Sarawit-Issue086

A Team Bulletin ENdiototer’s ทป่ี รกึ ษา ช่วงปลายเดือนเมษายนที่ผ่านมา สถานการณ์โควิด-19 ในประเทศไทยค่อยๆ ดขี ึ้นเปน็ ลำ�ดับ ตัวเลขผตู้ ิดเชอื้ เพ่ิมลดน้อยลง ทางภาครฐั จึงเริ่มมแี ผนผอ่ นปรน ณรงค์ ศริ ิเลิศวรกุล ใหบ้ างกจิ การเรม่ิ เปดิ ด�ำ เนนิ การไดภ้ ายใตข้ อ้ ก�ำ หนดทตี่ อ้ งปฎบิ ตั ติ ามอยา่ งเครง่ ครดั เพอ่ื จฬุ ารตั น์ ตันประเสริฐ ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ การแพรร่ ะบาดระลอกสองทอ่ี าจจะมผี ตู้ ดิ เชอื้ มากกวา่ เดมิ หลายเทา่ ตวั ได้ จุมพล เหมะคีรนิ ทร์ มตี วั เลขสถิตผิ ู้ติดเช้อื ของประเทศไทยท่ีน่าสนใจก็คือ ผู้ป่วยอายุนอ้ ยสุดมอี ายุ 1 เดอื น ผู้ป่วยอายุมากทีส่ ดุ 97 ปี และอายเุ ฉลี่ยผตู้ ดิ เชอ้ื คอื 40 ปี สงั เกตได้วา่ อายุเฉล่ยี ของ บรรณาธกิ ารผู้พิมพ์ผู้โฆษณา ผตู้ ดิ เชอ้ื อยใู่ นชว่ งวยั ท�ำ งานทต่ี อ้ งออกนอกบา้ นเพอื่ ท�ำ กจิ กรรมตา่ งๆ จงึ มกี ารรณรงค์ให้ อยู่บ้านหยุดเชื้อเพ่ือชาติ และมาตรการระยะห่างทางสังคมหรือ Social Distancing กุลประภา นาวานเุ คราะห์ ออกมา เราจะเห็นได้ว่ารูปแบบการใช้ชีวิตของผู้คนเร่ิมเปล่ียนไปจากเดิมที่เคยเป็นมา เพื่อ บรรณาธิการอ�ำ นวยการ ตอบโจทย์การขับเคล่ือนท่ีสมดุลในโลกหลังโควิด ทางกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ได้เตรียมพร้อมสู่โลกหลังโควิด ด้วยการผลักดัน น�ำ ชัย ชวี ววิ รรธน์ “วาระขับเคล่ือนประเทศไทย” โดยหัวใจสำ�คัญของวาระขับเคล่ือนประเทศไทยในโลก หลังโควิด คือการใช้พลังปัญญาในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์และวาระปฏิรูปอย่างเป็น บรรณาธกิ ารบรหิ าร รปู ธรรม เพอื่ ใหเ้ กดิ การสรา้ งงาน สรา้ งรายได้ ปรบั โครงสรา้ งเศรษฐกจิ รวมถงึ นวตั กรรม เชงิ นโยบายชุดใหมๆ่ ที่มผี ลกระทบสงู ในวงกวา้ ง อาทิ Negative Income Tax, Social ปรทิ ัศน์ เทยี นทอง Credit, Community Currency, Peer Production, Sharing Economy ชดุ ใหม,่ Creative Commons กองบรรณาธิการ ส�ำ หรบั สาระความรทู้ างดา้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ทที่ างกองบรรณาธกิ ารไดจ้ ดั ท�ำ ในนิตยสารสาระวิทย์ฉบับน้ี หวังว่าจะเป็นประโยชน์กับผู้อ่านทุกท่าน หากมีข้อติ-ชม รกั ฉตั ร เวทีวุฒาจารย์ แนะน�ำ เพ่มิ เติม สามารถร่วมเปน็ ครอบครัวเดียวกบั เราไดท้ ่ี Facebook page: นิตยสาร วชั ราภรณ์ สนทนา สาระวทิ ย์ ภทั รา สปั ปนิ ันทน์ ขอให้ทกุ ท่านมสี ุขภาพกายท่ีแข็งแรงและสขุ ภาพใจทีเ่ ขม้ แขง็ สวสั ดคี รบั  ศศิธร เทศนอ์ รรถภาคย์ วีณา ยศวงั ใจ ปรทิ ัศน์ เทยี นทอง วริศา ใจดี บรรณาธกิ าร บรรณาธกิ ารศลิ ปกรรม จุฬารัตน์ นิม่ นวล ศลิ ปกรรม เกิดศริ ิ ขนั ติกติ ตกิ ุล ผ้ผู ลติ ฝ่ายสร้างสรรค์ส่ือและผลิตภัณฑ์ สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละ เทคโนโลยแี ห่งชาติ (สวทช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจยั และนวตั กรรม 111 อุทยานวิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถนนพหลโยธนิ ต.คลองหนงึ่ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 โทรศัพท์ 0 2564 7000 ตอ่ 1177 โทรสาร 0 2564 7016 เวบ็ ไซต์ http://www.nstda.or.th/sci2pub/ facebook page: นติ ยสารสาระวทิ ย์ ตดิ ต่อกองบรรณาธิการ โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 1177 อีเมล [email protected]

CSotovreyr วัชราภรณ์ สนทนา ฝ่ายสรา้ งสรรค์สือ่ และผลติ ภัณฑ์ ทา่ มกลางความหวาดวติ กจากสถานการณ์ จบั ตาวัคซีน COVID-19 ทวั่ โลก การระบาดของ COVID-19 ซึ่งตัวเลข นบั ตง้ั แตว่ นั ที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2563 ทคี่ ณะนกั วจิ ยั ประเทศจนี ผู้ติดเช้ือท่ัวโลกกำ�ลังจะหลักล้านแล้ว ในเมืองอู่ฮ่ัน ประสบความสำ�เร็จในการถอดรหัสพันธุกรรม แสงสว่างเล็กๆ ตรงปลายอุโมงค์ที่ ของไวรัส SARS-CoV-2 ที่ก่อโรค COVID-19 เปรียบเสมือน จะเป็นความหวังให้กับมวลมนุษยชาติ การสง่ สัญญาณให้งานวิจยั ด้านวคั ซนี COVID-19 ท่วั โลกเริม่ ต้น ได้ ยอ่ มฝากไวท้ ี่ ‘วคั ซนี ’ ซง่ึ เปน็ ทางรอด เดินหนา้ ในทนั ที เดียวที่จะต่อสู้กับไวรัสมรณะนี้ ทว่า ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา ผู้อำ�นวยการกลุ่มวิจัยนวัตกรรม ค�ำ ถามกค็ อื นบั จนถงึ วนั นี้ การพฒั นา สขุ ภาพสตั วแ์ ละการจดั การ และในฐานะนกั ไวรสั วทิ ยา ศนู ยพ์ นั ธุ วัคซีนก้าวหน้าไปถึงไหนแล้ว และหาก วศิ วกรรมและเทคโนโลยชี วี ภาพแหง่ ชาติ (ไบโอเทค) ส�ำ นกั งาน ประสบความสำ�เร็จ คนไทยจะมีโอกาส พฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กล่าววา่ ได้ใชว้ ัคซนี COVID-19 เมอ่ื ไร ข้อมูลทางพันธุกรรมของไวรัส SARS-CoV-2 จากประเทศจีน ช่วยให้นักวิจัยท่ัวโลกสามารถนำ�มาใช้เป็นจุดตั้งต้นสำ�หรับการ ออกแบบวัคซีนในรูปแบบต่างๆ ซึ่งหลังจากน้ันเพียง 3 เดือน วัคซีนต้นแบบอย่างน้อย 2 ชนิด ได้ถูกนำ�มาใช้ทดสอบความ 3 พฤษภาคม 2563

