Fundamentals of Logistics Management

48   รปู ที่ 6 แสดงแผนผงั พ้นื ทีค่ ลังสินคาทวั่ ไป 1.1 ผงั แสดงพื้นที่ทางเขาออกของตัวอาคารคลังสินคา 1.2 ผงั แสดงพื้นท่ีในการรบั สินคา 1.3 ผงั แสดงพื้นท่ีที่ใชในการจัดเกบ็ สินคา 1.1 ผังแสดงพน้ื ที่ท่ีใชในการควบคุมการปฏบิ ตั ิการ 1.2 ผังแสดงพืน้ ท่ใี นการจดั สงสินคา โดยธรรมชาตขิ องตัวอาคารคลังสนิ คา มกั ถูกออกแบบใหมลี ักษณะที่คลายคลึงหรือ เหมือนกันแทบทุกอาคาร แตส่ิงท่ีแตกตางกันของคลังสินคาแตละแหงคือ เร่ืองของพื้นท่ี คลังสินคา ซึ่งสงผลตอการออกแบบตัวอาคาร ดังนั้นการออกแบบอาคารคลังสินคาจะตอง คํานึงถึงพื้นที่ของการเดินทางของรถบรรทุกขนสงซ่ึงมีขนาดยาว เน่ืองจากจะทําใหเกิด ความยุงยากในชวงเวลาท่ีมีการเขาออกของรถบรรทุกจํานวนมาก ดังจะแสดงใหเห็นถึง บริเวณโดยรอบของตวั พื้นท่ีคลังสนิ คา และอาคารคลังสินคา ดงั รูปประกอบ

49   รปู ท่ี 7 แสดงการจัดแบงพ้นื ที่ในคลงั สินคา รปู แบบตา ง ๆ 2. การกําหนดสัดสวนการใชพื้นท่ีท่ีเปนสวนประกอบภายในคลังสินคา สามารถ จดั แบง พ้ืนทเ่ี ปน สว น ๆ ไดด งั นี้ 1) ทางเดินหลัก (Main Aisles) ทางเดินหลักจะทอดยาวไปตามแนวทาง ของอาคารคลังสินคา ทางเดินหลักมักจะมีความกวางอยูท่ี 2.0–4.0 เมตร ตามความ เหมาะสม โดยปกติควรใหร ถยกขน 2 คนั สามารถสวนทางกนั ไดอยา งสะดวก และคลอ งตัว 2) ทางเดินของคน (Personal Aisles) จะมีความกวาง เทากับ 0.5 เมตร 3) ทางเดินสําหรับรถเข็นมือ (Hand Truck) จะมีความกวาง เทากับ 1 เมตร รถเขน็ มือเปนอุปกรณขนถา ยท่ีใชระบบไฮดรอลิกในการยกสนิ คาใชแรงงานคนในการ ควบคุม มคี วามสามารถในการยกขนไดประมาณ 1,000 กโิ ลกรัม เหมาะสาํ หรบั พ้ืนทแ่ี คบ 4) ทางเดินสําหรับรถยกขน จําพวก สแต็กเกอร (Stacker) และทักค (Truck) ท่ีมีลักษณะเปนรถบรรทุก เชน รถฟอรคลิฟท (Forklift Truck) จะมีความกวาง เทากับ 1.5 เมตร ความกวางของรถอาจมีการเผื่อทางเดินเพ่ิมเติมไวอีกประมาณ 0.2–0.4 เมตร 5) ทางเดินพิเศษ (Special Aisles) ซึ่งเปนทางเดินบริการ (Service Aisles) ที่มีจุดมุงหมายไวตรวจตราสินคาในการวางสินคาเปนของกองขนาดใหญ ซึ่งอาจ ตอ งเปน ทางเดนิ ทที่ ําใหสามารถเขา ถึงกองสนิ คา เพือ่ ตรวจสอบได 3. การกําหนดพ้ืนท่ีสําหรับสนับสนุนการเก็บรักษาสินคา ไดแก พ้ืนที่รับสินคา บรรจุหีบหอ จายสินคา พื้นท่ีสํานักงาน และพื้นท่ีอ่ืน ๆ เพื่อปฏิบัติการสนับสนุนการเก็บ

