sarawit91_editok

A Team Bulletin สารบญั Cover Story 3 บทความพเิ ศษ 8 ระเบียงขา่ ววิทย-์ เทคโนฯ ไทย 12 ทป่ี รึกษา หน้าต่างขา่ ววทิ ย์- Sci- สาระ App 19 เทคโนฯ โลก 14 infographic 17 ณรงค์ ศริ เิ ลิศวรกลุ จฬุ ารตั น์ ตันประเสรฐิ ร้อยพันวิทยา 20 สภากาแฟ 26 ห้องภาพ จุมพล เหมะคีรนิ ทร์ สตั วป์ ่าไทย 30 บรรณาธิการผูพ้ มิ พ์ผู้โฆษณา สาระวทิ ย์ เปดิ โลก ออ๋ ! มนั เป็น กุลประภา นาวานุเคราะห์ ในศิลป์ 31 นิทานดาว 36 อยา่ งน้นี ีเ่ อง 39 บรรณาธิการอ�ำ นวยการ เบือ้ งหลังการคน้ พบ นำ�ชยั ชีวววิ รรธน์ สง่ิ มีชวี ติ ชนดิ ใหม่ บรรณาธิการบรหิ าร ของโลก 35 ชนดิ 41 Sci Quiz 43 คำ�คมนักวทิ ย์ 44 ปริทศั น์ เทยี นทอง ENdiototer’s กองบรรณาธิการ “ฤดฝู น” ก�ำ ลงั ผา่ นพน้ ไป และสมั ผสั ไดถ้ งึ “ฤดหู นาว” ทกี่ �ำ ลงั มาเยย่ี มเยอื น กรมอตุ ุนิยมวิทยาคาดการณว์ า่ บรเิ วณประเทศไทยตอนบน ฤดหู นาวปนี ีจ้ ะเริ่มตน้ ในชว่ งประมาณ รักฉตั ร เวทีวฒุ าจารย์ สัปดาหท์ ่ี 4 ของเดือนตุลาคม พ.ศ. 2563 ซ่งึ จะชา้ กว่าค่าเฉลย่ี ปกติ 1-2 สปั ดาห์ และจะสน้ิ สดุ ประมาณ วชั ราภรณ์ สนทนา ปลายเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564 อาทิตย์ ลมลู ปล่ัง โดยอุณหภูมิต่ำ�สุดเฉล่ียบริเวณประเทศไทยตอนบน 21-22 องศาเซลเซียส ซึ่งจะสูงกว่าค่าปกติ วีณา ยศวังใจ 1-2 องศาเซลเซียส (ค่าปกติ 19.9 องศาเซลเซียส) และจะมีอากาศหนาวเย็นน้อยกว่าปีท่ีผ่านมา ภัทรา สัปปนิ ันทน์ (อณุ หภมู ติ �่ำ สดุ เฉลย่ี ปที ผี่ า่ นมา 20.9 องศาเซลเซยี ส) ส�ำ หรบั อณุ หภมู ติ �ำ่ ทสี่ ดุ 10-11 องศาเซลเซยี สสว่ นมาก จะอยู่บริเวณตอนบนของท้ังภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนอุณหภูมิตำ่�ที่สุดบริเวณ นกั เขียนประจำ� กรงุ เทพมหานคร 17-18 องศาเซลเซียส ส่วนภาคใตจ้ ะมอี ากาศเยน็ บางแหง่ ในบางวันสว่ นมากตอนบน ของภาค รวิศ ทัศคร ส�ำ หรบั ชว่ งเวลาทจี่ ะมอี ากาศหนาวเยน็ ทสี่ ดุ จะเรมิ่ ตงั้ แตป่ ระมาณกลางเดอื นธนั วาคม พ.ศ. 2563 ถงึ พงศธร กจิ เวช ปลายเดอื นมกราคม พ.ศ. 2564 ขอใหแ้ ฟนๆ ของนติ ยสารสาระวทิ ย์ดูแลสขุ ภาพตนเองและบุคคลรอบ ปว๋ ย​ อนุ่ ​ใจ วริศา ใจดี ☺ขา้ ง มรี า่ งกายแขง็ แรง ปลอดภยั จากโรคภยั ไขเ้ จบ็ ครบั ดว้ ยความปราถนาดจี ากกองบรรณาธกิ ารนติ ยสาร บรรณาธิการศลิ ปกรรม สาระวิทย์ จุฬารัตน์ น่มิ นวล ปรทิ ัศน์ เทียนทอง บรรณาธกิ าร ศิลปกรรม เกิดศิริ ขนั ติกติ ติกุล ผ้ผู ลิต ฝา่ ยสรา้ งสรรค์สือ่ และผลติ ภณั ฑ์ ส�ำ นักงานพัฒนาวทิ ยาศาสตร์และ เทคโนโลยีแหง่ ชาติ (สวทช.) กระทรวงการอุดมศกึ ษา วิทยาศาสตร์ วจิ ยั และนวัตกรรม 111 อทุ ยานวทิ ยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถนนพหลโยธนิ ต.คลองหนึง่ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 1177 โทรสาร 0 2564 7016 เวบ็ ไซต์ http://www.nstda.or.th/sci2pub/ facebook page: นติ ยสารสาระวทิ ย์ ติดต่อกองบรรณาธิการ โทรศพั ท์ 0 2564 7000 ตอ่ 1177 อีเมล [email protected]

CSotovreyr ปิยพร เศรษฐศริ ไิ พบลู ย์ และวณี า ยศวังใจ ไ ม้ ด อ ก ที่ เ บ่ ง บ า น ชู ช่ อ ภาพโดยภััทรกร กลิ่่�นหอม ดอกสีสวยสดงดงามใน ช่วงฤดูฝนของในเมือง อวดโฉม “ปทุมมาหว้ ยส�ำ ราญ” ไทยคงไมม่ ีอะไรสวยเกิน ไปกวา่ “ปทมุ มา” ไมด้ อก ราชนิ แี หง่ ปา่ ฝนสายพนั ธใ์ุ หม่ ที่ได้ช่ือว่าเป็น “ราชินี แห่งป่าฝน” ทั้งยังเป็น รจู้ กั “ปทมุ มา” ราชนิ แี หง่ ปา่ ฝน ไมด้ อกเศรษฐกจิ ทส่ี รา้ ง ปทุมมาเป็นพชื ท่ีอยู่ในวงศข์ งิ (Zingiberaceae) สกลุ ขม้นิ (Curcuma) มถี ิ่นกำ�เนิด ชื่อเสียงและสร้างรายได้ แถบอนิ โดจีน เช่น พม่า ไทย ลาว เขมร คนไทยในภาคเหนือและภาคตะวันนออกเฉียง เข้าประเทศไทยในนาม เหนอื รจู้ กั กนั ดใี นชว่ งฤดฝู น ซงึ่ พชื ในสกลุ ขมน้ิ จะเจรญิ เตบิ โตและออกดอกในชว่ งฤดฝู น “สยามทวิ ลิป” อีกด้วย สามารถนำ�ดอกมารบั ประทานเป็นผกั สดรว่ มกบั นำ้�พริกและยังเป็นพชื สมนุ ไพร ล่ า สุ ด “ปทุมมาห้วย พระยาวินิจวนันดร นักธรรมชาติวิทยาที่มีชื่อเสียงของไทย ได้พบความงามของ สำ�ราญ” สายพันธุ์ใหม่ ดอกไม้พ้ืนเมืองในสกุลขม้ินจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย ซ่ึงชาวบ้านเรียกว่า จากแล็บวิจัยก็ได้ฤกษ์ “กระเจียวบัว” จึงได้นำ�ดอกไม้พื้นเมืองนี้ถวายแด่พระวินัยโกศล แห่งวัดเจดีย์หลวง อวดโฉมแก่ชาวไทย 3 ตุลาคม 2563

CSotovreyr ตุลาคม 2563 จังหวัดเชียงใหม่ ต่อมาได้เปล่ียนช่ือเป็น “ปทุมมาท่าน้อง” และ “บวั สวรรค”์ และเป็นช่อื “ปทุมมา” ในปจั จุบัน ตอ่ มาในปี พ.ศ. 2510 ดร.พศิ ษิ ฐ์ วรอไุ ร ไดน้ �ำ ดอกไมส้ กลุ ขมิ้นปลูกในพ้ืนที่วิจัยของโครงการหลวง บริเวณห้วยทุ่งจ๊อ และในปี พ.ศ. 2528 ศูนย์บริการการพัฒนาขยายพันธ์ุไม้ ดอกไม้ผลบ้านไร่ อันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ ซึ่งเป็นศูนย์ สาขาของศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาหว้ ยฮอ่ งไคร้ อนั เน่อื งมาจาก พระราชดำ�ริ ได้นำ�พืชสกุลขมิ้น ซ่ึงทางเหนือเรียกว่า กลุ่ม ดอกอาว มาพฒั นาเปน็ ไมด้ อกเชงิ เศรษฐกจิ โดยน�ำ ปทมุ มาซง่ึ เปน็ ไมด้ อกมชี อ่ คลา้ ยดอกบวั ที่ไดจ้ ากการคดั เลอื กพนั ธุ์ ขยาย พนั ธส์ุ ง่ เสรมิ ใหช้ าวบา้ นปลกู ในพนื้ ทจี่ งั หวดั เชยี งใหม่ จนไดร้ บั ความนยิ ม และเรียกชอ่ื กันตอ่ มาว่า “ปทุมมาพนั ธ์ุเชยี งใหม่” เมื่อปริมาณการผลิตปทุมมาสูงขึ้น ชาวต่างประเทศได้ พบความงามของปทุมมา เกษตรกรไทยจึงเร่ิมต้นส่งออก ปทุมมาไปตา่ งประเทศในปี พ.ศ. 2528 โดย คุณอุดร คำ�หอม หวาน เปน็ ผนู้ �ำ ส�ำ คญั ซงึ่ เรมิ่ จากการตดั ดอกจากสวนรมิ ถนน อำ�เภอแมร่ ิม จังหวัดเชียงใหม่ ส่งประเทศญี่ปุ่น โดยใชช้ อื่ วา่ 4

CSotovreyr “สยามทิวลิป” (Siamese tulip) และนับแต่นั้นมา ปทุมมาได้ ปรับปรุงพันธ์ุปทุมมาหลายสายพันธุ์ด้วยเทคโนโลยีเพาะเลี้ยง กลายเป็นพืชเศรษฐกจิ ทีส่ ำ�คัญอกี ชนิดหน่ึงของประเทศไทย เน้ือเยื่อ ภายใต้ “โครงการพัฒนาไม้ดอกสกุลขม้ินเพ่ือการค้า ท้งั น้ี ในปี พ.ศ. 2547 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เลง็ เหน็ พันธ์ุใหม่” และหน่ึงในสายพันธ์ุท่ีพัฒนาข้ึนใหม่ได้รับการตั้งชื่อ ความสำ�คัญในการคุ้มครองพันธุ์ปทุมมา จึงได้ประกาศให้พืช วา่ “พนั ธห์ุ ว้ ยส�ำ ราญ” สกุลขมิ้นซึ่งรวมถึงปทุมมาเป็นพืชคุ้มครอง โดยมีกรมส่งเสริม ดร.ธราธร ทรี ฆฐติ ิ นกั วจิ ยั ศนู ยพ์ นั ธวุ ศิ วกรรมและเทคโนโลยี การเกษตรเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบงานตามพระราชบัญญัติ ชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) สวทช. กล่าวว่า ปทุมมาสายพันธ์ุ คุม้ ครองพนั ธุพ์ ืช พ.ศ. 2542 หว้ ยส�ำ ราญทพ่ี ฒั นาน้ี มลี กั ษณะเดน่ ของสายพนั ธค์ุ อื กลบี ดอกหนา สีสันสดใส ปลายกลีบสีน้ำ�ตาลเล็กน้อย ก้านช่อดอกแข็งแรง “ปทมุ มาพนั ธห์ุ ว้ ยส�ำ ราญ” สายพนั ธใ์ุ หม่ ชอ่ ดอกอยเู่ หนอื ทรงพมุ่ แตกกอดี แตกหนอ่ 3-4 หนอ่ ตอ่ หวั พนั ธุ์ จากแลบ็ สไู่ ร่ เหมาะสำ�หรบั เปน็ ท้งั ไมก้ ระถางและไม้ประดับแปลง ส�ำ นกั งานพฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี หง่ ชาติ (สวทช.) “ตลาดไม้ดอกไม้ประดบั แหลง่ ใหญข่ องโลกอยทู่ ่ียโุ รป โดยมี โดย ศนู ยพ์ นั ธวุ ศิ วกรรมและเทคโนโลยชี วี ภาพแหง่ ชาติ (ไบโอเทค) เนเธอร์แลนด์เป็นศูนย์กลางตลาดที่สำ�คัญ ปทุมมาของไทยเป็น รว่ มกบั หา้ งหนุ้ สว่ นจ�ำ กดั ลคั กซี้ ดี สอ์ โกร จงั หวดั เชยี งใหม่ พฒั นา ที่รู้จักและได้รับความสนใจอย่างมาก ซ่ึงท่ีผ่านมาไทยได้พัฒนา และปรับปรุงสายพันธ์ุปทุมมาให้มีสีสัน รูปทรง และการใช้ ประโยชน์ใหส้ อดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของตลาด ปจั จบุ นั การใช้ เทคโนโลยีเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อกับไม้ดอกปทุมมามีความสำ�คัญ มากขนึ้ เนอื่ งจากแนวโนม้ ตลาดยโุ รปตอ้ งการปทมุ มาพนั ธ์ุใหมท่ มี่ ี ขนาดต้นเลก็ ลง เปน็ ทรงพมุ่ หรอื กอ และสามารถขยายพนั ธ์ดุ ว้ ย วธิ เี พาะเลย้ี งเนอ้ื เยอื่ ทที่ �ำ ให้ไดต้ น้ พนั ธสุ์ ะอาด ตรงตามสายพนั ธุ์ และเพมิ่ ปรมิ าณตน้ พนั ธ์ุได้อย่างรวดเรว็ ” ทง้ั นี้ สถาบนั การจดั การเทคโนโลยแี ละนวตั กรรมเกษตร (สท.) สวทช. ได้ถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตปทุมมาพันธ์ุห้วย สำ�ราญให้แก่กลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปลงใหญ่ไม้ดอกไม้ประดับ บ้านห้วยสำ�ราญ-ห้วยเจริญ ตำ�บลหนองไฮ อำ�เภอเมือง 5 ตลุ าคม 2563

CSotovreyr จังหวัดอุดรธานี ซ่ึงเป็นไม้ดอกอีกชนิดท่ีจะสร้างอาชีพ สร้าง เชงิ เกษตรในชว่ งฤดไู มด้ อกผลบิ าน เวน้ แตใ่ นชว่ งฤดฝู นทยี่ งั ขาด รายได้ใหช้ ุมชน พันธุ์ไม้ดอกทีห่ ลากหลาย สท. จึงได้ร่วมกับนักวิจัย สวทช. และผู้เช่ียวชาญจาก ส่งเสริมปลูกปทุมมา สร้างอาชีพ ภาคเอกชนถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตปทุมมาให้แก่กลุ่มฯ สร้างรายได้ และสง่ เสรมิ ใหพ้ นื้ ทแี่ หง่ นเ้ี ปน็ ศนู ยก์ ลางการเรยี นรเู้ ทคโนโลยกี าร นางสาววิราภรณ์ มงคลไชยสทิ ธิ์ รองผ้อู �ำ นวยการ สวทช. ผลติ ปทมุ มา สมาชกิ กลมุ่ ฯ จงึ ไดเ้ รยี นรู้ไมด้ อกชนดิ นที้ ง้ั สายพนั ธุ์ กล่าวว่า ปทุมมาเป็นไม้ดอกเศรษฐกิจท่ีสำ�คัญของไทยรองจาก วิธีการปลูก การเก็บหัวพันธ์ุจำ�หน่าย ตลอดจนการใช้ประโยชน์ กล้วยไม้ ดว้ ยสีสันสวยงามและคงทน ท�ำ ให้ได้รับความนยิ มจาก จากดอกปทุมมา ต่างชาติ และเรยี กกนั ในชอ่ื สยามทวิ ลิป ซ่ึงประเทศไทยส่งออก นอกจากน้ี สวทช. ยังได้ร่วมกับจังหวัดอุดรธานีพัฒนาพ้ืนที่ ปทุมมาทั้งหัวพันธ์ุและตัดดอก โดยส่งออกหัวพันธุ์ไม่ต่ำ�กว่า ของชุมชนบ้านห้วยสำ�ราญ-ห้วยเจริญ ให้เป็นสถานท่ีท่องเที่ยว 2 ล้านหัวตอ่ ปี คิดเปน็ มลู คา่ ประมาณ 8 ลา้ นบาทตอ่ ปี (ข้อมูล เชงิ เกษตรแหง่ ใหมข่ องจงั หวดั อดุ รธานที น่ี กั ทอ่ งเทย่ี วสามารถชม เฉลี่ยปี 2559-2561) และมีพ้ืนท่ีผลิตปทุมมาประมาณ 400 ไร่ ความงามของไม้ดอกได้ตลอดทั้งปี และสร้างงานสร้างอาชีพให้ โดยแหลง่ ผลิตใหญอ่ ยใู่ นจังหวัดเชยี งใหม่ เชยี งราย ล�ำ พนู เลย ชมุ ชน โดยไดจ้ ดั งาน “ปทมุ มาเบ่งบาน เทยี่ วห้วยสำ�ราญสุขใจ” ก ลุ่ ม วิ ส า ห กิ จ ชุ ม ช น แ ป ล ง ใ ห ญ่ ไ ม้ ด อ ก ไ ม้ ป ร ะ ดั บ ให้นักท่องเที่ยวได้ชมความงามของดอกปทุมมาสายพันธุ์ บ้านห้วยสำ�ราญ-ห้วยเจริญเป็นกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตไม้ดอก ไม้ประดับกลุ่มใหญ่ของจังหวัดอุดรธานี ปลูกไม้ดอกไม้ประดับ หลากหลายพันธ์ุ เช่น มะลิร้อยมาลัย เบญจมาศ ดาวเรือง ดอกพุด คัตเตอร์ กุหลาบร้อยมาลัย และยังเปน็ แหลง่ ท่องเท่ียว ตุลาคม 2563 6

CSotovreyr หว้ ยส�ำ ราญและปทุมมาสายพนั ธ์ุอืน่ ๆ กวา่ 15 สายพนั ธ์ุ ตง้ั แต่ วนั ที่ 11 กนั ยายน จนถึง 31 ตุลาคม พ.ศ. 2563 ณ กลมุ่ วสิ าหกิจ ชุมชนแปลงใหญ่ไม้ดอกไม้ประดับบ้านห้วยสำ�ราญ-ห้วยเจริญ อำ�เภอเมือง จงั หวดั อุดรธานี 7 ตลุ าคม 2563

