก่เน้ือทางการค้า โดยระยะเวลาการเล้ียงไก่ Analysis: PCA) สามารถศึกษาการเปล่ียน โคราชประมาณ 10 สัปดาห์ ซึ่งส้ันกว่าไก่พ้ืนเมืองท่ีใช้ระยะเวลาการเล้ียง 16 สัปดาห์ แ ป ล ง โ ค ร ง ส ร้ า ง ใ น ร ะ ดั บ ทุ ติ ย ภู มิ ข อ ง เพ่ือให้ได้นำ้�หนักที่ต้องการในท้องตลาด เนื้อไก่โคราชมีปริมาณโปรตีนสูงและไขมันตำ่� ตัวอย่างโปรตีนในเนื้อไก่ โดยพบว่าสัดส่ว ซง่ึ ถือเป็นแหลง่ โปรตีนคณุ ภาพสงู เปล่ียนแปลงโครงสร้างในระดับทุติยภูมิ การทำ�ให้เน้ือสุกเป็นข้ันตอนท่ีจำ�เป็นต่อความปลอดภัยทางอาหารและรสชาติ อุณหภูมิ ของโปรตีนที่แตกต่างกันจะข้ึนกับสภาวะ การให้ความร้อนเป็นปัจจัยหน่ึงท่ีสำ�คัญส่งผลต่อคุณภาพของ ผลิตภัณฑ์ ดังนั้นการเข้าใจ การให้ความร้อนที่แตกต่างกัน ซึ่งจะส่วน ถึงผลของสภาวะการให้ความร้อนต่อการเปล่ียนแปลงคุณภาพเน้ือไก่โคราชจึงมีความสำ�คัญ สมั พันธ์โดยตรงกบั คุณภาพของเน้อื การให้ และสามารถใช้เปน็ แนวทางในการพฒั นากระบวนการผลิตผลิตภัณฑ์ไกเ่ นอ้ื โคราชที่เหมาะสม ความร้อนในสภาวะที่ไม่รุนแรง อุณหภูมิ รองศาสตราจารย์ ดร.จิรวัฒน์ ยงสวัสดิกุล อาจารย์ประจำ�สาขาวิชาเทคโนโลยีอาหาร 70°ซ เปน็ ระยะเวลา 40 นาที จะสง่ ผลต่อ และ นางสาวศศิกานต์ เกตุมาลา นักศึกษาปริญญาเอก สาขาวิชาเทคโนโลยีอาหาร คุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมีท่ีดี สำ�นักวิชาเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี ร่วมกับดร.กาญจนา ธรรมนู กว่า จะทำ�ให้ได้ผลิตภัณฑ์ท่ีมีความฉ่ำ�น้ำ� นกั วจิ ยั จากสถาบนั วจิ ยั แสงซนิ โครตรอน (องคก์ ารมหาชน) ไดท้ �ำ การศกึ ษาคณุ ภาพเนอ้ื ไกโ่ คราช มีความนุ่ม และสามารถถูกย่อยในระบบ เมือ่ ใหค้ วามรอ้ นที่อุณหภูมิ 70 และ 121 °ซ เปน็ ระยะเวลา 40 นาที ซง่ึ แทนสภาวะการให้ ทางเดินอาหารไดด้ ีกว่า ความร้อนที่ไม่รุนแรงและความร้อนสูงมาก ตามลำ�ดับ การใช้เทคนิค synchrotron FT-IR รายละเอียด > https://bit.ly/2vDoAAc 7 กุมภาพันธ์ 2563

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย ข้อมูลดาวเทียม Terra และ Aqua ตรวจพบจดุ ความรอ้ น พ้ืนท่ีประเทศไทยรวม 180 จดุ วนั ที่ 1 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 ขอ้ มลู ในพนื้ ที่โดยรอบ ตัง้ แตร่ ะดับมีผลกระทบตอ่ ขนาดของจดุ ภาพจะเทา่ กบั 1 ตารางกโิ ลเมตร จากดาวเทยี ม Terra และ Aqua สขุ ภาพไปจนถงึ อนั ตรายตอ่ สุขภาพ สำ�หรบั ระบบกจ็ ะค�ำ นวณรวมใหเ้ ปน็ 1 จดุ ความรอ้ น ของระบบ MODIS ตรวจพบจุดความร้อน จุดความร้อนจากประเทศเพื่อนบ้านยังคงมี เท่าน้นั ท้ังประเทศรวม 180 จุด ลดลงจากเดิม ให้เห็นอย่างต่อเน่ือง ซ่ึงต่างจากระบบ VIIRS มีขนาดจุด 665 จุด โดยพื้นท่ีเกษตรเป็นพ้ืนที่ที่พบจุด ทั้งนี้ จิสด้า ยังติดตามและรายงาน ภาพที่มีขนาดเล็กลง เหมือนการมองแบบ ความรอ้ นมากสดุ ถงึ 83จดุ รองลงมาเปน็ พนื้ ท่ี สถานการณ์อย่างตอ่ เน่อื ง เพือ่ เป็นข้อมลู ให้ Zoom In ลงไปถงึ ระดบั ยอ่ ยของพ้นื ท่ีกลา่ ว เขต สปก. และพ้นื ท่ีป่าอนรุ กั ษ์ ตามลำ�ดับ กับทุกหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องได้นำ�ไปใช้บริหา คือ 1 จุด จะมีขนาดของภาพเท่ากับเพียง ขณะเดียวกัน ข้อมูลจากดาวเทียม รจัดการในพ้ืนที่ ท่านสามารถติดตามข้อมูล 375 X 375 เมตร ดงั นน้ั หากเกดิ ไฟปา่ ในพน้ื ที่ Suomi NPP (VIIRS) พบจุดความรอ้ น หรือ เพมิ่ เตมิ ได้ที่ http://fire.gistda.or.th 1 ตารางกโิ ลเมตร ระบบก็จะคำ�นวณให้เหน็ Hotspot ท้งั ประเทศรวม 921 จดุ โดยพน้ื ที่ สำ�หรับอุทยานดาราศาสตร์สิรินธร จุดความร้อนออกมาเป็น 2-3 จุด ในพื้นที่ เกษตรเปน็ พน้ื ทท่ี พี่ บจดุ ความรอ้ นมากสดุ ถงึ อ.แมร่ มิ จ.เชยี งใหม่ จะเปดิ ใหบ้ รกิ ารอยา่ งเตม็ 1 ตารางกโิ ลเมตรทเ่ี ทา่ กนั 255 จุด โดยพบมากสุดทจี่ งั หวดั กาญจนบรุ ี รูปแบบ ในวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 รายละเอยี ด > http://fire.gistda.or.th 64 จุด จังหวัดกำ�แพงเพชร 55 จุด และ เป็นตน้ ไป จังหวัดตาก 52 จุด ตามลำ�ดับ นอกจากนี้ ข้อมูลจากดาวเทียมระบบ MODIS จากภาพจะเห็นได้ว่าจุดความร้อนท่ีเกิดข้ึน ในกรณีท่เี กดิ ไฟป่าเพยี ง 1 จุด หรือมากกว่า อาจเปน็ ปจั จยั หนงึ่ ทส่ี ง่ ผลตอ่ คณุ ภาพอากาศ 1 จุด ภายในพ้ืนท่ี 1 ตารางกิโลเมตร กุมภาพนั ธ์ 2563 8

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย ท�ำ ความร้จู ัก ‘หนา้ กากป้องกันฝนุ่ PM2.5’ ท่ามกลางสถานการณป์ ญั หา ‘ฝ่นุ PM2.5’ ท่มี ีความรุนแรงอย่างมากในหลายพ้ืนท่ี สะดวกย่ิงขึ้น แต่ประสิทธิภาพในการกรอง ทั่วประเทศขณะน้ี วิธีการปอ้ งกันตนเองท่ีดที ่ีสดุ คอื ‘การใสห่ น้ากากอนามยั ฝุ่นยังคงดีเช่นเดิม โดยลักษณะการทำ�งาน ที่สามารถป้องกันฝุ่นละอองขนาดเล็กระดับ 2.5 ไมครอนได้’ ซ่ึงปัจจุบันหน้ากากอนามัย ของวาลว์ ปดิ -เปดิ คอื เมอื่ หายใจออกวาลว์ จะ ป้องกันฝนุ่ PM2.5 ท่วี างขายในท้องตลาดมหี ลากหลายประเภท ทัง้ แบบหน้ากากอนามัยทว่ั ไป เปิดและเมือ่ เราหายใจเขา้ วาลว์จะปดิ หนา้ กากปอ้ งกนั PM2.5 หรอื หนา้ กาก N95 เปน็ ตน้ ซง่ึ ความแตกตา่ งของหนา้ กากแตล่ ะประเภท สว่ นในเรอ่ื งของรปู ทรงหนา้ กากนน้ั บรษิ ทั คือประสิทธิภาพในการกรองอนุภาคฝุ่นละอองที่มีขนาดต่างกัน และปริมาณอากาศท่ีไหล ผผู้ ลติ ตา่ งๆ มกี ารพฒั นาผลติ ภณั ฑห์ นา้ กาก เขา้ ไปในหน้ากากโดยไม่ผ่านการกรองได้มากน้อยต่างกนั N95 ออกมาหลากหลายรุ่น หลายทรง ประเภทของหนา้ กากอนามัยป้องกนั ฝนุ่ PM2.5 ซึ่งแบ่งหลักๆ ได้เป็น 4 แบบด้วย กัน คือ 1. หนา้ กากอนามัย N95 แบบกน้ ถว้ ย (Cup Shape) แบบพบั ไดส้ องชนั้ หน้ากากอนามัย N95 ถูกจดั วา่ เปน็ หนา้ กากท่ีมีประสิทธภิ าพ (Falt Fold 2 Panel) แบบพบั ได้สามชน้ั (Falt ในการกรองฝุ่น PM2.5 ได้มากเป็นอันดับต้นๆ โดยมีการผลิต Fold 3 Panel) และแบบ V-Flex อกี ทง้ั แต่ จากแผ่นของเส้นใยที่มีขนาดเล็กระดับนาโน-ไมโครเมตร ละรุ่นจะมีรูปแบบของสายรัดท่ีต่างกัน เช่น ซ้อนกันจำ�นวนหลายๆ ช้ัน เพ่ือให้สามารถป้องกันฝุ่นละออง สายรัดด้านหลัง หรือคล้องหู โดยสายรัด และเช้ือโรคท่ีมีอนุภาคขนาดเล็กระดับ 0.1-0.3 ไมครอน ได้ถึง แต่ละแบบจะมีผลให้หน้ากากแนบกระชับ 95% ตัวหน้ากากจึงมีความหนา และถูกออกแบบให้ปิดปกคลุม กับใบหนา้ ตา่ งกนั ทงั้ นีผ้ ู้ใชส้ ามารถเลอื กซือ้ จมูกและปากได้อย่างมิดชิด ทำ�ให้มีปริมาณอากาศที่ไม่ได้ โดยพิจารณาจากประสิทธิภาพการกรองฝุ่น ผา่ นการกรองไหลเขา้ ไปภายในหนา้ กากน้อยมาก (นอ้ ยกวา่ 8%) และความกระชับแนบสนิทกับใบหน้าขณะ เม่ือใส่อย่างถูกวิธี แต่จากการท่ีอากาศไหลเข้าไปได้ยาก มีผล สวมใส่ให้มากทส่ี ุด ทำ�ให้ผู้สวมใส่รู้สึกอึดอัด หายใจลำ�บากหากต้องใส่ต่อเน่ืองเป็น เวลานาน สำ�หรับรูปแบบหน้ากากอนามัย N95 มี 2 แบบหลักๆ คือ ชนดิ มีวาล์วเปิด-ปิด กบั ชนดิ ท่ีไม่มี โดยหนา้ กากรุ่นทีม่ ีวาลว์ จะมี ส่วนช่วยในเรื่องของการระบายอากาศ ความร้อน และความช้ืน ภายในหน้ากาก เพิ่มความสบายในการสวมใส่และท�ำ ให้หายใจ 9 กมุ ภาพันธ์ 2563