50   รกั ษาสินคา ซงึ่ ควรทาํ การวางผงั (Layout) อยางเหมาะสมตามสภาพ และความจําเปนของ พ้นื ทีโ่ ดยการจดั วางผังตอ งพิจารณาปจ จยั ตาง ๆ ดังนี้ 1) ลักษณะของคลังสินคาเปนรูปแบบใด เชน คลังหองเย็นเก็บวัตถุดิบ หรือยาขวดเล็ก ๆ แตมีมูลคาสูงใชพ้ืนที่ในการเก็บรักษาไมมากนัก สวนคลังสินคาที่เก็บ วัตถุดิบทางการเกษตร เชน ขาว หรือมันสําปะหลัง จะตองใชพื้นท่ีในการจัดเก็บกวาง และ มหี ลังคาครอบคลุมมดิ ชดิ เพ่อื ปอ งกันละอองจากฝน เปน ตน 2) ความยาวในแนวตงั้ หรือแนวนอนเปน อยางไร 3) กําหนดพ้ืนที่ทางเดินใหมีสัดสวนเหมาะสมกับพ้ืนที่ใชสอยในการ สนับสนุนการเก็บรกั ษา 4) จดั ลาํ ดับความเหมาะสมของงานในแตล ะสว น 4. การกําหนดทิศทางการเก็บรักษาสินคา เปนปจจัยท่ีสําคัญตอการใชพื้นที่ให เกิดประโยชนอยางคุมคา การเลือกทิศทางที่เหมาะสมจะชวยใหการใชพ้ืนท่ี รวมท้ังการ เคล่ือนยายของสินคาท้ังการนําเขาเก็บและการนําออกไปจายใหเกิดประโยชนมากที่สุด การกําหนดทิศทางการเก็บรักษาจําเปนตองศึกษาถึงมาตรฐานของสินคา พาเลท ชั้นวาง สนิ คา ชองทางเดินมาตรฐาน ชองทางเดินควรเปนชอ งทางทีเ่ ดนิ ทางขวามอื เปน หลกั ดวย 5. การกาํ หนดตําแหนงของสนิ คา เปน การกาํ หนดพนื้ ที่การจัดเก็บสินคา โดยบอก เปนตําแหนงที่เก็บของสินคา กําหนดอยูในแผนผังพ้ืนที่ ติดไวท่ีตัวช้ันวาง หัวเสา ฯลฯ มัก กาํ หนดเปนตวั อกั ษร หรอื หมายเลข 6. พื้นที่ท่ีไมกอใหเกิดประโยชน ในการจัดเก็บควรศึกษาถึงพื้นที่ใดท่ีไมกอใหเกิด ประโยชนใ นการจัดเกบ็ ในทางปฏบิ ัติพนื้ ทีใ่ นลกั ษณะนไ้ี มควรมีในคลงั สินคา 6.6 การพัฒนาปรับปรุงกระบวนการทาํ งานในคลงั สินคา จะเห็นไดวา การจัดการคลังสินคามีความสําคัญและจําเปนอยางยิ่งโดยเฉพาะที่ เก่ียวของกับดานการขนสง โดยทางโลจิสติกสถือวาตนทุนคลังสินคาเปนตนทุนที่สําคัญไม นอย องคกรขนาดใหญจะเล็งเห็นถึงความสําคัญของกระบวนการดานการขนสงหรือการ บริหารสต็อก เนื่องจากกระบวนการทํางานในดานน้ีจะสงผลโดยตรงตอตนทุนโลจิสติกส และประสิทธิภาพในการตอบสนองลูกคาทั้งในดานของเวลาในการดําเนินการ และคุณภาพ มาตรฐานในการสงมอบสินคาใหครบตามจํานวน และเปนไปอยางท่ีลูกคาตองการ ดังน้ัน การการพัฒนาขีดความสามารถในการบริหารจัดการงานคลังสินคาโดยการหาแนวทางใน การปรับปรุงและพัฒนาคลังสินคาและศูนยกระจายสินคาท่ีบริษัทและองคกรตาง ๆ ควร เลือกใช เพ่อื ยกระดับกระบวนการทํางานโลจสิ ตกิ ส ไดแ ก 1. Drop-Shipping เปนการลดภาระสินคาท่ีผานคลังสินคา เปนวิธีการวางแผน จัดหาวัตถุดิบจากซัพพลายเออร หรือการวางแผนการผลิตของโรงงานใหเสร็จทันการใช

51   งานหรือสงมอบ โดยบริษัทจะมีการจัดเก็บท่ีซัพพลายเออร หรือที่โรงงานแทนการเก็บที่ คลังสินคาโดยเม่ือมีความตองการในตัวสินคาเกิดข้ึนสินคาจะถูกสงมอบโดยตรงจาก ซัพพลายเออรถึงโรงงาน หรือสงมอบตรงจากโรงงานถึงลูกคา วิธีการน้ีถือวาเปนวิธีการที่ดี ที่สุดตอบริษัท เพราะทําใหบริษัทไมตองมีภาระดานงานคลังสินคาแตอยางใด และทําให ตนทุนโลจิสติกสโดยรวมลดลงแตมีขอดอยตรงที่บริษัทจะตองมีการวางแผนดานการจัดหา การผลติ และการสงมอบท่ดี ีเยย่ี มวิธีการน้โี ดยสวนมากจะนํามาใชก ับสนิ คา จาํ พวกสงั่ ผลิต 2. Cross-Docking คือ การสงผานสินคาเขาคลัง เปนอีกวิธีการหน่ึงที่ชวยให ประสิทธิภาพดานคลังสินคาของบริษัทสูงข้ึน สินคาจะถูกสงเขามาในคลังสินคา เพียงช่ัวคราวเปนชวงระยะเวลาส้ัน ๆ เพ่ือลําเลียงขึ้นรถขนสงรวมกับสินคาอ่ืน ๆ ที่อาจมี การสงเขามาในชวงระยะเวลาไลเล่ียกันโดยมากชวงระยะเวลานี้จะนอยกวา 1 วัน ทําให สินคาไมตองมีการขนเขาไปจัดเก็บที่บริเวณจัดเก็บของคลังแตอยางใด สินคาเปนเพียง \"สินคาสงผานคลัง\" เทาน้ัน ทําใหคลังสินคาไมเกิดการจัดเก็บ และรองรับปริมาณสินคา ไดมากข้ึน ผลิตภาพการทํางานของคลังสูงขึ้น อยางไรก็ตามวิธีการน้ีมีความยากคลายกับ วิธีการ Drop-Shipping เชนกัน เพราะจะตองมีการประสานขอมูลดานสินคาขาเขาและขา ออกจากคลัง จากตนทางถึงปลายทางพรอมในเวลาเดียวกัน ซ่ึงอาจเปนเรื่องท่ียากลําบาก พอสมควรสําหรบั บางธุรกิจ หรือบางบรษิ ทั 3. การนาํ เทคโนโลยสี ารสนเทศมาประยุกตใช ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศสําหรับ งานคลังสินคา โดยการใชระบบเทคโนโลยีฯ เขาชวยในการปฏิบัติงานดานคลังสินคาที่ สําคญั ไดแ ก - ระบบบารโคด โดยการนําระบบบารโคดมาใชกับคลังสินคาจะสามารถ ใชไดในหลาย ๆ จุด ไดแก การรับและสงสินคาเขาออกจากคลัง การจัดระบบเก็บสินคา ภายในคลัง และการตรวจนบั สนิ คาภายในคลัง เปน ตน - ระบบ RFID ซ่ึงเปนระบบท่ีมีการทํางานและสามารถใชประโยชน คลายคลึงกับระบบบารโคด แตอาศัยคล่ืนวิทยุแทนคลื่นแสง และสามารถอานขอมูลใน ระยะไกลโดยไมจ าํ เปน ตอ งสัมผสั สนิ คา มคี วามละเอียด และสามารถบรรจขุ อมูลไดมากกวา ซึ่งทําใหสามารถแยกความแตกตางของสินคาแตละช้ินแมจะเปน SKU (Stock Keeping Unit-ชนดิ สินคา) เดยี วกนั ก็ตาม - ระบบ Electronic Data Interchange (EDI) หรือระบบแลกเปลี่ยนและ สงขอมูลทางอิเล็กทรอนิกส การประยุกตใชระบบ EDI น้ีจะทําใหการรับและสงมอบสินคา จากซัพพลายเออร และลูกคา สามารถทําไดรวดเร็ว ท่ีสําคัญสามารถเตรียมการตาง ๆ ทั้ง ในเรอื่ งของพ้นื ท่ี อุปกรณ และพธิ กี ารรับสงสนิ คาตาง ๆ ไดล ว งหนา