ฝา่ ยสง่ เสริมจรยิ ธรรมการวจิ ัย บทพคเิ ศวษาม (the Office of Research Integrity: ORI), สวทช. การปฏวิ ตั ิเทคโนโลยี: ใครเป็นผไู้ ดป้ ระโยชนส์ งู สดุ จากความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยี มนษุ ย์พัฒนาเทคโนโลยีเพื่อแก้ปญั หาของแตล่ ะยุคสมยั และท�ำ ให้ชวี ติ มีคณุ ภาพดขี นึ้ ประวัติศาสตรแ์ สดงใหเ้ หน็ วา่ เทคโนโลยีสามารถทำ�ให้ ชีวติ ความเปน็ อยขู่ องมนุษย์เกดิ การเปลย่ี นแปลงอยา่ งใหญ่หลวง เช่น ท�ำ ให้เกิดการปฏิวัตอิ ตุ สาหกรรม แตใ่ นขณะท่ีมีคุณประโยชน์มหาศาล เทคโนโลยีกม็ ีโทษมหันต์ หากนำ�ไปใชโ้ ดยขาดจริยธรรม ร้เู ทา่ ไม่ถึงการณ์ หรอื ใชไ้ ปเพือ่ ประโยชนข์ องคนเพียงบางกลมุ่ โดยไมค่ ำ�นงึ ถงึ ส่วนรวม ดังนั้นการสรา้ งและใชเ้ ทคโนโลยีจงึ จำ�เปน็ ตอ้ งพิจารณาอยา่ งรอบด้าน เพ่อื ปอ้ งกนั ไม่ให้เกดิ ความหายนะตอ่ สิ่งแวดลอ้ มและชวี ิตมนษุ ย์ ตุลาคม 2563 8

บทพคเิ ศวษาม ในอดีตมนุษย์ใช้เทคโนโลยีเพ่ือ ด้วยความแตกต่างของเทคโนโลยี AI ที่ และประมวลผลข้อมูลของผู้ ใช้บริการ เป็นเคร่ืองมือในการเอาชนะ มีความฉลาดขนาดสามารถคิดเองและ อยู่ตลอดเวลา และทำ�ให้บริษัทเหล่านี้ ธรรมชาตทิ จี่ �ำ กดั ความเปน็ อยู่ การเอาชนะ ตัดสินใจเองได้เหมือนมนุษย์ และมี ได้ข้อมูลของผู้บริโภคเป็นจำ�นวนมาก ความอดอยาก ความเจบ็ ปว่ ย จนมาถงึ ยคุ ประสทิ ธภิ าพเหนอื กวา่ เทคโนโลยที พี่ ฒั นา หรอื ทเี่ ราเรยี กว่า Big Data ที่ป้อนให้ AI ท่ีมนุษย์นำ�เทคโนโลยีมาช่วยผ่อนแรง ขึ้นมาในโลกน้ี แล้วต่อไปมนุษย์จะใช้ AI สามารถนำ�ไปใช้คาดเดาพฤติกรรมของ มนษุ ยแ์ ละสตั ว์ในการท�ำ งาน ตง้ั แตก่ ารน�ำ เป็นเคร่ืองมือในการทำ�อะไรได้อีกในโลก ผู้บริโภคได้อย่างแม่นยำ�ขึ้น หรือเรียกได้ พลังงานจากไอน�ำ้ พลังงานไฟฟ้า น�ำ้ มัน ของทนุ นยิ มน้ี วา่ ฉลาดข้นึ และถ่านหินเข้ามาใช้ ให้เกิดการผลิต การเกดิ วกิ ฤติ COVID-19 เปน็ ตัวเร่ง แต่อย่างไรก็ตามในอีกด้านหนึ่ง ปริมาณมากในอุตสาหกรรมการผลิตจน ส�ำ คญั ตอ่ การขบั เคลอื่ นเศรษฐกจิ ใหเ้ ขา้ สู่ เราเร่ิมจะเห็นผลกระทบด้านลบจาก AI มาถึงยุคดิจิทัลท่ีทำ�ให้เกิดระบบอัตโนมัติ ยุคดิจิทัลได้เร็วและขยายวงกว้างข้ึน จะ มากข้ึนเร่ือยๆ เช่น ในเร่ืองของการนำ� หรือท่ีเราเรียกระบบ smart หรือ เห็นว่า AI เรม่ิ เข้ามาอยูใ่ นชีวิตประจำ�วัน มาใช้เพ่ิมศักยภาพของอาวุธร้ายแรง intelligent ทเ่ี ครอ่ื งจกั รกลสามารถท�ำ งาน ของเราในเกือบจะทุกด้าน เช่น การเป็น การเข้ามาแทนแรงงานคนซ่ึงจะทำ�ให้ หรือแม้แต่จะคิดและตัดสินใจแทนมนุษย์ ผชู้ ่วยอัจฉริยะบนสมาร์ตโฟน อย่าง Siri, มนุษย์ตกงานเป็นจำ�นวนมากในอนาคต ได้ แต่อย่างไรก็ตามเป็นเร่ืองที่น่าคิดว่า Alexa และ Google Assistant การดู การสร้างโฆษณาชวนเช่ือผ่านโซเชียล ทั้งที่เทคโนโลยีเหล่าน้ี ได้รับการพัฒนา หนังฟังเพลงบนดิจิทัลแพลตฟอร์มอย่าง เน็ตเวิร์ก การโน้มน้าวคนด้วยข่าวปลอม และนำ�มาเป็นผ้ชู ่วยมนุษย์ในการทำ�งาน Netflix หรือ Youtube รถยนต์ไร้คนขับ จนนำ�ไปสู่การแบ่งข้างและเกิดจลาจล ได้มากมายขนาดน้ี แต่ทำ�ไมมนุษย์ อย่าง Tesla หรือจะเป็นการสื่อสารผ่าน การใช้ AI เป็นเครื่องมือสร้างความได้ ยังเผชิญกับปัญหาพื้นฐานหลายอย่าง โซเชียลมีเดียอย่าง Facebook, Line, เปรียบทางการค้าท่ีอาจจะเข้ามาควบคุม ท่ีย่ิงทวีความรุนแรงมากข้ึนในปัจจุบัน Zoom การมผี ชู้ ว่ ยดจิ ทิ ลั ในดา้ นการรกั ษา ธุรกิจบางประเภทได้อย่างผูกขาด หรือ เช่น ปัญหาส่ิงแวดล้อม ปัญหาน้ำ�ท่วม โรคอย่าง Google Deepmind Health แม้แต่การที่ AI อาจจะเป็นภัยคุกคาม ปัญหาภัยแล้ง ปัญหาความยากจน และ ธุรกิจเทคโนโลยีเหล่าน้ีล้วนแล้วแต่มี AI ต่อมนุษยชาติในอนาคต ซึ่งทำ�ให้คนเริ่ม ปญั หาความเหล่ือมลำ�้ ในสงั คม อยู่เบ้ืองหลังในการทำ�งานเพื่อคอยเก็บ หันมาถกเถียงกันว่าเทคโนโลยีเหล่านี้ ปจั จบุ นั โลกก�ำ ลงั เผชญิ กบั ความขดั แยง้ กันในเรื่องสงครามการค้าระหว่างจีนกับ อเมริกา ที่สุดท้ายแล้วอาจจะเกี่ยวข้อง กับด้านความม่ันคงระหว่างประเทศหรือ การแย่งชิงความเป็นผู้นำ�ของโลก โดย มีคนกล่าวว่าประเทศใดเป็นผู้นำ�ด้าน เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) หรอื ทเี่ ราเรยี กสน้ั ๆ วา่ AI ได้ ประเทศน้ันจะครองตำ�แหน่งมหาอำ�นาจ ของโลกได้ในอนาคต ซง่ึ ค�ำ วา่ มหาอ�ำ นาจ ของโลกนี้คงรวมไปถึงการครองอำ�นาจ ด้านเศรษฐกิจและการเงินด้วยในที่สุด 9 ตุลาคม 2563

บทพคเิ ศวษาม จะเป็นภัยต่อของมนุษย์ได้ถึงขั้นไหนใน ท่ีสร้างความได้เปรียบของธุรกิจอย่าง เตบิ โตเรว็ ทส่ี ดุ ของประเทศไทย แคเ่ ฉพาะ อนาคตและยังจะสามารถควบคุมได้อยู่ เบ็ดเสร็จจากการมีข้อมูลของผู้บริโภค สดั สว่ นของการเสพคอนเทนตแ์ บบ video หรอื ไม่ อย่างไร จำ�นวนมหาศาล ทีอ่ าจน�ำ ไปสู่การผูกขาด on demand คาดว่าจะมีมลู ค่าการใช้จ่าย เราปฏเิ สธไมไ่ ดว้ า่ ดว้ ยมลู คา่ มหาศาล ทางการค้าของบริษัทใหญๆ่ ไม่กี่บริษัทใน ประมาณ 6,080 ลา้ นบาท ภายในปี พ.ศ. ของตลาดเทคโนโลยี AI บริษัทมักจะ โลก ซึ่งดูเหมือนจะสวนทางกับหลักการ 2566 น้ี ออกแบบและพฒั นา AI ดว้ ยการพจิ ารณา ที่เราอยากจะพัฒนาเทคโนโลยีมาใช้เพื่อ จะเห็นว่าคนไทยตอบรับกับวิถีชีวิต ผลประโยชน์ในรปู ของตวั เงนิ เปน็ เปา้ หมาย มนุษยชาติ หรอื เพอ่ื เสรมิ สรา้ งความเปน็ แบบดิจิทัลนี้อย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นเรื่องที่ สำ�คัญ โดยที่อาจจะไม่ได้คำ�นึงถึงผล อยทู่ ีด่ ีขึ้นของสงั คม รวมถึงน�ำ มาใช้เสริม น่ากังวลถึงเม็ดเงินมหาศาลท่ีไหลไปยัง กระทบในด้านตา่ งๆ ท่จี ะตามมา ในขณะ คณุ คา่ ของมนษุ ย์ บริษัทต่างประเทศเหล่านี้ โดยที่รัฐบาล ที่ บ า ง บ ริ ษั ท ท่ี มี ค ว า ม ไ ด้ เ ป รี ย บ จ า ก เหน็ ไดช้ ดั วา่ หลงั จากนกี้ ารขบั เคลอ่ื น ไทยอาจจะไมไ่ ด้อะไรเลย แม้แต่ภาษีจาก เทคโนโลยดี จิ ทิ ลั มกี ารเตบิ โตไดอ้ ยา่ งกา้ ว เศรษฐกจิ ยคุ ใหมแ่ ทบจะทง้ั หมดขบั เคลอ่ื น บริษัทต่างชาติท่ีเข้ามาครอบครองตลาด กระโดด แต่ธุรกิจในหลายท้องถ่ินกลับ ผา่ น OTT (Over The Top) ด้วยการเปดิ ธุรกจิ รูปแบบใหม่น้ี ยงิ่ ไปกว่าน้ธี ุรกิจของ ต้องล้มหายตายจากไปเป็นจำ�นวนมาก ใชบ้ ริการฟรีของบรษิ ทั ใหญๆ่ ในโลก เช่น คนไทยอีกเป็นจำ�นวนมากมีโอกาสท่ีจะ โดยเฉพาะผู้ประกอบการรายย่อยท่ีไม่ Youtube, Line, Google, Facebook, เกิดการสูญเสียและล้มละลายหากเรา สามารถตอบสนองความต้องการของ Alibaba, Lazada, Shoppee ซ่ึงมีการ แก้ไขปัญหาดังกล่าวนี้ไม่ได้ อาจเปรียบ ผู้บริโภคได้ ต่างจากบริษัทยักษ์ใหญ่ คาดการณว์ า่ บรกิ าร OTT จะเปน็ ตลาดท่ี ได้ว่าเมืองไทยจะต้องตกเป็นเมืองข้ึน ตลุ าคม 2563 10

บทพคเิ ศวษาม ของต่างชาติ ภายใต้รูปแบบของการล่า อาณานิคมยุคใหม่ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล นี้ก็เปน็ ไปได้ จากผลกระทบด้านลบของการนำ� ศักยภาพของเทคโนโลยีมาใช้อย่างไร้ขีด จ�ำ กดั น้ี จงึ กลายเปน็ ความจ�ำ เปน็ ทเี่ ราตอ้ ง มาพิจารณาหลักทางจริยธรรมให้เข้ามามี ส่วนในการพัฒนาและการใช้เทคโนโลยี อย่างจริงจัง ที่คำ�นึงถึงผลประโยชน์และ สิทธิของมนุษย์และคนในสังคมโดยส่วน รวม และใช้เป็นหลักในการพัฒนาควบคู่ ไปกับการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีใน ทางการเสริมสร้างความก้าวหน้าด้าน เศรษฐกิจ และการค้าในยคุ เศรษฐกิจใหม่ ที่กำ�ลังจะมาถึงในเร็ววันนี้ โดยจะไม่ทิ้ง ใครไว้ข้างหลัง References: https://www.bernardmarr.com/default.asp?contentID=1545 https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2018/09/02/what-is-industry-4-0-heres-a-super-easy-explanation-for-anyone/#691f7cbb9788 https://www.quora.com/What-is-the-main-difference-between-Industry-3-0-and-Industry-4-0 https://www.coilwindingexpo.com/berlin/knowledge-hub/industry-30-to-industry-40-whats-the-difference https://www.onupkeep.com/answers/predictive-maintenance/industry-3-0-vs-industry-4-0 https://th.cc-link.org/th/cclink/article/differences_between_fourth_and_third_industry.html https://www.accenture.com/cn-en/insights/strategy/coronavirus-china-covid-19-digital-technology-learnings https://www.facebook.com/prasertpp/posts/587264534955378/ https://www.un.org/en/sections/issues-depth/climate-change/ https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/855430 https://www.nstda.or.th/nac/2016/wp-content/uploads/2016/03/20160231-Thailand-Challenges-2025-HTK.pdf https://www.repository.cam.ac.uk/handle/1810/275332 https://link.springer.com/article/10.1007/s11023-020-09517-8 https://cie.acm.org/blog/ai-will-deliver-positive-and-negative-results-me-ecosystem/ https://www.bangkokpost.com/business/1754489/the-future-of-ott-in-asean https://ibusiness.co/detail/9630000044796 https://positioningmag.com/1247352 https://www.thesocialdilemma.com/ 11 ตลุ าคม 2563

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล ติดตามหนังสือและตำ�ราท่ีน่าสนใจจาก โดยรางวัลชนะเลิศ สาขาการเกษตร พลกิ โลกวชิ าการสู่ ส�ำ นกั พมิ พม์ หาวทิ ยาลยั มหดิ ล ไดท้ าง https:// แบบย่ังยืน ได้แก่ โรงเรียนแม่สะเรียง “ต�ำ ราแหง่ อนาคต” mupress.mahidol.ac.th/contact.html “บรพิ ตั รศกึ ษา” ในผลงาน “โรงเรอื นเออ้ื งแซะ” เป็นโรงเรือนอัจฉริยะที่ทำ�การทดลองปลูก 30 กนั ยายน พ.ศ. 2563 รายละเอียดเพมิ่ เตมิ >> กล้วยไม้เอ้ืองแซะ ซึ่งเป็นพันธุ์กล้วยไม้ https://mupress.mahidol.ac.th/contact.html พ้ืนเมืองที่สำ�คัญของภาคเหนือที่มีมูลค่าสูง มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล ไดร้ ว่ มกับ บริษัท สามารถน�ำ ไปสกดั เปน็ น�ำ้ หอมกลน่ิ ธรรมชาตไิ ด้ อุ๊คบี จำ�กัด พัฒนา E-book สวทช. ประกาศผล รางวัลชนะเลิศ สาขาพลิกฟ้ืนคืนวิถี Application ใหแ้ กส่ �ำ นกั พมิ พม์ หาวทิ ยาลยั โครงการประกวดทกั ษะ ชุมชน ได้แก่ โรงเรียนส่วนบุญโญปถัมภ์ มหิดล (MU Press) เพื่อการสร้างสรรค์ การพฒั นาตน้ แบบทาง ลำ�พูน ในผลงาน “ตักบาตรเติมบุญ” นวัตกรรมการเรียนรู้ท่ีไร้ขีดจำ�กัด ซึ่งตำ�รา วศิ วกรรมระดบั ประเทศ เป็นผลงานส่ิงประดิษฐ์ท่ีนำ�เอาอุปกรณ์ E-book ต่างจากตำ�ราท่ีเป็นสิ่งพิมพ์ตรงที่ ALMS-Tracking จัดเก็บพิกัด GPS ของ สามารถเช่ือมโยงไปยังข้อมูลแหล่งอื่นๆ 2 ตลุ าคม พ.ศ. 2563 พระภิกษุขณะบิณฑบาต โดยใช้งานร่วมกับ พรอ้ มทงั้ สามารถพฒั นาเนอื้ หา และการน�ำ แอปพลิเคชันตักบาตรเติมบุญ ที่ผู้พัฒนา เสนอใหน้ ่าอา่ น และทันสมยั ไดอ้ ย่างเต็มที่ ส�ำ นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และ เขียนขน้ึ เอง เพือ่ รายงานตาํ แหน่งพกิ ัดของ ท่ีผ่านมามหาวิทยาลัยมหิดลได้นำ�เอา เทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) พระภกิ ษบุ นแผนท่ี ชว่ ยใหผ้ ู้ใสบ่ าตรทราบถงึ ตำ�ราอนั ทรงคณุ คา่ ฉบบั ตา่ งๆ มาพัฒนาเปน็ กระทรวงการอดุ มศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจยั พกิ ัดของพระภิกษขุ ณะบณิ ฑบาตฯ E-book ไม่ให้เส่ือมสลายไปตามกาลเวลา และนวัตกรรม (อว.) ประกาศผลโครงการ รางวัลชนะเลิศ สาขาสร้างสังคม เ พ่ื อ ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น ก า ร เรี ย น ก า ร ส อ น แ ล ะ ประกวดทักษะการพัฒนาต้นแบบทาง แห่งอนาคต ได้แก่ โรงเรียนวิสุทธรังษี การวจิ ยั ซงึ่ ตอ่ ไปมหาวทิ ยาลยั มหดิ ลจะขยาย วศิ วกรรมระดบั ประเทศ (FabLab Thailand จังหวัดกาญจนบุรี ในผลงาน “อุปกรณ์ กลุ่มเป้าหมายไปยังประชาชนท่ัวไป โดย Student Design and Engineering Project ช่วยต่อลมหายใจฉุกเฉิน” เป็นอุปกรณ์ จะมีการปรับรูปแบบของเน้ือหาไม่ให้เป็น Competition 2020) ตอน “ประลองความคดิ สําหรับการเลื่อนกระจกรถยนต์ลงในกรณี วชิ าการมากจนเกนิ ไป อา่ นงา่ ย และเขา้ ใจงา่ ย ประดิษฐ์นวัตกรรมเพื่อชุมชน” ภายใต้ ที่ อุ ณ ห ภู มิ ภ า ย ใ น ห้ อ ง โ ด ย ส า ร สู ง เ กิ น มากขึ้น โครงการโรงประลองตน้ แบบทางวศิ วกรรม 40 องศาเซลเซียส หรือปริมาณแก๊ส แม้ E-book ได้เข้ามามีบทบาทเป็น (Fabrication Lab) เพื่อพฒั นาทักษะความ คาร์บอนมอนอกไซด์สูงเกิน 50 ช่วยลด อย่างย่ิงในโลกปัจจุบัน แต่ทางสำ�นักพิมพ์ เป็นนวัตกรแก่เดก็ และเยาวชน ความเส่ยี งในการเสยี ชีวติ ในรถยนต์ได้ มหาวิทยาลัยมหิดลก็ยังคงมีการเผยแพร่ รายละเอยี ดเพ่ิมเติม >> หนังสือและตำ�ราในรูปแบบสิ่งพิมพ์ (Print https://www.nstda.or.th/th/news/13552- on demand) ควบคกู่ นั ไป นบั เปน็ นมิ ติ หมาย 20200930_fablab-thailand-student- อันดีท่ีมหาวิทยาลัยมหิดลได้มีความร่วมมือ design-and-engineering-project-competi- กับบริษัทอุ๊คบี จำ�กัด ซ่ึงมีประสบการณ์สูง tion-2020 ในการจดั ท�ำ E-book ทง้ั ในประเทศ และตา่ ง ประเทศ โดยส�ำ นกั พิมพม์ หาวิทยาลยั มหดิ ล จะปรบั สรู่ ูปแบบ E-book ได้ 100% ภายใน สิ้นปี 2563 น้ี เป้าหมายหลักเพอื่ ส่งเสรมิ ให้ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ลเปน็ องคก์ รแหง่ การเรยี นรู้ และสนับสนุนให้คนไทยมีโอกาสได้อ่าน หนังสอื เพิม่ มากขึน้ ตุลาคม 2563 12

