Editor’s vision The five essential entrepreneurial skills for success are concentration, discrimination, organization, innovation and communication. Michael Faraday (1791-1867) เมอ่ื ค รง้ั ท ผี่ มย งั เรยี นป รญิ ญาต รที มี่ หาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ ไดม้ ีโอกาสออกค า่ ยอาสาพ ฒั นาชนบทอยหู่ ลายค รง้ั มอี ยู่ ครงั้ ห นง่ึ ในการออกคา่ ยทหี่ มบู่ า้ นตาลเจด็ ตน้ อำเภอปาย แมฮ่ อ่ งสอน ผมใชเ้ วลาวา่ งคยุ เลน่ กบั เดก็ ๆ ในห มบู่ า้ น เดก็ ห ญงิ อายรุ าว 7 ขวบคนหน่ึงถามผ มว่า “บา้ นพ ที่ ำอะไร” “ก.็ ..ค้าขายน่ะ” “แล้วบ้านพ มี่ ีข้าวกินท ้ังปมี ย้ั ?” “มสี .ิ .. ทำไมเหรอ?” “แปลกนะ บา้ นพ ่ีไม่ท ำน าแตม่ ีขา้ วกนิ ท ั้งป ี บา้ นหนูทำนาแตม่ ขีา้ วกินมัง่ ไมม่ ีกินมัง่ ” อกี ค รง้ั ห นง่ึ ในการออกค า่ ยฯ ท่ี อำเภอฝาง เชยี งใหม่ ระหวา่ งท ผ่ี ม ‘เดนิ ป า่ ’ กบั พ ชี่ าวนาอายรุ าว 40 ปี เรา คยุ กนั ห ลายเรอ่ื ง ตงั้ แตเ่ รอื่ งป ญั หาชาวนาไปจนถงึ ป ญั หาบ า้ นเมอื งในขณะนน้ั จนม าถงึ ป ระโยคท พี่ เี่ ขาเปรยๆ ขนึ้ ม า วา่ “ชวี ติ ของคณุ กบั ชวี ติ ของผมมคี วามจำเปน็ แตกตา่ งกนั ตอนนคี้ ณุ ตอ้ งเรยี นห นงั สอื ถา้ ไมเ่ รยี น คณุ จะไมม่ งี านท ำ แล้วค ณุ จะอดต าย...ส่วนผม ไปเรียนห นงั สอื ไม่ได้ ตอ้ งท ำงานเล้ยี งต ัวเองและครอบครัว ไมง่ ้ันอดต าย” ผ่านมากวา่ 20 ปี เกษตรกรไทยย งั ลมุ่ ๆ ดอนๆ การป ระกอบอาชพี ของเกษตรกรบ างคนเปลยี่ นจากการถูก ‘ตกเขยี ว’ ไปเปน็ ‘เกษตรกรพ นั ธส ญั ญา’ ในขณะท หี่ ลายค นลม้ ห ายต ายจากไปจากอาชพี นเี้ พอื่ เขา้ ส ภู่ าคอตุ สาหกรรม และบ รกิ าร เกษตรกรบางคนผ ันต วั ไปเปน็ ‘ผู้ประกอบการเกษตร’ ภาคการเกษตรของไทยยังเต็มไปด้วยปัญหา ท้ังจากสภาพแวดล้อมและทรัพยากรที่เต็มไปด้วยความไม่ แน่นอน อายุเฉลยี่ ของเกษตรท ่ีสงู ข้ึน หนุม่ ส าวส นใจเรยี นและสนใจประกอบอาชีพด ้านเกษตรลดลง รายได้ไม่ค ุม้ กบั งานห นกั ตน้ ทนุ การผ ลติ ส งู จากการใชส้ ารเคมี สขุ ภาพย ำ่ แย่ ในขณะท รี่ าคาพ ชื ผ ลม รี าคาต ำ่ และเอาแนเ่ อาน อน ไม่ได้ Horizon ฉบับน ี้ เกดิ ขนึ้ โดยเป็นผ ลพ วงจากการจัดทำภ าพอนาคตการเกษตรไทย 2563 ซึ่งดำเนนิ งานโดย สถาบนั ค ลงั ส มองของชาติ ศนู ยค์ าดการณเ์ ทคโนโลยเี อเปค สวท น. และห นว่ ยงานพ นั ธมติ รอกี ห ลายห นว่ ยงาน โดย มงุ่ ห วงั วา่ เกษตรกรไทยจะส ามารถลมื ตาอา้ ป ากได้ เนอ้ื หาของภาพอนาคตไดร้ ะบปุ ระเดน็ ส ำคญั ต า่ งๆ ไว้ แตก่ ารจะ ไปใหถ้ งึ ภาพท พ่ี งึ ป ระสงคห์ รอื จะห ลกี เลย่ี งภาพท ่ีไมพ่ งึ เปน็ ป ระสงคน์ นั้ ตอ้ งอาศยั ค วามรว่ มม อื รว่ มใจของห ลายค น ห ลายหนว่ ยงานม าชว่ ยกันคดิ ชว่ ยกันทำ สว่ นจะไปถงึ ฝง่ั ฝันหรือไม่น้ัน ต้องต ามดูกนั ต่อไป ขอถอื โอกาสนแ้ี จง้ ท า่ นผ อู้ า่ นใหท้ ราบวา่ Horizon จะมวี างแผงต ามรา้ นห นงั สอื อกี เพยี ง 2 ฉบบั ค อื ฉบบั น้ี (8) และฉบบั ถดั ไป (9) หลงั จากนนั้ จะจดั ส ง่ ผ า่ นระบบส มาชกิ เทา่ นนั้ หากท า่ นต อ้ งการต ดิ ตามขา่ วสารและเนอื้ หาส าระ จาก Horizon ต่อไป กรณุ าส มคั รส มาชิกโดยใช้ใบสมคั รต ามทปี่ รากฏในเล่มครบั รกั กนั ชอบกนั ก็อย่าทอดท ง้ิ กนั นะครับ บรรณาธิการ
Contents Vol. 2 No. 4 18_ Features 08 สถาบันคลังสมองแห่งชาติได้วิเคราะห์ความเสี่ยง แนวโน้ม และ 04 News review โอกาสในอ นาคตข องภ าคเกษตรไทยผ า่ นก ระบวนการท เี่ รยี กว า่ การ Statistic features มองอนาคต (Foresight) ซง่ึ ไดภ้ าพอนาคตเกีย่ วก ับการเกษตรไทย 06 Foresight society 3 ภาพ มที ้ังภ าพทสี่ ดใสเต็มไปด ้วยแ สงสว่าง และภาพท่ชี วนหดหู่ 08 ในระดับหายนะท่ีจ ะเกิดข นึ้ กบั ภาคเกษตรไทย 12 In & Out หนทางห รอื วธิ กี ารท จี่ ะป อ้ งกนั ม ใิ หภ้ าคเกษตรไทยต อ้ งเผชญิ 14 Cultural science ความหดหู่เช่นน้ัน และเส้นทางท่ีจะนำพาภาคเกษตรไทยไปพบ 16 แสงสว่างนั้นคืออะไร Feature ฉบับนี้ขอเสนอทางเลือกที่ควรค่า 18 Gen next แกก่ ารพ จิ ารณา 30 Features 36 30_ Vision 42 Vision 43 Interview ข้อกังวลในบางสถานการณ์ก็มีข้อดีของมันในแง่ท่ีทำให้เรา 44 Global warming เตรียมพร้อมรับมือกับปัญหา และน่ีคือข้อกังวลของผู้อำนวยการ 46 Thai point ศนู ยเ์ ทคโนโลยชี วี ภาพเกษตร และอ กี 3 ทา่ นจ ากส ถาบนั ค ลงั ส มอง 48 Social & technology แ หง่ ช าติ ในค วามอ อ่ นด อ้ ยข องส ภาพส งั คม เศรษฐกจิ และก ารเมอื ง 50 Myth & science ท่ีจะส่งผลต่อภาคเกษตรไทยในอนาคต และมองจุดแข็งท่ีภาค 51 Smart life เกษตรส ามารถพัฒนาใหเ้ ต็มศ กั ยภาพ Science media Techno-Toon 46_ Myth & Science เหตุภัยพิบัติใหญ่ที่ผ่านมานั้นได้นำพาความสับสนมาสู่สังคมไทย ท้ังข้อมูลข่าวสารที่ชวนตระหนก จริงบ้างไม่จริงบ้าง ส่ิงท่ีข่าวสาร บอกว า่ จ ะเกดิ ก ลบั ไมเ่ กดิ สงิ่ ท ไี่ มป่ รากฏในข า่ วสารก ลบั เกดิ ข น้ึ จ รงิ อะไรคอื ความเชื่อ สว่ นอะไรค อื ความจ ริง คงจะด ีหากเรามขี ้อมูลท ี่ แมน่ ยำ เพราะภ ยั พ บิ ตั ใิ หญท่ เี่ พงิ่ ผ า่ นไป ผรู้ แู้ ละน กั วชิ าการท ง้ั ห ลาย ต่างบ อกว่า ‘แคน่ ำ้ จ ิม้ ’ เจา้ ของ บรรณาธิการบริหาร สำนกั งาน ดำเนนิ การผลติ โดย สำนักงานคณะกรรมการนโยบายวทิ ยาศาสตร์ ดร.สุชาต อดุ มโสภกจิ ศูนยค์ าดการณ์เทคโนโลยเี อเปค บริษัท เปนไท พบั ลิชชิ่ง จำกัด เทคโนโลยีและนวตั กรรมแห่งชาติ กองบรรณาธกิ าร สำนกั งานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์ โทรศพั ท์ 0 2736 9918 บรรณาธิการผ้พู ิมพ์ผโู้ ฆษณา ศริ ิจรรยา ออกรมั ย์ เทคโนโลยีและนวตั กรรมแหง่ ชาติ โทรสาร 0 2736 8891 ดร.สชุ าต อดุ มโสภกิจ ปรนิ ันท์ วรรณสว่าง เลขที่ 319 อาคารจตั รุ สั จามจรุ ี ชั้น 14 อีเมล waymagazine@yahoo.com ทปี่ รึกษา ณศิ รา จันทรประทิน ถนนพญาไท แขวงปทุมวัน เขตปทุมวนั ดร.พเิ ชฐ ดุรงคเวโรจน์ ดร.สุรชยั สถติ คณุ ารตั น์ กรงุ เทพฯ 10330 ดร.ญาดา มุกดาพทิ ักษ์ สริ พิ ร พิทยโสภณ โทรศพั ท์ 0 2160 5432 ต่อ 305, 311, 706 รศ.ดร.ศักรินทร์ ภูมริ ัตน บรรณาธกิ ารตน้ ฉบับ อเี มล horizon@sti.or.th รศ.ดร.ชาตรี ศรีไพพรรณ วีรพงษ์ สุนทรฉัตราวฒั น์ เว็บไซต ์ http://www.sti.or.th/horizon ดร.นเรศ ดำรงชัย ศิลปกรรม ดร.กติ ิพงค์ พรอ้ มวงค์ ณขวัญ ศรีอรุโณทัย
News 01 สริ นิ ยา ลิม อโุ มงค์เก็บเมล็ดพันธุพ์ ืช วันสนิ้ โลก เช่ือไหมว่าโลกเรามีอุโมงค์ที่ถูกขุดลึกลงไปในชั้นน้ำแข็ง รกิ เตอรไ์ ด้ และอ ยสู่ งู ก วา่ ระดบั ท น่ี ำ้ ท ะเลจ ะท ว่ มถ งึ แ มเ้ กดิ กว่า 120 เมตร สามารถเก็บเมล็ดพันธุ์พืชสำรองจาก ภาวะโลกรอ้ น ภายในม รี ะบบท ำความเยน็ ด ว้ ยก ระแสไฟฟา้ ท่วั โลกไดก้ ว่า 4.5 ล้านเมล็ด ธนาคารเก็บรักษาพ นั ธพุ์ ืช จ ากเหมอื งใกลเ้ คยี งเพอื่ รกั ษาอ ณุ หภมู ไิ วท้ ี่ -18 ถงึ -20 องศา โลก Svalbard Global Seed Vault (SGSV) ประเทศ ซง่ึ ส ามารถเกบ็ รกั ษาเมลด็ พ นั ธบุ์ างช นดิ ไดย้ าวนานท ส่ี ดุ ถ งึ นอร์เวย์ เปิดตัวข้ึนเมื่อต้นปี 2008 ต้ังอยู่ที่คาบสมุทร 1,000 ปี และถึงแม้ว่าระบบไฟฟ้าจะล่มแต่ความเย็น Arctic Svalbard ซ่ึงอ ยหู่ ่างจ ากข ว้ั โลกเหนอื เพียง 1,300 จากชั้นหินในภูเขาน้ำแข็งก็จะยังสามารถรักษาอุณหภูมิ กิโลเมตร มีจุดประสงค์หลักเพ่ือเป็นแหล่งสำรองเมล็ด ของอุโมงค์ไว้ได้ท่ี -3 องศาเซลเซียส ซึ่งจะสามารถเก็บ พันธุ์พืชจากธนาคารเมล็ดพันธุ์พืชกว่า 1,400 แห่ง ที่ เมลด็ บ างชนดิ ไว้ไดน้ านเปน็ ร้อยปี ต้ังอยู่ใน 100 ประเทศท่ัวโลก รวมถึงประเทศไทยเองก็ กำลังทำวิจัยและพัฒนาเพื่อส่งตัวอย่างเมล็ดถ่ัวฝักยาว แลว้ มะพรา้ วจะเกบ็ ยงั ไง!!?? (Cowpea) ไปฝากเก็บไว้ด้วยเชน่ ก ัน พชื บ างชนดิ ไมส่ ามารถเกบ็ รปู ของเมลด็ ได้ (อยา่ งน อ้ ย ผลมะพร้าวก็ใหญ่เกินไปและคนชอบทานมะพร้าวก็อาจ โครงสรา้ งอ ันแขง็ แกรง่ จะน้อยใจ ถ้าไม่มีใครช่วยหาวิธีเก็บส่วนขยายพันธ์ุของ SGSV ไม่ได้ถูกสร้างขึ้นเพราะกลัวว่าน้ำจะท่วม มะพร้าวให)้ SGSV จงึ มีการวจิ ยั การเกบ็ สว่ นขยายพันธ์ุ โลก แต่ว่าเกิดจากความตระหนักในความสำคัญของ (Germplasm) ของพืชที่ไม่สามารถเก็บด้วยเมล็ดได้ พืชพรรณอันมีค่า ท่ีบางชนิดได้สูญหายไปเน่ืองมาจาก น่ันคือวิธีการเก็บเน้ือเยื่อในไนโตรเจนเหลวซึ่งมีอุณหภูมิ หลายสาเหตุ เช่น เกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ สงคราม -198 องศาเซลเซียส หรือท่ีเรียกว่าภายใต้สภาพเย็น หรอื ก ารเปลยี่ นแปลงข องส ภาพภ มู อิ ากาศ เปน็ ตน้ รฐั บาล ย่ิงยวด (Cryopreservation) ซึ่งจะสามารถเก็บตัวอย่าง นอร์เวย์จึงร่วมมือกับ The Global Crop Diversity ไม้ผลได้ เชน่ เช้ือพันธุก์ ล้วยและม ะพร้าวท ่ีกำลังจ ะถกู ส ง่ Trust และ The Nordic Genetic Resource Center มาจากป าปัวนิวกนิ ,ี ฟิลปิ ปินส์และโกโตดิวัวร์ ในการจัดต้ัง SGSV ตัวโครงสร้างทางเข้าและอุโมงค์ สามารถท นต อ่ ระเบดิ น วิ เคลยี รห์ รอื แ ผน่ ด นิ ไหวข นาด 6.2 การเก็บแบบ Black Box เนอื่ งจากว ตั ถปุ ระสงคข์ อง Svalbard Seed Vault คือ การเก็บรักษาพันธ์ุพืชจากทั่วโลก ดังนั้น Svalbard จึงไม่มีการให้บริการเมล็ดพันธ์ุ และไม่อนุญาตให้เอา เมล็ดพันธุ์ออกไปโดยปราศจากการอนุญาตของเจ้าของ ผู้ฝากเช้ือพันธุกรรมน้ัน ผู้ฝากเช้ือจะมีสิทธิ์เต็มที่ในเชื้อ พนั ธุกรรมของตนแ ละส ามารถข อเมลด็ ค นื เมอ่ื ไรก ็ได้ ได้รู้แบบนี้หลายคนคงสบายใจได้ว่า แม้จะเกิด น้ำท่วมจนนาข้าวหรือสวนผลไม้ต้องล่มไป แต่เราก็จะ ยังมีเมล็ดของพืชพรรณเก็บไว้อย่างปลอดภัยในอุโมงค์ท่ี แขง็ แกร่ง แตห่ ่างไกลแ ละห นาวเหนบ็ ... ทีม่ า: รายการ 60 Minutes The Global Crop Diversity Trust http://www.croptrust. org/main/arcticseedvault.php?itemid=842 :4
review กติ ตศิ ักด์ิ กวีกิจมณี 03 เรทคะดรบสอื่ บองคบตดัภรกาวรคจอสจงนบั เาพผม่อื กู้ หอ่ ากตาัวรผร้าู้โดยยในสสาหรรทัฐี่มเีอจเตมรนิกาารา้ ยแอบแฝง ‘Minority Report’ ซึ่งในภาพยนตรจ์ ะใช้มนษุ ย์กลายพ นั ธุ์ เปน็ ผูค้ าดเดาอาชญากรรมทีจ่ ะเกดิ ขนึ้ ในอ นาคต วิธีการทดสอบระบบ FAST มีขั้นตอนคือให้ ผู้ถูกทดสอบเดินผ่านเคร่ืองตรวจวัดและ ‘แกล้ง’ แสดง พฤติกรรมท่ีสามารถเชื่อมโยงไปถึงการก่อการร้ายได้ แต่ กย็ งั ม ขี อ้ ก งั ขาถ งึ ค วามเสมอื นจ รงิ ข องก ารแ สดงพ ฤตกิ รรม ดังกล่าว รวมไปถึงความเอนเอียงต่อผลการทดสอบหาก ผู้เข้าทดสอบรู้ว่าตนเองกำลังถูกทดสอบอยู่ ข้อกังวลอีก ประการห นง่ึ ก ค็ อื ความส ามารถข องระบบในก ารแ ยกแยะ ปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกายขณะที่มีความกังวลออก จากขณะที่กำลังคิดวางแผนก่อการร้าย เพราะแม้แต่การ หากใครกำลังวางแผนไปท่องเที่ยวทางภาคตะวันออก สแกนม่านตาหรือการอา่ นลายพมิ พ์นิว้ มือทดี่ ่านตรวจคน เฉียงเหนือของประเทศสหรัฐอเมริกาในช่วงน้ี คุณอาจ เข้าเมือง ก็ยังทำให้นักท่องเที่ยวท่ีเดินทางเข้าเมืองอย่าง กลายเป็นส่วนหน่ึงของการทดสอบการรักษาความ ถูกกฎหมายมีอัตราการเต้นของหัวใจท่ีเร็วข้ึนได้ ระบบนี้ ปลอดภยั เพอื่ ต รวจห าผ กู้ อ่ การรา้ ยโดยไมร่ ตู้ วั ทง้ั นี้ Nature จึงอาจทำให้ผู้บริสุทธิ์ถูกกล่าวหาว่าเป็นผู้ก่อการร้าย News ไดร้ ายงานว ่า กระทรวงรกั ษาค วามม่นั คงแห่งช าติ ได้ Steven Aftergood นักวิเคราะห์วิจัยของสหพันธ์ (Department of Homeland Security – DHS) ประเทศ นักวิทยาศาสตร์อเมริกัน (Federation of American สหรัฐอเมริกา กำลังพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ซ่ึงมีชื่อเรียกว่า Scientists) กลา่ ววา่ “หากว ธิ ีการนี้ยงั ไม่ไดร้บั การยืนยนั Future Attribute Screening Technology (FAST) เพือ่ ผลก ารท ดสอบ มันก็ไมต่ ่างจากการเล่นทายค ำปริศนา” เปน็ เครอ่ื งม อื ต รวจจ บั ผ ทู้ ม่ี พี ฤตกิ รรมเขา้ ข า่ ยเปน็ ผ กู้ อ่ การ อย่างไรก็ตามจากการทดสอบในห้องปฏิบัติการ ร้าย โดยได้มีการทดสอบภาคสนามในข้ันแรกเมื่อเดือน พบว่าระบบนี้มีความแม่นยำมากถึง 70 เปอร์เซ็นต์ แต่ มีนาคมท่ีผ่านมาในสถานที่ที่ไม่มีการเปิดเผย ในบริเวณ หากนำไปทดสอบในภาคสนามผลท่ีได้ก็อาจจะแตกต่าง ภาคต ะวันอ อกเฉยี งเหนอื ข องสหรฐั อเมริกา ไปจากค า่ ดังก ล่าว John Verrico โฆษกของ DHS กลา่ ว เทคโนโลยี FAST นคี้ ลา้ ยกบั เครอ่ื งต รวจจบั โกหก ว่า ขณะน้ี DHS ยงั ไมส่ ามารถประเมินประสิทธภิ าพของ กล่าวคือระบบจะตรวจสอบสภาวะการทำงานของส่วน ระบบได้ และจะตอ้ งทำการทดสอบระบบตอ่ ไปเปน็ เวลา ต่างๆ ของรา่ งกาย ตง้ั แต่อ ัตราก ารเต้นของหัวใจไปจนถึง อีกหลายเดือน ปัจจุบัน สถานที่ท่ีใช้ทดสอบระบบก็ยัง ความน่ิงของสายตา และนำข้อมูลไปประมวลเพื่อตัดสิน คงถกู ป ดิ เปน็ ความลบั โดย Verrico บอกได้เพยี งว า่ “เรา ความนึกคิดของผู้ถูกตรวจสอบ สิ่งท่ีเป็นข้อโดดเด่นของ ไม่ได้ทดสอบท่ีสนามบิน แต่เราเลือกใช้สถานที่ท่ีมีสภาพ ระบบ FAST กค็ อื การใช้ตัวต รวจจับ (Sensor) ท่ีไมต่ ้อง แวดลอ้ มแ ละปัจจัยต่างๆ ท่ีพอจ ะทดแทนก ันได”้ สมั ผสั ก บั รา่ งกายข องผ ถู้ กู ท ดสอบ และไมต่ อ้ งใชว้ ธิ กี ารซ กั ถาม ทำให้การทดสอบสามารถทำได้สะดวกแม้ในขณะท่ี ที่มา: Terrorist ‘pre-crime’ detector field tested in United States. ผ ถู้ กู ท ดสอบก ำลงั เดนิ อ ยใู่ นอ าคารผ โู้ ดยสารข องส นามบนิ Nature News, 27 May 201 (http://www.nature.com/news/201/10527/ ซึ่งพอมาคิดเล่นๆ ดูแล้วผู้อ่านหลายท่านก็อาจจะเห็นว่า ful/news.201.323.html) เทคโนโลยี FAST นี้มีความคล้ายคลึงกับหลักการที่เรา เรียกกันว่า ‘Pre-crime’ ที่มาจากภาพยนตร์ไซไฟช่ือดัง 5:
Statistic Features ดร.อังคาร วงษ์ดไี ทย สถิตทิ ีเ่ ก่ียวข้องกับการเกษตรของไทย 28 ล้านไร่ 102 ลา้ นไร่ เป็นพื้นที่การเกษตรที่ได้รับการพัฒนาและ เ ป็ น พื้ น ที่ เ ก ษ ต ร น อ ก เ ข ต ช ล ป ร ะ ท า น มีระบบชลประทาน ห รือพน้ื ทเ่ี กษตรน้ำฝน 50.6% 12.1% พ้ืนที่ทำนาลดลงจากรอ้ ยละ 56.1 พ้ืนที่ป ลกู ยางกลับเพิม่ ขึน้ จ าก 9.41 ในปี 2541 เปน็ 50.6 ในปี 2551 ในป ี 2541 เปน็ 12.1 ในป ี 2551 702,610 ล้านลูกบาศก์เมตร เป็นปริมาณฝ นต กเฉลี่ยท ง้ั ประเทศต ่อป ี แต่ปรมิ าณน้ำท่ีไหลล งอ่างเก็บนำ้ ข นาดใหญ่รวมกันท ั้งป ระเทศก ลับม คี า่ เฉล่ยี เพยี ง 40,172 ล้านลกู บาศกเ์ มตร หรอื รอ้ ยละ 5.7 ของป รมิ าณฝนทัง้ ป ี :6
9,011 ลา้ นบาท เป็นจำนวนเงินท่ีประเทศไทยนำเข้าเทคโนโลยีและเคร่ืองจักรกล การเกษตรในปี 2552 เพิ่มข้ึนจากปี 2551 ท่ีประเทศไทยนำเข้า เทคโนโลยีและเครื่องจักรกลการเกษตรเป็นมูลค่าท้ังสิ้น 6,094 ลา้ นบ าท 4,114,313 ตัน เปน็ ปริมาณการใชป้ ุ๋ยเคมใี นปี 2552 โดยปุ๋ยอนิ ทรยี ม์ สี ดั สว่ นตอ่ ปรมิ าณ การนำเข้าเพยี งรอ้ ยละ 0.07 16,816 ลา้ นบาท ในปี 2552 ประเทศไทยนำเข้าสารเคมปี ้องกนั แ ละกำจัดศตั รูพชื เป็นจำนวน 118,152 ล้านตันของสารออกฤทธ์ิ คิดเป็นมูลค่า 16,816 ล้านบาท คิดเป็นมากกวา่ 1 ใน 3 ของต น้ ทนุ ก ารป ลูกพืชท ัง้ หมด 65มากกวา่ ปี ในช ว่ งแ ผนพ ฒั นาเศรษฐกจิ แ ละส งั คมแ หง่ ช าตฉิ บบั ท ี่ 8 เกษตรกรท มี่ อี ายมุ ากกวา่ 65 ปเี ทา่ กบั รอ้ ยล ะ 5.2 ของ ประชากรเกษตรกร และเพม่ิ ข ึน้ เปน็ รอ้ ยละ 9.8 ในช่วงแ ผนพฒั นาเศรษฐกิจแ ละสังคมแห่งชาตฉิ บับที่ 10 ที่มา: 1. การจัดการความเส่ียงทรพั ยากรน ้ำของไทย (Risk management in water resource of Thailand), (2554), สถาบันสารสนเทศ ทรัพยากรน ้ำและการเกษตร (องคก์ ารมหาชน). 2. ภาพอนาคตก ารเกษตรไทย 2563, (2554), สถาบันค ลังส มองของชาติ ภายใต้มลู นธิ ิส่งเสรมิ ทบวงมหาวิทยาลยั . 7:
Theory ศิริจรรยา ออกรัมย์ ภาพอนาคตการเกษตรไทย สถาบันคลังสมองของชาติ ภายใต้มูลนิธิส่งเสริมทบวง ประเทศและปัจจัยภายนอกประเทศ มีการวิเคราะห์ มหาวิทยาลัย ร่วมกับ ศูนย์คาดการณ์เทคโนโลยี แนวโนม้ (Trends) แรงผ ลักด นั (Driving Force) ระบุ เอเปค สำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์ ความไมแ่ นน่ อนข องป จั จยั ห รอื เหตกุ ารณใ์ นอ นาคต เพอ่ื เทคโนโลยีและนวัตกรรมแห่งชาติ (สวทน.) ธนาคาร นำไปสู่การกำหนดประเด็นหลัก (Scenario Logics) เพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร คณะเกษตร สำหรับการจัดทำภาพอนาคตการเกษตรไทย 2563 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ สำนักงานคณะกรรมการ เพ่ือสร้างความตระหนักรู้ให้กับสังคมในการเตรียม วิจัยแห่งชาติ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย รับมือกับอนาคตในมิติใหม่อย่างเท่าทัน รวมทั้งสร้าง สำนกั งานพ ัฒนาการวจิ ยั การเกษตร (องค์การมหาชน) เครอื ข า่ ยค วามรว่ มม อื ก นั ในก ารส รา้ งอ งคค์ วามรใู้ นก าร สถาบันส ่ิงแวดล้อมไทย องคก์ ารก ระจายเสียงและแพร่ วางแผนและการกำหนดทิศทางการพัฒนาเกษตรของ ภาพส าธารณะแ หง่ ป ระเทศไทย และห นงั สอื พ มิ พโ์ พสต์ ประเทศไทยต อ่ ไป ทูเดย์ ได้จัดทำ โครงการภาพอนาคตการเกษตรไทย ภาพอนาคตการเกษตรไทย 3 ภาพ เปรียบได้ 2563 ขน้ึ เพอ่ื ว เิ คราะหแ์ นวโนม้ แ ละจ ดั ท ำภ าพอ นาคต กับการเติบโตของต้นไม้ท่ีได้รับผลกระทบจากสภาพ การเกษตรไทยในป ี 2563 ดว้ ยก ระบวนการม องอ นาคต แวดลอ้ มและความส ามารถในก ารปรับตวั ไดแ้ ก่ (Foresight) ภาพไม้ป่า สภาวะโลกร้อนถือโอกาสของ กระบวนการจัดทำภาพอนาคตการเกษตรไทย การเกษตรไทย มคี วามก า้ วหนา้ ท างด า้ นเทคโนโลยแี ละ ประกอบด ว้ ยการป ระชมุ ระดมความคิดเหน็ 2 คร้ัง โดย ภูมิปัญญาท้องถิ่นเกิดเป็นเครือข่ายเกษตรกร มีการนำ พจิ ารณาป ระเดน็ ค วามไมแ่ นน่ อนซ งึ่ เปน็ ท ง้ั ป จั จยั ภ ายใน ความรู้ เทคโนโลยแี ละม ีการจัดการท ด่ี ีประกอบกับการ :8
เข้าถ ึงแหล่งเงนิ ทนุ แต่การเมืองไทยยงั คงสบั สน ภาค การพ ัฒนาศกั ยภาพแ ละป ระสทิ ธภิ าพก ารผลติ ม ากกวา่ ธรุ กจิ แ ละภ าคเอกชนห นั ม าจ บั ธ รุ กจิ เกษตรเพอ่ื อ าหาร การเน้นผลระยะส้ัน มีแผนการเกษตรแห่งชาติที่มี และพ ลงั งานมากข น้ึ เป้าหมายชัดเจน เกษตรกรรมเป็นอาชีพยอดนิยมของ ภาพไม้เล้ียง เกษตรกรยิ้มสู้ เนื่องจากสภาวะ คนรุ่นใหม่ และส ินค้าเกษตรม ีเรอื่ งราว โลกร้อนส่งผลให้ราคาพลังงาน อาหารและ ภาพไมล้ ม้ การเมอื งย งั ค งย งุ่ เหยงิ ภาครฐั ชะงกั งนั ผลผลิตเกษตรสูงข้ึน เกิดรัฐกสิกรรม (ประชานิยม นโยบายขาดความต่อเน่ือง แต่เทคโนโลยีในภาค 2.0) ภาครัฐมีนโยบายด ้านก ารเกษตรท ี่ชัดเจน มุ่งเนน้ เอกชนมีความก้าวหน้าจากการลงทุนวิจัยและพัฒนา อย่างต่อเน่ือง เกิดสภาพข้าวยากหมากแพงจากสภาพ ภูมิอากาศท่ีเปล่ียนแปลงส่งผลให้เกิดสถานการณ์ น้ำท่วมและน้ำแล้งซ้ำซาก การจัดการทรัพยากรน้ำ มีความยุ่งยาก ไทยเป็นเมืองขึ้นทางการเกษตร โดย ชาวต า่ งช าตแิ ละน กั ธ รุ กจิ ไทยท ม่ี คี วามรแู้ ละม เี งนิ ล งทนุ เข้าถือครองที่ดินทางการเกษตร เพ่ือผลิตสินค้าเกษตร เพื่ออาหารและพ ลงั งานเพมิ่ มากข้นึ ไมป้ ่า ไมเ้ ลีย้ ง ไม้ล้ม ที่มา การจัดสัมมนาวิชาการเรื่อง ‘ภาพอนาคตการเกษตรไทย 2563’ ใน วันที่ 11 พฤษภาคม 2554 ผู้สนใจสามารถหาข้อมูลจากเว็บไซด์ของ สถาบันคลังสมองของช าติ (http://www.knit.or.th) 9:
