จดหมายข่าวชุมชนคนรักสุขภาพ_ฉบับสร้างสุข_ประจำเดือนมีนาคม_2563

จดหมายข่าวชุมชนคนรักสุขภาพ ฉบับ ปที ่ี 16 ฉบบั ท่ี 221 มนี าคม 2563 ปดิ เทอม ไมห่ ยุดเรียนรู้ แจก เปดิ ผลงาน นกั นวัตกรรุน่ จ๋วิ ร้จู ักมดงาน กล้าทจ่ี ะเปล่ยี น ฟรี! สำ� นักงานกองทนุ สนับสนุนการสรา้ งเสริมสขุ ภาพ (สสส.)

จากใจผู้จดั การ สวัสดคี รับ เพ่ือนร่วมสรา้ งสขุ ทกุ คน อุณหภมู ิค่อย ๆ ไต่ระดบั ความระอุขึ้นอย่างชา้ ๆ เตือนใหร้ วู้ ่าใกลเ้ ขา้ ดร.สปุ รีดา อดุลยานนท์ ฤดูร้อนแล้ว ปีนี้ คนไทยเราดูจะรอคอยฤดูร้อนให้มาถึงมากกว่าปีก่อน ๆ บนดิจิตอลแพลตฟอร์ม ที่เว็บไซต์ www. ปดิ เทอมสรา้ งสรรค.์ com ทน่ี อกจากรวบรวม ทง้ั ดว้ ยรอใหค้ วามกดอากาศตา่ํ จะพาฝนุ พษิ PM 2.5 ใหล้ ดลงไป และทาํ ให้ กิจกรรมท่ีน่าสนใจ ยังได้แยกหมวดหมู่ ประเภทของกิจกรรมไว้ให้สืบค้นได้โดยง่าย ไวรสั โคโรนา 2019 ท่แี พค้ วามร้อนลดการแพร่ระบาดลงดว้ ย ตามความสนใจ คนไทยต้องเจอกับปญหาสขุ ภาพหนกั ๆ ถึงสองเร่ืองใหญ่ในช่วงปลายปเก่าตอ่ ต้นปใหม่ ในปนี้ ยังได้พัฒนา “นักจัดการ เปนสองปญ หาท่เี กยี่ วขอ้ งกบั ทางเดนิ หายใจ ตอ้ งสวมหน้ากากอนามัยเหมือนกนั เครอื ขา ยปด เทอมสรา งสรรค” ผสู้ รา้ งประสาน ความรว่ มมอื ในระดบั จงั หวดั เกดิ เวทรี วบรวม เพยี งแต่ปญ หาหนง่ึ มาจากโรคตดิ เชอ้ื จากเชือ้ ไวรสั สายพันธุใ์ หม่ กิจกรรมส�าหรับวันว่างของเด็กในจังหวัด อกี ปญหาหนึ่งเปนโรคไรเ้ ช้อื หรือโรคไม่ตดิ ต่อท่มี าจากส่งิ แวดล้อมในอากาศ หลายจังหวัดไดป้ ระกาศเปนวาระของจังหวดั ในสองปญ หาน้ี กระทรวงสาธารณสขุ และระบบดแู ลสขุ ภาพของไทยดจู ะรบั มอื กบั โรคตดิ เชอื้ ด้วย เช่น ท่ีจังหวัดเลย ศรีสะเกษ และ ไดท้ ะมัดทะแมงและมปี ระสิทธภิ าพกว่าโรคไรเ้ ชอื้ อย่างชดั เจน ยังได้ถอดบทเรียนท่ีดีของการจัดกิจกรรม โรคไวรัสโคโรนา 2019 แม้จะมาจากไวรัสสายพันธุ์ใหม่ ผู้คนยังไม่มีภูมิต้านทานเฉพาะ สร้างสรรค์ท่ีเกิดข้ึนในหลากหลายรูปแบบ ยังไม่มีวัคซีนปองกัน แต่ไทยสามารถรับมือปญหานี้ได้อย่างดี ระบบปองกันโรคติดต่อของไทย เพื่อจัดท�าเปน “เมนูกิจกรรม” เพื่อเตรียม มมี าตรฐานไดร้ บั การจดั อนั ดบั 6 ของโลก ดว้ ยบคุ ลากรทม่ี ฐี านความรแู้ ละประสบการณป์ อ งกนั เผยแพร่ผ่านเว็บไซต์เพ่ือให้แต่ละหน่วยงาน โรคติดเชือ้ ความพร้อมของโครงสรา้ งพนื้ ฐานรองรับของสถานบริการ ควบคุมชะลอการระบาด สามารถเลือกสรรไอเดียการจัดกิจกรรมไป ของโรคไดด้ กี วา่ หลายๆ ประเทศ ทัง้ ท่เี ปนประเทศทรี่ บั เที่ยวบินจากเมอื งอู่ฮ่ันมากทส่ี ดุ ทดลองทา� ในพนื้ ที่ของตนเองตอ่ ไป ขณะท่ีผลกระทบต่อสุขภาพจากปญหาสถานการณ์ฝุน PM 2.5 วิกฤติต่อเนื่อง มาหลายปแ ลว้ ประเทศไทยตดิ ลา� ดบั ตน้ ๆ ของปญ หาน้ี ซง่ึ สาเหตแุ ละการแกไ้ ขเรอ่ื งนมี้ ขี อบเขต เราจงึ อยากจะชวนหนว่ ยงานหรอื บคุ คล กวา้ งขวางเกนิ กวา่ กระทรวงสาธารณสขุ หรอื ระบบบรกิ ารสขุ ภาพจะรบั มอื อยู่ มาตรการทพ่ี อจะ ที่สนใจจะสร้างเวทีการเรียนรู้ให้เด็กในพื้นที่ มีประสิทธผิ ลต้องครอบคลุมภาคส่วนด้านสิง่ แวดล้อม การขนส่ง การเกษตร การอุตสาหกรรม ของท่าน เข้ามาร่วมในเว็บไซต์ หรือลุกข้ึน การสาธารณสุข ฯลฯ ทั้งในภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม ภาควิชาการ ภาคท้องถิ่น มาใช้กระบวนการทา� นองเดียวกนั นี้ สร้างเวที และภาคประชาชน ส�าหรับเด็ก ๆ ลูกหลานในพ้ืนที่ของท่านให้ สองวิกฤติในช่วงเวลาน้ี ได้สาธิตถึงปจจัยก�าหนดสุขภาวะของผู้คนในศตวรรษน้ี กวา้ งขวางทว่ั ถงึ ยงิ่ ขน้ึ พรอ้ ม ๆ กบั ขอเชญิ ชวน ทม่ี คี วามแปรเปลย่ี นซบั ซอ้ น และตอ้ งการกลไก กระบวนการใหมก่ วา่ ระบบบรกิ ารสขุ ภาพดงั้ เดมิ อีกคร้ัง ถึงเด็ก เยาวชน ผู้ปกครองมาใช้ มาแกไ้ ขทุกขภาวะใหมอ่ ยา่ งชัดเจน ประโยชน์จากเว็บปิดเทอมสร้างสรรค์นี้ การดูแลสุขภาวะยุคปจจุบัน การเสริมฐานศักยภาพของประชากรตั้งแต่วัยเด็ก นับเปน เพ่ือสร้าง “อัศจรรยวันวาง” ของเด็กและ เร่ืองส�าคัญมาก นอกจากการศึกษาในระบบท่ีใช้เวลาสองร้อยกว่าวันต่อปแล้ว เวลาว่าง เยาวชนไทยดว้ ยกันครบั จากหอ้ งเรยี นทเ่ี หลอื ราวรอ้ ยสามสบิ วนั กน็ บั เปน เวลาสา� คญั อยา่ งยง่ิ ทส่ี งั คมยงั ไปชว่ ยครอบครวั ในยุคครอบครัวเดี่ยวที่พ่อแม่ต้องท�างานตัวเปนเกลียวไม่ดีพอ เพื่อให้เวลาว่างเหล่านี้ ไม่น�าไป สู่ความสูญเปล่า หรือสูญเสียจากการไปม่ัวสุมกับส่ิงที่น�าไปสู่ปญหา แต่น�าไปสู่การเรียนรู้ นอกห้องเรียน ซ่ึงถ้าจัดการให้ดี กลับเปนการเรียนรู้ในภาวะไร้ความกดดัน เปิดกว้างอิสระ และเลือกส่ิงทีร่ ักทช่ี อบก่อฉนั ทะและผลสมั ฤทธ์ิในการเรยี นรู้ได้มหาศาล สสส. ขับเคล่ือนงานปิดเทอมสร้างสรรค์อย่างต่อเนื่อง จนเกิดเปนเครือข่ายท่ีรวบรวม หนว่ ยงานองคก์ รตา่ ง ๆ ท่ไี ด้จดั หากิจกรรมให้เดก็ ไดใ้ ชเ้ วลา และความคดิ สร้างสรรคม์ ารวมกัน คนไทยมสี ุขภาวะ สสส. มหี นา้ ทสี่ ง่ เสรมิ สนบั สนนุ ใหป้ ระชาชนมพี ฤตกิ รรมสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพและลด ละ เลกิ พฤตกิ รรม ทเี่ ส่ยี งต่อการทําลายสขุ ภาพซ่งึ นาํ ไปสู่การมสี ุขภาพกายแข็งแรง สขุ ภาพจติ สมบูรณแ์ ละมีคณุ ภาพ อยา่ งยงั่ ยืน ชีวิตทด่ี ี ซึ่งถือเป็นพัฒนาการดา้ นสขุ ภาพอีกด้านหนึ่ง ซ่ึงสําคัญไม่ยงิ่ หยอ่ นกว่าการรักษาพยาบาล