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย NIA ประกาศสดุ รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการ วีแกนเสริมโปรตีนข้าวไฮโดรไลเสต Vegan ยอดนวตั กรรมของ กระทรวงการตา่ งประเทศ เปน็ ประธานในพธิ ี faux-meat fortified with rice protein ประเทศไทย สำ�นกั งานนวตั กรรมแหง่ ชาติ (องคก์ าร hydrolysate โดย มหาวิทยาลัยรังสติ ประจ�ำ ปี 2563 มหาชน) หรือ NIA เป็นหน่วยงานหลักของ - ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย อว. ท่ีดูแลการขับเคลื่อนนวัตกรรมของ หรือปวช. รางวัลชนะเลิศ ได้แก่ ผลงาน: 5 ตลุ าคม พ.ศ. 2563. ประเทศ โดยมีภารกิจในการผลักดันและ Low-Cost Ventilator สำ�หรับผู้ป่วยในที่ สง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ การน�ำ วทิ ยาศาสตรน์ วตั กรรม หา่ งไกล โดย โรงเรยี นรว่ มฤดวี เิ ทศศกึ ษา ส�ำ นักงานนวัตกรรมแห่งชาติ เข้ามาเป็นพื้นฐานสำ�คัญของการขับเคล่ือน รายละเอียดเพ่มิ เตมิ >> ( อ ง ค์ ก า ร ม ห า ช น ) ห รื อ ระบบเศรษฐกิจของประเทศทั้งในส่วนกลาง https://www.mhesi.go.th/home/index. NIA เป็นจัดงาน \"วันนวัตกรรมแห่งชาติ และส่วนภูมิภาค ซึ่งมีการผลักดันให้นำ� php/pr/news/2118-nia-2565 ประจ�ำ 2563\" เพอ่ื ร�ำ ลกึ ถงึ พระมหากรณุ าธคิ ณุ วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมไปใช้ทั้ง พระอัจฉริยภาพและพระปรีชาสามารถ ระดบั สตารต์ อปั วสิ าหกจิ เพอื่ สงั คม เอสเอม็ อี ด้ า น น วั ต ก ร ร ม จ า ก โ ค ร ง ก า ร แ ก ล้ ง ดิ น บริษัทขนาดกลางและขนาดใหญ่รวมถึงการ ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร พฒั นานวตั กรรมในระดบั ชมุ ชนเพอ่ื ลดความ มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถ เหลื่อมล้ำ�ดว้ ย บพติ ร ในฐานะ \"พระบดิ าแหง่ นวตั กรรมไทย\" ส�ำ หรบั รางวลั นวตั กรรมแหง่ ประเทศไทย พร้อมจัดพิธีมอบรางวัลสุดยอดนวัตกรรม สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประจำ�ปี ของประเทศ ท่ีโรงแรมสยามเคมปินสกี้ 2563 มดี งั นี้ กรุงเทพฯ โดยมีนายดอน ปรมัตถ์วินัย - ระดับปริญญาตรี หรือ ปวส. รางวัลชนะเลิศ ได้แก่ ผลงาน: เน้ือเทียม เฟซบกุ๊ สาระวทิ ย์ วนั น้ี !!! สาระวิทย์ ได้เพ่มิ ชอ่ งทางการสือ่ สาร แสดงความคิดเหน็ ถงึ กอง บ.ก. ดาวนโ์ หลดสาระวทิ ยฉ์ บบั ใหม่ และแจง้ ความเคลือ่ นไหวของสาระวิทย์ ให้แกส่ มาชิกและผ้อู า่ นทัว่ ไปแลว้ เขา้ ไปชมไดท้ ่ี https://www.facebook.com/sarawit2you 13 ตุลาคม 2563

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก สองนักวิจยั หญงิ ผ้คู ดิ ค้นเทคนคิ ตดั ต่อพันธุกรรม \"คริสเปอร์-แคสไนน\"์ ควา้ รางวัลโนเบลสาขาเคมี 2020 7 ตลุ าคม พ.ศ. 2563 ศาสตราจารย์เอ็มมานูเอล ชาร์เพนทิเยร์ ชาวฝรั่งเศส และศาสตราจารย์เจนนิเฟอร์ เดาด์นา ชาวอเมริกัน เป็นสองนักชีวเคมีและพันธุศาสตร์หญิง ที่คว้ารางวัลโนเบลสาขาเคมีประจำ�ปีน้ี ไปครอง ด้วยผลงานการคิดค้นและพัฒนาเทคนิคใหม่เพ่ือตัดต่อข้อมูลพันธุกรรมหรือจีโนม (genome) ซึง่ วธิ นี ้มี ชี ่ือเรยี กกันว่า \"คริสเปอร์-แคสไนน์\" (CRISPR-Cas9) ศาสตราจารย์เอ็มมานูเอล ชาร์เพนทิเยร์ ชาวฝรั่งเศส เทา่ กบั เราสามารถจะเขยี นรหสั แหง่ ชวี ติ เสยี ใหม่ และปฏวิ ตั วิ งการ และศาสตราจารย์เจนนิเฟอร์ เดาดน์ า ชาวอเมรกิ ัน เป็น ชีววิทยาศาสตร\"์ สองนกั ชวี เคมแี ละพนั ธศุ าสตรห์ ญงิ ทค่ี วา้ รางวลั โนเบลสาขาเคมี ท้ังนี้ \"กรรไกรพันธุกรรม\" (genetic scissors) ซ่ึงสามารถ ประจำ�ปีน้ีไปครอง ด้วยผลงานการคิดค้นและพัฒนาเทคนิคใหม่ ออกแบบวางโปรแกรมล่วงหน้าให้แก้ไขข้อมูลพันธุกรรมได้ตาม เพ่ือตัดต่อข้อมูลพันธุกรรมหรือจีโนม (genome) ซ่ึงวิธีน้ีมีชื่อ ต้องการ และควบคุมการท�ำ งานได้แม่นย�ำ ในระดับทล่ี ะเอียดมาก เรยี กกันว่า \"คริสเปอร์-แคสไนน\"์ (CRISPR-Cas9) มีจุดเริ่มต้นจากการที่ที่ศาสตราจารย์ชาร์เพนทิเยร์ค้นพบโมเลกุล แม้เทคนิคน้ีจะเพ่ิงคิดค้นข้ึนเม่ือ 8 ปีก่อน แต่ก็มีการนำ�ไป RNA ชนดิ หนึง่ ในแบคทีเรีย Streptococcus pyogenes ใช้ประโยชน์อย่างกว้างขวางและหลากหลายอย่างย่ิงในปัจจุบัน โมเลกลุ ดงั กลา่ วเปน็ สว่ นหนงึ่ ของภมู คิ มุ้ กนั ในเซลลส์ ง่ิ มชี วี ติ โดยคณะกรรมการผตู้ ดั สนิ รางวลั โนเบลสาขาเคมขี องปนี ก้ี ลา่ ววา่ ซ่ึงสามารถจะยับยั้งไวรัสได้ด้วยการตัดแบ่งแยกสายดีเอ็นเอของ \"การท่ีเราตัดต่อแก้ไขดีเอ็นเอตรงจุดไหนก็ได้ตามต้องการนั้น ไวรสั ใหข้ าดจากกัน รายละเอยี ดเพ่ิมเติม >> https://www.bbc.com/thai/international-54451257 ตลุ าคม 2563 14

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก นักวิจยั พบ การอาบนำ�้ รอ้ น ชว่ ยลดความเส่ียงโรคหัวใจและหลอดเลือดได้ 3 ตลุ าคม พ.ศ. 2563 ในการประชุมประจำ�ปีของสมาคมยุโรปเพ่ือการศึกษาโรคเบาหวาน (European Association for the Study of Diabetes) ท่ีจัดขนึ้ ผ่านระบบออนไลน์ มีการเปดิ เผย รายงานการวจิ ยั ทร่ี ะบวุ า่ การใชย้ าตา่ งๆ เพอ่ื รกั ษาเบาหวานชนดิ ที่ 2 สามารถท�ำ ใหผ้ ปู้ ว่ ย ใชช้ วี ติ ไดด้ ขี น้ึ และยาวนานขน้ึ การท�ำ กจิ วตั รประจ�ำ วนั บางอยา่ ง ทงั้ ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั อาหาร การกนิ และการออกก�ำ ลังกาย ยงั คงเป็นส่งิ สำ�คัญทผ่ี ปู้ ่วยควรปฏบิ ตั ิอยเู่ สมอ ทมี งานวจิ ยั ไดล้ องคน้ ควา้ ดงู านชนิ้ เกา่ ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ของน�ำ้ ที่ใช้ รวมทง้ั ความถี่ ระยะเวลาในการอาบน�ำ้ แตล่ ะครงั้ กับการบำ�บัดด้วยความร้อน เช่น การอาบน้ำ� และรายละเอยี ดดา้ นการรกั ษาอน่ื ๆ ด้วย การแชน่ �ำ้ หรอื การเขา้ ไปอยใู่ นหอ้ งซาวนา่ ซง่ึ ชวี้ า่ ลว้ นสามารถ ข้อมูลทีเ่ ก็บมาไดน้ ั้น บง่ ชว้ี า่ ผ้ทู อี่ าบนำ�้ ร้อนบอ่ ยๆ มดี ชั นี ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและโรคหลอดเลือด มวลกาย หรอื BMI (body mass index) ความดนั โลหติ และ สมองได้ ทง้ั ยงั สามารถชว่ ยลดสดั สว่ นไขมนั ในรา่ งกาย และนา่ ระดับนำ�้ ตาลสะสมในเลอื ดที่ต่�ำ กว่า จะช่วยรกั ษาอาการปว่ ยของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ไดอ้ กี ด้วย รายงานข่าวระบุว่า งานวิจัยชิ้นนี้ยังไม่ได้รับการตีพิมพ์ ทมี งานจงึ ท�ำ การทดสอบทฤษฎนี ้ี และคดั สรรผปู้ ว่ ยจ�ำ นวน หรือผ่านกระบวนการของวารสารวิชาการ ที่เรียกกันว่า Peer 1,297 คนทป่ี ว่ ยดว้ ยโรคเบาหวานชนดิ ที่ 2 และมารบั การรกั ษา Review ซึ่งเป็นการเสนอให้คณะผู้เช่ียวชาญในสาขาที่ ที่โรงพยาบาลในเมืองอิจิคาวะ ประเทศญ่ีปุ่น ระหว่างเดือน เกีย่ วขอ้ งพิจารณาตรวจสอบ อ่าน และตัดสินวา่ งานวิจัยนนั้ ๆ ตลุ าคม ปี พ.ศ. 2561 และเดอื นมีนาคม ปี พ.ศ. 2562 ก่อน เปน็ ทย่ี อมรบั ไดห้ รอื ไม่ หรอื ควรกลบั ไปปรบั ปรงุ แก้ไขกอ่ นการ จะท�ำ การบนั ทกึ ขอ้ มลู ตา่ งๆ ทเ่ี กย่ี วกบั การอาบน�้ำ และอณุ หภมู ิ รบั รองใหล้ งพิมพ์ในวารสารใดๆ ได้ รายละเอยี ดเพม่ิ เตมิ >> https://www.voathai.com/a/hot-baht-lowers-risk-cardiovascular-diseases-diabetes/5602427.html 15 ตลุ าคม 2563

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก นาซาเล่ือนการปลอ่ ยยานอวกาศท่มี นี ักบินอวกาศ ชาวญ่ีปุน่ ไปเป็นเดือนพฤศจกิ ายน 12 ตลุ าคม พ.ศ. 2563 องค์การบริหารการบนิ และอวกาศแหง่ ชาติของสหรฐั หรอื นาซา ได้ประกาศเล่อื น การปลอ่ ยเทย่ี วบนิ เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารครงั้ แรกของยานอวกาศเอกชน Crew Dragon ออกไปเปน็ ชว่ งต้นเดือนถึงกลางเดอื นพฤศจิกายน พ.ศ. 2563 ตามกำ�หนดการเดิมทางนาซาและบริษัท โดยนาซาระบวุ า่ ดว้ ยการขยายเวลาเพม่ิ เตมิ จะท�ำ ใหบ้ รษิ ทั สเปซเอก็ ซ์ มแี ผนปลอ่ ยยานอวกาศดว้ ย สเปซเอ็กซ์สามารถเสร็จสนิ้ การทดสอบฮาร์ดแวรแ์ ละทบทวน จรวด Falcon- 9 ในวันท่ี 31 ตลุ าคม พ.ศ. 2563 โดยบริษัท ขอ้ มลู เนอื่ งจากทางบรษิ ทั สงั เกตพบการท�ำ งานท่ีไมเ่ ปน็ ไปตาม สเปซเอ็กซ์ได้พัฒนายานอวกาศลำ�น้ีที่จะขนส่งนักบินอวกาศ ที่คาดไว้ของเคร่ืองยนต์ข้ันแรกของ Falcon-9 ในการปล่อย จำ�นวน 4 คน ซึ่งรวมไปถึงนายโนงูจิ โซอิจิ นักบินอวกาศ จรวดครง้ั กอ่ นหน้านี้ ชาวญ่ีปุ่น ไปยงั สถานอี วกาศนานาชาติ (International Space คาดวา่ ทางนาซาจะท�ำ สญั ญาใหย้ านอวกาศ Crew Dragon Station: ISS) และประจำ�การเปน็ ระยะเวลา 6 เดือน ขนสง่ นกั บนิ อวกาศไปกลบั สถานอี วกาศนานาชาตเิ ปน็ ประจ�ำ รายละเอยี ดเพม่ิ เตมิ >> https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/th/news/261085/ ตุลาคม 2563 16

grSIanpcfohiic 17 ตุลาคม 2563

grSIanpcfohiic ตลุ าคม 2563 18

สAาpรpะ แนะน�ำ แอปดี มีความรู้ TK park Online Library TK park Online Library เปน็ การเพมิ่ ศกั ยภาพในการใหบ้ รกิ ารดา้ นการอ่านและการ เรียนรู้ไดอ้ ย่างกวา้ งขวางและแพร่หลายของสำ�นกั งานอุทยานการเรียนรู้ TK park เพ่ือกระจายโอกาสการเข้าถึงหนังสือให้กับเยาวชนและประชาชนที่อยู่ในพ้ืนที่ต่างๆ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ซ่ึงเป็นการดำ�เนินงานท่ีสอดคล้องกับวัตถุประสงค์และ พันธกจิ ของหน่วยงาน รวมถงึ สอดคล้องกับยทุ ธศาสตร์การพฒั นาแหลง่ บริการความรู้ และกระตนุ้ ความคดิ สรา้ งสรรค์ ซงึ่ มงุ่ เนน้ ทจี่ ะปลกู ฝงั นสิ ยั รกั การอา่ นเชงิ คณุ ภาพ ตลอดจน เพอื่ ให้นิสัยรกั การอา่ น การเรยี นรู้ หย่งั รากลกึ ในสังคมไทยอย่างยงั่ ยนื แท้จริงต่อไป สมาร์ตโฟน แทบ็ เล็ต iOS : http://apple.co/1i3tVVF Android : http://bit.ly/1EH21bN 19 ตุลาคม 2563

รวอ้ ทิ ยยพานั รวศิ ทัศคร รวิศ ทศั คร เคยเปน็ กรรมการบรหิ ารและสมาชกิ ทีมบรรณาธกิ าร วารสารทางช้างเผือก สมาคมดาราศาสตร์ไทย เคยท�ำ งานเปน็ นักเขยี น ประจำ�นิตยสาร UpDATE นิตยสารวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ของบริษัทซีเอ็ดยูเคช่ัน (มหาชน) จ�ำ กดั ปัจจุบนั รบั ราชการ เปน็ อาจารยป์ ระจ�ำ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยกี ารอาหาร คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ ภาพ ลัักษณะชั้้�นบรรยากาศของดาวศุุกร์์ในปััจจุุบััน (ที่่�มา https://photojournal.jpl.nasa.gov/figures/PIA23791_fig2.jpg) ดาวศกุ ร์ ปริศนาใตเ้ มฆ (ตอนที่1) ดาวศุกร์... ดาวทม่ี แี สงเจิดจรัสท่ีสดุ บนท้องฟา้ ท่ีคนไทยรู้จกั กันดมี าแตค่ รง้ั โบราณ จนมีช่ือเรียกแบบไทยวา่ “ดาวประกายพรกึ ” หรือดาวรุ่ง ในยามเช้ามืดทางทศิ ตะวนั ออก หรือเรยี กดาวประจำ�เมืองเม่อื เหน็ ในเวลาหวั ค่ำ�ทางทิศตะวนั ตก ตลุ าคม 2563 20

รวอ้ ทิ ยยพานั ดูเหมือนว่าดาวเคราะห์พี่น้องของ ท�ำ ไมน�ำ้ ในมหาสมทุ ร แต่เนื่องจากไอนำ้�นั้นเป็นก๊าซเรือน โลกดวงน้ีจะโดดเด่นเป็นที่สังเกต ของดาวศกุ รจ์ งึ หายไป กระจกท่ีมีประสิทธิภาพมาก จึงเกิดการ ของคนท้ังในโลกตะวันออก และในโลก สะสมตัวมากขึ้นไปเรื่อยๆ เรียกว่าเกิด ตะวนั ตกเหมอื นกนั ดว้ ยความสวา่ งสกุ ใส กระบวนการท่ีดาวศุกร์สูญเสียนำ้�ใน positive feedback cycle ในความหมายน้ี ของมนั ซงึ่ เปน็ หนงึ่ ในวตั ถทุ อ้ งฟา้ ทนี่ บั วา่ มหาสมทุ รในตอนเรมิ่ ตน้ ของมนั นน้ั จรงิ ๆ เพยี งอณุ หภมู ชิ น้ั บรรยากาศสงู ขน้ึ เลก็ นอ้ ย สว่างท่ีสุดเจ็ดดวงบนท้องฟ้า ท่ีคนโรมัน แล้วมีความซับซ้อนกว่าแค่น้ำ�เกิดการ กจ็ ะกอ่ ใหเ้ กดิ การเพม่ิ ของอตั ราการระเหย รู้จักเม่ือสังเกตด้วยตาเปล่า น่ันคือ สลายตัวในบรรยากาศช้ันบน ที่จริงแล้ว ของมหาสมุทรเพ่ิมขึ้นมาก ซ่ึงจะทำ�ให้มี ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาวเคราะห์ เช่ือกันว่าดาวศุกร์เสียมหาสมุทรของมัน ไอน�ำ้ เพม่ิ ขน้ึ ในชน้ั บรรยากาศ ซง่ึ ดว้ ยเหตนุ ้ี ท้ังห้าดวงท่ีสังเกตง่ายท่ีสุด จึงทำ�ให้คน ไปเนื่องจากกระบวนการท่ีเรียกว่าภาวะ ก็จะทำ�ให้ชั้นบรรยากาศอุ่นมากขึ้น และ โรมนั ตั้งช่ือของมันตามชื่อ วีนัส เทวแี ห่ง เรือนกระจกชื้น (moist greenhouse เกดิ ผลตอ่ เนอ่ื งสลบั กนั ตอ่ ไปเรอ่ื ยๆ จนเกดิ ความรกั และความงดงามน่ันเอง effect) เหตุเกิดมาจากเมื่อนานแสนนาน การระเหยหายไปหมดของมหาสมุทร แม้ว่าดาวศุกร์จะอยู่ใกล้เรามากกว่า มาแล้ว ปริมาณไอน้ำ�ในช้ันบรรยากาศ อย่างหยุดไม่ได้ ทำ�ให้เกิดบรรยากาศที่ ดาวอังคาร แต่ด้วยความยากลำ�บากใน ดาวศกุ รท์ เ่ี พง่ิ เกดิ มาไมน่ านนน้ั จะถกู ควบคมุ ร้อนและเต็มไปด้วยไอนำ้�ของดาวศุกร์ การสง่ ยานลงพน้ื เพอื่ สำ�รวจ แมด้ าวศุกร์ โดยอัตราการระเหยของมหาสมทุ ร จะไดร้ บั ความสนใจในยคุ สมยั ทม่ี กี ารแขง่ ขนั กนั ดา้ นโครงการอวกาศของสหภาพโซเวยี ต และสหรฐั อเมรกิ าในยคุ ทศวรรษท่ี 60–80 แต่ความสนใจของมนุษย์ดูจะเปลี่ยนไป ยังดาวอังคารแทน เน่ืองจากสามารถส่ง ยานลงไปสำ�รวจได้ง่ายกว่า และมนุษย์ น่าจะไปต้ังอาณานิคมบนดาวอังคารได้ ง่ายกว่า เน่ืองจากไม่มีอุปสรรคสำ�คัญใน ด้านอุณหภูมิและความดันที่สูงเหมือน ดาวศุกร์ ที่บรรยากาศเต็มไปด้วยชั้นเมฆ หนาทบึ ทป่ี ระกอบดว้ ยคารบ์ อนไดออกไซด์ และกรดกำ�มะถันเป็นส่วนใหญ่ ท้ังที่มี สมมติฐานว่า คร้ังหน่ึงดาวศุกร์ก็คงเย็น กว่านี้และมีมหาสมุทรเช่นเดียวกับโลก ของเรายามท่ีก่อกำ�เนิดมาไม่นานในช่วง ตน้ ของระบบสุริยะ ภาพ ศิลปินสร้างภาพในจินตนาการถึงดาวศุกร์ในยุคอนาคต หากมนุษย์ใช้เทคโนโลยีที่ก้าวหน้าปรับ สภาพดาวเคราะห์ ให้ดาวศุกร์มีสภาพเหมือนโลก (ที่มา : https://en.wikipedia.org/wiki/Terraforming_of_Venus#/media/File:TerraformedVenus.jpg) 21 ตลุ าคม 2563