Activity แพผ.ศน.ท2ี่น5ำ5ท5า-ง2ส5ำ6น5กั ง(าOนAปPรมาRณoูเaพdอ่ื mสaนั pต)ิ สุภัค วิรุฬหการุญ สบื เน่ืองจาก Horizon ฉบับที่ 6 ไดเ้ลา่ ก จิ กรรม Kick off ความตกลงระหว่างประเทศด้านพลังงานปรมาณู และ OAP Foresight ทส่ี ำนกั งานป รมาณูเพือ่ สนั ติ (ปส.) และ 4) เผยแ พรค่ วามรแู้ ละส รา้ งค วามเชอ่ื ม น่ั ด า้ นค วามป ลอดภยั ศูนย์คาดการณ์เทคโนโลยีเอเปค สวทน. ได้ร่วมกันจัดทำ จากการใชพ้ ลงั งานป รมาณใู ห้แกป่ ระชาชน ภาพอนาคต ปส. ในปี 2563 มาในครงั้ น้ีจะเปน็ บทสรุป ขดี ความส ามารถห ลัก (Core Competency) ที่ ปส. ของ OAP Foresight ก็ค ือแ ผนที่นำทางส ำนกั งานปรมาณู ต้องมีหรือต้องพัฒนาให้เกิดข้ึน ได้แก่ 1) ขีดความสามารถ เพ่อื ส นั ติ พ.ศ. 2555-2565 (OAP Roadmap) แตก่ ่อน ในการศึกษาและวิเคราะห์กฎหมายรวมถึงกฎระเบียบต่างๆ ท่ีจะได้แผนท่ีนำทางนั้น เราได้ใช้ประโยชน์จาก Kick off ท่ีเก่ียวกับการกำกับดูแลด้านความปลอดภัยเก่ียวกับการ OAP Foresight โดยการนำภาพอนาคตท่ีได้จัดทำข้ึนทั้ง ค รอบค รองแ ละก ารใชส้ ารก มั มนั ตรงั สี 2) ขดี ค วามส ามารถใน 4 ภาพไปผา่ นกระบวนการค าดการณอ์ นาคต (Foresight) การต ดิ ตาม พฒั นา ประยกุ ตใ์ ช้ และเผยแพรอ่ งคค์ วามรทู้ เ่ี กย่ี วก บั ในขน้ั ตอ่ ๆ ไป โดยบุคลากรของ ปส. ได้ช่วยกันทำ Mini ความปลอดภยั ของเทคโนโลยนี วิ เคลยี ร์ 3) ขดี ความสามารถใน Foresight ในแ ต่ละสำนักของ ปส. เอง ซ่งึ เปน็ การจ ดั ทำ การพ ฒั นาเครอื ขา่ ยค วามรว่ มม อื ในรปู แ บบต า่ งๆ กบั ห นว่ ยงาน ขอ้ มลู ป ระเมนิ ต นเอง (Self Assessment Data) ของแ ตล่ ะ ทง้ั ในและต า่ งประเทศ 4) ขดี ความส ามารถในการสอ่ื สารขอ้ มลู สำนกั ว า่ มีบทบาทอ ย่างไรต อ่ องคก์ ร ก บั ส าธารณะอ ยา่ งถ กู ต อ้ ง ทนั ท ว่ งที รอบด า้ น และต รงไปต รงม า เพอ่ื ใหไ้ ดข้ อ้ มลู ทค่ี รบถว้ นรอบดา้ น เราไดม้ กี ารจดั ทำ ภารกิจเชิงยุทธศาสตร์ (Strategic Function) ปส. Stakeholder Analysis Workshop ในห มเู่ จา้ ห นา้ ทขี่ อง ปส. ต้องมีหน่วยงานสำคัญท่ีรับผิดชอบภารกิจเชิงยุทธศาสตร์ ผลท ไ่ี ดท้ ำใหเ้ ราส ามารถระบผุ มู้ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสยี (Stakeholders) ดังต่อไปน้ี 1) หน่วยคัดกรอง ประมวลและวิเคราะห์ ท่ีสำคญั ๆ ของ ปส. และนำผ ลท ่ีได้นั้นม าจ ดั Stakeholder ขอ้ มลู และทำห นา้ ที่บรหิ ารจ ดั การความรู้ 2) หนว่ ยบรหิ าร Opinions Workshop เพ่ือรับฟังความคิดเห็นจากบุคคล จัดการการวิจัยและพัฒนา 3) หน่วยบริหารจัดการ หรอื หนว่ ยงานท่ีเกี่ยวขอ้ งว่ามีความคิดเห็นหรือตอ้ งการให้ ด้านความปลอดภัยและความเส่ียงเก่ียวกับกัมมันตรังสี ปส. ดำเนนิ งานไปในท ศิ ทางใด สำหรับ 10 ปขี า้ งหน้า 4) หนว่ ยบ ริหารจ ดั การภ าพล ักษณอ์ งคก์ ร 4) หน่วยต ิดตาม หลังจากน้ันเราจึงได้นำข้อมูลเหล่าน้ันมาประมวล และป ระเมินผล วิเคราะห์ และสังเคราะห์ ออกมาเป็นต้นแบบ OAP ทรัพยากร (Resources) เพ่ือให้การดำเนินงาน Roadmap แล้วได้นำต้นแบบน้ันไปแลกเปลี่ยนและระดม ของ ปส. บรรลุเป้าหมายตามวิสัยทัศน์ที่กำหนดไว้อย่างมี ความคิดเห็นจากผู้บริหารและบุคลากรของ ปส. จนได้ ประสิทธิภาพ จำเป็นต ้องอ าศัยก ารบ ริหารจ ดั การท รพั ยากร ออกมาเปน็ ‘แผนที่นำทางส ำนกั งานป รมาณเูพือ่ ส นั ติ พ.ศ. ใหเ้ หมาะส มก บั ภ ารกจิ ในท นี่ แ้ี บง่ ท รพั ยากรด งั ก ลา่ วอ อกเปน็ 2555-2565’ หรอื OAP Roadmap 4 กลมุ่ หลัก ได้แก่ การพฒั นาทรัพยากรบ ุคคล การแ สวงหา OAP Roadmap ประกอบด้วย 5 ชั้น ไดแ้ ก่ และครอบครององค์ความรู้ การบริหารงบประมาณอย่างมี วิสัยทัศน์ (Vision) ซึ่งระบุว่า ปส. จะเป็นองค์กร ประสทิ ธิภาพ และก ารส ร้างแ รงจ ูงใจแ กบ่ ุคลากร ท่ีทำหน้าท่ีกำกับดูแลการใช้พลังงานปรมาณูท่ีเป็นเลิศ อยา่ งไรก ็ตาม องคป์ ระกอบท ่ีสำคัญอีกประการห นึ่ง องค์กรหน่ึงในประชาคมอาเซียน ภายในปี พ.ศ. 2560 คือ ปัจจัยท่ีจะส่งผลให้เกิดการเปล่ียนแปลง (Change พนั ธกิจ (Mission) ปส. มพี นั ธก จิ หลกั 4 ประการ Factors) ทชี่ ดั เจน ซง่ึ ไดแ้ ก่ 1) การป รบั โครงสรา้ งอ งคก์ รเพอื่ คอื 1) ปรับปรุงกฎหมาย ระเบียบ ขอ้ บ ังคบั และเสนอแ นะ ใหส้ ามารถรองรบั ก ารท ำห นา้ ทขี่ อง ปส. อยา่ งม ปี ระสทิ ธภิ าพ นโยบายแ ละแผนย ุทธศาสตรด์ า้ นพลงั งานป รมาณู เพอื่ นำ ใน 10 ปีข้างหน้า 2) การปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมองค์กร ไปส กู่ ารป ฏบิ ตั ทิ เี่ ปน็ รปู ธ รรม 2) กำกบั ด แู ลค วามป ลอดภยั ด้วยความร่วมมือร่วมใจของบุคลากรภายใน ปส. และ 3) จากการใช้พลังงานปรมาณูให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล การม ีเส้นทางอ าชีพของบ ุคลากร ปส. ทช่ี ัดเจน เพ่อื ให้เกดิ 3) เป็นตัวแทนประเทศในการดำเนินการตามพันธกรณี การพัฒนาความสามารถและความเชี่ยวชาญอย่างจำเพาะ เจาะจงในแ ต่ละสาขา หลังจากน ้ี ผบู้ ริหาร และบุคลากรของ ปส. จะน ำ OAP Roadmap ไปใช้ในการจัดทำยุทธศาสตร์ในการ ดำเนนิ การของอ งค์กรต อ่ ไป การจัดทำแผนที่นำทาง คือ กระบวนการในการมองอนาคตของ เทคโนโลยีเพื่อเตรียมความพร้อมของหน่วยงานหรือองค์กรในการ ที่ทำงานหรือทำวิจัยให้สอดคล้องกับความต้องการหรือแนวโน้ม ในอนาคต แผนท่ีนำทางได้จากการพิจารณา แนวโน้มของตลาด (Market Trends) ปัจจัยท่ีเป็นแรงผลัก (Drivers) รูปแบบของ ผลติ ภณั ฑ์ (Product) บรกิ าร (Services) เทคโนโลยี (Technology) : 10 และนโยบายและโครงสร้างพ้ืนฐาน (Policy and Infrastructure)
กกาบั รกคาารดเตกรายี รมณค์อวนาามคพตรอ้ มในภาวะวกิ ฤติ สุชาต อุดมโสภกิจ กลา่ วได้ว่าส งิ คโปรม์ ขี ีดความส ามารถในก ารบ รหิ ารจ ัดการภาวะว ิกฤติไดด้ ใี นระดบั ห น่งึ เพราะกลไกการทำงานข อง หนว่ ยงานรฐั ภาคเอกชน และภาคประชาส งั คม มีความส อดคล้องกัน ดงั ในก รณกี ารระบาดข องโรคซ ารส์ และวกิ ฤติ ทางเศรษฐกิจ ซึง่ เป็นผลจ ากก ารค าดการณอ์ นาคตของหนว่ ยยุทธศาสตรอ์ นาคต (Centre for Strategic Futures, CSF) ของส งิ คโปร์* ทไ่ี ด้เตรียมก ารณส์ ำหรับภ าวะวกิ ฤตไิว้ล ว่ งห น้า การค าดก ารณอ์ นาคตก บั ภ าวะวิกฤติ การสื่อสารและก ารบรรเทาความเสี่ยง การพิจารณาอนาคตอย่างเป็นระบบ การ การส่ือสารความเสี่ยงมีความสำคัญมาก พยายามระบุและประเมินความเสี่ยงต่างๆ ให้ชัดเจน เนอ่ื งจากเราต อ้ งการก ารย อมรบั รว่ มก นั ข องห นว่ ยงาน ท่ีสุดเท่าท่ีจะเป็นไปได้ จะช่วยให้สามารถหลีกเล่ียง ต่างๆ ท่ีเก่ียวข้องในการร่วมมือกันแก้ไขปัญหาอย่าง หรอื บ รรเทาค วามเสยี่ งเหลา่ น นั้ ก อ่ นท จ่ี ะถ งึ ภ าวะวกิ ฤติ ทันท ่วงที การต อบสนองต่อค วามเสยี่ งอาจไม่สามารถ (ไมใ่ ชก่ ารห ลกี เลยี่ งห รอื เบย่ี งเบนวกิ ฤตทิ จี่ ะเกดิ ข น้ึ อ อก กระทำได้อย่างทันท่วงที แต่การที่ได้คิดแนวทางการ ไป) ซึ่งจะช่วยลดผลกระทบและเป็นการเตรียมความ ตอบส นองรปู แ บบต า่ งๆ จากภ าพอ นาคตห ลายๆ ภาพ พรอ้ มในการตอบสนองได้ดี ที่ได้จัดทำไว้ จะช ่วยให้เราตอบส นองต อ่ สถานการณ์ท่ี เปล่ียนแปลงไปได้อย่างเหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การระบแุ ละป ระเมนิ ความเสีย่ ง เมอ่ื ค วามเสยี่ งเหลา่ นัน้ กลายเปน็ ว ิกฤติ สามารถทำได้ด้วยความร่วมมือของหลายๆ ภาพประกอบแสดงให้เห็นความเส่ียงต่างๆ ที่ หน่วยงานช่วยกันระบุและประเมินความเสี่ยงที่ สัมพันธ์กับการเปล่ียนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ซ่ึง เกี่ยวขอ้ งกบั แ นวโน้มต่างๆ ท่ีเกดิ ขึ้น ดว้ ยกระบวนการ ทำให้เกิดวิกฤติด้านสภาพลมฟ้าอากาศและหายนภัย ตา่ งๆ เชน่ การกวาดจ บั ส ญั ญาณ (Horizon Scanning) ตา่ งๆ ทจ่ี ะตามม า ส่ิงเหลา่ น้ีทำใหห้ ว่ งโซอ่ ุปทานข อง ร่วมกับการประเมินความเสี่ยง การศึกษาประเด็น โลกล ดน อ้ ยล ง ความต อ้ งการพ ลงั งานในแ ตล่ ะภ มู ภิ าค เชิงยุทธศาสตร์ท่ีอุบัติใหม่ เป็นต้น จะช่วยในการจับ สงู ข ้นึ และค วามเปราะบางด า้ นท รพั ยากรของส งิ คโปร์ สญั ญาณอ ่อนๆ ทีอ่ าจก ลายเปน็ ปญั หาได้ กจ็ ะสงู ข ึ้น การตงั้ ค ำถามว่า ‘ถ้าห าก’ (What if) และ ‘แล้ว นอกจากน้ีการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิ จะเป็นอยา่ งไร’ (So what) จะช ว่ ยก ระตุน้ ใหเ้ กิดก าร อากาศอาจทำให้อณุ หภูมแิ ละค วามช้ืนสงู ข ึน้ สง่ ผ ลให้ คิดถึงความเปน็ ไปไดต้ า่ งๆ ทีจ่ ะเกดิ ขน้ึ ในอ นาคต แลว้ เกดิ โรคระบาด ระดบั น ำ้ ท ะเลท สี่ งู ข น้ึ อ าจท ำใหน้ ำ้ ท ว่ ม นำไปสู่ประเด็นท่ีเราไม่เคยคิดถึงมาก่อน ซึ่งจะช่วย สูญเสียท่ีดินและแหล่งน้ำจืด ระบบสาธารณูปโภคที่มี ให้เรามีความเข้าใจว่าแนวโน้มเหล่าน้ันจะพัฒนาไปสู่ อยู่ เช่น โรงพยาบาล ทา่ เรอื สนามบนิ โครงขา่ ยไฟฟา้ ความตึงเครียดได้อย่างไรบ้าง โดยเฉพาะอย่างย่ิงเม่ือ และน้ำ เป็นต้น จะสามารถรับมือกับความตึงเครียด ถกู กระตุน้ ดว้ ยเทคโนโลยี เหล่าน้ีได้หรือไม่ และเมื่อส่ิงเหล่าน้ีก่อให้เกิดผลร่วม กนั อ าจท ำใหก้ ารด ำรงช วี ติ ข องช าวส งิ คโปรแ์ ละข ดี ค วาม อย่างไรก็ตาม กิจกรรมน้ีต้องดำเนินการผ่าน สามารถในการแ ขง่ ขันข องประเทศม ีปญั หา เครือข่ายที่มีมุมมองหลากหลายท้ังในระดับประเทศ และระดบั น านาชาติ สง่ิ ห นง่ึ ท มี่ คี วามส ำคญั ไมย่ งิ่ ห ยอ่ น จะเหน็ ไดว้ า่ การต อบส นองต อ่ ค วามเสย่ี งต า่ งๆ ไปกว่ากันคือ ความเป็นหน่ึงเดียวของรัฐ (Whole-of- ที่ระบุไว้ข้างต้นต้องอาศัยหน่วยงานต่างๆ ไปรับผิด Government) ซึ่งจะทำให้หน่วยงานของรัฐมีการทำ ชอบแต่ละประเด็น เช่น การจัดการพลังงานอย่างมี หน้าที่อยา่ งสอดคลอ้ งกันในการจัดการความเสยี่ งดว้ ย ประสิทธิภาพ โครงสร้างข องก ารระบายน ้ำ การบ รหิ าร ความตระหนักในความเสี่ยงและเหตุการณ์ท่ีจะเกิด จัดการมลภาวะ ความมั่นคงของทรัพยากร เป็นต้น ขนึ้ รว่ มกนั การพ จิ ารณาภาวะว กิ ฤตติ า่ งๆ ทอี่ าจเกดิ ข ึ้นยังช ว่ ยให้ ระดบั น โยบายเหน็ ถ งึ ช อ่ งว า่ งข องข ดี ค วามส ามารถแ ละ ท่มี า: กระบวนการท ่ีมอี ยู่ ซึง่ จ ะน ำไปส ู่การพัฒนาเพอื่ รบั มอื Kwa Chin Lum. Foresight and crisis preparedness: the กบั เหตุการณ์ต า่ งๆ อย่างท ันท ว่ งที Singapore experience. Global is Asian, Issue12, Oct-Dec 2011, p42-43. * Centre for Strategic Futures (CSF) เป็นหน่วยงานภายใต้ Public Service Devision (PSD) ของส ิงคโปร์ เป็น หน่วยงานของรัฐท ำหน้าที่ให้บริการแก่สาธารณะอย่างม ีประสิทธิภาพ ซึ่งรวมถ ึงโครงสร้างพ ื้นฐาน การศึกษา ที่อ ยู่อ าศัย กฎหมาย สิ่งแวดล้อม โดยมีการเรียนรู้และค าดก ารณ์อ นาคตอย่างต ่อเนื่อง เพื่อเตรียมค วามพร้อมและเพื่อให้ม ั่นใจว ่าจะ สามารถให้บริการอย่างในระดับด ีเยี่ยมอ ย่างไม่ขาดตอนและมีการพ ัฒนาต ลอดเวลา 11 :
In & Out สชุ าต อุดมโสภกิจ สมารท์ โฟนก ว่ า จ ะ ม า เ ป็ น ทกุ ว นั น เ้ี ราพ บค นก ม้ ห นา้ เดนิ ก นั ม ากข น้ึ คยุ ก บั ค นข า้ งก ายน อ้ ยล ง แตค่ ยุ ก บั ค นท อ่ี ยคู่ นละซ กี โลกม ากข นึ้ และ เราใช้ ‘น้วิ ’ คยุ กนั มากข น้ึ อย่าแปลกใจหากพบเห็นคนบางคนไม่สนใจว่าเขาจะเดินไปไหน หรือหนทางข้างหน้าจะเป็นอย่างไร หรอื เขาท ำตวั ‘ขดั ข วางความก ้าวหนา้ ’ แคไ่หน เพราะข ณะน น้ั เขากำลงั ส นใจส่ิงทอ่ี ยใู่ นม ือ…สมารท์ โฟน เราล องย้อนกลบั ไปด ูซวิ า่ ...กว่าจ ะเปน็ ส มารท์ โฟนในม อื เรา มนั ผ่านรอ้ นผ ่านห นาวมาอย่างไรบ้าง ค.ศ. 1908 สทิ ธบิ ตั รอ เมรกิ นั ห มายเลข 887357 ของ Nathan B. Stubblefield เปน็ ส ทิ ธบิ ตั รแ รก ทเี่ ก่ียวกับโทรศพั ทไ์รส้ าย ค.ศ. 1945 โทรศัพท์เคล่ือนที่ยุค 0G (Zero Generation) ถือกำเนิดขึ้น แต่ยังไม่ถูกเรียกว่า ‘โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นท’่ี อยา่ งเปน็ ท างการ เพราะผ ใู้ ชย้ งั ไมส่ ามารถเคลอ่ื นย า้ ยจ ากฐ านห นงึ่ (พนื้ ทท่ี ส่ี ถานใี หบ้ รกิ าร – ‘เซลล’์ ) ไปย งั อ กี ฐานห นง่ึ อ ยา่ งอ ตั โนมตั ิ จนก ระทง่ั Bell Labs พัฒนาเทคโนโลยีเกี่ยวกับฐานให้บริการในอีก 2 ปีถัดมา และได้รับการพัฒนามา โดยตลอดจนถึงทศวรรษ 1960 ค.ศ. 1973 วันที่ 8 เมษายน Martin Cooper ผ้จู ัดการของโมโตโรลาเปน็ คนแ รกท ีใ่ ชโ้ ทรศพั ท์ เคล่ือนที่แบบมือถอื (Handheld Mobile Phone) ... ผา่ นโมเดม็ ค.ศ. 1982 โนเกยี เปดิ ต วั โทรศพั ทเ์ คลอื่ นทร่ีนุ่ Mobira Senator ซง่ึ เปน็ กล อ่ งส เี่ หลย่ี มข นาดใหญ่ มีห หู ้วิ เพราะถูกออกแบบใหใ้ ชใ้นรถ (ตอนน ้ันไมม่ ใี ครบา้ พอทจี่ ะหิว้ เจ้าเครือ่ งน แี้ ลว้ เดินค ยุ เพราะอ าจทำให้หวั ไหล่หลดุ ) ค.ศ. 1984 Bell Labs ซงึ่ พ ฒั นาเทคโนโลยเี กย่ี วก บั ฐ านใหบ้ รกิ ารส ญั ญาณ ไดป้ ระดษิ ฐเ์ ทคโนโลยี ทเี่ รยี กว ่า ‘Call Handoff’ ซ่ึงทำให้ผู้ใชโ้ทรศัพท์เคล่ือนท่เี ดนิ ทางผา่ น ‘เซลล’์ ต่างๆ ได้โดยการส นทนาไม่ขาดตอน ค.ศ. 1990 โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทเี่ ข้าสยู่ ุค 2G โดยส หรัฐอเมริกาเริม่ ใชเ้ ครือข า่ ย GSM เป็นค รัง้ แ รก โดยช ว่ งแ รกๆ ระบบ 1G กบั 2G ใชค้ ลนื่ 900 MHz รว่ มก นั และต อ่ ม าระบบ 1G ซง่ึ : 12
เปน็ อ ะน าล อ็ กก ท็ ยอยป ดิ ต วั ล ง ในขณะเดยี วกนั โทรศพั ท์ ตน้ ศตวรรษท ี่ 21 จงึ ม ี 3G ใชก้ ัน เคล่ือนที่ท่ีมีขนาดใหญ่เทอะทะ (บางคนเปรียบเปรย ค.ศ. 2001 ว่าเวลาคุยโทรศัพท์ทีเหมือน ‘หมาแทะกระดูก’) ก็เริ่ม จะมใี ครรูบ้ ้างว่า ‘โทรศัพทช์ าญฉลาด’ (Smart Phone) มีขนาดเล็กลงเรื่อยๆ จนกลายเป็น ‘โทรศัพท์มือถือ’ เครอ่ื งแ รกคือ Kyocera รนุ่ QCP6035 ออกต ตี ลาด ในที่สุด ท่ีเป็นเช่นนี้ได้เพราะการพัฒนาเทคโนโลยี พรอ้ มๆกบั ระบบป ฏบิ ตั กิ ารPalm-OSและห นว่ ยค วามจ ำ แบตเตอรีและวงจรภายในเคร่ืองท่ีใช้พลังงานอย่างมี ถงึ 8MB จดั เป็นอปุ กรณป์ ระเภท All-in-One เพราะท ำ ประสิทธภิ าพ หนา้ ทท่ี ้ังโทรศพั ท์ เพจเจอร์ PDA เฝา้ ห นุ้ หาโรงและ ค.ศ. 1993 รอบช มภ าพยนตร์ หาตารางบ ิน ฯลฯ นีค่ ือห วั ห อกของ The Simon Personal Communicator ร่วมกบั IBM9 สมารท์ โฟนในยุคต่อๆ มา และ BellSouth วางตลาดโทรศัพท์มือถือโฉมใหม่ที่ ค.ศ. 2002 ผนวก PDA (Personal Digital Assistant) เขา้ ไปดว้ ย โทรศพั ท์ม อื ถ อื ติดก ล้องต วั แ รกค อื Sanyo SCP-5300 ทำให้เกิดอุปกรณ์ท่ีทำหน้าที่ทั้งโทรศัพท์ เพจเจอร์ ออกวางตลาดในสหรัฐอเมริกา โดยสามารถจับภาพ เครอ่ื งคดิ เลข สมดุ บ ันทกึ ท่ีอยู่ โทรสาร และอีเมล โดย ขนาด 640x480 พิกเซลได้ (อยา่ น ำไปเปรียบเทยี บกับ มีน ำ้ หนักป ระมาณ 500 กรัม ทเ่ี ราๆ ทา่ นๆ ใชก้ นั อ ยใู่ นป จั จบุ นั ท มี่ คี วามล ะเอยี ดข อง ค.ศ. 1995 ภาพร่วม 10 ลา้ นพ ิกเซล) โนเกียให้บริการส่งข้อความผ่านโทรศัพท์มือถือในจีน ค.ศ. 2005 และญ ่ปี นุ่ โมโตโรลาจับเอาส่ิงท่ีดีท่ีสุด 2 สิ่ง(ในขณะนั้น)มาไว้ ค.ศ. 1996 ด้วยกัน คือดีไซน์ของโทรศัพท์มือถือโมโตโรลาและ โทรศัพท์มือถือเร่ิมแปลงโฉมจากเน้น เครอ่ื งเลน่ เพลง iTune ของแ อปเปลิ กลายเปน็ Motorola ‘ฟงั ก ช์ น่ั ’ ไปเนน้ ‘แฟชน่ั ’ เชน่ โมโตโรลาอ อก Rokr ที่วัยโจ๋และไม่โจ๋ทั้งหลายล้วน ‘โดน’ กันเป็น โทรศัพท์มือถ ือรุ่น Razr ซ่งึ มขี นาดเลก็ แถว เพราะทำให้เขาเหล่าน้ันฟังเพลงขณะเดินทางได้ น้ำหนักไม่ถึง 100 กรัม มีฝาพับ (แตอ่ าจถูกค ่ันโฆษณาด้วยสายเรยี กเขา้ ) คลา้ ยห อย(Clamshell Phone) และเหนบ็ เขา้ กบั เขม็ ขดั ได้ ค.ศ. 2007 ค.ศ. 1998 แอปเปลิ เปดิ ต วั iPhone รนุ่ แ รกท ย่ี งั ใชเ้ ทคโนโลยี 2.5G เทคโนโลยบี ลทู ธู (Bluetooth) กำเนดิ ข นึ้ ด ว้ ยค วามต งั้ ใจ แต่สามารถส่งข้อมูลผ่าน Wi-Fi ได้ ในขณะเดียวกัน จะใช้เพ่ือทดแทนการส่งสัญญาณเสียงและข้อมูล โทรศพั ทม์ อื ถอื ท ่ีใช้ 3G เรมิ่ แ พรห่ ลาย... ผ่านสาย แล้วบูลทูธก็มาเป็นเพ่ือนสนิทกับโทรศัพท์ ชาวบ ้านตดิ ก ันงอมแงม มือถือ ก่อนจะเร่ิมไปคบหากับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ค.ศ. 2008 ชนิดอน่ื ๆ เครือข่ายโทรศัพท์เคล่ือนท่ีแบบอะนาล็อก ค.ศ. 1999 ปิดต ัวล ง โทรศัพท์มือถือเจ้าเสน่ห์นาม BlackBerry ของ ค.ศ. 2010 Research in Motion (RIM) สญั ชาตแิ คนาดา กอ็ อกม า LG Optimus 2X เป็นโทรศัพท์มือถือเคร่ืองแรกที่ใช้ ใหย้ ลโฉม พร้อมๆ กับล ูกเลน่ แ พรวพราว ได้แก่ อีเมล Processor แบบ Dual-core โทรศพั ท์ สง่ ข อ้ ความ สง่ แ ฟก็ ซผ์ า่ นอ นิ เทอรเ์ นต็ เขา้ เวบ็ ค.ศ. 2011 และใช้บริการไร้สายอ่ืนๆ และแน่นอน...จากรุ่นแรกที่ แอปเปิลเกทบั ด ้วย iPhone 4S ทมี่ ี Processor Apple หนา้ จ อเปน็ ขาว-ดำกเ็ ป็นลา้ นส ีไปเรียบรอ้ ย A5 แบบ Dual-core และม เี สาอากาศท้งั ส ำหรบั GSM ค.ศ. 2000 และ CDMA ในขณะท ี่ LG Optimus 3D P920 เอาระบบ เรมิ่ พัฒนาระบบ 3G พรอ้ มๆ กับว างมาตรฐาน (เชน่ ภาพสามมิตแิ บบไมต่ อ้ งใส่แ ว่นม าดงึ ดูดผใู้ ช้ การส่งถ่ายข้อมูลด้วยความเร็ว 2 Mbit/s ในอาคาร และ 384 kbit/s นอกอ าคาร เป็นต้น) แตก่ อ่ นจ ะได้ เทคโนโลยีโทรศัพท์มือถือยังคงพัฒนาอย่าง 3G กม็ ี 2.5G มาใชแ้ กข้ ัดกอ่ น เช่น CDMA2000-1X, ต่อเน่ือง แต่มารยาทของผู้ใช้โทรศัพท์มือถือเป็นเรื่อง GPRS และ EDGE ซงึ่ พ ฒั นาต อ่ ยอ ดจ าก 2G จนก ระทงั่ เฉพาะต วั !! ทม่ี า: ++ http://www.xtimeline.com/timeline/History-of-Mobile-Phones--Cel-Phones- ++ http://gizmodo.com/357895/the-analog-celphone-timeline ++ http://www.dreamsrain.com/201/10/17/evolution-of-cel-phone-since-last-38-years-infographic/ 13 :
Question area สุชาต อุดมโสภกิจ เคกำยี่ ถวากมบั -นค้ำำทตว่ อมบ ในวันที่นนทบุรีไม่ใช่เมืองแห่ง ความรื่นเริง ปทุมธานีไม่มีดอกบัว ให้เห็น กรุงเทพมหานครเกือบจะกลาย เป็นกรุงเทพมหานที และเรามีแม่น้ำ วิภาวดีเป็นแม่น้ำสายใหม่ คำว่า ‘น้ำท่วม’ กลายเป็นคำเขย่าขวัญสั่นประสาทคนไทย Q&A ฉบับนี้ขอเสนอคำอธิบายบางแง่มุม เกี่ยวกับน้ำท่วม ด้วยความหวังว่า ผู้อ่านจะคุ้นเคยและมีความเข้าใจ Q: อยา่ งไรจงึ จะเรียกว่านำ้ ท่วม? ‘นอ้ งนำ้ ’ มากกวา่ ทผี่ า่ นมา A: น้ำท่วมเป็นปรากฏการณ์ท่ีน้ำไหลบ่าไปสู่พื้นดินท่ีเคยแห้งมาก่อน อาจเกิดข้ึนเม่ือมีฝนตกหนัก มีคลื่น ในท ะเลซ ดั เขา้ สชู่ ายฝงั่ อยา่ งรนุ แรง หมิ ะละลายอยา่ งรวดเรว็ หรอื เขอ่ื น/ฝายแตก นำ้ ท ว่ มอาจม รี ะดบั น ำ้ เพยี ง ไม่ก ่เี ซนตเิ มตรไปจนถึงมิดห ลังคาบ้าน อยา่ งไรก็ตาม น้ำท่วมท ่อี ันตรายม ากคือ ‘น้ำท ่วมฉ บั พ ลนั ’ (Flash Flood) ซงึ่ เกดิ ขึ้นโดยไม่สามารถเตอื นภ ัยหรอื เตอื นภ ยั ไดใ้ นเวลากระชน้ั ชิด นอกน ้นั เป็นน ้ำท่วมทีเ่ กดิ ขึ้นเปน็ เวลายาวนานห ลายวนั หลายส ปั ดาห์ หรือห ลายเดือน Q: อยา่ งไรจงึ จะเรียกว่าน้ำทว่ มจากแม่น้ำ (River Flood)? A: น้ำท่วมจากแม่น้ำเกิดขึ้นเมื่อระดับน้ำในแม่น้ำสูงข้ึนเนื่องจากฝนตกบนผืนแผ่นดินในบริเวณหนึ่งๆ เป็น ปริมาณมาก (ฝนฟ้าคะนอง) และเป็นเวลานาน ในต่างประเทศอาจเกิดจากหิมะจำนวนมากละลายอย่าง รวดเร็วพรอ้ มๆ กนั Q: อยา่ งไรจึงจะเรียกวา่ น้ำทว่ มชายฝ่ัง (Coast Flood)? A: นำ้ ท ่วมชายฝง่ั เกดิ ข ึ้นเมอ่ื ม ีพายุ เช่น เฮอรร์ิเคน พายุโซนร้อน ดีเปรสช่ัน เป็นตน้ ทำให้ระดับน ำ้ ในท ะเล สงู ขนึ้ (Storm Surge) จนท่วมชายฝง่ั ‘Storm Surge’ เปน็ ปรากฏการณ์ทนี่ ้ำในทะเลถูกด นั เข้าไปย งั ชายฝ่ัง เนอ่ื งจากอ ทิ ธพิ ลข องล มท ห่ี มนุ ว นอ ยใู่ นพ ายุ และเมอ่ื รวมก บั ค ลน่ื ในท ะเลท มี่ อี ยแู่ ตเ่ ดมิ ท ำใหร้ ะดบั น ำ้ ท ะเลส งู ข้นึ ถ ึง 4 เมตรหรือเกนิ กว่าน น้ั ปรากฏการณ์ Strom Surge ในมลรัฐเทก็ ซสั สหรัฐอเมรกิ า เมือ่ ปี ค.ศ. 1900 ทำใหส้ ญู เสยี ช ีวติ ผู้คนไปอย่างนอ้ ย 8,000 คน Q: อยา่ งไรจงึ จะเรียกวา่ นำ้ ทว่ มฉบั พ ลนั (Flash Flood)? A: นำ้ ท ว่ มฉ บั พ ลนั เปน็ ป รากฏการณท์ น่ี ำ้ ในแ มน่ ำ้ ห รอื ในพ นื้ ทลี่ มุ่ ต ำ่ ม รี ะดบั ส งู ข นึ้ อ ยา่ งรวดเรว็ นำ้ ท ว่ มฉ บั พ ลนั มกั เกดิ ข นึ้ ภ ายใน 6 ชว่ั โมงเมอื่ ม ฝี นต กหนกั ต ดิ ตอ่ ก นั ซง่ึ ม กั เปน็ ผ ลข องพ ายหุ รอื ม ฝี นฟ า้ ค ะนองเปน็ บ รเิ วณก วา้ ง นอกจากน น้ี ำ้ ท ว่ มฉ บั พ ลนั อ าจเกดิ ข น้ึ จ ากเขอื่ นห รอื ฝ ายแ ตก หรอื ม กี ารป ลอ่ ยน ำ้ ท เี่ กบ็ ก กั ไวใ้ นป รมิ าณม ากๆ ฝนท ่ีตกหนักในแถบภ เู ขาอาจส่งผ ลใหเ้กดิ นำ้ ทว่ มฉับพลันในบ รเิ วณหบุ เขาเบื้องล า่ งได้ : 14