จดหมายข่าวชุมชนคนรกั สุขภาพ ปีท่ี 16 ฉบบั ท่ี 221 มีนาคม 2563 สารบัญ จากใจผจู้ ดั การ 2 สขุ ประจาํ ฉบบั 4 ส�ำ ันกงานกอง ุทนสนับสนุนการสร้างเส ิรม ุสขภาพ (สสส.) ปิดเทอมสร้างสรรค์ เวลาแห่งความสนุก อาคารศูน ์ยเรียน ูร้ ุสขภาวะ เลข ีท่ 99/8 ซอยงามดูพลี แขวง ุท่งมหาเมฆ เขตสาทร กรุงเทพฯ 10120 [email protected] สขุ สร้างได ้ 8 นกั นวตั กรรุ่นจวิ๋ ​ความหวงั แห่งอนาคต ก​คลน้าทสจ่ี ระเปา้ ลง่ยี สนแขุ ป ลง กลา้ ท่ีจะท�ำ เพือ่ ผอู้ ื่น 14 กสลุขเมรด็ อพบชิ ติ บหวา้ ัดนร ู้จักอาหา รกระตนุ้ ภมู ิรา่ ง กาย​ 16 สุขไร้ควนั 18 สขุ เลิกเหลา้ 19 คนดงั สขุ ภาพดี 22 สุขกาย สบายใจ สไตล์ “นิ้วกลม” สุขลับสมอง 23

สุขประจ�ำฉบับ เวลาแหง่ ความสนุก ​การเรียนรู้ไม่จำ� เป็นต้องอยู่เฉพาะในห้องเรียน แมแ้ ต่เวลาเล่นเดก็ ๆ กเ็ รียนรไู้ ด้ ​เซลล์สมองของเดก็ ๆ สามารถพฒั นาไดจ้ ากกิจกรรมท่ี หลากหลาย การกระตนุ้ พฒั นาการอยา่ งเหมาะสมตามชว่ งวยั ซึ่งการเล่น ถือเป็นหน่งึ ในวธิ ีกระตุ้นพัฒนาการรปู แบบหนึง่ ​ ช่วงวัย 1-5 ปี จ�ำเป็นอย่างยิ่งท่ีจะต้องส่งเสริมพัฒนาการของ กลา้ มเนอ้ื มดั เลก็ มดั ใหญ่ การหยบิ จบั ใหข้ ดี เขยี น ปน้ั ดนิ นำ�้ มนั ใหว้ ง่ิ เลน่ ปีนป่าย ส่ิงเหล่านี้จะส่งผลไปสู่การท�ำงานของเซลล์สมองนับล้านล้าน เซลลไ์ ดเ้ ชอื่ มโยง ​ทำ� งานประสานกนั ​ท​ างการแพทยจ์ งึ ​ยอมรบั วา่ การเลน่ เปน็ ส่วนส�ำคญั ในการพฒั นาสมองของเด็ก ๆ ไม่วา่ จะเป็น • ​พฒั นาการร่างกาย ไดฝ้ ึกใช้กล้ามเนอ้ื มดั เลก็ มดั ใหญ่ ประสาทสมั ผสั • ​พัฒนาการทางอารมณ์ ไดฝ้ กึ ควบคมุ อารมณต์ นเอง​เขา้ ใจผอู้ น่ื เหน็ คณุ คา่ ผอู้ นื่ • พ​ ัฒนาการทางสังคม รู้จักเคารพกตกิ าการอยู่ร่วมกัน ความรับผิดชอบ • ​พัฒนาการด้านสตปิ ญั ญา รจู้ ักการแก้ไขปัญหา เขา้ ใจเหตแุ ละผล ฝกึ ภาษา • ​พัฒนาการด้านความคดิ ได้ใช้จนิ ตนาการ ฝึกความคดิ สร้างสรรค์ เรื่องเล่น จึงไม่ใช่เรื่องเล็ก ​ระหว่างท่ีเล่นร่างกายได้เรียนรู้ที่จะเคล่ือนไหว​ การทรงตัว นอกจากน้ี ได้เรียนรู้ที่จะตัดสินใจ เรียนรู้ที่จะสร้างความสัมพันธ์ต่อผู้อ่ืน ระหวา่ งการเลน่ ถอื เปน็ การสร้างพฒั นาการดา้ นสังคม ด้านอารมณอ์ ย่างดี 4 นิตยสารสร้างสุข

แต่ด้วยความเปลี่ยนแปลงทางสังคมและ การพัฒนาของโลกดิจิทัล ท�ำให้สนามเด็กเล่น ว่างเปล่า เด็ก ๆ ติดกับดักหน้าจอดิจิทัล ดึงเวลา ที่ควรได้ออกมาว่ิง ปีนป่าย หัวเราะกับเพื่อน ๆ ไปติดอยู่กับแท็บเล็ต มือถือ ต่างคนต่างอยู่ ไม่มี ความสมั พันธก์ ับใคร สงั คมดจิ ทิ ลั ทที่ ำ� ใหท้ กุ คนเขา้ ถงึ อนิ เตอรเ์ นต็ เรยี นรไู้ ดก้ วา้ งไกล แตก่ ก็ ลบั พาเขาพวกนน้ั ใหห้ า่ งไป จากสังคมรอบตัว ความรวดเร็ว ท�ำให้หลายคน ความอดทนตำ�่ รอคอยไมเ่ ปน็ อกี ตอ่ ไป ความอสิ ระเสรี ในโลกออนไลน์ ท�ำให้เราลืมนึกถึงความรู้สึก และ ไมเ่ ขา้ ใจคนอืน่ ปดิ เทอม จงึ เปน็ ช่วงเวลาทองที่จะไดส้ ง่ เสริมใหเ้ ดก็ ไดใ้ ชเ้ วลาอย่างสรา้ งสรรค์ โดย สสส. ได้ทำ� หน้าที่เช่ือมร้อยกิจกรรม โดยมีเว็บไซต์ www.ปิดเทอมสร้างสรรค์.com เป็นตัวกระจายกิจกรรม ตา่ ง ๆ กว่า 2,500 กจิ กรรม ที่มาจากภาคีเครอื ข่ายทุกส�ำนักของ สสส. จ�ำนวนกว่า 400 กิจกรรม และมีหน่วยงานต่าง ๆ 298 หน่วยงาน มีทั้งหน่วยงานท้องถิ่น ภาครัฐ ภาคเอกชน มหาวิทยาลัย กระทรวงสาธารณสขุ ความรว่ มมอื ทเี่ ขม้ แขง็ ยงั ทำ� ใหเ้ กดิ เปน็ เครอื ขา่ ยปดิ เทอมสรา้ งสรรคป์ ระจำ� จงั หวดั ประกอบดว้ ย จังหวดั พะเยา ล�ำปาง ลำ� พนู เลย ขอนแก่น กาฬสนิ ธุ์ มหาสารคาม สุรินทร์ อุบลราชธานี ศรีสะเกษ สระบรุ ี เพชรบุรี ตรงั พัทลงุ และสงขลา ซงึ่ ในแต่ละพืน้ ทจี่ ะมภี าคี สสส. รบั บทบาทเปน็ ผปู้ ระสานงาน เครอื ขา่ ยเช่นเดียวกับที่ สสส. รบั บทบาทประสานกบั ภาคีหน่วยงานตา่ ง ๆ ในส่วนกลาง เรียกว่าเปน็ “นักจดั การเครือขา่ ยปดิ เทอมสรา้ งสรรค”์ ส่งผลใหเ้ กดิ ความรว่ มมือในระดบั จังหวัด ซึง่ มีการประกาศ เป็นวาระของจงั หวัดพรอ้ มกับจดั ใหม้ กี ิจกรรมเปิดตวั ร่วมกัน เชน่ ทจ่ี ังหวัดเลย ศรีสะเกษ เป็นตน้ นักจัดการเครือข่ายปิดเทอมสร้างสรรค์ยังได้ประสานงานและรวบรวมข้อมูลการจัด กิจกรรมจากหน่วยงานต่างๆ เพ่ือเผยแพร่สู่กลุ่มเป้าหมายผ่านเว็บไซต์ www.ปิดเทอม สร้างสรรค์.com เพื่อเป็นการส่ือสารและรับรู้ถึงกิจกรรมที่จัดข้ึนในช่วงปิดเทอม ให้แก่ พ่อ แม่ ผปู้ กครอง เด็ก และเยาวชน ในพนื้ ที่ นอกจากน้ี ยังไดถ้ อดบทเรียนท่ดี ขี องการจัด กจิ กรรมสรา้ งสรรคท์ เ่ี กดิ ขน้ึ ในหลากหลายรปู แบบเพอื่ จดั ทำ� เปน็ “เมนกู จิ กรรม” เพอื่ เตรยี ม เผยแพรผ่ า่ นเวบ็ ไซตเ์ พอ่ื ใหแ้ ตล่ ะหนว่ ยงาน​สามารถเลอื กสรรไอเดยี การจดั กจิ กรรมไปทดลอง ท�ำในพ้นื ทข่ี องตนเองต่อไป นอกจากกิจกรรมตามสถานที่ต่าง ๆ การเล่น ของเด็ก ๆ ยงั สามารถเกดิ ข้นึ ได้อย่าง อสิ ระ โดยพบวา่ การเลน่ อยา่ งอสิ ระนน้ั กส็ รา้ ง ประสบการณ์และพัฒนาการให้กับเด็กได้ เช่นเดียวกัน การเล่นอย่างอิสระ เป็นการเปิด โอกาสให้ใช้จินตนาการได้อย่างไร้ขีดจ�ำกัด คน้ หา ทดลอง เรียนรู้ เชือ่ มโยงประสบการณ์ กา้ วข้ามเรือ่ งเพศ อายุ เชื้อชาติ ก้าวข้ามความ แตกต่างหลากหลาย ปูพื้นฐานสู่ความรัก และเหน็ คุณคา่ สิง่ รอบตัว สงบสขุ ทางใจ นติ ยสารสร้างสขุ 5