รวอ้ ทิ ยยพานั ภาพ หากปรับสภาพดาวศุกร์ให้เหมือนโลก จะใช้น้ำ�เพียงร้อยละ 10 ของปริมาณน้ำ�ในมหาสมุทรของโลกเนื่องจากระดับความสูงของพื้นดินที่สูงแตกต่างจาก ส่วนพื้นทะเลไม่มากเท่ากับของโลก ในภาพแสดงรูปร่างของทวีปต่างๆ และมหาสมุทรที่จะเกิดขึ้นบนดาวศุกร์ สักวันหนึ่งข้างหน้า เมื่อมนุษย์มีเทคโนโลยีและ ทรัพยากรเพียงพอที่จะปรับเปลี่ยนดาวดวงนี้ (ที่มา https://ahstat.github.io/Topography/) ท้ายท่ีสุด ไอน้ำ�จะแตกตัวออกโดยส่วน แคลิฟอร์เนีย หรือแคลเทค ท่ีเมือง เดนเวอร์ รัฐโคโลราโด ไดเ้ คยกล่าวแย้ง ของไฮโดรเจนจะลอยหายไปในอวกาศ แพซาดนี า ในรฐั แคลฟิ อรเ์ นยี ที่ไดต้ คี วาม เอาไว้ในประเดน็ นว้ี า่ มหาสมทุ รบนดาวศกุ ร์ ระหว่างดาวเคราะห์จนท้ายท่ีสุดน้ำ�ในชั้น ขอ้ มลู จากภารกจิ ของยาน Venus Express น่าจะอยู่ได้ราวสองพันล้านปี ซึ่งจะเอื้อ บรรยากาศก็ค่อยๆ ลดลง ขององค์การอวกาศยุโรป ซึ่งโคจรรอบ ให้ส่ิงมีชีวิตวิวัฒนาการบนดาวศุกร์ได้ใน ประเด็นสำ�คัญมากประเด็นหนึ่งท่ีมี ดาวศกุ รแ์ ละสง่ ขอ้ มลู มายงั โลกนานหลายปี สเกลเวลาใกลเ้ คยี งกบั ทเ่ี กดิ ขน้ึ บนโลกเรา การอภปิ รายกนั อยา่ งกวา้ งขวางทเ่ี กยี่ วกบั ในชว่ งปี พ.ศ. 2549-2557 กอ่ นสัญญาณ ซ่ึงกรินสพูนกับเพื่อนนักวิจัยของเขาที่ ความเป็นไปได้ที่จะมีสิ่งมีชีวิตเกิดข้ึนใน ขาดหายไป ซ่ึงเสนอว่ามหาสมุทรที่เกิด ชือ่ มารค์ บูลลอ็ ก (Mark Bullock) จาก มหาสมุทรของดาวศุกร์ในสมัยท่ียังเกิด ขึ้นบนดาวศุกร์ในตอนแรก น่าจะต้องใช้ สถาบันวิจัยเซาท์เวสต์ในเมืองโบลเดอร์ ข้ึนใหม่ๆ นั้นคือ มหาสมุทรของดาวศุกร์ เวลาในการระเหยประมาณหนงึ่ พนั ลา้ นปี โคโลราโด ได้ช้ีให้เห็นว่าอาจใช้การ ใช้เวลานานเท่าใดกว่าที่จะเดือดหายไป ซึ่งเป็นเวลาที่สั้นมากที่จะให้ส่ิงมีชีวิต ทดสอบเพ่ือกำ�หนดหาว่ามหาสมุทรบน ซ่ึงในประเด็นนี้ก็มีหลายกลุ่มตีพิมพ์ค่า ววิ ฒั นาการขน้ึ มาได้ แต่ก็ไมไ่ ดส้ ้ันเกนิ ไป ดาวศุกร์จะคงอยู่ได้นานเท่าใดได้ ด้วย ประมาณออกมา โดยงานทนี่ า่ สนใจคอื งาน ทจ่ี ะไมม่ ีโอกาสเกิดมสี ่งิ มีชีวติ ขน้ึ มาเลย การหาหินแร่ในกลุ่มแร่ใยหินชนิดหนึ่ง ของศาสตราจารยแ์ อนดรวู ์ อนิ เจอรซ์ อลล์ เดวดิ กรนิ สพูน (David Grinspoon) คือแร่ทรีโมไลท์ (tremolite) ซ่ึงเป็น (Andrew Ingersoll) แหง่ สถาบนั เทคโนโลยี จากพพิ ธิ ภณั ฑธ์ รรมชาตแิ ละวทิ ยาศาสตร์ หนิ แปรซลิ เิ กตทม่ี ปี รมิ าณแคลเซยี ม และ ตุลาคม 2563 22

รวอ้ ทิ ยยพานั แมกนีเซียมมาก ท่ีจะก่อตัวได้ในสภาพ ร้อนพอจะหลอมตะกั่วได้ และความดัน และพยุงตัวของพวกมันท่ีรวมเป็นโคโลนี ท่ีมีน้ำ� (แร่ชนิดน้ีในอุตสาหกรรมบนโลก กว่า 89 เท่าของบรรยากาศโลกที่ระดับ อยู่บนระดับชั้นเมฆดาวศุกร์โดยไม่ตกลง จะมีลักษณะเป็นเส้นใยสีขาว ยืดหยุ่น นำ้�ทะเล ซ่ึงคงไม่มีสิ่งมีชีวิตใดที่ทนทาน ไปข้างล่างทร่ี อ้ นกว่า ได้น้อย แต่ทนต่อกรดและความร้อน มี สภาวะขนาดนน้ั ได้ แตจ่ ะเปน็ ไปไดห้ รอื ไม่ แนวคิดนี้ยังไม่มีใครให้ความสำ�คัญ ประโยชน์ใช้สอยค่อนข้างน้อยเน่ืองจาก ว่าจะมีสิ่งมีชีวิตในช้ันเมฆของดาวศุกร์ที่ มากนกั จนเมอ่ื ปี พ.ศ. 2545 ศาสตราจารย์ ป่นั ทอไดย้ าก) ระดบั สงู กวา่ พน้ื ผวิ ดาวหลายสบิ กโิ ลเมตร เดริ ค์ ชลู ซ-์ มาคชุ (Dirk Schulze-Makuch) เน่ืองจากมันมีอัตราการผุกร่อนท่ีไว ซึ่งเย็นลงพอจะอยู่ในระดับที่ส่ิงมีชีวิตจะ ทศ่ี นู ยด์ าราศาสตรแ์ ละฟสิ กิ สด์ าราศาสตร์ ตอ่ อณุ หภมู ิ จงึ สามารถใชเ้ ปน็ นาฬกิ าทาง ทนทานไหว ที่มหาวิทยาลัยเทคนิคเบอร์ลินเยอรมนี เคมีเพ่ือหาว่ามหาสมุทรหายไปเมื่อไรแน่ คนที่ครุ่นคิดเรื่องนี้และเสนอไอเดีย และศาสตราจารย์วุฒิคุณท่ีมหาวิทยาลัย ซง่ึ สามารถทดสอบภายในตวั ยานหนุ่ ยนต์ เป็นคนแรกๆ คือ คาร์ล เซแกน (Carl วอชงิ ตนั สเตท และศาสตราจารยก์ ติ ตคิ ณุ สำ�รวจลงพ้ืนดาวศุกร์ ซ่ึงในปัจจุบันยัง Sagan) นกั ดาราศาสตรช์ าวอเมรกิ นั และ หลุยส์ เออร์วิน (Louis Irwin) ท่ีสาขา ไม่เคยมียานสำ�รวจลงพื้นดาวได้สำ�เร็จ นกั สอ่ื สารทางวทิ ยาศาสตรผ์ มู้ ชี อื่ เสยี ง ผมู้ ี วทิ ยาศาสตรช์ วี วทิ ยา มหาวทิ ยาลยั เทก็ ซสั อีกเลยนอกจากยานสำ�รวจในตระกูล บทบาทอย่างมากในโครงการเซติ หรือ ท่ี เอล ปาโซ (El Paso) ไดร้ บั เอาแนวคดิ วเี นอราหลายลำ� (ยานลงพนื้ ของวีเนอรา โครงการค้นหาสิ่งมีชีวิตทรงภูมิปัญญา เก่ียวกับส่ิงมีชีวิตในชั้นเมฆของดาวศุกร์ 8-14) ของสหภาพโซเวียตรัสเซียที่ นอกพิภพ เป็นผู้จัดรายการ “คอสมอส” น้ีมา และต้ังข้อสังเกตว่าชั้นบรรยากาศ สว่ นใหญป่ ระสบความส�ำ เรจ็ ในการลงจอด (Cosmos) สารคดีวิทยาศาสตร์ที่โด่งดัง ดาวศุกร์น้ันขาดก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ และปฏิบัติภารกิจ ซ่ึงครั้งสุดท้ายท่ี และเป็นผู้เขียนนิยายวิทยาศาสตร์เรื่อง (CO) ซึ่งน่าจะเกิดขึ้นอย่างซำ้�ๆ ด้วย ลงจอดสำ�เร็จได้แก่ยาน วีเนอรา-14 ซ่ึง Contact ซง่ึ เคยท�ำ เปน็ ภาพยนตรฟ์ อรม์ ยกั ษ์ ปรากฏการณท์ างธรรมชาตเิ ชน่ ฟา้ ผา่ จาก ลงจอดในวันที่ 5 มีนาคม ค.ศ. 1982 ในชอื่ ไทยวา่ อบุ ตั กิ ารณส์ มั ผสั หว้ งจกั รวาล เมฆท่ปี ระกอบดว้ ยกรดก�ำ มะถนั ซึง่ ไดร้ ับ (พ.ศ. 2525) เทา่ น้ัน โดยมี โจดี้ ฟอสเตอร์ เป็นดาราน�ำ การยืนยันจากยานสำ�รวจหลายลำ�นับแต่ อยา่ งไรกต็ ามในขณะนี้ในวงโคจรรอบ เซแกนมีแนวความคิดว่า แม้โอกาส อดตี จนมาถงึ ขอ้ มลู ทส่ี งั เกตไดล้ า่ สดุ โดย ดาวศุกร์ก็ยังมียานสำ�รวจที่ยังคงปฏิบัติ จะน้อย แต่ยังน่าจะมีความเป็นไปได้ท่ีจะ ยาน Venus Express และยานอาคตั สึกิ การเก็บข้อมูลจากวงโคจรอย่างต่อเน่ือง มีเช้ือจุลินทรีย์ที่ถูกพัดพาไปบนท้องฟ้า และพวกเขาก็ยังต้ังข้อสังเกตด้วยว่า อยู่หนึง่ ลำ� ไดแ้ ก่ ยานคตั สกึ ิ (Akatsuki) ของดาวศุกร์ในช้ันบรรยากาศท่ีความสูง ยังมีการตรวจพบก๊าซคาร์บอนิลซัลไฟด์ ซ่งึ แปลวา่ รุ่งอรณุ (ชอ่ื เดยี วกบั องคก์ รลับ ระหวา่ ง 40 ถึง 60 กโิ ลเมตรจากพ้ืนดาว (COS) ในชั้นบรรยากาศซ่ึงก๊าซน้ีจะเกิด นินจานอกกฎหมายในการ์ตูนนารูโตะนั่น ซ่ึงอุณหภูมิจะแปรค่าระหว่างจุดเดือด ไดย้ ากมากหากไมใ่ ชก่ ลไกทางชวี วทิ ยา ซงึ่ แหละครบั - ผู้เขียน) ซึ่งยานลำ�นกี้ ย็ ังคง และจุดหลอมเหลวของนำ้� และความดัน ศาสตราจารยช์ ลู ซ-์ มาคชุ และทมี งานก็ได้ ปฏิบัติการได้ตั้งแต่เดือนธันวาคม พ.ศ. ของชั้นบรรยากาศลดลงจนเท่าๆ กับบน ใหเ้ หตผุ ลวา่ การสงั เกตการณต์ า่ งๆ เหลา่ น้ี 2558 มาจนถงึ ปจั จบุ นั และจะยงั คงปฏบิ ตั ิ ผิวโลก ซงึ่ เซแกนได้ทำ�งาร่วมกับฮาโรลด์ ร่วมกันบ่งถึงว่ามีโคโลนีของจุลินทรีย์ การจนถึงปลายปี พ.ศ. 2558 น้ี โมโรวิทซ์ (Harold Morowitz) จาก บนช้ันเมฆของดาวศุกร์ท่ีคอยดึงเอาก๊าซ มหาวทิ ยาลยั เยล และตพี ิมพ์ผลงานของ CO ออกจากบรรยากาศ และเพ่ิมก๊าซ สง่ิ มชี วี ติ ในหมเู่ มฆ พวกเขาในปี พ.ศ. 2510 โดยสนั นษิ ฐานวา่ COS เข้ามาในบรรยากาศ แต่ก็ยังไม่มี อาจเป็นไปได้ท่ีจะมีจุลินทรีย์ท่ีสังเคราะห์ ข้อสรุปท่แี น่ชดั ในแวดวงวชิ าการ เราทราบแล้วว่าในปัจจุบันนี้บนพื้น แสงได้ ในสภาพท่ีเป็นถุงก๊าซที่ลอยได้ จนมาเมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา ผิวของดาวศุกร์ร้อนกว่า 457–464oC 23 ตุลาคม 2563

รวอ้ ทิ ยยพานั น้ีเอง ท่ีมีข่าวล่าสุดท่ีน่าต่ืนเต้นว่ามีการ หน้าน้ีของเธอทำ�ให้เกิดความต่ืนตัวใน ปริศนาโอมูอามอู า (Oumuamua) ไดแ้ ก่ คน้ พบกา๊ ซฟอสฟนี (PH3) ซง่ึ นบั เปน็ สาร วงการดาราศาสตรท์ วั่ โลก เพราะกา๊ ซนบ้ี น อังเดร ไฮน์ (Andreas Hein) ผู้ช่วย บง่ ชท้ี างชวี ภาพ (Biomarker) ชนดิ หนง่ึ ใน โลกพบได้ยากจากปฏิกิริยาในธรรมชาติ ศาสตราจารย์ด้านวิศวกรรมการบินและ ระดับความเข้มข้นถงึ 20 ส่วนในพนั ลา้ น ยกเว้นเกิดจากกิจกรรมของเชื้อจุลินทรีย์ อวกาศท่ีมหาวิทยาลัย Paris-Saclay ส่วนในบรรยากาศของดาวศุกร์ โดยทีม ท่ี ไ ม่ ต้ อ ง อ า ศั ย อ อ ก ซิ เ จ น ใ น ก า ร ดำ � ร ง University ในฝรงั่ เศส และมนสั วี ลนิ แกม นั ก วิ จั ย จ า ก ม ห า วิ ท ย า ลั ย ค า ร์ ดิ ฟ ฟ์ ชีวิตเท่าน้ัน หรือเกิดจากมนุษย์เราต้ังใจ (Manasvi Lingam) ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ สหราชอาณาจักร ท่ีนำ�โดยเจน กรีฟส์ สงั เคราะหม์ นั ขนึ้ มา ซง่ึ การคน้ พบนี้ไดล้ ง ดา้ นชีววทิ ยาอวกาศ ที่ภาควชิ าวทิ ยาการ (Jane Greaves) โดยอิงจากหลักฐานที่ ตพี ิมพ์ในวารสาร Nature Astronomy ไป ด้านการบิน ฟสิ กิ ส์ และอวกาศ สถาบนั เคยมรี ายงานขอ้ สงสยั จากการศกึ ษากอ่ น ในวนั ท่ี 14 กนั ยายน พ.ศ. 2563 ทผี่ า่ นมา เทคโนโลยีฟลอริดา ซ่ึงได้ส่งข้อเสนอให้ หนา้ นว้ี า่ ชนั้ บรรยากาศของดาวศกุ รด์ ดู ซบั (อ่านบทความวิจัยต้นฉบับได้ใน https:// มโี ครงการส�ำ รวจตน้ ทนุ ต�ำ่ โดยใชบ้ อลลนู แสงอัลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์ได้ www.nature.com/articles/s41550-020- ไปยัง The Astrophysical Journal มากกว่าท่ีคาดการณ์ไว้ ซ่ึงผิดปกติและ 1174-4) Letters เพื่อที่ว่าจะได้ตรวจดูให้แน่ชัด อาจจะเกิดจากก๊าซท่ีเป็นผลผลิตจาก ประเด็นท่ีเรียกเสียงฮือฮาล่าสุด ว่ามีส่ิงมีชีวิตอยู่จริงไหมในช้ันเมฆใน กจิ กรรมในการด�ำ รงชวี ติ ของเชอ้ื จลุ นิ ทรยี ์ คอื การทมี่ นี กั วจิ ยั ดา้ นดาราศาสตรส์ องคน ระดับความสูง 50–60 กิโลเมตรจาก ในชั้นบรรยากาศ ทีมงานของเธอจึงเริ่ม ทกี่ อ่ นหนา้ นม้ี สี ว่ นในการผลกั ดนั โครงการ ผิวดาว ซ่ึงยานสำ�รวจจะเก็บอนุภาค สังเกตสเปกตรัมของสารประกอบบนชั้น พัฒนาเทคโนโลยีเพื่อส่งยานไปเก็บ ละอองลอย และฝุ่นผง เพ่ือนำ�ไป เมฆท่ีความสูง 50 กิโลเมตรจากผิวดาว ตัวอย่างจากอวกาศห้วงลึกและวัตถุจาก วิเคราะห์ด้วยกล้องจุลทรรศน์ในตัวยาน โดยใช้กล้องโทรทรรศน์เจมส์ คลาร์ก นอกระบบสุริยะอย่างดาวเคราะห์น้อย รวมถึงในยานจะติดต้ังอุปกรณ์ mass แมกซ์เวล(James Clerk Maxwell) ทต่ี ัง้ อยบู่ นยอดเขามวั นาคใี นฮาวาย ซงึ่ คน้ พบ ภาพ ยานติดบอลลูนสำ�รวจหาสิ่งมีชีวิตในชั้นเมฆดาวศุกร์ตามข้อเสนอโครงการของ สารดังกลา่ วในปี พ.ศ. 2560 อังเดร ไฮน์ และมนัสวี ลินแกม แต่เธอและทีมงานยังไม่ปักใจ จึงใช้ เครอื ขา่ ยกลอ้ งโทรทรรศนว์ ทิ ยขุ นาดยกั ษ์ อลั มา (ALMA) ซง่ึ เปน็ โครงการความรว่ มมอื จากนานาชาติ ประกอบดว้ ยกลอ้ ง 45 ตวั ทำ�งานด้วยกันเพ่ือให้ได้ผลเหมือนกล้อง โทรทรรศน์เครื่องเดียวท่ีมีขนาดยักษ์จาก การรวมสญั ญาณ ตง้ั อยู่ในทะเลทรายอา ตากามา (Atacama Desert) ประเทศชลิ ี ทะเลทรายแหง่ น้ีไดข้ น้ึ ชอ่ื วา่ แหง้ แลง้ ทส่ี ดุ ของโลก ซ่ึงด้วยความสูงและความช้ืนท่ี ต�ำ่ เอามากๆ ท�ำ ใหล้ ดสญั ญาณรบกวนจาก บรรยากาศของโลกไดเ้ ปน็ อยา่ งดี ซ่ึงผลที่ได้ก็ยืนยันการค้นพบก่อน ตลุ าคม 2563 24