CSotovreyr ดร.อนัันต์์ จงแก้้ววััฒนา 2. DNA Vaccine คอื การใช้ DNA ทส่ี ามารถสรา้ งแอนตเิ จน ผู้้�อำำ�นวยการกลุ่่�มวิิจััยนวััตกรรมสุุขภาพสััตว์์และการจััดการ ของ SARS-CoV-2 ไดห้ ลังจากน�ำ สง่ เขา้ ไปในร่างกาย ปลอดภัยในมนุษย์ (Clinical phase I) แล้ว อกี ทง้ั ยงั มวี คั ซีนตน้ 3. RNA Vaccine รูปแบบจะคลา้ ยๆ กบั DNA Vaccine แต่ แบบอีกจำ�นวนมากท่ีอยู่ในช่วงทดสอบประสิทธิภาพการกระตุ้น รปู แบบนจ้ี ะไมเ่ สย่ี งตอ่ การท่ีDNA จากวคั ซนี จะเขา้ ไปรวมกบั ภมู คิ มุ้ กนั ในสตั วท์ ดลอง ซง่ึ นบั ไดว้ า่ การพฒั นาวคั ซนี COVID-19 DNA ของเรา และปัจจุบันมีข้อมูลมาสนับสนุนว่าวัคซีน มคี วามคืบหน้ารวดเรว็ มาก รูปแบบนอี้ าจจะกระตุ้นภูมิคุม้ กนั ได้ดีกว่า DNA Vaccine “ปัจจุบันนักวิจัยจำ�นวนมากจากสถาบันวิจัย มหาวิทยาลัย บรษิ ทั สตารต์ อปั และบรษิ ทั ยาขนาดใหญ่ ในหลายประเทศทว่ั โลก 4. Live Attenuated Virus คอื การน�ำ ไวรสั SARS-CoV-2 กำ�ลังแข่งขันกนั พัฒนาวัคซนี ป้องกันโรค COVID-19 ในรปู แบบ ท่ีแยกได้จากตัวอย่างผู้ป่วยมาเลี้ยงในห้องปฏิบัติการ ตา่ งๆ เฉพาะในประเทศจีนประเทศเดียว มไี มน่ ้อยกว่า 40 แห่ง เป็นเวลานานๆ จนไวรัสอ่อนเชื้อลง ไม่ก่อให้เกิดโรค โดยเทคโนโลยีวัคซีนที่พัฒนากันอยู่ สามารถแบ่งออกเป็น และพรอ้ มนำ�ไปใช้เปน็ วัคซีน 5 รูปแบบใหญๆ่ คือ 5. Recombinant Proteins คอื การสร้างโปรตีนแอนติเจน 1. Viral Vector Vaccines คือการฝากแอนติเจนของ สำ�คญั ในระบบตา่ งๆ เช่น แบคทีเรยี ยีสต์ หรือเซลล์สัตว์ SARS-CoV-2 เข้าไปกับไวรัสชนิดอ่ืนที่ติดคนได้แต่ไม่ เลี้ยงลูกด้วยนำ้�นม และนำ�โปรตีนที่สร้างได้เหล่าน้ันมา ก่อโรค แลว้ ใช้ไวรัสดังกล่าวกระตนุ้ ภมู คิ มุ้ กันแทนการใช้ ใชเ้ ปน็ วคั ซีนเพื่อกระต้นุ ภมู คิ ุ้มกนั ” ไวรัส SARS-CoV-2 โดยตรง แม้หน่วยงานวิจัยชั้นนำ�และบริษัทยาทั่วโลกจะเร่งเดินหน้า วิจัยพัฒนา ทุ่มเททรัพยากรที่มีอยู่อย่างเต็มกำ�ลังในการผลิต วัคซีนให้สำ�เร็จ แต่ก็ต้องยอมรับว่าการพัฒนาวัคซีนท่ีปลอดภัย และมีประสิทธิภาพต้องอาศัยเวลา เพราะนอกจากการคิดค้น พฒั นาในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารแลว้ ยงั ตอ้ งมกี ารทดสอบในสตั วท์ ดลอง และการทดลองทางคลนิ กิ ในมนษุ ย์ ซง่ึ กวา่ จะไดว้ คั ซนี COVID-19 มาใช้ได้จริงน้ันยงั ต้องใชเ้ วลานับปี ดร.อนันต์กล่าวว่า ขั้นตอนการพัฒนาวัคซีนจะเริ่มจากการ สรา้ งวคั ซนี ตน้ แบบในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารและมกี ารทดสอบประสทิ ธภิ าพ การกระตนุ้ ภมู คิ มุ้ กนั ในสตั วท์ ดลอง ซงึ่ ขน้ั ตอนนเี้ ปน็ เพยี งขน้ั ตอน แรก สว่ นจะใช้เวลามากนอ้ ยแตกตา่ งกนั ขึ้นอยกู่ บั ธรรมชาติของ ระบบภูมิคุ้มกันท่ีถูกกระตุ้นขึ้น แต่หลังจากที่วัคซีนต้นแบบผ่าน ข้ันตอนนี้แล้ว วัคซีนจะต้องผ่านการทดสอบในมนุษย์อีกหลาย ข้ันตอน เช่น การทดสอบความปลอดภัยของวัคซีนในมนุษย์ การทดสอบประสิทธิภาพของวัคซีนในอาสาสมัครไม่ต่ำ�กว่า 2 ครงั้ ซง่ึ ในสภาวะปกตขิ น้ั ตอนทง้ั หมดนจ้ี ะใชเ้ วลาไมต่ �่ำ กวา่ 10 ปี และใชง้ บประมาณทสี่ งู มาก แตส่ �ำ หรบั กรณที เ่ี รง่ ดว่ นอยา่ งวคั ซนี COVID-19 การทดสอบในมนุษย์น่าจะสามารถเร่งรัดให้ไวขึ้นได้ แตอ่ ยา่ งไรกด็ ี ระยะเวลาทจี่ ะไดว้ คั ซีนออกมาใช้จริงน่าจะไมน่ อ้ ย กวา่ 1 ปี ท้งั น้ีคาดเดาจากสมมติฐานทวี่ ่าวัคซีนดงั กล่าวปลอดภยั และมีประสิทธิภาพในการกระตนุ้ ภมู คิ ุ้มกนั ทย่ี อมรบั ได้ พฤษภาคม 2563 4

CSotovreyr เรื่องของความปลอดภัย ของการใช้วัคซีน แต่การ พัฒนาที่รวดเร็วอาจทำ�ให้ ข้อมูลด้านประสิทธิภาพใน มนุษย์มีไม่มากพอ ซึ่งผล กระทบท่ีอาจเกิดขึ้นน่าจะ เปน็ เรอื่ งของประสทิ ธภิ าพ การคมุ้ กนั โรคมากกวา่ ดา้ น ความปลอดภยั กระน้ันการพัฒนาวัคซีนในช่วงเวลาอันรวดเร็ว อาจทำ�ให้ ประเทศไทยกบั การพฒั นาวคั ซนี COVID-19 หลายคนกังวลใจว่า วัคซีนท่ีพฒั นาขึน้ จะมคี วามปลอดภยั หรือไม่ เน่ืองจากการระบาดของโรค COVID-19 มีผลกระทบอย่าง ดร.อนันต์อธิบายว่า ปกติวัคซีนท่ีใช้ในมนุษย์จะมีการทดสอบ รุนแรงทั่วท้ังโลก โดยเฉพาะประเทศหลักท่ีมีโรงงานผลิตวัคซีน ด้านความปลอดภัยที่เข้มงวดมาก ซึ่งคิดว่าการพัฒนาวัคซีน อยา่ ง สหรัฐอเมริกา จีน หรอื กลุ่มประเทศในสหภาพยุโรป หาก COVID-19 ทุกชนิด จำ�เป็นต้องผ่านการทดสอบดังกล่าวด้วย การพฒั นาวคั ซนี ประสบความส�ำ เรจ็ ผลติ ใช้ไดจ้ รงิ แนน่ อนวา่ ผทู้ ี่ได้ เช่นกัน ส่วนตัวไม่มีความกังวลเร่ืองของความปลอดภัยของการ ใชว้ คั ซนี เปน็ ล�ำ ดบั แรกๆ คอื ประชากรภายในประเทศนนั้ ๆ โอกาส ใชว้ คั ซนี แตก่ ารพฒั นาทร่ี วดเรว็ อาจท�ำ ใหข้ อ้ มลู ดา้ นประสทิ ธภิ าพ ทปี่ ระเทศไทยจะไดร้ บั วคั ซนี มาใชอ้ าจตอ้ งใชเ้ วลาอกี เปน็ ปี ขน้ึ อยู่ ในมนุษย์มีไม่มากพอ ซึ่งผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นน่าจะเป็นเร่ือง กบั ประสทิ ธภิ าพและก�ำ ลงั การผลติ วคั ซนี ของประเทศผผู้ ลติ ดง้ั นน้ั ของประสทิ ธิภาพการคมุ้ กนั โรคมากกว่าดา้ นความปลอดภัย การวจิ ยั พฒั นาวคั ซนี ไดเ้ องในประเทศ นบั เปน็ ‘การพง่ึ พาตนเอง’ “จากข้อมูลของผู้ป่วย COVID-19 ท่ีหายดี พบว่าปริมาณ ที่ส�ำ คญั และจำ�เปน็ อยา่ งมากในยามเผชิญภาวะวิกฤติ แอนติบอดีหรือภูมิต้านทานที่เพิ่มข้ึนจะสามารถควบคุมไวรัสใน ดร.อนนั ตก์ ลา่ ววา่ ขณะนหี้ ลายหนว่ ยงานในประเทศไทยไดเ้ รง่ ร่างกายได้ดีมาก ถ้าวัคซีนท่ีพัฒนาข้ึนสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกัน เดนิ หนา้ ท�ำ งานวจิ ยั ดา้ นวคั ซนี อยา่ งเต็มที่ โดยความคบื หน้าสว่ น ได้ใกลเ้ คยี งกบั ธรรมชาติ เชอื่ วา่ การฉดี วคั ซนี ใหป้ ระชากรสว่ นใหญ่ ใหญจ่ ะอยใู่ นชว่ ง Pre-clinical phase คอื การพฒั นาวคั ซนี ตน้ แบบ จะสามารถควบคมุ การระบาดได้” ซึ่งนักวิจัยไทยมีความสามารถในการวิจัยและพัฒนาวัคซีนได้ไว และแขง่ ขันกบั นานาชาตไิ ด้ แตส่ ่งิ ทเี่ ป็นขอ้ จ�ำ กดั ของการพฒั นา วคั ซนี ในประเทศไทยคอื ยงั ขาดโครงสรา้ งพนื้ ฐานส�ำ คญั ทจ่ี ะชว่ ย ใหว้ คั ซนี ถกู น�ำ ไปใชจ้ รงิ ได้ เชน่ โรงงานวคั ซนี ทพ่ี รอ้ มจะขยายขนาด ในระดับอุตสาหกรรม และห้องปฏิบัติการทดสอบวัคซีนในสัตว์ ทดลองทม่ี คี วามปลอดภยั สงู (Animal Biosafety Level 3 facilities) 5 พฤษภาคม 2563