จะเร่ิมให้เด็กเล่นอิสระอย่างไร? สง่ิ หนงึ่ ทพี่ บใน​การเลน่ อยา่ งอสิ ระ คอื ​ไมม่ กี ฎเกณฑ์ หรอื กตกิ า ว่าตอ้ งเลน่ อย่างไร ​สิ่งที่ผู้ใหญ่ต้องช่วย อาจจะเป็นเพียงการสร้างให้เกิดสภาพแวดล้อม ที่เหมาะสมท่ีจะปลดปล่อยพลัง​ไร้ขีดจ�ำกัดส�ำหรับเด็ก ท�ำให้พวกเขา สามารถท�ำอะไรก็ได้ในส่ิงที่ต้องการท�ำ สามารถท�ำในส่ิงท่ีตนเองสนใจได้ และไปยังที่ๆ ตัวเองสนใจใฝ่รู้ ส่งิ แวดล้อมทีเ่ ป็นธรรมชาติ เช่น ป่า หาดทราย ลว้ นเป็น สถานทอี่ นั ดแี ละอดุ มไปดว้ ยของเลน่ ท​ ำ� ใหเ้ กดิ โอกาสในการเลน่ ทมี่ ากขน้ึ มากกวา่ สนามเดก็ เลน่ หรอื สถานทที่ ส่ี รา้ งและตกแตง่ ขนึ้ มาเอง เชน่ สนามเดก็ เลน่ ในโรงเรยี น หรอื สวนสาธารณะทจี่ ดั ระเบียบเรียบรอ้ ยในเมือง​ การเลน่ อย่างอิสระหมายถงึ ทุก ๆ อย่างรอบ ๆ ตัว ไม่วา่ จะเปน็ การประดษิ ฐห์ นุ่ จากสิ่งของเหลอื ใช้อยา่ ง ลงั กลอ่ ง ขวด หรืออาจจะเป็นการเล่นท่ีเชื่อมโยงกับท้องถ่ิน อย่างการเล่น ขายของ เล่นดิน ทราย ก่ิงไม้ ใบหญ้า เปลอื กหอย กส็ ามารถ จะเปน็ อะไรกไ็ ดส้ ดุ แตเ่ ด็กจะจนิ ตนาการถงึ วสั ดุท่เี ปน็ ของเลน่ ไดม้ อี ะไรบา้ ง? • ธรรมชาติ : น�้ำ ทราย ดิน กิ่งไม้ ใบไม้ ​ • ของใชใ้ นครวั เรอื น : ผา้ สสี นั ขนาดตา่ ง ๆ ชดุ พอ่ แม่ เครอ่ื งสำ� อาง ดอกไม้ ใบตอง ทางมะพร้าว ท่อนไม้ ขอนไม้ ผลไม้ เสื้อผา้ รองเท้า หมวก ผา้ ปโู ตะ๊ เครือ่ งนอน ผา้ หม่ มงุ้ หมอน ผา้ คลมุ เตยี ง เมล็ดพันธุ์ ดอกไม้สดและแห้ง ก้อนหิน ก้อนกรวด โตะ๊ เก้าอี้ โซฟา​ เถาวัลย์ ​ • เ​คร่ืองครัวทุกอย่าง : ชาม ช้อน ซ้อม หม้อ ครก สาก • ของทใ่ี ชแ้ ลว้ : ยางรถจกั รยาน ยางรถยนต์ ภาชนะตา่ ง ๆ กระชอน ตระแกรง กะทะ กาตม้ นำ�้ เหยอื กนำ้� กลอ่ งพลาสตกิ ห่วงยาง ซี่รถจักรยาน เชือก ท่อข้อต่อขนาดต่าง ๆ ใส่อาหารเครือ่ งดื่มตา่ ง ๆ​ ถว้ ย ทอ่ แอร์ กลอ่ งลงั ขนาดตา่ ง ๆ กลอ่ งนม ขวดแชมพู • อปุ กรณ์การเกษตร : พลว่ั จอบ เสียม สายยาง ถงั น้�ำ ผา้ พลาสตกิ กลอ่ งลงั กระดาษ กลอ่ งพลาสตกิ ใสผ่ ลไม้ • ​อปุ กรณ์ก่อสรา้ ง : อิฐบล็อกเกา่ ตะปู ฆ้อน ไมห้ น้าสาม​ ถุงพลาสตกิ ถุงด�ำ แกนทิชชู วสั ดรุ ไี ซเคิลตา่ ง ๆ อาทิ กล่อง 1 กล่อง อาจจะกลายเปน็ อะไรไดบ้ า้ ง อปุ กรณช์ น้ิ สว่ นศลิ ปะตา่ ง ๆ เชน่ กระดมุ ลกู ปดั - ​เปน็ บา้ น ท่ีเขา้ ไปนอนได้จริง ๆ ลวด โฟม กระดาษ หลอด สก๊อตไปร์ แปรงสีฟัน - เปน็ ทีวี ท่ีรบั สัญญาณได้ และเดก็ ก็เปน็ คนในทวี ี ไม้ไอศกรีม ฯลฯ เล่นให้มีอุปกรณ์ท่ียึดติดด้วย เช่น - เปน็ อโุ มงคล์ กึ ใตด้ นิ ทเี่ ปน็ ฐานทพั ตำ� รวจ ทหาร และมนษุ ยต์ า่ งดาว สก๊อตเทป เทปกาว - เ​ ป็นรถ ที่เคลือ่ นท่ีไดเ้ ร็วทสี่ ุดในโลก ​​การเล่นอิสระ จึงขึ้นอยู่กับการสร้างโอกาสให้เด็กได้เล่นตามจินตนาการและอยู่ในสิ่งแวดล้อมท่ีปลอดภัย ​เพียงแต่ ผู้ปกครองอาจจะต้องมีส่วนร่วมในการน�ำเด็ก ๆ ให้ได้เจอกับประสบการณ์ใหม่ ๆ เป็นกิจกรรมปลายเปิดที่เช่ือมร้อยจินตนาการ ไม่มีที่สิ้นสุด จนกลายเป็นประสบการณ์ใหม่ ๆ ให้ค้นพบตัวเอง และคุณค่าของส่ิงรอบตัว ดึง​เด็ก ๆ ออกจากหน้าจอ เปิดโลก เปิดประสบการณใ์ หม่ ๆ ให้จินตนาการได้โลดแลน่ ออกไปอยา่ งไร้ขดี จำ� กัด 6 นติ ยสารสร้างสุข