รวอ้ ทิ ยยพานั spectrometer ขนาดย่อส่วน เพื่อตรวจ ขนาดเล็กไปสำ�รวจดาวศุกร์ แต่เริ่มมี จว๋ิ cubesat ขนาด 10X10X10 เซนตเิ มตร หาโมเลกุลสารอินทรีย์ที่มีความซับซ้อน ความเคล่ือนไหวจากภาคเอกชนท่ีมีเงิน นำ้�หนกั 1 กิโลกรมั ที่เพ่งิ มีขา่ วนักเรยี น นอกจากน้ียังติดอุปกรณ์ในการสังเกต ถึงสำ�หรับโครงการสำ�รวจอวกาศขนาด ไทยร่วมกันพัฒนาส่งไปปล่อยสู่วงโคจร ความดันและอุณหภูมิ หากได้รับการ เลก็ เกดิ ขนึ้ หลายตอ่ หลายแหง่ หนง่ึ ในนนั้ นนั่ เอง สนับสนุนเร่ืองทุนรอน โครงการน้ีจะ คือบริษัทสตาร์ตอัปแห่งหนึ่งชื่อ Rocket เบ็กซ่ึงควบตำ�แหน่งประธานบริษัท สามารถส่งยานสำ�รวจไปได้ ในช่วงปี Lab ซึ่งเป็นบริษัทเอกชนของอเมริกาท่ี ไดป้ ระกาศออกมาวา่ บรษิ ทั เอกชนของเขา พ.ศ. 2565-2566 เนอ่ื งจากหากลดน�ำ้ หนกั เปน็ ผผู้ ลติ เทคโนโลยดี า้ นอวกาศ และเปน็ จะส่งยานไปสำ�รวจดาวศุกร์ ซึ่งจะพร้อม ยานลงได้จนไมเ่ กิน 50 กิโลกรมั ตน้ ทนุ ผู้ใหบ้ รกิ ารปลอ่ ยดาวเทยี มขนาดเลก็ ทม่ี ี ในปี พ.ศ. 2566 โดยเปน็ ยานส�ำ รวจขนาด การสร้างและส่งยานจะตำ่�กว่า 20 ล้าน บรษิ ทั ในเครอื เดยี วกนั ของนวิ ซแี ลนดเ์ ปน็ เลก็ ทมี่ นี �ำ้ หนกั เพยี ง 37 กโิ ลกรมั โดยเขา้ เหรยี ญ ซง่ึ ไมเ่ กนิ ความสามารถของบรษิ ทั เจา้ ของทงั้ หมด กอ่ ตง้ั โดยปเี ตอร์ เบก็ ซง่ึ ให้สัมภาษณ์กับนักข่าวบีบีซีว่า แม้ยาน เอกชนท่จี ะส่งยานเหลา่ น้ีไปได้ สรา้ งชอ่ื เสยี งโดยการพฒั นาจรวดน�้ำ หนกั ที่มีขนาดเพียง 37 กิโลกรัมดูเหมือนไม่ อันที่จริงกลุ่มของไฮน์และลินแกม เบาท่ีเรียกว่า Electron ซ่ึงให้บริการยิง มากมายอะไรแต่มันก็สามารถใส่อุปกรณ์ ไม่ใช่กลุ่มเดียวท่ีมีความสนใจส่งยาน ดาวเทียมขนาดเล็กและดาวเทียมระดับ เอาไว้ได้มากพอสมควรถ้าหากเรามั่นใจ วา่ ต้องการจะวดั อะไร และจะหาอะไร ซ่ึง ยานจะปลอ่ ยโพรบด่ิงลงไปในบรรยากาศ ของดาวศุกร์เพ่ือเก็บข้อมูล ดังนั้นมันจะ มีเวลาไม่มากท่ีจะอยู่ในระดับความสูง 50-60 กิโลเมตรที่ท่ีมีการค้นพบก๊าซ ฟอสฟนี ดงั นนั้ การวดั ต่างๆ จงึ กระทำ�ได้ ในช่วงสั้นๆ ก่อนยานจะตกลงไปในช้ัน บรรยากาศท่ีลึกกว่านั้น ซึ่งแตกต่างจาก ยานติดบอลลูนตามข้อเสนอของกลุ่ม นกั วจิ ัยองั เดร ไฮน์ และมนัสวี ลนิ แกม ภาพ โลกที่ถ่ายโดยจรวด Photon ของบริษัท Rocket Lab ขณะอยู่ในวงโคจร ยานลำ�นี้แหละ ยุคของการสำ�รวจอวกาศด้วยโครงการ ที่จะไปดาวศุกร์ในปี พ.ศ. 2566 เลก็ ๆ และบรษิ ทั เอกชน ไดเ้ รม่ิ ขน้ึ แลว้ ! แหลง่ ข้อมูล Beech, M. 2009. Terraforming: The Creating of Habitable Worlds. Springer Science and Business Media, LLC., New York. https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2020/09/28/low-cost-privately-funded-balloon-mission-could-scope-out-venus-life-by-2022/?fbclid=IwAR10 kXm9STL0NHtgDgN9e60k1OHXeoq4E5qla5baO4NUqEBJFhmdwzqGRvk#5e5a91401706 https://www.bbc.com/news/science-environment-54151861 https://www.researchgate.net/publication/344372968_A_Precursor_Balloon_Mission_for_Venusian_Astrobiology https://www.bbc.com/news/science-environment-54151861 http://www.parabolicarc.com/2020/09/03/rocket-lab-video-peter-beck-introduces-photon-satellite/ 25 ตุลาคม 2563

สภากาแฟ ผศ. ดร.ป๋วย อุ่นใจ ภาควิชาชวี วทิ ยา คณะวทิ ยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหดิ ล ผศ. ดร.ปว๋ ย​อนุ่ ใจ | http://www.ounjailab.com นกั วิจัยชีวฟสิ กิ ส์แ​ ละอาจารยป์ ระจ�ำ ภาควชิ าชีววทิ ยา​ คณะวทิ ยาศาสตร์​ มหาวทิ ยาลยั​ มหิดล​ นักสื่อสารวทิ ยาศาสตร​์ นักเขยี น​ ศลิ ปินภาพสามมติ ​ิ และผปู้ ระดิษฐ์​ฟอนต์ไทย​ มคี วามสนใจท้งั ในด้านวทิ ยาศาสตร​์เทคโนโลย​ี งานศลิ ปะและบทกวี แอดมินและผู้ร่วมก่อต้งั ​เพจ​ FB: ToxicAnt​ เพราะทุกสิ่งล้วนเป็นพษิ เคร่ืองพมิ พ์ หลอดเลอื ดสามมติ ิ กบั สผี สมอาหาร! แนวคดิ ในเรอื่ งการสรา้ งอะไหลอ่ วยั วะน้นั เกดิ ขนึ้ มานานแลว้ แต่กระบวนการในการสร้างระบบเสน้ เลอื ดทีซ่ บั ซ้อนในอวัยวะ อยา่ งตับหรอื ปอดน้นั ยังคงเป็นเร่อื งที่ท้าทายความสามารถ ของเหล่านกั วทิ ยาศาสตรแ์ ละวศิ วกรเนอื้ เยอ่ื อยู่ตลอดเวลา ตุลาคม 2563 26

สภากาแฟ แนวคดิ ในเรอื่ งการสรา้ งอะไหลอ่ วยั วะนนั้ เกดิ ขนึ้ มานานแลว้ แตก่ ระบวนการ ทมี วจิ ยั ของ ดร.เคลลี สตเี วนส์ (Kelly ในการสรา้ งระบบเสน้ เลอื ดทซ่ี บั ซอ้ นในอวยั วะอยา่ งตบั หรอื ปอดนน้ั ยงั คง R Stevens) จากมหาวิทยาลัยวอชิงตัน เปน็ เรอ่ื งทท่ี า้ ทายความสามารถของเหลา่ นกั วทิ ยาศาสตรแ์ ละวศิ วกรเนอ้ื เยอ่ื อยตู่ ลอดเวลา ซีแอตเทิล (University of Washington ตงั้ แตม่ กี ารสรา้ งเครอื่ งพมิ พส์ ามมติ ขิ นึ้ มา ความสนใจในการประยกุ ตเ์ อาเทคนคิ การ Seattle) และ ดร.จอร์แดน มิลเลอร์ พิมพ์สามมิติมาใช้ในการพิมพ์อวัยวะก็มีอยู่ตลอดมา แต่ปัญหาที่แก้ยากก็คือการจัดการ (Jordan S Miller) มหาวิทยาลัยไรซ์ เร่อื งความละเอียด (Rice University) สหรฐั อเมรกิ าไดพ้ ฒั นา คำ�ถามก็คือ “เป็นไปได้หรือไม่ที่เราจะใช้เคร่ืองพิมพ์สามมิติ กระบวนการพมิ พท์ างชวี ภาพ(bioprinting) พมิ พอ์ วยั วะออกมา ?” ทปี่ ระยกุ ต์ใชเ้ ทคนคิ การพมิ พส์ ามมติ แิ บบ โปรเจกชนั สเตอรโิ อลโิ ทกราฟี (projection ภาพหน้าปกวารสาร Science ฉบับวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 แสดงภาพถุงลมจำ�ลองจาก stereolithography) มาใช้ในการพิมพ์ การพิมพ์สามมิติ (เครดิตภาพ: Dan Sazer, Jeff Fitlow, & Jordan Miller, Rice University) ไฮโดรเจลเปน็ โครงขา่ ยเสน้ เลอื ดทซ่ี บั ซอ้ น ไดส้ �ำ เรจ็ พวกเขาตพี มิ พผ์ ลงานนใ้ี นวารสาร Science เมอ่ื เดอื นพฤษภาคม พ.ศ. 2562 เทคนิคการพิมพ์แบบโปรเจกชัน สเตอรโิ อลโิ ทกราฟเี ปน็ การพมิ พ์โดยใชแ้ สง เปน็ ตวั กระตนุ้ ใหเ้ กดิ การแขง็ ตวั ของพอลเิ มอร์ ในสารละลายไปทลี ะชน้ั (เลเยอร)์ จนกลาย เป็นโครงสร้างสามมิติท่ีสมบูรณ์ โดย นักวิจัยจะสร้างโมเดลสามมิติข้ึนมา และจะฉายแสงลงไปบนสารละลายให้ สายละลายแข็งตวั ไปทีละชั้น ปญั หาคอื เทคนคิ น้ีไมเ่ คยถกู ออกแบบ มาเพื่อใช้กับการพิมพ์อวัยวะ สารเคมี แต่ละอย่างที่ใช้ก็ล้วนเป็นพิษกับร่างกาย แทบท้ังส้นิ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ พวกสาร เคมีป้องกันแสงท่ีจะต้องใช้เพ่ือกันแสง ผ่านไปช้ันอื่นๆ พวกเขาจึงต้องการสาร มาดูดซับแสงเพื่อกันไม่ให้แสงทะลุผ่าน สารละลายเรซินได้ เพื่อให้แต่ละช้ัน พิมพ์ถูกพิมพ์ออกมาเป็นแค่ช้ันบางๆ และสามารถประกอบสร้างขึ้นมาเป็น โครงสร้างของโครงข่ายเส้นเลือดท่ีซับ ซอ้ นทง้ั ของถงุ ลมปอดและของถงุ น�ำ้ ดขี น้ึ มาไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว 27 ตลุ าคม 2563

สภากาแฟ ภาพสามมิติของโครงสร้างถุงลมในปอด (เครดิตภาพ: Dan Sazer, Jeff Fitlow, & Jordan Miller, จำ�ลองแบบการทำ�งานของถุงลมปอด Rice University) คือท้ังหดและขยายและดูว่าโครงข่าย เส้นเลือดที่พิมพ์ออกมานั้นจะทนทานได้ และนค่ี ือความทา้ ทายแรก จะหาสาร “ผมรีบรุดว่ิงไปที่ซูเปอร์มาร์เก็ตและ หรือไม่ อะไรท่ีเข้ากันได้ ไม่มีพิษภัยกับส่ิงมีชีวิต ซ้ือชุดคิตสำ�หรับแต่งสีอาหารและลูก ผลงานวจิ ยั ของเขาเป็นที่น่าพงึ พอใจ และละลายน้ำ�ได้ดี ทีมวิจัยเจอสีผสม กวาด เพอ่ื มาลยุ ทดลองตอ่ เลย” มลิ เลอร์ นอกจากจะอยู่รอดได้เป็นอย่างดีจาก อาหารที่น่าจะตอบโจทย์ เขาจึงเลือกใช้ กล่าว “สีเหลืองมันเวิร์ก ทั้งทีมแทบจะ การยืดหดของถุงลม อีกทั้งการไหลของ สีผสมอาหารสีเหลืองอมส้ม เรียกว่า กระโดดยินดีกันด้วยความลิงโลด เพราะ เลือดได้เป็นอย่างดี เซลล์เม็ดเลือดแดง สีเหลืองเบอร์ห้า (yellow no.5) หรือว่า ไอเดยี นง้ี า่ ยๆ และสามารถตอ่ ยอดไปเปน็ สามารถดำ�รงอยู่ได้ แถมยังสามารถ ทารท์ ราซนี (tartrazine) ซง่ึ ปกตกิ เ็ ปน็ องค์ โครงสร้างท่ีซับซ้อนกว่านี้ได้ไม่ยากเย็น” ช่วยในการแลกเปล่ียนก๊าซได้เหมือนกับ ประกอบเพ่ือแต่งสีให้กับอาหารและลูก เพ่ือพิสูจน์แนวคิด ทีมวิจัยของสตีเวนส์ คุณสมบัติของถุงลมปอดจริง ได้อีกด้วย กวาดที่คนทั่วไปกินกันเป็นปกติอยู่แล้ว และมลิ เลอร์ไดท้ ดลองออกแบบโครงขา่ ย ย่ิงไปกว่านั้น พวกเขายังเริ่มออกแบบ จึงไม่น่ามีปัญหาในเร่ืองของความเข้ากัน เส้นเลือดหุ้มถุงลมปอด และทดลองส่ง วาล์วตา่ งๆ ในเสน้ เลอื ดเพือ่ กันเลอื ดไหล ไดท้ างชีวภาพ เซลล์แม็ดเลือดแดงเข้าไปอีกท้ังยังลอง ย้อนกลบั เอาไว้ให้แล้วอีกดว้ ย “ชัดเจนว่านี่เป็นหนึ่งก้าวกระโดดท่ี ตลุ าคม 2563 28

สภากาแฟ ภาพถุงลมจำ�ลองจากการพิมพ์สามมิติ (เครดิตภาพ: Dan Sazer, Jeff Fitlow, & Jordan Miller, ภาพแสดงการทำ�งานของเครื่องพิมพ์สามมิติ Rice University) แบบโฟโตลิโทกราฟิก (เครดิตภาพ: WIKIPEDIA ท�ำ ใหเ้ ราสามารถสรา้ งโครงสรา้ งพมิ พส์ าม ท่ีอาจจะมีแนวโน้มอาจจะเอาไปใช้งานได้ มติ ทิ มี่ ขี นาดเทยี บเทา่ กบั เนอื้ เยอ่ื จรงิ ๆ ได”้ จรงิ ก็เป็นได้ คงต้องรอดูต่อไปครับว่าจะเกิดอะไร แอนโทนี อตาลา ผู้อำ�นวยการสถาบัน และสำ�หรับพวกข้ีเกียจ ยังได้ก่อตั้ง ขนึ้ ตอ่ ไป ไมแ่ นน่ ะ อนาคตคณุ หมออาจจะ เวชศาสตรฟ์ น้ื ฟเู วกฟอเรสต์ (Wake Forest บรษิ ทั “โวลมุ เมตรกิ ซไ์ บโอ (VolumetricBio)” เปดิ แคต็ ตาลอ็ กโมเดลอวยั วะ เลอื กๆ จมิ้ ๆ Institute for Regenerative Medicine) ซ่ึงสปินออฟ (spin off) ออกมาจาก มาแล้วกดสัง่ พิมพ์ตามตอ้ งการก็เป็นได.้ .. กล่าว “และการท่ีเผยแพร่กระบวนการ มหาวทิ ยาลยั เพื่อขายวัสดุ อุปกรณต์ า่ งๆ ใครจะรู้ว่าสักวันอาจจะมีคนกดพิมพ์ พมิ พช์ วี ภาพเปน็ แบบโอเพนซอรส์ (open สารเคมที จ่ี �ำ เปน็ รวมทง้ั เครอ่ื งพมิ พส์ ามมติ ิ ถุงลมปอดสามมิติเอาไปไว้สู้โควิด 19 source) จะยิ่งช่วยผลักดันเทคโนโลยีน้ี แบบโปรเจกชันสเตอริโอลิโทกราฟี ท่ี ก็ได้ ! ใหพ้ ัฒนาให้ไปไกลมากข้นึ และเร็วยิ่งขน้ึ สามารถนำ�ไปใช้พิมพ์โครงข่ายเส้นเลือด อยา่ งมาก” แอนโทนเี ผยวา่ เขามแี ผนทจ่ี ะ เพื่อจำ�ลองแบบการส่งผ่านเลือดใน ลิงก์คลิป YouTube ของช่อง Seeker ที่ ทดลองใชเ้ ทคนคิ การพมิ พ์โครงสรา้ งสาม อวัยวะไดเ้ ลยในทนั ทีอกี ด้วย สัมภาษณ์ Jordan Miller ในเรื่องของ มิติน้ีกับโครงร่างอวัยวะต่างๆ มากมายท่ี แต่แม้ว่าเทคโนโลยีจะดูหวือหวาน่า เครื่องพิมพ์สามมิติและการสร้างถุงลมจำ�ลอง เขาไดเ้ คยออกแบบไว้ ต่ืนเต้น แต่ทว่า เทคนิคก็ยังคงต้องผ่าน นอกจากจะปล่อยข้อมูลออกเป็น การทดสอบอีกมาก ว่าจะมีผลข้างเคียง โอเพนซอร์สแล้วนั้น มิลเลอร์อยากให้ กระทบอยา่ งไรบา้ งกบั ผู้ไดร้ บั อวยั วะ แลว้ โมเดลเครื่องมือของเขาน้ันสามารถทำ� มันสามารถทำ�งานได้เหมือนอวัยวะจริงๆ เป็น DIY ได้ เพราะน่นั จะหมายความว่า หรอื เปลา่ แลว้ เซลลท์ ฟี่ ดี เขา้ ไปนนั้ จะรอด อาจจะมีโมเดลอวัยวะท่ีน่าสนใจลองเอา กเี่ ปอรเ์ ซน็ ตแ์ ละสามารถท�ำ งานไดเ้ หมอื น มาพมิ พส์ ามมติ อิ อกมาเปน็ ชน้ิ สว่ นอวยั วะ อวยั วะจริงหรือไม่ 29 ตลุ าคม 2563