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย 2. หนา้ กากอนามัยชนิดปอ้ งกนั ฝนุ่ PM2.5 นิวซแี ลนด์ (Australia/New Zealand Standard, AS/NZS 1761) หนา้ กากอนามยั ชนดิ ปอ้ งกนั ฝนุ่ PM2.5 มลี กั ษณะคลา้ ยหนา้ กาก และมาตรฐานญีป่ ่นุ (Japanese Industrial Standard หรือ JIS) อนามยั ทว่ั ไป แตม่ กี ารบรรจุ ‘แผน่ กรองหลายชนั้ ’ ทมี่ คี ณุ สมบตั ใิ นการ • N95: เปน็ การรบั รองของประเทศสหรฐั อเมรกิ า โดยรบั รองวา่ ดกั จบั และกรองฝนุ่ ละออง PM2.5 ได้ อกี ทง้ั บางผลติ ภณั ฑย์ งั มกี ารใส่ ‘สารเคลือบชนิดพิเศษ’ ที่ป้องกันจุลินทรีย์ได้ด้วย นอกจากนี้ยังมี หนา้ กากน้มี ีประสิทธิภาพในการกรอง 95% (หากเลขมากกว่า เทคโนโลยกี ารผลติ แบบ ‘อเิ ลก็ โตรสปนิ นง่ิ ’ ในการพฒั นาเสน้ ใยนาโน นน้ั เชน่ N99 หมายถงึ มปี ระสทิ ธิภาพในการกรอง 99%) สมบตั พิ เิ ศษทท่ี �ำ ให้ไดเ้ สน้ ใยขนาดเลก็ ทมี่ ลี กั ษณะเปน็ รพู รนุ ขนาดเลก็ • ASTM F2299 Level 1 เป็นการรับรองของสมาคม ASTM จ�ำ นวนมาก และมสี มบตั ิสามารถดักจับอนภุ าคฝ่นุ ละออง PM2.5 ได้ สหรัฐอเมริกา โดยรับรองว่าหน้ากากน้ีมีประสิทธิภาพใน หน้ากากอนามัยชนิดป้องกันฝุ่น PM2.5 มีการผลิตออกมา การกรองฝุ่นขนาด 0.1 ไมครอนได้ ≥95% (หากเปน็ Level หลากหลายรนุ่ หลายแบบเชน่ เดยี วกนั อาทิ แบบสเ่ี หลย่ี มผนื ผา้ ทว่ั ไป 2 และ 3 ได้ ≥98%) หรือแบบ 3 มติ ิ ท่ีมคี วามกระชับ แนบสนทิ ตามรูปใบหน้า • FFP2: เป็นการรบั รองของฝ่งั ยโุ รป โดยรบั รองวา่ หนา้ กากน้ีมี วธิ ีเลือกซอื้ หนา้ กากอนามัยกันฝุน่ PM 2.5 ประสทิ ธภิ าพในการกรอง 94% (หากเปน็ FFP3 จะหมายถงึ 1. ประสิทธิภาพการกรองฝุ่น โดยฝุ่น PM 2.5 เป็นฝุ่นท่ีมี มปี ระสทิ ธิภาพในการกรอง 99%) • P2: เป็นการรับรองของประเทศออสเตรเลียและนิวซีแลนด์ ขนาดเล็กเพียง 2.5 ไมครอน ดังน้ันควรเลือกซ้ือหน้ากากที่ โดยรับรองว่าหน้ากากนี้มีประสิทธิภาพในการกรอง 94% สามารถปอ้ งกนั ฝุ่นขนาดเลก็ กวา่ 2.5 ไมครอนได้ โดยหนา้ กาก (หากเป็น P3 จะหมายถงึ มีประสิทธิภาพในการกรอง 99%) อนามัยธรรมดาทั่วไปสามารถกรองฝุ่นขนาด 3 ไมครอน • JIS T 8151: 2018 เปน็ มาตรฐานอตุ สาหกรรมญปี่ นุ่ โดยรบั รอง จึงไม่สามารถป้องกันฝนุ่ 2.5 ได้ ว่าหน้ากากนี้มีประสิทธิภาพในการป้องกันฝุ่นละอองใน 2. ผา่ นการรบั รองหรือได้รับมาตรฐาน ควรตรวจสอบวา่ หนา้ กากมี อากาศท่ีอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายมนุษย์โดยการ มาตรฐานจากหนว่ ยงานหรอื สถาบนั ทเ่ี ชอ่ื ถอื ไดร้ องรบั ซงึ่ สงั เกต หายใจ ไดจ้ ากขอ้ ความบนอปุ กรณ์ หรอื บรรจภุ ณั ฑ์ โดยมาตรฐานรบั รอง 3. ความกระชับในการสวมใส่ ควรเลือกหน้ากากท่ีสวมใส่แล้วรู้สึก ส�ำ หรบั หนา้ กากกรองอากาศชนดิ กรองอนภุ าคท่ีไดร้ บั การยอมรบั สบายไม่อึดอัดจนเกินไป สายรัดไม่รัดบริเวณหูจนเกิดอาการเจ็บ จากนานาประเทศ ไดแ้ ก่ มาตรฐานอเมรกิ า (NIOSH Standard, และเมื่อใส่อย่างถูกต้องแล้ว หน้ากากต้องกระชับแนบสนิทกับ NIOSH 42 CFR 84 หรือ ASTM Standard), มาตรฐานยโุ รป ใบหน้า มีอากาศรั่วไหลหรือเล็ดรอดจากขอบหน้ากากเข้าสู่ด้าน (European Standard, EN 149) มาตรฐานออสเตรเลีย/ ในน้อยทีส่ ุด อยา่ งไรกด็ นี อกจากการเลอื กซอ้ื หนา้ กากอนามยั ทกี่ รองฝนุ่ PM2.5 ได้แล้ว การสวมใส่หน้ากากอนามัยอย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำ�คัญ เช่น พยายามใสใ่ หก้ ระชบั แนบสนทิ กบั ใบหนา้ ควรใชค้ รงั้ เดยี วแลว้ ทง้ิ ไมใ่ ช้ หนา้ กากอนามยั ซ�้ำ เมอ่ื มกี ารเปอ้ื น หรอื แผน่ ดา้ นทส่ี มั ผสั ผวิ ถกู เสยี ดถู จนด้อยสภาพ หน้ากากเสียรูปหรือชำ�รุด หรือชื้นแฉะ รวมถึงล้างมือ ก่อนการสวมใส่และหลังการถอดออกทุกคร้ัง จะช่วยป้องกันและ ชว่ ยกรองฝนุ่ PM2.5 ไดด้ ีและมีประสทิ ธิภาพมากทีส่ ดุ รายละเอยี ด > https://www.nstda.or.th/th/news/13002-20200128- pm2-5 กุมภาพันธ์ 2563 10

หนา้ ตา่ ง กองบรรณาธิการ เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก นักวิทยฟ์ ันธง! เครยี ดมากทำ�ใหผ้ มหงอกกอ่ นวยั 29 มกราคม ค.ศ. 2020 การศึกษาครั้งใหม่ท่ีตีพิมพ์อยู่ในวารสาร Nature แสดง หลกั ฐานทางวทิ ยาศาสตรส์ นบั สนนุ สมมตฐิ านทว่ี า่ ความเครยี ด สามารถท�ำ ใหเ้ ส้นผมของคนเราเปลี่ยนเปน็ สเี ทาหรือสขี าวได้ นักวจิ ยั คน้ พบกระบวนการทางเคมที ส่ี ามารถเปลย่ี นแปลง ซิมพาเทติก (sympathetic nervous system) ของร่างกาย สผี มในช่วงเวลาท่ีเกิดความเครยี ดได้ กระบวนการนี้ ซง่ึ มีหน้าท่ีควบคมุ ปฏิกิรยิ า “fight-or-flight” ในสภาวะคับขัน เชอ่ื มโยงกบั ปฏกิ ริ ยิ าทเ่ี รยี กวา่ “จะสหู้ รอื จะหนดี ”ี (fight-or-flight) นักวิทยาศาสตร์เช่ือว่า การวิจัยนี้อาจนำ�ไปสู่การบำ�บัด ของรา่ งกายทส่ี ามารถเกดิ ขนึ้ ได้ในสถานการณท์ เ่ี ปน็ อนั ตราย รกั ษาแบบใหมใ่ นอนาคต รวมไปถงึ การขยายผลของการศกึ ษา นักวิทยาศาสตร์ชี้ว่า ปกติคนส่วนใหญ่มีรูขุมขนบน วิจัยเพื่อดูว่า ความเครียดส่งผลต่อความเปล่ียนแปลงของ หนงั ศรี ษะประมาณ 100,000 รขู มุ ขน ซง่ึ มหี นา้ ทส่ี รา้ งเมลาโนไซต์ เน้ือเย่ืออ่ืนๆ ในร่างกายซึ่งนำ�ไปสู่กระบวนการชราภาพได้ (melanocyte ) หรือเซลล์สร้างสีผม เม่ือคนเราอายุมากข้ึน หรือไม่ การผลติ เมลาโนไซตก์ จ็ ะลดลง จงึ ท�ำ ใหผ้ มเรม่ิ เปลย่ี นเปน็ สเี ทา ขอ้ มูลจาก: VOA Thai หรือหงอกตามธรรมชาติ โดยนักวิจัยคาดเดาว่าความเครียด https://www.voathai.com/a/what-causes-gray-hairs/ อาจสง่ ผลต่อเซลล์ตน้ ก�ำ เนิดเมลาโนไซตด์ ังกลา่ วได้ 5264034.html นักวิจัยชุดนี้ใช้วิธีใหม่ด้วยการทดสอบระบบประสาท 11 กุมภาพันธ์ 2563

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก เทคโนโลยใี หมช่ ว่ ยตรวจหามะเรง็ ตบั ออ่ น 6 มกราคม ค.ศ. 2020 มะเรง็ ตบั ออ่ นเปน็ หนง่ึ ในโรคมะเรง็ ทเ่ี ปน็ อนั ตรายมากทสี่ ดุ แตเ่ ปน็ โรคที่ตรวจพบได้ยากและมักจะตรวจพบเม่ืออยู่ในระยะลุกลามจน เกนิ กวา่ ทจี่ ะรกั ษาใหห้ ายขาดได้ แตบ่ รรดานักวิจัยกำ�ลังทดลองใช้ เทคโนโลยีใหม่ท่อี าจช่วยป้องกนั การพัฒนาโรคมะเร็งตับออ่ นน้ีได้ นายแพทย์ Somashekar Krishna ผู้เชี่ยวชาญ ฝึกอบรมแพทย์ท่ัวสหรัฐฯ ในการใช้เทคโนโลยีใหม่นี้ เพื่อท่ี เรื่องต่อมไร้ท่อ กล่าวคือเป็นผู้ท่ีศึกษาในเร่ืองของ จะสามารถช้รี ะบุกอ้ นซสี ต์ท่เี ปน็ มะเรง็ ไดอ้ ยา่ งแม่นย�ำ ยิง่ ข้ึน ฮอร์โมน และอวยั วะตา่ งๆ ทผ่ี ลติ ฮอร์โมนกลา่ ววา่ เรอ่ื งดงั กลา่ ว อยา่ งไรกต็ ามแพทยจ์ ะใชว้ ธิ กี ารใหมน่ ี้ หลงั จากผปู้ ว่ ยไดร้ บั คือเหตุผลท่ีบ่งช้ีว่าเหตุใดจึงมีผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็น ใบสง่ั จากแพทย์ให้เข้ารับการตรวจสอบด้วยการถา่ ยภาพแบบ โรคมะเร็งตับอ่อนเพียง 9% เท่าน้ันท่ียังมีชีวิตอยู่ต่อได้อีก อ่ืนๆ เท่าน้ัน ซึ่งนั่นก็หมายความว่าเชื้อมะเร็งจะยังคงเติบโต 5 ปีหลังจากที่ได้รับการวินิจฉยั วา่ เปน็ โรคนี้ และวา่ โรคมะเรง็ อยู่ภายในรา่ งกายของผู้ปว่ ยอย่างเงยี บๆ จนสายเกินกว่าที่จะ ชนดิ นีจ้ ะไม่แสดงอาการใดๆ เลยในระยะเรมิ่ ตน้ ชว่ ยคนเหลา่ น้นั ได้ นายแพทย์ Krishna เป็นหัวหน้าการในการศึกษาวิจัย นายแพทย์SomashekarKrishnaกลา่ วกบั ผสู้ อ่ื ขา่ วVOAวา่ อุปกรณ์ชนิดใหม่ท่ีให้แพทย์สามารถดูก้อนซีสต์ได้ด้วยกล้อง การตรวจเลือดเป็นวิธีท่ีดีที่สุดในการค้นหามะเร็งตับอ่อนใน จลุ ทรรศน์ ทศ่ี นู ยก์ ารแพทย์ Wexner แหง่ มหาวทิ ยาลยั โอไฮโอ ระยะเรม่ิ ตน้ ซง่ึ นกั วจิ ยั ก�ำ ลงั พยายามคดิ คน้ พฒั นาวธิ กี ารทดสอบ เขากล่าวว่าการศึกษาของเขาแสดงให้เห็นว่าอุปกรณ์ใหม่นี้ ดว้ ยการตรวจเลือดกนั อยู่ มีความแม่นยำ�ในการวินิจฉัยก้อนซีสต์สูงถึง 96% ถึง 97% ขอ้ มลู จาก: VOA Thai วิธีดังกล่าวใช้กล้องจุลทรรศน์ขนาดเล็กที่มีแสงเลเซอร์ใน https://www.voathai.com/a/new-tech-for-detect-pancre- การผลิตภาพด้านในของถงุ นำ้� atic-cancer-01052020/5227146.html ซง่ึ นายแพทย์ Krishna และนกั วจิ ยั ทา่ นอน่ื ๆ ก�ำ ลงั ใหก้ าร กุมภาพันธ์ 2563 12