CSotovreyr “สวทช. เป็นหน่วยงานท่ีมีนักวิจัยท่ีมีความเชี่ยวชาญที่ จากสถานการณก์ ารระบาดใหญค่ รงั้ น้ี ในฐานะนกั ไวรสั วทิ ยา หลากหลาย โดยเฉพาะด้านการวิจัยและพัฒนาวัคซีนต่อเช้ือ ดร.อนันต์มองว่าสิ่งท่ีประเทศไทยต้องเตรียมดำ�เนินการต่อไป ไวรัสโคโรนา และการสร้างระบบเซลล์ที่รองรับการขยายขนาด เพื่อเตรียมรับมือกับโรคอุบัติใหม่ในอนาคต คือการเตรียม วคั ซนี ได้ ซงึ่ ขณะน้นี กั วจิ ยั ไบโอเทค สวทช. โดยกลมุ่ นวัตกรรม โครงสรา้ งพน้ื ฐานและการสนบั สนนุ ดา้ นวจิ ยั และพฒั นา โดยเฉพาะ สขุ ภาพสตั วแ์ ละการจัดการ ซึ่งเปน็ กลมุ่ แรกๆ ของโลกทส่ี ามารถ โรคอบุ ตั ใิ หมใ่ นประเทศไทยอยา่ งเป็นรูปธรรม พัฒนาระบบการสร้างอนุภาคไวรัสโคโรนาท่ีก่อโรคท้องเสียใน “การระบาดใหญ่ครั้งน้ีแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า โรค ลูกสุกรได้ โดยระบบดังกล่าวเป็นที่ยอมรับว่าสามารถนำ�ไป COVID-19 สร้างผลกระทบมหาศาลทัง้ ดา้ นเศรษฐกจิ และสังคม ต่อยอดเป็นวัคซีนที่มีประสิทธิภาพได้จริง แต่เน่ืองจากไวรัส งานวจิ ยั และพฒั นาดา้ นโรคอบุ ตั ใิ หมใ่ นประเทศไทยยงั มอี ยอู่ ยา่ ง SARS-CoV-2 เป็นไวรสั ที่ถกู ควบคมุ เป็นพเิ ศษ จึงจ�ำ เป็นตอ้ งใช้ จำ�กัดมาก โดยเฉพาะงานวิจัยพื้นฐานที่จะช่วยให้เราเข้าใจเช้ือ หอ้ งชวี นริ ภยั ระดบั 3 ดงั นนั้ หากจะมกี ารสรา้ งอนภุ าคไวรสั ในหอ้ ง ไวรสั มากข้ึน ทง้ั นรี้ วมถึงโครงสร้างพื้นฐานส�ำ คญั หลายด้านยังมี ปฏบิ ตั กิ าร จะท�ำ ใหก้ ารพฒั นาวคั ซนี ทด่ี �ำ เนนิ การอยไู่ มส่ ามารถท�ำ ได้ ไมเ่ พยี งพอ และขาดการสนบั สนนุ ที่เปน็ รปู ธรรม “ดังน้ันงานวิจัยด้านวัคซีนท่ีดำ�เนินการอยู่ในปัจจุบันจึงเป็น “นอกจากนี้ กฎระเบยี บตา่ งๆ ทที่ �ำ ใหง้ านวจิ ยั ลา่ ชา้ อาจจ�ำ เปน็ การใชเ้ ทคโนโลยที ่ีไมต่ อ้ งใชเ้ ชอื้ ไวรสั โดยตรง เชน่ การสรา้ งโปรตนี ต้องมีการพิจารณาปรับปรุงแก้ไขให้สามารถมีช่องทางให้นักวิจัย สไปกเ์ พอื่ เปน็ แอนตเิ จน การสรา้ ง DNA และ RNA Vaccine และ ดำ�เนินการได้ทันต่อสถานการณ์เร่งด่วน การระบาดคร้ังน้ีนับว่า การน�ำ Virus Vector เชน่ วคั ซนี ไขห้ วดั ใหญท่ มี่ กี ารแสดงออกของ ประเทศไทยยังโชคดีท่ีการระบาดไม่เร่ิมขึ้นที่บ้านเรา เพราะเรา แอนตเิ จนของไวรสั SARS-CoV-2 ซง่ึ ขณะนก้ี �ำ ลงั อยใู่ นชว่ งทดสอบ ยงั มอี งคค์ วามรจู้ ากนกั วจิ ยั จนี ใหส้ ามารถเรม่ิ งานวจิ ยั ไดค้ อ่ นขา้ งไว ความสามารถของวคั ซีนในการกระตนุ้ ภูมคิ ุ้มกนั ในหนทู ดลอง” แต่ถ้าในอนาคตเหตุการณ์ลักษณะน้ีเกิดขึ้นในประเทศไทย และยงั ไม่พรอ้ ม จะน�ำ ไปสปู่ ญั หาและผลกระทบต่อประเทศชาติ ที่ใหญ่มาก” อยา่ งไรกด็ ี ส�ำ หรบั ในชว่ งเวลาทย่ี งั ไมม่ วี คั ซนี ทจี่ ะชว่ ยกระตนุ้ ภูมิคุ้มกันเพ่ือคุ้มภัยให้กับประชาชนได้ ข้อแนะนำ�ที่ดีท่ีสุดคือ ‘การมีระยะห่างทางสงั คม หรอื Social distancing’ “ด้วยสถานการณ์ตอนนี้คงตอ้ งอย่บู นสมมติฐานท่วี ่า ทุกคน มีสิทธิเป็นผู้แพร่เช้ือมาหาเราได้ เราจำ�เป็นต้องหลีกเล่ียงการมี ปฏิสัมพันธ์กับคนอื่นอย่างเคร่งครัด การใส่หน้ากากอนามัยจะมี ความสำ�คัญมาก เน่ืองจากจะเป็นการป้องกันการแพร่เชื้อจาก ตวั เราไปสูค่ นอนื่ และสิ่งแวดลอ้ มได้ “นอกจากนี้ การล้างมือบ่อยๆ ยังมีความจำ�เป็น และถ้า เรากลายเป็นผู้ป่วย COVID-19 ขอให้ตั้งสติเข้าใจว่า มากกว่า 80 เปอร์เซ็นต์ ของผู้ป่วยสามารถหายได้เอง โดยไม่ต้องใช้ยา ต้านไวรัสพิเศษใดๆ แต่ถ้ามีอาการไข้สูง หายใจติดขัด แสดงว่า อาจมอี าการปอดบวม ตอ้ งรบี พบแพทย์ในทนั ท”ี ดร.อนนั ต์ ย�้ำ ถงึ ขอ้ ควรปฏบิ ตั ิในชว่ งเวลาท่ีโลกยังไมม่ วี ัคซีน COVID-19 พฤษภาคม 2563 6