Q: เหตุใดน้ำท่วมฉบั พลนั จึงอันตรายมาก? A: น้ำท่วมฉับพ ลันเกิดขน้ึ โดยไมม่ ีการเตอื นภ ยั หรือมเีวลาเตอื นภยั นอ้ ย น้ำท ่วมฉ ับพ ลนั ท ำลายท รัพย์สนิ และชีวติ ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว โดยเฉพาะเมือ่ อ ยู่ในบ รเิ วณริมตล่ิงห รอื พ ื้นแ มน่ ้ำค ูคลองท ่เี คยแ หง้ ผาก (Arroyo) มาก อ่ น น้ำท่วม ฉับพลันมีพลงั ม หาศาล สามารถท ำใหห้ ินกอ้ นใหญๆ่ กล้งิ ได้ ฉีกต น้ ไม้ใหญเ่ ป็นช ิ้นๆ ได้ ทำลายอาคารท ง้ั ห ลงั หรือ สะพานได้ รวมท งั้ ส ามารถส รา้ งท างน ำ้ ส ายใหมไ่ ด้ นำ้ ท ว่ มฉ บั พ ลนั ในพ นื้ ทที่ มี่ คี วามล าดช นั ส งู อ าจก อ่ ใหเ้ กดิ ป ญั หา ซำ้ เตมิ โดยท ำใหเ้ กิดโคลนถ ล่ม (Mud Slide) ท่ีสร้างค วามสูญเสียแก่ชีวิตแ ละทรัพยส์ ิน Q: บริเวณใดบ้างทมี่ คีวามเสีย่ งจากน้ำท่วมฉบั พลัน? A: พื้นท่ีท่ีมีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่น เนื่องจากมีการก่อสร้างอาคาร ถนน ท่ีจอดรถ ทำให้มีพ้ืนท่ีรองรับน้ำ น้อยลง ปริมาณน้ำท่ีไหลผ่าน (Runoff) จึงมากข้ึน แล้วทำให้เกิดน้ำท่วมฉับพลันในที่สุด นอกจากน้ี ช้ันใต้ดิน ขอ งอาคาร ท่ีจอดรถใต้ดิน และอ โุ มงค์ทางลอด กจ็ ัดเป็นพ นื้ ทที่ ่มี ีความเสีย่ งจ ากน้ำท ่วมฉับพลันเชน่ ก ัน พื้นที่ท่ีอยู่ใกล้แม่น้ำ โดยเฉพาะริมตล่ิงท่ีมีคันกั้นน้ำ (Embankment, Levee) ก็มีความเส่ียงจาก น้ำท่วมฉับพลัน ดังตัวอย่างท่ีแม่น้ำมิสซิสซิปปีไหลบ่าเข้าท่วมเมืองนิวออร์ลีนส์เม่ือปี ค.ศ. 2005 เน่ืองจาก คนั ก้นั น ำ้ พงั ล งจากแรงด นั น ้ำท ่ีสูงข ้ึนจากอิทธิพลข องพายุคาทรนี า หรือนครสวรรคป์ ระสบกบั น้ำท ว่ มฉับพ ลันเม่ือ ปลายเดือนตุลาคมที่ผ่านมาเพราะคันก้ันน้ำ(ชั่วคราว)พังลง ทำให้น้ำในแม่น้ำเจ้าพระยาทะลักเข้าท่วมตัวเมือง อย่างรวดเรว็ เข่ือนพ งั สามารถส ง่ มวลน ้ำไปทำลายส ิง่ ที่อยู่ขวางห น้าได้อย่างรวดเร็ว มักเกดิ ก บั เข่อื นดิน ในปี ค.ศ. 1889 เข่อื นท ่ีอยู่ตอนเหนอื ของจอหน์ สท าวน์ มลรัฐเพนซิลวาเนยี สหรฐั อเมริกา ได้พงั ล ง ทำให้มผี ู้เสยี ช ีวติ ถึง 2,200 รายภายในไม่กน่ี าทีด ว้ ยนำ้ ทม่ี าจากเขอ่ื นและมรี ะดบั ค วามส งู ไม่นอ้ ยก ว่า 10 เมตร อย่าเดินเล่นรมิ แม่นำ้ ขณะท่ีเกิดฝนฟา้ คะนองในแถบนัน้ ฝนท่ีตกหนักในแถบภเู ขาเป็นเวลานานอาจทำให้ ลำธารเลก็ ๆ ทีม่ ีความกว้างเพยี ง 15 เซนตเิ มตรก ลายเปน็ ค ลองท ม่ี คี วามก ว้าง 3 เมตรได้ภายในไมถ่ งึ ชั่วโมง สิง่ ท่ี อันตรายค อื สายน้ำท่ีมคี วามเชีย่ วกราก หนิ แ ละด ินโคลนท ่ถี กู ซดั ม าพร้อมก บั น้ำ Q: ปจั จยั ใดบ้างทเ่ี กี่ยวข้องกับนำ้ ท่วม? A: ปริมาณนำ้ ฝนเปน็ ป จั จยั หลกั ท ท่ี ำใหเ้กิดน ำ้ ทว่ ม แตม่ ีป จั จัยอื่นท เี่ กยี่ วขอ้ งด ว้ ย ได้แก่ ความสามารถในก ารเก็บ กักนำ้ (Catchment) ซง่ึ ขึน้ กับข นาดหรอื ค วามจุ รูปรา่ ง และก ารใชท้ ่ีดินข องแหล่งเกบ็ น ้ำ น้ำฝ นบางส ่วนถูกด ดู ซบั โดยพื้นท่ีเพาะปลูก ที่เหลือจึงไปตามทางน้ำ (Waterway) ด้วยเหตุน้ี ขนาดและรูปร่างของแม่น้ำ พื้นท่ีเพาะปลูก และส่ิงปลูกสร้างต่างๆ ของฝาก ที่อยใู่ นบรเิ วณและใกล้ๆ ทางน ้ำจ ึงลว้ นม ผี ลต อ่ ระดบั น้ำในท างน้ำ 法 แปลว่า ทาง (Way) มาจาก 2 คำคอื 水 (น้ำ) และ Q: เราสามารถจดั การความเสย่ี งจาก 去 (ไป) ‘น้ำย่อมมีหนทางที่มันจะไป’ นำ้ ทว่ มได้อย่างไร? A: ความเส่ียงจากน้ำท่วมประกอบด้วยปัจจัย 2 ประการคือ โอกาส (Water goes the way it goes.) ที่จะเกิดน้ำท่วม และผลกระทบท่ีจะเกิดขึ้น การลดความเสี่ยงจาก ทีม่ า: น้ำท่วมทำได้โดยการวางแผนการใช้ที่ดิน (Land Use Planning) โดย • http://www.nssl.noaa.gov/primer/flood/ ต้องพิจารณาข้อมูลพ้ืนที่ท่ีเคยถูกน้ำท่วม (Floodplain) การจัดการ fld_basics.html ความเสี่ยงจากน้ำท่วมในพ้ืนที่ที่ได้รับการพัฒนาแล้วมีความยุ่งยากกว่า • http://www.chiefscientist.qld.gov.au/ อย่างไรก็ตาม การสร้างเขื่อนหรือคันกั้นน้ำจะช่วยปรับ ‘พฤติกรรม’ publications/understanding-floods.aspx • Ick Hwan Ko (2011) Water resources development and flood disaster mitigation ของน้ำได้ การปรับปรุงสิ่งปลูกสร้างจะช่วยป้องกันความสูญเสียจาก in Korea. Special Lecture for Science, น้ำท่วมต่อตัวอาคารได้ นอกจากนี้ ชุมชนควรมีมาตรการตอบสนองที่ technology and Innovation Policy for GMS Cooperastion Learning Program, 9 November เหมาะสมเพ่ือล ดความเสี่ยงจากน้ำท ่วม 2011, Seoul National University, Korea. 15 :
Gen next [text] ศรศี กั ด์ิ พกิ ลุ แกว้ [photo] อนชุ ยนตมุติ หมอดนิ อินเตอร์ “การเป็นนักเรียนทุนอานันทมหิดล อภินิติ โชติสังกาศ อาจารย์หนุ่มลูกเกษตร เจ้าของประโยคเด็ด สำหรบั ผ มไมเ่ คยรสู้ กึ เครยี ดหรอื กดดนั ข้างต้น เดินมารับทีมงานเราที่หน้าตึกวิศวกรรมโยธาพร้อมกับ แต่กลับรู้สึกว่าเป็นแรงกระตุ้น และ ยม้ิ เปน็ กันเอง บางทียงั ถอื เปน็ กำลงั ใจเสยี ดว้ ยซำ้ วา่ เรามหี นา้ ท่ี เรามาเพอ่ื อะไรบางอยา่ ง” “ตอนเด็กๆ เราก็ฝันว่าอยากเป็นหมอ เป็นตำรวจ เป็น ทหาร เหมือนเด็กท่ัวไป จนเม่ือถึงสมัยเรียนมัธยมปลาย ได้ เรียนวิชาเก่ียวกับวิทยาศาสตร์ด้านต่างๆ มากข้ึน จึงเร่ิมมีความ คิดว่าวิทยาศาสตร์มันมีเหตุและผลจับต้องได้จริง และคิดว่าเป็น ศาสตร์ที่จะพิสูจน์ความจริงได้มากกว่าศาสตร์ด้านอื่นๆ หากจะ บอกว่าเหตุการณ์ครั้งนั้นเป็นแรงบันดาลใจให้มีวันนี้ก็ไม่เกินเลย เสยี ทีเดียว” : 16
16 ปผี ่านไปไวเหมือนโกหก นบั จ ากป ี 2538 แตจ่ ะม ปี ัญหาเรื่องก ารจ ดั การมากกว่า” เม่ือคร้ังยังเป็นน้องปี 1 สู่นักปฐพีวิทยาอันดับต้นๆ โลกท ไี่ มเ่ หมอื นเดมิ ชวี ติ ท ไี่ มเ่ หมอื นเดมิ แลว้ เรา ของประเทศไทย ถามวา่ ณ วันน ้มี ีอ ะไรเปลีย่ นไปจ าก เมื่อคร้งั อดตี บ า้ ง จะอ ยู่กับโลกนีอ้ ย่างไร “ผมคิดว่าหลักการทางวิทยาศาสตร์ที่จำเป็น ดอกเตอรห์ นมุ่ นง่ั ครนุ่ คดิ อ ยู่สกั พ กั “ส่วนตัวคิดว่าไม่มีอะไรเปลี่ยนไปนะ ไม่ใช่ว่า มากๆ คือ การต้ังสมมุติฐาน ทฤษฎีอะไรต่างๆ แล้ว เรยี นจ บก จ็ บก นั สว่ นต วั ย งั ค ดิ ว า่ ต นเองต อ้ งเรยี นรู้ ตอ้ ง ก็หาหลักฐานเชิงประจักษ์ หาหลักฐานจากพ้ืนท่ีจริงๆ ค้นหาช่องทางที่จะพัฒนาตนเองให้ดีข้ึน โดยเฉพาะ มาเปรียบเทียบ จะแนะนำในเชิงวิชาการก็คงยากเกิน ในฐานะนักวิจัยจะหยุดไม่ได้ ต้องคิดเสมอว่างานวิจัย ไป หลกั เบอ้ื งต น้ ท ช่ี าวบ า้ นส ามารถน ำไปใชไ้ ดก้ ค็ อื ตอ้ ง ของเรายังมีช่องว่างให้ปรับปรุง ให้ได้พัฒนางานให้ดี ค้นหาปจั จัยห รอื ส าเหตุของก ารเกดิ เหตุการณ์ ย่ิงข้ึนไปเรื่อยๆ” เมื่อมีโอกาสพบเจอนักปฐพีวิทยาตัวเอ้ของ “เช่น เราต้องสังเกตว่าเวลาฝนตกปริมาณน้ำ ประเทศไทย อดถ ามไมไ่ ดว้ า่ จรงิ ๆ แลว้ งานป ฐพวี ทิ ยา มากน้อยเพียงใด ดินถึงจะเร่ิมถล่มลงมา พอหลายๆ มคี วามสำคัญอยา่ งไร และในย คุ แหง่ ภ ัยพบิ ัตอิ ยา่ งเช่น กรณีเข้าก็จะพอทราบได้ว่าแรงดันน้ำปริมาณเท่าไหร่ ทุกวันนี้ นักปฐพีวิทยาจะมีบทบาทต่อของสังคมไทย ถึงมีผลต่อการถล่มของดิน เม่ือชาวบ้านได้ความรู้จาก อยา่ งไรบ า้ ง นักวิชาการไปแล้ว ชาวบ้านต้องรู้จักนำความรู้น้ันไปใช้ “งานของวิศวกรปฐพีจะเป็นเร่ืองของการ ในการส งั เกตปรากฏการณใ์นพ ้ืนทเ่ี องด ว้ ย” ออกแบบ การวิเคราะห์โครงสร้างต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง กบั ค ณุ สมบตั ขิ องด นิ แ ละห นิ หรอื ว า่ จ ะเปน็ ในเรอ่ื งก าร ที่สำคัญดอกเตอร์หนุ่มได้ฝากเร่ืองหนึ่งแก่ ใช้ดินมาเป็นส่วนหน่ึงของโครงสร้าง เช่น การสร้าง นักพัฒนาที่มิควรมองข้าม “การที่จะทำให้ชาวบ้านเช่ือ เขื่อนดินจะต้องมีการวิเคราห์ส่วนประกอบต่างๆ ว่า หรือสร้างความเข้าใจอะไรก็ตามที เราต้องทำให้เห็น กำแพงด นิ รูปแ บบใดท ด่ี ีที่สดุ จะอ อกแบบอ ย่างไร และ พูดอยา่ งเดียวไม่ได”้ จะเกิดอะไรข้ึนกับโครงสร้างหากมีแผ่นดินไหวหรือ อุทกภัยเกดิ ขึ้น มิใช่เพียงแต่เป็นผู้ให้ ขณะเดียวกันยังเป็นผู้รับ “สำหรับในประเทศ ณ ตอนนี้คดิ วา่ อ งค์ความรู้ ดว้ ยในคราเดยี วกนั เรื่องน้ีมีความจำเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน ยุคท่ีมีภัยพิบัติเกิดขึ้นมาก ไม่ว่าจะเป็นน้ำท่วม ดิน “มีอีกเรื่องท่ีถือว่าเป็นเรื่องจำเป็นมากทีเดียว ถล่ม แผ่นดินไหว แผ่นดินยุบ เนื่องจากหลังเกิดภัย สำหรับนักวิจัยในเมืองไทย คือ เราจะนำเข้าความรู้ พิบัติแล้วเราต้องอาศัยองค์ความรู้นี้มาวิเคราะห์ดูว่า สำเร็จรูปจากต่างประเทศเพียงอย่างเดียวไม่ได้ โครงสร้างพน้ื ฐานต ่างๆ หรือชุมชนจะได้รับผลกระท บ ภูมิปัญญาดั้งเดิมของชาวบ้านนี่สำคัญมาก ตัวอย่าง อยา่ งไรบ้าง” เชน่ พ ชื ช นดิ ไหนจ ะช ว่ ยรกั ษาห นา้ ด นิ ได้ อนั น กี้ ต็ อ้ งอ าศยั จังหวะนี้อาจารย์อภินิติได้กล่าวถึงการทำงาน ความรขู้ องชาวบ้าน ของภาครฐั ไวน้ า่ ส นใจทีเดยี วว ่า “จริงๆ แล้วเร่ืององค์ความรู้ด้านปฐพีวิทยานี้ “หรือการสังเกตอะไรต่างๆ เช่นตาน้ำว่ามันมี หนว่ ยงานราชการก ม็ อี ยา่ งพ อเพยี ง แตท่ ม่ี นั ม ปี ญั หาข นึ้ ตรงไหนบ า้ ง อนั น้เี ป็นเร่อื งท มี่ องขา้ มไมไ่ด้ ยง่ิ ในสาขา มาก เ็ นอื่ งม าจ ากก ารต ดั สนิ ใจแ ละก ารป ระสานงานท ไ่ี ม่ วิศวกรรมปฐพีความรู้ในเร่ืองพ ้ืนที่ของท้องถ่ินมีความ ดพี อ ถา้ จ ะพ ดู ใหถ้ กู ก ค็ อื บ า้ นเราไมม่ ปี ญั หาเชงิ เทคนคิ สำคญั ม าก” ท้ายสุดดอกเตอร์คนเก่งกล่าว “ในอนาคต อยากให้นักวิชาการลงมาสัมผัสชาวบ้าน มาทำงานกับ ชาวบ า้ น ไมใ่ ชอ่ ยแู่ ตบ่ นห อคอยงาชา้ ง อนั น ต้ี อ้ งหาวธิ กี าร ท ำใหไ้ด้ป ระโยชนแ์ ละน ำไปใช้ได้จ รงิ ท ง้ั ส องฝ า่ ย” อันเร่ืองน้ีก็คงต้องข้ึนกับจิตสำนึกของแต่ละ บคุ คลละ่ ครบั เชญิ ต ามอัธยาศยั 17 :
Fe at u r e s กองบรรณาธิการ of Part 1: ทางขา้ งหนา้ สถาบนั ค ลงั ส มองแหง่ ชาติ ไดจ้ ดั ท ำโครงการภ าพอ นาคตเกษตรไทย 2563 ขึ้น เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มที่จะเกิดข้ึนกับภาคเกษตรไทย และจัดทำภาพอนาคตการเกษตรไทยปี พ.ศ. 2563 ด้วย กระบวนการมองอนาคต (Foresight) เพ่ือสร้างความตระหนักรู้ ให้กับสังคมในการเตรียมรับมือกับอนาคตในมิติใหม่ได้อย่างเท่าทัน : 18
ภาพอนาคตการเกษตรไทย ปี 2563 ภาพอนาคตเกษตรไทยให้ความสำคัญกับความไม่แน่นอนซึ่งเป็นทั้งปัจจัยภายใน ประเทศแ ละความเปลี่ยนแปลงข องสภาพภ ูมอิ ากาศ นำมาสภู่ าพในอนาคต 3 ภาพ ไดแ้ ก่ ‘ภาพไมป้ ่า’ ‘ภาพไมเ้ ลย้ี ง’ และ ‘ภาพไมล้ ้ม’ จากสถานการณ์ความผันผวนของสภาพภูมิอากาศ ความหลากหลายทางพันธุ์พืชอาหารลดลง พืชอาหาร โลก ทำใหผ้ ู้ผลิตส ินคา้ เกษตรแ ละอาหารท วั่ โลก ได้รบั บางสายพันธเุ์รม่ิ สญู หายไป ผลกระท บ ผลผลติ ท างการเกษตรล ดน อ้ ยล ง สวนท างก บั ดว้ ยพ ฒั นาการแ ละค วามก า้ วหนา้ ของเทคโนโลยี ความต อ้ งการอาหารท ีย่ งั คงเพ่ิมส ูงขนึ้ อ ย่างต อ่ เน่อื ง สารสนเทศและก ารส่ือสาร ทำให้เกษตรกรส ามารถเขา้ สภาพภ มู อิ ากาศท เี่ ปลย่ี นแปลงข องโลก ยงั ท ำให้ ถงึ ข อ้ มลู ข า่ วสาร และต ดิ ตอ่ ส อ่ื สารก นั ไดส้ ะดวกม ากข น้ึ มีการนำพ้ืนท่ีผลิตพืชอาหารไปผลิตพืชพลังงาน เปิด จงึ ทำให้เกดิ เครือข ่าย มีเกษตรกรค รบว งจร หรือเกษตร โอกาสให้ประเทศไทยกลายเป็นผู้ผลิตสินค้าเกษตร เครอื ข า่ ยแ ทนรปู แ บบก ารผ ลติ แ บบโดดเดย่ี ว มกี ารจ ดั ต ง้ั และอาหารรายใหญ่ของโลก โดยประเทศไทยจะมีการ สหกรณ์หรือวิสาหกิจชุมชนเพ่ือสร้างอำนาจต่อรอง ขยายตัวของจีดีพีเพิ่มสูงข้ึน เนื่องมาจากการส่งออก กับพ่อค้าคนกลาง ลดบทบาทของพ่อค้าคนกลางลง สินคา้ เกษตรแ ละอาหารส ตู่ ลาดโลก เกดิ Farmer Market แ ต่ ผ ล จ า ก ส ภ า ว ะ โ ล ก ร้ อ น ผ ลั ก ดั น ใ ห้ เ กิ ด เกษตรกรบางส่วนยกระดับเป็นผู้ประกอบ มาตรการกีดกันทางการค้าท่ีไม่ใช่รูปแบบภาษี (Non- การเกษตร มีการนำค วามรู้ เทคโนโลยี และก ารจดั การ Tariff Barriers) อาทิ Water Footprint และ Carbon ทดี่ ี ประกอบก บั การเขา้ ถ ึงแหล่งเงินทนุ ทำใหเ้กดิ ค วาม Footprint เปน็ ตน้ ตอ้ งการก ารบ รกิ ารด า้ นก ารเกษตรม ากข น้ึ รวมท ง้ั ม กี าร ผลจ ากส ภาพภ มู อิ ากาศเปลย่ี นแปลงแ ละส ภาวะ จัดต ั้งโรงเรียนเกษตรเฉพาะท าง เนน้ เฉพาะผ ้สู นใจเข้า โลกรอ้ นท ำใหม้ ีการคดิ ค้น และป ระยุกต์เทคโนโลยีและ มาศึกษาและเน้นการปฏิบัติและเรียนรู้ในพ้ืนที่จริง ผล ภมู ปิ ญั ญาในก ารป รบั เปลย่ี นว ธิ กี ารผ ลติ ท างการเกษตร สำเรจ็ จ ากโรงเรยี นเฉพาะท างม กี ารพ ฒั นาไปส กู่ ารจ ดั ต ง้ั อาทิ เทคโนโลยโี รงเรอื นระบบป ดิ เทคโนโลยี Precision ‘มหาวทิ ยาลยั เกษตรกร’ ท่ีม ีหลกั สตู รการเรยี นการส อน Farming รวมถงึ ภ ูมปิ ญั ญาท้องถ่ินในก ารจ ดั การฟ ารม์ ด้านการเกษตรในสาขาต่างๆ ทุกระดับปริญญา ผ่าน ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยียังทำให้เกิดการ สื่อการสอนด้วยเทคโนโลยีขั้นสูง นอกจากนี้เกษตรกร พัฒนาพันธุ์พืชสายพันธุ์ใหม่ เช่น พืชท่ีใช้น้ำน้อย ทน รายย่อยบางส่วนมีความร่วมมือกับภาคเอกชน และ ต่อโรคและแมลงได้ โดยเฉพาะพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ บรษิ ทั ทผ่ี ลิตสนิ คา้ ท างการเกษตรในรูปแ บบ Contract อยา่ งไรก ต็ ามผ ลจ ากก ารใชเ้ ทคโนโลยที างพ นั ธพุ์ ชื ทำให้ Farming 19 :
จากภ าวะโลกรอ้ น ทำใหเ้ กดิ ภ ยั พ บิ ตั ทิ ย่ี ากจ ะค าดก ารณ์ อีกท้ังเกิดโรคระบาดใหม่ๆ ส่งผลกระทบต่อพ้ืนที่ เกษตรกรรม ท้ังพื้นที่นอกเขตชลประทานและในเขต ชลประทาน ส่งผลให้ปริมาณการผลิตลดลง ผลจาก สถานการณร์ าคาน ำ้ มนั ท สี่ งู และค วามต อ้ งการพ ลงั งาน ยงั ค งสงู ข้นึ อ ย่างต อ่ เน่ือง ทำให้เกษตรกรห นั ไปปลูกพ ืช พลงั งานเพม่ิ ข น้ึ ซำ้ เติมให้ผ ลผลติ ท างการเกษตรทีเ่ ป็น พืชอาหารมีปริมาณน้อยลง จนกระทบการส่งออกของ ไทย และเกิดส ถานการณ์ข าดแคลนอ าหาร นอกจากนี้ สัตวน์ ้ำตามธ รรมชาตทิ ี่มีการอ พยพ ยา้ ยถ น่ิ ท อ่ี ยู่ ทำใหว้ งจรชวี ติ เปลย่ี นแปลงไป แหลง่ อ นบุ าล สัตว์น้ำในทะเลและแม่น้ำบางแห่งถูกทำลาย ส่งผล สังคมเกษตร แตใ่นภาคการสง่ ออกย ังคงป ระสบป ญั หา ให้ราคาผลผลิตทรัพยากรอาหารและการเกษตรสูงขึ้น ขาดแคลนส นิ คา้ อนั เนอื่ งม าจ ากป รมิ าณผ ลผลติ ท ล่ี ดล ง จากอุปทานในตลาดโลกและจากการท่ีเกษตรกรมีการ และการปรับเปลี่ยนที่ดินทางการเกษตรไปเพาะปลูก ปรับเปลี่ยนการเพ่ิมมูลค่าผลผลิตของตนเอง จนทำให้ พืชพ ลงั งาน เกษตรกรมีรายได้เพ่ิมสูงขึ้นเทียบเท่าคนชั้นกลาง อาชีพเกษตรกรรมกลายมาเป็นหนึ่งในอาชีพ เกษตรกรก ลายเปน็ อ าชพี ท ม่ี คี วามม น่ั คงท างรายไดแ้ ละ ยอดน ยิ มของค นรุน่ ใหม่ เนื่องจากการส่งเสริมการเรียน มีรายไดข้ ้ันต่ำทีแ่ น่นอนส ำหรบั การผ ลิตในแต่ละชนิด สาขาเกษตรโดยภ าครฐั ซงึ่ ก ารเรยี นก ารส อนไมเ่ พยี งแ ต่ ภาครฐั ม คี วามเขา้ ใจ มคี วามจ รงิ ใจแ ละม นี โยบ าย ให้ความร้ใู นการป ระกอบก ารท ำฟ าร์ม แตร่ วมถ ึงค วาม ด้านการเกษตรที่ชัดเจน มุ่งเน้นการพัฒนาศักยภาพ รักในอาชีพ นักเรียนนักศึกษาจะมาศึกษาฝึกงานกับ และป ระสทิ ธภิ าพก ารผ ลติ ม ากกวา่ ก ารเนน้ ผ ลระยะส นั้ เกษตรกรเป็นเวลานาน ทำให้เรียนรู้ระบบการเกษตร โดยมีแผนการเกษตรแห่งชาติที่มีเป้าหมายชัดเจน ท่ีแท้จริง เปล่ียนแปลงแนวนโยบายท่ีเน้นบทบาทในการ ในสายตานักลงทุน สินค้าเกษตรจะกลายเป็น สงเคราะห์ช่วยเหลือเกษตรกรมาเป็นแนวนโยบายท่ี เคร่ืองมือในการลงทุนท่ีมีความม่ันคงเช่นเดียวกับ สนับสนุนเกษตรแบบบ ูรณาการ มีแนวนโยบายที่มอง ทองและน้ำมัน ในยุคนี้อาชีพเกษตรกรจะเปลี่ยนเป็น Supply Chain ทั้งระบบเกษตร ซึ่งเป็นการให้ความ ผู้ประกอบการเกษตรกรรมมากข้ึน มีการปรับเปล่ียน ช่วยเหลือเกษตรกรตั้งแต่เพาะปลูกจนถึงการจำหน่าย จากรูปแบบอาชีพการเพาะปลูกแบบดั้งเดิมมาเป็นการ อาทิ มีการวางแผนการผลิตทางการเกษตรโดยอาศัย บรหิ ารจดั การฟ ารม์ ข้อมูล สถิติ และสารสนเทศทางการเกษตร มีระบบ กระแสความนิยมของการท่องเท่ียวเชิงเกษตร สารสนเทศในการเตือนภ ยั พบิ ัติ ภัยธ รรมชาติ รวมท ง้ั ม ี หรือเชิงนิเวศเพิ่มข้ึน ส่งผลให้พ้ืนที่ทางการเกษตรที่มี การประกาศราคาเป้าหมาย (ประกันราคา) พืชผลทุก การบริหารจัดการน้ำที่ดี และพื้นท่ีเกษตรทฤษฎีใหม่ ประเภทมีระบบประกันภัยผลผลิตทางการเกษตรแบบ กลายเป็นแหล่งรองรับนักท่องเที่ยวแห่งใหม่ สมัครใจท่ีเกษตรกรต้องชำระเงินประกันบางส่วน ทั้ง เกษตรกรสามารถส ร้างมูลค่าเพิ่มและมีการส่งผ่าน ประกันภัยแล้งและประกันน้ำท่วม ซ่ึงเป็นที่นิยมของ สู่สังคมผู้บริโภคภายนอกด้วยการบริการด้านการ เกษตรกร ท่องเท่ียว และผลิตภัณฑ์อาหารที่มีบาร์โค้ดบอกเล่า ภาครัฐเล็งเห็นถึงความม่ันคงทางอาหารของ เรอื่ งราวค วามเปน็ ม า กลายเปน็ Creative Agri-industry ประเทศ โดยส ร้างแรงจ ูงใจในการเข้าม าประกอบอาชพี ทม่ี เี รอื่ งราวแ ละม กี ารค ดั แ ยกเกรดผ ลติ ภณั ฑเ์ กษตรใหม้ ี เกษตรกรรม อาทิ มีระบบส วัสดิการเกษตรกร มกี ารจ ด ความแ ตกต า่ งดา้ นราคา มสี นิ คา้ เฉพาะก ลมุ่ เชน่ อาหาร ทะเบยี นเกษตรกร รวมท งั้ ส รา้ งก ลไกก ารม สี ว่ นรว่ มข อง สุขภาพ อาหารเดก็ อาหารผ ้สู ูงอ ายุ และเน้นก ารผลติ เกษตรกรในก ารก ำหนดน โยบายผ า่ นส ภาเกษตรกรแ หง่ สินค้าท่ีมีคุณภาพได้มาตรฐานตรงตามความต้องการ ชาติและองค์กรเกษตรท่ีเข้มแข็ง บนฐานเครือข่ายทาง ของผบู้ ริโภคและเนน้ ตลาดทีผ่ บู้ รโิ ภคมกี ำลงั ก ารซ้อื ส งู : 20