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก โคโรนา : วิจัยล่าสุดช้ี “สัตวต์ วั กลาง” น�ำ ไวรัสสายพันธุใ์ หมจ่ ากค้างคาวมาส่มู นุษย์ 31 มกราคม ค.ศ. 2020 ผลการศกึ ษาลา่ สดุ ทต่ี พี มิ พใ์ นวารสารการแพทย์ Lancet ฉบบั วนั ที่ 29 ม.ค. 2563 เผยถงึ ขอ้ มลู เรอื่ งตน้ ตอของไวรสั โคโรนาสายพนั ธใ์ุ หม่ หรอื 2019-nCoV ทไ่ี ดจ้ าก การวิเคราะห์ทางพันธุกรรมว่า แม้แหล่งกำ�เนิดของเชื้อดังกล่าวจะมาจากค้างคาว แตจ่ ะต้องมี “สตั ว์ตัวกลาง” ท่ีเปน็ พาหะน�ำ เชือ้ โรคมาติดตอ่ สู่คนอีกทอดหนึ่ง ทีมนักวิจัยจากห้องปฏิบัติการไวรัสวิทยาและศูนย์ แน่นอน แต่ผลการสืบสวนล่าสุดกลับพบว่าไม่มีการจำ�หน่าย ควบคมุ โรคตดิ ตอ่ หลายแหง่ ของจนี ไดถ้ อดรหสั ขอ้ มลู ค้างคาวที่ตลาดสดขายส่งอาหารทะเลของเมืองอู่ฮั่น ทำ�ให้ พนั ธกุ รรมทงั้ หมดหรอื “จโี นม” ของเชอื้ ไวรสั โคโรนาสายพนั ธุ์ สันนิษฐานได้ว่า น่าจะมีสัตว์อีกชนิดหนึ่งที่เป็นตัวกลางแพร่ ใหม่ท่ีพบในผปู้ ว่ ยชาวจนี 9 คน โดยพบว่ารหสั พนั ธกุ รรมของ เช้ือจากค้างคาวมาสู่มนุษย์ แต่เรายังไม่ทราบว่าเป็นสัตว์ ไวรสั ดงั กลา่ วมอี ยถู่ งึ 10 แบบ ซงึ่ แตล่ ะแบบมคี วามคลา้ ยคลงึ ชนิดใดแน”่ กันมากถึง 99.98% ก่อนหน้าน้ีมีรายงานว่างูเห่าจีน (Chinese cobra) ศาสตราจารย์ ชี เว่ยเฟิง หน่ึงในทีมผู้วิจัยจากห้อง และงูสามเหลย่ี มจนี (Chinese krait) ทน่ี �ำ มาวางจ�ำ หนา่ ยใน ปฏิบัติการด้านระบาดวิทยา มหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ ตลาดสดเมืองอู่ฮั่น อาจเป็นสัตว์ตัวกลางที่ส่งต่อเช้ือไวรัส แห่งมณฑลชานตงบอกว่า “เป็นเรื่องน่าประหลาดใจ ที่รหัส โคโรนาสายพันธุ์ใหม่จากค้างคาวมาสู่คน เน่ืองจากงูพิษที่ พันธุกรรมของไวรัสจากคนไข้ซึ่งมาจากหลายพื้นถ่ิน กลับมี อาศยั อยใู่ นธรรมชาติลา่ ค้างคาวในถ้ำ�เปน็ อาหาร แต่กย็ ังคงมี ความคล้ายคลึงกันอย่างสูง การค้นพบน้ีช้ีว่าไวรัสโคโรนา ขอ้ สงสยั วา่ ไวรสั โคโรนาสามารถปรบั ตวั ใหอ้ ยอู่ าศยั และขยาย ส า ย พั น ธุ์ ใ ห ม่ กำ � เ นิ ด ข้ึ น จ า ก แ ห ล่ ง เ ดี ย ว กั น ใ น ร ะ ย ะ เว ล า พันธ์ุในร่างกายของทั้งสัตว์เลือดเย็นและสัตว์เลือดอุ่นได้ อนั สั้น และถกู ตรวจพบอย่างรวดเรว็ มาก” อยา่ งไร ดร. หวู่ กุ้ยเจิน สมาชิกอีกคนหน่ึงของทีมวิจัยจากศูนย์ ข้อมลู จาก: BBC Thai ควบคมุ และป้องกนั โรคแหง่ ชาติจนี (CCDC) ระบวุ า่ “ข้อมูล https://www.bbc.com/thai/features-51318174 เหลา่ นช้ี วี้ า่ เชอื้ ไวรสั 2019-nCoV นา่ จะมาจากคา้ งคาวคอ่ นขา้ ง 13 กมุ ภาพันธ์ 2563

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก นาซาพัฒนาวธิ ใี ชเ้ ส้นใยเหด็ รา สรา้ งฐานท่มี ่นั บนดวงจนั ทร-์ ดาวอังคาร 19 มกราคม ค.ศ. 2020 ทมี นักวทิ ยาศาสตรจ์ ากศนู ยว์ ิจยั เอเมส (ARC) ขององค์การนาซา เผยถงึ ความคบื หนา้ ในการคดิ ค้นพัฒนาวธิ ใี ชก้ ล่มุ เส้นใยของเหด็ ราหรอื ไมซีเลียม (mycelium) มาท�ำ เปน็ วสั ดสุ �ำ หรบั กอ่ สรา้ งฐานทม่ี น่ั ของมนษุ ยบ์ นดวงจนั ทร์ หรอื ดาวองั คาร ซึง่ จะชว่ ยประหยัดพลงั งานและอำ�นวยความสะดวกได้ อยา่ งมาก เพราะไมต่ อ้ งขนย้ายวัสดุท่ีมนี �้ำ หนักมหาศาลมาจากโลก โครงการวิจัยน้ีเร่ิมข้ึนต้ังแต่ปี 2018 โดยถือเป็นกลยุทธ์ จะมีความทนทานสูง แต่มีความยืดหยุ่นมากกว่าคอนกรีต หนง่ึ ในการพฒั นาวสั ดทุ เ่ี หมาะสมกบั การส�ำ รวจอวกาศใน สามารถเติบโตซ่อมแซมตัวเองได้ มีคุณสมบัติเป็นฉนวนกัน อนาคตอนั ใกล้ ซงึ่ นกั วจิ ยั ของนาซามองวา่ เราสามารถน�ำ หวั เชอ้ื ความรอ้ นและทนไฟ เหด็ ราทมี่ รี าคาถกู และมนี �ำ้ หนกั เบาในปรมิ าณเพยี งนอ้ ยนดิ ไป ขณะนก้ี �ำ ลงั มกี ารทดสอบวา่ เชอื้ เหด็ ราจะสามารถเตบิ โต ยงั สถานทตี่ งั้ อาณานคิ มตา่ งดาว แลว้ เพาะใหม้ นั ขยายตวั เพมิ่ ในสภาพดินของดาวอังคารได้ดีเพียงใด หากมีการให้นำ้�ใน เปน็ วสั ดุรปู ทรงต่างๆ ได้ในภายหลัง ปรมิ าณจ�ำ กดั และมกี ารเพม่ิ แบคทเี รยี ชนดิ ทส่ี ามารถสงั เคราะห์ กลมุ่ เสน้ ใยไมซเี ลยี มของเหด็ ราสามารถจะเตบิ โตขนึ้ เปน็ ด้วยแสงลงไป เพื่อช่วยเพิ่มสารอาหารให้เห็ดราอีกทาง เนอ้ื วสั ดขุ องโครงสรา้ งรปู แบบตา่ งๆ หรอื กลายเปน็ เนอ้ื อฐิ บลอ็ ก หนง่ึ ได้ในสภาพแวดลอ้ มทเี่ หมาะสม จากนน้ั จะมกี ารอบความรอ้ น ข้อมลู จาก: BBC Thai ให้เชอื้ ราตายลง ซ่ึงจะทำ�ให้เนอ้ื วัสดุมคี วามแข็งแกร่งขน้ึ ด้วย https://www.bbc.com/thai/features-51161304 ทีมผู้วิจัยระบุว่า วัสดุก่อสร้างท่ีทำ�จากเส้นใยของเห็ดรา กุมภาพนั ธ์ 2563 14

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก ญป่ี นุ่ ยืนยันพบผ้ตู ดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนาสายพนั ธใุ์ หม่ แตไ่ มป่ รากฏอาการ 2 ราย 30 มกราคม ค.ศ. 2020 เจา้ หนา้ ทก่ี ระทรวงสาธารณสขุ แรงงาน และสวสั ดกิ ารของญป่ี นุ่ ไดย้ นื ยนั ว่าพบผู้ติดเชือ้ ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ท่ไี ม่ปรากฏอาการใดๆ 2 คนแรกในประเทศญ่ีปุ่น เจ้าหนา้ ท่กี ล่าววา่ การพบผู้ติดเช้อื ไวรัสโคโรนา ท่ีไมป่ รากฏอาการใดๆ น้นั ถอื เปน็ คร้งั แรกที่เกิดข้นึ นอกประเทศจีน โดยทางกระทรวงไดย้ นื ยนั วา่ ตรวจพบไวรสั โคโรนาสายพนั ธุ์ รวจไมพ่ บเชอื้ ไวรสั ดงั กลา่ ว ขณะทผี่ ู้โดยสาร 2 คนปฏเิ สธทจ่ี ะ ใหมใ่ นบรรดาผู้อพยพจากเมอื งอฮู่ ่นั ของจีน 3 คน เขา้ รบั การตรวจหาเชอ้ื ดา้ นเจา้ หนา้ ทกี่ ระทรวงระบวุ า่ จะยงั คง ท้งั 3 คนนี้เป็นผู้โดยสารในบรรดา 206 คน ซึ่งโดยสาร โน้มนา้ วใหผ้ ู้โดยสารทงั้ 2 คนเข้ารบั การตรวจ เครอื่ งบนิ ทรี่ ฐั บาลญปี่ นุ่ เชา่ เหมาล�ำ เพอ่ื เดนิ ทางกลบั มาญป่ี นุ่ ทางกระทรวงระบวุ า่ การยนื ยนั วา่ มผี ตู้ ดิ เชอ้ื 2 รายที่ไมเ่ คย เมอ่ื วันพุธที่ 29 มกราคม ค.ศ. 2020 เดินทางไปเมืองอูฮ่ นั่ นั้น ได้พสิ จู น์วา่ มีการตดิ เชือ้ จากคนสูค่ น ชายคนหนงึ่ วยั ประมาณ40ปีและหญงิ คนหนงึ่ วยั ประมาณ เกดิ ขึ้นในญี่ปนุ่ 50 ปี ไม่ได้แสดงอาการติดเช้ือใดๆ แต่ผลการตรวจหาเช้ือ ทว่าทางกระทรวงเรียกร้องให้สาธารณชนอย่าวิตกกังวล ไวรสั ของพวกเขาเป็นบวก จนเกิดเหตุ เน่ืองจากไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่น้ันยังไม่แพร่ ชายอีกคนหนึ่งวัย 50 ปีเศษรายงานว่าเขารู้สึกเจ็บคอ กระจายในวงกว้าง และตอ่ มากม็ ีไข้ กอ่ นท่ีผลตรวจจะออกมาเปน็ บวก ข้อมูลจาก: NHK World Japan ขณะนจ้ี �ำ นวนผตู้ ดิ เชอื้ ไวรสั โคโรนาสายพนั ธุ์ใหมใ่ นญปี่ นุ่ https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/th/news/214914/ อย่ทู ่ี 11 คน ทง้ั น้ี ผู้โดยสารอกี จ�ำ นวน 201 คน จากเทยี่ วบนิ เดยี วกนั ต 15 กมุ ภาพันธ์ 2563