D.I.Y หาอะไรท�าปิดเทอม หนา้ กากผา้ ผพู้ ิทักษ์ สถานการณ์ฝุน และการระบาดของไวรสั หวัด ทา� ให้ทกุ คนตอ้ งหันมาดแู ลสขุ ภาพตวั เอง ล้างมือบอ่ ย ๆ สวมหนา้ กากอนามัย ท�ารา่ งกายใหแ้ ข็งแรง แต่ในสถานการณ์ยากลา� บากทา� ให้หาซ้อื หนา้ กากอนามัยได้ยากขึน้ และการใชห้ น้ากากทุกวันอาจเปน็ เรื่องลา� บาก แตท่ ุกคนสามารถ ใช้หน้ากากที่ทา� เองกไ็ ด้ ขั้นตอนการทาํ หน้ากากอนามยั ตอ่ ไปนบ้ี อกเลยวา่ ง่ายนดิ เดยี ว • เตรยี มผ้ายดื หรือผ้าสาลู หรือผ้าฝ้าย กว้าง-ยาว ประมาณ กว้าง 6.5 นิ้ว ยาว 7 นิว้ • ตดั ผ้าทเ่ี ตรยี มไว้เปน็ สเี่ หลยี่ มจตุรัสจ�านวน 2 แผน่ • น�าผา้ ที่เตรยี มไวม้ าจบั จีบตรงกลางผ้าใหเ้ ป็น 3 ช้ัน ขนาดประมาณ 3 ซม. • นา� ยางยดื ยาว 7 นวิ้ จา� นวน 2 เสน้ ยดึ ไวท้ ม่ี มุ ผา้ ทงั้ สองขา้ ง • เรมิ่ เยบ็ ผา้ ทง้ั สองชน้ิ ทเี่ ตรียมไวป้ ระกบเขา้ ด้วยกนั • จากนน้ั เวน้ ชอ่ งตรงกลางประมาณ 1 นว้ิ เพอ่ื กลบั ดา้ นผา้ • สอยเกบ็ ช่องว่างให้เรยี บร้อย ก็จะได้หน้ากากผ้าที่ใชซ้ า้� ได้ไวใ้ ชง้ าน หวานเยน็ เพม่ิ วิตามิน ไอศกรมี เปน็ ของชอบของคนทกุ วยั จะดีแค่ไหนถ้าเราสามารถทา� เองได้ แถมยังเปน็ ไอศกรีมที่มปี ระโยชนแ์ ละเลอื กแบบทช่ี อบได้ตามใจ และหากสามารถหาวัตถุดบิ อย่างผลไมว้ ติ ามินสงู มาเป็นส่วนประกอบได้ กย็ ง่ิ ทา� ให้เกิดประโยชน์ ไอศกรีมหวานเย็นผลไม้ไทย ส่วนประกอบ • น�้าผลไมส้ ด เช่น นา้� สม้ นา�้ มะพรา้ ว • ผลไม้สดไทย เช่น ลา� ไย แตงโม มะพร้าว สม้ • แมพ่ ิมพส์ า� หรับทา� ไอศครีม วิธที ํา • ค้ันน�้าผลไม้เตรยี มไว้ ผสมนา�้ เชอื่ มเล็กนอ้ ย ชิมรสตามชอบใจ • ห่นั ผลไมท้ ช่ี อบ ใหเ้ ปน็ ขนาดพอดคี า� • ใสผ่ ลไมท้ เ่ี ตรยี มไวใ้ นแมพ่ มิ พ์ ตามดว้ ยนา�้ มะพรา้ ว หรอื นา้� สม้ • แช่ในชอ่ งแช่แขง็ แล้วรอเวลาฟิน • เพยี งเทา่ นก้ี จ็ ะไดไ้ อศกรมี หวานเยน็ ชน่ื ใจ เอาไวท้ านดบั รอ้ น แถมมีประโยชน์แล้ว นติ ยสำรสรา้ งสขุ 7

สุขสร้างได้ นักนวตั กรรนุ่ จิ๋ว ค​ วามหวังแห่งอนาคต พลังความคดิ สร้างสรรค​์ ตอ้ งนำ� ไปใช้ให้ถูกท่ี ถกู เวลา วัยเด็ก เต็มเปี่ยมไปด้วยจินตนาการ ​และพลังแห่งการเรียนรู้ หากได้รับการส่งเสริมอย่างเหมาะสม จินตนาการกจ็ ะตอ่ ยอดไปสู่สง่ิ ตา่ ง ๆ ที่สร้างสรรค์ได้ เพียงแต่ต้องเตรยี มความพร้อม ขดั เกลาให้พลังนน้ั ปะทไุ ปสร้างสง่ิ สรา้ งสรรค์ให้ได้ 8 นติ ยสารสรา้ งสุข

โลกยุคปัจจุบัน มีความเปล่ียนแปลงสุขภาพที่เราต้อง สสส. ไม่ได้มุ่งหวังเพียงแค่การประกวดเพ่ือให้ได้ชิ้นงาน รับมือ จะเห็นได้ว่าเร่ิมต้นปีท่ีผ่านมา เราทุกคนต้องผจญ นวัตกรรมสร้างเสริมสุขภาพ แต่มุ่งหวังท่ีจะสร้าง “เมล็ดพันธุ์ กับไวรัส ท่ีนอกจากส่งผลต่อสุขภาพ ยังกระทบลามไปถึง นักนวัตกรรมสร้างเสริมสุขภาพ” ท่ีเกิดขึ้นทั้งลูกศิษย์และครู เศรษฐกจิ อยา่ งหลีกเล่ียงไมไ่ ด้ เราตอ้ งการยารักษา ต้องการ เพอ่ื บม่ เพาะแนวคิดของการเป็นนักนวตั กรรมสรา้ งเสรมิ สุขภาพ วัคซีน และอุปกรณ์ป้องกันเช้ือต่าง ๆ ยังไม่นับผลกระทบ อย่างต่อเนื่อง รวมถึงการต่อยอดผลงานให้สามารถขยายผล จากฝุ่นท่ีนับวันยิ่งเพ่ิมความเส่ียงต่อสุขภาพจนต้องหาทาง ในวงกว้างเพื่อสรา้ งเสริมสขุ ภาพใหก้ บั ทกุ คนในสงั คมไทย เปล่ียนแปลง ดงั น้ัน เราจึงตอ้ งการความรู้ ความสรา้ งสรรค์ เป็นเร่ืองน่าต่ืนเต้น เมื่อการประกวดคร้ังนี้ มีผลงาน เพ่ือหยุดวิกฤตเิ หล่านี้ จากเยาวชนท่ัวประเทศส่งมาถึง​ 132 ผลงาน โดยถูกคัดเลือก ​ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาอะไร หากเรารู้จักน�ำความรู้มา ใหเ้ หลือ จ�ำนวน 18 ผลงาน​ ความคดิ สรา้ งสรรค์เกิดขน้ึ ภายใต้ ผสมผสานกับความคิดสร้างสรรค์ ​เช่ือว่าจะน�ำไปสู่ทางออก โจทย์ “นวัตกรรมสร้างเสริมสุขภาพ ที่ตอบโจทย์ความต้องการ ทางแก้ได้เช่นเดียวกัน สสส. มุ่งแก้ไขต้นเหตุท่ีก่อให้เกิด ของกลุ่มเป้าหมายน�ำไปสู่การแก้ไขปัญหาสุขภาพ และสามารถ ปัญหาสุขภาพของคนไทย และหนึง่ ในวธิ แี ก้ไข คอื ​การสรา้ ง ขยายผลในวงกวา้ งได้”​ นวัตกรรมที่ท�ำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ทั้งด้านนโยบาย การสร้างเสริมสุขภาพ ในท่ีน้ีจึงหมายถึง กระบวนการ ส่ิงแวดล้อม เสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน การปรับ สร้างเสริมสนับสนุนด้านสุขภาพโดยให้บุคคลมีการปฏิบัติ เปลยี่ นระบบบรกิ ารสขุ ภาพ และการสรา้ งทกั ษะและพฤตกิ รรม และพัฒนาสุขภาพ ตลอดจนจัดการสิ่งแวดล้อมและปัจจัยที่มี สว่ นบคุ คล ​ ผลกระทบต่อสุขภาพ เพ่ือให้บรรลุการมีสุขภาพท่ีดีท้ังด้าน ​เราจ�ำเป็นต้องสร้าง “นวัตกรรมสร้างเสริมสุขภาพ” ร่างกาย จิตใจ สังคม และปัญญา สามารถอยู่ในสังคมได้อย่าง เพอ่ื น�ำไปสกู่ ารสง่ เสรมิ สขุ ภาพท้งั 4 มิติ สุขภาพกาย สุขภาพ มีความสขุ จติ ใจ สขุ ภาพทางสงั คม และสขุ ภาพทางปญั ญา ซ​ ง่ึ นวตั กรรม ในการประกวดผลงานคร้ังน้ี ผลงานกว่าร้อยผลงาน เพื่อสร้างสุขภาพ​เป็นได้ท้ังแนวคิดหรือส่ิงประดิษฐ์ที่เกิดขึ้น ถูกคดั เลือกให้เหลอื 18 ผลงาน จากน้นั เด็ก ๆ ทเี่ ข้าร่วม​จะได้รับ จากการผสมผสานความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์บนพื้นฐานของ การเขา้ อบรมเวริ ก์ ชอปเมลด็ พนั ธน์ุ วตั กรสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ โดยจะมี วทิ ยาศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ ​ การพัฒนาผลงานโดยได้รับทุนสนับสนุนทีมละ 10,000 บาท โครงการประกวดนวัตกรรมสร้างเสริมสุขภาพ : เพ่ือน�ำไปค้นคว้าวิจัย สร้างช้ินงานที่เป็นไปได้ หลังจากน้ัน THAIHEALTH INNO AWARDS ครงั้ ท่ี 2 ท​ ่ี สสส. สนบั สนนุ ​ ได้น�ำมาเสนอผลงานรอบสุดท้าย จนได้ 8 ทีมท่ีได้รับรางวัล ให้เยาวชนไทยท้ังในระดับมัธยมศึกษาและอาชีวศึกษา การแข่งขันจึงไม่ใช่แค่เพ่ือการแพ้หรือชนะ แต่เป็นการปลูกฝัง ​น�ำความคิดสร้างสรรค์มาพัฒนาเป็นนวัตกรรมท่ีตอบโจทย์ ความคดิ สรา้ งสรรค์ ตดิ พลงั ทางความคดิ ใหก้ บั เยาวชนเพอ่ื นำ� ไป การสร้างเสรมิ สขุ ภาพให้เกิดข้นึ ในสงั คมไทย ตอ่ ยอดความคิดเพอ่ื แกป้ ญั หาในชวี ติ จรงิ ต่อไป นิตยสารสร้างสขุ 9