หสอ้ ตัไงทวภยป์ าา่พ ประทปี ดว้ งแค คณะวนศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ งลู ายสาบท้องสามขดี Amphiesma deschauenseei งลู ายสาบทอ้ งสามขดี เปน็ งทู อ่ี อกหากนิ ในเวลากลางคนื พบบรเิ วณใกลล้ �ำ ธารหรอื ในล�ำ ธารบนภเู ขาสงู พบไมบ่ อ่ ยและมกี ารแพรก่ ระจายเพยี งไมก่ จ่ี งั หวดั ในประเทศไทย ตุลาคม 2563 30

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ 12 วรศิ า ใจดี (ไอซี) เด็กสาย(พนั ธ)์ุ วทิ ยส์ านศลิ ป์ ชอบเรยี นคณิตศาสตร์และฟสิ กิ ส์ สนใจเร่อื งเก่ียวกับอวกาศ และสัตวเ์ ลีย้ งตวั จิ๋ว เวลาว่างชอบทำ�งานศิลปะ ก�ำ ลังค้นหาสตู รผสมที่ลงตัวระหวา่ งวิทย์กบั ศิลป์ Facebook : I-see Warisa Jaidee ท่องอวกาศกับ กล้องโทรทรรศน์แบบโรโบติก ตอนที่ 1 ในช่วงที่ฉนั จดั สปั ดาห์ดูดาวในโรงเรียนทเี่ วลส์ ฉันได้เรยี นร้อู ะไรหลายอย่าง รวมไปถึงความจรงิ ที่ว่า การดดู าวนั้นไม่งา่ ยเอาซะเลย ถ้าวันไหนฟ้าโปร่งก็ ถอื วา่ โชคดไี ป แต่วันไหนเมฆครม้ึ ฝนมาละ่ ก็ แผนการดดู าวของฉนั ก็ตอ้ งถูก ยกเลกิ ไป และตอ้ งเปล่ยี นแผนไปจดั กจิ กรรมกนั ในหอ้ งเรยี นหรือเข้าฟงั การบรรยายต่างๆ แทน อีกทงั้ การรอถา่ ยภาพดวงดาวในชว่ งที่ท้องฟ้า ไมเ่ ป็นใจตอ้ งอาศัยความอดทนพอสมควร ฉนั กบั เพ่ือนๆ ต้องอยูก่ นั จนถึงดกึ กว่าจะไดภ้ าพสวยๆ สักภาพ 31 ตุลาคม 2563

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ ภาพถ่ายภาพของดาวหางนีโอไวส์ คืนวันที่ 27 มีนาคม 2563 โดยคุณครู Valentina Mindoljevic หรือกล้องโทรทรรศน์ควบคุมระยะไกล) ใช้ ที่ UWCAC, Wales ในการถา่ ยภาพของวตั ถบุ นทอ้ งฟา้ จากสถาน ท่ีต่างๆ ด้วยการใช้เทคโนโลยีให้สามารถ ภาพน้ีอาจารย์ Valentina คนสมัยก่อนแหงนหน้ามองดูท้องฟ้า ควบคุมการปรับความชัด และมุมการถ่าย Mindoljevic ท่ีปรึกษา ด้วยสองตาเปล่า เรามองเห็นในส่ิงท่ีตาเรา ภาพไดจ้ ากแอปพลิเคชนั ในระยะไกล เราจงึ โ ค ร ง ก า ร ดู ด า ว ข อ ง ฉั น ถ่ า ย ที่ โ ร ง เ รี ย น เหน็ เมอื่ เวลาผา่ นไปเทคโนโลยไี ดถ้ กู พฒั นา สามารถมองเห็นภาพจากสถานที่น้ันๆ ผ่าน UWCAC ด้วยกล้องโทรศัพท์มือถือของเธอ ขนึ้ มา จากการมองดว้ ยตาเปลา่ กข็ ยบั ไปเปน็ หน้าจอคอมพิวเตอร์ท่ีบ้าน โดยท่ีเราไม่ต้อง และส่งมาให้ฉันช่วงที่ฉันหนีโควิดกลับมา กล้องโทรทรรศน์พกพาได้ ไปจนถึงการนำ� เดินทางไปต้ังกล้องโทรทรรศน์ส่องดู ณ เมืองไทย ภาพนี้ฉันใช้เทคนิคตกแต่งภาพ คอมพิวเตอร์และสัญญาณอินเทอร์เน็ตมา สถานทนี่ นั้ จรงิ ๆ ให้สว่างขึ้นเพ่ือให้สามารถมองเห็นหางของ ช่วยทำ�ให้การดูดาวหรือวัตถุอ่ืนๆ ในอวกาศ ฉนั เรยี นรเู้ กยี่ วกบั กลอ้ งโทรทรรศนแ์ บบ นีโอไวส์ ได้ชัดเจนข้ึน ท่ีวงสีแดงในภาพคือ อันไกลโพน้ นัน่ งา่ ยเพียงปลายนว้ิ โรโบติกจากการเข้าร่วมฟังการบรรยายสด ดาวหางนโี อไวส์ (Neowise) ท่ีโคจรเข้าใกล้ กำ�ลังขยายของกล้องที่มีมากข้ึนก็พา ออนไลน์เมื่อเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา โลกเราเม่ือวันท่ี 27 มนี าคม ที่ผา่ นมานี้ เราเข้าใกล้กับจักรวาลอันกว้างใหญ่ยิ่งข้ึน เกยี่ วกบั Faulkes Telescope Project โดย ตามการค�ำ นวณของนกั ดาราศาสตรแ์ ลว้ จนถงึ ปจั จบุ นั มกี ลอ้ งโทรทรรศนน์ อกโลกอยา่ ง Dr. Sarah Roberts ผู้จบการศึกษาสาขา ดาวหางน้ีคงไม่กลับมาให้สังเกตเห็นได้ ใน ฮับเบิลที่ตามข้ึนไปถ่ายวัตถุบนน้ันส่งตรงมา วชิ าดาราศาสตร์ จากมหาวทิ ยาลัยคาร์ดิฟฟ์ อกี รอบ 6,800 ปีข้างหนา้ อาจารยเ์ ลา่ ใหฟ้ งั ใหเ้ ราดไู ดเ้ ลยทเี ดยี ว การส�ำ รวจทอ้ งฟา้ ทเ่ี คยใช้ (Cardiff University) ประเทศเวลส์ แสงของมันจางเกินกว่าจะมองเห็นด้วยตา เพื่อศึกษาและอธิบายเรือ่ งราวปรากฏการณ์ Dr. Sarah ทำ�งานเปน็ อาจารย์ด้านการ เปล่า แต่เธอก็ประมาณการตำ�แหน่งคร่าวๆ ธรรมชาติ เปลี่ยนเป็นการสำ�รวจเพ่ือไข ศึกษาให้กับ Faulkes Telescope Project บนท้องฟ้าและใช้มือถือเก็บภาพมาจนได้ ความลับของจักรวาล ลำ�พังเพียงภาพจึงไม่ ซ่ึงโครงการ Faulkes Telescope เร่ิมข้ึน เพราะกล้องมือถือสามารถจับแสงสว่างท่ี เพียงพอ แต่ต้องอาศัยจินตนาการ และการ ในปี พ.ศ. 2543 จัดตง้ั ขึ้นและสนับสนนุ โดย ตาเปลา่ เรามองไมช่ ดั ได้ จะเหน็ ไดว้ า่ อปุ กรณ์ ค�ำ นวณขน้ั สงู เขา้ มาชว่ ยใหเ้ ราเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ที่ Dr. Martin Dill Faulkes, Astronomy ท่ีเก่ียวกับการมองเห็นและการถ่ายภาพ ไมส่ ามารถรบั รู้ไดท้ างสายตา Research Council ร่วมกับรัฐบาลสหราช ทักษะด้านศิลปะและเทคนิคการถ่ายภาพ “สาระวทิ ย์ในศลิ ป”์ ครงั้ นฉ้ี นั จงึ อยากจะ อาณาจกั ร Dr. Faulkes จบการศกึ ษาปรญิ ญา ลว้ นแลว้ แตม่ คี วามส�ำ คญั ตอ่ ศาสตรแ์ หง่ การ เลา่ เรอ่ื งเกย่ี วกบั กลอ้ งโทรทรรศนอ์ กี ประเภท เอกทางด้านจักรวาลวิทยา (Cosmology) ดูดาว เช่นเดียวกับทฤษฎีการคำ�นวณทาง หน่ึงที่เรียกว่า robotic/ remote-control จาก Queen Elizabeth College ประเทศ ดาราศาสตรเ์ ลยทเี ดียว telescopes (กล้องโทรทรรศน์แบบโรโบติก องั กฤษ (ขอ้ มลู จาก http://www.ifa.hawaii. edu/faculty/meech/tops/ppt/Faulkes.pdf) เขามีความเชี่ยวชาญด้านคณิตศาสตร์ และคอมพิวเตอร์ แต่สนใจในสาขาวิชา ดาราศาสตร์เป็นพิเศษ เขาสังเกตเห็นว่า เด็กนักเรียน นักศึกษาส่วนใหญ่ไม่ค่อยให้ ความสำ�คัญ หรือสนใจดาราศาสตร์มากนัก ทงั้ นอี้ าจจะเปน็ เพราะชว่ งเวลากลางคนื ไมใ่ ช่ ช่วงเหมาะสมในการจัดการเรียนการสอน แม้จะเป็นช่วงเวลาท่ีดีสำ�หรับทำ�กิจกรรม ทางดาราศาสตร์ แถมอุปกรณ์เฉพาะทางที่ จำ�เป็นต้องใช้ในกิจกรรมก็ซับซ้อนและมีค่า ใช้จ่ายสูง ส่วนใหญ่วิชาดาราศาสตร์จึงถูก ตุลาคม 2563 32

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ สอนในภาคทฤษฎีมากกว่าภาคปฏิบตั ิ ทำ�ให้ และรบั ประกนั วา่ เราได้ใช้งานกลอ้ งแนๆ่ ถงึ ถกู เก็บรวบรวมสะสมเอาไว้ เปดิ ใหค้ นทั่วไป เด็กๆรู้สึกว่าเข้าถึงได้ยาก สำ�หรับฉันแล้ว แม้ว่าจะอยู่กันคนละซีกโลกถ้าตัดเร่ืองของ เข้าถึงเพื่อดึงเอาข้อมูลท่ีเราสนใจมาใช้งาน ฉันว่าดาราศาสตร์มีความสนุกทั้งภาคทฤษฎี สภาพอากาศออกไป ผเู้ ข้าใช้งานจะสามารถ ได้ฟรีๆ เลย ถือเป็นการช่วยเอ้ืออำ�นวย และภาคปฏิบัติ ย่ิงในปัจจุบันมีเทคโนโลยี เลอื กได้ 2 แบบแลว้ แตค่ วามเหมาะสมตอ่ จดุ ให้นักวิจัยสามารถเก็บบันทึกข้อมูลทาง ที่รองรับให้เราสามารถเข้าถึงข้อมูลทาง ประสงค์ท่จี ะใช้ แบบแรกคอื แบบ real-time ดาราศาสตร์ได้จากทบี่ ้าน โดยไม่จำ�เป็นตอ้ ง ดาราศาสตรม์ ากขนึ้ ฉนั ยง่ิ รสู้ กึ วา่ ความรทู้ าง ท่ีเราจะสามารถควบคุมกล้องผ่านสัญญาณ เดินทางข้ามประเทศไปไกลถึงต่างทวีปเพื่อ ด้านดาราศาสตร์ยิ่งเปิดกว้างและน่าสนใจ อนิ เทอรเ์ น็ต เพือ่ สอ่ งดูวัตถุได้ ณ เวลานั้นๆ รวบรวมข้อมูลด้วยกล้องโทรทรรศน์ด้วย มากขน้ึ ไปอีก เลย และแบบที่ 2 คอื แบบ offline ทเี่ ราเพยี ง ตนเองแบบสมัยก่อน โดยกล้องโทรทรรศน์ โครงการ Faulkes Telescope มี แค่ส่งรายการวตั ถทุ ีต่ อ้ งการภาพ และระบบ ทั้ง 2 ตัวน้ีอยู่ภายใต้การดูแลดำ�เนินการ กล้องโทรทรรศน์แบบโรโบติกขนาดใหญ่ ของกล้องจะจัดการรอเวลาที่เหมาะสมเพื่อ ของ Las Cumbres Observatory (LCO) จ�ำ นวน 2 ตวั ทเ่ี ปดิ ให้ใชง้ านทางการศกึ ษาได้ ถ่ายรูปส่งมาให้เราได้ตามคำ�ขอ เสมือนว่า (ขอ้ มลู จาก https://lco.global/observatory/ ซึ่งสถาบนั The Dill Faulkes Educational ทุ ก ค น มี ก ล้ อ ง โ ท ร ท ร ร ศ น์ ใ ช้ ส่ ว น ตั ว เ ล ย telescopes/2m/) ปัจจุบัน LCO ได้ติดตั้ง Trust เป็นผู้จัดหาและให้การสนับสนุน ทเี ดียว เจ๋งมากๆ เลยใช่ไหมล่ะ research-class robotic telescopes จุดประสงค์ก็เพื่อช่วยยกระดับความรู้ด้าน ขอ้ มลู ท่ีไดจ้ ากกลอ้ งนน้ั มคี วามละเอยี ด ไปแลว้ รวมท้งั หมด 21 ตวั ท่ัวโลก วิทยาศาสตร์ให้กบั ผู้คนทัว่ โลกทง้ั 2 ตัวเป็น สูงมาก และส่วนใหญ่ถูกใช้ในงานวิจัยทาง กล้องโทรทรรศน์ที่ควบคุมได้ผ่านระบบ robotic/ remote-control telescopes ประเภท ดาราศาสตร์ นอกจากนี้ในเวบ็ ไซตย์ งั มแี หลง่ สัญญาณอินเทอร์เน็ตนี้ช่วยอำ�นวยความ Ritchey–Chrétien telescope (RCT) ตามชอื่ ข้อมูลการสำ�รวจท้องฟ้าที่เคยเกิดข้ึนแล้ว สะดวกเราในการเล็งหาเป้าหมายท่ีต้องการ ผู้ท่ีคิดค้นกล้องประเภทน้ีข้ึน หรือเรียกตาม ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของกระจกกล้อง ภาพ Faulkes Telescope North ที่ Haleakala Observatory รัฐฮาวาย ประเทศอเมริกา (main mirror) วา่ 2-meter class telescopes ขอบคุณภาพจาก: https://lco.global/observatory/sites/haleakala/ ตง้ั อยภู่ ายใต้โดมทอ่ี อกแบบมาพเิ ศษเรยี กวา่ “Clamshell Dome” ที่เปิดออกเต็มที่ทำ�ให้ ภาพ Faulkes Telescope South ที่ Siding Spring Observatory (SSO) ประเทศออสเตรเลีย กล้องสามารถหมุนได้โดยรอบ 360 องศา ขอบคุณภาพจาก: https://lco.global/observatory/sites/siding-spring/ มองเห็นท้องฟ้าได้เต็มๆ แบบไม่มีอุปสรรค มาขวางก้นั กลอ้ งโทรทรรศนท์ ง้ั สองเปน็ ฝาแฝดกนั มชี อื่ วา่ Faulkes Telescope North ตง้ั อยู่ ที่รัฐฮาวาย ประเทศอเมริกา และ Faulkes Telescope South ต้ังอยู่ท่ี ประเทศออสเตรเลยี เหตผุ ลทเี่ ลอื กสถานที่ สองที่น้ีเป็นจุดติดต้ังกล้อง ก็เพ่ือให้แน่ใจ ว่า ตลอดเวลา 24 ชั่วโมงที่เปิดให้จอง ใชง้ านจากผู้ใช้ทั่วโลก จะมกี ลอ้ งอยา่ งนอ้ ย หนง่ึ ตวั อยใู่ นไทม์โซนชว่ งกลางคนื ทจ่ี ะส�ำ รวจ ทอ้ งฟา้ มดื ได้ เนอื่ งจากต�ำ แหนง่ 2 จดุ มรี ะยะ ห่างกันเหมาะสมพอดีที่สามารถครอบคลุม Time Zone ท่ีหลากหลายสำ�หรับผู้ใช้งาน จากทว่ั โลก ท�ำ ใหม้ คี วามสะดวกตอ่ การเขา้ ถงึ 33 ตลุ าคม 2563