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก ยอดผูต้ ดิ เช้ือ ‘ไวรัสโคโรนา’ ในจนี ทะยานสู่ 14,380 ราย ดบั พงุ่ 304 ราย 2 กมุ ภาพันธ์ ค.ศ. 2020 คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาตจิ นี (NHC) ประกาศจำ�นวนผปู้ ว่ ยโรคปอด อักเสบจากไวรสั โคโรนาสายพนั ธใ์ุ หมท่ ไ่ี ดร้ บั การยนื ยนั ผลอยทู่ ่ี 14,380 ราย (ตดั มณฑลกวา่ งตงออก 1 ราย) และจ�ำ นวนผปู้ ว่ ยทเ่ี สยี ชวี ติ อยทู่ ่ี 304 ราย เมื่อนับถงึ สนิ้ วนั เสาร์ (1 กมุ ภาพันธ์ ค.ศ. 2020) รายงานประจำ�วันของคณะกรรมการฯ ระบุว่าผู้ป่วย คณะกรรมการฯ ระบุว่ามีการติดตามผู้ท่ีมีประวัติติดต่อ ทั้งหมดกระจายตัวอยใู่ นภูมภิ าคระดับมณฑล 31 แห่ง ใกลช้ ิดกับผู้ปว่ ยทงั้ หมด 163,844 ราย โดย 8,044 ราย ได้รับ ของจีน ส่วนหน่ึงเป็นผู้ป่วยหนักขั้นวิกฤต 2,110 ราย ขณะ การปลอ่ ยตวั จากการกกั กนั เพอื่ การสงั เกตการณท์ างการแพทย์ จำ�นวนผู้ป่วยต้องสงสัยตดิ เช้อื ไวรัสฯ อยทู่ ี่ 19,544 ราย สว่ น ขณะ 137,594 ราย ยังคงอยู่ภายใต้การสังเกตการณ์ทาง ผู้ปว่ ยท่ีได้รับการรกั ษาจนหายดอี ยทู่ ี่ 328 ราย การแพทย์ต่อไป เม่ือวันเสาร์ (1 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2020) เพียงวันเดียว ด้านจำ�นวนผู้ป่วยโรคปอดอักเสบจากไวรัสฯ ที่ได้รับการ มรี ายงานผปู้ ว่ ยโรคปอดอกั เสบจากไวรสั ฯ รายใหม่ 2,590 ราย ยืนยันผลในเขตบริหารพิเศษฮ่องกง เขตบริหารพิเศษมาเก๊า ผู้ป่วยต้องสงสัยติดเช้ือไวรัสฯ รายใหม่ 4,562 ราย และ และเกาะไตห้ วันของจีนอยู่ที่ 14, 7 และ 10 รายตามลำ�ดบั ผู้ป่วยที่เสียชีวิตรายใหม่ 45 ราย ซ่ึงเป็นคนในมณฑลหูเป่ย เมือ่ นับถึงสนิ้ วนั เสาร์ (1 กมุ ภาพันธ์ ค.ศ. 2020) ทั้ง 45 ราย ขอ้ มลู จาก: Xinhua Thai ในวนั เดยี วกนั มรี ายงานผปู้ ว่ ยอาการวกิ ฤต 315 ราย และ https://www.xinhuathai.com ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาจนหายดีจนออกจากโรงพยาบาลได้ 85 ราย กุมภาพนั ธ์ 2563 16

สAาpรpะ แนะนำ�แอปดี มคี วามรู้ แอป “วารสารวิทยาศาสตร”์ คือสมุดบนั ทึกทางวิทยาศาสตร์ แบบดิจิทัลซึง่ จดั ท�ำ โดย Google เหมาะสำ�หรับครูผู้สอนวิทยาศาสตร์หรือผู้ที่ชื่นชอบการทดลองวิทยาศาสตร์ โดยสามารถเก็บบันทึกรูปภาพ และการสังเกตการณ์ได้อย่างสะดวกในที่เดียว ใช้เซ็นเซอร์ในโทรศัพท์เพื่อวัดและสร้างกราฟจากปรากฏการณ์ ต่างๆ เช่น แสง เสียง การเคลื่อนไหว หรือเชื่อมต่อกับเซ็นเซอรภ์ ายนอกผ่านทางบลูทธู เพอ่ื ท�ำ การทดลองต่างๆ ในโลกรอบตวั เรา แอป “วารสารวทิ ยาศาสตร”์ ชว่ ยใหค้ ณุ ท�ำ ส่ิงต่างๆ ต่อไปนไ้ี ด้ • วัดแสง เสยี ง ความเรง่ ความดันอากาศ และอกี มากมายดว้ ยเซน็ เซอร์ในโทรศพั ท์ • จดบนั ทกึ และถ่ายภาพเพ่อื สรา้ งเอกสารการทดลองวทิ ยาศาสตร์ และเตรยี มพบกบั บันทึกแบบใหมเ่ ร็วๆ นี้ • เชื่อมต่อกบั เซน็ เซอร์ภายนอกด้วยการเลือกอุปกรณ์ Arduino และ Vernier ทรี่ องรบั การใชง้ านบลูทูธ • เข้าถึงการทดสอบในอปุ กรณ์ตา่ งๆ โดยใช้ Google ไดรฟ์ • ส่งออกข้อมลู เซ็นเซอร์ทบ่ี นั ทกึ ไว้ในรปู แบบไฟล์ CSV • สรา้ งทริกเกอรแ์ บบอตั โนมัติสำ�หรับการบนั ทกึ ข้อมลู และจดบนั ทึก • ใช้การแปลงขอ้ มลู เป็นเสียงเพื่อฟังเสยี งกราฟ วารสารวิทยาศาสตร์พรอ้ มใช้งานไดฟ้ รบี นอุปกรณ์ Android, iPhone, iPad และ Chromebook ที่ใชง้ านร่วมกันได้ สามารถดาวน์โหลดได้ฟรที ี่ Google Play ระบบ Android https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.apps.forscience.whistlepunk&hl=th 17 กุมภาพนั ธ์ 2563

บทความ ภัทรา สปั ปนิ นั ทน์ ฝา่ ยสร้างสรรคส์ ื่อและผลติ ภัณฑ์ สวทช. พเิ ศษ ตะขาบหา้ ตวั ผนึก สวทช. วิจัยพลกิ โฉม “สเปรย์พ่นแก้ไอ” กุมภาพนั ธ์ 2563 18

บทความ พเิ ศษ ‘ตะขาบหา้ ตวั ’ เปน็ แบรนดย์ าแกไ้ อสญั ชาตไิ ทยทย่ี นื หยดั ความนยิ มมากวา่ 80 ปี เพราะไม่เพียงสรรพคุณบรรเทาอาการไอและเจ็บคอได้ดีจนเป็นที่ยอมรับของ ผบู้ รโิ ภค บรษิ ทั ยงั ใหค้ วามส�ำ คญั กบั การปรบั ภาพลกั ษณแ์ ละรปู แบบของผลติ ภณั ฑ์ ให้สอดคล้องกับความนิยมของแต่ละยุคสมัยมาเสมอ จึงส่งผลให้บริษัทเติบโต ขึ้นอย่างต่อเนอื่ งและม่ันคง ล่าสดุ บริษัท ห้าตะขาบ (ซมิ เทียนฮอ้ ) จ�ำ กดั เดินหน้าปรับกลยุทธ์ กมุ ภาพนั ธ์ 2563 ครั้งใหญ่อีกคร้ัง เพ่ือขยายฐานการตลาดให้สามารถตอบสนอง ความนิยมในการบริโภคยาของคนรุ่นใหม่และชาวต่างชาติมากข้ึน โดยร่วมกับ สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) โดย ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) ดำ�เนินการวิจัยและพัฒนาพลิกโฉมสินค้ายาลูกกลอนท่ีเป็น อตั ลักษณข์ องบริษทั สู่ผลิตภัณฑน์ ้องใหม่ ‘สเปรย์พน่ แก้ไอ’ ที่จะทำ�ตลาด ตีค่ไู ปกับผลติ ภัณฑ์เดมิ ดร.กอบกุล เหล่าเท้ง ผู้อำ�นวยการกลุ่มวิจัยส่วนผสมฟังก์ชั่นและ นวัตกรรมอาหาร ไบโอเทค สวทช. อธิบายถึงกระบวนการวิจัยเพื่อ 19

บทความ พเิ ศษ ดร.กอบกุล เหล่าเท้งช สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ใหม่ว่า คณะวิจัยได้ เปอร์เซน็ ต์ ภายในเวลา 5 นาที เขา้ ไปเสรมิ ความสามารถ ใหท้ �ำ งานไดเ้ รว็ ขน้ึ พัฒนาวิธีการเตรียมวัตถุดิบยาสำ�หรับ ทั้งนี้แม้การพัฒนาผลิตภัณฑ์สเปรย์ งา่ ยขึ้น และสามารถควบคุมคุณภาพตลอด กระบวนการผลติ ยาแก้ไอในรปู แบบสเปรยพ์ น่ พ่นแก้ไอ จะมีการเปล่ียนแปลงทั้งรูปแบบ สายการผลติ ไม่ใหก้ อ่ มลพษิ ตอ่ สงิ่ แวดลอ้ ม โดยอาศัยความเช่ียวชาญด้านเทคโนโลยี ของผลิตภัณฑ์ยา รวมถึงกระบวนการผลิต นอกจากน้ันกระบวนการผลิตหลักส่วนใหญ่ ชีวกระบวนการอุตสาหกรรม (Industrial แตบ่ รษิ ทั และคณะวจิ ยั ยงั คง ‘ความซอ่ื สตั ย’์ ยังใช้เทคโนโลยีของคนไทย ลดการพึ่งพา bioprocess technology) และเทคโนโลยี ยึดถือจุดยนื ทีม่ ีตอ่ สงั คมดังเดมิ เทคโนโลยจี ากตา่ งประเทศ” การตรวจวิเคราะห์ฤทธ์ิยับยั้งจุลชีพ มาช่วย “กระบวนการผลติ ทง้ั หมดเนน้ ใชก้ รรม ปจั จุบนั บริษทั ห้าตะขาบ (ซมิ เทียนฮ้อ) ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ยาโฉมใหม่ที่คงสูตร วิธีและวัตถุดิบจากธรรมชาติ ไม่ใช้สารเคมี จ�ำ กดั สามารถขน้ึ ทะเบยี นผลติ ภณั ฑย์ าแก้ไอ สมุนไพรเดิม จากการทดสอบพบว่าสเปรย์ และไมม่ สี ว่ นผสมของยาปฏชิ วี นะ เพราะหาก แบบสเปรยพ์ น่ กบั ส�ำ นกั งานคณะกรรมการอ แก้ ไอมีประสิทธิภาพในการการออกฤทธ์ิ ผู้ป่วยได้รับยาปฏิชีวนะไม่ครบตามปริมาณ าหารและยา (อย.) ไดเ้ ป็นทเ่ี รียบรอ้ ย โดยมี เทียบเคียงยาอมแบบลูกกลอน สามารถ ที่กำ�หนดอาจเกิดการดื้อยา ซึ่งจะส่งผลให้ แผนจดั จ�ำ หนา่ ยในชว่ งครงึ่ ปแี รกของปี 2563 ยบั ยงั้ เชอ้ื แบคทเี รยี ทเี่ ปน็ สาเหตขุ องอาการ การรักษาในอนาคตจำ�เป็นต้องใช้ยาที่แรง ซึ่งบริษัทฯ มีฐานตลาดการส่งออกอยู่กว่า คออกั เสบ (Pharyngitis) ได้มากกวา่ 99.9 ขึ้น กระบวนการผลิตมีการนำ�ศาสตร์ต่างๆ 14 ประเทศ กมุ ภาพันธ์ 2563 20