ผลงานทีไ่ ด้รับรางวลั ระดบั มัธยมศกึ ษา ผลงาน “D&C Air pollution” รางวลั ทมี Safe Zone โรงเรียนสวนกหุ ลาบวทิ ยาลัย ธนบรุ ี ชนะเลศิ แนวคิด : ปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก หรือ PM 2.5 และก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์เป็นปัญหามลพิษทางอากาศ ทส่ี า� คญั และสง่ ผลกระทบตอ่ สขุ ภาพทง้ั ในระยะสนั้ และระยะยาว ซึ่งฝุ่นละอองที่เกิดจากกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์สามารถ ลดลงได้หากมนุษย์เกิดความตระหนักในปัญหาและร่วมกัน แก้ไข จึงพัฒนานวัตกรรม D&C Air pollution เพ่ือป้องกันจากปัญหาฝุ่น PM 2.5 ในรปู แบบของกระบวนการนวตั กรรม (Process Innovation) โดยการมีส่วนร่วมของวินมอเตอร์ไซต์ ความร่วมมือของเขตและชาวชุมชน บางขนุ เทยี น รวมถึงการดึงองค์ความรู้จากมหาวิทยาลัยพระจอมเกลา้ ธนบุรี สถาบัน อุดมศึกษาในพื้นที่ ด้วยการสร้างเคร่ืองวัดฝุ่นติดตั้งบนหมวกกันน็อกของผู้ขับข่ีรถ จกั รยานยนตร์ บั จ้าง เม่ือผู้ขับขี่เคลื่อนที่ไปตามจุดต่าง ๆ จะมีระบบเสียงแจ้งเตือนเม่ือค่าฝุ่นเกิน มาตรฐาน รวมท้ังมีการน�าเสนอค่าฝุ่นและก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ทางไลน์กลุ่ม ของผู้ใช้งานเคร่ือง และมีการวางแผนการท�าแผนที่อากาศผ่านเว็บไซต์ท่ีเขียนข้ึน ทา� ใหก้ ารแสดงผลสามารถทา� ไดแ้ บบเรยี ลไทมต์ ามชว่ งเวลาและเปน็ ขอ้ มลู ทใ่ี กลเ้ คยี งความจรงิ ทสี่ ดุ นอกเหนอื จากนนั้ ยงั สง่ ขอ้ มลู พร้อมค�าแนะน�าเพ่ือเตรียมอุปกรณ์ป้องกัน จะท�าให้ทุกคนตระหนักถึงปัญหาและช่วยกันลดกิจกรรมท่ีก่อให้เกิดฝุ่นละออง ในจดุ ทีเ่ กิดปญั หา รางวลั ผลงาน “Easy Elastic Exercise” ทมี Companion Tiger โรงเรยี นวทิ ยาศาสตรจ์ ฬุ าภรณร์ าชวิทยาลยั ปทุมธานี รองชนะเลิศ แนวคิด : ปญั หาหนึง่ ของคนในวัยท�างานคืออาการปวดเม่ือยจากโรคออฟฟศิ ซินโดรม ซ่ึงเกิดขน้ึ ล�าดับท่ี 1 จากการน่ังท�างานอยู่กับที่เป็นเวลานาน ประกอบกับพฤติกรรมของคนส่วนใหญ่ที่ไม่นิยมออกก�าลังกาย เนอ่ื งจากมคี วามยงุ่ ยากในการใชอ้ ปุ กรณ์ รวมถงึ ขอ้ จา� กดั ในการออกกา� ลงั กายของคนทม่ี นี า�้ หนกั ตวั มาก จึงพัฒนานวัตกรรมการออกก�าลังกาย Easy Elastic Exercise ท่ีช่วยลดข้อจ�ากัดต่าง ๆ โดยมีจุดมุ่งหมายให้ผู้ใช้ นวัตกรรมท่ีพัฒนาขึ้นลดอาการปวดเมื่อยจากออฟฟิศซินโดรม เพิ่มความแข็งแรงของ กล้ามเนอื้ ใช้งานง่าย สะดวก ไมจ่ า� กัดสถานท่ี และเวลา จุดเด่นท่ีน่าสนใจของผลงาน Easy Elastic Exercise เป็นการออกแบบนวัตกรรม บนพื้นฐานของผู้ใช้งานเป็นตัวตั้ง โดยพัฒนาช้ินงานร่วมกับผู้รับจ้างเย็บผ้าท่ีต้องนั่ง เป็นเวลานาน พร้อมกบั พัฒนาตน้ แบบออกมาหลายรูปแบบให้ใช้งานได้จรงิ ผลการทดลองพบว่า ผู้ทดสอบใช้เครื่องมือน้ีหลังเลิกงานเป็นเวลา 15 นาที ระดบั การเจบ็ ปวดจากการทา� งานลดลง 33% ชว่ ยบรรเทาความเม่ือย เมอ่ื ยลา้ เสรมิ สรา้ ง กล้ามเนื้อคอ บ่า หลัง และไหล่ เพราะออกแบบด้วยท่าการยืดเหยียดกล้ามเน้ือตามหลัก วชิ าการ และด้วยเครื่องท่ีมีน้า� หนกั เบา จึงสามารถนา� ไปใช้ไดท้ ุกท่ี ทกุ เวลา 10 นิตยสารสรา้ งสขุ

รางวัล ผลงาน “ฝาครอบถงั น�้ำหมกั ชวี ภาพจากขยะในครวั เรือน แบบมองไม่เห็นเศษอาหาร ในถงั หมัก” รองชนะเลิศ ทีมสามสาวสวย โรงเรียนปลาปากวทิ ยาคม ลำ� ดับท่ี 2 แนวคดิ : เมอ่ื 1 ใน 3 ของปญั หาขยะลน้ เมอื ง มาจากขยะ อาหาร แต่​การจัดการยังเปน็ การ​ท้งิ รวมโดยใช้วิธีเผาท�ำลาย หรอื ฝงั กลบ สง่ ผลใหเ้ กดิ มลพษิ ทางสงิ่ แวดลอ้ ม และสขุ ภาวะ ของคนโดยรวม หนึ่งในวิธีจัดการขยะอาหารท่ีน่าสนใจคือ การแยกขยะและน�ำกลับมาใชใ้ หเ้ กดิ ประโยชน์ ชุมชนปลาปาก จังหวัดนครพนม ซ่ึงนิยมท�ำน้�ำหมักชีวภาพหมักเศษอาหาร ในครัวเรือนเพ่ือใช้ท�ำปุ๋ย แต่ชาวบ้านส่วนมากโดยเฉพาะวัยรุ่นและเด็กไม่ชอบเท เศษอาหารลงถังหมัก เน่ืองจากถังหมักมักเป็นฝาชิ้นเดียว ครอบแน่น เวลาเท เศษอาหารต้องจับท่ีขอบฝา ออกแรงยกฝาท่ีปิดแน่นและฝาถังมักสกปรกจาก เศษอาหารทีต่ ดิ อยู่ และการเปิดทุกครัง้ จะได้กล่ินรบกวนและมองเหน็ ภาพเศษอาหาร เป่ือยเนา่ ไม่น่าดู จึงท�ำให้ผใู้ ชไ้ ม่อยากเทเศษอาหารลงถงั หมกั จากปัญหาเกิดเป็น​แนวคิดประดิษฐ์ฝาครอบถังหมัก ท่ีมีรูปร่างลักษณะ และวิธีการใช้งานที่ต่างจากเดิม สามารถเก็บกลิ่นและมีรูปลักษณ์ท่ีน่าใช้งานมากข้ึน โดยออกแบบการเปิดฝาให้สามารถ​หมุนท่ีด้ามจับทั้งสองด้านแทนการจับฝาโดยตรง แล้วยกขึ้น ไม่ต้องสัมผัสกับฝาถัง ใช้งานง่าย สะดวก มองไม่เห็นเศษอาหารและลด กลิน่ เหม็นท่อี ยูด่ ้านในถัง จดุ เดน่ ของฝาครอบมกี ารออกแบบใหม้ ถี งึ 4 ชนั้ เพอ่ื ชว่ ยเกบ็ กลนิ่ จากเศษอาหาร ฝาเปิดบนถังสามารถหมุดปิดเปิดได้ด้วยตัวแกนกลาง โดยระบบด้านในจะมีระบบน้�ำ และระบบกวนเศษอาหาร หมนุ ได้ 360 องศา ด้านในจะเปน็ จานหมุน 3 อนั และมกี าร ต่อทอ่ เพ่อื ระบายกา๊ ซ ผลงาน “Food tech for life” ทมี Elderly Health Food โรงเรยี นธดิ าแมพ่ ระ รางวัล แนวคิด : ผู้สูงอายุต้องได้รับสารอาหารท่ีดีและมี ชมเชย ประโยชน์ต่อร่างกายอย่างเพียงพอ แต่ปัญหาท่ีผู้สูงอายุ มักเจอคือ เบ่ืออาหาร เนื่องมาจากต่อมรับรสท�ำงานลดลง ปญั หาเหงอื กและฟนั ปญั หาการขบั ถา่ ย พาลท�ำใหเ้ บอื่ อาหาร เมอื่ ไดร้ บั สารอาหารไมค่ รบกส็ ่งผลกระทบตอ่ สขุ ภาพ เด็ก ๆ จึงได้พัฒนานวัตกรรม Food tech for life อาหารเสริมเพ่ือสุขภาพ ส�ำหรับผู้สูงอายุ โดยได้ไอเดียจากพานาคอตต้าหรือพุดด้ิง ท่ีเน้ือสัมผัสนุ่ม สามารถ เค้ยี วง่าย กลืนง่าย รสชาติคงเดิม ใช้สว่ นผสมท้งั หมดจากธรรมชาตแิ ละปลอดสารพษิ เน้นใช้วัตถุดิบจากชุมชน เป็นการเพิ่มทางเลือกให้แก่ผู้สูงอายุในการบริโภคอาหาร ที่หลากหลายข้ึนและได้รับสารอาหารท่ีมีประโยชน์เพียงพอ และยังเป็นการประยุกต์ ใชว้ ัตถุดบิ และเมนอู าหารประจำ� ถิ่นที่ผสู้ ูงอายุในพื้นท่มี คี วามคนุ้ ชิน ผลงานไดร้ บั การทดสอบใหผ้ สู้ งู อายรุ บั ประทาน พบวา่ สามารถรบั ประทานไดง้ า่ ย เคี้ยวง่าย กลืนง่าย รสชาติถูกปาก สะดวกต่อการรับประทาน ผู้ทดลองรับประทาน อาหารมคี วามพงึ พอใจ นติ ยสารสรา้ งสขุ 11