สภาพส งั คมย งั ค งย งุ่ เหยงิ และค งส ภาพส งครามห ลากส ี และค ณุ ภาพข องส นิ คา้ ภ าคเกษต รข องป ระเทศล ดระดบั ผลกระทบจากความไม่สงบภายในประเทศทำให้ ความส ามารถในก ารแข่งขันในตลาดโลกลง โดยเฉพาะ การเมืองมีความผันผวนตลอดเวลา และการมีรัฐบาล เม่ือเทียบกับประเทศจีนซ่ึงมีการวิจัยและพัฒนาด้าน ท่ีขาดเสถียรภาพ ส่งผลต ่อภาคการเกษตรจ ากนโยบาย GMO ทก่ี ้าวหนา้ อ ยา่ งมาก จนส ามารถสง่ ไปท ่วั โลก ที่ขาดค วามตอ่ เนอื่ ง ชาวต่างชาติและนักธุรกิจไทยที่มีความรู้และมี นโยบายภาครัฐยังคงเน้นไปท่ีการสงเคราะห์ เงินทุนเข้าถือครองที่ดินทางการเกษตรเพ่ือผลิตสินค้า ชว่ ยเหลอื ม ากกวา่ ก ารส รา้ งค วามเขม้ แ ขง็ ใหก้ บั เกษตรกร เกษตรเพอื่ อ าหารแ ละพ ลงั งานเพมิ่ ม ากข น้ึ โดยม คี นไทย อาทิ นโยบายพ กั ช ำระห นี้เกษตรกร นโยบายแทรกแซง เป็นผู้ชักจูงและจัดหาท่ีดินให้ ซ่ึงนักธุรกิจเหล่านี้เป็น ราคาเพ่ือพยุงราคาสินค้าเกษตร เป็นต้น ในขณะท่ี นักลงทุนท่ีมีการลงทุนด้านการเกษตรอยู่ท่ัวโลกในเขต โครงสร้างพ้ืนฐานภาคการเกษตรท่ีมีอยู่แต่เดิมไม่ได้ แอฟรกิ า และในเอเชยี ตะวันอ อกเฉียงใต้ เกษตรกรราย รับการพัฒนา ท้ังการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ และ ย่อยจำนวนมากขายที่ดินทำกินเพื่อลดความเส่ียงจาก ระบบเตือนภัย จนไม่สามารถสร้างความเข้มแข็งให้ ความไมแ่ น่นอนและไม่มัน่ คง หนั ส ู่อาชีพทม่ี ีความเสีย่ ง ภาคเกษตรได้ ต่ำ เชน่ ทำงานภ ายใต้องค์กรห รือเป็นเกษตรกรรับจ้าง เกษตรกรรายย่อยซ่ึงเป็นผู้สูงวัยยังคงทำการ ในท ีด่ นิ ท ่ตี นเองเคยถ ือค รอง เกษตรแบบเดิมในพ้ืนท่ีขนาดเล็ก โดยปราศจาก นอกจากน ก้ี ารท ที่ นุ ต า่ งช าตเิ ขา้ ม าซ อ้ื ห รอื ค รอบ เทคโนโลยีท่ีเหมาะสม ในขณะที่บริษัทเอกชนเป็นผู้นำ ครองท ด่ี นิ ท างการเกษตรซ งึ่ เสมอื นต น้ นำ้ ท างการเกษตร ทางด้านเทคโนโลยีอุตสาหกรรมการเกษตรที่แข็งแรง แล้ว ทุนต่างชาติยังรุกคืบในการเข้าซ้ือหรือควบคุม และผ กู ขาดก ารข ายใหร้ ายย อ่ ย การล งทนุ แ ละก ารส ะสม (Nominee) กิจการแปรรูปทางการเกษตรขั้นต้นหรือ ความรู้ รวมท้ังการประยุกต์ใช้ความรู้และเทคโนโลยี ขั้นกลางโดยเฉพาะในผลิตภัณฑ์การเกษตรด้านอาหาร ท้ังในและต่างประเทศของบริษัทรายใหญ่ท่ีมีการวิจัย ท้ังข้าว มันสำปะหลัง และอ้อย อาทิ โรงงานแปรรูป และพัฒนาต่อเน่ือง ทำให้ควบคุมคุณภาพของสินค้า แป้งมันสำปะหลัง โรงงานหีบอ้อย เป็นต้น การตลาด ได้ครบวงจร หรอื ก ารท ำธ รุ กจิ ท เี่ กย่ี วโยงก บั ภ าคก ารเกษตรส ว่ นใหญ่ ในขณะที่บุคลากรการวิจัยด้านการเกษตรของ จงึ เปน็ การด ำเนนิ ธ รุ กจิ ระหวา่ งภ าคธ รุ กจิ ท ถี่ อื ค รองห รอื ภาครัฐที่มีความรู้ความเช่ียวชาญส่วนหน่ึงเกษียณ ควบคุมโดยต่างช าติ อายุ ขาดระบบถ่ายทอดองค์ความรู้จากรุ่นสู่รุ่น ทำให้ เกิดช่องว่างสุญญากาศทางความรู้ท่ีสะสมไว้ สวนทาง กับภาคเอกชนหรือบริษัทขนาดใหญ่ที่ขยายการลงทุน ครอบคลมุ ธุรกิจทเ่ี กย่ี วเน่อื ง และมคี วามตอ้ งการกำลัง คนในการวิจัยและพัฒนาท่ีมีคุณภาพเพิ่มมากข้ึน นัก วิจัยภาครัฐถูกจูงใจไปยังภาคเอกชนส่งผลให้ภาครัฐ ขาดแคลนบคุ ลากร ความพยายามในการปฏิรูประบบการวิจัยด้าน การเกษตรข องรฐั ย งั ค งล ม้ เหลว และไมส่ ามารถป รบั ปรงุ แก้ไขกฎระเบียบให้เอ้ือต่อการวิจัยและพัฒนาได้ ส่ง ผลให้ประเทศต้องประสบกับภาวะชะงักงันทางองค์ ความรู้และเทคโนโลยี ขณะท่ีประเทศเพื่อนบ้านมีการ พัฒนารุดหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง โดยเฉพาะการวิจัยและ พัฒนาปรับปรุงพืชและสัตว์ตัดแต่งพันธุกรรม (GMO: Genetically Modified Organism) การท่ีไทยไม่สามารถปรับปรุงพันธุ์พืชและสัตว์ ตามคุณลักษณะที่ตลาดโลกต้องการได้ ทำให้ปริมาณ 21 :
Part 2: ทางเลือก จากภ าพอ นาคต 3 ภาพท ่ีสถาบนั คลงั ส มองจ ดั ท ำข้นึ เราจ ะพบวา่ ใน 3 ภาพน้นั ประกอบไปด ว้ ยภ าพท่ีให้ทงั้ ‘ความห วัง’ ‘แสงสวา่ ง’ และ รวมถ งึ ‘ความห ดห’ู่ แนวโนม้ ท จ่ี ะเกดิ ข น้ึ จ รงิ ในอ นาคตข องภ าคเกษตร ไทยจ ะเป็นเช่นไร ล้วนขึน้ อยู่กับป ัจจัยข องป จั จุบันท ัง้ ส้ิน แนน่ อนวา่ ไมม่ ใี ครอ ยากใหก้ ารเกษตรไทยเปน็ ไปอ ยา่ งท ป่ี รากฏ ใน ภาพ ‘ไม้ลม้ ’ คำถามก ็คอื เราไดเ้ตรียมเครอ่ื งไมเ้ ครอื่ งม ือหรอื ออกแบบ แนวทางอะไรไวบ้ ้างในการหลีกห นี ‘ไม้ล้ม’ เพื่อใหก้ ารเกษตรไทยดำเนิน ไปอยา่ งท ่ีปรากฎ ใน ‘ไมป้ ่า’ หรือ ‘ไมเ้ลยี้ ง’ กด็ ี (รา่ ง) กรอบน โยบายก ารพ ฒั นาเทคโนโลยชี วี ภาพของป ระเทศไทย (พ.ศ. 2555-2564) และ (รา่ ง) กรอบน โยบายก ารพ ฒั นาน าโนเทคโนโลยี ของป ระเทศไทย (พ.ศ. 2555-2564) ถอื เปน็ ย ทุ ธศาสตรท์ ไ่ี ดว้ างไวเ้ พอ่ื นำไปป ฏบิ ตั ใิ ห้เกดิ เปน็ รปู ธ รรมในส่วนของภาคการเกษตรไทย เป็น 2 กรอบน โยบายท เี่ ปน็ ‘ทางเลือก’ ท่ใี ห้ ‘ความหวงั ’ และยัง รอก ารถกู น ำไปป ฏบิ ัติใช้ : 22
เทคโนโลยีชีวภาพ การจัดทำ กรอบนโยบายการพัฒนาเทคโนโลยี ชีวภาพของประเทศไทย (พ.ศ. 2555-2564) มีแนวคิด พ้ืนฐานโดยใช้ความต้องการเป็นตัวต้ังโดยเน้นการ พัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพท่ีสอดคล้องกับทิศทางการ พฒั นาข องโลก ใชป้ ระโยชนจ์ ากค วามรแู้ ละวทิ ยาศาสตร์ ของเทคโนโลยชี วี ภาพในการส ร้างค วามเข้มแข็ง กรอบนโยบายการพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพฯ (พ.ศ. 2555-2564) ใหค้ วามส ำคญั ในภ าคการเกษตร ไทย เนื่องจากประเทศไทยมีความเชี่ยวชาญในการ ผลิตสินค้าเกษตรเป็นเวลาช้านาน ดังเห็นได้จากไทย เป็นประเทศผู้ส่งออกสินค้าเกษตรและอาหารสำคัญ ของโลก และมีสินค้าเกษตรและอาหารหลายรายการ ที่ประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกมากเป็นอันดับ 1 ของโลก แรงงานไทยก ว่า 16 ล้านคน หรอื ร้อยละ 40 ทำงาน ภาคการเกษตร เช่น ฟางข้าวและวัสดุตอซังประมาณ ในภาคเกษตร 50 ลา้ นต นั ต อ่ ป ี ซง่ึ ส ามารถเพมิ่ อ นิ ทรยี ว์ ตั ถสุ ำหรบั ช ว่ ย เปน็ โอกาสท ดี่ ขี องป ระเทศไทยในก ารเพม่ิ รายได้ ฟน้ื ฟโู ครงสรา้ งด นิ 800 กโิ ลกรมั ต อ่ ไร่ แตก่ ารย อ่ ยส ลาย ให้กับเกษตรกรด้วยการลดค่าใช้จ่าย เพิ่มมูลค่าให้กับ ตามธรรมชาตใิชเ้วลาอย่างน อ้ ย 15-30 วัน เกษตรกร สินค้าเกษตรและอาหาร และเพ่ิมการส่งออกสินค้า จึงนิยมเผาตอซังเพื่อความสะดวกในการไถเตรียมดิน เกษตรแ ละอ าหารไดม้ ากย งิ่ ข น้ึ ต ามจ ำนวนป ระชากรโลก หรือก ำจัดศ ัตรูพชื ทมี่ แี นวโนม้ เพมิ่ ข น้ึ และค วามต อ้ งการข องอ ตุ สาหกรรม การขาดแคลนทรัพยากรน้ำ รวมถึงการกีดกัน ใหม่ท่ีมีฐานจากการเกษตร เช่น พลังงานชีวภาพและ ทางการค า้ รปู แ บบใหมก่ ำลงั เขม้ ขน้ ขน้ึ การเปดิ เสรกี ารค า้ วัสดชุ ีวภาพ เพือ่ ทดแทนเชอ้ื เพลิงฟ อสซลิ แ ละลดภาวะ เปิดประตูให้สินค้าจากประเทศท่ีมีความได้เปรียบด้าน โลกร้อน ต้นทุนการผลิตทะลักเข้ามาจำหน่ายในประเทศไทย ได้สะดวกข้ึน และสภาวะไร้พรมแดนทางความรู้ก็เปิด ทภำาไคมเ-กเทษคตโรนไโทลยยีชวี ภาพต้องสมรสก บั โอกาสให้ประเทศท่ีมีความได้เปรียบทางเทคโนโลยีเข้า มาใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพของ ความต้องการใช้วัตถุดิบทางการเกษตรในปี ประเทศไทย เป็นแรงผลักให้ประเทศไทยต้องเร่งรัด 2554 มีประมาณ 120 ล้านตัน จากการประเมินใน พฒั นาค วามส ามารถด า้ นเทคโนโลยชี วี ภาพส าขาเกษตร ระยะ 10 ปีข้างหน้า ประเทศไทยต้องการใช้ผลผลิต และอ าหาร ทางการเกษตรโดยเฉพาะม นั ส ำปะหลงั ออ้ ย และป าลม์ แนวทางในการพัฒนาสาขาเกษตรและอาหาร นำ้ มนั รวมก นั ม ากกวา่ 200 ลา้ นต นั เพอื่ ใหเ้ พยี งพ อต อ่ ถกู ว างไวบ้ นฐ านเศรษฐกจิ แ ละส งั คม เทคโนโลยชี วี ภาพ อตุ สาหกรรมต อ่ เนอ่ื ง อตุ สาหกรรมพ ลงั งานชวี ภาพ และ เป็นเครื่องมือสำคัญในการยกระดับประสิทธิภาพการ รกั ษาก ารส ่งออกหากผ ลผลิตเปน็ เชน่ ป ัจจบุ นั ผลติ และโอกาสท เ่ี อกชนจ ะเปน็ ผ ลู้ งทนุ ว จิ ยั แ ละพ ฒั นา พน้ื ทเ่ี กษตรเสอื่ มโทรมจ ากก ารด แู ลไมเ่ หมาะส ม เทคโนโลยีชีวภาพเพิม่ ขนึ้ เป็นอุปสรรคสำคัญของการเพ่ิมผลผลิตทางการเกษตร การก ำหนดท ศิ ทางก ารพ ฒั นาเทคโนโลยชี วี ภาพ โดยข้อมูลจากการสำรวจของกรมพัฒนาที่ดิน ระบุว่า ของสาขาเกษตรและอาหารพิจารณาจากสินค้าเกษตร ร้อยละ 92 ของตัวอย่างที่ดินทั่วประเทศขาดอินทรีย์ และอาหารที่มีความสำคัญสูงตามยุทธศาสตร์สินค้า วัตถุ ขณะที่ประเทศไทยมีวัตถุดิบสำหรับผลิตอินทรีย์ เกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์จำนวน 26 วัตถุจำนวนมาก โดยปี 2548 มีเศษวัสดุเหลือใช้จาก รายการ 23 :
สินค้า 26 ชนดิ ที่สำคญั ของกระทรวงเกษตรฯ พืชไร:่ ข้าว มันสำปะหลงั ออ้ ย กาแฟ ขา้ วโพดเล้ียงส ตั ว์ ถว่ั เหลือง ปาล์มน้ำมัน ยางพารา สับปะรด พชื ส วน: ไม้ผล (ทเุ รียน มังคุด เงาะ ลองกอง มะม่วง ลำไย) ไมด้ อก: กลว้ ยไม้ ปศุสัตว:์ ไกเ่น้อื ไกไ่ข่ โคนม โคเน้ือ กระบอื สกุ ร แพะ สัตว์น ้ำ: กุง้ ปลาน ิล อ่ืนๆ: หม่อนไทย เม่ือพิจารณามูลค่าเพิ่มของสินค้าเกษตรและ เคกวษาตมรพแรลอ้ ะมอ ดาหา้ นารเทคโนโลยชี วี ภาพส าขา อาหารของประเทศตลอดห่วงโซ่มูลค่า พบว่า ในส่วน ประเทศไทยม จี ำนวนผ ลงานต พี มิ พง์ านวจิ ยั แ ละ ของต้นน้ำสร้างมูลค่าเพิ่มประมาณร้อยละ 60 ส่วน ปลายน้ำสร้างมูลค่าเพิ่มร้อยละ 30 ตัวเลขน้ีช้ีให้เห็น พฒั นาเทคโนโลยชี วี ภาพในว ารสารว ชิ าการต า่ งป ระเทศ วา่ ส นิ คา้ เกษตรแ ละอ าหารท สี่ ง่ อ อกส ว่ นใหญเ่ ปน็ ส นิ คา้ สงู สดุ ในอ าเซียน มีโครงสรา้ งพ ื้นฐานส ำคญั เช่น ศูนย์ แปรรปู ข น้ั ต น้ อยา่ งไรก ด็ มี คี วามเปน็ ไปไดท้ จ่ี ะเพมิ่ ม ลู คา่ เทคโนโลยีชีวภาพเกษตร หน่วยปฏิบัติการค้นหา เพมิ่ ใหผ้ ลผลติ ท างการเกษตรอ ยา่ งน ้อย 1 เทา่ ต วั โดย และใช้ประโยชน์ยีนข้าว หน่วยวิจัยเพ่ือความเป็นเลิศ ในสว่ นต น้ น้ำ การพฒั นาพ นั ธ์พุ ชื พนั ธส์ุ ัตว์ และปัจจยั ทางเทคโนโลยชี วี ภาพก งุ้ ศนู ยเ์ ชยี่ วชาญเฉพาะท างด า้ น การผ ลติ เพื่อเพ่ิมประสิทธิภาพการผลติ จะเป็นแนวทาง เทคโนโลยีชวี ภาพท างทะเล เปน็ ตน้ สำคัญในก ารส ร้างม ลู ค่าเพิ่มขนึ้ รอ้ ยละ 70-100 สำหรับกำลังคนด้านเทคโนโลยีชีวภาพสาขา ในส่วนปลายน้ำ การเพ่ิมมูลค่าทำได้ด้วยการ เกษตรแ ละอ าหารม ไีมน่ ้อยก วา่ 1,000 คน จากจำนวน ควบคุมคุณภาพ ความปลอดภัย การมีข้อมูลด้าน บคุ ลากรด า้ นเทคโนโลยชี วี ภาพเปน็ การเฉพาะในส ถาบนั โภชนาการ และการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีความหลาก เครือข่ายของศูนย์ความเป็นเลิศด้านเทคโนโลยีชีวภาพ หลายและมีข้นั นวตั กรรมท่ีสงู ขน้ึ ไป จะสร้างมลู ค่าเพ่ิม เกษตร อีกร้อยละ 50-200 จากม ูลค่าปจั จบุ ัน ภาคเอกชนไทยก็มีการลงทุนด้านเทคโนโลยี ชีวภาพเพม่ิ ขน้ึ เชน่ บริษัท เครอื เจริญโภคภณั ฑ์ จำกัด บริษทั เบท าโกร จำกดั บรษิ ัท มิตรผ ล จำกัด บริษัท สเปเชียล ตี้ จำกดั บรษิ ัท เอเชีย สตาร์ แอนน ิมลั เฮลธ์ จำกดั เปน็ ตน้ และม บี รษิ ทั ท ง้ั ในแ ละต า่ งป ระเทศพ รอ้ ม จะล งทนุ ด า้ นเทคโนโลยชี วี ภาพห ากป ระเทศไทยม คี วาม ชัดเจนเก่ยี วก ับนโยบายจเี อม็ โอ ผลงานวิจัยทส่ี ำเร็จพ รอ้ มใช้งาน : ข้าวหอมสินเหล็ก พันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิต้านทานเพลี้ย กระโดดสีน้ำตาล ข้าวเหนียว กข6 ต้านทานโรคไหม้ มะเขอื เทศต า้ นทานโรค ถวั่ เหลอื งต า้ นทานโรคส นมิ เหลก็ ถว่ั เขยี วและยูคาลปิ ตสั ท นด นิ ด่าง : 24
ประเทศไทยมีโรงงานต้นแบบเพ่ือการผลิตสาร ทิศทางการพัฒนาจึงต้องประยุกต์ใช้เทคโนโลยี ชีวภัณฑ์ในเชิงพาณิชย์ มีการผลิตหัวเช้ือจุลินทรีย์เพื่อ จโี นม พนั ธวุ ศิ วกรรม ใชเ้ซลลเ์ ปน็ เสมอื นโรงงานรว่ มก บั ปรบั ปรงุ ด นิ ท ง้ั ในระดบั ช มุ ชนแ ละพ าณชิ ย์ และก ารผ ลติ เทคโนโลยีในสาขาอื่นๆ เช่น การปรับปรุงพันธ์ุแบบ อาหารเสรมิ สขุ ภ าพส ตั วใ์ นระดบั อ ตุ สาหกรรมแ ละระด บั ดั้งเดมิ และพนั ธวุ ิศวกรรมเพ่อื ก ารพ ฒั นาใน 3 ด้าน ห้องปฏิบัติการ อย่างไรก็ดีประเทศไทยควรพัฒนา 1.ปรบั ปรงุ พ นั ธพ์ุ ชื -สตั ว์ ใหม้ ผี ลผลติ ส งู ตา้ นทาน เทคโนโลยีเพ่ิมเติมโดยเฉพาะเทคโนโลยีฐานด้านการ โรคและศัตรูพชื ท ่สี ำคญั 2.พฒั นาป จั จยั ก ารผลติ ทง้ั ใน หมกั ในระดบั อ ตุ สาหกรรมเพอ่ื เพมิ่ ป ระสทิ ธภิ าพแ ละล ด การเพิ่มประสิทธิภาพ ความหลากหลายของหัวเช้ือ ต้นทุนการผ ลติ ผลติ ภัณฑอ์ าหารเสรมิ สุขภ าพ จุลินทรีย์เพื่อการปรับปรุงบำรุงดิน สารชีวภาพกำจัด ศัตรูพืช การพัฒนาวัคซีนสัตว์ เป็นต้น และ 3.การ เป้าหมายและทศิ ทางการพ ฒั นา สร้างมูลค่าเพ่ิมให้กับสินค้าเกษตร รวมถึงของเหลือ แม้ประเทศไทยจะมีความสามารถด้าน ทิ้งจากการเกษตรและอุตสาหกรรมอาหารเพ่ือเป็น เทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตรและอาหารที่ก้าวหน้า ผลติ ภัณฑ์ในกลุม่ อุตสาหกรรมอ่ืนๆ เช่น สารให้ความ ระดับผู้นำอาเซียน เช่น การพัฒนาสายพันธ์ุพืช/สัตว์ หวาน พลังงานชีวภาพ โพลิเมอร์ชีวภาพ ผลิตภัณฑ์ เช่น ข้าวและกุ้งกุลาดำ การพัฒนาชุดตรวจวินิจฉัย อาหารสขุ ภาพ เป็นตน้ โรค การให้บริการวิเคราะห์ทดสอบด้วยการใช้ดีเอ็นเอ เทคโนโลยี เปน็ ตน้ แต่ประเทศไทยย งั มีค วามจำเปน็ ที่ มาตรการเรง่ รดั การพ ฒั นา จะต้องเร่งรดั ก ารว ิจัยแ ละพ ฒั นาด า้ นเทคโนโลยชี วี ภาพ พัฒนาและปรับแต่งผลงานวิจัยและพัฒนา ด้านเกษตรและอาหารเพิ่มเติม เพื่อการเป็นผู้นำด้าน เทคโนโลยีที่เหมาะสม และกระจายเทคโนโลยีชีวภาพ การสง่ ออกส นิ คา้ อ าหารในต ลาดโลก การม ีผลผลิตพ อ สู่ชุมชนผ่านกลไกการจัดแปลงสาธิตเทคโนโลยีในพื้นท่ี เพียงท้ังการผลิตพืชอาหารและพลังงานในระดับหนึ่ง ชุมชนโดยกระบวนการมีส ว่ นร่วมข องชมุ ชน โดยเฉพาะก ารวจิ ยั แ ละพ ฒั นาแ หลง่ พ ลงั งานช วี ภาพจ าก เร่งรัดการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพทั้ง แหล ่งอ่นื ๆ เช่น สาหร่าย ในด้านการพัฒนาสายพันธ์ุพืชและสัตว์ท่ีมีคุณสมบัติที่ เม่ือเป้าหมายในการใช้เทคโนโลยีชีวภาพด้าน ดี ดา้ นป จั จยั ก ารผ ลติ เชน่ ห วั เชอื้ จ ลุ นิ ทรยี ป์ ระสทิ ธภิ าพ เกษตรและอาหาร อยู่ท่ีการยกระดับความสามารถใน สงู เพอื่ ก ารผ ลติ ป ยุ๋ ช วี ภาพ สารช วี ภ ณั ฑแ์ ละอ าหารเสรมิ การแ ขง่ ขนั แ ละเสรมิ ส รา้ งค วามเขม้ แ ขง็ ข องเกษตรอ ยา่ ง สำหรบั สตั ว์ เป็นตน้ ยงั่ ยนื ใชว้ ทิ ยาการด า้ นเทคโนโลยเี พม่ิ ป ระสทิ ธภิ าพก าร รัฐมีนโยบายส่งเสริมการวิจัยและการผลิต ผลิต ลดต้นทุนเพ่ิมคุณภาพผลผลิต พัฒนานวัตกรรม จีเอ็มโอในเชงิ พ าณิชย์ ควบคกู่ ับการสร้างความเขม้ แ ขง็ ด้านเกษตรและอาหาร และรับมือต่อการเปลี่ยนแปลง ด้านการประเมินค วามป ลอดภยั ทางช ีวภาพ สภาพภ มู ิอากาศโลก 25 :
นาโนเทคโนโลยี ส ำ นั ก ง า น ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร น โ ย บ า ย วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ ประเทศเอเชยี กับน าโนเทคโนโลยี เทคโนโลยีและนวัตกรรมแห่งชาติ (สวทน.) ได้ร่วมกับ ศนู ย์นาโนเทคโนโลยแี หง่ ชาติ (นาโนเทค) จดั ทำ ‘กรอบ จีน: ในช่วงปี 2549-2553 ประเทศจีนใช้ นโยบายการพัฒนานาโนเทคโนโลยีของประเทศไทย งบประมาณในการวิจัยและพัฒนาทางด้านนาโน พ.ศ. 2555-2564’ เพอื่ ก ำหนดย ทุ ธศาสตร์ กลยทุ ธ์ และ เทคโนโลยี 760 ล้านเหรียญสหรัฐ โดยเพ่ิมขึ้น 3 มาตรการ แนวทางการป ฏิบัติให้เกดิ ผลในทางปฏิบตั ิ เทา่ จากช่วงป ี 2544-2548 สิงคโปร์: ลงทุนสร้างห้องทดลองคุณภาพสูง ภาคเกษตรและอาหาร ก็เป็นหนึ่งสาขาที่ต้อง โดยในปี 2553 Nanostart Asia Pte Ltd ซ่งึ อาศัยนาโนเทคโนโลยีในการปรับปรุงและพัฒนาเพื่อ เป็นบริษัทเอกชนของเยอรมันที่มาลงทุนในประเทศ เพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตรวมถึงเพ่ิมมูลค่าให้กับ สิงคโปร์ ให้งบลงทุนด้านวิจัยและพัฒนารวม 20 สินค้าเกษตรและอาหาร ล้านเหรียญสหรัฐ เน้นทางด้านเทคโนโลยีชีวภาพ นาโนและการแพทย์น าโน แนวโน้มน าโนเทคโนโลยีของโลก เวยี ดนาม: ตั้งหอ้ งป ฎบิ ตั กิ ารนาโนเทคโนโลยี โดย ได้รับการส นบั สนุนจากมหาวทิ ยาลัยเป็นเงนิ 4.5 ลา้ น จ า ก ข้ อ มู ล ข อ ง มู ล นิ ธิ วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ แ ห่ ง เหรียญสหรัฐ เพ่ือมุ่งเน้นการเช่ือมโยงและถ่ายทอด สหรัฐอเมรกิ า (National Science Foundation: NSF) เทคโนโลยไีปสอู่ ตุ สาหกรรมโดยตรง พบว่าตั้งแต่ช่วงปี พ.ศ. 2544-2551 มีจำนวนการ คน้ ควา้ วจิ ยั สงิ่ ป ระดษิ ฐ์ บคุ ลากร เงนิ ท นุ วจิ ยั และต ลาด ของนาโนเทคโนโลยีเพม่ิ ข ้ึนเฉล่ียรอ้ ยละ 25 ตอ่ ป ี นาโนเทคโนโลยีเป็นเทคโนโลยีที่มีบทบาท สำคัญในการเก้ือหนุนอุตสาหกรรมแขนงต่างๆ ให้ พัฒนาก้าวหน้า เช่น ในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ระบบการผลิตไมโครชิพในปัจจุบันเริ่มพบข้อจำกัดจน ไม่สามารถลดขนาดลงไปได้อีก กล่าวคือการจะเพ่ิม จำนวนท รานซสิ เตอรล์ งไปบ นไมโครช พิ จ ะถ กู จ ำกดั ด ว้ ย ขนาดข องท รานซสิ เตอรท์ เี่ ลก็ ล งจ นก ฎท างฟ สิ กิ สส์ ำหรบั ใช้ในระดับไมโครเมตริกเริ่มไม่สามารถอธิบายได้ วิธี การเอาชนะปัญหาน้ีก็คือการพัฒนาเทคโนโลยีในกลุ่ม ‘นาโนอ ิเลก็ ทรอนิกส์’ สำหรับมูลค่าผลิตภัณฑ์นาโนเทคโนโลยีท่ัวโลก มีมูลค่า 254 พันล้านเหรียญส หรัฐ ในป ี พ.ศ. 2552 โดยร้อยละ 55 เป็นกลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตและ วัสดุซึง่ ประกอบไปดว้ ยอุตสาหกรรมเคมี รถยนต์ และ ก่อสร้าง ร้อยละ 30 เป็นกลุ่มอิเล็กทรอนิกส์และ เทคโนโลยสี ารสนเทศ รอ้ ยละ 13 เป็นกลุม่ ส ุขภาพและ วิทยาศาสตร์ชีวภาพซึ่งประกอบไปด้วยยา ตัวนำส่งยา และเคร่ืองมือทางการแพทย์ และร้อยละ 2 เป็นกลุ่ม พลังงานแ ละส ่ิงแ วดลอ้ ม สถาบัน Roco&Bainbridge ประมาณมูลค่า ตลาดนาโนเทคโนโลยีของโลก คาดว่า มูลค่าตลาด นาโนเทคโนโลยีในปี 2563 จะสูงถึง 3 ล้านล้าน เหรยี ญสหรฐั : 26
ดเพ้ว่ิมยขนีดาโคนวเทาคมโสนาโลมยาี รถภาคเกษตรไทย การเพ่ิมขีดความสามารถของภาคเกษตรด้วย นาโนเทคโนโลยี ถือเป็น 1 ในหลายยุทธศาสตร์ของ ‘กรอบ นโยบายฯ’ ท่ีวางไว้ นาโนเทคโนโลยีในไทย นาโนเทคโนโลยถี กู พ ฒั นาแ ละป ระยกุ ตใ์ ชใ้ นก าร ตาม ‘กรอบนโยบายการพ ัฒนาน าโนเทคโนโลยี เพ่ิมขีดความสามารถในภาคเกษตรและอุตสาหกรรม ของประเทศไทย พ.ศ. 2555-2564’ มีการกำหนดให้ การผลิตในหลายส่วนตลอดห่วงโซ่มูลค่า อาทิ การ นาโนเทคโนโลยเี ขา้ ม าช ว่ ยเพม่ิ ม ลู คา่ ใน 7 อตุ สาหกรรม พัฒนาปุ๋ย วัสดุปรับปรุงดิน อุปกรณ์ตรวจจับและ ได้แก่ อุตสาหกรรมเกษตรและอาหาร ยานยนต์ ป้องกันโรคแมลง การใช้นาโนเซนเซอร์ในการตรวจวัด อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สิง่ ท อ/เคม/ี ปโิ ตรเคมี OTOP พลงั งาน สง่ิ แ วดลอ้ ม (อณุ หภมู ิ ความชน้ื สารต กคา้ งห รอื ส ารพ ษิ และส ิ่งแ วดล้อม สขุ ภาพแ ละการแ พทย์ โลหะหนัก รวมทั้งธาตุอาหารในดิน) แผ่นฟิล์มท่ีใช้ใน เพ่ือให้การดำเนินงานของภาครัฐ เอกชน และ การเพาะป ลูกหรอื โรงเรือน ภาคประชาชน ไปในทิศทางเดียวกัน การใช้ทรัพยากร การตรวจสอบเช้ือโรคในอาหาร การพัฒนา ของประเทศท่ีมีอยู่อย่างจำกัด ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ด้านบรรจุภัณฑ์โดยใช้ฟิล์มบางซ่ึงช่วยการควบคุม ทั้งในระยะส้ันและระยะยาว ประเทศไทยจำเป็นต้อง การซึมผ่านของน้ำและอากาศได้ในช่วงหลังการ กำหนดลำดับความสำคัญหรือเลือกลงทุนในสาขา เก็บเกย่ี วข องภาคเกษตร เป้าหมายท่ีประเทศไทยมีศักยภาพความได้เปรียบและ มโี อกาสส งู ในการพฒั นา ภาคเกษตรแ ละอาหารเปน็ 1 ในน้นั ประเทศไทยเป็นประเทศท่ีมีพื้นฐานการเกษตร เปน็ ห ลกั สนิ คา้ เกษตรแ ละอ ตุ สาหกรรมท เ่ี กยี่ วขอ้ งส รา้ ง รายได้เข้าประเทศอย่างต่อเนื่อง แต่ยังมีส่วนหน่ึงท่ีไม่ สามารถสร้างรายได้ให้กับผู้ผลิต เน่ืองจากคุณภาพไม่ ตรงก บั ค วามต อ้ งการข องต ลาดห รอื ไมไ่ ดม้ าตรฐาน ทงั้ น้ี อาจมาจากหลายปัจจัย เช่น มีสารปนเปื้อนหรือโลหะ หนักแฝงอยู่ ผลิตภัณฑไ์ มม่ ีคณุ ภาพ เปน็ ตน้ กระบวนการเพาะปลูกที่ไม่มีการพัฒนาอาจ ทำให้ผลผลิตมีปริมาณน้อยหรือลดลงไม่คุ้มค่ากับ การลงทุน ปัญหาดังกล่าวก่อให้เกิดอุปสรรคการเพิ่ม ขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ นาโน เทคโนโลยีเป็นเคร่ืองมือหน่ึงที่จะช่วยลดปัญหาอุสรรค ดงั ก ล่าวได้ ในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่ง ชาติฉบับที่ 11 นาโนเทคโนโลยีจะมีบทบาทสำคัญ ต่อการพัฒนาในด้านต่างๆ ซ่ึงรวมท้ังการเกษตรและ อตุ สาหกรรมก ารผ ลิต เช่น สามารถต รวจว ิเคราะห์เพือ่ ลดปริมาณสารปนเป้ือนหรือโลหะหนัก สามารถผลิต ปุ๋ยเพือ่ ลดคา่ ใช้จ ่ายหรอื เพมิ่ ผ ลผลิตต ่อไร่ จึงเปน็ ความ ทา้ ทายในก ารพ ฒั นาซ งึ่ ป ระเทศท พ่ี ฒั นาเทคโนโลยชี า้ จ ะ กลายเปน็ ผ ซู้ อ้ื แ ละม ผี ลติ ภ าพต ำ่ ก วา่ ป ระเทศ อน่ื ๆ และ ไม่สามารถแ ข่งขนั กบั ป ระเทศคคู่ ้าได้ 27 :