บทความ พเิ ศษ ดร.กอบกลุ กล่าวว่า ในบทบาทของการเป็นนกั วจิ ัยศูนย์วิจยั แหง่ ชาติ นับเป็นความภมู ใิ จ ประสทิ ธภิ าพยง่ิ ขน้ึ ตอบโจทยค์ วามตอ้ งการ ท่ีสามารถนำ�เอาองค์ความรู้ความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง และความพร้อมทางด้านเทคโนโลยี ของผู้ประกอบการและลกู ค้า เข้าไปเสริมแกร่งผู้ประกอบการ ให้สามารถยกระดับการผลิตและการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มี นวัตกรรม ‘ยาแก้ไอตราตะขาบห้าตัว ในรปู แบบสเปรยพ์ น่ ’ นบั เปน็ การเปลย่ี นแปลง อกี กา้ วส�ำ คญั ของผปู้ ระกอบการไทย ทห่ี นั มา ใช้วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม พลิกโฉมผลิตภัณฑ์ให้ตอบโจทย์ความต้อง การของตลาด เพื่อขยายฐานกลมุ่ เปา้ หมาย ภายใตแ้ นวคดิ BCG (Bio – Circular – Green) Economy Model ที่มุ่งเน้นการนำ�ศาสตร์ ความรู้และเทคโนโลยีมาสร้างมูลค่าเพ่ิมให้ กบั สนิ คา้ โดยค�ำ นงึ ถงึ การไมส่ รา้ งผลกระทบ ตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม ใชจ้ ดุ แขง็ ทเี่ ปน็ มติ รตอ่ สงั คม เหลา่ นเ้ี ปน็ จดุ ขายทจ่ี ะขบั เคลอ่ื นอตุ สาหกรรม ไทยไปสูส่ ากล 21 กมุ ภาพันธ์ 2563

บทความ ภัทรา สัปปนิ นั ทน์ ฝา่ ยสร้างสรรค์สอ่ื และผลิตภัณฑ์ สวทช. พเิ ศษ “MAKER FAIRE BANGKOK 2020” มหกรรมปลดปลอ่ ยพลงั ความสร้างสรรค์ ‘เมกเกอร’์ ไทย จดั ตอ่ เนอ่ื งเปน็ ปที ่ี 5 แลว้ ส�ำ หรบั งาน “Maker Faire Bangkok 2020 : The Future We Make” มหกรรมแสดงผลงานส่ิงประดิษฐ์และการรวมตัวของเมกเกอร์ ท่ีย่ิงใหญ่ท่ีสุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เม่ือวันท่ี 18–19 มกราคม 2563 ณ หน้าลานศูนย์การค้าเดอะสตรีท รัชดา กรุงเทพฯ ซ่ึงจัดโดยบริษัท เชฟรอนประเทศไทยส�ำ รวจและผลติ จ�ำ กดั รว่ มกบั กระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม โดย สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) พรอ้ มทง้ั หน่วยงานภาครฐั และเอกชน และกลุ่มเมกเกอร์ในประเทศ กุมภาพันธ์ 2563 22

บทความ พเิ ศษ โดยการจดั งานเมกเกอรแ์ ฟร์ในประเทศไทย ถอื เปน็ ตวั แปรส�ำ คญั วง Dz II โดยคุณอิศราเดช แสงทอง (Iceman) คุณมารุต ในการสง่ เสรมิ ใหว้ ฒั นธรรมเมกเกอรเ์ ตบิ โตขนึ้ อยา่ งแพรห่ ลาย ค้ำ�ชู (ป๋า) และ คุณอิทธิพัทธิ์ ศรีบุญเรือง (มาร์ค) ในเยาวชนและประชาชน เพราะไม่เพียงทำ�ให้คนทั่วไปรู้จักคำ�ว่า ‘เมกเกอร์ (Maker)’ และเขา้ ใจบทบาทของเมกเกอรม์ ากขนึ้ แตย่ งั เปน็ “หุ่นยนต์ไหว้เจ้า” แขนกลถือธูปข้ึนลงไปมาเลียนแบบท่าทาง ‘เมกเกอรอ์ เี วนต์ (Maker Event)’ หรอื พนื้ ทพ่ี บปะเพอ่ื เชอ่ื มโยงเหลา่ ในการไหว้เจา้ ของคนไดอ้ ยา่ งน่ารกั เตรียมรบั เทศกาลตรษุ จีน แทจ้ รงิ เมกเกอรจ์ ากตา่ งสาขาและความช�ำ นาญ ท�ำ ใหเ้ กดิ สงั คมแหง่ การแลก แล้วเป็นหุ่นยนต์ท่ีกำ�ลังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาเพ่ือนำ�ไปใช้สอน เปลี่ยนความรู้ ความเชีย่ วชาญ และประสบการณอ์ กี ด้วย ซึง่ ในปนี มี้ ี คณิตศาสตร์ให้กับนักเรียนระดับชั้นมัธยม เพื่อให้ผู้เรียนสามารถ ผู้เขา้ ร่วมงานมากกวา่ 8,000 คน เรียนรู้คณิตศาสตร์ได้อย่างเห็นภาพ ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองเมทริกซ์ ภายในงานมีการจัดแสดงผลงานของเมกเกอร์กว่า 60 บูธ ตรโี กณมิติ หรอื แคลคลู ัส เพราะส่งิ เหลา่ นีล้ ว้ นเปน็ หลกั การของการ ท้ังของเมกเกอร์ไทยและต่างชาติ ซ่ึงได้รับความสนใจจากผู้เข้าชม งานเปน็ อยา่ งมาก ตวั อยา่ งผลงานของเมกเกอร์ เชน่ “Dz II” ผลงาน เคร่ืองดนตรีอิเล็กทรอนกิ สแ์ บบครบวง ของคณุ อิศราเดช แสงทอง (Iceman) คุณมารุต คำ้�ชู (ป๋า) และ คณุ อิทธพิ ทั ธิ์ ศรบี ญุ เรอื ง (มารค์ ) ซึ่งผันตัวจากการเป็นวิศวกรมาเป็นนักดนตรีสไตล์อิเล็กทรอนิกส์ ในยามว่าง พวกเขาลงมือประดิษฐ์เครื่องดนตรีแบบครบวงทั้งเครื่อง จังหวะ คอร์ด และเบส เพื่อใช้เล่นเสียงดนตรีอิเล็กทรอนิกส์แทน การนั่งหน้าคอมพิวเตอร์เพื่อสังเคราะห์เสียงด้วยโปรแกรม ทำ�ให้คน ในงานได้ชมปรากฏการณ์ใหม่ของการเล่นดนตรีสไตล์อิเล็กทรอนิกส์ แบบสดและครบวง 23 กุมภาพันธ์ 2563

บทความ พเิ ศษ หุ่นยนต์ไหว้เจ้า โดยคุณจิรัฏฐ์ ศรีรัตนอาภรณ์ (เบิร์ด) Phantom Escape โดย คุณสิรวิชญ์ บุญเลี้ยง เต็มบุญเกียรติ (โฮม) และ คุณวิชญ์ภาส ศิริเดช (โชกุน) สร้างหุ่นยนต์ และยังอยู่ในการพัฒนาเทคโนโลยีอีกหลายด้าน โดย คุณจิรัฏฐ์ ศรีรัตนอาภรณ์ (เบิร์ด) Robotics Hardware Engineer เพยี งดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน Roblox กจ็ ะสามารถเล่นเกมนี้ไดท้ าง เมกเกอรจ์ ากบรษิ ทั CoXSys Robotics Co., Ltd. ไดอ้ ธบิ ายวา่ สาเหตทุ ่ี โทรศพั ท์มอื ถือ และคอมพวิ เตอรท์ ง้ั Mac และ Windows พฒั นาหนุ่ ยนตน์ ม้ี าจากการคน้ พบวา่ นกั ศกึ ษาระดบั มหาวทิ ยาลยั เรยี น “นายยมิ้ การาจ”โดยคณุ นมิ ติ รหงษย์ มิ้ เมกเกอรช์ อื่ ดงั ของประเทศ เรือ่ ง Robotics ไมเ่ ขา้ ใจ ไมใ่ ชเ่ พราะไมเ่ ขา้ ใจศาสตร์น้ี แตเ่ ป็นเพราะ ได้นำ�ผลงานรถรูปแบบต่างๆ มาจัดแสดง หน่ึงในรถหน้าตาแปลก พน้ื ฐานคณติ ศาสตรไ์ มแ่ นน่ พอ ดงั นน้ั หากมพี น้ื ฐานทด่ี ขี น้ึ จะเปน็ ประโยชน์ สะดุดตาใครหลายคน มีชื่อผลงานว่า “Predator” เป็นรถมอเตอร์ ตอ่ การเรียน Advance Robotics และวิศวกรรมขน้ั สงู เป็นอยา่ งมาก ไซค์ไฟฟ้าท่ีมเี พียงล้อหนา้ เพราะลอ้ หลงั ถูกเปลี่ยนไปเปน็ ตนี ตะขาบ “Phantom Escape” เกมท่ีพัฒนาโดย คุณสิรวิชญ์ บุญเลี้ยง คุณนิมิตรได้อธิบายไว้ว่า ‘นายย้ิม การาจ’ มีเป้าหมายในการสร้าง เต็มบุญเกียรติ (โฮม) และ คุณวิชญ์ภาส ศิริเดช (โชกุน) นักเรียน แรงบนั ดาลใจใหผ้ คู้ นอยากลงมอื ประดษิ ฐน์ วตั กรรมดว้ ยตนเอง ดงั นน้ั ระดับมัธยมศึกษาปีท่ี 3 จากกลุ่ม Dojo Coding โดยใช้ฟรีแวร์ ‘การจะสร้างแรงบันดาลใจให้คนอยากเป็นเมกเกอร์ ต้องสร้าง Roblox ซ่ึงเป็นแพลตฟอร์มที่นักพัฒนาชาวต่างชาติได้สร้างขึ้น Wow Effect!! ให้ได้ว่า เฮ้ย! ทำ�ได้อย่างไรวะ อยากทำ�จังเลย เพอ่ื ใหค้ นภายนอกเขา้ มาใชพ้ ฒั นาเกมของตนเอง โดยเกม Phantom แล้วของแบบนี้มันไม่มีขาย ต้องลงมือทำ�เอง’ หากใครสนใจงาน escape เป็นเกมแนว Survivor ที่ต้องเอาชนะการถูกไล่ล่า ข อ ง ผี ที่ เ ปิ ด ใ ห้ ค น ใ น โ ล ก อ อ น ไ ล น์ ไ ด้ ร่ ว ม ส นุ ก เร้ า ใ จ ไ ป ด้ ว ย กั น นายยิ้ม การาจ โดย คุณนิมิตร หงษ์ยิ้ม ตอนนเ้ี กมกำ�ลังอยใู่ นระดบั Alpha stage ทเ่ี ปดิ ใหท้ ดลองเล่นได้แล้ว กุมภาพนั ธ์ 2563 24