ผลงานทีไ่ ด้รบั รางวลั ระดบั อาชีวศึกษา ผลงาน “เครือ่ งสลดั น�า้ มันจากการทอด” ทมี ตน้ ยางสารภี วทิ ยาลยั เทคนคิ สารภี รางวลั แนวคดิ : อาหารทอด เปน็ ทนี่ ิยมของคนไทย แมจ้ ะทราบ ชนะเลศิ วา่ ควรจา� กดั ปรมิ าณการรบั ประทานอยา่ งเหมาะสม หลายคนจงึ ใช้ วธิ สี ะเดด็ นา�้ มนั ออก เพอ่ื ใหป้ รมิ าณนา�้ มนั ในอาหารลดลง จงึ กลายเปน็ ความคิดของเด็กกลุ่มน้ี ในการพัฒนาเคร่ืองมือข้ึนมา เพ่ือจะลด น�า้ มนั ท่ีตกคา้ งจากการทอดออกให้มากทีส่ ุด เครื่องสลัดน�้ามันออกแบบโดยใช้หลักการปั่นผ้าแห้งของเคร่ืองซักผ้า ท�าให้เกิด การหมุนเหวี่ยงเพ่ือสะบัดน้�ามันให้หลุดออกจากอาหาร โดยถังรองรับน้�ามันอยู่ด้านนอก เคร่ืองมือน้ีมีขนาดเล็ก ราคาถูก สามารถน�าไปใช้ได้ท้ังในครัวเรือน หรือพัฒนาขึ้นให้มี ขนาดทใี่ หญข่ ึน้ เพอื่ ให้เหมาะสมกบั เชงิ พาณชิ ย์ได้ แตส่ ่งิ ที่สา� คัญกค็ อื ทกุ ครั้งท่ที �าการสลัดน้า� มนั ก็จะกระต้นุ ให้ผู้บรโิ ภคตระนักถงึ การดูแลรักษาสุขภาพ จากการได้มองเห็นถึงความเสี่ยงต่อโรคต่าง ๆ ท่ีเกิดข้ึนจาก นา้� มันปริมาณมากท่ตี ้องรับประทานเข้าไปในเมนูอาหารประเภททอด จากการนา� ไปทดลองใชง้ านกบั อาหารประเภททอด พบวา่ สลดั นา�้ มนั ออกไดด้ กี วา่ การวางผง่ึ ท้ิงไว้ โดยหมุน 10 วนิ าที ได้น�า้ มนั เฉลีย่ 7.45 กรมั ได้รบั การตอบรบั จาก ร้านค้า และผู้ซ้ือสินค้า เพราะท�าให้ได้รับปริมาณน�้ามันน้อยลงกว่าเดิม และหากท�า ควบคูไ่ ปกับการจา� กดั ปรมิ าณอาหารทอดท่ีไดร้ ับกจ็ ะชว่ ยใหด้ ตี ่อสุขภาพมากย่ิงขน้ึ รางวลั ผลงาน “Care Share Team สุขภาพส่ชู ุมชน” ทีม CMVC Healthy Plus วิทยาลัยอาชีวศกึ ษาเชยี งใหม่ รองชนะเลศิ แนวคดิ : วทิ ยาลยั อาชวี ศกึ ษาเชยี งใหม่ นอกจากจะมหี นา้ ท่ี ล�าดับท่ี 1 ในการผลิตบุคลากรที่มีความรู้และความเชี่ยวชาญในด้านต่าง ๆ ออกไปสู่ตลาดแรงงานแล้ว ยังมีบทบาทหนึ่งที่ส�าคัญคือเป็น ผู้ให้บริการสังคมหลายด้าน เช่น การฝึกอาชีพ การดูแลรักษา สุขภาพของคนในชมุ ชน ฯลฯ ดงั นน้ั เพอื่ ใหง้ านดา้ นบรกิ ารทางสงั คม เกดิ การดา� เนนิ งานอยา่ งตอ่ เนอื่ งตามคา่ นยิ ม ของวทิ ยาลยั “ดแู ลหว่ งใย หวั ใจแบง่ ปนั ทา� งานเปน ทมี Care Share Team” โดยดา� เนนิ การ พัฒนาระบบที่สามารถเชื่อมโยงเครือข่ายต่าง ๆ ที่มีอยู่ในปัจจุบันให้เกิดกระบวนการ ท�างานรว่ มกนั เพื่อกระตุ้นใหน้ ักเรยี นนักศึกษาหนั มาสนใจและใหค้ วามส�าคัญกบั การสร้าง นวตั กรรมเพอ่ื ใหบ้ รกิ ารดา้ นสขุ ภาพแกช่ มุ ชนโดยรอบสถาบนั การศกึ ษา เพอื่ ตอบโจทยค์ วาม ตอ้ งการของสงั คมไดอ้ ยา่ งหลากหลายมากขนึ้ ทีม CMVC ท�างานร่วมกับทีมครู นศ.อาชีวะอาสาสร้างเสริมสุขภาพ ผู้เช่ียวชาญ ด้านสุขภาพ และคณะกรรมการชุมชน พัฒนา 4 กิจกรรมท่ีท�ากับผู้สูงอายุ ท่ีครอบคลุม ท้ังด้านสุขภาพ อาชีพ การดูแลจิตใจ การมีส่วนร่วมกับชุมชน ซึ่ง สามารถน�าไปปรับใช้ ในสังคมและชมุ ชนต่าง ๆ ได้ 12 นิตยสารสร้างสุข

รางวัล ผลงาน “เคร่อื งลา้ งไขเ่ คม็ ระบบรไี ซเคลิ น้ำ� พลงั งานแสงอาทิตย์” รองชนะเลศิ ทมี นักประดิษฐ์ วก.ไชยา วทิ ยาลยั การอาชีพไชยา ล�ำดบั ท่ี 2 แนวคดิ : การนำ� ไขเ่ คม็ มาแปรรปู นนั้ ตอ้ งลา้ งดนิ พอกไขเ่ คม็ ออกให้ไขส่ ะอาดและไมแ่ ตกรา้ ว ดินพอกไขเ่ คม็ ประกอบดว้ ยดนิ ขเ้ี ถา้ แกลบและเกลอื การลา้ งดว้ ยแรงงานคนนอกจากสน้ิ เปลอื ง น้�ำจ�ำนวนมากและมีไข่แตกร้าวแล้ว ยังก่อให้เกิดปัญหาด้าน สุขภาพต่อผู้ล้าง เพราะการแช่มือในน้�ำล้างไข่เค็มนาน ๆ ท�ำให้ ผลู้ า้ งเปน็ เชอ้ื ราทซี่ อกเลบ็ และทำ� ใหเ้ ลบ็ หลดุ อกี ทงั้ ยงั เกดิ อาการปวดหลงั เนอื่ งจากตอ้ ง นัง่ ล้างไข่เค็มเปน็ ระยะเวลานาน ​ที่ส�ำคัญ น้�ำล้างไข่เค็มที่ปล่อยท้ิงมีเกลือแกงผสมอยู่ เมื่อปล่อยท้ิงไปใน สภาพแวดล้อมจึงส่งผลต่อระบบนิเวศ เครื่องล้างไข่เค็มระบบรีไซเคิลน้�ำและพลังงาน แสงอาทิตย์จึงพัฒนาให้ล้างด้วยความเร็วกว่าการล้างด้วยมือ 30 เท่า ประหยัดน�้ำ กว่าวิธีการล้างด้วยมือ 7 เท่า ลดความเสียหายไข่แตกร้าวและยังสามารถท�ำให้เกิด การสนบั สนนุ วิสาหกรรมชุมชน และส่งเสริมเศรษฐกจิ ในชุมชน รางวัล ผลงาน “อปุ กรณ์ชว่ ยผสู้ ูงอายฝุ ึกขนึ้ บันได” รองชนะเลศิ ทีม EP SKTC วทิ ยาลยั เทคนคิ สระแกว้ ล�ำดับท่ี 2 แนวคิด : การเดินเป็นปัญหาของผู้สูงอายุโดยเฉพาะ การเดินขึ้นลงบันได ซ่ึงต้องใช้แรงมากกว่าการเดินแบบปกติ และต้องการสิ่งยึดจับท่ีดี การข้ึนลงบันไดอย่างไม่ระมัดระวัง ของผู้สูงอายุหรือการขึ้นลงบันไดโดยปราศจากผู้ดูแลอาจเกิด อุบัติเหตุได้ หากสร้างเคร่ืองมือท่ีช่วยพยุงตอนข้ึนลงบันได และช่วยพัฒนากล้ามเน้ือให้แก่ผู้สูงอายุที่ใช้งานได้จริงก็จะช่วยทั้งการออกก�ำลังกาย เสริมสร้างกลา้ มเน้ือ และปอ้ งกันอุบัตเิ หตุ เครอ่ื งมอื ฝกึ ขน้ึ บนั ไดโดยตดิ ตง้ั กบั ราวบนั ไดใหส้ ามารถเคลอ่ื นตามจงั หวะการกา้ วขาของผใู้ ช้ มรี ะบบลอ็ คอตั โนมตั เิ พอ่ื ปอ้ งกนั การลื่นไถลของผู้ใช้งาน นอกจากน้ียังสามารถพกพาอุปกรณ์ออกไปใช้เป็นไม้เท้าช่วยเดินในเวลาท่ีผู้สูงอายุต้องการเดินออกไป นอกบริเวณบ้าน โครงการประกวดนวตั กรรมสรา้ งเสรมิ สุขภาพ ครั้งที่ 1 ผลงานชนะเลิศ เสาหลักน�ำทางยางพารา โครงการดังกล่าวถูกน�ำไปต่อยอด โดยถูกน�ำไปเป็นนโยบายจังหวัด จัดท�ำ ถนนเสาหลกั ยางพารา 1,156 ตน้ กลายเปน็ ถนนนำ� รอ่ งเสน้ ทางลดอบุ ตั เิ หตุ และยงั เปน็ การสง่ เสรมิ ผลผลติ ยางพาราในชมุ ชน ทำ� ให้ ได้รับรางวัลผลงานเด่นความปลอดภัยทางถนนจากนายกรัฐมนตรี ในปี 2562 โดยศนู ยค์ วามปลอดภยั ทางถนน และตอ่ ยอดไปสอู่ ปุ กรณอ์ นื่ ๆ เพอ่ื ลดความเสยี หาย จากอุบตั ิเหตทุ างถนน เชน่ แท่งแบริเออรก์ ัน้ ทางแทนแท่นคอนกรีต ทเ่ี มื่อเกิดอุบตั ิเหตุจะสร้างความเสยี หายสูง นับเปน็ นวตั กรรม ท่ีน�ำมาปรับใช้เพอ่ื ลดความสญู เสยี ได้จริง นิตยสารสร้างสุข 13