ระเบยี งเทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย กองบรรณาธกิ าร นวตั กรรมตา้ นโควดิ -19 'เฟซชิลด์' โครงการโรงประลองตน้ แบบทางวศิ วกรรม จากเทคโนโลยี 3D printing (Fabrication Lab) เพอ่ื พฒั นาทกั ษะความเปน็ นวตั กรแกเ่ ดก็ และเยาวชนไทย หรอื FabLab หนง่ึ ในอปุ กรณส์ �ำ คญั ทช่ี ว่ ยหยดุ ยง้ั ปอ้ งกนั การตดิ เชอ้ื ไวรสั กอ่ โรค COVID-19 ส�ำ นกั งานพฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี นอกจากหน้ากาก N95 และหน้ากากอนามัยแล้ว หน้ากากชนิดบัง แหง่ ชาติ(สวทช.)ทง้ั สว่ นกลางทบ่ี า้ นวทิ ยาศาสตร์ ใบหน้าหรือ Face shield (เฟซชลิ ด)์ เปน็ อีกหนงึ่ อปุ กรณ์ทจ่ี �ำ เป็นอย่างมากสำ�หรบั บคุ ลากร สริ นิ ธร อำ�เภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี ทางการแพทย์ ในการปอ้ งกนั การรบั เชอื้ จากสารคดั หลง่ั ของผตู้ ดิ เชอื้ ทฟี่ งุ้ กระจายในอากาศ และเครอื ขา่ ย FabLab ภมู ภิ าค รวมถงึ เครอื ขา่ ย นักประดิษฐ์หรือ Maker ได้ร่วมกันใช้ เทคโนโลยีเคร่ืองพิมพ์ 3 มิติ ในโครงการ FabLab เร่งผลิต Face shield คุณภาพดี สวมใส่สบาย แข็งแรง ทนทาน และใช้งาน ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ เพอื่ ปกปอ้ งบคุ ลากร ทางการแพทย์ อุปกรณ์ Face shield ท่ี FabLab ผลิตข้ึน ได้ต่อยอดแบบการขึ้นรูปจาก เมกเกอร์ Prusa Protective Face Shield Model : RC2 โดยมีการปรับแก้ไขแบบและ พฒั นาตอ่ ยอด เพอื่ ให้ใชง้ านไดส้ ะดวกสบาย เม่ือต้องสวมใส่เป็นระยะเวลานาน อุปกรณ์ประกอบด้วย 3 ช้ินส่วนหลัก ไดแ้ ก่กระบงั ดา้ นหนา้ (Visor)แผน่ พลาสตกิ ใส (Clear plastic sheet) และสายรัดศีรษะ (Elastic head band) ซ่ึงช้ินส่วนกระบัง ด้ า น ห น้ า ที่ ไ ม่ ส า ม า ร ถ ห า ซ้ื อ ไ ด้ ทั่ ว ไ ป เ ป็ น ชิ้นส่วนท่ีสำ�คัญมาก เพราะต้องสัมผัสกับ ผู้ใช้งานโดยตรงเป็นระยะเวลานาน ดังน้ัน จงึ ตอ้ งเลอื กสรรวสั ดแุ ละออกแบบใหม้ คี วาม แข็งแรง คงทน และยืดหยุ่น สามารถปรับ เขา้ กบั ศรี ษะของผสู้ วมใสแ่ ตล่ ะคน นอกจาก น้ันยังได้คำ�นวณระยะห่างระหว่างแผ่นใส กบั ใบหนา้ ใหม้ ตี �ำ แหนง่ ทเ่ี หมาะสม โดยค�ำ นงึ ถึงบุคลากรทางการแพทย์ที่สวมใส่แว่นตา หรือสวมใส่แว่นตาทางการแพทย์ซ้อนทับ อกี ชนั้ และยังพฒั นาให้สามารถถอดเปลยี่ น แผน่ พลาสตกิ ได้ เมอ่ื ตอ้ งการท�ำ ความสะอาด หรือเปลี่ยนแผ่นพลาสติกชิ้นใหม่ ทั้งน้ี 7 พฤษภาคม 2563

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย (จากซ้้าย) ดร.อ้้อมใจ ไทรเมฆ ผู้้�ช่่วยผู้้�อำำ�นวยการ สวทช. นายปริิญญา ผ่่องสุุภา วิิศวกรประจำำ�โครงการ FabLab สวทช. และนางปิ่่�น ช่่างทอง ครููชำำ�นาญการพิิเศษ หััวหน้้าโครงการ FabLab โรงรีียนดััดดรุุณีี Face shield ทกุ ชน้ิ ทผ่ี ลติ จะมกี ารตรวจสอบ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า โรงพยาบาล ไว้ในระบบออนไลน์ท่ีเว็บไซต์ Thingiverse คุณภาพ (Quality control) ก่อนส่งมอบ เสรีรักษ์ โรงพยาบาลสามโคก (ปทุมธานี) (www.thingiverse.com/thing:4260273) ใหก้ ับบุคลากรทางการแพทย์ แผนกการแพทย์ กองบรกิ าร หนว่ ยบญั ชาการ เพ่ือนำ�มาเป็นแบบสำ�หรับแจกจ่ายให้กับ ดร.อ้อมใจ ไทรเมฆ ผู้ช่วยผู้อำ�นวยการ อากาศโยธนิ นอกจากนี้โครงการฯ ยงั เตรยี ม เครือข่าย FabLab และหน่วยงานที่สนใจ สวทช. กลา่ ววา่ โครงการฯ FabLab ไดส้ ง่ มอบ การผลติ ตอ่ เนอื่ งเพม่ิ อกี 680 ชดุ เพอ่ื สง่ มอบ ร่วมกันนำ�ไปผลิตหรือพัฒนาต่อยอดวิธีการ Face shield ให้บุคลากรทางการแพทย์ ใหแ้ ก่โรงพยาบาลในจังหวดั ปทมุ ธานี ตามที่ ผลิต เพื่อช่วยเหลือบุคลากรทางการแพทย์ แลว้ 9 โรงพยาบาล จ�ำ นวนรวม 599 ชดุ เชน่ ทีมแพทย์และพยาบาลแจ้งความประสงค์ ตอ่ ไป โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ เขา้ มา รายละเอยี ดเพ่มิ เติม >> โรงพยาบาลปทุมธานี โรงพยาบาล โครงการ FabLab ได้อัปโหลดไฟล์ https://bit.ly/2yIJj7s เวชศาสตร์เขตร้อน โรงพยาบาลราชวิถี Face shield ต้นแบบโมเดล 3 มิติ พฤษภาคม 2563 8