บทความ พเิ ศษ รถมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า “Predator” ตามตนเอง เชน่ ชูสองนว้ิ หรอื ยกกำ�ป้นั ฯลฯ “ONE Way Racing” กิจกรรมชวนนักประดิษฐ์รุ่นเล็กมาเรียนรู้การต่อวงจรไฟฟ้า มอเตอร์ สงิ่ ประดิษฐด์ า้ นนี้ ก็สามารถน�ำ ไอเดียมาพัฒนาผลงานร่วมกันได้โดย และระบบควบคุมแบบง่ายๆ ผ่านการประกอบรถแข่งจ๋ิวเพ่ือนำ�ไปใช้ ไมม่ คี า่ วชิ า ตดิ ตามไดท้ ี่ Facebook : NaiYim Garage โรงกลงึ นายยมิ้ ประลองกบั เพ่อื น นอกจาก 2 กิจกรรมที่ยกตัวอยา่ งขา้ งตน้ ยังมอี ีก - Maker Space หลากกจิ กรรมที่ได้รบั ความสนใจไม่นอ้ ยไปกวา่ กนั เชน่ “DIY Light นอกจากน้ีในงานยงั มบี ธู กจิ กรรมทเ่ี รยี กเสยี งเฮฮาสรา้ งความสนกุ Saber” ลงมอื ทำ�ดาบ Light Saber ของอศั วินเจไดจากภาพยนตร์ดัง ได้เป็นอย่างมาก เช่น บูธ “Bump Kid by KidBright” ของศนู ย์ Star Wars ทมี่ คี วามสมจรงิ ทงั้ รปู รา่ งและเอฟเฟกต,์ “กลอ่ งดนตรมี ชี วี ติ เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) Origimon” ประดิษฐ์กล่องดนตรีในธีม Jungle Tree House ท่ีทั้ง สวทช. ทน่ี �ำ บอรด์ KidBright มาใชค้ วบคมุ การเคลอื่ นทข่ี องรถบมั๊ ปใ์ ห้ ไพเราะและเคลื่อนไหวได้อย่างนุ่มนวลชวนฝัน, เครื่องวัด PM2.5 สามารถเคลื่อนที่ได้ตามต้องการ แต่ความสนุกไม่ได้อยู่แค่เพียงการ จาก KidBright ประกอบบอร์ดสมองกลเพ่ือวัดค่าฝุ่น PM 2.5 ควบคุมรถ เพราะเดก็ ๆ จะตอ้ งควบคุมรถของตนท่มี ีเข็มตดิ อยดู่ า้ นห ดว้ ยตวั เอง ฯลฯ น้า ไปไลแ่ ทงลูกโปง่ ท่ีติดอยดู่ า้ นหลังรถของคู่แขง่ ใหส้ ำ�เร็จใน 5 นาที ใครท�ำ ไดก้ อ่ นกจ็ ะเปน็ ผชู้ นะของการแขง่ ขนั ขณะทบี่ ธู “Enjoy Design Easy Machine Learning with Micro:bit Challenges” ของ บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำ�รวจและผลิต จ�ำ กดั ก็ได้เปิดให้เด็กๆ ได้สนกุ กับการสวมบทบาทเปน็ วิศวกรตัวน้อย ONE Way Racing ท�ำ การทดลองวา่ วสั ดอุ ะไรจะท�ำ ใหก้ ระดานเลอื่ นหมิ ะเคลอ่ื นท่ีได้ไวสดุ โดยการนำ�วัสดุต่างๆ เช่น ผ้าขนสตั ว์ ผ้าไนลอน ผา้ ฝา้ ย ผ้าตาขา่ ย มาหุ้มกระดานเลื่อนแล้วลองปล่อยบนรางเพื่อวัดผลความเร็ว และ สงั เกตวา่ วัสดทุ ่แี ตกตา่ งส่งผลต่อการเคล่ือนทีอ่ ยา่ งไร เช่นเดียวกับงาน Maker Faire ทั่วโลก หนึ่งในไฮไลต์ของ การจดั งาน คือ นานากิจกรรมเชิงปฏิบตั ิการ (Workshop) ให้ผูเ้ ข้าชม งานได้ร่วมกิจกรรม ซ่ึงในปีนี้มีมากถึงกว่า 20 รายการ เช่น “Easy Machine Learning with Micro:bit” กิจกรรมเรียนรู้เทคโนโลยี Machine Learning (ML) ที่ใช้ Micro:bit บอร์ดสมองกลฝังตัว ในการประมวลผล ผู้เรียนจะได้ลงมือสอนสมองกลออกท่าทางต่างๆ 25 กมุ ภาพนั ธ์ 2563

DIY Light Saber บทความ พเิ ศษ อีกหนึ่งกิจกรรมไฮไลต์ คือ การแข่งขัน “Hebocon” การแข่ง สรา้ งหนุ่ ยนตจ์ ากอปุ กรณบ์ า้ นๆ ทมี่ าในสโลแกน “ยง่ิ เหย่ ยง่ิ ด”ี เพราะ สิ่งสำ�คัญของกิจกรรมนี้ คือ ทุกคนสนุกกับกิจกรรมโดยไม่ต้องห่วง ชยั ชนะ แลว้ จงสรรเสริญความเห่ยของผู้อื่น! ซงึ่ ในปีน้ีก็สรา้ งความ ขบขนั ให้กับผชู้ มในงานได้เป็นอยา่ งดีไมแ่ พก้ ารจัดงานในปีท่ผี ่านมา นอกจากความสนกุ ท่ีไดก้ ลา่ วถงึ ทงั้ หมดในขา้ งตน้ สงิ่ ทเ่ี ปน็ ไฮไลต์ เฉพาะของงาน Maker Faire Bangkok เทา่ นนั้ คอื “Electric Parade” การเดินขบวนสร้างสีสันในความมืด (Grow in the dark) ผู้เดิน ขบวนจะนำ�หลอดไฟแอลอีดีมาติดบนเส้ือผ้า เครื่องประดับ และ อปุ กรณต์ า่ งๆ อยา่ งระยบิ ระยบั ตระการตา เรยี กรอยยมิ้ ใหก้ บั คนทวั่ ทง้ั งานในยามคำ่�คืน และด้วยความห่วงใยต่อสุขภาพของผู้เข้าร่วมงาน เน่ืองจากเป็นการจัดงานในพื้นที่ กลางแจ้งในช่วงที่ประเทศไทยมี ค่าฝุ่น PM 2.5 ค่อนข้างสูง สวทช. จึงได้นำ� “เคร่ือง IonFresh” Electric Parade 26 กุมภาพันธ์ 2563

Electric Parade บทความ พเิ ศษ เคร่ืองกรองอากาศแบบไฟฟ้าสถิต ผลงานของศูนย์เทคโนโลยีเพ่ือ ความมั่นคงของประเทศและการประยุกต์เชิงพาณิชย์ สวทช. ในรูปแบบ “จรวดกรองอากาศ” ไปติดตั้งในบริเวณโซนกลางของ พ้นื ท่ีจัดงานเพ่อื ชว่ ยลดปรมิ าณฝนุ่ PM 2.5 ด้วย ทั้งน้ี ปิดท้ายด้วยกิจกรรมพิเศษสุดท่ีจัดข้ึนภายใน Maker Faire Bangkok เป็นประจำ�อย่างต่อเน่ือง คือ การประกาศผลและ มอบรางวัลให้แก่ทีมท่ีชนะการประกวด “โครงการ Young Maker Contest ปี 4” งานประกวดผลงานส่ิงประดิษฐ์ของนักเรียนสาย สามญั และอาชวี ศกึ ษา ซง่ึ ปนี จ้ี ดั ขนึ้ ภายใตห้ วั ขอ้ “Social Innovation: นวัตกรรมเพ่ือสังคมที่ย่ังยืน” โดยทีมชนะเลิศสายสามัญ คือ “อปุ กรณเ์ ลยี้ งปลาวาไรต”้ี ผลงานของนกั เรยี นโรงเรยี นปลาปากวทิ ยา จงั หวดั นครพนม และทมี ชนะเลศิ สายอาชีวศึกษา คอื “ชดุ เลี้ยงกบ ในขวดพลาสติกระบบรีไซเคลิ น้�ำ ” ผลงานนักศึกษาจากวทิ ยาลัยการ อาชพี ไชยา จังหวัดสุราษฎรธ์ านี ทั้งหมดนี้คือสีสันบรรยากาศของงาน Maker Faire Bangkok 2020 ทเ่ี ตม็ ไปดว้ ยรอยยิม้ ความสขุ และความสนกุ สนาน โดยหวงั ว่า กิจกรรมดีๆ แบบน้ีจะช่วยสร้างแรงบันดาลใจ และผลักดันให้เกิด ‘เมกเกอรห์ นา้ ใหม’่ เพม่ิ ขนึ้ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง เพอ่ื เปน็ การปทู างสกู่ ารสรา้ ง ‘Maker Nation’ หรือประเทศแหง่ นกั พัฒนา ก�ำ ลังส�ำ คัญในการเพิม่ มลู ค่าทางเศรษฐกจิ และสังคมให้แกป่ ระเทศไดอ้ ยา่ งยัง่ ยืน เครื่อง IonFresh ในรูปแบบ “จรวดกรองอากาศ” กมุ ภาพนั ธ์ 2563 27

grSIanpcfohiic กุมภาพันธ์ 2563 28

grSIanpcfohiic 29 กมุ ภาพันธ์ 2563

grSIanpcfohiic กุมภาพันธ์ 2563 30

สาระนา่ รจู้ าก อย. 31 กมุ ภาพนั ธ์ 2563

สาระนา่ รจู้ าก อย. กมุ ภาพนั ธ์ 2563 32

คอลมั น์ แนะน�ำ สาระวิทย์ ในศิลป์ 4 วริศา ใจดี (ไอซี) เด็กสาย(พันธุ์)วิทย์สานศิลป์ ชอบเรียนคณิตศาสตร์และฟิสิกส์ สนใจเรื่องเกี่ยวกับอวกาศ และสัตว์เลี้ยงตัวจิ๋ว เวลาว่างชอบทำ�งานศิลปะ กำ�ลังค้นหาสูตรผสมที่ลงตัวระหว่างวิทย์กับศิลป์ Instagram : iizeewj สีฟอกอากาศ นวัตกรรมที่แฝงไว้ ภายใต้งานศลิ ปะ ในช่วงวันหยุด ฉันได้มีโอกาสร่วมทริปของ โรงเรียน เดินเที่ยวในเมืองบริสตอล (Bristol) สหราชอาณาจักร บริสตอลเป็นเมืองท่ีขึ้นช่ือเป็นอย่างมากในเรื่องของ สตรที อารต์ (Street Art) หรือ ศิลปะขา้ งถนน ไม่มีใคร ไม่รู้จัก แบงก์ซี่ (Banksy) ศิลปินกราฟฟิต้ี หรือศิลปะการพ่น ก�ำ แพงชอื่ ดงั ประจ�ำ สหราชอาณาจกั ร เขามกั จะแฝงความหมาย และเรื่องราวอันลึกซ้ึงไว้ ในภาพวาดด้วยสเปรย์เพนท์ตาม มุมตึกต่างๆ และเซ็นกำ�กับด้วยนาม Banksy ไม่มีใครรู้แน่ชัด วา่ เขาหรือพวกเขาคอื ใครกนั แน่ รแู้ ตว่ า่ ผลงานของเขาประกอบ Street Art ในกรุงโรม ภาพจาก https://matadornetwork.com/read/street-art-piece-improves-air-rome/ 33 กมุ ภาพนั ธ์ 2563