คนสรา้ งสขุ กล้าท่ีจะเปลยี่ นแปลง กลา้ ที่จะทําเพือ่ ผูอ้ ่ืน พลังทีย่ งิ่ ใหญ่ทสี่ ุดท่ีจะทําให้เกิด การเปลย่ี นแปลงอยา่ งยงั่ ยนื คอื “พลงั ของเดก็ ” ความเช่ือของ พงศ์ภัค มงคลชัยพาณิชย์ หรือ เจียม สมาพันธ์เด็กและเยาวชน จ.ศรีสะเกษ วัย 27 ปี นักจัดการ ปิดเทอมสร้างสรรค์ที่ทําหน้าที่เป็นหน่วยงานกลางระหว่าง ภาคเด็กและเยาวชน ประชาสังคมกับภาครัฐ และหน่วยงาน ต่าง ๆ อนั นาํ ไปสูก่ ารเปิดพืน้ ทสี่ ร้างสรรคส์ าํ หรบั คนรนุ่ ใหม่ พงศ์ภคั เลา่ ถึงจดุ เรมิ่ ต้นในการมาเป็นนักจัดการ ปิดเทอมสร้างสรรค์ ว่าเป็นนักกิจกรรมมาต้ังแต่สมัย เรียนมัธยมศึกษา ซึ่งตอนน้ันที่เข้ามาทํากิจกรรม เพราะอยากเรียนรู้ อยากทําในสิ่งที่ตนเองสนใจ หรอื ไดแ้ ลกเปลยี่ น เรยี นรู้ ชว่ ยเหลอื ผอู้ น่ื แตต่ อนแรก กไ็ มไ่ ดม้ โี อกาสจากผใู้ หญม่ าก เนอื่ งจากหลายเรอื่ ง ทเ่ี ราอยากทาํ ผใู้ หญอ่ าจมองอกี มมุ หนง่ึ จนกระทง่ั ไดร้ บั โอกาสมารวมกลมุ่ กบั พี่ ๆ เพอ่ื น ๆ ทาํ เรอื่ ง ของเด็กและเยาวชน ทําให้มีเครือข่าย รู้วิธี การทํางานร่วมกันระหว่างเด็กเยาวชน ภาคประชาสังคม และหน่วยงานต่างๆ “เป็นความต้ังใจของผมท่ีอยากจะทํา หนา้ ทเี่ ปน็ ตวั กลางในการสอ่ื สาร ระหวา่ งภาคเดก็ เยาวชน ภาคประชาสังคม กับหน่วยงานของรัฐ หรอื หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง ซง่ึ เมอื่ ทางสาํ นกั สนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว สาํ นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) ไดจ้ ดั กจิ กรรมปดิ เทอมสรา้ งสรรคข์ น้ึ กไ็ ด้ มีโอกาสเข้ามาเป็นภาคีเครือข่าย เพื่อแลกเปลี่ยน เรียนรู้ จัดเก็บข้อมูล เสนอไอเดียว่าช่วงปิด ภาคเรยี นแตล่ ะพน้ื ทคี่ วรจดั กจิ กรรมอะไรใหแ้ กเ่ ดก็ รวมถึงเปิดโอกาสให้เด็กและเยาวชนแต่ละพื้นท่ีได้ แสดงความคิดเห็น ร่วมออกแบบกิจกรรม เป็นการ เปิดเวทีให้พวกเขาได้แสดงศักยภาพและพลังอย่าง เต็มท่ี” พงศภ์ ัค เลา่ 14 นิตยสารสร้างสขุ