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย มหาวิทยาลัยนเรศวร วจิ ัยยดื อายุสง่ ออก ‘มะม่วง’ ทางเรือ รบั มอื สถานการณ์โควิด-19 ส�ำ นักงานคณะกรรมการส่งเสริม ผลผลิตคงค้างไมต่ ำ่�กวา่ 10,000 ตัน ราคา “ในการท�ำ วจิ ยั คณะวจิ ยั ไดท้ ดลองสง่ ออก วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม ขายภายในประเทศต�ำ่ กวา่ กโิ ลกรมั ละ 20 บาท มะม่วงน้ำ�ดอกไม้สีทองทางเรือไปท่าเรือ (สกสว.) หนุน มหาวิทยาลัยนเรศวร ใช้ จากราคาปกตกิ โิ ลกรมั ละ 50-60 บาท สง่ ผล โยโกฮาม่า ญปี่ นุ่ 1.2 ตนั ในช่วงฤดรู อ้ นเพอ่ื ประโยชน์จากงานวิจัยพัฒนาเทคโนโลยี ใหเ้ กษตรกรประสบปัญหาขาดทุนอย่างมาก ยืนยันผล โดยใช้ระยะเวลาต้ังแต่เก็บเกี่ยว หลังการเก็บเก่ียว ช่วยชาวสวนส่งออก “จากผลการวิจัยเร่ือง “การวิจัยและ จนถงึ ประเทศญป่ี นุ่ รวม 20 วนั พบวา่ มะมว่ ง ‘มะม่วงนำ้�ดอกไม้สีทอง’ ทางเรือไปญี่ปุ่น พัฒนาเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยวมะม่วง ท้ังหมดอยู่ในสภาพสด ยังคงรสชาติท่ีดี และเกาหลีใต้ ในช่วงวิกฤติโควิด-19 น�ำ้ ดอกไมส้ ที องเพอ่ื การสง่ ออกตลาดประเทศ พร้อมจำ�หน่าย เป็นที่พึงพอใจของผู้บริโภค เพ่ือลดตน้ ทุนการขนสง่ ญี่ปุ่นโดยการขนส่งทางเรือเชิงพาณิชย์” ท้ังน้ี การขนส่งทางเรือสามารถลดต้นทุน ผศ.พีระศักดิ์ ฉายประสาท คณบดี ภายใต้ทุนวิจัยมุ่งเป้าจากสำ�นักงานการวิจัย การขนสง่ ไดป้ ระมาณ 2 เทา่ (ทห่ี นว่ ยขนสง่ คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติ แหง่ ชาติ (วช.) ผา่ น สกสว. พบวา่ เทคนคิ ยดื 10 ตนั ทางอากาศ เทยี บกบั 10 ตนั ทางเรอื ) และสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยนเรศวร อายุการเก็บรักษามะม่วงนำ้�ดอกไม้สีทอง โดยมีต้นทุนการขนส่งไม่เกิน 30 บาทต่อ (มน.) เปิดเผยว่า ในช่วงฤดูร้อนมีผลผลิต ในสภาพดัดแปลงบรรยากาศ โดยการบรรจุ กโิ ลกรมั ” มะม่วงน้ำ�ดอกไม้สีทองออกมาเป็นจำ�นวน ถุงพลาสติก WEB (White ethylene จากผลการวิจัย ผศ.พีระศักด์ิ จึง มาก แต่ด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาด absorbing bag) และเก็บรักษาที่อุณหภูมิ เสนอแนวทางดังกล่าวให้กับเกษตรกร ของโรคโควิด-19 ทำ�ให้ไม่สามารถส่งออก 13 องศาเซลเซยี ส สามารถยดื อายกุ ารเกบ็ ในการส่งออกมะม่วงในช่วงวิกฤติโควิด-19 มะม่วงไปประเทศญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ซ่ึง รักษาได้เป็นเวลา 33 วัน จากเดิม 15 วัน หากเกษตรกรหรือผู้ส่งออกรายใดต้องการ เป็นตลาดพรีเมี่ยมสำ�คัญทำ�รายได้ ให้แก่ เพราะถงุ พลาสตกิ WEB ชว่ ยลดการสญู เสยี น�ำ้ ความชว่ ยเหลอื ทางวชิ าการ สามารถเขา้ รบั ประเทศมากเหมือนทุกปี เน่ืองจากมี ลดอตั ราการหายใจ และลดการผลิตเอทิลีน การฝึกอบรมออนไลน์ หรือหากต้องการ สายการบนิ พาณชิ ย์ใหบ้ รกิ ารจ�ำ นวนนอ้ ยลง สามารถรักษาคุณภาพมะม่วงให้อยู่ในระดับ ใ ห้ ช่ ว ย ป ร ะ ส า น ง า น กั บ ผู้ ส่ ง อ อ ก แ ล ะ คา่ ระวางเครอื่ งบนิ มรี าคาแพง ท�ำ ใหต้ อนนม้ี ี ทน่ี า่ พึงพอใจ นำ�เข้าปลายทางในสองประเทศดังกล่าว สามารถตดิ ต่อนกั วจิ ัยได้ท่ี 081-971-3510 (ไมม่ คี า่ ใช้จ่าย) รายละเอยี ดเพม่ิ เตมิ >> https://bit.ly/2SemhMC 9 พฤษภาคม 2563

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ควา้ 3 รางวลั ฟ้ดู เทค ลดขยะเพิ่มคา่ สินคา้ เกษตร เพือ่ เป็นการสร้างมิติใหม่ นี้คว้ารางวัลเหรียญทองในเวทีประกวด พดุ ด้ิงผงกง่ึ ส�ำ เร็จรูป ให้อุตสาหกรรมอาหาร นวัตกรรมส่ิงประดิษฐ์ระดับนานาชาติ (SIIF “O-Krajeab” ไทยได้แจ้งเกิดในตลาดโลกมากยิ่งข้ึน 2019) ณ กรุงโซล ประเทศเกาหลีใต้ เป็นพุดดิ้งผงกึ่งสำ�เร็จรูปรสนำ้�นม คณาจารย์และนักศกึ ษา คณะวทิ ยาศาสตร์ ปัจจุบันได้รับการจดอนุสิทธิบัตร รวมถึงมี ถั่วเหลือง ที่มีส่วนประกอบสำ�คัญเป็นพืช และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ความพร้อมในการผลิตและจัดจำ�หน่ายใน ท้องถ่ินอย่างกระเจี๊ยบเขียว ซึ่งมีใยอาหาร จึงร่วมกันสร้างสรรค์นวัตกรรมอาหาร เชิงพาณิชยแ์ ล้ว และสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยเสริมสร้างให้ ผ่ า น ก า ร ส ร้ า ง มู ล ค่ า เ พิ่ ม ใ ห้ แ ก่ สิ น ค้ า เซลล์แข็งแรง ดีต่อการขับถ่าย และช่วย เหลือท้ิงจากภาคอุตสาหกรรม รวมถึงยก ดปิ ป้งิ ชสี ซอสโปรตีนสงู ลดนำ้�ตาลในเลือด เหมาะกับผู้สูงอายุที่ ระดับพืชผลทางการเกษตรของไทย จน จากเมล็ดถ่วั พู (Vegan มีปัญหาด้านการขับถ่ายและสำ�ลักอาหาร ผลงานเป็นที่ยอมรับในระดับประเทศและ Cheese) ด้วยความกินง่ายและพกพาสะดวก ส่งผล สากล สามารถควา้ 3 รางวลั ฟดู้ เทค (Food เป็นผลิตภัณฑ์ชีสซอสโปรตีนสูงทาง ให้สามารถคว้า 2 รางวัล ได้แก่ รางวัล Tech) จากเวทีประกวดในประเทศและ เลอื กใหมส่ �ำ หรบั ผบู้ รโิ ภควแี กน ไมม่ สี ว่ นผสม รองชนะเลิศอันดับ 1 และรางวัลนำ�เสนอ ตา่ งประเทศ ของนมจากสัตว์ และนมจากถ่ัวเหลือง ยอดเยี่ยม จากเวทปี ระกวด Food Innopolis คอเลสเตอรอล 0% ให้เนื้อสัมผัสและ Innovation Contest 2020 มาครอง ผงปรุงรสล็อบสเตอร์ ความรู้สึกเสมือนการกินชีสท่ีผลิตจาก ไดส้ ำ�เร็จ “Lobster-Xanthin” นมสัตว์ ทำ�ให้ผู้บริโภคสามารถกินได้อย่าง ผงปรุงรสอเนกประสงค์ ครบครันด้วย เพลดิ เพลนิ แลว้ ยงั เปน็ ประโยชนต์ อ่ รา่ งกาย รายละเอียดเพิ่มเตมิ >> โภชนาการทางอาหารนี้ ผลิตจากแคลเซียม สง่ ผลใหน้ วตั กรรมดงั กลา่ วควา้ 2 รางวลั ใหญ่ https://bit.ly/2KzoT3g และแอสตาแซนทิน สารสกัดสีแดงที่มีฤทธิ์ ไดแ้ ก่ Grand Prize และรางวลั Popular Vote ต้านอนุมูลอิสระ ช่วยชะลอความเสื่อม จากเวทปี ระกวด Food Innopolis Innovation ของร่างกาย ผงปรุงรสนี้ผลิตจากของเหลือ Contest 2020 ในอุตสาหกรรมอาหาร (Food waste) เหมาะอย่างย่ิงสำ�หรับผู้ประกอบการอาหาร และแม่บ้านยุคใหม่ ที่ต้องการเสริมเสน่ห์ ให้กับอาหารด้วยผงปรุงรสล็อบสเตอร์ สามารถนำ�ไปคลุกเคล้ากับของทอด หรือ โรยบนข้าวสวยเพ่ือเสริมรสชาติ นวัตกรรม พฤษภาคม 2563 10