52   4. การปรับปรงุ กระบวนการทาํ งานภายใน ไดแ ก - การรวมคลังสินคาใหเหลือนอยลงใหมีลักษณะเปนศูนยกระจายสินคา (Distribution Center: DC) ในแตละพื้นที่ ทําใหเกิดความสะดวกในแงของกาบริหารและ การขนสง - การจัดทํา 5ส. หรือกิจกรรมการปรับปรุง การสะสางสต็อก หรือวัสดุ อุปกรณตาง ๆ ที่ไมไ ดกอประโยชนแ ลว ออกจากคลังสินคา - การพัฒนารูปแบบและวิธีการจัดวางสินคาใหม โดยการกําหนดพื้น ที่ตั้ง ตามลําดับความสําคัญเชิงปริมาณเขาออก หรือลักษณะการใชงานคลังสินคา หรือ เรียกวา รูปแบบในการจัดเก็บสนิ คา ภายในคลงั สินคา แบบโซน ABC - การพัฒนาขั้นตอนการทํางานใหงาย เร็ว และมีประสิทธิภาพ เชน ขั้นตอนการรับและตรวจนับสินคา, การนําสินคาเขาบริเวณหรือชั้นจัดเก็บสินคา, การดูแล สินคาขณะจัดเก็บใหอยูในสภาพที่ดี ไมเสื่อมสภาพหรือเสียหาย, การหยิบสินคาที่จัดเก็บ ออกมาใชหรือเตรียมสงมอบ, การคัดแยกและเตรียมสินคาเพื่อจัดสง, การบรรจุหีบหอหรือ ตดิ ปายตราสนิ คาตา ง ๆ เปนตน - การจัดหาอุปกรณขนถายวัสดุ หรืออุปกรณขนยายท่ีเหมาะสม พรอม ท้ังปรับเปล่ียนระบบการจัดเก็บ และระบบการขนยายโดยใชพาเลทหรือกระดานรองโดย วธิ กี ารนจ้ี ะทําใหก ารทํางานของคลังสินคา สะดวกและรวดเรว็ ย่งิ ข้นึ 6.7 การวดั ผลการดําเนนิ งานคลงั สนิ คา การช้บี ง วา คลังสนิ คามีประสิทธิภาพหรอื ไม จําเปน ตอ งใชดชั นีช้วี ัดเพ่ือวัดผลการ ทํางาน ซง่ึ ดัชนีชี้วดั ผลการทาํ งานของคลงั สนิ คามอี ยูม ากมายซง่ึ ดชั นที ่ีใชว ัดประสิทธิภาพ โดยทว่ั ไปไดแก 1) อัตราการใชป ระโยชนของพ้ืนท่ี (Space utilization) 2) ระยะทางการขนถา ยรวม การจัดเก็บและหยิบสนิ คา (Distance) 3) เวลาในการนําสินคาเขา จัดเก็บ 4) เวลาในการหยิบสนิ คา (Picking time) 5) อตั ราการหยิบของผิดพลาด (Picking error) 6) อัตราการแตกหักเสียหายของสินคา และอัตราการเกิดอุบัติเหตุภายใน คลงั สินคา