ลซิ า่ ซลู ลกิ ผอู้ ำ� นวยการดา้ นบรกิ ารใหค้ ำ� ปรกึ ษาเกยี่ วกบั โภชนาการ • เมลด็ ฟักทอง เพอื่ การดแู ลสขุ ภาพของธรุ กจิ อาหารสขุ ภาพแบบเฉพาะบคุ คล “กอ๊ ดเลฟิ วีดีลิเวอร์” ให้ค�ำแนะน�ำว่า นอกจากการออกก�ำลังกายที่เหมาะสมแล้ว ของถกู และดมี จี รงิ ๆ​ การรับประทานอาหารที่เหมาะสมก็ช่วยกระตุ้นภูมิต้านทานร่างกายให้ สูงขน้ึ ได้เช่นกัน “สังกะสี” เป็น “การจดั สมดลุ อาหารในแตล่ ะมอื้ เปน็ เรอ่ื งสำ� คญั มาก เราตอ้ งไดร้ บั แร่ธาตุส�ำคัญอีกตัวหน่ึง โปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมันดีในปริมาณท่ีเพียงพอ นอกจากน้ัน ที่ช่วยให้ร่างกายมีภูมิต้านทานในการต่อสู้กับการ แล้วต้องรับประทานผักและผลไม้ให้เยอะ ๆ ไว้ก่อน เพราะผักและผลไม้ ติดเชื้อ อีกทั้งยังเป็นแร่ธาตุส�ำคัญในการช่วยรักษา มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอในร่างกายให้ดีข้ึน บาดแผลให้หายด้วย เมล็ดฟักทองมีความเข้มข้น และกระตนุ้ ภมู ติ า้ นทานในรา่ งกายไดด้ กี วา่ เดมิ การเลอื กอาหารรบั ประทาน ของสังกะสีสูงถึง 2 มลิ ลกิ รมั ตอ่ ออนซ์ ซ่ึงถา้ จะใหไ้ ด้ จงึ ส�ำคญั ต่อการสร้างภูมติ ้านทาน” ล​ ซิ ่ากล่าว สังกะสคี รบ 8 มลิ ลิกรมั ต่อวนั สำ� หรับผ้หู ญิง และ 11 มลิ ลกิ รมั ตอ่ วนั สำ� หรบั ผชู้ าย ตอ้ งเพม่ิ ปรมิ าณการกนิ • กีวี สดุ ยอดแหลง่ วิตามนิ ซี ไปตามส่วน โดยนอกจากจะให้สังกะสีสูงแล้วเมล็ด หลายคนมักนึกว่า “ส้ม” คือ ฟักทองยงั อุดมไปด้วย วติ ามนิ ออี กี ดว้ ย ผลไม้ที่ให้วิตามินซีที่ดีท่ีสุด แต่ท่ีจริง แล้วกีวีชนะขาดเรื่องวิตามินซี ซ่ึงเป็น • โยเกริ ต์ ช่วยเสริมภูมิระบบล�ำไส้ สารตา้ นอนมุ ลู อสิ ระทสี่ ำ� คญั ตวั หนงึ่ โดยกวี ี “โยเกิร์ต” เป็น หน่ึงผลให้วิตามินซีสูงถึง 64 มิลลิกรัม เกือบ ๆ จะเท่ากับปริมาณ แ ห ล ่ ง อ า ห า ร ส� ำ คั ญ วิตามินซีที่แนะน�ำให้คนวัยผู้ใหญ่รับประทานในแต่ละวันเพื่อผลในการ ของโปรไบโอติก ท่ีช่วย กระตุ้นภูมิต้านทานร่างกาย นอกจากกีวีแล้ว พริกระฆังหรือพริกหวาน ส่งเสริมสุขภาพ สีแดง และฝรั่ง ก็เป็นผักและผลไม้ที่อุดมไปด้วยวิตามินซีสูงสามารถ ของระบบล�ำไส้ เลอื กรบั ประทานไดต้ ามความชอบอีกดว้ ยเช่นกัน อี ก ท้ั ง ยั ง ช ่ ว ย กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันร่างกายในการก�ำจัดเช้ือโรคท่ี • ผกั โขม บุกรุกเข้ามาอีกด้วย โดยมีผลการวิจัยมากมายที่ช้ีชัด ว่า โปรไบโอติก ช่วยลดความเสี่ยงจากการป่วยจาก อร่อยดว้ ย วติ ามินอีเยอะด้วย ไขห้ วดั ไดจ้ รงิ แตท่ ส่ี ำ� คญั คอื กอ่ นซอ้ื ตอ้ งดใู หแ้ นใ่ จนดิ หนึง่ กอ่ นว่า เป็นโยเกริ ์ตทีม่ ีโปรไบโอติก ทสี่ ำ� คญั ควร สารอาหารส�ำคัญอีกอย่างท่ีจะ เลีย่ งสตู รทใ่ี ส่นำ้� ตาลจะดตี อ่ ร่างกายมากกวา่ ช่วยให้ร่างกายเรามีภูมิต้านทานดีข้ึน สามารถรับมือกับเชื้อหวัดได้ดีข้ึน • กระเทียม คอื “วติ ามนิ อ”ี ซงึ่ มกั พบไดใ้ นพชื จำ� พวกผกั ใบเขยี วตา่ ง ๆ ผกั โขมปรงุ สกุ เพียงแค่ 1 ถ้วยตวง จะให้วิตามินอี 3.7 มิลลิกรัม คิดเป็น 25% ของบา้ น ๆ ทส่ี รรพคณุ ดังไกลท่ัวโลก ของปรมิ าณวิตามนิ อี ทแี่ นะนำ� ให้รบั ประทานในแต่ละวัน “อัลลิซิน” คือ • ถ่ัวบราซลิ ให้ซีลเี นียมสงู สารออกฤทธิ์หลักทาง “ซีลีเนียม” เป็นแร่ธาตุท่ีมีประโยชน์ต่อร่างกายหลายประการ ชีวภาพของกระเทียม และน�ำมาใช้ทางการแพทย์ในบางกรณี เช่น รักษาโรคความผิดปกติ ทพ่ี บในหลายงานวจิ ยั วา่ ของต่อมไทรอยด์และระบบภูมิคมุ้ กัน การกนิ ถั่วบราซิล แคว่ ันละ 1 เม็ด เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ก็ได้ประโยชน์เพียงพอแล้ว เนื่องจากว่าถั่วบราซิล 1 เม็ดให้ซีลีเนียม ทท่ี รงพลงั มากชนดิ หนงึ่ มฤี ทธใิ์ นการฆา่ เชอื้ แบคทเี รยี มากถงึ 100 ไมโครกรมั ในขณะที่รา่ งกาย ฆ่าเช้ือรา และต้านการอักเสบ และยังมีสรรพคุณ คนปกติต้องการซีลีเนียมเพียงแค่ ต่อต้านโรคอ่ืน ๆ อีกด้วย โดยหากต้องการให้ได้ ราว ๆ 55 ไมโครกรัมเท่านั้นเอง ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ ตอ้ งรบั ประทานทงั้ ดบิ ๆ โดยตอ้ ง ซิลิเนียม ยงั พบใน​เห็ดต่าง ๆ กุ้ง บุบให้แตกก่อนแล้วทิ้งไว้สัก 3-5 นาที เพ่ือให้เกิด และไข่ ไ​ ดอ้ กี ดว้ ย กระบวนการกระตุ้นกิจกรรมทางเคมีที่เหมาะสม จากนั้นใส่ผสมลงไปกับสลัดผักหรือน�ำไปปรุงอาหาร กด็ ีทีเดยี ว นิตยสารสรา้ งสขุ 17

สุขไรค้ วัน กฎหมายเข้มเป็นผลดคี วบคุมการสูบ คณะผวู้ จิ ยั จากวทิ ยาลยั การสาธารณสขุ มหาวทิ ยาลยั ไอโอวา เปรยี บเทยี บ ประเมินผลกฎหมายควบคุมบุหรี่ต่ออัตราการสูบบุหร่ีไฟฟ้าของประเทศ สหรฐั อเมริกา ในปี 2559 และ ปี 2560 จากกลุ่มตัวอย่าง 900,000 คน ถือเปน็ การสาํ รวจระดับชาตเิ กยี่ วกับการใช้บหุ รไ่ี ฟฟา้ ผลวิจัยพบว่า หากอยู่ในรัฐท่ีมีการห้ามจําหน่ายผลิตภัณฑ์ยาสูบ ใหแ้ กค่ นอายตุ ํ่ากวา่ 21 ปี กลุ่มตวั อย่างจะมีแนวโนม้ สูบบหุ รี่ไฟฟ้านอ้ ยลง 14% ซ่ึงมีเพียงรัฐแคลิฟอร์เนีย และฮาวาย ที่ใช้กฎหมายห้ามจําหน่าย ผลิตภัณฑ์ยาสูบให้แก่คนอายุตํ่ากว่า 21 ปี โดยปัจจุบันตามระเบียบใหม่ ขององคก์ ารอาหารและยา สหรฐั ฯ หา้ มจาํ หนา่ ยบหุ รไี่ ฟฟา้ ใหแ้ กค่ นอายตุ าํ่ กวา่ 21 ปี ในสหรัฐฯ เรียบร้อยแล้ว นอกจากนก้ี ารวจิ ยั ยงั พบวา่ ประชาชนมแี นวโนม้ ทจ่ี ะสบู บหุ รไี่ ฟฟา้ นอ้ ยลงกวา่ ปกติ 11% ในรฐั ทมี่ กี ารกาํ หนดอตั รา ภาษอี ปุ กรณส์ บู และผลติ ภณั ฑส์ าํ หรบั เตมิ นาํ้ ยาบหุ รไ่ี ฟฟา้ ซง่ึ เปน็ มาตรการทางกฎหมายทมี่ ใี ชใ้ นทง้ั หมด 7 รฐั ดว้ ยกนั ในชว่ งทที่ าํ การวจิ ยั ขณะทม่ี าตรการทางกฎหมายทหี่ า้ มสบู บหุ รแ่ี ละบหุ รไ่ี ฟฟา้ ในพนื้ ทใี่ นอาคารของสถานทท่ี าํ งาน เอกชน รา้ นอาหาร บาร์ ซง่ึ มกี ารบังคบั ใช้ท้งั สิ้น 10 รฐั ทําใหค้ นมแี นวโน้มจะสบู บุหรนี่ อ้ ยลงกวา่ ปกติ 10% กน้ บหุ รป่ี ลอ่ ยสารพษิ ยาวนานเปน็ วนั ผลการวิจัยของสถาบันมาตรฐานและเทคโนโลยีแห่งชาติ สหรัฐฯ พบว่า ก้นบุหรี่ แม้ดับทิ้งแล้วหลังสูบจะยังสามารถปล่อยสาร เช่น นิโคติน ออกมาได้อีก คิดเป็นอัตรา 14% ของอตั ราการปล่อยสารนิโคตินในขณะเผาไหม้ หมายความว่า ก้นบุหร่ีสามารถปล่อยสารพิษ และเป็นอันตรายต่อคนได้ ในกรณีท่ีสูบเสร็จแล้วดับและทิ้งไว้ในห้องในอาคาร อีกกรณีคือ คนท่ีชอบสูบบุหรี่ ในรถและท้ิงก้นบุหรี่ไว้ในรถ เมื่อมีคนอ่ืน ๆ หรือเด็ก ๆ มาโดยสารด้วยแล้ว ก็มี ความเสย่ี งในการรับสารพษิ จากบุหร่ีได้ โดยนักวิจัยทําการทดลองเพื่อศึกษาสารพิษ 9 ชนิด (รวมทั้งนิโคตินด้วย) ที่ปล่อยออกมาจากบุหรี่จํานวน 2,100 มวน ซ่ึงนํามาจําลองการสูบแบบเสมือนจริง จากนน้ั กด็ บั และนาํ มาวเิ คราะหโ์ ดยศกึ ษาประกอบกบั ปจั จยั ดา้ นอณุ หภมู ิ ความชนื้ ในอากาศ ระดับลม และระดับความเปียกชืน้ ท่ีก้นบุหร่ี ซึง่ ผลท่ีได้พบว่า บหุ รี่ยงั คงมกี ารปลอ่ ยสารพษิ ต่าง ๆ ออกมาจนอาจทําให้คนทีไ่ มไ่ ด้ สูบบหุ ร่ถี กู สัมผสั และเป็นอนั ตรายไดใ้ นอตั ราประมาณ 1 ใน 4 ของอัตราการไดร้ บั สารพษิ เหล่านจ้ี ากควันบุหร่มี ือสอง 18 นิตยสารสร้างสขุ