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย “We Chef Food Truck” แอปพลิเคชัน จองชอ่ งจอดขายอาหาร We Chef Food Truck เป็นแอปพลิเคชันจองช่องจอดรถขายอาหาร พฤษภาคม 2563 ทพี่ ฒั นาโดย บรษิ ทั วี เชฟ ประเทศไทย จ�ำ กดั หรอื We Chef (Thailand) หนง่ึ ในสตารต์ อปั ผ้เู ขา้ รว่ มโครงการบ่มเพาะธรุ กจิ เทคโนโลยี 2562 หรอื SUCCESS 2019 ของศูนยพ์ ัฒนาผปู้ ระกอบการธรุ กิจเทคโนโลยี (BIC) ภายใตศ้ นู ย์บริหารจัดการเทคโนโลยี (TMC) ส�ำ นกั งานพฒั นาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งชาติ (สวทช.) We Chef เริ่มต้นมาจากการพัฒนา แอปพลิเคชันจองช่องจอดรถขายอาหารใน ปั๊มน�ำ้ มันพที ี “We Chef Food Truck @PT Station” กอ่ นทป่ี จั จบุ นั จะสามารถขยายไปสู่ การจองช่องจอดรถขายอาหาร ตามหมูบ่ า้ น ตลาด และงานอีเวนต์ We Chef สามารถ ยกนยิ าม‘เปลย่ี นครวั ทบี่ า้ นใหเ้ ปน็ งานเปลยี่ น ฝมี อื ท�ำ อาหารใหเ้ ปน็ เงนิ ’ มาท�ำ ใหเ้ กดิ ขน้ึ จรงิ เป็นรูปธรรม โดยใช้เทคโนโลยีดิจิทัลช่วย บริหารจัดการ สร้างรายได้ และยกระดับ ผู้ประกอบการ 11

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย วินิจ ล่ิมเจริญ CEO & Founder “ตอ่ มาจงึ ไดพ้ ฒั นาอกี 3ชอ่ งทางเพม่ิ เตมิ เปล่ียนแปลงอย่างชัดเจน ตกผลึกความคิด บริษัทวี เชฟ ประเทศไทย จำ�กัด กล่าวว่า คือ We Chef Food Truck @Home การนำ� ได้เร็ว กระชับเวลาในการพัฒนางาน หาก จุดเร่ิมต้นของการพัฒนา Food Service รถไปจอดขายอาหารในหมบู่ า้ นตา่ งๆ We Chef ผมไม่ได้เข้าร่วมโครงการนี้ ผมว่าบางที Platform ของ We Chef หรือแอปพลิเคชัน Food Truck @Market การนำ�รถไปจอด We Chef อาจกลายเป็นซอมบี้แบบที่ใน จองช่องจอดรถขายอาหาร มาจากการท่ี ขายตามตลาดต่างๆ และ We Chef Food วงการ Startup เขาชอบพูดกนั ” เราต้องการสร้างช่องทางการขายให้คน Truck on Event สำ�หรับผู้จัดงานอีเวนต์ท่ี ผู้ประกอบการ Food Truck และร้าน ท่ีรักการทำ�อาหาร ซึ่งความโชคดีของเรา ต้องการติดต่อ Food Truck ไปออกงาน อาหารเคลื่อนที่ ทสี่ นใจใช้งานแอปพลิเคชัน ใ น ต อ น น้ั น คื อ ไ ด้ ป๊ั ม นำ้ � มั น พี ที ม า เ ป็ น ตอนน้ีนี้เรายังมีแผนท่ีจะขยายการใช้งาน We Chef ซึ่งมดี ว้ ยกนั 4 รปู แบบ พาร์ตเนอร์ในการเดินหน้าสร้างงานบริการ แอปพลิเคชันไปใช้กับป๊ัมนำ้�มันอ่ืนๆ ต่อไป เข้าใช้งานได้ท่ี แบบใหม่ ตอนน้ันปั๊มน้ำ�มันพีทีมีโจทย์ อีกด้วย สิ่งท่ีเราต้องการจะเห็นคือการมี www.wechefthailand.com ความต้องการคือ ‘การมีผู้มาใช้บริการ Food Truck อยูใ่ นป๊ัมทกุ แบรนด์ ทกุ จังหวัด หรอื สอบถามเพ่มิ เตมิ ได้ท่ี (Traffic) ท่ีปั๊มเป็นจำ�นวนมาก’ ประกอบ ท่ัวประเทศ ซ่ึงคาดว่าภายในปีน้ีจะได้เห็น Line: @wechefthailand กบั เราเลง็ เหน็ วา่ ธรุ กจิ Food Truck (ฟดู้ ทรกั ) ปรากฏการณ์นน้ั ” รายละเอยี ดเพมิ่ เตมิ >> หรอื รา้ นอาหารเคล่อื นที่ กำ�ลงั เผชญิ ปญั หา วินิจเสริมข้อคิดว่า “ใครก็ตามท่ีคิด https://bit.ly/2YldV9V เร่อื ง ‘สถานที่จอดรถเพ่ือขายอาหาร’ เราจงึ จะทำ�ธุรกิจไม่ว่าจะเป็น SMEs หรือ เอาสองเรื่องน้ีมารวมกัน แล้วสร้างเป็น Startup จำ�เป็นอย่างย่ิงที่จะต้องมีโค้ช แพลตฟอร์ม “We Chef Food Truck @PT เพราะเราไม่ได้เช่ยี วชาญในทกุ ดา้ น การเข้า station” แอปพลิเคชันจองช่องจอดรถขาย ร่วมโครงการ SUCCESS 2019 ของ สวทช. อาหารในปม๊ั น�้ำ มนั พีที ต่อเน่ืองสองปี ทำ�ให้ We Chef เกิดการ พฤษภาคม 2563 12