53   6.8 ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศในการจัดการคลงั สนิ คา การนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาประยุกตใช ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศสําหรับ งานคลังสินคาการใชระบบเทคโนโลยีเขาชวยในการปฏิบัติงานดานคลังสินคาท่ีสําคัญใน ชัว่ โมงน้ี ไดแก 1. ระบบบารโคด (Bar Code) โดยการนําระบบบารโคดมาใชกับคลังสินคาจะ สามารถใชไดในหลาย ๆ จุด ไดแก การรับและสงสินคาเขาออกจากคลัง การจัดระบบเก็บ สินคาภายในคลัง และการตรวจนับสินคาภายในคลัง เปนตน ปญหาภายในคลังสินคา โดยเฉพาะขอผิดพลาดที่เกิดจากพนักงานตรวจนับ รับสงสินคา สามารถบรรเทาลงไดดวย การประยุกตใชระบบบารโคดโดยสินคาตาง ๆ ที่เขาออก และจัดเก็บภายในคลังสินคาจะใช ระบบบารโคดในการระบุตัวสินคาและบรรจุภัณฑเพ่ือขนยาย และจัดเก็บ การปรับปรุง คลังสินคาดวยวิธีนี้จะทําใหการทํางานดานเอกสาร และการตรวจเช็ค ตรวจนับตาง ๆ ภายในคลังสินคาสามารถทําไดรวดเร็วข้ึน และชวยใหขอผิดพลาดตาง ๆ ท่ีเกิดจากการ ปอนขอมลู ดวยคนสามารถลดลงได 2. เทคโนโลยี Radio Frequency Identification (RFID) เปนระบบท่ีมีการทํางาน และสามารถใชประโยชนคลายคลึงกับระบบบารโคดแตอาศัยคลื่นวิทยุแทนคล่ืนแสง และ สามารถอานขอมูลในระยะไกลโดยไมจําเปนตองสัมผัสสินคา มีความละเอียด และสามารถ บรรจุขอมูลไดมากกวา ซึ่งทําใหสามารถแยกความแตกตางของสินคาแตละช้ินแมจะเปน SKU (Stock Keeping Unit-ชนดิ สนิ คา) เดียวกันก็ตาม ความเร็วในการอานขอมูลจากแถบ RFID เร็วกวาการอานขอมูลจากแถบบารโคดหลายสิบเทา สามารถอานขอมูลไดพรอมกัน หลาย ๆ แถบ RFID สามารถสงขอมูลไปยังเครื่องรับไดโดยไมจําเปนตองนําไปจอในมุมท่ี เหมาะสมอยางการใชเครื่องอานบารโคด (Non-Line of Sight) และคาเฉลี่ยของความ ถูกตองของการอานขอมูลดวยเทคโนโลยี RFID น้ันจะอยูท่ีประมาณ 99.5% ขณะท่ี ความถูกตองของการอานขอมูลดวยระบบบารโคดอยูที่ 80% นอกจากนี้แถบ RFID สามารถเขียนทับขอมูลได จึงทําใหสามารถนํากลับมาใชใหมได ซ่ึงจะลดตนทุนของการ ผลิตปายสินคาซ่ึงคิดเปนประมาณ 5% ของรายรับของบริษัท อีกทั้ง RFID ยังชวยขจัด ปญหาท่ีเกิดขึ้นจากการอานขอมูลซํ้าที่เกิดกับระบบบารโคดไดอีกดวย และดวยความ เสียหายของปายชื่อ (Tag) นอยกวาเน่ืองจากไมจําเปนตองติดไวภายนอกบรรจุภัณฑ และ ระบบความปลอดภัยสูงกวา ยากตอการปลอมแปลง และลอกเลียนแบบ อีกท้ังทนทานตอ ความเปยกชื้น แรงสั่นสะเทือน การกระทบกระแทก คลังสินคาสวนมากจึงนิยมนํา เทคโนโลยนี ีม้ าประยกุ ตใช 3. ระบบ Electronic Data Interchange (EDI) หรือระบบแลกเปล่ียนและสงขอมูล ทางอิเล็กทรอนิกส การประยุกตใชระบบ EDI น้ีจะทําใหการรับและสงมอบสินคาจาก ซัพพลายเออร และลูกคา สามารถทําไดรวดเร็วท่ีสําคัญสามารถเตรียมการตาง ๆ ท้ังใน

54   เรื่องของพื้นท่ี อุปกรณ และพิธีการรับสงสินคาตาง ๆ ไดลวงหนา ประกอบกับทําใหลด ข้ันตอน และขอผิดพลาดตาง ๆ ของการรับและสงมอบสินคา เอกสารตาง ๆ มีความถูก ตองและรวดเร็วย่ิงข้ึน การตรวจทานตาง ๆ สามารถทําไดงายและคลองตัวมากข้ึนสงผลให ตน ทุนและประสิทธภิ าพดานเวลารบั และสง มอบสนิ คา ดีขน้ึ 4. ระบบบริหารจัดการคลังสินคา (Warehouse Management System; WMS) เปนซอฟทแวรระบบการจัดการคลังสินคา มีลักษณะเหมือนกับระบบบริหารการขนสงโดย ระบบบริหารคลังสินคาจะทําการบริหารแผนการจัดเก็บสินคาคงคลังและประมวลผลการ ทํางานตอวันของคลังสินคา นอกจากน้ีระบบ WMS ยังชวยตรวจและติดตามสินคาคงคลัง ในคลังสินคาดวย นอกจากนี้ยังเปนศูนยกลางในการจัดการดําเนินการคําส่ังซ้ือของลูกคา และการจัดการคลังสินคาท่ีสามารถรวบรวมขอมูลจากการจัดการคําสั่งซ้ือลูกคา การรับ สินคา การจัดทําสต็อก การเติมสินคา การจัดเก็บ การเลือกหรือหยิบสินคาตามคําส่ัง การ จัดสงและการจายสินคา ออกจากคลงั และกิจกรรมอน่ื ๆ ท่ีเก่ยี วของ