ดเเปพว้ ้าิ่มยหขนมีดาาโคยนวขเทาอคมงโสยนาุทโลมธยาศี ราถสภตรา์คเกษตรไทย หนึ่ง: มีการลงทุนด้านนาโนเทคโนโลยีในภาค เกษตร และอตุ สาหกรรมก ารผ ลิต เพมิ่ ข ้ึน สอง: มีจำนวนผลงานการวิจัยด้านนาโน เทคโนโลยที ี่ภาคก ารเกษตร และอ ตุ สาหกรรมก ารผ ลิต ทส่ี ามารถน ำไปใช้ประโยชน์เชงิ พ าณชิ ย์เพิ่มม ากขนึ้ สาม: ภาคเกษตร และอ ุตสาหกรรมก ารผ ลิต มี อัตราจ า้ งงานดา้ นนาโนเทคโนโลยีเพม่ิ ข นึ้ กลยุทธ์ ภดาัชคนเีชก้ีษวัดตรคโดวายมนาสโำนเเรท็จคคโนวโลามยีสามารถ หน่ึง: จำนวนผลิตภัณฑ์สินค้าท่ีมีส่วนประกอบ • ส่งเสริมการสร้างองค์ความรู้ด้านนาโน เทคโนโลยีในกระบวนการผลิตและสร้างมูลค่าเพ่ิม ตลอดห ว่ งโซค่ ณุ ค่า ท่ีเกิดจากนาโนเทคโนโลยี หรือใช้นาโนเทคโนโลยีช่วย ดว้ ยการก ำหนดท ศิ ทางงานว จิ ยั น าโนเทคโนโลยี ในการผลติ และเทคโนโลยสี ำหรบั ภ าคก ารเกษตรแ ละ อตุ สาหกรรม สอง: มลู คา่ ข องส นิ คา้ แ ละบ รกิ ารท ใี่ ชค้ วามรดู้ า้ น การผลติ การส นับสนนุ การพ ฒั นาและต อ่ ยอดงานวิจยั นาโนเทคโนโลยีต่อผ ลิตภณั ฑม์ วลรวมข องประเทศช าติ นาโนเทคโนโลยฐี าน และจ ดั ใหม้ กี ารเขา้ ถ งึ ขอ้ มลู พ นื้ ฐ าน สาม: จำนวนเครือขา่ ยวสิ าหกจิ ในอุตสาหกรรม ขอ้ มูลผ ลก ารว ิจยั แ ละพ ฒั นาข องภ าครฐั และข อ้ มูลจ าก หลักทมี่ กี ารป ระยกุ ตใ์ชเ้ ทคโนโลยีนาโน ภาคเอกชน สี่: อัตราการจ า้ งงานในด า้ นท่ีเก่ยี วขอ้ งก บั นาโน • ส่งเสริมกลไกเชื่อมโยงด้านการวิจัยและ เทคโนโลยี พัฒนาและการประยุกต์ใช้ ระหว่างภาคการวิจัยกับ น า โ น เ ท ค โ น โ ล ยี จ ะ มี ส่ ว น ส นั บ ส นุ น ใ ห้ ภาคเอกชน ประเทศไทยเปน็ ผ สู้ ง่ อ อกส นิ คา้ เกษตรแ ละอ าหารล ำด บั ด้วยการสร้างเครือข่ายการวิจัยและพัฒนา ต้นๆ ของโลก เช่น มีวธิ กี ารตรวจสอบทม่ี ีประสิทธิภาพ นาโนเทคโนโลยีระหว่างภาคการวิจัยและภาค เอกชน สูง สามารถให้ผลตรวจท่ีรวดเร็วมาใช้ในการวิเคราะห์ ในระดับประเทศและในระดับนานาชาติ การสนับสนุน ปัญหาโรคในฟาร์มและไร่นา เช่น การเพาะเล้ียงกุ้ง การสร้างกลไก/องค์กรท่ีทำหน้าท่ีเชื่อมโยงความรู้และ การนำเทคโนโลยีฟิล์มบางท่ีมีความพรุนขนาดนาโน ความรว่ มมอื ระหวา่ งภาครฐั และเอกชน (Nanoporous thin film) มาใช้ห่อหุ้มผลิตภัณฑ์ จะ • ผลักดันให้มีการนำงานวิจัยด้านนาโน ช่วยเก็บรักษาและแสดงผลเมื่อหมดอายุของผลิตภัณฑ์ เทคโนโลยไี ปประยกุ ตใ์ช้ในเชิงพาณชิ ย์ จากสวนผลไม้และไม้ตัดดอก ที่มีมูลค่าการส่งออก ด้วยการสร้างแรงจูงใจเพ่ือกระตุ้นให้เกิดการ ประมาณ 6,000 ล้านบาท รวมท้ังการนำเอาไบโอ ลงทุนของภาคเอกชน และการกระตุ้นให้เกิดการวิจัย เซนเซอร์มาใชใ้นการต รวจว ดั ส ภาพอากาศ นำ้ และดนิ และพัฒนาร่วมกันระหว่างหน่วยงานภาครัฐ ภาค เพ่ือติดตามสภาพแวดล้อมในกระบวนการผลิตและ การศ กึ ษาแ ละภ าคเอกชน และม กี ารผ ลกั ด นั ใหม้ กี ารนำ ปรับปรุงค ุณภาพของผ ลผลิตท างการเกษตร ผลงานวจิ ยั ไปประยกุ ต์ใชใ้นเชงิ พาณิชย์ : 28
เม่ือมองภาพอนาคตของภาคเกษตรไทยท้ัง 3 ภาพ ได้แก่ ‘ไม้ป่า’ ‘ไม้เลีย้ ง’ และ ‘ไม้ลม้ ’ เราจ ะพบว า่ ความเสย่ี งท ัง้ จ ากป ัจจยั ภายในแ ละ ปจั จยั ภ ายนอกป ระเทศทป่ี รากฏใน 3 ภาพ สามารถเกิดได้ทั้งส ้นิ ภาพ ความส ำเรจ็ ของเกษตรกรท ัง้ แงร่ ายไดแ้ ละส ถานะท างส งั คมใน ‘ไม้ปา่ ’ ภาพท่ีภาครัฐให้การสนับสนุนภาคเกษตรแบบบูรณาการมิใช่แค่หวัง คะแนนเสยี งเหมอื นป จั จบุ นั ใน ‘ไมเ้ ลยี้ ง’ หรอื ภ าพช วนห ดหทู่ ท่ี ดี่ นิ ท ำก นิ ของเกษตรกรต่างหลุดมือไปอยู่ในการครอบครองของนายทุนต่างชาติ ใน ‘ไมล้ ม้ ’ ความไมแ่ น่นอนข องอนาคตเปดิ โอกาสให้มันเป็นไปไดท้ ัง้ นั้น แตท่ แ่ี น่นอนก ค็ อื ค งไมม่ ใีครอ ยากเห็นภ าคเกษตรแ ละส งั คมไทย เป็นเชน่ ท ี่ป รากฏ ในภ าพ ‘ไมล้ ้ม’ ปัจจุบัน เรามีความพยายามท่ีจะนำเอาเทคโนโลยีมาประยุกต์ และพ ฒั นาภ าคเกษตรแ ละอ าหารอ ย่าง ‘นาโนเทคโนโลย’ี และม ี (รา่ ง) กรอบน โยบายก ารพ ฒั นาน าโนเทคโนโลยขี องป ระเทศไทย (พ.ศ. 2555- 2564) เป็นกรอบและแนวทางในการใช้นาโนเทคโนโลยีกับภาคส่วน ต่างๆ โดยเฉพาะภ าคเกษตรแ ละอ าหาร เราม ี ‘เทคโนโลยชี ีวภาพ’ และม ี (ร่าง) กรอบนโยบายก ารพ ัฒนา เทคโนโลยชี วี ภาพของประเทศไทย พ.ศ. 2555-2564 เปน็ กรอบแ ละ แนวทางในการใช้เทคโนโลยีชีวภาพกับภาคส ่วนต า่ งๆ โดยเฉพาะภ าค เกษตรแ ละอาหาร นอกจากเทคโนโลยี 2 ตวั น ี้ และก รอบน โยบายของเทคโนโลยที งั้ 2 ฉบบั ทไี่ ดน้ ำเสนอไปบ างส ว่ นน น้ั สงั คมข องเราย งั ม คี วามพ ยายามท จ่ี ะ มองปญั หาในภาคเกษตร เพือ่ ช ว่ ยก ันแ กไ้ ขและพ ัฒนาให้เป็นไปในท าง ทดี่ ขี น้ึ เชน่ ขอ้ เสนอแ นวท างการปฏริ ปู ป ระเทศไทย โดย คณะก รรมการ ปฏิรูป ที่พยายามเสนอแนวคิดให้พรรคการเมืองมองเห็นปัญหา ภ าคเกษตรแ ละน ำไปป ฏบิ ตั ใิ หเ้ กดิ ผ ล เปน็ ข อ้ เสนอเชงิ เรยี กรอ้ งใหม้ อบ อำนาจและส ทิ ธแิ กช่ าวนา เปน็ ขอ้ เสน อในม ติ กิ ารเมืองและส ังคม ทั้งมิติของเทคโนโลยี เช่น เทคโนโลยีชีวภาพ นาโนเทคโนโลยี หรอื จ ะเปน็ ม ติ ทิ างส งั คมโดยค ณะก รรมก ารป ฏริ ปู กล็ ว้ นแ ตท่ ำใหเ้ ราไม่ ตอ้ งห วาดก ลวั จ นเกนิ ไปน กั ก บั อ นาคตท กี่ ำลงั จ ะเกดิ ข นึ้ เหลา่ น ล้ี ว้ นแ ต่ เปน็ ข อ้ เสนอท รี่ อก ารน ำไปป ฏบิ ตั ิ เปน็ ข อ้ มลู ความรทู้ รี่ อก ารน ำไปส รา้ ง ความเปลย่ี นแปลง 29 :
Vision [text] กองบรรณาธิการ [photo] อนุช ยนตมตุ ิ คลงั สมองแห่งการเกษตรไทย ในฐานะผู้จัดท ำ ‘ภาพอนาคตการเกษตรไทย 2563’ โดย ดังก ลา่ ว ในมุมม องของ ‘เจ้าภ าพ’ มีหมุดหมายอยู่ท่ีการสร้างแนวทางการปรับตัวในภาค เพ่ือถ่วงน้ำหนัก รศ.ดร.พงศ์เทพ อัครธนกุล เกษตร บนโลกท ม่ี แี นวโนม้ ท จี่ ะเปลยี่ นแปลงท งั้ ในก ฎก ตกิ า แหง่ ศนู ยค์ วามเปน็ เลศิ ดา้ นเทคโนโลยชี วี ภาพเกษตร เปน็ การค า้ และทรพั ยากรท ีม่ ีอยอู่ ยา่ งจ ำกัด ‘แขกร บั เชิญ’ ในการเติมเตม็ ม ุมม องต อ่ ป ระเด็นเดียวกัน ศ.ดร.ปยิ ะวตั ิ บญุ -หลง รศ.ดร.สมพ ร อศิ วลิ าน นท์ แมแ้ ตล่ ะม มุ ม องจะม รี อ่ งร อยของค วามก งั วล แต่ และค ณุ ณร าพ ร ธรี ก ลั ยาณพ นั ธุ์ เปน็ ต วั แทนจากส ถาบนั การเตรียมพร้อมเผชิญเหตุ ก็เป็นอาวุธในการเตรียม คลังสมองของชาติ จะมาใหม้ ุมม องต่อท่มี าทไ่ี ปของภาพ รับมอื กับค วามกังวลน ั้นได้เปน็ อ ย่างดี อนาคตก ารเกษตรไทย 2563 และม มุ ม องส ว่ นต วั ต อ่ เรอ่ื ง : 30
รศ.ดร.พงศเ์ ทพ อัครธนกุล ผู้อำนวยการศนู ยค์ วามเปน็ เลิศด้านเทคโนโลยีชวี ภาพเกษตร ความกังวลท่ีผมมีต่ออนาคตของภาค เพ่ิมงานวิจัยก็ไม่เพ่ิมงานวิจัย การสนับสนุนขนาดย่อย การเกษตรของไทย คือ ในขณะท่ีเราเป็นผู้นำ ขนาดกลาง ขนาดใหญ่ มันเป็นเร่ืองของการตัดสินใจ โลกในการผ ลติ เพ่ือสง่ อ อก แต่เรากลับเปน็ ผตู้ ามในกฎ ทางการเมืองท งั้ ส ้ิน แลว้ ถ า้ สมาชิกผมู้ ีเกยี รติทนี่ งั่ อ ยู่ใน กตกิ า เราไมค่ วรเปน็ ผ ตู้ าม เราค วรต อ้ งไปป ฏสิ มั พนั ธก์ บั รัฐสภาไม่เข้าใจปัญหานี้ เราก็คงพัฒนาอะไรไม่ได้ เรา ส่ิงต่างๆ เหล่าน้ีให้มากข้ึน ผมคิดว่าเราไม่ได้วางตัว ใชเ้งินในก ารวิจัยในภาคก ารเกษตรไม่ถ งึ 1 เปอร์เซน็ ต์ ในฐานะผู้นำ และในการวิจัยเราก็ไม่ได้วางตัวในฐานะ ของจีดีพี ขณะท่ีท างการทหารใช้งบประมาณ 1.42 ผู้นำด้วยเช่นกัน เราควรเป็นผู้นำทางเทคโนโลยี เปอรเ์ ซ็นต์ ความสามารถทางด้านเทคโนโลยีวิทยาศาสตร์ของ เราเปน็ ผ ้นู ำเข้าอ นั ดบั ที่ 19 ของโลก จะเอาไป ประเทศไทยอ ยปู่ ระมาณอ นั ดบั ท ี่ 70 ของโลก แตเ่ราส ง่ ซ้ือเคร่ืองบิน รถถัง...อะไรก็ว่าไป ความสามารถทาง สินค้าเกษตรเป็นอันดับ 10 ของโลก ตัวเลขอันดับ เศรษฐกจิ ข องเราอ ยอู่ นั ดบั ท ี่ 30 ของโลก ความส ามารถ มันไม่ไปท างเดียวกนั ทางวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยอี ยอู่ นั ดบั ท ่ี 70 เราต รวจส อบ ขณะท ป่ี จั จยั ภ ายในก น็ า่ เปน็ ห ว่ งอ กี ด ว้ ยข อ้ จ ำกดั ต วั เองห รอื เปลา่ กลนั่ ก รอง สงั เคราะห์ วเิ คราะห์ แลว้ ท ำ ทางดา้ นก ายภาพ พนื้ ทใ่ี นประเทศม ีจำกดั พน้ื ทเี่ กษตร อยา่ งม เี หตมุ ผี ลอย ไู่ หม เราไมค่ อ่ ยค ดิ ว า่ ภ าคก ารเกษตร คอ่ นข า้ งจ ำกดั การค วบคมุ ท รพั ยากรน ำ้ ก ท็ ำไมไ่ ด้ พนื้ ท่ี เป็นเรื่องของวิทยาศาสตร์ มองว่าภาคเกษตรเป็นเรื่อง ชลประทานของเรามีน้อย มีข้อจำกัดทางด้านพลังงาน ของไสยศาสตร์หรือเปล่าก็ไม่รู้ คือถามพ่อโคอยากกิน เพราะเราเป็นประเทศผู้นำเข้าพลังงาน แต่ยังคงมีแสง อะไร จะต้องไปแห่นางแมวให้ฝนตก ท่ีสำคัญเรามัก สว่างเพราะเรามีศักยภาพด้านชีวภาพ มีหลายคนเป็น มองเกษตรกรต ่ำต้อย ผมด ีใจที่ สวท น. มองอ ะไรท เี่ ปน็ ห่วงว่าเอาพืชอาหารไปเป็นพลังงานมันจะเป็นเร่ือง ระบบแ ละเหน็ ค วามส ำคญั ข องเทคโนโลยใี นภ าคเกษตร วิบัติ เราวิเคราะห์แล้วว่าประเทศไทยมีคาร์โบไฮเดรต เพราะค วามส ามารถข องภ าคเกษตรอ ยา่ งท เี่ รยี นไปแ ลว้ มากกว่าความต้องการภายในประเทศ ค่อนข้างที่เกิน ว่ามาจากว ิทยาศาสตร์เทคโนโลยีเปน็ สำคญั จากค วามต ้องการในป ระเทศ ทำไมเราไมห่ นั ม าเอาจ ริง เร่ืองพ ลังงานชีวภาพ หรือไบโอดีเซล เราก ค็ วรใหค้ วาม ส่ิงท่ีน่าห่วงมากกว่าน้ัน คือ ผลการสำรวจอายุ สำคญั ในต รงนนั้ ด ว้ ย ของเกษตรกร เกษตรกรส่วนใหญ่จะอายุเกิน 50 ปี เพราะฉะนนั้ เราต้องสร้างเกษตรกรร่นุ ใหม่ แล้วเกษตร ในส่วนของภาคการเมือง ในสังคมท่ีเราเรียก อายุ 50-60 ปี ท่ีมีค วามรู้และท ักษะต ิดตัวก ็จะห ายไป ว่าประชาธิปไตย การตัดสินใจทุกอย่างก็จะต้องผ่าน ตามเขา แล้วถ ้าไม่มีรนุ่ ใหม่เข้ามา มันจะเป็นอ ยา่ งไร กระบวนการทางการเมอื ง มีเร่อื งของงบประมาณ การ ที่ผ่านมา ความสำเร็จของภาคการเกษตร ตัดสินใจที่ควรจะเพิ่มกำลังคนก็ไม่เพ่ิมกำลังคน ควร อยา่ ไปค ดิ ว า่ เราม ที รพั ยากรม หาศาลน ะค รบั เพราะก าร 31 :
ศกึ ษาส อนกันม าผดิ ๆ ว่าป ระเทศไทย ศ.ดร.ปิยะวตั ิ บุญ-หลง มีทรัพยากร ความจริงก็คือเรามี ทรัพยากรน้อยกว่าท่ีคิด ดินเราก็ไม่ ผู้อำนวยการสถาบนั คลงั สมองของชาติ ดี แสงเราก็ไม่ดี มีเมฆหมอกบดบัง บ้างอะไรบ้าง ฝนก็ตกบ้างไม่ตกบ้าง ท่ีมาที่ไปของการจัดทำภาพอนาคตการเกษตรไทย พ้ืนท่ีชลประทานก็มีน้อย เราไม่ได้ สมบูรณ์อย่างที่คิด แต่ความสำเร็จ เป็นเรื่องต่อเนื่องมาจากการทำภาพอนาคตประเทศไทย จนกระทั่ง ของประเทศไทยในอดีตต้องยกความ สบื เนอ่ื งม าเปน็ การท ำภ าพอ นาคตในระดบั ภ มู ภิ าค 3 ภมู ภิ าค เพอ่ื ต อ่ สามารถใหเ้ กษตรกรท มี่ คี วามส ามารถ เป็นภาพของป ระเทศไทย ส่งิ ท คี่ ลังสมองฯ ส นใจก ค็ อื ว า่ ภาพอ นาคต ใช้ทรัพยากรในการผลิต คือความ ภาคการเกษตรไทยท่ีเราทำออกมานี้มันจะวกกลับมาสู่มหาวิทยาลัย สามารถทางวิชาการ การวิจัยการ อย่างไรในเร่ืองก ารเตรียมกำลังคน เม่อื เหน็ ภ าพอย่างน ี้แลว้ ต อ่ ไปเรา ค้นคว้า การเผยแพร่การส่งเสริมให้ จะจ ดั การอ ยา่ งไรก บั เรอ่ื งก ำลงั ค น เพราะต อนน ที้ กุ ค นไปต ามน โยบาย เกษตรกร มีการถ่ายทอดเทคโนโลยี ของรัฐท่ีเป็น Short Run ใกลๆ้ แต่ Long Term Policy ทเี่ ราทำ จากส ว่ นราชการแ ละส ถาบนั ก ารศ กึ ษา ม นั ไม่มเีลยน ะค รับ แม้แตใ่ นม หาวิทยาลยั กพ็ ูดก ันน อ้ ยม าก รวมถงึ ภาคเอกชน ผมค ำนวณวา่ เราอ าจจะต อ้ งใชเ้ วลาถ งึ 10 ปี ถา้ ม องโจทย์ ประเทศไทยควรเตรียมตัว ที่ จ ะ เ ป็ น ฐ า น ก า ร ผ ลิ ต ระยะย าวในก ารด ำเนนิ น โยบายห รอื ก จิ กรรมต า่ งๆ ใหเ้ ปน็ ไปต ามภ าพ อ า ห า ร ใ น อี ก 1 0 ปี อนาคตท่ีเราวาง เราต้องผลักดันเรื่องน้ีผ่านมหาวิทยาลัย ซ่ึงใช้เวลา ข้างหน้า การเกษตรเป็นท้ังศาสตร์ เปน็ 10 ปี แต่ถา้ จะเอาระยะส ั้น ตอ้ งใช้ Social Movement ขณะที่ การเดนิ เขา้ ไปเสนอไอเดียให้รฐั บาลผมมองว า่ ม ันไม่ย่ังยืน และศิลป์ เป็นการผสมผสานกันของ วทิ ยาการในส าขาต า่ งๆ ตอ้ งป ฏสิ นธ.ิ .. เราอ าจจะต อ้ งแยกต้ังแตต่ น้ เลยนะค รับ มันม สี องส่วนน ะ่ ค รับ ผมใชค้ ำว า่ ป ฏสิ นธเิ พราะเปน็ การผ สม คือการเกษตรท่ีเป็นภาคธุรกิจกับรายย่อย ถ้าไม่แยกต้ังแต่ต้นมัน ขา้ ม งานวทิ ยาการด า้ นเกษตรท เ่ี ขม้ แ ขง็ จะยุ่ง ฉะน้ันมหาวิทยาลัยต้องผลิตคนเพ่ือภาคการเกษตรสมัยใหม่ คือการผสมสาขาวิชาท่ีหลากหลาย อะไรก ต็ ามแ ตท่ ม่ี นั เปน็ ผ ลผลติ อ อกม า ไม่ว่าจะทางด้านวิศวกรรมหรือทาง ดา้ นค อมพวิ เตอรไ์ ฟฟา้ อ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ต้องมีการข้ามสาขาวิชา การเกษตร ก็เช่นกันต้องใช้เทคโนโลยีก้าวหน้า มาปรับใช้ในสภาพพ้ืนที่จริง ตัวอย่าง การป รับปรุงพนั ธ์ุ ทำให้ดีกวา่ ของเดมิ มีศักยภาพมากขึ้น เกษตรกรต้อง สามารถรับเอาเทคโนโลยีนั้นมาใช้ โดยการถ่ายทอดเทคโนโลยีนั้นไม่ว่า จะเปน็ โดยรฐั หรือเอกชน นกั ว ิชาการ เกษตร นักวิทยาศาสตร์ และนัก เทคโนโลยี เกษตรกรรุ่นใหม่เป็นสมบัติ อย่างหน่ึงนะ ผมคิดว่าเกษตรกรไทย และผ ู้เกย่ี วขอ้ ง ตอ้ งทำตัวเปน็ ส มาชกิ ของเศรษฐกิจ ต้องพร้อมท่ีจะเรียนรู้ ต้องเรียกร้องท ่จี ะเรยี นรู้ : 32
คือต้องมีคนส่วนหน่ึงท่ีลงไป คณุ ณราพร ธีรกัลยาณพนั ธุ์ ทำงานกับเกษตรกร เป็นงานเชิง สาธารณะ อีกส่วนหนึ่งต้องลงลึก ผชู้ ว่ ยนกั วจิ ยั แห่งสถาบันคลงั สมองของชาติ ทางงานวิจัยค ้นควา้ จากการศึกษาของสถาบันคลังสมองของชาติพบว่า คนรนุ่ ใหมต่ อ้ งเปน็ นกั จ ดั การ ฟาร์ม (Farm Management) ทง้ั 3 ภมู ภิ าค ปญั หาข องภ าคก ารเกษตรเปน็ เรอื่ งค วามเหลอื่ มล ำ้ ท างส งั คม แต่ด้วยหลักสูตรการศึกษาของ รวมถึงประเด็นการรักษาอัตลักษณ์ของพื้นที่ เร่ืองคุณภาพอาหาร การ ไทยเม่ือเวลาผ่านไปมีการตัด ปรับตัวในประเด็น Creative Economy เรื่องของต่างด้าวท่ีเข้ามาใช้ Core ที่สำคัญออกไป เป็นการ แรงงานในป ระเทศ รวมท ง้ั ค วามก ลวั เรอื่ งข องก ารผ สมข า้ มว ฒั นธรรม เชน่ ผลิตคนแบบแท่ง ดังนั้นควรมี การแ ตง่ งานระหวา่ งช าวต า่ งช าตกิ บั ผ หู้ ญงิ ไทย เรอ่ื งข องวฒั นธรรมท ตี่ า่ งไป การผลิตท้ังแบบแท่งและแนวราบ จากเดมิ เรอ่ื งข องน วตั กรรมพ ลงั งานใหมๆ่ เรอ่ื งข องอ ตุ สาหกรรมห นกั ท จี่ ะ ให้เกิดความสมดุล และมีการ เขา้ ไปในพื้นท่มี ากกว่าเรอ่ื งข องอตุ สาหกรรมเกษตรแ ละอาหาร แข่งขันระหว่างรัฐและเอกชนท่ี เปิดโอกาสให้เอกชนส ามารถเลือก ภาคการเกษตรไม่ได้อย่อู ยา่ งโดดเดย่ี ว แต่มีความเชอ่ื มโยง บคุ ลากรภ าคก ารเกษตรได้ ไปยังภาคอุตสาหกรรมท่ีต่อเน่ือง เน่ืองจากภาคการเกษตรเป็น ภาพใหญ่ จึงไม่ได้อยู่แต่เฉพาะภาคการผลิต แต่มันเก่ียวโยงไป ถึงการผลิตท้ังต้นและปลายน้ำด้วย จากภาพน้ีท่ีเราทำไว้มันจะ มีกลไกต่อเน่ืองไปสู่การพัฒนากำลังคนระดับอุดมศึกษา ท่ีเรา กำลังพยายามพัฒนาอยู่คือภาพอนาคตในส่วนกำลังคนระดับ อุดมศึกษาสาขาเกษตร โดยคณะเกษตร(มก.) ท่ีอยากจะได้ภาพท่ีลง รายล ะเอยี ดมากขน้ึ เน่ืองจากภาพอนาคตทางการเกษตรมันเป็นภาพท่ีใหญ่ แล้ว ภาพท่ีเราอยากลงรายละเอียดเจาะลึกก็คือเร่อื งของการเกษตรระดับ อุดมศึกษา เพราะตอนแรกท่ีทางสถาบันอุดมศึกษาสาขาเกษตร เห็นภาพอนาคตท่ีทางคลังสมองฯจัดทำก็ตกใจ เพราะเขาไม่เช่ือ ว่าจะมีมหาวิทยาลัยเกษตรกร หมายถึงว่าในเม่ือมีมหาวิทยาลัยท่ีรัฐ ให้การสนับสนุนอยู่แล้ว เขามองว่าถ้าเกิดมหาวิทยาลัยเกษตรกร ข้ึนมาจริงๆ แล้วบทบาทเขาจะอยู่ตรงไหน จะผลิตอะไรออกมา ในเมอ่ื เกษตรกรไปตง้ั มหาวทิ ยาลยั ของตวั เอง แตก่ ต็ อ้ งมามองกนั และ ลงรายล ะเอยี ดอ กี ท หี นง่ึ วา่ ม หาวทิ ยาลยั เดมิ จ ะส านต อ่ ป ระเดน็ น อ้ี ยา่ งไร เปน็ การต อ่ ยอด 33 :
รศ.สมพ ร อิศวลิ าน นท์ ผมมองว่ามหาวิทยาลัยต้องเปลี่ยนกระบวนทัศน์ (Paradigm) มี 2 ทางเลอื ก ดา้ นหนึง่ มหาวิทยาลยั ตอ้ งผ ลิตคน นักวิชาการอาวโุ สแห่งส ถาบันค ลงั สมองของชาติ ป้อนลงส ่ชู มุ ชนให้ได้ ซ่ึงต ้องปรับห ลกั สตู รเข้ามา อกี ท างป ้อนค นเป็น : 34 นักวิทยาศาสตร์ แต่ผมมองว่าเราต้องปั้นนักจัดการฟาร์ม ตอนนี้ มหาวิทยาลัยกำลังป้ันนักวิทยาศาสตร์ทางฟาร์มแต่ไม่ใช่นักจัดการ ฟาร์ม เราต้องหาเทคโนโลยีไปใส่ให้เกษตรกรรายย่อย เพื่อให้คนกลุ่มน้ีสามารถแข่งขันได้ในระดับหนึ่ง และสามารถอยู่ได้ รัฐบาลควร Subsidize การผลิตที่ใส่ใจสิ่งแวดล้อมมากกว่าเน้นการ Subsidizeใหเ้ กษตรกรท ผี่ ลติ เนน้ ป รมิ าณ (Mass) เชน่ ป จั จบุ นั ใหก้ าร สนับสนุนตลาดสินค้าท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ผมคิดว่าตรงนี้เป็น จ ดุ สำคญั สำหรับแ ตล่ ะท อ้ งถ ่ินแ ต่ละพ น้ื ที่ ทำใหเ้ กดิ Niche Market ช่วยให้เกษตรกรรายย่อยมีวิถีชีวิตอยู่ได้ด้วยการผลิตสินค้าท่ีเช่ือมต่อ
กับตลาดโลกได้เลย ผมยกตัวอย่าง ข้าวหอมมะลิ 10 ปี ฉะนัน้ ต ่อไปอาจจะส เู้ วยี ดนามลำบาก คุณธรรม ที่ปลูกในจังหวัดสกลนคร ถ้าคุณพูดเป็น เมื่อพูดถึงประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน การ ภาษาอ ังกฤษม นั เพราะม าก ‘Moral Organic Jasmine บริหารจัดการของประเทศเป็นไปในลักษณะท่ีอาจจะ Rice’ มีพ่อค้าท่ีพารากอนเห็นทิศทางตลาดจับไปทำ เป็นการขัดขวางประโยชน์ที่ประเทศควรจะได้รับจาก Packaging เขียนเลา่ เรอื่ งราว ยห่ี อ้ นปี้ ลูกโดยคนถือศีล การเป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน เช่น เรื่องข้าว ถามว่ารัฐสนับสนุนอะไร….ข้าวพ้ืนเมือง ‘ข้าวลืมผัว’ ยกเว้นเรื่องการส่งออกและการท่องเที่ยว เนื่องจาก (ข้าวเหนียวดำซ่ึงปลูกในแถบภูเขาสูง) รสชาติดีมาก บริบทน้ีประเทศไทยมีความเข้มแข็งกว่าประเทศอื่นๆ ปลกู แ ถบเพชรบรู ณ์ นคี่ อื ค วามจ ำเพาะระดบั พน้ื ท่ี (Area ในกลุ่มอาเซียน ฉะนั้นที่บอกว่าเราส่งออกเกินดุล Specific) ท เ่ี กดิ ข นึ้ ถา้ เราท ำแ บบน กี้ บั ส นิ คา้ เกษตรอ น่ื ๆ อาเซยี น คือเราส่งออกรถยนต์เป็นอนั ดบั 1 และส ินคา้ ก็สามารถทำให้ราคาสินค้าเกษตรสูงขึ้นได้ แทนท่ีเรา อเิ ลก็ ทรอนกิ สไ์ ดเ้ ปน็ อ นั ด บั ต น้ ๆ ซง่ึ รายไดน้ เ้ี ปน็ ส ดั สว่ น จะเป็นศูนย์กลางการค้าข้าวของโลก เราต้องกลับมา ทน่ี อ้ ยมากเม่ือเทียบกบั รายได้รวมท งั้ หมดของป ระเทศ คิดว่า ในขณะที่สิงคโปร์ไม่ได้ปลูกข้าวแต่สามารถทำ Future Market สำหรับข า้ วได้ เกษตรอินทรีย์จะเป็นทางเลือกหรือ สิ่งที่รัฐต้องทำทันที คือ การหามาตรการมา ข้อจำกัดสำหรับเกษตรกร? การท่ีเราบอก ดูแล เพ่ือให้เกษตรกรสามารถมีพันธุ์แท้ในการ วา่ ตอ้ งเปน็ เกษตรอนิ ทรยี ์ แต่ตอ้ งมองขอ้ จำกดั ของ เพาะปลูก เพราะปัจจุบันเกษตรกรประสบปัญหา สภาพด นิ นำ้ ความเหมาะส มข องพน้ื ท่ี ผมก ลบั มอง พันธ์ุข้าวปน เพราะพ่อค้าเมล็ดพันธุ์ไม่มีการคัดพันธุ์ ว่าเกษตรอินทรีย์สามารถทำได้แต่ต้องไม่ใช่การผลิต เก็บเกี่ยวอย่างไรก็เอามาขาย ซ่ึงสำนักงานกองทุน ท่ีเน้นปริมาณมากๆ แต่รัฐต้องให้การสนับสนุนใน สนับสนุนการวิจัย (สกว.) เคยพยายามที่จะผลิต เร่ืองของตลาดสำหรับสินค้าอินทรีย์แยกจากสินค้า เมล็ดพันธ์ุที่ชัยนาทท่ีให้มีมาตรฐานแต่ทำได้ยากมาก แบบอ่นื ๆ เร่งให้ผู้บริโภคเห็นความสำคัญ เพ่อื ให้มี เพราะไม่มีมาตรการมาควบคุมเพ่ือให้เป็นมาตรฐาน ความแ ตกต า่ งด า้ นราคา และต อ้ งเขา้ ใจวา่ แนวคดิ เดียวกัน ในขณะท่ีต่างประเทศมีการควบคุมให้อยู่ใน เกษตรพอเพียงเป็นคนละเร่ืองกับแนวคิด มาตรฐาน เกษตรอ นิ ทรยี ์ ซ่งึ แนวคดิ เกษตรพ อเพียงม ี รัฐมองว่าเมื่อเรารวมเป็นประชาคมเศรษฐกิจ เร่ืองการจัดการฟาร์มซ่ึงเป็นเรื่องที่ดีมาก อาเซียน (AEC) แล้วเราจะส่งออกข้าวเป็นอันดับ 1 สำหรบั การทำการเกษตร ของโลก ตอนน้ีผมหว่ันใจว่าในอีก 10 ปีข้างหน้ามันจะ ประเทศไทยควรภาคภูมิใจในการเป็น ไม่ใช่ ถึงแม้ตอนนี้เราจะเป็นอันดับ 1 อยู่ก็ตาม มอง ผู้ส่งออกข้าวอันดับ 1 หรือไม่ เพราะจาก ให้ดีประเทศไทยมีอุตสาหกรรมต่อเนื่องที่ดี ปลายน้ำ ปัญหาภัยน้ำท่วมท่ีผ่านมา พบว่า ประเทศไทยเป็น ของเราดี เราม ีอาหารกระป๋องท ี่ทำมายาวนาน พัฒนา ผสู้ ง่ อ อกข า้ วท ส่ี ำคญั ข องโลก แตร่ าคาข า้ วในต ลาดโลก ล้ำหน้าอาเซียนในเชิงส่งออกสินค้าเกษตรและอาหาร ไมส่ ะทอ้ นถ งึ ป ญั หาด งั ก ลา่ ว ประเทศไทยต อ้ งห นั ก ลบั ซึ่งเรายังสามารถไปได้ดีในตลาดอาเซียน ในขณะที่ มามองว่าเรายังคงเป็นผ้นู ำในการส่งออกข้าวอยู่จริง เวียดนามเองก็มีการลงทุนด้านน้ีมากข้ึนเพราะ หรอื ไม่ เทคโนโลยอี าหารแ ปรรปู ส ามารถต ามก นั ได้ทัน ใน 5 ปี 35 :