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย ‘MONICA’ เกมกระตุ้นสมองผู้สงู วัย ฝึกความจำ� ชะลอสมองเสอื่ ม ทมี วจิ ยั ศนู ยเ์ ทคโนโลยโี ลหะและ ต้องการของผู้ใช้ โดยได้รับคำ�แนะนำ�จาก ธนพล จตรุ งค์ธวัชชยั เจ้าหน้าทพ่ี ัฒนา วัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) ผูเ้ ช่ยี วชาญโรงพยาบาลรามาธบิ ดี และศนู ย์ ธรุ กจิ บรษิ ทั ดจิ ติ อลปกิ นกิ จ�ำ กดั (DigitalPicnic ส�ำ นกั งานพฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ผสู้ งู วยั สุขกายสขุ ใจ สถาบนั ประสาทวิทยา Co., Ltd.) ในฐานะตัวแทนผู้ประกอบการ แห่งชาติ (สวทช.) คิดค้นและออกแบบ ทำ�ให้ MONICA มีความโดดเด่นแตกต่าง ท่ี ไ ด้ รั บ ถ่ า ย ท อ ด สิ ท ธิ น วั ต ก ร ร ม ปุ่ ม ก ด ใ น แอปพลิเคชันเกมฝึกสมอง MONICA จากผลติ ภัณฑ์เกมฝึกสมองอน่ื ๆ ทม่ี อี ยูม่ าก แอปพลิเคชันเกม MONICA จาก ทีมวิจัย เกมกระตุ้นสมองสำ�หรับผู้สูงอายุ เพ่ือใช้ ในตลาด ซึ่งมักใช้งานได้ยาก ไม่ตอบโจทย์ เอ็มเทค สวทช. และเปน็ ผพู้ ัฒนาโปรแกรม ในการฝึกฝนด้านความจำ�อย่างต่อเนื่อง กลมุ่ เปา้ หมายอย่างแท้จรงิ MONICA เสริมเติมเกี่ยวกับแอปฯ ว่า ชะลอภาวะสมองเสื่อม สร้างเสียงหัวเราะ ดร.สิทธาอธิบายรายละเอียดของ MONICA มีการออกแบบให้ผู้เล่นสามารถ ใหจ้ ติ ใจเบิกบาน มีภมู ิตา้ นทานสู้โรคโควิด MONICA ว่า ตัวเกมจะเนน้ การใช้ภาพหรือ บันทึกการเล่นในแอกเคานต์ของตนเองได้ ดร.ศราวธุ เลศิ พลงั สันติ และ ดร.สทิ ธา ไอคอนที่ง่ายต่อการจดจำ� เช่น การเปรียบ ซึ่งข้อมูลที่ถูกบันทึกไว้จะเป็นประโยชน์ต่อ สุขกสิ ทีมวิจัยห้องปฏิบัติการการออกแบบ เทียบภาพท่ีเห็นในปัจจุบันกับภาพก่อนหน้า ผูด้ ูแล ในการวางแผนการดูแลให้เหมาะสม และแก้ปัญหาอตุ สาหกรรม เอม็ เทค สวทช. ว่าเหมือนหรือต่าง หากเหมือนให้กดปุ่ม รายบคุ คลอีกดว้ ย เผยวา่ ผลงาน “แอปพลเิ คชนั เกมฝกึ สมอง เครื่องหมายถูกสีเขียว หากต่างให้กดปุ่ม “ในภาพรวมจึงถือไดว้ า่ MONICA เปน็ MONICA (โมนิก้า)” เป็นผลงานการทำ� เครื่องหมายผิดสีแดง ภาพที่แสดงบนจอ เกมฝึกสมองเพ่ือพัฒนาสมาธิและความจำ� วิจัย เพ่ือสร้างสรรค์กิจกรรมให้ผู้สูงอายุได้ ทั้งหมดจะผ่านการออกแบบให้มองเห็นง่าย ทช่ี ว่ ยสง่ เสรมิ ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งผสู้ งู อายุ ฝึกฝนสมองด้านความทรงจำ� เพื่อป้องกัน ทง้ั ขนาด สี และรปู ลกั ษณ์ ผสู้ งู อายหุ รอื ผปู้ ว่ ย ในฐานะผู้ใช้ ผู้ดูแล และครอบครัว ไดเ้ ปน็ หรือชะลอการเป็น “โรคสมองเส่ือม” สมองเสอ่ื มจงึ ท�ำ ความเขา้ ใจวธิ กี ารเลน่ ไดง้ า่ ย อย่างดี และยังสามารถใช้งานได้ง่ายและ ซ่ึงยังไม่มยี ารกั ษา สามารถเพลิดเพลินไปกับการเล่น แม้จะไม่ สะดวกทั้งที่บ้าน สถานดูแลผู้สูงอายุ และ ดร.ศราวุธอธิบายว่า ในการพัฒนา เคยมีประสบการณ์การเลน่ เกมมากอ่ น โรงพยาบาล” แอปพลิเคชัน MONICA ทีมวจิ ัยเอม็ เทค ได้ “นอกจากตวั ซอฟตแ์ วรเ์ กมแลว้ MONICA ทั้ ง น้ี ป ร ะ ช า ช น ส า ม า ร ถ ด า ว น์ โ ห ล ด ร่วมออกแบบและพัฒนาโดยใช้กระบวนการ ยังมาพร้อมกับอุปกรณฮ์ าร์ดแวรแ์ บบไรส้ าย แอปพลิเคชันเกม MONICA ได้ฟรีทั้งใน Design thinking และ Human centric ส�ำ หรบั ใหผ้ สู้ งู อายไุ ดเ้ ลอื กใชค้ วบคมุ การเลน่ App store และ Play store และสำ�หรับ design เพื่อทำ�ความเข้าใจบริบทและความ แทนการสัมผัสหน้าจอทัชสกรีนของมือถือ ใครท่ีต้องการใช้อุปกรณ์เสริมปุ่มกดเกม หรือแทปเลตได้อีกด้วย โดยอุปกรณ์ไร้สาย MONICA ตดิ ตามได้ในอกี ประมาณ 2 เดือน เหล่าน้ีผ่านการออกแบบให้ผู้สูงอายุใช้งาน ข้างหน้าผ่านชอ่ งทาง https://digitalpicnic. ไดอ้ ยา่ งปลอดภยั ทงั้ ปมุ่ กดขนาดใหญ่ กดงา่ ย co.th/monica/ จับถนัดมือ แท่นรองปุ่ม และเบาะวางตัก รายละเอียดเพม่ิ เติม >> ทเ่ี ว้ารบั เขา้ กบั ล�ำ ตัวผ้สู ูงอายุ ทำ�ใหส้ ามารถ https://bit.ly/3eVTQwA วางอุปกรณ์บนตักได้อย่างม่ังคง ลดโอกาส ท่ีจะเกิดการเมื่อยล้าระหว่างเล่น และยังได้ ฝกึ ใชก้ ลา้ มเนอื้ เพอื่ ควบคมุ การเลน่ อกี ดว้ ย” 13 พฤษภาคม 2563

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย ไบโอเทคพัฒนาชุดตรวจ COVID-19 ดว้ ยเทคนิคแลมปร์ ผู้ ลใน 1 ชวั่ โมง ทีมวิจัยเทคโนโลยีวิศวกรรม โดยไม่ต้องใช้ผู้เชี่ยวชาญ โดยหากสีของ เพอ่ื การขยายผล ในเดอื นมถิ นุ ายน พ.ศ. 2563 ชีวภาพและการตรวจวัด สารละลายเปลี่ยนจากสีม่วงเป็นสีเหลือง ท้ังน้ี เทคนิคแลมป์ หรือ Loop- ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพ แสดงว่ามีการติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 mediated isothermal amplification (LAMP) แห่งชาติ (ไบโอเทค) สำ�นักงานพัฒนา แต่หากยังเป็นสีม่วงแสดงว่าไม่มีการ คือ เทคนิคที่สามารถเพ่ิมปริมาณสาร วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ ติดเชอื้ พันธุกรรมทั้ง DNA และ RNA ที่อุณหภูมิ (สวทช.) ได้พัฒนาชุดตรวจหาเช้ือไวรัส ปัจจุบันชุดตรวจน้ีอยู่ในข้ันตอนของ ในช่วง 60-65 องศาเซลเซียส สามารถเพิ่ม SARS-CoV-2 ท่ีเป็นสาเหตุของโรค การทดสอบกับตัวอย่างจากผู้ป่วยในจำ�นวน ปริมาณสารพันธุกรรมได้ถึง 1000 ล้านเท่า COVID-19 โดยใช้เทคนิคแลมป์ (LAMP) ท่ีมากขึ้น ร่วมกับคณะเวชศาสตร์เขตร้อน ภายในเวลา 1 ช่ัวโมง เทคนิคแลมป์เป็น เปลย่ี นสีแบบง่ายในขน้ั ตอนเดียว (colori- มหาวิทยาลัยมหิดล โดยคาดว่าจะพร้อม เทคนิคตรวจหาสารพันธุกรรมของตัวเช้ือ metric LAMP-XO) ใหผ้ ลการทดสอบภายใน หารือกับกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และ เช่นเดียวกับเทคนิค PCR และ Realtime- 1 ช่ัวโมง สามารถอ่านผลได้ด้วยตาเปล่า ส�ำ นกั งานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) PCR โดยเทคนิคแลมป์มีความไวในการ ตรวจวัดสูงกว่า PCR และอาจเทียบเท่า Realtime-PCR และยังมีความจำ�เพาะกับ ตัวเชื้อสูง มีขั้นตอนการตรวจไม่ยุ่งยาก ใช้งานง่าย และใช้เคร่ืองมือราคาไม่แพง เทคนคิ แลมปจ์ งึ ถกู น�ำ มาพฒั นาและประยกุ ต์ ใช้ ในการตรวจหาเช้ือในผู้ป่วย หรือผู้ที่ สงสัยว่ามีการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย อยา่ งต่อเนื่อง สอบถามขอ้ มลู เพิ่มเตมิ ได้ท่ี ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพ แหง่ ชาติ โทร. 02-564-6700 รายละเอยี ดเพ่มิ เติม >> https://www.nstda.or.th/th/news/13148- sars-cov-2-lamp พฤษภาคม 2563 14