ไปด้วยเนอื้ หาท่สี ะท้อนสงั คม การเมอื ง ซึง่ ถ่ายทอดออกมา ในรูปแบบท่ีเข้าใจง่าย และงดงาม แบงก์ซี่เปล่ียนมุมตึกท่ี คล้ายซากปรักหักพังให้กลับมามีชีวิตชีวาและมีความหมาย อกี ครงั้ ใครทม่ี าเทย่ี วบรสิ ตอลเปน็ ตอ้ งเดนิ ชมงานสตรที อารต์ ท้ังน้ัน ฉันเองก็ได้ไปเดินดูมาเหมือนกัน เราจะพบภาพวาด ภาพ Street Art บนตึกในเมืองบรสิ ตอล ในช่วงปดิ เทอมเดอื นธนั วาคม พ.ศ. 2562 ทผี่ า่ นมา ฉันมีโอกาสไดก้ ลับประเทศไทย เลยลองไปตามรอยสตรีทอาร์ตย่าน ตามมุมเมืองท่ีเรียกได้ว่าเดินไปทางไหนก็เจอ ถ้าโชคดีจะได้ ถนนเจริญกรงุ จดุ ที่เคยมกี ารจดั เทศกาลศิลปะข้างถนน ครง้ั นนั้ มีการระดมศิลปนิ มากมายทง้ั ชาวไทยและชาวตา่ งชาติ เหน็ คนทก่ี �ำ ลงั พน่ สเปรยส์ รา้ งสรรคง์ านอยสู่ ดๆ รอ้ นๆ อกี ดว้ ย ใหเ้ ข้ามารว่ มงาน เพ่ือสร้างสรรคผ์ ลงานศิลปะลงบนกำแพง ผนงั ตกึ แต่ฉนั กพ็ บว่ามันไมเ่ หมือนเดิมเสยี แล้ว ภาพ หลายๆ จดุ ถูกบดบังทศั นียภาพดว้ ยรถทีจ่ อดขา้ งกำแพง จากเศษขยะทค่ี นแอบไปเทท้ิงไว้ และบางจดุ กม็ รี ่องรอยการ พ่นสีสเปรยท์ บั ลงไป นับเปน็ เทรนด์ยอดฮิตประจำ�ทน่ี ี่ ในช่วงปิดเทอมเดือนธันวาคม พ.ศ. 2562 ท่ีผ่านมา ฉนั มโี อกาสไดก้ ลบั ประเทศไทย เลยลองไปตามรอยสตรที อารต์ ย่านถนนเจริญกรุง จุดที่เคยมกี ารจดั เทศกาลศิลปะข้างถนน ครั้งนั้นมีการระดมศิลปินมากมายท้ังชาวไทยและชาว ต่างชาติให้เข้ามาร่วมงาน เพ่ือสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ ลงบนก�ำ แพง ผนงั ตกึ แตฉ่ นั กพ็ บวา่ มนั ไมเ่ หมอื นเดมิ เสยี แลว้ ภาพหลายๆ จดุ ถูกบดบังทัศนยี ภาพดว้ ยรถท่จี อดขา้ งก�ำ แพง จากเศษขยะท่คี นแอบไปเทท้ิงไว้ และบางจดุ ก็มีรอ่ งรอยการ ภาพ Street Art บนตึกในเมืองบริสตอล พน่ สีสเปรย์ทบั ลงไป ศลิ ปะเกดิ ขนึ้ ไดท้ กุ ที่ ในขณะเดยี วกนั ฉนั กส็ งั เกตเหน็ วา่ กว่าจะมาเป็นศิลปะข้างถนนให้เราได้เดินชมกันตลอดแนว ก็ต้องผ่านกระบวนการสร้างสรรค์ช้ินงาน ซ่ึงสีท่ีใช้ในการ พน่ และวาดรปู ลงไปส่วนใหญค่ อื สสี เปรย์ ในกระป๋องสเปรย์ น้ีก็ประกอบไปด้วยสารเคมี ซ่ึงสารเคมีเหล่านี้จะฟุ้ง กระจายไปในอากาศ และจะสะสมอยใู่ นชน้ั บรรยากาศรวมถงึ ทำ�ลายชั้นบรรยากาศของโลก ให้เส่ือมสมรรถภาพในการ กรองรังสีลงอีกด้วย ยังไม่ต้องรอให้สะสมถึงชั้นโอโซน ความเปน็ พษิ ของสารเคมเี หลา่ นกี้ ม็ ากพอแลว้ ทจี่ ะเขา้ รบกวน ระบบทางเดินหายใจและผิวหนังของพวกเรา สง่ ผลเสียเป็น สารตกค้างอยู่อีกด้วย ไหนจะท่ีตั้งของงานศิลปะนี้ ตามชื่อ แล้วก็ชัดเจนว่าไม่ใช่หอศิลปะสำ�หรับเดินในห้องแอร์เย็นๆ แต่เป็นขา้ งถนน ตามก�ำ แพงของสิ่งก่อสร้างตา่ งๆ ท่รี ายลอ้ ม ด้วยควันพิษจากท่อไอเสียของรถยนต์ที่สัญจรไปมา และ ฝนุ่ จากเขตกอ่ สร้างใกล้ๆ อยา่ งหลกี เลยี่ งไม่ได้ ผู้คนที่มาชื่นชมงานศิลปะก็ต้องคอยยกมือปิดจมูก ภาพ Street Art บนกำแพงในซอยย่านถนนเจริญกรุง ป้องกันควันพิษ แน่นอนว่ามีหลายคนตระหนักถึงสิ่งน้ี ภาพ Street Art บนกำ�แพงในซอยย่านถนนเจริญกรุงศิลปะเกดิ ข้นึ ได้ทกุ ที่ ในขณะเดยี วกัน ฉันก็สังเกตเห็นวา่ กว่าจะมาเป็นศลิ ปะขา้ งถนนใหเ้ ราได้เดนิ ชมกันตลอดแนว ก็ ต้องผา่ นกระบวนการสรา้ งสรรคช์ ิน้ งาน ซง่ึ สีทีใ่ ช้ในการพ่นและวาดรูปลงไปสว่ นใหญค่ ือสีสเปรย์ ในกระปอ๋ งสเปรยน์ ก้ี ็ ประกอบไปด้วยสารเคมี ซง่ึ สารเคมเี หล่าน้ีจะฟ้งุ กระจายไปในอากาศ และจะสะสมอย่ใู นช้ันบรรยากาศรวมถงึ ทำลาย ช้นั บรรยากาศของโลก ให้เส่อื มสมรรถภาพในการกรองรงั สลี งอีกด้วย ยงั ไมต่ อ้ งรอใหส้ ะสมถงึ ชน้ั โอโซน ความเปน็ พิษ ของสารเคมีเหล่านกี้ ็มากพอแล้วทจี่ ะเขา้ รบกวนระบบทางเดนิ หายใจและผวิ หนังของพวกเรา ส่งผลเสยี เป็นสารตกคา้ ง อยู่อกี ด้วย ไหนจะทีต่ ั้งของงานศิลปะนี้ ตามช่ือแลว้ กช็ ัดเจนวา่ ไม่ใชห่ อศิลปะสำหรับเดนิ ในหอ้ งแอร์เย็นๆ แตเ่ ปน็ ข้าง ถนน ตามกำแพงของสิ่งก่อสรา้ งตา่ งๆ ทร่ี ายลอ้ มด้วยควันพษิ จากท่อไอเสยี ของรถยนต์ทส่ี ัญจรไปมา และฝุ่นจากเขต กอ่ สรา้ งใกลๆ้ อย่างหลกี เล่ียงไมไ่ ด้ กุมภาพันธ์ 2563ผ้คู นทมี่ าชนื่ ชมงานศลิ ปะกต็ ้องคอยยกมือปิดจมกู ป้องกนั ควนั พษิ แน่นอนว่ามหี ลายคนตระหนักถงึ สงิ่ น้ี และได้พลกิ 34 สถานการณจ์ าก “สี” ที่เป็นตัวต้นเหตกุ อ่ ให้เกดิ มลพษิ วธิ แี กไ้ ขก็ใชส้ ีนี่แหละ!

และได้พลิกสถานการณ์จาก “ส”ี ทเ่ี ปน็ ตัวตน้ เหตกุ อ่ ให้เกดิ วิทยาศาสตร์ โดยการน�ำ สีกรอง มลพษิ วธิ ีแก้ไขก็ใชส้ ีนแ่ี หละ! อากาศนม้ี าใช้ เรากส็ ามารถชน่ื ชม ฉันได้ไปเจอกับเทคโนโลยีสีกรองอากาศ หรือสีทา งานศิลปะในขณะท่ีวิทยาศาตร์ ที่ ป ร ะ ก อ บ ไ ป ด้ ว ย เ ท ค โ น โ ล ยี ข อ ง ส า ร เ ค มี ที่ ไ ว ต่ อ แ ส ง ในตัวสีช่วยกรองอากาศไปด้วย Photocatalytic Technology ซึง่ ก็คอื ไททาเนียมไดออกไซด์ ซ่ึงแนวความคิดน้ีมีทำ�ขึ้นจริงๆ ท่ีสามารถดูดกลืนพลังงานแสงและเปล่ียนรูปไอนำ้�ไปเป็น แล้วที่กรุงโรม นอกจากเนื้อหา อนมุ ูลอิสระ ประเภท ไฮดรอกซิลและเพอร์รอ็ กซลิ เกาะอยู่ที่ ในรูปจะสร้างความตระหนักถึง ผิวของสีที่ทาลงไป ซึ่งข้ันตอนการทำ�ปฏิกิริยานี้เกิดขึ้นใน สิ่งมีชีวิตท่ีใกล้สูญพันธุ์แล้ว ยัง ช่ัวเสี้ยววินาที อนุมูลอิสระที่ถูกสร้างขึ้นจะทำ�ปฏิกิริยากับ สรา้ งสรรคข์ น้ึ ดว้ ยสที เ่ี ปน็ มติ รตอ่ สารปนเปื้อนในอากาศท่ีเป็นพิษทันทีท่ีสัมผัสกันและสลาย สง่ิ แวดลอ้ ม รวมถงึ ใชเ้ ทคโนโลยี สารพิษเหล่านั้น โดยเฉพาะจำ�พวกไนโตรเจนออกไซด์พบ สี Airlite ซ่ึงมคุณสมบัติในการ มากในควันท่อไอเสียจากยานพาหนะ ก็จะถูกเปล่ียนไปใน กรองอากาศและสารพิษพวก รูปท่ีไม่เป็นพิษต่อมนุษย์และสามารถถูกชำ�ระล้างออกไปได้ ไนโตรเจนออกไซด์ เหมือนท่ีได้ งา่ ยๆ กบั น�ำ้ ฝน ตราบใดทม่ี แี สง อากาศและความชนื้ เพยี งพอ กล่าวถึงในข้างต้นไว้ด้วย ซึ่งสี สารไททาเนียมไดออกไซด์นกี้ จ็ ะด�ำ เนนิ การสรา้ งอนมุ ลู อิสระ ท่ีละเลงลงบนพ้ืนท่ีกว่า 10,000 ผ่านกระบวนการปฏกิ ริ ิยาเคมอี อกมาเร่ือยๆ ไม่มีหยดุ ตารางฟุตของหน้าตึกน้ี มคี วาม ฉันคิดว่าถ้าเราสามารถประยุกต์เอาเทคโนโลยีทาง สามารถในการกรองอากาศได้ เทยี บเทา่ กับต้นไมถ้ งึ 30 ต้นทีเดยี ว คงจะดีไมน่ อ้ ยถา้ เราสามารถเปล่ียนตกึ ทง้ั หลายให้กลาย เป็นเครื่องฟอกอากาศขนาดใหญ่ด้วยการใช้สีเพ้นท์กรอง อากาศ นอกจากจะดีต่อสุขภาพใจแล้วยังดีต่อสุขภาพกาย อกี ด้วย แถมยงั ช่วยยกระดบั คุณภาพอากาศในใจกลางเมอื ง ข้ึนมา แต่ทางที่ดีเราควรร่วมมือช่วยกันรักษาความสะอาด ของอากาศ ผ่านการปรบั วถิ ชี ีวิตใหเ้ ข้ากับธรรมชาติ จะได้ไม่ ต้องมาตามแก้ปัญหาซ่อมอากาศเอาภายหลังให้ยุ่งยากจะดี กวา่ กันเยอะเลย ขอบคุณแหลง่ ขอ้ มลู จาก https://matadornetwork.com/read/street-art-piece- improves-air-rome/ 35 กุมภาพันธ์ 2563

หสอ้ ตัไงทวภยป์ าา่พ ประทีป ดว้ งแค คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ คา้ งคาวมงกฎุ ใหญ่ Rhinolophus luctus ค้างคาวมงกฎุ ใหญเ่ ปน็ คา้ งคาวกนิ แมลงทม่ี ี ขนาดกลาง มคี วามยาวหวั และล�ำ ตวั ประมาณ 8 เซนตเิ มตร แตจ่ ดั เปน็ คา้ งคาวมงกฎุ ขนาดใหญ่ ทส่ี ดุ ทพี่ บในประเทศไทย พบถน่ิ อาศยั กระจายตวั อยทู่ ว่ั ประเทศ เปน็ กลมุ่ เลก็ ๆ ตามถ�้ำ โพรงไม้ หรอื แมก้ ระทง่ั ใต้สะพาน หรอื ทอ่ น�ำ้ ลอดใต้ถนน กุมภาพันธ์ 2563 36