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ ในเวลาอนั สน้ั แนน่ อนวา่ ขณะทเ่ี ราสอ่ งดวู ตั ถุ ควบคุมอปุ กรณ์สดุ เจ๋งนเี้ องเลย และไมต่ อ้ ง ศึกษาท่ีพำ�นักในสหราชอาณาจักรและยุโรป ใดๆ บนท้องฟ้า วัตถุก็มีการขยับเลื่อนตาม กลวั วา่ เราจะท�ำ กลอ้ งราคาแพงนพี้ งั เพยี งแค่ เท่าน้ัน แถมยังต้องใช้เวลาจองล่วงหน้า วงโคจรของมันทำ�ให้ต้องปรับกล้องตามอยู่ ปลายนวิ้ คลกิ เพราะระบบไดถ้ กู ออกแบบมา นานมาก เน่ืองจากจำ�นวนผู้ท่ีสนใจต้องการ เร่ือยไป กล้องโทรทรรศน์ทางไกลที่เปิดให้ ใหม้ กี ารปอ้ งกนั ไมใ่ หจ้ งั หวะและความเรว็ ใน ใชง้ านมมี าก และเปดิ ใหจ้ องเพยี งเดอื นละครง้ั ผู้ ใช้งานจากทั่วโลกเข้าถึงข้อมูลและยิ่งไป การหมนุ เกินขดี จำ�กัดจนมนั ชำ�รดุ (ฉนั เองกย็ งั อยใู่ นขน้ั ตอนเขา้ แถวขอใชต้ ง้ั แต่ กว่านั้น สามารถจองเวลาเพื่อควบคุมกล้อง ครง่ึ ชวั่ โมงเปน็ เวลาทสี่ นั้ มาก เมอื่ นกึ ถงึ เดือนกรกฎาคม) แต่ยังมีกล้องโทรทรรศน์ ใหถ้ า่ ยภาพท่เี ราต้องการเองได้ เวลาท่ีเราต้องรอเจ้ากล้องขนาดยักษ์น้ีหมุน อีกแห่งหนึ่งที่เปิดให้ทุกคนทั่วโลกสามารถ ด้วยกำ�ลังขยายของกล้องนี้สูงจนเรา เปลี่ยนตำ�แหน่งจากวัตถุหนึ่งไปยังอีกวัตถุ เข้าไปลงทะเบียนส่งคำ�ร้องขอให้ถ่ายภาพ สามารถมองเห็นไปถึงกลุ่มดาราจักรหรือ หนงึ่ ส่งิ ส�ำ คญั ทสี่ ดุ ในการดูดาวภายใตเ้ วลา ที่เราต้องการได้ฟรี ติดตามอ่านได้ ใน กาแล็กซีต่างๆ ท่ีอยู่ไกลออกไปด้วยระบบ จำ�กัดคือการวางแผน ย่ิงวัตถุที่เราต้องการ สาระวทิ ย์ฉบบั หนา้ นะ เครือข่ายที่ทำ�มาแบบใช้งานได้ง่ายเข้ากับ สำ�รวจอยู่ตำ�แหน่งใกล้กันแค่ไหน เราก็จะ กลุ่มเป้าหมายท่ีเป็นเด็กนักเรียนทำ�ให้เรา สามารถเห็นภาพได้หลากหลายมุมมองขึ้น ภาพ Faulkes Telescope South ที่ Siding สามารถค้นหาชื่อกาแล็กซีต่างๆ ที่สนใจ โดยไม่ต้องเสียเวลาให้กล้องหมุนจากฟาก Spring Observatory (SSO) อยากจะดรู ปู รา่ งของพวกมนั วา่ ประหลาดตา ฟ้าอีกฝ่ังไปยังอีกฝ่ังแล้วกลับไปกลับมาจน ประเทศออสเตรเลีย และสวยงามอย่างที่ตำ�ราว่าไว้มั้ย การถ่าย เวียนหัว ดังนั้นเราควรกำ�หนดเป้าหมายให้ ขอบคุณภาพจาก: https://lco.global/ รูปก็มีหลายฟังก์ชันจะเป็นเทคนิคเกี่ยวกับ ชดั เจนเสยี กอ่ น ตงั้ แตบ่ นั ทกึ รายการวตั ถบุ น observatory/sites/siding-spring/ การผสมสีเป็นส่วนใหญ่เพราะแสงสีต่างๆ ทอ้ งฟา้ ทตี่ อ้ งการดู ศกึ ษาต�ำ แหนง่ ของมนั ให้ ***Stephan's Quintet หรือกลุ่มกาแล็กซี ท่ีเรามองเห็นเกิดจากแก๊สหรือไม่ก็เป็นสี สอดคลอ้ งกนั เพอื่ การเรยี งล�ำ ดบั ทป่ี ระหยดั สเตฟาน อยู่ในกลุ่มดาวม้าบิน (Pegasus สังเคราะห์ท่ีเอามาเป็นฟิลเตอร์เพื่อให้ภาพ เวลาสุด รวมไปถึงคำ�นวณความสว่างที่จะ constellation) คือกลุ่มของกาแล็กซี 5 ดงู ่ายและชัดเจนขึ้น มีผลต่อการกำ�หนดระยะเวลาชัตเตอร์ของ กาแล็กซีที่อยู่ใกล้กัน และ 4 ใน 5 กาแล็กซี หากเราต้องการใช้งานก็สามารถศึกษา กล้อง ให้ภาพท่ีออกมาสว่างคมชัดกำ�ลังดี นี้มีปฏิสัมพันธ์กันทางกายภาพ และถูกเรียก ข้อมูลเพิ่มเติมและสมัครเป็นสมาชิกได้ท่ี ไม่จ้าแสบตาหรือมืดมิดจนไม่สามารถมอง รวมๆ กันว่า Hickson Compact Group เว็บไซต์ http://www.faulkes-telescope. เห็นอะไรในภาพ 92 (HCG 92) ความสัมพันธ์ของพวกมัน com/support/register/ จากนน้ั กล็ งทะเบยี น อย่างไรก็ตามภาพท่ีถ่ายได้ โดยตรง ถูกก่อขึ้นโดยแรงและคลื่นกระแทก ที่ทำ�ให้ รับอีเมล์แจ้งข่าวสารเพ่ือรอรับรายละเอียด จากกล้องยังไม่สามารถนำ�ไปใช้งานได้ทันที พวกมันมีแนวโน้มที่จะเคลื่อนเข้าหากันและ ของรอบท่เี ปดิ ให้เขา้ จองใช้งาน เมือ่ ถงึ เวลา เพราะภาพท่ีไดม้ ลี ักษณะขาวด�ำ จ�ำ เป็นตอ้ ง หลอมรวมกันได้ในอนาคต ในภาพเราจะเห็น ก็เข้าไปกรอกข้อมูล เลือกช่วงวันเวลาท่ี ผา่ นขบวนการปรบั แตง่ ความคมชดั และแสง 3 กาแล็กซีที่อยู่ใกล้ชิดกัน ในขณะที่อีก 1 นั้น ต้องการ และรออีเมล์ตอบกลับเพื่อยืนยัน สีโดยใช้ โปรแกรมตกแต่งภาพเสียก่อนซึ่ง ห่างออกมาเพราะได้รับผลกระทบน้อยที่สุด การใชง้ าน พรอ้ มรหัสเข้าควบคมุ การใช้งาน ซอฟต์แวร์ท่ีนิยมใช้ ในการตกแต่งภาพทาง ได้ครัง้ ละ 30 นาที ในช่วงเวลาครง่ึ ชวั่ โมงท่ี ดาราศาสตร์ ไดแ้ ก่ GIMPshop, Photoshop เราจองเอาไว้ กล้องโทรทรรศน์ในโครงการ และ SalsaJ หรือถ้าใครอยากชมภาพทาง ท่ีติดตั้งอยู่แต่ละแห่งของมุมโลกก็เสมือน ดาราศาสตร์ที่ถูกปรับแสงสีไว้แล้วอย่าง ว่ากลายเป็นของเรา เราจะสามารถควบคุม สวยงามก็สามารถเข้าไปเลือกชมกันได้ท่ี กล้องอย่างไรก็ได้ ตั้งแต่หันไปยังเป้าหมาย http://www.faulkes-telescope.com/show- ของวัตถุที่เราต้องการศึกษา ส่ังการให้ case/image-gallery/ กล้องถ่ายรูปภาพมาให้เรา หรือวางแผน การใชบ้ รกิ ารกลอ้ งโทรทรรศนส์ าธารณะ จัดการบรรยายเป็นทัวร์จักรวาลผ่านกล้อง แบบเรียลไทม์ท่ีฮาวายกับออสเตรเลียนั้น ขนาดใหญ่น้ีได้ ราวกบั ว่าเราไดท้ ำ�งานเป็นผู้ ปกติเปิดให้ ใช้ ได้ฟรีเฉพาะบุคคลทางการ ตุลาคม 2563 34

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ ภาพ M101 ที่ถ่ายด้วยกล้องโทรทรรศน์ Faulkes เปรียบเทียบระหว่างขาวดำ�กับปรับแต่งสีแล้ว ***M101; Pinwheel galaxy หรือกาแล็กซี Credit: Faulkes telescope, Sarah Roberts กังหันลม เป็นกาแล็กซีขนาดใหญ่ในกลุ่มดาว หมีใหญ่ (Ursa Major constellation) อยู่ ภาพ M51 และ M16 ที่ถ่ายด้วยกล้องโทรทรรศน์ ห่างจากโลกไป 25 ล้านปีแสง (ภาพที่เราเห็น Faulkes ที่ถูกปรับแต่งแสงและสีแล้ว ตอนนี้คือภาพเมื่อ 25 ล้านปีที่แล้ว!) ซึ่งมี ตัวอย่างภาพจาก http://www.faulkes-telescope.com/showcase/image-gallery/ จำ�นวนดาวเป็นสองเท่าของทางช้างเผือก ขอบคณุ ขอ้ มูลจาก: การบรรยายสดออนไลน์ Faulkes Telescope Project ของเรา ที่น่าสังเกตคือกาแล็กซีนี้ ไม่สมมาตร โดย Dr. Sarah Roberts แบบกาแล็กซีทรงกังหันทั่วๆ ไป นั่นเพราะมัน ***ข้อมูลสว่ นค�ำ บรรยายภาพถา่ ยจากนาซา (NASA) ถูกแรงไทดัลเนื่องจากความโน้มถ่วง (Tidal https://www.faulkes.com/faulkes-telescope-project force) จากกาแล็กซีใกล้เคียงเข้าบีบอัดแก๊ส http://www.faulkes-telescope.com/ ไฮโดรเจนระหว่างดวงดาว กระตุ้นให้เกิดการ https://lco.global/ ก่อตัวของดวงดาวจำ�นวนมากบริเวณแขน ขอบคณุ แหลง่ เรียนรู้เพ่มิ เติมของโครงการ Faulkes Telescope มีสอนวิธแี ต่งรปู ถา่ ย ของกาแล็กซี ทำ�ให้รูปร่างของมันไม่เสมอกัน ทางดาราศาสตร์ใหน้ �ำ ไปใช้งานได้ https://resources.faulkes-telescope.com ในสองด้าน ***M51; Whirlpool galaxy หรือกาแล็กซี น้ำ�วน ในกลุ่มดาวหมาล่าเนื้อ (Canes Venatici constellation) เมื่อปี พ.ศ. 2388 วิลเลียม พาร์สันส์ เอิร์ลแห่งรอสส์ที่ 3 (William Parsons, 3rd Earl of Rosse) เป็นบุคคลแรกที่สังเกตกาแล็กซีนี้ผ่านกล้อง โทรทรรศน์แบบสะท้อนแสงเขาได้ถ่ายทอด รูปร่างของมันผ่านรูปวาดของเขา ซึ่งออกมา มีความคล้ายคลึงกับรูปถ่ายด้วยเทคโนโลยี สมัยปัจจุบันเอามากๆ ในภายหลังถึงได้มีการ ศึกษาเพิ่มเติมถึงการแบ่งประเภทกาแล็กซี ด้วยรูปร่างของพวกมัน ทำ�ให้กาแล็กซีน้ำ�วน ถูกยกให้เป็นกาแล็กซีแรกที่ถูกพบว่ามีรูปร่าง ทรงกังหัน (spiral) ถ้าวันไหนท้องฟ้าโล่งและ ไร้แสงรบกวน กาแล็กซีน้ำ�วนนี้ยังสามารถ สังเกตเห็นได้ผ่านกล้องสองตาอีกด้วย ***M16; Eagle Nebula หรือเนบิวลาอินทรี เป็นอีกหนึ่งวัตถุทางดาราศาสตร์ที่ ได้รับ ความสนใจจากทั้งนักศิลปะ และนักดาราศาสตร์ โดยเฉพาะภาพที่สวยงามจากบริเวณเสาแห่ง การก่อกำ�เนิด (Pillars of Creation) ที่เป็น กลุ่มแก๊สหลากสีที่หนาแน่น และแหล่งกำ�เนิด ของดาวฤกษ์จำ�นวนมาก 35 ตุลาคม 2563

เปดิ โลก นทิ านดาว พงศธร กิจเวช (อัฐ) Facebook: คนดูดาว stargazer กลมุ่ ดาวคนั ชง่ั ท่มี าของเดอื นตุลาคม โน่นดาวคนั ชั่งช่วงดวงสวา่ ง ทพ่ี รา่ งพร่างพรายงามดาวหามผี หน่อนรินทรส์ นิ สมทุ รกบั บตุ รี เฝา้ เซา้ ซซ้ี ักถามตามสงกา พระอภัยมณี โดย สุนทรภู่ กาลครงั้ หนงึ่ นานมาแลว้ ดวงอาทติ ยส์ อ่ งแสงรอ้ นแรงมาก ตอนเช้ามืดกระต่ายไปแอบซุ่มดักยิงดวงอาทิตย์ ส่วนดวง ฝนไม่ตกลงมาเลยเป็นเวลานาน ผืนดินแห้งแล้ง อาทติ ย์เมือ่ รู้วา่ กระต่ายคอยแอบยงิ กย็ ้ายตำ�แหนง่ ขนึ้ ทกุ วนั เกดิ ความอดอยากลำ�บากยากแคน้ ไปท่วั นับตั้งแต่วันนั้นเป็นต้นมาจนถึงวันนี้ ดวงอาทิตย์ก็ยังคงย้าย กระต่ายตวั หน่งึ อาสาเดินทางไปสุดขอบโลก เพ่ือขอใหด้ วงอาทติ ย์ ต�ำ แหน่งขนึ้ ทกุ วนั ลดความร้อนลง แต่ดวงอาทิตย์ก็ไม่สนใจ กระต่ายจึงบอกว่าเม่ือ ตวั อยา่ ง ปี 2564 ดวงอาทติ ย์ไม่ลดความรอ้ น จะเอาธนูยงิ ดวงอาทิตย์ 1 มกราคม พ.ศ. 2564 ดวงอาทติ ยข์ น้ึ ทางทศิ ตะวนั ออกเฉยี งใต้ วันถัดไปดวงอาทติ ย์ค่อยๆ เขยบิ ขึ้นไปทางทิศเหนือเรือ่ ยๆ ทุกวนั ตุลาคม 2563 36

เปดิ โลก นทิ านดาว ภาพกระต่ายยิงดวงอาทิตย์ ภาพตำ�แหน่งดวงอาทิตย์ขึ้นวันที่ 20 มีนาคม, 21 มิถุนายน, 20 มนี าคม พ.ศ. 2564 ดวงอาทิตยข์ ึ้นตรงทิศตะวันออก ชว่ ง 23 กันยายน และ 21 ธันวาคม 2564 เวลากลางวันและกลางคืนยาวนานใกล้เคียงกัน (หรือประมาณว่า จากแอป SkyPortal เทา่ กนั ) เรยี กว่า “วันวสนั ตวษิ วุ ัต (vernal equinox)” “วสนั ต์ (vernal)” แปลวา่ ฤดใู บไมผ้ ลิ (spring) “วษิ วุ ตั (equinox)” หมายถึงตรงกลางหรือเท่ากัน บางครั้งเรียกว่า “ราตรีเสมอภาค” มาจาก “equi” แปลว่า เท่า และ “nox” แปลว่า กลางคืน หลงั จากวนั วสนั ตวษิ วุ ตั ดวงอาทติ ยย์ งั คงเขยบิ ขน้ึ ไปทางทศิ เหนอื อกี 21 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2564 ดวงอาทติ ยข์ นึ้ ไปทางทศิ เหนอื มากทส่ี ดุ (ดวงอาทติ ยข์ นึ้ ทางทศิ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ) เปน็ ชว่ งทเ่ี วลากลางวนั ยาวนานกว่ากลางคืนมากที่สุด เรียกว่า “วันครีษมายัน (summer solstice)” อา่ นวา่ “ครดี สะมายนั ” แปลวา่ มาจากค�ำ วา่ ครฺ ษี มฺ แปลวา่ ฤดูร้อน กบั ค�ำ วา่ อายัน แปลวา่ มาถึง ดงั นัน้ ครษี มายัน จงึ แปลว่า มาถงึ ฤดรู อ้ น solstice มาจากคำ�ว่า “sol” แปลว่า ดวงอาทิตย์ และ “stice” แปลวา่ ยนื นง่ิ (ภาษาละตนิ คือ sistere) solstice จึงแปลตรงตัวว่า ดวงอาทิตย์ยืนนิ่ง คือเหมือนดวงอาทิตย์หยุดน่ิงกับที่ช่วงเวลาหนึ่ง กอ่ นจะเปล่ยี นทิศทางย้อนกลบั จากทศิ เหนอื ลงทศิ ใต้ อกี ชอื่ หนงึ่ ของวนั ครษี มายนั คอื “วันอตุ ตรายนั ” คำ�ว่า “อตุ ตรา” แปลวา่ ทิศเหนือ อุตตรายันจึงแปลว่า มาถงึ ทิศเหนือ หลงั จากวันครีษมายัน ดวงอาทติ ย์จะยอ้ นกลบั ลงทศิ ใต้ 37 ตุลาคม 2563

เปดิ โลก นทิ านดาว ภาพกลุ่มดาวคันชั่ง (Libra) จากแอป SkyPortal 23 กนั ยายน พ.ศ. 2564 ดวงอาทติ ยข์ น้ึ ตรงทศิ ตะวนั ออกอกี ครง้ั ชว่ งเวลากลางวันและกลางคืนยาวนานใกล้เคยี งกนั (หรอื ประมาณ ภาพคันชั่ง ที่มา Wikipedia ภาพตราสัญลักษณ์กระทรวง วา่ เทา่ กนั ) เรยี กวา่ “วนั ศารทวษิ วุ ตั (autumnal equinox)” ออกเสยี ง ยุติธรรม (ตราดุลพาห) เริ่มใช้ วา่ “สาระทะวสิ วุ ดั ” ค�ำ วา่ “ศารท” แปลวา่ ฤดใู บไมร้ ่วง (autumn) สมัยรัชกาลที่ 6 ปี 2459 หลังวันศารทวิษุวตั ดวงอาทิตยย์ งั คงเขยิบลงทิศใต้ไปเรอ่ื ยๆ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2564 ดวงอาทติ ย์ลงไปทางทิศใตม้ ากทส่ี ุด ภาพการพิพากษาวิญญาณผู้ตายตามความเชื่อของชาวอียิปต์โบราณ (ดวงอาทิตย์ข้ึนทางทิศตะวันตกเฉียงใต้) เป็นช่วงท่ีเวลากลางคืน จากคัมภีร์มรณะ (Book of the Dead) ประมาณ 1,275 ปีก่อน ยาวนานกวา่ กลางวนั มากทสี่ ดุ เรยี กวา่ “วนั เหมายนั (winter solstice)” คริสตกาล หรือ 3,295 ปีก่อน ที่มา Wikipedia อ่านวา่ “เห-มา-ยัน” ไม่ใช่ “เหมา-ยัน” แปลวา่ มาถึงฤดูหนาว หรอื เรยี กอีกช่อื วา่ “วันทกั ษิณายนั ” แปลวา่ มาถึงทิศใต้ หลังวันเหมายนั ดวงอาทิตยจ์ ะย้อนกลับขึ้นทศิ เหนอื อีกคร้งั ดวงอาทิตยจ์ ะข้นึ เหนือลงใต้เช่นนเี้ ปน็ ประจำ�ทกุ ปี วันสำ�คัญท่ีเกี่ยวกับดวงอาทิตย์บางปีอาจแตกต่างกันเล็กน้อย เชน่ วันศารทวิษุวัตปี พ.ศ. 2564-2566 เปน็ วันที่ 23 กันยายน แตป่ ี พ.ศ. 2567 จะเปน็ วนั ที่ 22 กนั ยายน ย้อนกลับไปประมาณ 3,000 ปีก่อน วันศารทวิษุวัตจะอยู่ใน เดือนตุลาคม (ไม่ใช่เดือนกันยายนเหมือนปัจจุบัน) ตอนหัวค่ำ�หลัง ดวงอาทิตยต์ กจะเห็นกลุ่มดาวคันชัง่ (Libra) Libra ออกเสียงได้ 2 อย่างคอื ลีบรา หรือ ไลบรา กลุ่มดาวคันช่ังเป็นท่ีมาของชื่อเดือนตุลาคม คำ�ว่า ตุลาคม มาจากค�ำ วา่ “ตลุ ” แปลวา่ คนั ชง่ั และ “อาคม” แปลวา่ มาถงึ ตลุ าคม จึงแปลวา่ มาถึงคนั ชัง่ หรือหมายถึงดวงอาทติ ยม์ าถงึ ราศีตุล คันช่ังเป็นสัญลักษณ์ของความเท่ากันหรือความยุติธรรม ดงั จะเหน็ จะใชเ้ ปน็ สญั ลกั ษณข์ องศาลยตุ ธิ รรม คนั ชง่ั ยงั เปน็ ทม่ี าของ คำ�ว่า “ตลุ าการ” ผมู้ อี �ำ นาจหนา้ ทพี่ จิ ารณาพพิ ากษาคดี ผถู้ ือคนั ช่ัง กลุ่มดาวคันชั่งไม่มีดาวสว่างมาก มองเห็นได้ยากในเมืองใหญ่ อย่างกรุงเทพฯ และเป็นกลุ่มดาวจักรราศี (กลุ่มดาวท่ีดวงอาทิตย์ ผ่าน) เพยี งกล่มุ เดยี วจาก 12 กล่มุ ทเ่ี ป็นสิง่ ของ ต่างจากกลมุ่ ดาว จกั รราศอี ืน่ ๆ ที่เป็นคนหรอื สัตว์ การท่ีต้ังชื่อกลุ่มดาวน้ีว่ากลุ่มดาวคันช่ังก็อาจเน่ืองจากเมื่อ 3,000 ปกี อ่ น วนั ศารทวิษวุ ัตซ่งึ กลางวนั และกลางคนื นานเทา่ กนั จะ เหน็ ดวงอาทิตย์อยใู่ กลก้ ลมุ่ ดาวน้ี กลางวันและกลางคนื นานเท่ากนั เปรยี บเหมอื นคนั ชัง่ ที่สมดุลเท่ากนั ทั้งสองขา้ ง อ้างองิ 1. นิยายดาว โดย สิงโต ปุกหตุ จัดพิมพ์โดย บรษิ ทั สุวีรยิ าสาสน์ จำ�กัด ปี 2554 นทิ านอนิ เดียนแดงเรือ่ งกระตา่ ยยงิ ดวงอาทติ ย์ หนา้ 9-16 2. พจนานุกรม ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2554 https://dictionary.apps.royin.go.th 3. เว็บไซต์ Wikipedia https://en.wikipedia.org ตุลาคม 2563 38