55   7. การจดั การโลจสิ ติกสไ ทยกับประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (Logistics Management in AEC) ภาพรวมของปรากฏการณโ ลกาภิวัฒนในระดับภูมิภาคท่ีจะเกิดข้ึนจากการเร่ิมตน เขา สูประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนอยา งเปน ทางการในปพ.ศ.2558 ประเทศไทยควรจะตองมี การปรับตวั ในทศิ ทางใดท่จี ะรองรบั กับบริบทการเปลี่ยนแปลงไดอยางมีประสิทธิภาพ ทั้งใน สวนที่เกยี่ วขอ งกบั บทบาทของภาครฐั และภาคเอกชน การรวมตวั กันเปนประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี นไดกําหนดเปาหมายไวอยางชัดเจน ในคณุ ลักษณะ 4 ประการ เพ่อื เพม่ิ ศกั ยภาพในการแขงขนั ของอาเซียนกับโลก ไดแก - การเปนตลาดและฐานการผลิตเดียว เนนการเคล่ือนยายสินคา การบริการ การ ลงทุน เงินทุน และแรงงานมีฝมือระหวางกันอยางเสรี รวมถึงการเปดเสรีในภาคบริการ สาขาเรงรัดตาง ๆ ซึ่งรวมถงึ ภาคโลจิสตกิ สดว ย - การมีขีดความสามารถในการแขงขันสูง เนนการดําเนินนโยบายการแขงขันการ พฒั นาโครงสรา งพนื้ ฐาน การคุมครองทรพั ยสินทางปญญา การพฒั นา ICT และพลังงาน - การมีพัฒนาการทางเศรษฐกิจที่เทาเทียมกัน มุงสงเสริมการมีสวนรวมและการ ขยายตัวของ SMEs ใหความชวยเหลือแกสมาชิกใหม (CLMV) เพ่ือลดชองวางของระดับ การพัฒนา - การบูรณาการเขากับเศรษฐกิจโลกไดอยางสมบูรณ เนนการเปดเขตการคาเสรี (Free Trade Agreement) และพันธมิตรทางเศรษฐกิจ (Closer Economic Partnership) กบั ประเทศคคู าสําคัญ สําหรับเง่ือนไขการเปดเสรีในธุรกิจภาคบริการที่เกี่ยวของกับโลจิสติกส (ครอบคลมุ ถึงบรกิ ารขนสงทางทะเล ถนน ราง อากาศ การจัดสงพัสดุ บริการยกขนสินคาท่ี ขนสงทางทะเล บริการโกดังและคลังสินคา ตัวแทนรับจัดการขนสงสินคา บริการบรรจุ ภัณฑ บริการรับจัดการพิธีการศุลกากร) จะอนุญาตใหนักลงทุนสัญชาติอาเซียนเขามาถือ หนุ ในธุรกจิ ไทยไดอ ยา งนอยรอ ยละ 70 ตั้งแตป พ.ศ.2556 เปนตนไป บริการบางสาขาที่ไม มีกฎหมายกํากับดูแลเฉพาะจึงมีความเสี่ยงท่ีจะไดรับผลกระทบอยางรุนแรงในชวงแรกซ่ึง ถอื เปน ความทา ทายที่ LSPs (Logistics Service Providers) สญั ชาตไิ ทยจะตอ งเผชิญ สงิ่ หนึ่งทตี่ อ งทําความเขา ใจคือการรวมตัวกันเปน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนในป พ.ศ.2558 เปนเพียงจุดเริ่มตนอยางเปนทางการท่ีประเทศไทยและประเทศเพ่ือนบานจะ กาวผานไปสูเวทีการแขงขันใหม (New Business Platform) ซ่ึงจะขยายเปนการแขงขันใน ลักษณะของ “กลุมเศรษฐกิจ” บนเวทีการคาโลกซ่ึงแตละประเทศท่ีอยูในระยะการเปล่ียน ผานน้ีจําเปนตองมองใหไกลไปขางหนาวาเปาหมายของการพัฒนาอาเซียนไมใชเพ่ือการ

56   แขงขันหาผลประโยชนภายในกลุมประเทศสมาชิก แตเปนการยกระดับคุณภาพชีวิตและ สรางความเขมแข็งทางเศรษฐกิจและสังคมที่ยั่งยืนของประชาชนในภูมิภาคอาเซียนบน พื้นฐานความรวมมือและการพึ่งพาทรัพยากรรวมกัน ใหสอดคลองกับวิสัยทัศนที่กําหนดไว ใน แผนแมบทวาดวยความเช่ือมโยงระหวางกันในอาเซียน (Master Plan on ASEAN Connectivity) แผนแมบทฯ ดังกลาวมีสาระสําคัญครอบคลุมองคประกอบความเชื่อมโยงใน 3 ดา น ไดแ ก 1. ความเช่ือมโยงดานโครงสรางพ้ืนฐานทางกายภาพ (Infrastructure) ท้ังดาน การคมนาคมขนสง เทคโนโลยีสารสนเทศ และโครงขายพลังงาน โครงการท่ีสําคัญ เชน โครงขายทางหลวงอาเซียน เสนทางรถไฟสิงคโปร–คุณหมิง โครงการพัฒนาศักยภาพ ทา เรอื ในภูมภิ าค 47 แหง โครงการ ASEAN Power Grid (APG) และ Trans-ASEAN Gas Pipeline (TAGP) เปน ตน 2. ความเช่ือมโยงดานกฎระเบียบ (Institution) เปนการจัดระบบสถาบันอยางมี ประสิทธิภาพเพ่ืออํานวยความสะดวกดานการคาและการขนสง โดยมีโครงการเรงดวน ไดแก การจัดต้ังระบบอํานวยความสะดวกดานศุลกากรดวยอิเล็กทรอนิกส ณ จุดเดียวใน ระดบั ประเทศและอาเซียน (National Single Window & ASEAN Single Window) เปน ตน 3. ความเช่ือมโยงดานประชาชน (People) ซึ่งเนนการเพ่ิมอํานาจใหกับภาค ประชาชนในประเทศสมาชิก ภาครัฐของไทยก็ไมไดน่ิงนอนใจ จากผลการดําเนินงานในภาพรวมของการ พัฒนาระบบโลจิสติกสของประเทศไทยตามแผนยุทธศาสตรการพัฒนาระบบโลจิสติกสของ ประเทศป พ.ศ.2550-2554 ที่ผานมาพบวาความสามารถในการบริหารจัดการระบบ โลจิสติกสของประเทศยังคงอยูในระดับท่ีตองไดรับการปรับปรุงอีกมาก สวนหน่ึงสะทอน จากระดับตนทุนโลจิสติกสของประเทศท่ียังอยูในชวงรอยละ 16-19 ตอ GDP โดยมีความ เคลื่อนไหวคอนขางผันผวนในชวงที่ผานมา เน่ืองจากปจจัยราคาน้ํามันและภาวะวิกฤติ เศรษฐกิจโลก อยางไรก็ดีหากพิจารณาในรายละเอียดจะพบวาสัดสวนของตนทุนดานการ บริหารจัดการสินคาคงคลังมีแนวโนมที่ลดลงตามลําดับสะทอนใหเห็นถึงพัฒนาการของ ความสามารถในการบริหารจัดการระบบโลจิสติกสของธุรกิจไทยคอนขางชัดเจนท่ี สอดคลองกับผลการสํารวจจากผูประกอบการ นอกจากในมิติดานตนทุนภาพรวมแลวยัง ควรใหความสําคัญตอความเขมแข็งของอุตสาหกรรมสาขาโลจิสติกสซ่ึงปจจุบันสามารถ สรางมูลคาเพ่ิมทางเศรษฐกิจใหกับประเทศไดถึง 360,000 ลานบาท ในป พ.ศ.2552 และมี แนวโนมเติบโตมาอยางตอเน่ือง และเม่ือพิจารณาผลลัพธท่ีเกิดข้ึนจากการดําเนินงานแผน ยุทธศาสตรฯ พบวา