6Interview [text] กองบรรณาธิการ คำถาม[photo] อนชุ ยนตมตุ ิ กบั อนาคตภาคเกษตรไทย ขอ้ เทจ็ จ รงิ ห นง่ึ ก ค็ อื เราเปน็ ผ สู้ ง่ อ อก รศ.ดร.ปรทิ รรศน์ พนั ธบุ รรยงค์ ข้าวรายใหญ่ของโลก และส่ังสม ผเู้ ชยี่ วชาญแ ละส นใจในด า้ นว ศิ วกรรม ภูมิปัญญาในการทำการเกษตรมา โลหการ และวิศวกรรมอ ตุ สาหการ มี ช้านาน สภาพดินฟ้าอากาศก็เอ้ือ ผลงานว จิ ยั ผลงานว ชิ าการ ตำรา และ อำนวย หนงั สือแปลจำนวนม าก ปจั จบุ ันดำรง ตำแหน่งผู้อำนวยการสมาคมส่งเสริม อกี ขอ้ เทจ็ จ รงิ ห นง่ึ ก ค็ อื โลกม ี เทคโนโลยี (ไทย-ญ่ปี ่นุ ) แนวโนม้ เปดิ ก ว้างมากข ้ึน เสรีม ากขึ้น ใกล้ตัวเราเข้ามาหน่อยก็คือการ หากเราเลือกแล้วว่า ภาคการเกษตร เป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนใน จะเป็นตัวหลักในการขับเคล่ือนประเทศ ปี 2558 อาจารยม์ องวา่ ภาคก ารเกษตรไทยค วร จะเดินไปในท ิศทางไหน บนข อ้ เทจ็ จ รงิ ท เี่ ราเปน็ ป ระเทศ อขู่ ้าวอู่น้ำ เราจะป รับตวั อยา่ งไร ผลิตภ าพของภาคก ารเกษตร ผมมองวา่ พ้นื ฐ านคือไบโอเทคโนโลยี ผมว่าเรา หนไี มพ่ น้ สว่ นห นง่ึ อ าจจ ะท ำในเรอ่ื งข องก ารต ดั ต อ่ พ นั ธกุ รรม โดยเปดิ เผยห รอื ยังไม่นับข้อตกลงทางการ แบบล บั ...กแ็ ลว้ แ ต่ เราส ามารถท ำไดโ้ ดยเฉพาะพ ชื ผ ลท ไี่ มใ่ ชพ่ ชื อ าหาร เปน็ พ ชื ค้าระหว่างประเทศที่ถูกออกแบบมา พลงั งานห รือเสน้ ใยส ิ่งทอ ตรงน ส้ี ามารถทำได้ ภายใต้แนวโน้มท่ีโลกมีทรัพยากรให้ ใช้สอยอย่างจำกดั สภาพภมู ิอากาศ แตส่ งั คมไทยไมเ่ ปน็ เชน่ น นั้ ฝา่ ยห นง่ึ บ อกวา่ ในเมอื่ ย งั ไมม่ หี ลกั ฐ านเรอ่ื ง เปล่ียนแปลงทำให้กฎกติกาทางการ อนั ตรายท ำไมย งั ไมท่ ำ ขณะท อ่ี กี ข า้ งบ อกวา่ ก ใ็ นเมอ่ื ไมม่ หี ลกั ฐ านเรอ่ื งอ นั ตราย คา้ เปลี่ยนไปด ว้ ย กจ็ งอ ยา่ ท ำด กี วา่ ...แลว้ ใครช นะ เหมอื นป ระเดน็ พ ลงั งานน วิ เคลยี ร์ เรอ่ื งเหลา่ น ี้ เป็นจุดอ่อนของบ้านเรา เรื่องใดที่ต้องการการตัดสินใจเพื่อเห็นผลในระยะ เราเดนิ ท างไปย งั ส ถานท ตี่ า่ งๆ ยาวมักไม่เกิด เพราะผู้มีอำนาจในการตัดสินใจคือรัฐบาล ซ่ึงเขามักคำนึงถึง เพอ่ื พ บบ คุ คลท งั้ 6 ทา่ น เพอื่ ข อค วาม คะแนนเสยี งเปน็ หลัก เม่อื ต ัดสนิ ใจอะไรไปแล้วไม่ได้คะแนนเสยี งเพมิ่ ขึน้ เขา คิดเหน็ ของแตล่ ะท า่ นในป ระเด็นทเี่กี่ยว กไ็ม่ตดั สินใจ เนื่องกับภาคการเกษตร บางคนเป็น นักวิชาการ บางคนเป็นผู้ส่งออก ประเทศไทยในอีก 3-4 ปีข้างหน้ากำลังจะเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจ สินค้าเกษตร บางคนเป็นเกษตรกร อาเซยี น จะเกิดเสรีในก ารเคลื่อนย้ายเร่ืองเงินท นุ แรงงาน ความเปล่ยี นแปลง เราม าน ง่ั ล งพ ดู ค ยุ ก นั เพอื่ ห าข อ้ ต กลง ทางวชิ าการ เปน็ ต้น เมือ่ ม องจ ากบทเรียนข องส หภาพยโุ รปมันค งไม่งา่ ยและ ร่วมกันว่าเราคือใคร และจะเดินไป คลอ่ งต วั อยา่ งส ภาพย โุ รป ปญั หาอ ปุ สรรคอ าจจ ะม ากกวา่ น น้ั ผมม องวา่ ช อ่ งวา่ ง ด้วยท่าทีอย่างไรบนโลกแห่งความ ระหว่างประเทศในกลุ่มอาเซียนมีมากกว่ากลุ่มยุโรป โดยเฉพาะอย่างยิ่งผม เปลยี่ นแปลง – อย่างแรง กลัวว่าคนไทยจะเสียเปรียบกว่าเขาเยอะ เราไม่ให้ความสำคัญกับภาษาของ ประเทศเพ่ือนบา้ นสกั เทา่ ไร เราไปส นใจแตภ่ าษาองั กฤษ : 36 จำเป็นที่ต้องให้คนของเราเรียนรู้ภาษาของคนชาติอ่ืนๆ หรือไม่ คุณก็ใช้เทคโนโลยีช่วยแปลภาษา เหมือนกูเกิล มันยากนะ แต่... Difficult
but Impossible ก็ต้องทำ ก็ต้องช่ังน้ำ ชชั วาล เตละวาณชิ ย์ หนักแล้วเลือก ว่าระหว่างสอนภาษา เหล่าน้ีให้คนไทย หรือจะเอาเทคโนโลยี เปน็ ก รรมการผจู้ ัดการ บรษิ ัทชชั วาลออร์คดิ จำกดั ผสู้ ง่ ออกกลว้ ยไม้ มาช่วย อย่าลืมนะว่าคนพม่า ลาว ตัดดอกและส่งออกผลิตผลทางการเกษตร เช่น กระเจ๊ียบเขียว, เวียดนามพ ดู ไทยไดน้ ะครับ คน 9 แสน หน่อไม้ฝร่ัง และผลไม้ตามฤดูกาลท้ังสดและผ่านการตัดแต่ง ภายใต้ คนที่เป็นแรงงานต่างด้าวพูดไทยได้หมด แบรนด์ ‘Quality Green’ เลย แล้วใครจะรู้ป่านน้ีคนเหล่าน้ัน อาจน่ังอ่านแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ ตลาดสง่ ออกสนิ ค้าเกษตรสบายดไี หม สงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ท ่ี 11 กันหมดแลว้ ขณะท่ีแ ผนสภาพัฒนข์ องลาว เขมร พม่า ปจั จบุ ัน เราทำธ ุรกิจอ ยู่ 3 ตัวห ลกั ดอกไม้ ผัก และผ ลไม้ เกษตรกรใน คุณไม่รู้จ กั เลย แล้วจ ะเอาอะไรไปส เู้ ขา กลมุ่ เราจ ะม ที งั้ แ บบท เ่ี ขาส ามารถข ายใหก้ บั ผ สู้ ง่ อ อกรายอ น่ื ได้ ไมจ่ ำเปน็ ต้องขายให้เราคนเดยี ว ความแ ตกตา่ งข องเราคือเน้นค วามห ลากหลาย เราต้องรู้ภาษาเขาด้วย เพราะ เราไมเ่ นน้ ป รมิ าณ เราเนน้ ค วามห ลากหลาย ลกู คา้ ข องเราอ าจจ ะซ ื้อไม่ ถ้าไม่รู้ภาษาของเขามันไปไม่ได้ สิ่งที่อยู่ เยอะ แต่เราทำราคาท่สี ูงข้ึนมานิดห นงึ่ เบื้องหลังภาษาทุกภาษาคือวัฒนธรรม ท่ีจะทำให้คุณเข้าใจเขาว่าเขาคิดอะไร ในส ว่ นข องผ กั เราเนน้ ก ระเจยี๊ บเขยี วเปน็ ห ลกั เราจ ะม ี Contract ภาษาคือหัวใจที่จะทำให้คุณก้าวไปถึง Farming ของเราเอง ก็คือประกันราคาไปเลย องค์ความรู้ต่างๆ เรา วฒั นธรรมของเขา สนบั สนุน เรามที ีมส วนไปดู ตง้ั แตพ่ น้ื ท่ี เมลด็ พ ันธุ์ การใชส้ ารเคมี การ ป้องกันศัตรูพืช การเก็บเกี่ยว การแนะนำทุกอย่างอยู่ในสายตาของ ท้ายท่ีสุดผมมองว่าสิ่งที่เป็นจุด บรษิ ทั หมด เราจ ะเขา้ ไปหาเกษตรกรท ่ีม ีความพ รอ้ ม เพราะป ัจจบุ นั กฎ แข็งคือเร่ืองอาหารหรือเกษตร ถ้าเราให้ ระเบียบการส่งออกค่อนข้างเข้มงวด เราจะเข้าไปดูว่าเกษตรกรรายน้ี ความสำคัญเร่ืองอาหารและเกษตรมันก็ ยินดีที่จะทำในลักษณะ Contract Farming กับเรา เพราะทุกอย่าง โยงไปส ู่ 4 F ไดแ้ ก่ Food Feel Fuel Fiber จะถ กู ค วบคมุ ห มด เพราะถ า้ เราจ ะม ลี สิ ตร์ ายช อ่ื ย าก ำจดั ศ ตั รพู ชื ใหเ้ ขาใช้ ได้ ผมวา่ เราจะแ ก้ป ญั หาได้พอส มควร แตถ่ า้ เขาใช้ยากำจัดศ ตั รพู ชื น อกเหนอื จากลิสต์ของเรา แล้วบงั เอญิ เกดิ การป นเปอื้ นจ นม กี ารต กี ลบั ส นิ คา้ ห รอื แ บนส นิ คา้ ก จ็ ะเกดิ ค วามเสยี ห าย เราจึงต้องตรวจสอบเกษตรกรก่อนว่าพร้อมที่จะอยู่ในข้อตกลง แบบน ้ีไหม หากถามว่าพบปัญหาอะไรในการทำงานร่วมกับเกษตรกร ประการแรก ธรรมชาติของเกษตรกรคือไม่ชอบความวุ่นวาย ถ้าเขามี ความส มั พันธท์ ดี่ ีก ับบริษทั หนง่ึ เขากจ็ ับม อื กนั อ ย่แู ล้ว บางคร้ังก ไ็ มข่ าย ให้คนอ่ืน พืชบางพันธ์ุ...ถ้าเราสนิทกับเขาจริง เขาก็ไม่ขายให้คนอื่น ปัญหาประการต่อมาคือศักยภาพของเกษตรกร เกษตรกรปลูกตะไคร้ กอ็ ยากจ ะปลกู แ ตต่ ะไคร้ เขาไม่อยากเปลีย่ นแปลง เกษตรกรบ างท่าน ขาดการศ ึกษาในเรอื่ งสภาพดินหรอื สภาพตลาด บางคร้ังเราไปแนะนำแลว้ แต่เขาไม่เชื่อหรือไม่อยากจะเปล่ยี น แม้กระท่ังเกษตรกรบางราย ถ้าเราเข้าไปคุยกับบางรายท่ีมีหน้ีสินอยู่ เราอยากจะพ ัฒนาเขา บางทีเขากไ็ม่รบั แมเ้ ปน็ Contract Farming ก็ มที ้งั สำเรจ็ และไม่สำเรจ็ เกษตรกรบางทีก็ขาดการเชื่อมโยง ขาดการเปิดโลกทัศน์ มัน จึงเกิดการทำเกษตรแบบพ่ีบอกมา พ่ีบอกให้ทำแบบน้ี โลกปัจจุบัน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทต่อเรื่องเกษตรเยอะครับ โลกเราม กี ารเปลยี่ นแปลงต ลอดเวลา แลว้ เราจ ะไปแ ขง่ ในระดบั ส ากลได้ เราต ้องมีค วามพร้อม ท้ัง Knowledge และ Know-how กต็ อ้ งอ าศัย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาช่วยเติมองค์ความรู้ ถ้าเราขาดความรู้ ขาดก ารพ ฒั นาเรอื่ งวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี กจ็ ะท ำใหเ้ ราห ลดุ จ ากค วาม สามารถในการแ ข่งขนั บนเวทสี ากลได้ 37 :
นงนภสั รงุ่ อรุณขจรเดช จบด้านการเกษตรจาก ‘สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขต พระนครศรีอยุธยา หันตรา’ ประกอบอาชีพเกษตรกร และเป็นที่ ปรกึ ษาโครงการย วุ ชนเกษตรก ำแพงแสน โครงการท ไ่ี ดร้ บั ก ารส ง่ เสรมิ จากก รมส่งเสริมก ารเกษตร กระท รว งเกษตรฯ เพื่อให้ม ีการส ืบทอด ภาคการเกษตรต่อไป โครงการยุวชนเกษตรเริ่มโครงการอย่างเป็น ทางการในปี 2548 ในฐ านะท ี่คลกุ คลที ำก จิ กรรมรว่ มกับเกษตรกร รแลวมว้ วถิกงึ ฤลตูกิกหลาราขนาขดอแงคเกลษนตเกรษกตรรพกรบรปนุ่ ัญใหหมา่นอ่าะตไรกบใ้าจงขไนหามดไหน ดิฉันมีความคิดว่าอายุเฉลี่ยของเกษตรกรเพ่ิมข้ึนมากทุกปี ก็เลยมี มีเด็กหลายคนท่ีเข้าร่วม มมุ ม องวา่ ถา้ เราไมป่ ลกู ฝ งั เยาวชนใหม้ ที ศั นคตทิ ดี่ ตี อ่ ภ าคก ารเกษตร โครงการกับเราแล้วได้ไปเรียน มันจะหายไปเฉยๆ จึงรวบรวมเด็กที่มีความสนใจภาคการเกษตร ต่อท่ีญ่ีปุ่น เพราะเราได้รับการ เขา้ ม ารวมก ลมุ่ ก นั เรยี นรเู้ รอ่ื งก ารเกษตร แตป่ จั จบุ นั จ ะส นใจแ ตภ่ าค สนับสนุนจากมหาวิทยาลัย การเกษตรอย่างเดยี วไม่ได้ เพราะม คี แู่ ข่งทางการต ลาดม ากข ึน้ เกดิ เกษตรศาสตร์และมหาวิทยาลัย การค้าเสรี นอกจากฝึกเยาวชนเรียนรู้การเกษตร เลี้ยงสัตว์ ทำนา ธรรมศาสตร์ ซึ่งเมื่อมีโครงการ เราตอ้ งส อนภาษาเขาด ้วย ก็เลยมีการด งึ เอาอ าจารย์ท่มี ีความรูด้ า้ น ลักษณะน้ีเกิดขึ้น เด็กของเราก็ ภาษาม าสอนภ าษาจ นี ญีป่ นุ่ องั กฤษ มีคุณสมบัติเพราะได้ฝึกทำเอง เราจะมีการสัมภาษณ์เด็กก่อนท่ีเขาจะเข้ามาร่วมโครงการ ทกุ อ ย่าง ช่วงห ลงั ผ ปู้ กครองจ ะบ ังคบั ใหเ้ด็กม าเข้ารว่ มก บั เราเพราะผ ปู้ กครอง เราจะสร้างครัวเล็กๆ เหน็ เดก็ ในโครงการเรยี นด ขี นึ้ จากก ารส มั ภาษณก์ พ็ บวา่ เดก็ ส ว่ นห นง่ึ ของเรา เปน็ จ ดุ ท ่ีจะสรา้ งอาหาร บอกว่า พ่อแม่เขายังยากจนอยู่แล้วทำไมตัวเขาต้องเป็นเกษตรกร ให้คนในประเทศ ไม่ต้องขนาด ด้วย เราก็พูดกับเด็กอย่างคนที่มีความหวัง ว่าแล้วทำไมหนูไม่เป็น เป็นครัวโลกหรอก บางทีเด็กก็ เกษตรกรรนุ่ แ รกท เี่ ปน็ เกษตรกรแ ลว้ รวย เขาก ง็ ง เมอ่ื เกดิ ค วามส งสยั บอกเราว่า ถ้าเราไม่ปลูกผัก ที่ ก็เข้ากลุ่มมาเรียนรู้ ก็มาเรียนรู้ว่าเกษตรกรไม่จำเป็นต้องนั่งหลังขด ตลาดก็มีขาย ดิฉันก็ได้แต่บอก หลงั แ ขง็ เหมอื นเมอื่ ก อ่ น มเี ทคโนโลยที ช่ี ว่ ยในก ารผ ลติ เครอื ข า่ ยข อง เด็กว่าแล้วถ้าเกษตรกรในวันนี้ เราก ม็ กี ารแ บง่ ป นั ค วามรทู้ างการเกษตร เพราะก ารเกษตรจ ำเปน็ ต อ้ ง เขาตายไปใครจะมาขายให้เรา อาศยั ค วามรู้และประสบการณ์ การล องผิดล องถูก แล้วต่อไปจะเหมือนในหนังฝรั่ง ตอนนี้เขายังมองไม่เห็นทางออกจากวงจรรุ่นพ่อรุ่นแม่ เขา ม ยั้ ท แ่ี ยง่ ของก นั ก นิ ดฉิ นั พ ยายาม มองว่าเข้าโรงงานมีเงินเดือนแน่ๆ แต่เขาไม่มองว่าถ้าโรงงานเจ๊ง จะปลูกฝัง อย่างน้อยให้เขามอง จะอยู่อย่างไร ทัศนคติของเด็กแต่ละคนมันข้ึนอยู่กับพ้ืนฐานของ เกษตรกรด ว้ ยส ายตาท ด่ี ขี นึ้ ไมใ่ ช่ ครอบครัวเด็กแต่ละคนด้วย มองว่า ‘ก็แค่ชาวนา’ เด็กของ ในก ลมุ่ ย วุ เกษตร ดฉิ นั จ ะแ บง่ เดก็ เปน็ 4 กลมุ่ ขนึ้ อ ยกู่ บั ค วาม ดฉิ นั จ ะไมม่ ีใครพ ูดคำน ้ี สมัครใจข องเดก็ ว า่ อ ยากทำอ ะไร กลมุ่ ปลูกผ กั กล่มุ ป ลูกข า้ ว กลุม่ ธนาคารส ุกร และก ลุม่ ไบโอด ีเซล : 38
ดร.กฤษณพ งศ์ กีรติกร เขา้ ม ารบั ห นา้ ทเี่ ปน็ ค ณะก รรมการป ฏริ ปู ป ระเทศในช ว่ งเดอื นก รกฎาคม พ.ศ. 2553 เคยดำรงตำแหน่งรองผู้อำนวยการศูนย์เทคโนโลยี อเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ละค อมพวิ เตอรแ์ หง่ ชาติ (พ.ศ. 2529 - 2541) ทปี่ รกึ ษา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและส่ิงแวดล้อม เลขาธิการคณะกรรมการการอุดมศึกษา อธิการบดีมหาวิทยาลัย เทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ปัจจุบันดำรงตำแหน่งนายกสภา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา และกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ ในคณะกรรรมการบริหารสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำและ การเกษตร ซในง่ึ สถ่วอื นเปขน็ อชงาเรยื่อขงอบกขาอรศงรึกะษบาบกทาำรศอกึยษ่างามไราจโดึงยจตะดลึงอเดอเขาา้เกมษาตไดร้ กร ผมมองว่าโจทย์การศึกษาไทยจะเปลี่ยน 1,200,000 ตอนนี้คนเกิดปีละ 900,000 โรงเรียนมันจะเริ่มร้าง ไป เม่ือก ่อนเรามองก ลมุ่ คนวัยเรียนป ระถม วทิ ยาลัยจะเร่ิมรา้ ง โครงสรา้ งพ ืน้ ฐ านทางการศ ึกษาท ีเ่ ราว างไว้ เรา ศึกษา มัธยมศึกษา สายอาชีวศึกษา วางไวเ้ พอ่ื Age-group ตอ้ งหาวธิ ีเอา Non Age-group เขา้ ม าใช้ มหาวิทยาลัย แล้วจึงออกไปทำงาน แต่สิ่ง โครงสร้างพ้นื ฐ านใหไ้ ด้ ที่เราลืมไปก็คือว่าเวลาน้ีงานมันเปลี่ยนเร็ว เรากำลังพูดถึงการเรียนตลอดชีวิต มันจะต้องมีระบบการ มาก คนออกไปทำงานต้ังแต่อายุระหว่าง เรียนท ่ีหลากหลายเพราะค นม ันอยูค่ นละสถานที่ค นละอาชีพ ผมข อ 15-22 ปี แล้วตอ้ งท ำงานไปอกี 40 ปี แลว้ ใช้คำวา่ Education on Demand คือค ุณต ้องส ามารถเลอื กเรยี นได้ ถามว่าเวลา 40 กว่าปีในการทำงาน การ ดว้ ยว ธิ ที ค่ี ณุ ต อ้ งการ เวลาท ต่ี อ้ งการ เวลาท วี่ า่ ง การศ กึ ษาต อ้ งไปห า ศึกษาดำรงตนอ ยู่ตรงไหนในช่วงเวลาน้ี ผม เขา ไมใ่ ชเ่ ขาม าห าก ารศ กึ ษา จะใชร้ ะบบข นึ้ อ นิ เทอรเ์ นต็ หรอื บ ทเรยี น คิดว่าต่อไปนี้โจทย์การศึกษาจะเป็น Non ท่ไี ปกบั ซ ดี ี หรอื จ ะเปน็ แบบ Interactive กจ็ ะเปน็ ระบบท่ี Learning Age-group มากกวา่ Age-group on Demand ส่วนจะเรียนท่ีไหนก็ต้องว่ากัน แบบหนึ่งก็เรียนด้วย Non Age-group คือคนวัยทำงาน ตัวเองได้ แบบหน่ึงก็ต้องการการพัฒนาทักษะใหม่ เช่นการเข้าถึง มปี ระมาณ 40 ล้านค น เราไม่เคยให้ความ เทคโนโลยีเพอื่ การศ ึกษา สนใจก บั ค น 40 ลา้ นค น ผมเปรยี บเทยี บก าร ตอนนผี้ มคดิ ว ่าอ ะไรเปน็ เงื่อนไขของก ารศึกษา การศกึ ษาใน ศกึ ษาเปน็ ท อ่ น ำ้ เราด แู ลแตน่ ำ้ ในท อ่ เราไมไ่ ด้ ความห มายกวา้ ง ผมม องวา่ รฐั ไมต่ อ้ งท ำเองท ง้ั หมด รฐั ต อ้ งด งึ เอกชน ดูแลน้ำนอกท่อเลย น้ำที่อยู่นอกท่อเป็น เข้าม า รฐั ตอ้ งด งึ ผปู้ ระกอบก ารเข้ามา รฐั ต ้องให้ อบจ. อบต. ทำ รฐั น้ำที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมไทย สิ่ง ตอ้ งใหภ้ าคประชาส งั คมท ำ แล้วแ ตว่ า่ เราก ำลงั พ ดู ถึงค นก ลมุ่ ไหน ที่เรากำลังพูดกันว่าเราไม่สามารถแข่งขัน การศึกษาต้องออกไปหาผู้เรียน ไม่ใช่ผู้เรียนมาหาการ กบั เขาได้ กเ็ พราะค ณุ ภาพแ รงงานข องเราต ำ่ ศึกษา โดยผ่านเคร่ืองไม้เครื่องมือทางเทคโนโลยีที่มีอยู่มากมาย ซึ่งในต่างประเทศเขาดูแลน้ำนอกท่อตลอด มหาวิทยาลยั ก็อาจจะเปิด 7 วนั 24 ชม. เพราะม ลี กู ค้าทตี่ อ้ งการ เวลา ระบบของเขาจะป้อนการศึกษาให้ เรียนอีก 40 ล้านคน ซ่ึงเป็นคนทำงาน การเรียนไม่ใช่แค่เพียงไป คนนอกระบบการศ ึกษาต ลอดเวลา โรงเรยี น แตเ่ป็นการเรียนรตู้ ลอดชวี ติ ก ารท ำงานอ กี 40 ปี นับจ าก แล้วต่อไปคนท่ีเป็นน้ำในท่อจะ วัย 15 ปีของเขา เราล ืมคน 40 ล้านคนไปห มด อยา่ ลมื วา่ เกษตรกร น้อยลง เมื่อสัก 10 ปีที่แล้ว คนเกิดปีละ ก็เปน็ 1 ใน 40 ล้านคนน้ี 39 :
พชิ ิต เกยี รตสิ มพ ร เกษตรกรผู้ปลูกข้าวตำบลสวนแตง อำเภอเมือง จังหวัด สุพรรณบุรี ได้รับคัดเลือกจากสำนักงานเกษตรจังหวัด สพุ รรณบรุ ี ใหเ้ ปน็ ช าวนาต น้ แบบก ารล ดต น้ ทนุ ก ารผ ลติ ข า้ ว (ครูติดแผ่นดิน) ซึ่งประสบความสำเร็จในการใช้ปุ๋ยเพ่ือลด ตน้ ทนุ การผ ลติ ม าน านกวา่ 5 ปี แในลฐ้วาชนีวะิตเกคษุณตดรกีขร้ึนยหคุรใอื หไมม่่ วถิ ีก ารทำนาข องคุณเปลยี่ นไปอ ย่างไร ผมเร่มิ ทำนาตงั้ แตอ่ ายุประมาณ 21 ปี พ่อแมแ่ บง่ มรดกให้ ชว่ งแ รก โตข น้ึ ม า คลา้ ยๆ วา่ ม นั ไมโ่ ปรง่ ม นั เปน็ ท สี่ ะสม ก็ทำตามแบบที่พ่อแม่พ่ีน้องเขาทำกันมา ทำแบบเคมีมาตลอด ของโรคและแมลง และก็ทำให้ข้าวไม่แตกกอ ทำอย่างไร ลงทุนอย่างไรให้ได้ผลผลิตมากท่ีสุด...เข้าใจแบบน้ัน เราเลยล ดอตั ราลงจ าก 4 ถังเปน็ เหลอื 2 ถัง จนเม่ือได้พบกับ ดร.ประทีบ วีระพัฒนนิรันดร์ กับ ดร.ทัศนีย์ ถ้าถามว่าเรามีช่องว่างกับนักวิชาการ อัตตะนันทน์ มาแนะนำชาวบ้านละแวกน้ี ว่าทางรอดของชาวนา ไหม...กม็ บี า้ ง ถา้ น กั ว ชิ าการเขา้ ม าจ ะจ ำกดั เลย ไม่ได้อยู่ที่ผลผลิตสูงแต่อยู่ท่ีทำอย่างไรก็แล้วแต่ให้ต้นทุนต่ำแล้ว วา่ เทา่ น น้ี ะ แบบน สี้ ิ ตอ้ งอ ยา่ งน ี้ เดมิ ทชี าวบ า้ น ได้ก ำไร นั่นแหละเราถึงจ ะอยู่รอดได้ กท็ ำไมไ่ ด้ แตก่ ไ็ มไ่ ดถ้ งึ ก บั ข ดั แ ยง้ จ นเกนิ ไป แต่ จากท ่ีไม่เคยรู้เร่ืองด นิ เรอ่ื งแมลง เรอื่ งสารเคมี เมื่อมโี อกาส มีโต้เถยี งก นั บ า้ ง เขา้ ไปอ บรมก ไ็ ดเ้ รยี นรเู้ รอ่ื งป ยุ๋ วา่ ในด นิ ข องเราม ธี าตอุ าหารอ ะไรบ า้ ง บางคร้ังมันต้องดูตัวชาวบ้านว่าพร้อม ไมจ่ ำเปน็ ต อ้ งใสป่ ยุ๋ ต ามค วามเคยชนิ อ ยา่ งท เี่ ราใสก่ นั ม า เปน็ การเอา ทจ่ี ะเปลย่ี นห รอื เปลา่ แตช่ าวบ า้ นท นี่ ส่ี ว่ นใหญ่ ดนิ ข้ึนม าด มู าว เิ คราะห์ว่ามธี าตุอ าหารม ากนอ้ ยเท่าไร จะเป็นค นส งู อายุท้ังน ั้น คนร่นุ ใหมจ่ ะนอ้ ย คน จากน น้ั ท างน กั วชิ าการม าท ำโครงการ โดยใหน้ ำท น่ี าม าทด ลอ ง รุ่นใหม่ไปเรียนม าแลว้ ส่วนมากท ำงานท ่ีอื่น ก็ เราก ค็ ดิ ว า่ ถ า้ จ ะท ดลองก ต็ อ้ งล งทนุ ...ก็เลยล งทนุ เขาใหท้ ำเปน็ แ ปล ง มแี ต่พ วกพ ่อแ มท่ ำไร่ทำน า คราวน ้ีพวกรุ่นเกา่ เลก็ ๆ ประมาณ 16 แปลง ทดลองปยุ๋ แต่ละส ตู ร เช่น ตั้งแต่ไมใ่ ส่เลย กเ็ปลีย่ นแปลงย าก คล้ายๆ ว่าเขาทำม าแ ลว้ กี่ ใส่ 5 กโิ ลกรมั ต อ่ แ ปลง หรอื ใส่ 10 กโิ ลกรมั ต อ่ แ ปลง เพอื่ ด วู า่ ผ ลผลติ สบิ ป จี ะใหม้ าเปลยี่ น...ไมไ่ ดห้ รอก คนรนุ่ ใหมไ่ ป มนั จะต่างกนั แค่ไหน บอกค นรุ่นเก่า บอกไปเขากไ็มค่ อ่ ยฟ ัง ผมเริ่มเปลี่ยนวิธีการทำนาแบบเดิมๆ ปี 2549 ผลผลิต ผมม ีลกู 3 คน คนโตอ ายุ 18 ถ้าเขามี ท กุ วนั น กี้ อ็ ยปู่ ระมาณ 1 ตนั ต อ่ ไร่ ดา้ นก ารล งทนุ ต อ่ ไร่ เมอื่ ช ว่ งก อ่ นป ี เวลาว่างผมจะชวนลงนาตลอด บางอย่างทำ 2548 เราลงทุนอยู่ทป่ี ระมาณ 4,000 บาทต ่อไร่ ตอนน ัน้ ตน้ ทุนย ัง คนเดียวมันไม่ทันจะได้ช่วยกันทำ ลูกๆ ของ ไมส่ งู เทา่ ไรน ะ แตพ่ อเราเปลยี่ นแปลงก ารผ ลติ ตน้ ทนุ เหลอื ป ระมาณ ผมทำนาเป็นหมดแต่ถ้าปล่อยให้ทำคนเดียว แค่ 2,000 กวา่ บาท ลดล งมาแตผ่ ลผลติ ก ม็ ากข ้นึ ก็คงไม่รอดเหมือนกัน ผมก็เฝ้ามองว่าลูก ทุกอย่างเราเปลี่ยนหมด จากเดิมฟางข้าวท่ีเราได้มาผม ค นไหนม แี ววม คี วามส นใจท จี่ ะเปน็ เกษตรกร ก็ เหน็ เปน็ ข ยะก เ็ ผาท งิ้ ห มดเลย เพราะม นั รกเกะกะในก ารท ำน าครงั้ ต อ่ มีเจ้าคนกลางที่รู้สึกว่าสนใจเร่ืองไร่เรื่องนาอยู่ ไป กเ็ผาท ้ิงอ ยา่ งเดยี ว จากเดิมท ำ 3 ฤดตู ่อป กี จ็ ะต อ้ งเผาฟ างท งิ้ เลย ก็จะเอาคนน้ีมาสานต่อ ส่วนคนโตหรือว่า แตพ่ อม าต อนน เ้ี ราก ร็ วู้ า่ ฟ างก ม็ ปี ระโยชน์ มนั ม ธี าตอุ าหารท เี่ ราใสล่ ง ค นเล็กจะเรยี นกป็ ลอ่ ยเขาไป เรากม็ องแ ลว้ วา่ ไป ปุ๋ยท ่ีอยใู่ นนาเรากม็ ที ต่ี ิดอ ยู่กบั ฟ าง เราก ็เอาฟ างตัวน มี้ าห มกั ให้ ใครจ ะม าต อ่ อ าชพี จ ากเรา เจา้ ค นกลางไมช่ อบ กลายเป็นปุ๋ยอกี พอรเู้ รอื่ งฟางข า้ วแ ล้วก ม็ าเรอ่ื งเมล็ดพ ันธ์ุ เราก็รวู้ ่า เรยี น ชอบล งไรล่ งนามากกว่า จากเดิมท่เีราใสอ่ ตั รา 40 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่ เขาก แ็ นะนำใหเ้รารู้วา่ เมือ่ เราใส่ 40 กิโลกรมั มนั เกดิ ค วามหนาแ นน่ แล้วพ อห นาแ นน่ พอข า้ ว : 40