มนั อเอ๋ ปน็ อยา่ งนน้ี เ่ี อง by อาจารย์เจษฎ์ https://www.facebook.com/OhISeebyAjarnJess/ คลปิ วิดีโอ https://www.facebook.com/OhISeebyAjarnJess/videos/359952361853718/ มีคนเอาข้อมูลลงคลิป Tiktok อา้ งวา่ \"อาหารท่หี ้ามกิน เส่ยี งเป็นมะเร็ง ได้แก่ เน้ือสัตว์ป้ิงย่างไหม้เกรียม อาหารที่ทอดด้วยน้ำ�มันทอดซ้ำ� อาหารหมักดอง อาหารส�ำ เรจ็ รปู จากรา้ นสะดวกซอื้ และอาหารคา้ งคืนเอามาอนุ่ ซำ�้ \" 39 ตุลาคม 2563

มนั อเอ๋ ปน็ อยา่ งนน้ี เ่ี อง ส�ำ หรบั ในอาหารกลมุ่ แรกๆ คอื \"เนอ้ื สตั วป์ งิ้ ยา่ งไหมเ้ กรยี ม อาหาร อุ่นซำ้� แม้จะพบสารไนเตรตจริง แต่ก็ยังไม่มีปริมาณมากพอที่จะทำ� ทีท่ อดด้วยน�ำ้ มันทอดซ้�ำ อาหารหมักดอง\" นนั้ ก็พอฟงั ข้ึนว่ามีผลตอ่ อันตรายใดๆ ตอ่ รา่ งกายได้ การเพิ่มความเส่ียงในการเป็นมะเร็งจริงๆ เนื่องจากอาจมีสารพวก ขา้ วสกุ สามารถอนุ่ ซ�ำ้ ทานไดต้ ามปกติ ไมม่ อี นั ตรายใดๆ เพยี งแต่ ไนโตรซามีนท่ีเกิดขึ้นในโปรตีนไหม้เกรียมและในอาหารหมักดอง เก็บรักษาในตู้เย็นท่ีมอี ุณหภูมเิ ย็นเพยี งพอ แลว้ ค่อยน�ำ มาอุ่นทานตอ่ (แถมด้วยพวกพยาธ)ิ และสารกลมุ่ PAHs ที่อยใู่ นนำ�้ มันทอดซ�ำ้ อาหารท่ีทอดแล้ว ควรเก็บรักษาไว้ในท่ีเย็น หากอยากนำ�มา แต่ในอาหารกลมุ่ หลังๆ คือ \"อาหารส�ำ เรจ็ รูปจากรา้ นสะดวกซอื้ อุ่นซ้�ำ เพ่อื การรบั ประทาน ควรน�ำ มาผ่านความรอ้ นในระดับตำ่�ๆ หรอื โดยเฉพาะอาหารค้างคืนเอามาอุ่นซ้ำ�\" นั้น ไม่ได้จะเป็นการเพิ่ม ใช้ไมโครเวฟได้ ความเสย่ี งในการเป็นมะเร็ง !! อาหารที่ปรุงสุกแล้วโดยท่ัวไปสามารถนำ�ไปแช่เย็นเพ่ือการ อาหารสำ�เร็จรูป สามารถนำ�เอามาอุ่นด้วยไมโครเวฟได้อย่าง เกบ็ รักษาได้นานโดยเฉลยี่ มากถึง 3 วนั ควรอนุ่ ทานซ�้ำ ไมเ่ กิน 1 ครงั้ ปลอดภยั ไมไ่ ดจ้ ะสรา้ งสารกอ่ มะเรง็ อะไร สว่ นอาหารคา้ งคนื กเ็ ชน่ กนั หากอยากทานเพียงบางส่วน ควรแบ่งออกมาอุ่นเพียงส่วนที่จะทาน สามารถบริโภคได้ปลอดภัยถ้าจัดเก็บในภาชนะปิดมิดชิด อย่างถูก ให้หมดภายในคร้งั เดยี ว และควรอุน่ อาหารจากตู้เย็นใหร้ อ้ นกอ่ นทาน สุขลักษณะ ไม่มีการเพิ่มขึ้นของจุลินทรีย์ และนำ�มาอุ่นให้สุกท่ัวถึง นอกจากรสชาตจิ ะดกี วา่ การทานเยน็ ๆ แลว้ ยงั ชว่ ยท�ำ ลายเชอ้ื จลุ นิ ทรยี ์ ก่อนจะกนิ อกี ครั้ง บางส่วนทีอ่ าจก่อตวั ขน้ึ จากการเกบ็ รกั ษาได้ อาหารประเภทเน้ือสตั ว์ และอาหารทีม่ ีโปรตนี เชน่ เห็ด เน้อื ไก่ มอี ย่สู งิ่ หน่งึ ทีห่ า้ มอ่นุ ใช้ซ�้ำ นนั่ คอื น�้ำ มัน หากมีการใชน้ ำ�้ มนั ทอด ไข่ ท่ีเตือนกันว่าห้ามอุ่นซ้ำ� อาจไม่ได้มีอันตรายจากการอุ่น แต่เป็น อาหารซ�้ำ มากกวา่ 2 ครง้ั ขน้ึ ไป เมอื่ น�้ำ มนั ถกู ใช้ในอณุ หภมู ทิ สี่ งู มากกวา่ อันตรายที่เกิดขึ้นจากการเก็บรักษาที่ไม่ถูกวิธีหรือไม่ดีพอ เช่น เก็บ 180 องศาเซลเซียส จะท�ำ ใหน้ �้ำ มันเกดิ การเปล่ยี นแปลง เช่น น�้ำ มัน ในตู้เย็นท่ีมีความเย็นไม่เพียงพอ ทำ�ให้มีเชื้อจุลินทรีย์เจริญเติบโต สเี ข้มขน้ึ เหนยี วมากข้ึน หรือมฟี อง หากทานอาหารทที่ อดดว้ ยน�้ำ มัน จนสร้างสารพิษขึ้นมา เม่ือทานอาหารเหล่านั้นเข้าไป ก็จะมีผลต่อ ทถ่ี กู ใช้ซ้�ำ แล้วซ้ำ�เล่า อาจกอ่ ใหเ้ กดิ มะเร็งได้ ระบบทางเดินอาหารได้ ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า อาหารเกือบทุกอย่างสามารถอุ่นทานซ้ำ�ได้ อาหารประเภทพชื ผกั ผลไม้ แมว้ า่ จะมสี ารไนเตรตอยจู่ รงิ เพราะ ไม่ก่อให้เกิดอันตรายใดๆ ต่อร่างกาย แต่ควรเก็บรักษาอย่างถูกวิธี ในผกั จะมไี นโตรเจนทอ่ี าจตกคา้ งจากปยุ๋ ตา่ งๆ เมอื่ ท�ำ ใหผ้ กั สกุ ผกั กจ็ ะ เพราะอันตรายอาจเกิดจากการเกบ็ รักษาท่ีไม่ดีเพียงพอ ปล่อยสารไนเตรตออกมา ซ่ึงเป็นเร่ืองปกติ อย่างไรก็ตามเมื่อมีการ ตุลาคม 2563 40

เบอ้ื งหลงั ดร.ชวลิต วิทยานนท์ การคน้ พบ สง่ิ มชี วี ติ ชนดิ ใหม่ ของโลก 35 ชนดิ ชนิดท่ี 4-10 กดุ ทิง บึงโขงหลง แมน่ �้ำ สงคราม พ้นื ท่ีชุ่มนำ้�ทงั้ 3 แหง่ ท่ีเป็นแหล่งชมุ นุมความหลากหลาย กต็ าม การส�ำ รวจขอ้ มลู ความหลากหลายทางชวี ภาพกเ็ ปน็ สว่ นส�ำ คญั และชนดิ ใหม่ ในวนั น้ีไดก้ ลายเปน็ Ramsar Site (พนื้ ท่ี ในการผลักดนั สรู่ ะดับนโยบาย นอกจากปลารว่ ม 200 ชนิดทพี่ บในทงั้ ชุม่ นำ�้ สำ�คญั ระดบั โลก) จากความร่วมมอื ของทุกภาคส่วนทง้ั ชุมชนใน 3 แห่งน้แี ลว้ ยังมีกุ้ง หอย ปู และอ่นื ๆ อีกมาก และยังมสี ตั ว์นำ�้ ชนดิ พนื้ ที่ จงั หวดั และหนว่ ยราชการตา่ งๆ รวมถงึ กรมประมงและกรมปา่ ไม้ ใหมอ่ กี หลายชนดิ ที่รอการส�ำ รวจอยู่ (ปัจจุบันเป็นกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธ์ุพืช) สำ�นักงาน นบั จากปลา 3 ชนดิ ใหมท่ เ่ี คยนำ�เสนอไปแแลว้ วนั นี้ก็มปี ลาอกี 7 นโยบายและแผนส่ิงแวดลอ้ ม และองคก์ รอนรุ ักษ์ WWF แตอ่ ย่างไร ชนดิ ใหมท่ ี่ได้รับการบรรยายตามมาเรื่อยๆ จนถงึ ปี พ.ศ. 2560 ได้แก่ ปลาเสือดำ� Nandus oxyrhynchus Ng, Vidthayanon and Ng, 1996 (ชาวบา้ นบางท่ีกเ็ รียกปาหีหมูหรือแตดขา่ ) 41 ตุลาคม 2563

เบอ้ื งหลงั การคน้ พบ สง่ิ มชี วี ติ ชนดิ ใหม่ ของโลก 35 ชนดิ ปลาบแู่ คระ Brachygobius mekongensis Larson, and Vidthayanon, 2000 รูปโดย อนพุ งษ์ สนิทชน ปลาอีดนอ้ ย Lepidocephalichthys zeppelini Havird, J.C. , Page, L.M., Tangjitjaroen, W., Vidthayanon, C., Grudpan, C. & Udduang, S., 2010 ตัวผูม้ คี รีบทอ้ งรปู ร่างเหมอื นกตี าร์แฝดของ Zeppelin ผเู้ ขียนจึงตัง้ ชอื่ สกลุ วา่ Zeppelini ปักเป้าบงึ Tetraodon palustris Saenjundaeng, Vidthayanon & Grudpan, 2013 ฮากกล้วย รากกลว้ ย ปาพัน Acantopsis rungthipae, A. dinema, and A. ioa, In Boyd, Nithirojpakdee, Deein, Vidthayanon, Grudpan, Tangjitjaroen, Pfieffer, Randall, Srisombat, and Page, 2017 รากกลว้ ยรุ่งทพิ ย์ Acantopsis rungthipae รากกลว้ ยแตม้ Acantopsis dinema รากกล้วยตัวยาว Acantopsis ioa ตัวยาวสุดแตช่ ื่อสัน้ สดุ หมายความถึง ลูกศร ตุลาคม 2563 42

QSuciiz บ้านนกั คดิ ฉบับที่ 90 เหมยี วสงสยั วา่ ถา้ พอ่ มี หมู่เลือด A แม่มหี มเู่ ลอื ด B ลกู จะมี หม่เู ลอื ดใดไดบ้ า้ งฮะ ไปดูเฉลยกัน ผู้ไดร้ ับรางวัลประจ�ำ ฉบบั ท่ี 90 ระบบหมู่เลอื ด ABO แบ่งเปน็ หมเู่ ลอื ดได้ 4 แบบ คือ A, B, AB และ O โดยหมเู่ ลอื ด A อาจมีจโี นไทปเ์ ปน็ AA หรอื AO หมู่เลือด B มีจโี นไทปเ์ ปน็ BB หรอื BO รางวลั ที่ 1 ปนิ่ โต NSTDA eco go green หมเู่ ลอื ด AB มจี โี นไทปเ์ ปน็ AB และหมูเ่ ลือด O มจี โี นไทปเ์ ปน็ OO ไดแ้ ก ่ คณุ วราภรณ์ แจ้งสทุ ธิวรวฒั น์ รางวลั ท่ี 2 กฟิ ตเ์ ซตสมดุ โนต้ และดินสอ I love science ได้แก ่ คุณดวงใจ แสงสระคู คณุ ศตพร อารยางกรู คุณธญั ญรัศม์ สุรเสฏฐช์ นะ เมอ่ื วนั เสารท์ ผ่ี า่ นมาเหมยี วไปซอื้ ปลาทองมาเลยี้ ง ? ตอนอยู่ในถุงเหมียวเหน็ ว่ามันตวั ใหญ่นะ แตพ่ อ เทใส่ตู้ปลาทำ�ไมมันถึงตัวเล็กลงเนี่ย คุณผู้อ่าน ทราบไหมฮะว่าทำ�ไมเหมียวถึงเห็นปลาทองท่ี ในถุงกับท่ีอยใู่ นตู้ปลามขี นาดตัวไม่เทา่ กัน รางวัลประจำ�ฉบบั ท่ี 91 รางวัลท่ี 1 หมอนรองคอยางพารา รางวลั ท่ี 2 กฟิ ตเ์ ซตสมดุ โนต้ และดนิ สอ I love science จำ�นวน 1 รางวลั จ�ำ นวน 3 รางวัล ส่งค�ำ ตอบมารว่ มสนุกได้ท่ี หมดเขตส่งค�ำ ตอบ วนั ที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2563 กองบรรณาธกิ ารสาระวทิ ย์ ฝา่ ยสร้างสรรคส์ ่ือและผลติ ภณั ฑ์ ค�ำ ตอบจะเฉลยพรอ้ มประกาศรายชอื่ ผไู้ ดร้ บั รางวัล ส�ำ นกั งานพฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชาติ 111 อุทยานวิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถ.พหลโยธิน ต.คลองหนง่ึ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 ใน สาระวิทย์ ฉบบั ท่ี 92 หรือส่งทางโทรสารหมายเลข 0 2564 7016 หรือทาง e-mail ที่ [email protected] ส�ำ หรบั ของรางวัล เราจะจดั ส่งไปให้ทางไปรษณยี ์ อยา่ ลืมเขียนชือ่ ทอ่ี ยู่ มาด้วยนะฮะ ตุลาคม 2563 43

นคกั �ำ วคทิ มย์ To raise new questions, new possibilities, to regard old problems from a new angle, requires creative imagination กองบรรณาธกิ าร and marks real advance in science. สาระวทิ ย์ - Albert Einstein - การตง้ั ค�ำ ถามใหมๆ่ มองหาความเปน็ ไปไดใ้ หมๆ่ มองปญั หาเดมิ ๆ ดว้ ยมมุ มองใหมๆ่ จ�ำ เปน็ ตอ้ งใชจ้ นิ ตนาการสรา้ งสรรค์ และถอื เปน็ ความกา้ วหนา้ อยา่ งแทจ้ รงิ ของวทิ ยาศาสตร์ - แอลเบริ ต์ ไอนส์ ไตน์ - ภาพจาก https://zephyrnet.com/watch-as-albert-einstein-explains-his-famous-formula-emc%C2%B2/ แอลเบิรต์ ไอนส์ ไตน์ (14 มีนาคม พ.ศ. 2422 – 18 เมษายน พ.ศ. 2498) นกั ฟิสิกสท์ ฤษฎชี าวเยอรมันเชอ้ื สายยวิ ผู้คดิ คน้ ทฤษฎีสมั พัทธภาพ และสมการอันลือล่นั เกีย่ วกับพลังงานและมวล น่นั ก็คอื E = mc2 เขามสี ว่ นร่วมในการพัฒนากลศาสตร์ควอนตมั สถิติกลศาสตร์ และจักรวาลวิทยา ไดร้ ับรางวลั โนเบล สาขาฟิสกิ ส์ในปี พ.ศ. 2464 จากการอธิบายปรากฏการณโ์ ฟโตอเิ ล็กทรกิ ใบสมคั รสมาชิก สทิ ธพิ ิเศษสำ�หรับสมาชกิ - ได้รบั “นิตยสารสาระวทิ ย”์ e-magazine รายเดอื นอยา่ งต่อเน่ืองทางอีเมล โดยไม่เสียคา่ ใช้จา่ ย - ซอื้ หนังสอื ของ สวทช. ได้รับสว่ นลด 20% ณ ศนู ย์หนังสอื สวทช. สามารถสมัครผ่านช่องทางออนไลนไ์ ด้ทีล่ ิงก์ อุทยานวทิ ยาศาสตรป์ ระเทศไทย https://forms.gle/jnj86w6J58Y9Nqqb8 https://bookstore.nstda.or.th/ หรือ Scan QR Code ติดต่อกองบรรณาธิการสาระวิทย์ ไดท้ างอเี มล [email protected] ทอี่ ยู่ ฝ่ายสรา้ งสรรคส์ อ่ื และผลิตภัณฑ์ (MPC) สำ�นกั งานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งชาติ 111 อทุ ยานวทิ ยาศาสตร์ประเทศไทย ถ.พหลโยธิน ต.คลองหน่ึง อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 สาระวทิ ย์ เปน็ นติ ยสารอิเลก็ ทรอนิกส์ (e-magazine) รายเดือน มีจดุ ประสงคเ์ พอ่ื เผยแพร่ขอ้ มูลข่าวสารและความรดู้ ้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยที ั้งของไทยและต่างประเทศ ใหแ้ ก่กลุ่มผ้อู า่ นทเ่ี ปน็ เยาวชน ตุลาคม 2563 44และประชาชนท่วั ไปท่สี นใจในเร่ืองดังกล่าว โดยสามารถดาวน์โหลดไดฟ้ รีที่ www.nstda.or.th/sci2pub/ หรือ บอกรบั เป็นสมาชิกไดโ้ ดยไม่เสียคา่ ใชจ้ า่ ยใดๆ จดั ท�ำ โดย ฝ่ายสร้างสรรค์สอื่ และผลติ ภัณฑ์ สำ�นกั งานพฒั นาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี หง่ ชาติ (สวทช.) ขอ้ ความต่างๆ ทปี่ รากฏในนิตยสารอิเลก็ ทรอนิกสฉ์ บบั นี้ เป็นความเหน็ โดยอสิ ระของผู้เขยี น สำ�นักงานพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งชาติ ไมจ่ �ำ เปน็ ต้องเห็นพอ้ งด้วย