QSuciiz บ้านนักคดิ Sci Quiz: บา้ นนักคิด 83 เหมียวมเี กมครอสเวริ ์ดศพั ท์ภาษาองั กฤษเรอื่ งหนูๆ มาใหฝ้ ึกสมองกันตั้งแต่ต้นปี ไปดูเฉลยกนั ฮะ เหมียวมีเกมครอสเวิร์ด RODENT I A ศัพท์ภาษาอังกฤษเรอื่ งหนูๆ มาให้ M ฝกึ สมองกนั ตง้ั แตต่ น้ ปี ไปดเู ฉลย กนั ฮะ MN NOCTURNA L UI A แนวตัง้ 1. mouse หมายถึงหนูขนาดเล็กถึง S CAV E NG E R T ปานกลางในสกุลท่ีมีหนูหร่ิงบ้านเป็น OT สมาชิก 2. หนกู นิ ทง้ั พชื และสัตวเ์ ปน็ อาหาร R PU 3. หนูและหมัดของหนูเป็นพาหะนำ�โรค ระบาดทีค่ ร่าชวี ิตคนเป็นจ�ำ นวนมาก L EPTOSP I ROS I S 4. ลูกหนูแรกเกิดจะยังไม่มีขนและยังไม่ ลืมตา LN 5. rat คอื หนทู มี่ ขี นาดใหญก่ วา่ mouse ในบ้านเราจะหมายถึงหนูในสกุลหนึ่ง AK ทมี่ ีสมาชกิ เช่น หนทู ่อ หนูจ๊ดี GI แนวนอน 1. หนเู ป็นสมาชิกในอนั ดบั สัตวฟ์ นั แทะ MUR I DA E 2. หนมู ักออกหากนิ ในเวลากลางคนื 3. หนบู างชนดิ กินซากสัตวเ์ ป็นอาหาร ES 4. โรคที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่อยู่ใน 1111.0.0F ขaอ้ mขFมเทai้อาl็จymกเจทMทรiงิlจ็uสี่yเrกจุดidีย่Mรaใวิงนeกuบัเบหrกหiรรdนยี่ือรูaววดงeกศา์หสับหนตั หรู เวือนปเ์วน็ู ลวงย้ีงศศง์ท์หล่มี นกูีคูวดเาปมว้ น็หยลวนางกมศหล์ทา่ีมยแคี ลวะมามีจำหนลวนาสกปหชี ลสี ์มายากแทล่สี ะดุ มในจี บำ�รนรดวานสสัตวป์เลีช้ยี ีสง์ ปัสสาวะของสตั ว์พาหะ เช่น หนู หมู ล2ูกด. ว้ ยหนนมูอยใู่ นอนั ดับสตั ว์ฟนั แทะ (Rodentia) มีญาติร่วมอันดับ เช่น กระรอก บีเวอร์ ววั หมา 2. หนูอแยฮูใ่ มนอสันเดตบั อสรตั ์วค์ฟันาปแทบิ ะา(รRาodentia) มีญาติรว่ มอันดับ เชน่ กระรอก บีเวอร์ แฮมสเตอร์ คาปบิ ารา 5. วงศ์หนู เป็นครอบครัวใหญ่ มีความ 33. R. atRคaอื tหคนือทู มี่ หขี นนาทู ดใมี่ หขี ญน่ ใานดบ้าใหนเญราจ่ ะในเรบาหา้ มนาเยรถาึงจหะนเทูรีอ่ายหูใ่ มนสากยุลถRึงaหttนusทู อี่ ย่ใู นสกลุ Rattus หลากหลายและมจี �ำ นวนสปชี สี ม์ ากทส่ี ดุ ในบรรดาสตั ว์เลยี้ งลูกดว้ ยนม 44. ส. ่วนสM่วนousMeoคอืusหeนูขคนาือดเลห็กนถูขงึ ปนาานดกลเลางก็ ในถสึงกปุล าMนuกs ลางในสกลุ Mus 55. ห. นูเหปน็นูเพปวกน็ พNoวcกturNnaol cคtือuมrักnอaอlกหคาือกินมในกั เวอลอากกลหางาคกนื นิ ในเวลากลางคนื 66. ห. นเูหปนน็ เู Oปm็นnOivomronusivคoือrกoินuทsั้งพคชื ือและกสินตั วทเ์ ปัง้ น็ พอชืาหแาลระสัตว์เป็นอาหาร 987789... หลแ... ตกูนห่หแูใหแลนนนลตนูกะแููบอ่หแูหหราดกลงมนนชเตีดัะกูบูแนหขดิทริดาอมจคี่งกเงะปดัหชรเไน็ กมนขา่นมู่เSชดิอปดิีขcีวงน็จaนเพvิตปหะมeไาคน็นมnผีหgิวเูนม่ะปeสSนเีขrีชนป็cำนมดโaพน็รพ้วvคยจมแูาeเหดPำ�พีผnงlนะรaิวนาgเวgระสu�ำ ยีนeกeโีชกรินrมวมหคซาา่ ดราพกอืกPPว้ แูiสnกlยaัตดkาวเgiฬeงพเ์ ปโsuรรน็ เคeราอซะียาหกหง่ึ กเราินปอวืร็นซา่ โากรกคPารฬสiะnัตโบkราวiคดeเ์ ใปsหซน็ญงึ่ อใ่เนปาอหน็ ดาโีตรรทค่ีครรา่ะชบวี าิตดคในหเปญน็ ่ จ1ำ0นว. นLมeาpกtospirosis หรอื โรคฉหี่ นู เกดิ จากเชอ้ื แบคทเี รยี ทอ่ี ยใู่ นปสั สาวะของสตั วพ์ าหะ 10. Leเpชtน่ ospหirนoูsหisมหูรวือโวั รคหฉี่หมนาู เกดิ จากเชื้อแบคทีเรียท่อี ย่ใู นปัสสาวะของสตั วพ์ าหะ เชน่ หนู หมู ววั หมา ผู้ไดร้ บั รางวัลประจ�ำ ฉบบั ที่ 82 รางวลั ท่ี 1 สมดุ โนต้ ปกหมอ้ หอ้ มเคลอื บนาโน ได้แก่ คุณสิรกิ ุล งา้ ววิเศษ รางวัลท่ี 2 สมุดโน้ต I love science ได้แก่ คณุ กลุ ภทั ร์ เฉลิมงาม คุณสมรลักษณ์ แจ่มแจง้ ช่ ว ง ต้นเดือนกุมภาพันธ์นี้ มาแรงกว่าฝุ่น PM2.5 ก็โรคปอดอักเสบรุนแรงจากเช้ือไวรัสโคโรนา สายพันธ์ุใหม่ 2019 น่ีละฮะ ช่วงนี้ก็จะเห็นคนใส่หน้ากากอนามัยกันเยอะขึ้น พอๆ กับข้อความข่าวสารท่ีส่งต่อๆ กันทางโซเชียลมีเดียท้ังหลาย ซึ่งจริงบ้าง ไม่จริงบ้าง เหมียวเองก็สับสน อย่างเช่นเร่ืองการใส่หน้ากากอนามัย ทเ่ี ขาสง่ ตอ่ กนั มาวา่ ถา้ เปน็ คนปว่ ยปอ้ งกนั การแพรเ่ ชอื้ ใหเ้ อาดา้ นทม่ี สี อี อก แตถ่ า้ เปน็ คนปกตติ อ้ งการปอ้ งกนั ตวั เอง ก็ให้ใส่ด้านขาวออก อ่านแล้วก็ชวนสงสัยว่า มันใช่เรื่องจริงหรือเปล่าหนอ คุณผู้อ่านช่วยบอกเหมียวหน่อยฮะว่า การใสห่ นา้ กากอนามยั ท่ถี ูกต้องนัน้ ควรท�ำ อยา่ งไร ควรใสส่ ลับขา้ งตามข้อความท่ีส่งตอ่ ๆ กันมาบอกไว้หรือเปล่า 37 กุมภาพนั ธ์ 2563

รางวัลประจำ�ฉบับท่ี 83 รางวัลที่ 2 กระบอกนำ�้ NSTDA รางวลั ที่ 3 ชุดจานรองแกว้ จ�ำ นวน 1 รางวัล Watson & Crick รางวัลที่ 1 เสื้อยืด Intelligent จำ�นวน 2 รางวัล economy จ�ำ นวน 1 รางวัล สง่ ค�ำ ตอบมารว่ มสนกุ ไดท้ ี่ กองบรรณาธิการสาระวทิ ย์ ฝา่ ยสรา้ งสรรคส์ ือ่ และผลติ ภณั ฑ์ สำ�นกั งานพัฒนาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี ห่งชาติ 111 อุทยานวทิ ยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถ.พหลโยธนิ ต.คลองหนง่ึ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 หรอื ส่งทางโทรสารหมายเลข 0 2564 7016 หรือทาง e-mail ท่ี [email protected] อยา่ ลืมเขยี นช่อื ทอ่ี ยู่ มาดว้ ยนะฮะ หมดเขตส่งค�ำ ตอบ วันท่ี 25 กุมภาพนั ธ์ 2563 คำ�ตอบจะเฉลยพรอ้ มประกาศรายชื่อผไู้ ด้รบั รางวัลใน สาระวิทย์ ฉบบั ที่ 84 ส�ำ หรบั ของรางวัล เราจะจัดส่งไปใหท้ างไปรษณีย์ เฟซบกุ๊ สาระวทิ ย์ วนั น้ี !!! สาระวิทย์ ได้เพ่ิมช่องทางการสอ่ื สาร แสดงความคิดเห็นถึงกอง บ.ก. ดาวนโ์ หลดสาระวิทย์ฉบบั ใหม่ และแจง้ ความเคลื่อนไหวของสาระวทิ ย์ กุมภาพันธ์ 2563 ใหแ้ กส่ มาชิกและผอู้ า่ นทั่วไปแล้ว เข้าไปชมได้ท่ี https://www.facebook.com/sarawit2you 38

One, remember to look up at the stars and not down at your feet. Two, never give up work. Work gives you meaning and purpose and life is empty without it. Three, if you are lucky enough to find love, remember it is there and don’t throw it away. - Stephen Hawking หน่งึ -จงจำ�ไว้ว่าให้เงยหน้ามองดวงดาว หาใช่เทา้ ตนเองไม่ สอง-อย่าเลิกทำ�งาน งานทำ�ให้เรามีความหมายและมเี ปา้ หมาย และทำ�ใหช้ วี ติ ไมว่ า่ งเปลา่ สาม-หากโชคดพี อท่ีจะพบรัก จดจ�ำ มันไวแ้ ละห้ามโยนทง้ิ นคกั �ำ วคทิ มย์ - สตีเฟน ฮอวค์ งิ น�ำ ชัย ชวี วิวรรธน์ สตีเฟน วลิ เลยี ม ฮอว์กิง (เ8 มกราคม ค.ศ. 1942 – 14 มีนาคม ค.ศ. 2018)ป็นนกั ฟสิ กิ ส์ทฤษฎีนกั จกั รวาลวิทยาและนักเขยี นศาสตราจารยป์ ระจำ�มหาวิทยาลยั เคมบรดิ จ์หนังสือวิทยาศาสตร์ ของเขาและการปรากฏตวั ตอ่ สาธารณะ ไดท้ �ำ ใหเ้ ขาเปน็ ผมู้ ชี อ่ื เสยี งดา้ นวชิ าการ ผลงานวทิ ยาศาสตรส์ �ำ คญั ของเขา จนถึงปัจจุบัน มีการบัญญัติทฤษฎีบทเกี่ยวกับภาวะเอกฐานเชิงความโน้มถ่วงในกรอบของทฤษฎีสัมพัทธภาพทั่วไป รว่ มกบั โรเจอร์ เพนโรส และการท�ำ นายเชงิ ทฤษฎที วี่ ่าหลมุ ดำ�ควรปลอ่ ยรงั สี ซง่ึ ปัจจุบนั มชี อ่ื วา่ รังสฮี อวก์ ิง (บางครง้ั เรยี ก รงั สเี บเคนสไตน์-ฮอว์กิง) ใบสมคั รสมาชกิ สทิ ธพิ ิเศษส�ำ หรับสมาชกิ - ได้รบั “นติ ยสารสาระวทิ ย์” e-magazine สามารถสมัครผา่ นชอ่ งทางออนไลน์ไดท้ ี่ลิงก์ รายเดอื นอย่างตอ่ เนือ่ งทางอเี มล https://forms.gle/jnj86w6J58Y9Nqqb8 โดยไมเ่ สียค่าใช้จ่าย หรือ Scan QR Code - ซอื้ หนงั สอื ของ สวทช. ได้รบั ลด 20% ณ ศูนยห์ นงั สือ สวทช. อทุ ยานวทิ ยาศาสตร์ประเทศไทย https://bookstore.nstda.or.th/ ตดิ ตอ่ กองบรรณาธิการสาระวิทย์ ไดท้ างอีเมล [email protected] ที่อยู่ ฝ่ายสร้างสรรคส์ ่ือและผลติ ภณั ฑ์ (MPC) ส�ำ นกั งานพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชาติ 111 อทุ ยานวิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถ.พหลโยธิน ต.คลองหนึ่ง อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 สาระวทิ ย์ เปน็ นติ ยสารอิเลก็ ทรอนิกส์ (e-magazine) รายเดอื น มจี ุดประสงคเ์ พอื่ เผยแพร่ขอ้ มลู ข่าวสารและความรูด้ ้านวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยที ้ังของไทยและต่างประเทศ ใหแ้ กก่ ลุ่มผอู้ า่ นทีเ่ ปน็ เยาวชน และประชาชนทว่ั ไปที่สนใจในเรอื่ งดงั กลา่ ว โดยสามารถดาวน์โหลดได้ฟรที ่ี www.nstda.or.th/sci2pub/ หรอื บอกรับเป็นสมาชิกไดโ้ ดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ 39 กุมภาพนั ธ์ 2563จัดทำ�โดย ฝ่ายสร้างสรรค์สอื่ และผลติ ภณั ฑ์ ส�ำ นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ข้อความตา่ งๆ ท่ีปรากฏในนติ ยสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ฉบับน้ี เปน็ ความเหน็ โดยอิสระของผ้เู ขยี น ส�ำ นกั งานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแหง่ ชาติ ไมจ่ ำ�เปน็ ตอ้ งเหน็ พ้องดว้ ย