พรศลิ ป์ พชั ร นิ ทร์ต นะก ุล ประธานคณะกรรมการธุรกิจเกษตรและอาหาร สภาหอการค้า แห่งประเทศไทย เคยดูแลงานท่ีเกี่ยวกับกฎระเบียบ การค้าระหว่างประเทศ ปัจจุบันเป็นรองประธานกรรมการ หอการค้าไทย นายกสมาคมผู้ผลิตอาหารสัตว์ไทย และเป็น ประธาน AEC Prompt หน่วยงานสร้างความพร้อมให้กับ ผ ปู้ ระกอบการ SMEs ในก ารเป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนใน ปี 2558 มภอาคงเเกหน็ษปตญัรอหยาา่ ในงไเชรงิ แเศลระภษาฐคกกิจารสเงักคษมตรแตล้อะกงาปรรเับมเือปงลท่ียสี่ นง่อผะไลรต่อ ปัจจบุ ัน เรามพี ้ืนทีก่ ารเกษตร 135 ลา้ นไร่ 58 ล้าน ถ้าเราน่ังเฉยๆ กห็ มดส ทิ ธ์ิ ไร่เป็นพ้ืนที่ข้าว ขณะที่ 20 เปอร์เซ็นต์เป็นพื้นที่ เทคโนโลยจี ะเป็นต ัวเสรมิ ส ำคัญทำให้มนั เกิดข้นึ จ ริง ชลประทานท่ีไม่สมบูรณ์ด้วยนะ ในสภาพปัจจุบัน ก่อนอื่นเลยผมมองว่าจะต้องเกิดการกระจายทรัพยากร แบบนี้ด้วยแรงกดดันของพืชพลังงาน ถามว่าวันน้ี ที่ดนิ ก อ่ น ไมใ่ ชค่ นละ 50 ไรด่ ว้ ยนะ มนั ต ้องรวมเป็นนาผืนใหญ่ 135 ล้านไร่กับมิติใหม่ของพลังงานทดแทน 5,000 ไร่ มี 100 ครอบครวั อ ยใู่ นน น้ั จะรวมเปน็ บ รษิ ทั ก ไ็ ด้ ตอ้ งค ดิ กับกระแสความมั่นคงทางอาหาร ผมยืนยันว่า แล้วค รบั 5 ปตี ้องเกิด ถา้ เปน็ แ บบท ผี่ มเล่า จักรก ลก เ็ขา้ การกเู้ งิน ประเทศไทยต ้องเปล่ียน ก็เกิดขึ้น วันน้ีท่ีเขาด้ินรนกันอยู่เขาจ้างรถมาไถ ไม่เป็นระบบ ด้วยพ ้ืนทก่ี ารเกษตรเทา่ น ้ี เราต ้องม าแ บง่ ให้ การจ ัดการน ้ำเขาก็ท ำก นั เองไม่ได้ ชัดเจนว่าพื้นที่ท้ังหมดนี้เราจะทำอะไรกันบ้าง...ให้ เวลาเราพ ดู ถ งึ ม าตรฐานม นั ก ม็ โี จทย์ อะไรค อื ม าตรฐาน เรา ชัดเจน เรอื่ งแรกเลย การบ ริหารป ระเทศคุณต อ้ งมา ตอ้ งไปด โู ลกว า่ เขาท ำอ ะไร มาตรฐานส ากลค อื อ ะไร ทนี ม้ี าตรฐาน พดู ต้องหารือ เอาย างพาราไหม เอาปาลม์ ไหม ตอ้ ง การพ ฒั นาย งั ต า่ งก นั ม าก ฝรงั่ เปน็ ค นเขยี นอ ยแู่ ลว้ เขยี นม าแ ลว้ เรา เลือกได้แลว้ ตอ้ งเลือกอ ยา่ งชาญฉลาดด ้วยนะ ต้อง ทำได้หรือเปลา่ เราบ อกเราไม่เอา ถา้ ไม่เอากอ็ ยา่ ไปค า้ ก บั เขา ก็ สมดุลระหว่างความม่ันคงพลังงานกับความม่ันคง ตอบงา่ ยๆ ในอ ดตี เราก ร็ บั เขาม าต ลอด วนั น เ้ี รารบั อ ยเู่ รอื่ ยๆ แลว้ อาหาร เวลานี้เราผลิตพลังงานไม่ได้...ต้องนำเข้า เราจะไหวไหมในรุ่นต ่อไป...ไม่ได้ เพราะภาพท ่ีปรากฏ ผมใชค้ ำว่า เราทำไม่ได้ท้ังหมด เอาสัก 20 เปอร์เซ็นต์เป็น One World One Law One Market โลกาภ วิ ตั น ค์ อื ท กุ อ ยา่ งเทา่ ก นั อยา่ งไร อาหารเราจ ะเอาอ ะไรน อกจากขา้ ว ผกั ผลไม้ ผมจ ำกดั ค วามแ คน่ ้ี เพราะท กุ ค นเปน็ เพอ่ื นบ า้ นเปดิ ป ระตกู นั ห มด พืน้ ทต่ี ้องมาแบ่งใหช้ ดั เจนได้แล้ว ด้วยทรพั ยากรน ้ำ แลว้ ค ณุ แ ตง่ ต วั ส กปรกเขา้ บ า้ นเขาไดไ้ หม...ไมไ่ ด้ เขาแ ตง่ ต วั ส ะอาด ท มี่ อี ยู่ โอเคถ ้าเราเลอื กข ้าว แล้วมันจ ะเช่อื มโยงกบั แลว้ ค ณุ จะป ฏเิ สธไม่ให้เขาเขา้ บา้ นไดห้ รอื อุตสาหกรรมต่อเนื่องได้อย่างไร แล้วก็มาถึงการ ผมอยากฝากอีกอย่าง การใช้เทคโนโลยีภายใต้เงื่อนไข แขง่ ขันเร่อื งมาตรฐานหรืออะไรก็แลว้ แ ต่ ทรพั ยากรท จี่ ำกดั มนั ย งั ไมเ่ พยี งพ อต อ่ ก ารแ ขง่ ขนั น ะค รบั มนั ไมไ่ ด้ แต่ท้ังหมดมันเป็นเร่ืองการแบ่งทรัพยากรท่ี ทำให้เราดีข้นึ โอเค...ทกุ คน Green-eco กนั ถา้ เราม องไปให้ไกล มีอยู่ให้สมดุล สุดท้ายการผลิตก็จะเริ่มต้น ต่างคน ในฐ านะป ระเทศไทย ถา้ จ ะแขง่ ผ มก ็ต ้องบ อกว่า Beyond Green ต่างผลิตก็ไม่ได้อีก ต้องช่วยเหลือกันและต้องได้ เราต้องคิดตรงนี้ เวลาเราจะไปในโลกที่มีการแข่งขันกัน พวก มาตรฐานท้ังหมด ได้ความยั่งยืนต่อสิ่งแวดล้อม สิ่งแวดล้อมมันจะเข้ามาสมทบมากำหนดเงื่อนไขในการแข่งขัน ไดค้ วามป ลอดภยั ท างอ าหาร อาหาร GM(Genetically เราต้องทำให้เก่งกว่าคนอื่น สมมุติเขาทำเขียวแบบนี้คุณต้องทำ Modified) ต้องเข้ามา ปฏิเสธต่อไปไม่ได้แล้ว เรา เขียวกว่าเขา เทคโนโลยีต้องทำให้ดีกว่าไม่ใช่เสมอ ต่อไปถ้าถาม ตอ้ งพ ง่ึ พาเทคโนโลยเี พราะท รพั ยากรเราน อ้ ยล ง แต่ ผมเราต้อง Beyond Green ไม่ใช่กรีนเฉยๆ ถ้าคุณกรีนเฉยๆ เราต อ้ งการป ระสทิ ธภิ าพท สี่ งู ไดม้ าตรฐานส ากล เรา คุณก ็เหมือนคนอ ่ืน หนีไม่พ้นหรอกครับ ภาพมันจะปรากฏชัดเจนมาก 41 :
Global Warming ดสถร.าภบรนัณสี าธรนสภนรเรทคศภทวรินัพยากรนำ้ และการเกษตร (องค์การมหาชน) และดินถล่ม การคาดการณ์สภาพอากาศระยะยาว และ การเช่ือมโยงการบริหารโครงสร้างน้ำ เป็นเทคโนโลยี อันดับต้นๆ ที่ประเทศไทยยังขาดและจำเป็นต้องขอรับ เดย๋ี วทว่ มเดย๋ี วแลง้ … การถ า่ ยทอดเทคโนโลยจี ากต า่ งป ระเทศท ง้ั ด า้ นอ งคค์ วามรู้ มเี ทคโนโลยอี ะไรจะชว่ ยรบั มอื ? และการสร้างบุคลากร ซึ่งเทคโนโลยีท้ังสามด้านน้ีจะช่วย เพ่ิมประสิทธิภาพการบริหารจัดการอุปทานน้ำในระดับ มหภาค (Macro) เชน่ ระบบต รวจจ บั แ ละต ดิ ตามภ ยั น ำ้ ท ว่ ม สจาถกากนากราเปรณลยี่ ์นน้ำแทปี่ลเปงลภ่ียูมนอิ ไาปก: าผศลกระทบ และดินถล่มทำให้เราคาดการณ์และเตือนภัยได้ล่วงหน้า 3-7 วันว่าจะเกิดภัยน้ำท่วมหรือดินถล่มที่ไหน จะได้ ปี 2554 ประเทศไทยย่างเขา้ ส ู่หน้าฝ นต ง้ั แต่กลาง เตรียมการอพยพให้ทันท่วงที และเตรียมรับสัญญาณ เดอื นม ีนาคม ใครจะคาดค ิดว่าพ อส ิน้ เดอื นมีนาคมภ าคใต้ ขอ้ มลู ด าวเทยี มเพอ่ื ต ดิ ตามแ ละป ระเมนิ ค วามเสยี ห ายจ าก จะมีฝนตกหนักหลงฤดูจนน้ำท่วมใหญ่ เพียงต้นเดือน อทุ กภยั แ ละด นิ ถ ลม่ การค าดก ารณส์ ภาพอ ากาศระยะย าว สิงหาคมเข่ือนภูมิพลและเข่ือนสิริกิต์ิมีปริมาณน้ำไหลลง ช่วยให้ทราบว่า ฤดูฝนจะมาเร็วหรือช้า และจะเกิดฝนทิ้ง อ่างสะสมต้ังแต่ต้นปีสูงสุดเป็นประวัติการณ์ นับตั้งแต่มี ช่วงหรือไม่ เป็นประโยชน์ต่อการบริหารเขื่อนเพื่อกักเก็บ การก อ่ สรา้ งเขอ่ื น ในข ณะท ป่ี ี 2553 เกดิ ส ภาวะฝ นแ ลง้ ใน น้ำและการวางแผนการเพาะปลูกหรือการเก็บเกี่ยว ส่วน ช่วงฤ ดรู้อน และฤ ดฝู นม าชา้ ก ว่าปกติ ทงั้ เขอ่ื นภูมพิ ลแ ละ การเชอื่ มโยงก ารบ รหิ ารโครงสรา้ งน ำ้ ช ว่ ยใหม้ คี วามย ดื หยนุ่ เข่ือนสิริกิต์ิมีน้ำไหลลงอ่างน้อยมากและพร่องน้ำไปใช้จน สงู ข นึ้ ในก ารบ รหิ ารจ ดั การ เชน่ การส รา้ งเครอื ข า่ ยอ า่ งเกบ็ เกอื บห มดอ า่ ง พนี่ อ้ งเกษตรกรไดร้ บั ผ ลกระท บจ ากภ ยั แ ลง้ นำ้ (อา่ งพ วง) ผนั น ำ้ จ ากอ า่ งท มี่ ปี รมิ าณน ำ้ ม าก มาส อู่ า่ งท ่ี อย่างหนกั สถานการณ์ต ่างกับปีน้ีโดยสิน้ เชงิ มปี รมิ าณน ำ้ น อ้ ยก วา่ กจ็ ะช ว่ ยล ดค วามเสย่ี งน ำ้ ท ว่ มส ำหรบั ตัวอย่างข้างต้นแสดงถึงสภาพอากาศโดยเฉพาะ อา่ งท มี่ ปี รมิ าณน ำ้ ม าก และช ว่ ยแ กภ้ ยั แ ลง้ แ กพ่ น้ื ทที่ า้ ยอ า่ ง สภาพฝนมีความแปรปรวนสูงข้ึนเม่ือเทียบกับในอดีต ทั้ง ท่มี ปี รมิ าณน ้ำน ้อย เป็นตน้ ชว่ งเวลา ปรมิ าณ และพืน้ ที่ที่ตก เช่น ฤดูฝนในบางป ีมา สว่ นเทคโนโลยที เี่ ราม คี วามพ รอ้ มในก ารพ ฒั นาแ ละ เรว็ ในบ างป ลี า่ ชา้ ฝนก ระจกุ ต วั ม ากข นึ้ บางค รง้ั ฝ นต กเหนอื ประยุกต์ใช้เองในประเทศ เพ่ือบริหารจัดการน้ำในระดับ เขื่อน บางคร้ังตกท้ายเข่ือน น่ีเองคือผลกระทบของการ จุลภาค (Micro) ไดแ้ ก่ เทคโนโลยกี ารจัดการท รพั ยากรน ้ำ เปลย่ี นแปลงภ ูมอิ ากาศ (Climate Change) หลายพืน้ ท่ี ระดับชุมชน ซ่ึงมุ่งเน้นการนำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประสบท ้ังภัยน ำ้ ท ่วมและนำ้ แลง้ ในพ้ืนทเ่ี ดียวกัน บางคร้งั สมยั ใหมม่ าผ นวกเขา้ ก บั ก ารใชภ้ มู ปิ ัญญาท ้องถ ่นิ และก าร ในป เี ดยี วกนั ดงั น นั้ ส ถติ แิ ละค า่ เฉลยี่ ไมส่ ามารถใชว้ เิ คราะห์ น้อมนำแนวพระราชดำริ มาวิเคราะห์ปัญหาและวางแผน สถานการณ์ไดอ้ กี ต อ่ ไป เพราะก ารเปลีย่ นแปลงส ภาพภ มู ิ จัดการแก้ปัญหาน้ำของชุมชนอย่างเป็นรูปธรรม โดยยึด อากาศก็คือการท่ีส่ิงต่างๆ ไม่เป็นไปตาม ‘ปกติ’ และใน การพ่ึงตนเองของชุมชนเป็นหลัก ตัวอย่างเช่น การใช้ อนาคตแ นวโน้มความแ ปรปรวนจ ะยิ่งสูงขึน้ แผนทภ่ี าพถา่ ยจ ากด าวเทยี มเพอ่ื ส ำรวจพ น้ื ทเี่ หมาะส มใน วิกฤติหรือโอกาส? การพ ฒั นาเปน็ แ หลง่ น ำ้ และก ารป รบั ป ฏทิ นิ เพาะป ลกู เพอ่ื ประเทศไทยถือเปน็ หน่ึงในก ลมุ่ ป ระเทศท่ีได้รับผล ควบคุมก ารผ ลิตใหเ้ หมาะส มกบั ปรมิ าณน้ำท ม่ี ี เปน็ ต้น กระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศน้อยท่ีสุด ซึ่งถ้ามี ในด า้ นก ารบ รหิ ารจ ดั การอ ปุ สงคน์ ำ้ เทคโนโลยี 4R การใช้เทคโนโลยีและการบริหารจัดการที่ดีเพ่ือลดความ ไดแ้ ก่ การล ด (Reduce) การใชซ้ ำ้ (Reuse) การนำก ลบั ม า เสยี่ งแ ละผ ลกระท บจ ากภ ยั พ บิ ตั ิ เราจ ะม คี วามม นั่ คงด า้ นน ำ้ ใชใ้ หม่ (Recycle) และก ารซอ่ มบ ำรงุ (Repair) เป็นห วั ใจ และได้เปรียบในการแข่งขันกับประเทศเพ่ือนบ้าน เพราะ ในก ารเพม่ิ ประสทิ ธิภาพการใชน้ ้ำของท กุ ภ าคส่วน ภาคก ารผ ลติ ต า่ งๆ จำเปน็ ต อ้ งใชน้ ำ้ ท ง้ั ส น้ิ ยกต วั อยา่ งเชน่ กล่าวโดยสรุปคือ เทคโนโลยีที่เราต้องการท้ังด้าน ปี 2553 ไทยยังรกั ษาแ ชมป์ส ง่ ออกข า้ วอนั ดับ 1 ของโลก การจัดการอุปทานน้ำหรืออุปสงค์น้ำมีเป้าหมายหลักคือ ไวไ้ ด้ ในข ณะท ่ีคู่แข่งหลกั เชน่ อ ินเดียประสบป ัญหาภัยแลง้ เพ่ิมความม่ันคงด้านต้นทุนน้ำ สร้างความยืดหยุ่นในการ รุนแรงจนต้องงดส่งออกช่ัวคราว และประเทศอื่นๆ เช่น จัดการภายใต้ทุกสถานการณ์ ลดความเสียหายจากภัย บังคลาเทศ ศรีลังกา และฟิลิปปินส์จำเป็นต้องซ้ือข้าว พบิ ตั ิ เพม่ิ ป ระสทิ ธภิ าพก ารใชน้ ำ้ และท ส่ี ำคญั ในก ารนำไป เพ่ิมขึ้นเพื่อชดเชยการขาดแคลนในประเทศจากวิกฤติภัย ใชง้ านค อื ทกุ ภ าคส ว่ นต อ้ งม สี ว่ นรว่ มในก ารจ ดั การ เพอื่ ให้ แลง้ แ ละนำ้ ทว่ ม ‘เทคโนโลยี’ เป็นอาวุธที่มีประสิทธิภาพสำหรับการรับมือ เราต ้องการเทคโนโลยอี ะไรม าช่วยบรหิ ารจ ัดการน ำ้ ? ภัยทั้งน้ำท่วมและน้ำแล้ง และเป็นเคร่ืองมือในการสร้าง เทคโนโลยีระบบตรวจจับและติดตามภัยน้ำท่วม องคค์ วามรู้และบ ุคลากร : 42
ประวัติศาสตร์ฉบับย่อของเกษตรกรไทย Thai point สังกัดภาควิชาพืชไร่นา คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ แต่ [text] กองบรรณาธกิ าร อาจารยป์ ารชิ าติ พรมโชติ ไมไ่ ดส้ นใจแตเ่ ฉพาะพ ชื ไรน่ าเทา่ นนั้ เธอย งั ส นใจ [photo] อนุช ยนตมตุ ิ วถิ ชี วี ติ ข องเกษตรกรด ว้ ย นค่ี อื เรอื่ งราวข องเกษตรกรไทยจ ากอ ดตี จ นถงึ ปัจจบุ นั ในกระดาษหนา้ เดยี ว 01 ถ้าเรามองย้อนตั้งแต่สมัยสุโขทัยมาถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น สง่ิ ท เ่ี รารบั ม าค อื เทคโนโลยที มี่ าจ ากก ารต ดิ ตอ่ ค า้ ขายก บั บ คุ คลภ ายนอก แตเ่ ดมิ เราป ลกู ข า้ วในท ล่ี มุ่ ตอ่ ม าเราส ามารถป ลกู บ นท ดี่ อน จากท เ่ี ราป ลกู ข า้ วน าหวา่ น กส็ ามารถป ลกู ข า้ วน าดำ มรี ะบบก ารจ ดั การก ารช ลประทาน เมอื่ พ อ่ คา้ เขา้ ม าก ็ มคี วามต อ้ งการข ้าวมากข้ึน จึงม กี ารข ยายพ ้ืนทีป่ ลกู ข้าวเพอื่ เพมิ่ ผลผลติ จุดเปล่ียนท่ีสอง เม่ือเกิดการค้าขาย จึงเกิดสถาบันการเงิน มันก็ ทำให้เกิดธนาคารเพ่ือการเกษตรข้ึน ธนาคารพาณิชย์เกิดข้ึน ต้ังแต่สมัย ใ น ส่ ว น ข อ ง เ ก ษ ต ร ก ร ก ลุ่ ม ที่ 0 4อยธุ ยาท เ่ี นน้ ก ารค า้ ขายเนน้ ก ารผ ลติ มนั ไปก ระทบก บั ส ถาบนั ก ารเงนิ ท ต่ี อ้ ง ตง้ั ข น้ึ ไปก ระทบก ารข ยายก ารผ ลติ ท ตี่ อ้ งเพม่ิ ข นึ้ ไปก ระทบก ารข ายพ น้ื ทก่ี าร ช ว่ ยเหลอื ตัวเองได้ ดิฉนั ก ข็ อแ บง่ ออกเป็น เพาะป ลกู มนั จ งึ เกย่ี วขอ้ งก บั ก ารแ ผว้ ถ างป า่ อ กี แตม่ มุ ด กี ค็ อื จ ากจ ดุ น นั้ ท ำให้ 2 กลุ่มอีก กลุ่มที่ทำฟาร์มแบบ Sustain เราข น้ึ ส ู่การเป็นผ้สู ง่ ออกอ นั ดับ 1 ของโลก คือเน้นการใช้ทรัพยากรในฟาร์ม แม้จะ 02 ใช้สารเคมีบ้าง แต่เน้นทำเอง เขาก็อยู่ได้ การเขา้ ส ปู่ ระชาคมเศรษฐกจิ อ าเซยี นท ก่ี ำลงั จ ะเกดิ ข นึ้ ในป ี 2558 คำถาม สามารถควบคุมต้นทุนการผลิตได้ ขณะท่ี ก็คือเม่ือเป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ภาคการเกษตรของเราจะมีการ อกี กลุ่มฉ ีกแ หวกแนวไปเลย เปน็ เกษตรกร เปลี่ยนแปลงอะไรหรือไม่ น่ีคือคำถาม เม่ือมีการเคล่ือนย้ายคนจากหลายๆ ท่ีผลิตส ินคา้ คณุ ภาพดี เกษตรอินทรยี ์ เขา ประเทศเข้ามา แน่นอนมันย่อมนำเอาวัฒนธรรมหรือเทคโนโลยีการเกษตร อยู่ไดเ้พราะเขารวมกล่มุ ในก ลุม่ จ ะม คี นท ่ี เขา้ ม า ช่วยจ ดั การธ รุ กจิ การเกษตร แล้วเกษตรกร แต่ถ้าเรามองย อ้ นไปในอดีตการแลกเปลี่ยนในลักษณะน้ีมนั นำไปสู่ ภายในกลุ่มก็ผลิตให้ได้ตามความต้องการ การค รอบค รองก จิ การข องช าวตา่ งช าตมิ ากข น้ึ จะเหน็ ว า่ ในอ ดตี เมอ่ื ช าวจ นี ของต ลาด ขอ้ จ ำกดั ข องเกษตรกรก ลมุ่ น ค้ี อื ชาวย ุโรปเข้าม า เกดิ ธรุ กจิ ท างการเกษตรข ึ้นแ ตธ่ รุ กิจเหลา่ น ้ไีม่ได้อ ยู่ภายใต้ เขามีข้อจำกัดในการจัดการธุรกิจ ก็ต้องมี ความเป็นเจ้าของของคนไทยเลย ทีน้ีมองไปในอนาคตถ้าเกิดมีการยอมให้ คนชว่ ยเขา้ ไปจดั การการต ลาด มีการใช้พ้ืนที่การผลิตระหว่างอาเซียน แล้วต่อไปพ้ืนท่ีการเกษตรของไทย ความหวังของภาคเกษตรกรไทยใน 05จะย งั อ ยใู่ นม อื คนไทยไหม ซงึ่ ก เ็ กยี่ วก บั ก ฎหมายแ ละน โยบายข องรฐั ด ว้ ยซ ง่ึ เขาก็ท ำกันอยู่ แต่ถามวา่ การปกปอ้ งในเชิงนติ นิ ัยมนั โอเค แต่ในเชิงพ ฤตนิ ัย อนาคต ดิฉันคิดว่าน่าจะเกิดเจเนอเรชั่น ทำได้หรือเปลา่ ใหม่ของภาคเกษตร มีพื้นฐานการ 03 ศึกษา มีเทคโนโลยี ซึ่งไม่ได้หมายความ จากการลงพ้ืนที่เข้าไปในชุมชน ดิฉันขอแบ่งกลุ่มอย่างกว้างของ ถึงเทคโนโลยีการผลิตอย่างเดียวนะ เกษตรกรเป็น 2 กลมุ่ คอื กลมุ่ เกษตรกรท ี่สามารถช ่วยเหลือต วั เองไดใ้ นระดบั เทคโนโลยีในการส่ือสาร การจัดการเรื่อง ทด่ี แี ละผ ลติ โดยใช้ทฤษฎใีหม่ กับ กลุ่มเกษตรกรทีย่ งั ค งผลติ บ นว ถิ เี ดมิ กลมุ่ ตลาด ตรงน น้ี า่ จ ะท ำใหเ้ กดิ เจเนอเรชนั่ ใหม่ แรกเขาจะเกาะกลุม่ กนั แ ล้วเรียนร้จู ากประสบการณข์ องเขาเอง ส่วนกลมุ่ ห ลงั ของภ าคก ารเกษตรได้ เหมอื นในป ระเทศท ี่ ส่ิงที่เขาเรียกร้องคือความช่วยเหลือท่ัวไป เช่น ราคา ทำอย่างไรจะมีรายได้ พัฒนาแล้ว คือคนท่ีไปทำเกษตรคือคนท่ี มากขึ้น ถ้าบอกว่าแล้วทำไมไม่นำข้อมูลจากเกษตรกรกลุ่มท่ีสามารถจัดการ มีความรักท่ีจะทำ มีความรู้ ถ้าไปคุยกับ ตนเองได้ในระดับที่ดีไปสู่กลุ่มเกษตรกรที่ยังคงดำเนินการผลิตบนวิถีแบบเก่า เกษตรยโุ รป ขอข้อมูลเขา เขาจะคยี ข์ อ้ มลู คำต อบอ าจอ ยทู่ วี่ ิถชี ีวติ แล้วปรินท์ออกมาให้เราเลย แต่เกษตรกร แม้ในหมู่บ้านนั้นจะมีเกษตรกรตัวอย่าง ประสบความสำเร็จ ลด ไทยแค่การบันทึกมันก็ยังไม่ถึงตรงนั้น ต้นทุนการผลิต แต่คนในหมู่บ้านก็ยังไม่ปฏิบัติตาม ถ้าเราเข้าไปในชุมชน เราต้องยอมรับข้อจำกัดเกษตรกรเราด้วย มันมีมิติท่ีซับซ้อนมากในการถ่ายทอดเทคโนโลยี ถ้าเรามองว่าเทคโนโลยี เกษตรกรในเจเนอเรชนั่ น ย้ี งั ไมไ่ ดร้ บั โอกาส ตวั น ดี้ ี เดนิ เขา้ ไปถ า่ ยทอดในช มุ ชน พอเราอ อกม าเขาก ล็ มื แ ลว้ การถ า่ ยทอด ทางการศึกษาอย่างนั้นเพื่อมาทำธุรกิจ เทคโนโลยลี งชมุ ชนมนั ย ากมาก ถ้าไม่สอดคลอ้ งกับต ัวเขา เขาจะไม่รบั การเกษตร 43 :
Cultural science สชุ าต อุดมโสภกิจ จกาะรเลวิจอื ัยกพทน้ื าฐางนไห-กนาดรว?ี จิ *ัยมงุ่ เปา้ ชว่ งก อ่ นค รสิ ตท์ ศวรรษ 2000 เจา้ ห นา้ ทภ่ี าครฐั ข องส หรฐั อเมรกิ าท ท่ี ำงานเกยี่ วก บั น โยบาย ด้านวิทยาศาสตร์ได้ส่ือสารคำพูด 4-5 คำกับสาธารณะ ได้แก่ การปรับกระบวนทัศน์ (Paradigm Shift) พนื้ ท่/ี สาขาเชิงย ุทธศาสตร์ (Strategic Areas) ลำดับค วามส ำคญั (Priorities) และขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ (National Competitiveness) โดยม แี นวคดิ ในก ารจ ดั ท ำน โยบายท จ่ี ะเปลย่ี นรปู แบบก ารจ ดั สรรท นุ วจิ ยั และพ ฒั นาด า้ น วทิ ยาศาสตรข์ องป ระเทศ ทง้ั น้ี มแี รงจ งู ใจทจ่ี ะส นบั สนนุ งานวจิ ยั ทส่ี อดคลอ้ งก บั แผนงานใหญๆ่ (Program) เช่น การสร้างค วามเข้มแขง็ ให้แก่เศรษฐกจิ การปรับปรุงสิ่งแวดล้อม เป็นต้น มากกว่าจะเป็นงานวิจัยรายโครงการ และน่ีคือมุมมองหรือความคิดเห็นของหลายๆ ฝ่าย ทม่ี ีตอ่ ประเด็นด ังก ล่าว มุมมองของนกั วิทยาศาสตร์ ประชาคมวิทยาศาสตร์ได้ตั้งคำถามต่อแนวคิด ขา้ งต้นห ลายข อ้ เช่น กระบวนท ัศน์นัน้ ‘ใหม’่ จรงิ ห รอื ? ใครเป็นผู้กำหนดและจัดลำดับความสำคัญของสาขา ยทุ ธศาสตร?์ นกั ว ทิ ยาศาสตร์ต อ้ งย อมเสยี ส ละก ารว จิ ยั พน้ื ฐ านที่เปน็ ไปตามค วาม ‘อยากร’ู้ มากแ คไ่ หน? นักวิทยาศาสตร์ได้แสดงความเห็นว่ามีการให้ ทุนวิจัยในสาขายุทธศาสตร์มาหลายปีแล้ว NSF เอง คว อนตมั ต้องใชเ้วลาพอสมควรก ่อนจะเตบิ โตไปส ่กู าร ก็ให้ทุนสำหรับโปรแกรมวิจัยร่วมระหว่างมหาวิทยาลัย ปฏวิ ตั ดิ า้ นก ารส อ่ื สาร หรอื ก ารค น้ พ บผ ลกึ เหลว (Liquid และอุตสาหกรรมมาโดยตลอด เพราะเห็นความสำคัญ Crystal) ของ Friedrich Reinitzer ตอ้ งใชเ้วลาร่วม 80 ในการถ่ายทอดเทคโนโลยีท่ีเก่ียวข้องกับอุตสาหกรรม ปกี วา่ จ ะน ำส กู่ ารพ ฒั นาเปน็ จ อแ อลซ ดี ที เ่ี ราใชก้ นั เกลอื่ น จากม หาวทิ ยาลยั ไปส กู่ ารใชง้ านอ ยา่ งแ ทจ้ รงิ โดยม อี ตั รา ในป จั จบุ ัน เปน็ ต้น การวจิ ยั พ ื้นฐานจ งึ เป็น ‘บอ่ น้ำ’ ท่ี ความสำเร็จสูงมาก นอกจากนี้ การทำวิจัยตามความ นำไปสู่การประยุกต์ใช้ ซ่ึงหากการวิจัยพื้นฐานหยุด ต้องการข องประเทศก็ไม่ใช่ของใหม่ สิ่งท น่ี ่าจ ะเป็นข อง ชะงักไปย่อมทำให้ ‘น้ำ’ แห้งเหือด และโอกาสในการ ใหมค่ อื การจ ำกดั งบป ระมาณว จิ ยั พ นื้ ฐ านในระดบั ห นงึ่ เกิดเทคโนโลยีใหม่ๆ พลอยลดน้อยลงไปด้วย รัฐจึง เพ่ือสนับสนุนการวิจัยที่ตอบสนองความต้องการของ ควรให้การสนับสนุนการวิจัยพื้นฐานและสนับสนุนการ ประเทศ ซึ่งสร้างความวิตกกังวลแก่นักวิทยาศาสตร์ ถ่ายทอดแนวความคิดและการค้นพบไปสู่การประยุกต์ ในระดับหนงึ่ เพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ มากกว่าการสนับสนุนการ วิจัยแบบมุ่งเป้าแต่เพียงอย่างเดียว แม้จะยอมรับว่าใน ผลกระท บของการวจิ ัยพ้ืนฐาน สภาพท่ีทรัพยากรของประเทศมีจำกัด การสนับสนุน นักวิทยาศาสตร์หลายกลุ่มได้ให้ทัศนะว่าการ การว จิ ยั แ บบม งุ่ เปา้ ยอ่ มม โี อกาสท จ่ี ะไดร้ บั ผ ลต อบแทน วิจัยพ้ืนฐานนำไปสู่การพัฒนาสังคมที่สำคัญหลายเรื่อง ดกี วา่ แตก่ ารส นบั สนนุ ก ารวจิ ยั ท ไี่ มต่ อ้ งม งุ่ เปา้ ไดร้ บั ก าร เช่น ความรู้พ้ืนฐานเก่ียวกับแก้ว แสง และกลศาสตร์ พิสูจนแ์ ลว้ วา่ เปน็ การล งทนุ ท ่ีดีไมแ่ พ้กนั : 44