57   1. ผูประกอบการมีพัฒนาการในการบริหารจัดการโลจิสติกสท่ีทันสมัยมากขึ้น เนื่องมาจากแรงกดดันและการแขงขันจากภายนอก ทําใหผูประกอบการจําเปนตองพัฒนา ตนเองใหสามารถแขง ขนั ได แตการพัฒนาเห็นชัดเฉพาะในสวนโลจิสติกสภาคอุตสาหกรรม ภาคการเกษตรยังไมปรับปรุงเทาใดนัก ซ่ึงผูประกอบการไทยมีจุดออนสําคัญคือ ยังขาด จิตสาํ นึก (Spirit) ในการทาํ งานรวมกนั ในหว งโซอ ปุ ทาน 2. ระบบโลจิสติกสของไทยยังอยูในระดับพื้นฐานท่ีเรียกวา โลจิสติกสระดับขนสง (Transport Base) สวนใหญยังเปนการพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานทางกายภาพ (Physical/ Hard Infrastructure) ซึ่งยังตองใหความสําคัญเพิ่มเติมในสวนของแผนธุรกิจ (Business Model) ที่จะใชประโยชนจากระบบโครงสรางพ้ืนฐานดังกลาวเพื่อชวยตอบโจทยขีดความ สามรถในการแขงขันของประเทศไดอยางแทจริง นอกจากนี้ยังมีปญหาอุปสรรคในการ พัฒนาระบบราง อีกท้ังยังขาดการปรังปรุงระบบการขนสงทางน้ําและทางชายฝงทะเลอยาง จรงิ จงั จงึ ทําใหการพัฒนาการขนสงตอเนื่องหลายรูปแบบไมเห็นผลเปนรปู ธรรม 3. ธุรกิจ LSPs (Logistics Service Providers) ของไทยซ่ึงสวนใหญเปน SMEs ยังขาดการรวมตัว (Fragment) ขาดนวัตกรรมดาน IT การบริหารจัดการท่ีเปนสากล และ การเขาถึงแหลงเงินทุนไดยาก ทําใหลักษณะการใหบริการไมครบวงจร (Integrated Logistics Service) โดยคาดวาจะเผชิญกับสภาพการแขงขันอยางรุนแรงภายหลังจากที่ อนุญาตใหผูประกอบการสัญชาติอาเซียนสามารถถือหุนอยางนอยรอยละ 70 ในบริษัทของ ไทยไดต ามเงือ่ นไขการเปด เสรีภาคบรกิ ารของ AEC ทจ่ี ะเริม่ ต้ังแตป  พ.ศ.2556 เปนตนไป 4. ขาดการใหความสําคัญในการปรับแกกฎหมายที่เกี่ยวของใหเอ้ือตอการ ประกอบธุรกิจของภาคเอกชนและการนําเขา-สงออก รวมถึงขาดการบังคับใชกฎหมาย อยางจริงจังเพื่อใหเกิดความยุติธรรม นอกจากน้ีโครงการสําคัญตอการพัฒนาระบบอํานวย ความสะดวกทางการคาของประเทศ ไดแก ระบบ National Single Window (NSW) ยังมี ความลา ชาเนื่องจากขาดแคลนบคุ ลากรท่ีมีความรูในสวนราชการ และงบประมานสนับสนุน ท่ีเปน บรู ณาการ 5. หนวยงานทั้งภาครัฐและภาคเอกชนไดจัดการฝกอบรมอยางตอเน่ือง แตการ พฒั นากําลังคนในภาพรวมท่ผี านมาเพ่ิมข้นึ ในเชิงปรมิ าณมากกวาคุณภาพ จึงยังขาดแคลน แรงงานที่มีคุณภาพและสามารถปฏิบัติงานไดจริง ท้ังในระดับปฏิบัติการและหัวหนางาน หลักสูตรการศึกษาและอบรมไมมีคุณภาพและยังไมสอดคลองกับความตองการของภาค ธุรกิจ รวมท้ังขาดประสิทธิภาพในการเผยแพรและประยุกตใชผลงานวิจัยเพ่ือการนําไปใช ประโยชนในภาคธรุ กิจและสนบั สนุนการกาํ หนดนโยบายของภาครัฐ โดยสรุปพบวา การดาํ เนนิ การพฒั นาระบบโลจิสติกสของประเทศไทยกาวสูทิศทาง ท่ีถูกตองแตยังไมสามารถผลักดันใหเกิดผลเปนรูปธรรมไดอยางครบถวนตามท่ีเคย ต้ังเปาหมายไว อยางไรก็ตามภารกิจการพัฒนาระบบโลจิสติกสยังตองถือเปนวาระสําคัญ