เทคโนโลยี 2. นักวิทยาศาสตร์ นักเศรษฐศาสตร์ชั้นนำ Prof. Karle ให้ทัศนะว่าเทคโนโลยีคือ ผนู้ ำในว งการอ ตุ สาหกรรม และบ รรณาธกิ ารในว ารสาร วิทยาศาสตร์อุตสาหกรรม และเก่ียวข้องกับกิจกรรม วทิ ยาศาสตรช์ น้ั น ำ ไดช้ ว้ี า่ การบ รหิ ารก ารวจิ ยั แ บบม งุ่ เปา้ หลักๆ ได้แก่ การผลิต การขนส่ง และการสื่อสาร ของรัฐบาลเต็มไปด้วยความไม่แน่นอนและหลุมพราง อันท่ีจริงเทคโนโลยีมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับ รวมท งั้ อ าจส รา้ งค วามเสยี ห ายแ กว่ งการว ทิ ยาศาสตรไ์ ด้ ววิ ฒั นาการข องม นษุ ย์ ทง้ั ในเรอื่ งเครอ่ื งม อื เครอ่ื งน งุ่ ห ม่ รวมท ง้ั ต อ้ งไมล่ มื ว า่ วทิ ยาศาสตรก์ บั ส งั คมม วี วิ ฒั นาการ ไฟ ท่ีพักอาศัย และเคร่ืองยังชีพอ่ืนๆ วิทยาศาสตร์ รว่ มก ันมาโดยตลอด พ้ืนฐานเป็นส่วนสำคัญท่ีทำให้สังคมกับเทคโนโลยี 3. มีการสนับสนุนอย่างแข็งขันจากบุคคลและ มีวิวัฒนาการไปด้วยกัน (Co-evolution) คำถามคือ คณะบุคคลต่อระบบการให้ทุนท่ีมีอยู่เดิม ซึ่งเป็นการ การค้นพบของวิทยาศาสตร์พ้ืนฐานนำไปสู่การก่อเกิด สนับสนุนวงการวิทยาศาสตร์อย่างกว้างขวาง และเห็น เทคโนโลยใีหม่ไดอ้ ยา่ งไร ว่ามีความเหมาะสมกับแนวทางที่ตอบสนองต่อความ กระบวนการท เี่ รม่ิ จ ากก ารวจิ ยั พ น้ื ฐ านไปส คู่ วาม ตอ้ งการข องป ระเทศเทา่ ท จ่ี ะเปน็ ไปไดอ้ ยแู่ ลว้ นอกจาก สำเร็จในเชิงเศรษฐศาสตร์ของเทคโนโลยีน้ันมีความ น้ี ไม่มีใครคาดคะเนได้ว่าความสำเร็จของการพัฒนา ไม่แน่นอนสูงมาก ความสำเร็จจากการวิจัยท่ีได้ เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่เกิดขึ้นในอนาคตจะเป็น เทคโนโลยีใหม่ไม่ใช่หลักประกันว่าจะประสบผลสำเร็จ อยา่ งไร ในทางเศรษฐศาสตร์ เพราะมีปัจจัยอื่นๆ เข้ามา 4. การวิจัยพื้นฐานมีความหมายต่อการพัฒนา เก่ยี วขอ้ ง การสร้างน วตั กรรมท สี่ ำคญั ๆ กระตนุ้ ใหเ้ กดิ เทคโนโลยี และการตอบสนองความต้องการของ นวัตกรรมอื่นๆ ตามมา ทั้งน้ีขึ้นกับการระบุประเภท ประเทศ ความเช่ือมโยงระหวา่ งการว จิ ยั พน้ื ฐ านกับการ ความตอ้ งการของผ ู้คนไดถ้ ูกต ้องเพียงใด พฒั นาเทคโนโลยีก ม็ ีสถานภาพทเี่ หมาะสมอยู่แลว้ น่นั ค ือมุมม องข อง Prof. Karle ทม่ี ีต่อระบบก าร บทสรปุ จัดสรรทุนวิจัยของสหรัฐอเมริกา หากหันกลับมามอง 1. ด้วยตระหนักว่าความสำเร็จจากการพัฒนา ประเทศไทยซ ง่ึ ม งี บป ระมาณด า้ นก ารว จิ ยั ท จ่ี ำกดั จ ำเขยี่ เทคโนโลยีใหม่ๆ จะสร้างผลกระทบทางเศรษฐกิจได้ คำต อบอ าจไมใ่ ชก่ ารท ตี่ อ้ งเลอื กระหวา่ งก ารวจิ ยั พ น้ื ฐ าน รัฐบาลจึงพยายามกำหนดทิศทางการวิจัยโดยผ่านการ กับการว จิ ยั ม ุ่งเปา้ การเพม่ิ ส ดั สว่ นงบประมาณก ารว ิจยั ใชท้ นุ ส นบั สนนุ ก ารวจิ ยั ใหเ้ ปน็ ไปต ามค วามต อ้ งการข อง แตเ่ พยี งอ ยา่ งเดยี วก อ็ าจไมใ่ ชค่ ำต อบส ดุ ทา้ ยเชน่ ก นั ถา้ ประเทศ ซ่ึงดูเหมือนว่าขัดแย้งกับการวิจัยพ้ืนฐานของ เชน่ น น้ั การจ ดั สรรงบป ระมาณก ารวจิ ยั ข องป ระเทศไทย นักว ิทยาศาสตร์ ที่เหมาะส มควรเป็นเช่นใด? ที่มา: *บทความนี้ถอดความงานเขียนของ Prof. Jerome Karle 1. MLA style: “The Role of Science and Technology (นักว ิทยาศาสตร์รางวลั โนเบลสาขาเคมี ในปี ค.ศ. 1985 จาก in Future Design”. Nobelprize.org. 2 Dec 201 (http:// การว จิ ยั เกย่ี วก บั ก ารว เิ คราะหโ์ ครงสรา้ งของผ ลกึ ด ว้ ยเทคนคิ ก าร www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/articles/ กระเจงิ ของเอกซเรย์ (X-ray Scattering Technique)) ทมี่ ตี อ่ karle/) ประเดน็ ก ารจดั สรรงบป ระมาณส ำหรบั ก ารว จิ ยั ของส หรฐั อเมรกิ า 2. Deborah L. Illman (1994) NSF Celebrates 20 ซึ่งควรแก่การรบั ฟังและนำมาว เิ คราะห์ต่อไป Years of Industry-University Cooperative Research: (ภาพประกอบ: Prof. Jerome Karle (ซ้าย) และ Prof. Development, transfer of industrially relevant Herbert A. Hauptman (ขวา) ได้รับรางวัลโนเบลสาขาเคมี technologies from university into practice is goal of ในปี ค.ศ. 1985) more than 50 research centers. Chem. Eng. News, 72 (4), pp 25–30 45 :
Myth & Science สุชาต อดุ มโสภกิจ ภัยพิบัติมักสร้างความสูญเสียแก่ชีวิต คคววาาแมมลจะเชรงิ่อื และทรัพย์สิน สร้างผลกระทบในมิติ ใน ต่างๆ ท้งั ด ้านเศรษฐกิจแ ละส งั คม ชีวิต ความเป็นอยู่ของบางคนอาจเปลี่ยนไป จากเดมิ อ ยา่ งส นิ้ เชงิ ปญั หาต า่ งๆ เกดิ ข นึ้ ท้ังในช่วงที่เกิดภัยพิบัติและภายหลัง ภัยพิบัติผ่านพ้นไปแล้ว อย่างไรก็ตาม มีความเชื่อบางอย่างท่ีเกี่ยวข้องกับ ภยั พ บิ ตั ทิ น่ี า่ ส นใจ และท นี่ า่ ส นใจย งิ่ ก วา่ คอื ความจ รงิ น น้ั เป็นอย่างไรกันแ น่ ความเชอื่ : สงิ่ ต า่ งๆ จะก ลบั ส สู่ ภาวะป กติ ส ถานการณภ์ ยั พิบัติ ภคาวยาในม2จ-3รสิงัป:ดโาดหย์ ท ั่วไปผ ลกระท บของภัย พิบตั มิ ักจะกนิ เวลายาวนาน ประเทศทเี่ ผชญิ กบั ภ ยั พ บิ ตั มิ กั ป ระสบป ญั หาด า้ นก ารค ลงั แ ละ วัสดอุ ยา่ งม ากห ลงั วกิ ฤตก ารณใ์หม่ๆ ความเช่ือ: ประชาชนที่ได้รับผลกระทบ มักตกอยู่ในสภาวะช็อกเกินกว่าจะเอาชีวิต รคอวดไาดม้ จริง: ในทางตรงกันข้าม มีผู้ ประสบภัยหลายรายค้นพบความแข็งแกร่ง ของตนเองในสถานการณว์ กิ ฤติ ความเช่ือ: เมื่อเกิดภัยพิบัติแต่ละครั้ง เชื้อโรคและโรคระบาดเป็นส่ิงท่ีไม่สามารถ หคลวกี าเลมย่ี งจไดร้ ิง: โรคระบาดไม่ได้เกิดข้ึนโดย อัตโนมัติตามหลังภัยพิบัติ และซากศพไม่ใช่ สาเหตทุ ที่ ำใหเ้ กดิ ก ารระบาดข องโรคแ ปลกๆ (หรอื อ กี น ยั ห นงึ่ ค อื ซากศพไมไ่ ดม้ คี วามเสย่ี ง ความเชอื่ : เมอ่ื เกดิ ภัยพ บิ ตั ิ แพทยอ์ าสาชาวต า่ งชาติม ีความจ ำเปน็ ต่อการเป็นสาเหตุของโรคระบาดไปมากกว่า คมาวกาไมม่วจา่ จระิงเช่ยี: วชแาตญล่ ดะ้าปนรไะหเทนศกมต็ ีแาพมทย์ผ้เู ชย่ี วชาญในสาขาตา่ งๆ มาก คนที่ยังมีชีวิตอยู่) สิ่งสำคัญในการป้องกัน โรคคือการดูแลสุขอนามัยและการให้ความรู้ เพยี งพอท่จี ะให้ความชว่ ยเหลอื เพอ่ื รกั ษาชวี ติ คนเจบ็ ปว่ ยในภาวะเรง่ ดว่ น แกส่ าธารณชน ได้ อยา่ งไรก ต็ าม อาจตอ้ งการค วามชว่ ยเหลอื จ ากแ พทยผ์ เู้ ชย่ี วชาญในสาขา อน่ื ๆ ทไ่ี มม่ ใี นป ระเทศท ป่ี ระสบภยั พบิ ตั ิ : 46
คคววาามมจเชรอ่ื ิง::เปเทน็ คไปโนไมโล่ไยดีดท้ ีเจ่ี อะ็นรเะอบ(ุตDวั NผA้เูสียTชeีวcติ hจnำoนloวgนyม)าใกชห้เพลอื่ังเกกาิดรภพ ยั ิสพูจบินตัเ์อิ กลักษณ์ของผู้เสยี ช ีวิตได้ และ เปน็ เทคโนโลยที มี่ อี ยใู่ นแ ทบท กุ ป ระเทศ อยา่ งไรก ต็ าม แมป้ ระเทศท ปี่ ระสบภ ยั พ บิ ตั จิ ะไมม่ เี ทคโนโลยดี งั ก ลา่ ว ก็ส ามารถขอรับค วามช ่วยเหลือท งั้ ด้านเทคนิคและก ารเงินจ ากป ระเทศอ น่ื ได้ คคววาามมจเชรื่องิ :: ประเทศทป่ี ระสบภ ยั พบิ ตั ติ อ้ งการค วามชว่ ยเหลอื จ ากนานาชาติ และต อ้ งการแ บบท นั ทที นั ใด การส นองต อบค วามต อ้ งการค วามช ว่ ยเหลอื ท ไี่ มไ่ ดผ้ า่ นก ารป ระเมนิ แ ละจ ดั ล ำดบั ค วามส ำคญั มแี ตจ่ ะท ำใหเ้ กดิ ค วามโกลาหล ดงั น น้ั ทางท ด่ี คี วรจ ะใชเ้ วลาส กั ระยะห นงึ่ เพอื่ ป ระเมนิ ห าความต อ้ งการท แี่ ทจ้ รงิ กอ่ นข อค วามช ่วยเหลือ คคววาามมจเชรอ่ื งิ ::คอวาาจมพเสบียพหฤาตยกิ จรารกมภ‘ยัภพยั สบิ งััตคิมมัก’ถบกู า้ ซงใำ้ นเตสมิ ถดา้วนยกพารฤณติกภ์ รยั รพมบิ ขตั อิงแคตนโ่ ดยภ าพรวมแ ลว้ กล บั พ บวา่ ผ คู้ น ตอบสนองต อ่ สถานการณไ์ ดอ้ ย่างเหมาะสม มนี ำ้ ใจ เอ้ือเฟือ้ เผื่อแ ผ่ และช ว่ ยก ันฝา่ ฟนั ความทกุ ข์ยากไปได้ คคววาามมเจชรอ่ื งิ ::คนแทมี่อ้ค ดนอท ย่ีหาิวกมสาากมๆารกถไ็กมนิ ่สทากุมอารยถ่ารงับท ปขี่ วราะงทหานน้าอ าหารท่ีซ้ำซากและไมค่ นุ้ เคยเปน็ เวลานานๆ ที่ สำคัญคือ ผทู้ ่อี ดอยากมักม อี าการเจบ็ ป่วยจนสูญเสยี ความอ ยากอ าหาร คคววาามมจเชรอื่ งิ :: ไม่ค วรใหอ้ าหารแ กเ่ดก็ ที่ม ีอ าการท้องรว่ ง และอ าจเปน็ อ นั ตรายถ งึ ช วี ติ การงดอ าหารในเดก็ ท มี่ อี าการท อ้ งรว่ งเปน็ ห ลกั ก ารท ไ่ี มถ่ กู ต อ้ ง ในก รณเี ดก็ ข าดอ าหาร อนั ท จ่ี รงิ ค วรใหอ้ าหารเหลวแ กเ่ ดก็ ท อ้ งรว่ ง (อาจใหท้ างส ายย างห รอื Nasogastric Tube ในก รณีที่จำเป็น) พรอ้ มๆ กบั การรกั ษาอ าการข าดน้ำ การใหอ้ าหารหลังรกั ษาอาการขาดน ้ำอ าจสายเกินไป คคววาามมเจชรอ่ื ิง:: เราส ามารถใหค้ วามช่วยเหลือผอู้ พยพในส ัดส่วนท นี่ อ้ ยก ว่าป กติ ทไ่ี มน่ อ้ ยไปกว่าส ิทธ์ิ ผอู้ พยพย ังมีสทิ ธ์ขิ ั้นพืน้ ฐานในก ารได้รบั อ าหาร ทพ่ี ักพงิ และก ารด แู ล ข้ันพื้นฐานของคนท่ัวไป อันที่จริงผู้อพยพบางรายที่ขาดอาหารและเจ็บป่วยก่อนมาถึงที่พักพิงกลับต้องการ อาหารแ ละก ารด แู ลม ากกวา่ ป กตดิ ้วยซ้ำ คคววาามมจเชรอื่ งิ ::ภภยั ยัพพิบบิ ัตตัทิ ิมำีแใหนม้วโีผน้เู สม้ ียทชำวีใติหกม้ รผีะูเ้ สจัดียชกีวรติะจส างู ยในแพบื้นบทสมุ่เ่ี สี่ยงสงู ซึง่ ม กั เปน็ แหล่งอ าศยั ของค นยากจน คคววาามมจเชรอ่ื งิ ::เปกาน็ รกจาำรกดดั ีทกสี่ าดุ รทเข่ีจา้ ะถจงึ ำขกอ้ ดัมกลู าทรำใใหหข้ เ้ ้อกมดิ ูลค ควาวมามไมรุนเ่ ชแอ่ื รมงนั่ข อในงภห ยัมพปู่ บิระตั ชิ าชน ซงึ่ อ าจน ำไปส พู่ ฤตกิ รรม ผดิ ๆ หรอื อาจก่อใหเ้ กิดการจ ลาจล ทมี่ า: • http://www.21stcenturychallenges.org/60-seconds/myths-and- realities-in-disaster-situations/ • http://www.who.int/hac/techguidance/ems/myths/en/index.html 47 :
Smart life ดร.นำชัย ชีววิวรรธน์ สำนักงานพฒั นาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี หง่ ชาติ อวยั วะซอ่ มเสรมิ เติมสร้าง (Artificial Organ) รูปที่ 1 หลอดลมสร้างจากสเต็มเซลล์ซ่ึงนำมาจากไขสันหลังของ ความก า้ วหนา้ ด า้ นว ทิ ยาศาสตรก์ ารแ พทยใ์ นป จั จบุ นั ได้ ผ ปู้ ่วยเอง(2) ช่วยให้มนุษย์มีอายุยืนมากข้ึน อย่างไรก็ตามผู้สูงอายุ รปู ท ี่ 2 Sarcos Exoskeleton จากโครงการวจิ ยั ชนั้ ส งู ด า้ นก ลาโหม ผปู้ ว่ ย และผ พู้ กิ าร กม็ กั ม คี วามเสอื่ มถ อยห รอื ก ารส ญู เสยี ของสหรัฐอเมรกิ า(5) ของอวัยวะต่างๆ และต้องการเทคโนโลยีจำเพาะเพื่อ สนับสนุนและเพิ่มค ณุ ภาพชีวิต ดังน ้ัน นักว ิทยาศาสตร์ จึงมีความพยายามสร้างอวัยวะซ่อมเสริมเติมสร้างหรือ อวัยวะเทียม (Artificial Organ) ข้ึน เพ่ือแก้ปัญหา ดังก ล่าว ซึง่ ม กี ารคาดการณว์ า่ อ วัยวะเทยี มอ าจมมี ลู คา่ ตลาดทั่วโลกสูงถึง 1.54 หม่ืนล้านเหรียญสหรัฐ ในปี 2015(1) การส ร้างอ วัยวะเทียมม ี 3 แนวทางค ือ ทางห นง่ึ ค อื การส รา้ งอ วยั วะเทยี มจ ากส ารอน นิ ทรยี ์ เชน่ หวั ใจเทยี มรนุ่ Jarvik-7 ซง่ึ มกี ารผา่ ตดั ฝงั ในรา่ งกาย มนษุ ยเ์ ปน็ ค รง้ั แรกต อ้ งอ าศยั พ ลงั งานภ ายนอกในก ารส บู ฉ ดี เลอื ด หรอื ม อื เทยี มรนุ่ ใหมๆ่ อยา่ ง i-LIMB ซง่ึ อ าศยั ส ญั ญาณ จากกลา้ มเนอ้ื ในการกระตนุ้ การเคลอ่ื นไหว โดยสามารถ ทำงานล ะเอยี ดออ่ นไดด้ ี เชน่ การห ยบิ เลโก้ เปน็ ตน้ แนวทางท่สี องคอื การปลกู เซลล์ตน้ กำเนดิ หรือ สเตม็ เซลล์ (Stem Cell) บนโครงของวสั ดสุ งั เคราะหพ์ เิ ศษ ทจ่ี ะสลายตวั ไปไดใ้ นภ ายหลงั วธิ นี ไ้ี ดก้ ลายแนวทางใหมใ่ น การส รา้ งอ วยั วะเทยี ม เชน่ การสรา้ งจ มกู แ ละห เู ทยี มจาก ส เตม็ เซลล์ แตไ่ ปไกลก วา่ น น้ั ก ค็ อื การส รา้ งและค วบคมุ อ วยั วะ ใหม้ ลี กั ษณะโครงสรา้ งแบบเดยี วก บั ท พ่ี บต ามธ รรมชาติ เชน่ การเพาะเลย้ี งเซลลก์ ระเพาะป สั สาวะ เปน็ ตน้ ความก า้ วหนา้ ล า่ สดุ ในวทิ ยาการด งั ก ลา่ วน ไ้ี ดเ้ กดิ ขน้ึ ในเดอื นกรกฎาคมทผ่ี า่ นมา(2) โดยคณะแพทยใ์ นประเทศ สวเี ดนป ระสบค วามส ำเรจ็ เปน็ ค รง้ั แ รกของโลกในก ารผ า่ ตดั นำ ‘หลอดลม’ (Trachea) ทใ่ี ชส้ เตม็ เซลล์ (รปู ท่ี 1) ซง่ึ ส กดั มาจากเซลล์ในไขสนั หลงั ของผปู้ ว่ ยและนำมาเลย้ี งอย่บู น : 48
โครงหลอดลมเทยี มให้กบั ผ้ปู ว่ ยรายหนง่ึ โดยไมม่ ีการ รูปที่ 3 Hal-5 ชดุ สูทหุ่นยนต์ของญ ป่ี ่นุ ช่วยการท ำงานของผ ทู้ ี่ ปฏเิ สธอวยั วะเปน็ ผลขา้ งเคยี งห ลงั การผา่ ตดั เนอ่ื งจากใช้ มีปัญหาเกี่ยวก บั แขนขา(7) เซลลจ์ ากผ ปู้ ว่ ยเอง ซง่ึ จากความสำเรจ็ ด งั กลา่ วท ำใหเ้ กดิ ทมี่ า: ความห วงั วา่ น า่ จ ะทำไดก้ บั อวยั วะอ กี หลายแ บบ 1.http://www.prweb.com/releases/2011/1/ prweb8052236.htm นอกจากน ไ้ี ดม้ งี านวจิ ยั ท ส่ี าม ารถส รา้ งส เตม็ เซลล์ 2.http://www.bbc.co.uk/news/health-14047670 ผปู้ ว่ ยขน้ึ ใหมจ่ ากเซลลอ์ น่ื ๆ เชน่ เซลลผ์ วิ หนงั โดยอ าศยั 3.http://circ.ahajournals.org/content/122/5/517.full การใส่ DNA เพยี ง 4 ชน้ิ เขา้ ไปในเซลลเ์ ทา่ นน้ั (3) แมค้ วาม 4.http://www.youtube.com/watch?v=IYWd2C3XVIk สำเรจ็ ด งั ก ลา่ วยงั เปน็ ระดบั ก ารท ดลอง แตก่ ค็ าดห วงั ก นั วา่ 5.http://wearetopsecret.com/2009/12/sarcos/ ในอ นาคตอ าจก ลายเปน็ วธิ หี ลกั ในก ารนำสเตม็ เซลลผ์ ปู้ ว่ ย 6.http://www.youtube.com/watch?v=G4evlxq34ogl มาใชก้ เ็ ปน็ ได้ เพราะเซลลผ์ วิ หนงั เปน็ เซลลท์ ห่ี างา่ ยเมอ่ื 7.http://www.techcom21.com/hitech/?p=5139 เทยี บก บั ก ารคดั แยกส เตม็ เซลลจ์ ากไขสนั หลงั 49 : นอกจากก ารท ดแทนด ว้ ยอ วยั วะจ รงิ แลว้ อปุ กรณ์ ไฮเทคท ม่ี จี ดุ ห มายเรม่ิ ต น้ ในท างท หาร กอ็ าจจ ะก ลายเปน็ ‘อวยั วะ’ ทดแทนไดเ้ ชน่ กนั เชน่ อปุ กรณจ์ ำพวก โครง กระดกู ภ ายนอก (Exoskeleton) ทป่ี ระกอบด ว้ ยโครงสรา้ ง โลหะหรือวัสดุผสม ระบบอิเล็กทรอนิกส์ และระบบ ไฮดรอลกิ กช็ ว่ ยใหค้ นสามารถทำสง่ิ ท่คี นปกติทำไม่ได้ เชน่ ซารค์ อส (Sarcos)(4) (รปู ท่ี 2) ซง่ึ เปน็ exoskeleton ท่ีก้าวหน้าท่สี ุดของสำนักงานโครงการวิจัยช้นั สูงด้าน กลาโหมของส หรฐั อเมรกิ า (DARPA) สามารถท ำใหท้ หาร ยกน ำ้ ห นกั ราว 100 กโิ ลกรมั โดยใชค้ วามพยายามน อ้ ย มาก อกี ท ง้ั ม คี วามยดื หยนุ่ ของการเคลอ่ื นไหวสงู ม าก นกั วจิ ยั ญป่ี นุ่ กส็ นในเรอ่ื งนเ้ี ปน็ อยา่ งมากเชน่ กนั ชดุ สทู หนุ่ ย นตฮ์ ลั (HAL, Hybrid Assistive Limb)(6) ของ ดร.ซงั ไค โยชยิ กุ ิ (Sakai Yoshiyuki) แหง่ มหาวทิ ยาลยั ซึคบุ ะท่อี อกแบบให้ผ้มู ีปญั หาเกย่ี วกบั แขนขาได้ใช้งาน รนุ่ ล า่ สดุ HAL5 (รปู ท่ี 3) สามารถยกนำ้ หนกั ไดถ้ งึ 150 กโิ ลกรมั โดยรบั คำสง่ั ตรงจากกลา้ มเนอ้ื ของผใู้ ช้
Science media ภาพยนตร์เร่ืองน้ีตั้งสมมุติฐานว่าการให้วัวกิน ข้าวโพดในปริมาณมากๆ อาจทำให้แบคทีเรียอีโคไล Food, Inc.สลลิ ทพิ ย์ทิพยางค์ (Escherichia coli, E. coli) ในว วั ก ลายพ นั ธเ์ุ ปน็ เชอื้ ส าย พนั ธท์ุ ม่ี ีอ นั ตรายมากขึน้ ในท ่ีนคี้ อื E. coli 0157:H7 ภาพยนตรเ์ รอื่ งนี้เหมาะส ำหรับผ ูบ้ ริโภค (ไม่) นิยม การให้อาหารแบบรางท่ีเท้าวัวจมอยู่ในกองมูลท้ังวัน ถ้าวัวต ัวใดได้รบั เชือ้ ตัวอ ่ืนๆ กจ็ ะตดิ ไปด้วย เมื่อวัวถกู นำไปย ังโรงฆา่ สตั ว์ ผิวหนังข องวัวกจ็ ะเปรอะไปด้วยม ลู Food, Inc. เป็นภาพยนตร์ท่ีได้รับการวิพากษ์วิจารณ์ เชอื้ จ งึ ถ กู แ พรไ่ ปเรอื่ ยๆ มกี ารเรยี กเกบ็ เนอ้ื ววั บ ดส ำหรบั ค่อนข้างมาก เพราะเนื้อหาท้าทายบริษัทยักษ์ใหญ่ ทำแฮมเบอร์เกอร์จากผู้ผลิตในสหรัฐอเมริกาหลายครั้ง หลายบริษัทท่ีควบคุมต้ังแต่เมล็ดพันธุ์อาหารสัตว์ เนอ่ื งจากม ี E. coli 0157:H7 ปนเปอ้ื น และม ผี เู้ สยี ช วี ติ จนถึงการจำหน่ายเนื้อสัตว์ในซูเปอร์มาร์เก็ต บริษัทที่ จากก ารบ รโิ ภคเน้อื ท่ีปนเปื้อนด้วยเช้อื น ี้แ ลว้ ห ลายราย ถกู พาดพงิ ได้แก่ Tyson Food (บรษิ ัทเล้ยี ง ชำแหละ ประเทศไทยม พี นื้ ทปี่ ลกู ข า้ วโพดท ใี่ ชใ้ นก ารเลย้ี ง และจำหน่ายเนื้อสัตว์ที่ใหญ่ท่ีสุดในโลก) Monsanto สัตว์กว่า 7 ล้านไร่ในปี 2553 และส่วนใหญ่เป็นวิธี Company (บรษิ ทั อ เมรกิ นั ท เี่ ปน็ ผ นู้ ำในเรอื่ งเมลด็ พ นั ธ์ุ การป ลูกแบบหนาแนน่ (Intense Farming) ซึง่ ต อ้ งพ ่งึ ดัดแปลงทางพันธกุ รรม) Smithfield Foods (บรษิ ัทท่ี สารเคมี ปุ๋ยเคมี ยาฆา่ แ มลงแ ละวัชพืช หากภ าพยนตร์ จำหนา่ ยเนอ้ื ส กุ รแ ละผ ลติ ภณั ฑจ์ ากเนอ้ื ส กุ รท ใ่ี หญท่ ส่ี ดุ เรื่องน้ีจะทำให้ผู้บริโภคหันมาสนใจซ้ืออาหารท่ีได้มา ในโลก และ Perdue Farms (บริษทั ที่เลี้ยง ผลิต และ จากการทำ ‘การเกษตรและการเลี้ยงสัตว์แบบอินทรีย์’ จำหนา่ ยเนอ้ื ไก่ ไขไ่ก่ และผ ลติ ภณั ฑจ์ ากไกท่ ี่ใหญท่ ่ีสุด (Organic) มากข นึ้ ก อ็ าจจ ะเปน็ ผ ลพลอยไดท้ ด่ี ี แนวโนม้ ในส หรฐั อเมริกา) การเติบโตของสินค้าเกษตรอินทรีย์มีมากขึ้นเรื่อยๆ เมอ่ื เราต งั้ ค ำถามว า่ อ าหารท เ่ี ราบ รโิ ภคน ม้ี าจ าก เพราะสอดรับกับกระแสโลกท่ีมีการต่ืนตัวเร่ืองสุขภาพ ไหน ใครเปน็ เจา้ ของ และม นั ถ กู ผ ลติ ม าอ ยา่ งไร เราก ต็ อ้ ง และส ง่ิ แ วดลอ้ มม ากข นึ้ มลู คา่ ก ารต ลาดข องอ าหารแ ละ ไปแ กะรอยท มี่ าข องอ าหาร ซง่ึ อ าหารแ ปรรปู ห ลายอ ยา่ ง เครื่องด ม่ื Organic ทั่วโลกในป ี 2553 อยู่ที่ 27.1 พัน ที่ค นไทยบรโิ ภคอยทู่ กุ ว ันนี้ โดยเฉพาะอาหารสำเร็จรปู ล้านเหรยี ญสหรัฐ เพม่ิ ขน้ึ 4 เปอร์เซ็นต์ จากปี 2552 และน้ำอัดลมหลายชนิดท่ีผลิตโดยบริษัทยักษ์ใหญ่ ในป ี 2551 ประเทศไทยม มี ลู คา่ ก ารส ง่ อ อกส นิ คา้ เกษตร สญั ชาตอิ เมริกนั มีส่วนผสมท ี่ได้มาจากก ารนำข้าวโพด อินทรีย์ประมาณ 36 ล้านเหรียญสหรัฐ โดยเป็นการ มาแปรรปู อย่างช าญฉ ลาด ส่งอ อกข้าวอนิ ทรยี เ์ปน็ ส ว่ นใหญ่ ข้าวโพดจัดเป็นอาหารที่สำคัญอย่างยิ่งของโลก แง่คิดอีกมุมหน่ึงที่ได้จากภาพยนตร์เร่ืองนี้คือ เพราะเป็นแหล่งคาร์โบไฮเดรตและโปรตีนท่ีสำคัญ ทกุ ว นั น อี้ าหารท มี่ แี คลอรส่ี งู แ ตค่ ณุ คา่ ท างโภชนาการต ำ่ สามารถเก็บไว้ได้นาน นำมาสกัดเป็นแป้งและเป็น มรี าคาต ่ำ (แฮมเบอรเ์ กอรห์ นงึ่ ช น้ิ ราคา 0.99 ดอลลาร)์ วัตถุดิบในการสกัดสารปรุงแต่งอาหารได้หลากหลาย ในทางกลบั กัน อาหารท ใี่ห้แคลอรตี่ ่ำ และม คี ณุ คา่ ท าง ชนิด ที่ดิน 30 เปอร์เซ็นต์ของสหรัฐอเมริกาถูกใช้ไป โภชนาการสูง เช่น มีไฟเบอร์หรือวิตามินสูง กลับมี ในการปลูกข้าวโพด ซึ่งเป็นนโยบายของรัฐบาลสหรัฐ ราคาค่อนข้างสูง (ผักบร็อคโคลีหนึ่งหัวมีราคาสูงเท่า อเมริกาท่ีกำหนดราคาข้าวโพดในท้องตลาดถูกกว่า แฮมเบอร์เกอร์ 3 ช้ิน) ครอบครัวท่ีมีฐานะยากจนจึง ต้นทุนการผลิตจริง แต่ก็ยังสามารถทำให้เกษตรกร เลือกกินอาหารที่มีแคลอรีสูง ก่อให้เกิดปัญหาโรคอ้วน อยู่รอดได้ บริษัทใหญ่ในวงจรธุรกิจอาหารของสหรัฐ และโรคเบาหวานในประชากรทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ท่ีเป็น อเมรกิ าม กี ำไรจ ากก ารซ อื้ ข า้ วโพดในราคาถ กู ก วา่ ต น้ ทนุ เชน่ น เี้ พราะก ารผ ลติ อ าหารป ระเภทแ ปง้ แ ละน ำ้ ตาลผ ูก การผลิต ข้าวโพดเป็นวัตถุดิบของอาหารเลี้ยงสัตว์และ ติดกับนโยบายอาหารและการเกษตรของสหรัฐอเมริกา การส กดั แปรรูปอาหารต ่างๆ ที่สามารถก ักตุนได้ ทส่ี นบั สนนุ ผ ลติ ภณั ฑท์ มี่ าจ ากพ ชื ผ ลห ลกั ๆ คอื ขา้ วโพด การท ข่ี า้ วโพดม รี าคาถ กู ท ำใหเ้ นอ้ื ส ตั วม์ รี าคาถ กู สาลี ขา้ วโพด และถ ว่ั เหลอื ง ทำใหต้ น้ ทนุ ก ารผ ลติ อ าหาร ลง คนอ เมรกิ นั โดยท ว่ั ไป 1 คน บรโิ ภคเนอื้ ส ตั วม์ ากกวา่ เหล่านี้มีราคาถ กู ก วา่ ผ ักและผลไม้ 200 ปอนด์ต่อปี ซ่ึงจะเป็นเช่นนี้ไม่ได้เลยหากไม่มี จากภาพยนตร์เร่ือง Food, Inc. ประเทศไทย ธัญพชื ราคาถูกไว้เลย้ี งสตั ว์ ควรหันมาขบคิด เช่นการผลิตอาหารท้ังในภาคเกษตร ในสหรัฐอเมริกาข้าวโพดที่ขายต่ำกว่าราคาทุน และอ ตุ สาหกรรมข องเราน นั้ ก ำลงั ด ำเนนิ ไปในท ศิ ใด เรา จากฟาร์มจะต้องถูกลำเลียงโดยรถไฟไปยังทุ่งปศุสัตว์ มีความม่ันคงเร่ืองอาหารมากน้อยเพียงใด แม้แต่ในแง่ ที่มีกระบวนการให้อาหารแบบเข้มข้น (CAFO – ของรายบคุ คล กม็ คี ำถามท วี่ า่ อาหารที่คณุ ก ำลังบ ริโภค Concentrated Animal Feeding Operations) ธรรมชาติ อยนู่ มี้ ที มี่ าแ ละข น้ั ต อนก ารผ ลติ อ ยา่ งไร ทง้ั ในด า้ นค วาม ของวัวนั้นกินหญ้า แต่คนเลี้ยงวัวด้วยข้าวโพดเพราะ ปลอดภัย คุณค่าทางโภชนาการ และผลกระทบต่อ ข้าวโพดมรี าคาถ ูกแ ละทำใหว้ วั อ้วนเร็วกวา่ ก ินหญา้ สิ่งแวดล้อม จะดีหรือไม่หากคนไทยหันมาดูแลตัวเอง : 50 มากข้ึน และห าคำต อบให้กับค ำถามเหลา่ นี้
Search