58   ของประเทศท่ีจําเปนตองไดรับการผลักดันอยางตอเน่ืองใหเกิดผลสัมฤทธิ์ เพ่ือเปน เครื่องมอื สาํ คัญในการยกระดับขดี ความสามารถในการแขง ขนั ของธุรกิจทกุ สาขา จากเหตุผลตาง ๆ ขางตนสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคม แหงชาติ (สศช.) จึงใหความสําคัญตอการรวมประเด็นการพัฒนาดานโลจิสติกสเขาไวใน แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี 11 ซ่ึงกําหนดวิสัยทัศนไววา “สังคมอยู รวมกันอยางมีความสุขดวยความเสมอภาค เปนธรรม และมีภูมิคุมกันตอการเปล่ียนแปลง” ประกอบดวย 6 ประเด็นยุทธศาสตร คือ (1) ยุทธศาสตรการสรางความเปนธรรมในสังคม (2) ยุทธศาสตรการพัฒนาคนสูสังคมแหงการเรียนรูตลอดชีวิตอยางยั่งยืน (3) ยุทธศาสตร ความเขมแข็งภาคเกษตร ความม่ันคงของอาหาร และพลังงาน (4) ยุทธศาสตรการปรับ โครงสรางเศรษฐกิจสูการเติบโตอยางมีคุณภาพ และยั่งยืน (5) ยุทธศาสตรการสรางความ เช่ือมโยงกับประเทศในภูมิภาคเพื่อความมั่นคงทางเศรษฐกิจและสังคม และ (6) ยุทธศาสตรการจัดการทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอมอยา งยงั่ ยืน ประเด็นยุทธศาสตรที่ 4 และ 5 เปนประเด็นที่เก่ียวของกับการพัฒนาระบบ โลจิสตกิ สโ ดยตรงประกอบดวยสาระสําคัญ ดังน้ี ยุทธศาสตรท่ี 4 การปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูการเติบโตอยางมีคุณภาพและ ยง่ั ยืน มงุ พัฒนาระบบโครงสรางพื้นฐานและโลจิสตกิ สด ว ยการ 1. ผลักดันการพัฒนาการขนสงตอเนื่องหลายรูปแบบ เชน พัฒนาปรับเปล่ียน รปู แบบการขนสง ไปสกู ารขนสงในรูปแบบอื่น ๆ ท่ีมีตนทุนการขนสงตอหนวยตํ่า และมีการ ใชพลังงานท่ีมีประสิทธิภาพ พัฒนาระบบโครงสรางพื้นฐานและระบบบริหารจัดการขนสง ตอเน่ืองหลายรูปแบบท่ีเชื่อมโยงการขนสงทุกโหมด การขนสงในลักษณะบูรณาการท้ัง ภายในประเทศและระหวางประเทศ และพัฒนาระบบบริหารจัดการรวบรวมและกระจาย สินคาทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ เปน ตน 2. ปรับปรุงประสิทธิภาพการบริหารจัดการโลจิสติกส โดยเนนผลิตบุคลากร ดานโลจิสติกสที่มีความเปนมืออาชีพ พัฒนาระบบและบริหารเครือขายธุรกิจขนสงและ โลจิสติกสตลอดทั้งหวงโซอุปทานและปรับปรุงกฎหมายและระเบียบท่ีเก่ียวของรวมทั้ง สนับสนุนการวิจัย พัฒนา นวัตกรรมเพ่ือการพัฒนาโลจิสติกส และยกระดับประสิทธิภาพ กระบวนการอํานวยความสะดวกทางดานการคาและการขนสงสินคาผานแดนและขามแดน ตลอดจนเพ่ิมประสิทธิภาพการบริหารจัดการขนสงและการกําหนดบทบาทของทาอากาศ ยานและทาเรือหลกั ของประเทศ 3. พัฒนาระบบขนสงทางรถไฟ โดยบูรณะปรับปรุงทางรถไฟ กอสรางทางคูใน เสนทางรถไฟสายหลัก และจัดหารถจักรและลอเลื่อน รวมทั้งปรับปรุงระบบอาณัติสัญญาณ ใหมีความทันสมัย และพัฒนาเสนทางรถไฟความเร็วสูงเชื่อมโยงสูเมืองตาง ๆ ในภูมิภาค และกลมุ ประเทศอาเซียน ตลอดจนปรับโครงสรางการรถไฟแหง ประเทศไทย

59   ยุทธศาสตรที่ 5 การสรางความเช่ือมโยงกับประเทศในภูมิภาคเพื่อความม่ันคง ทางเศรษฐกิจและสังคม โดยมีกลยุทธดานการพัฒนาความเชื่อมโยงดานการขนสงและ ระบบโลจสิ ตกิ สภ ายใตกรอบความรวมมือในอนุภูมิภาคตาง ๆ ประกอบดวยแนวทางสําคัญ ดังน้ี 1. พัฒนาบริการขนสงและโลจิสติกสที่มีประสิทธิภาพและไดมาตรฐานสากล เชน พัฒนาดานศุลกากรชายแดน ศูนยเศรษฐกิจชายแดน และการอํานวยความสะดวกการคา ผานแดน พัฒนาระบบเครือขายและการบริหารเครือขายธุรกิจของภาคบริการขนสงและ โลจสิ ตกิ สตลอดทัง้ หว งโซอ ปุ ทานในภูมิภาค และรัฐลงทุนนําในโครงการท่ีมีความสําคัญเชิง ยทุ ธศาสตรข องประเทศในแตล ะแนวพน้ื ทีเ่ ศรษฐกจิ เปน ตน 2. ปรับปรุงกฎระเบียบการขนสงคนและสินคาท่ีเก่ียวของ เพื่อลดจํานวนเอกสาร ตนทุนการดําเนินงาน และระยะเวลาท่ีใชในกระบวนการขนสงผานแดนและขามแดน เพ่ือ เพม่ิ ขีดความสามารถในการแขงขันของไทยและอนุภูมิภาคโดยรวมในดานการลดตนทุนคา ขนสงและโลจิสติกส 3. พัฒนาบุคลากรในธุรกิจการขนสงและโลจิสติกส ท้ังในดานทักษะ ภาษาตางประเทศและความรูดานบริหารจัดการโลจิสติกส และพัฒนาผูประกอบการ โดยเฉพาะระดับ SMEs รวมท้ังพัฒนาสมรรถนะการเปนผูประกอบการของไทยใหสามารถ รเิ รม่ิ ธุรกิจระหวางประเทศได 4. เชื่อมโยงการพัฒนาเศรษฐกิจตามแนวพื้นท่ีชายแดน และเขตเศรษฐกิจ ชายแดน โดยเช่ือมโยงเครือขายการขนสงเพื่อเชื่อมโยงปจจัยการผลิต ระบบการผลิต หวง โซการผลิตระหวา งประเทศ และประตูสง ออกตามมาตรฐานสากล อยางมีประสิทธภิ าพ นอกจากนี้ยังมีกลยุทธดานการพัฒนาการผลิตและการลงทุน ตามแนวพื้นที่ พัฒนาเศรษฐกิจ และพัฒนาเศรษฐกิจชายแดน ซึ่งเปนยุทธศาสตรเชิงพ้ืนท่ีที่จะสามารถ สนองตอบการปรับโครงสรางทางเศรษฐกิจของประเทศได จะเห็นไดวาความพยายามในการกําหนดยุทธศาสตรและกลยุทธเชิงลึกสําหรับ การพัฒนาดานโลจิสติกสในระยะตอไปน้ันมุงหมายจะสราง The Right Strategy ใหเกิดข้ึน ในประเทศไทยอยางแทจริง ซึ่งจําเปนท่ีทุกภาคสวนจะตองเขาใจและเห็นภาพถึงมิติของ การแขงขันธุรกิจในอนาคต (Landscape of Competition) ใหตรงกันเนื่องจาก ผูประกอบการไทยจะกลายเปนผูเลนบนเวทีการคาการลงทุนระดับภูมิภาคอยางหลีกเล่ียง ไมได

60   บรรณานุกรม กิจกรรมหลักของคลังสินคา [Online], Available : http://logistics-nvc.net/02/3/3-2.php [12 กรกฎาคม 2557]. การวางแผนจัดผังพื้นท่ีในคลังสินคา [Online], Available : http://logistics- nvc.net/02/7/7-3.php [12 กรกฎาคม 2557]. เกศินี วิฑูรชาติ, 2546, การวิเคราะหเชิงปริมาณทางธุรกิจ, คร้ังท่ี 6, สํานักพิมพ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร. คณะผูจัดทําหนังสือพิมพ Intertransport Logistics, 2550, หนังสือพิมพ Intertransport Logistics ฉบับท่ี 169, คร้ังที่ 1, โรงพิมพ ไอทีแอล เทรด มีเดีย จํากัด, กรุงเทพฯ, หนา 1-7. คณะผูจัดทําหนังสือพิมพ Intertransport Logistics, 2550, หนังสือพิมพ Intertransport Logistics ฉบับที่ 194, คร้ังที่ 1, โรงพิมพ ไอทีแอล เทรด มีเดีย จํากัด, กรุงเทพฯ, หนา 1-2. ชุมพล มณฑาทิพยกุล, การจัดการคลังสินคา [Online], Available : http://www.thaicostreduction.com/DocFile/n019%20warehousemgt.pdf [20 กรกฏาคม 2557]. ชุมพล ศฤงคารศิริ, 2545, การวางแผนและควบคุมการผลิต, ครั้งท่ี 10, สมาคมสงเสริม เทคโนโลยี (ไทย-ญ่ปี ุน ), กรุงเทพฯ. เทคโนโลยีเก่ียวกับการขนสง [Online], Available : http://www.dg- net.org/th/downloads/service/trucking/transport_technology.pdf [17 กรกฎาคม 2557]. ไทยแลนดอินดัสตร้ีดอทคอม, 2553, ThailandIndustry.com [Online], Available : http://www.thailandindustry.com/guru/view.php?id=11534&section=9&rcount=Y [25 กรกฎาคม 2557].

61   ธณิต โสรัตน, 2550, การประยุกตใชโลจิสติกตและโซอุปทาน, ครั้งท่ี 1, โรงพิมพ ประชุมทอง พรนิ้ ตง้ิ กรุป จํากดั , กรุงเทพฯ, หนา 201-276. ธนิต โสรัตน, 2550, โหมดการขนสงทางถนน [Online], Available : http://www.tanitsorat.com/view.php?id=54 [1 สงิ หาคม 2557]. ประสงค ปราณีตพลกรัง, 2547, การบริหารการผลติ และการปฏิบัติการ ฉบบั ปรบั ปรงุ ใหม 2547, สํานักพมิ พธ รรมสาร. พรนพ พุกกะพันธุ, 2548 , ธุรกิจการบิน (Airline business), โรงพิมพแหงจุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย, กรงุ เทพฯ, หนา 120. ภาควิชาบริหารธุรกิจ คณะธุรกิจ มหาวิทยาลัยแมโจ จ.เชียงใหม, MARKETING CHANNEL MANAGEMENT [Online], Available : http://coursewares.mju.ac.th:81/e- learning47/BA330/TPChap6-114.htm [17 กรกฏาคม 2557]. มหาวิทยาลัยวงษชวลิตกุล, 2556, การจัดการความรู สํานักบรรณสารและสารสนเทศ มหาวิทยาลัยวงษชวลิตกุล [Online], Available : http://library.vu.ac.th/km/?p=700 [20 กรกฎาคม 2557]. วิทยา สุหฤทดํารง, 2546, โลจิสติกสและการจัดการโซอุปทาน, สํานักพิมพบริษัทซีเอ็ด ยเู คชนั่ . วารสารสงเสรมิ การลงทุน, ปท ่ี 16, ฉบบั ท่ี 1 ศิฏฐพร คงศรี ปูนซีเมนตนครหลวง, 2550, ซ้ือรถบรรทุกมาขนสงเองคุมจริงหรือ, Logistics and Supply Chain Website for Thai Industries, หนา 1-5. สาธิต พะเนียงทอง, 2548, Supply Chain Strategy การจัดการโซอุปทานเชิงกลยุทธ, ซีเอ็ดยเู คชน่ั , กรุงเทพฯ, หนา 173.

62   สมโรตม โกมลวานิช และ อนันต ดีโรจนวงศ, 2553, Logistics corner [Online] Available : http://logisticscorner.com/index.php?option=com_content&view=article&id =1760:warehouse-management&catid=38:warehousing&Itemid=92 [24 กรกฎาคม 2557]. Eduzones [Online], Available : http://blog.eduzones.com/kapok/14108 [23 กรกฎาคม 2557]. Heizer, J. and Render, B., 2005, Operations Management, 7th ed., Pearson, New Jersey. John, J., John, L., Robert, A., Brian, J., 2013, Managing Supply Chains A Logistics Approach, 9th ed, South-Western Cengage Learning, International Student Edition. Martin, C., Logistics and Supply Chain Management Strategies for Reducing Cost and Improving service, 2nd ed., Prince Hall, Great Britain.