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย “มิวเทอร์ม เฟสเซนส”์ ผูช้ ว่ ยคดั กรองผู้ป่วยแบบไมต่ อ้ งสมั ผสั ใกลช้ ิด อณุ หภูมิของรา่ งกายทผ่ี ิดไป ป้องกันการแพร่ระบาดได้ แต่เครื่องมือ โฟโทนิกส์ ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์ จากปกติ คือสัญญาณ วัดอุณหภูมิร่างกายโดยทั่วไปนั้น ผู้ตรวจ และคอมพิวเตอร์แหง่ ชาติ (เนคเทค) ส�ำ นัก บ่งช้ีว่าร่างกายของเราอาจกำ�ลังเจ็บไข้ จำ�เป็นต้องอยู่ในระยะใกล้กับผู้ถูกตรวจ งานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ได้ป่วย หากอุณหภูมิร่างกายสูงเกินปกติ ซ่ึงเส่ียงต่อการติดเช้ือได้ และตรวจวัดได้ แหง่ ชาติ (สวทช.) ซง่ึ ไดร้ บั การสนบั สนนุ จาก แสดงว่าเรากำ�ลังมีไข้ และนั่นอาจเป็น เพยี งทลี ะคนเทา่ นนั้ ท�ำ ใหก้ ารคดั กรองลา่ ชา้ กองทุนวิจัยและพัฒนากิจการกระจายเสียง สัญญาณอันตรายของโรคติดต่อร้ายแรง และไม่เหมาะกับสถานที่ทมี่ คี นจำ�นวนมาก กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม ก็เป็นได้ ไม่ว่าจะเป็นโรคไข้หวัดใหญ่ ปัญหาที่กล่าวมาจะไม่เป็นข้อจำ�กัด เพื่อประโยชน์สาธารณะ (กทปส.) ในการ ไขเ้ ลือดออก ไขส้ มองอักเสบ โรคทางเดนิ อีกต่อไปเมื่อมี “มิวเทอร์ม เฟสเซนส์” ต่อยอดปรับปรุงข้อจำ�กัดและเสริมจุดแข็ง หายใจรุนแรงเฉียบพลัน หรือแม้กระท่ัง (μTherm FaceSense) ระบบตรวจวัด ใหก้ ับมวิ เทอร์มร่นุ ก่อนหนา้ โรคโควิด-19 ที่กำ�ลังระบาดอยู่ในขณะนี้ อุณหภูมิใบหน้าแบบไม่สัมผัสทีละหลาย “มิวเทอร์ม เฟสเซนส์” ตรวจวัด การตรวจวัดอุณหภูมิร่างกายเพื่อคัดกรอง บุคคลและการรับส่งข้อมูลผ่านเครือข่าย อุณหภูมิโดยใช้เทคโนโลยีกล้องตรวจจับ คนไข้จึงเปรียบเสมือนด่านสำ�คัญที่จะช่วย การสอ่ื สาร ผลงานวจิ ยั ของทมี วจิ ยั เทคโนโลยี ความรอ้ นสแกนใบหนา้ และตรวจวดั อณุ หภมู ิ จากใบหน้าแบบอัตโนมัติได้ครั้งละหลายคน พร้อมกันอย่างแม่นยำ�ที่ระยะห่าง 0.5-1.5 เมตร ภายในเวลา 0.1 วินาที โดยค่า อุณหภูมิท่ีวัดได้จะแสดงเป็นตัวเลขบนจอ หากอุณหภูมิเกินค่าที่กำ�หนดตัวเลขจะ เปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีแดงและส่งเสียง เตอื น พรอ้ มทงั้ สามารถตง้ั คา่ ชดเชยอณุ หภมู ิ และระยะการตรวจวดั ทเี่ ปลยี่ นไป เพอื่ ชดเชย ผลจากอุณหภูมิ ความชื้น และระยะห่าง ของบคุ คล ท�ำ ให้ไดค้ า่ อณุ หภมู ทิ แ่ี มน่ ย�ำ ทสี่ ดุ ซงึ่ เปน็ เทคโนโลยที เ่ี ปน็ สทิ ธบิ ตั รของทมี วจิ ยั ทมี วจิ ยั ยงั ไดอ้ อกแบบระบบบนั ทกึ ขอ้ มลู วิเคราะห์และประมวลผลภายในตัวเครื่อง สามารถเชื่อมต่อและส่งข้อมูลผ่านระบบ อินเทอร์เน็ต โดยในอนาคตข้อมูลอุณหภูมิ และภาพใบหนา้ ดงั กลา่ วจะถกู บนั ทกึ ในเซริ ฟ์ เวอร์ หน่วยงานเจ้าของสถานท่ีหรือบุคคลที่ได้รับ อนญุ าตจะสามารถตรวจสอบขอ้ มลู การตรวจ วัดผ่าน Dashboard เว็บเซิร์ฟเวอร์ หรือ แอปพลเิ คชันได้ น�ำ ไปสูก่ ารป้องกันการเพมิ่ จำ�นวนของผู้ติดเช้ือและการติดตามการ ระบาดของโรคแบบเรียลไทม์ โดยเฉพาะ อย่างยิ่งในสถานที่ท่ีมีคนจำ�นวนมากหรือ 15 พฤษภาคม 2563

ระเบยี ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยไท-์ ย พฤษภาคม 2563 แออัด รวมถึงสถานท่ีเส่ียงต่อการแพร่ กระจายของเชอ้ื โรคโรงพยาบาลหา้ งสรรพสนิ คา้ อาคารสำ�นกั งาน โรงงาน เป็นตน้ นอกจากนี้ยังสามารถใช้เป็นฐานข้อมูล อ้างอิง ใช้ประโยชน์ในการเฝ้าระวัง เพื่อ กำ�หนดมาตราการลดการแพร่กระจายของ โรคติดต่อหรือการสูญเสียท่ีเกี่ยวข้องกับ ภาวะการเสียสมดุลของอุณหภูมิร่างกาย รวมถึงสามารถนำ�ข้อมูลไปศึกษาวิจัยด้าน ระบาดวิทยาไดอ้ กี ดว้ ย ปจั จุบัน “มิวเทอร์ม เฟสเซนส์” อยใู่ น ข้ันตอนการทดสอบเพ่ิมเติมตามเกณฑ์ การทดสอบขน้ั พน้ื ฐาน เพอ่ื เตรยี มความพรอ้ ม ลงสนามใชจ้ ริง 40 เคร่อื งเรว็ ๆ นี้ (ที่มา : www.nectec.or.th/news/news-article/ mutherm-facesense2020.html) 16

หนา้ ตา่ ง กองบรรณาธิการ เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก “แมวอาจเครยี ด” เม่อื ตอ้ งแยกจากกับเจา้ ของ สำ�นักข่าวซีเอ็นเอ็นรายงานว่า แม้จะมี Caption: A British shorthair kitten gets a kiss from its owner's during a cat show in Bucharest, Romania, Saturday, Sept. 28, 2019. Hundreds of cats competed in an international cat show การศึกษามานานแล้วว่าสุนัขจะมีอาการ recently held in the Romanian capital. (AP Photo/Vadim Ghirda) วิ ต ก กั ง ว ล เ มื่ อ ต้ อ ง แ ย ก กั บ เ จ้ า ข อ ง ทำ�หน้าที่เพียงเก็บส่ิงปฏิกูล ท้ิงอาหารไว้ให้ แล้วออกจากบ้าน แต่จากรายงานชิ้นใหม่ระบุว่า แมวที่เล้ียง ในทางตรงกันข้ามแมวจะรู้สึกมีความสุขมากกว่า หากผู้เล้ียงเป็น ผู้ใหญ่วัยตอนปลายหรือคนที่เกษียณแล้ว เพราะจะมีเวลาอยู่บ้าน ในบ้านก็มีความผูกพันกับเจ้าของเช่นกัน ดว้ ยกันมากกวา่ และมีตารางชีวิตทแ่ี นน่ อนกว่า อยา่ งไรกต็ าม จอหน์ สนั แนะน�ำ วา่ เจา้ ของแมวควรสงั เกตดว้ ย ถึงแม้ช่วงน้ีหลายคนจะอยู่กับบ้านใกล้ชิด วา่ อาการดงั กลา่ ว เกดิ จากความวติ กกงั วลเมอื่ ตอ้ งแยกกบั เจา้ ของ หรอื เปน็ เพยี งอาการ “เบอื่ ” หรอื “หงดุ หงดิ ” ของแมว ซง่ึ เจา้ ของ กับแมวมากขึ้น เน่ืองด้วยการระบาด แมวกอ็ าจเปน็ ผทู้ �ำ ใหแ้ มวหงดุ หงดิ โดยไมร่ ตู้ วั ไดเ้ ชน่ กนั เชน่ การ ใหอ้ าหารแมวทง้ิ ไวแ้ ลว้ ออกจากบา้ น ในขณะทแ่ี มวเปน็ สตั วท์ ต่ี อ้ งการ ของเชื้อก่อโรคโควิด-19 แต่ถึงอย่างน้ัน ทานอาหารมอ้ื ยอ่ ยวนั ละ 9-16 ม้ือ ด้งั นัน้ การเทอาหารให้วันละไม่ กี่คร้ัง อาจทำ�ให้รู้สึกกระวนกระวาย เพราะไม่รู้ว่าเม่ือไหร่จะได้กิน ถา้ แมวของคณุ เรมิ่ มพี ฤตกิ รรมแปลก คณุ อาหารมื้อต่อไปอีก ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดพฤติกรรมบุกตู้กับข้าวใน ครวั หรอื ตะกยุ กระดาษชำ�ระเปน็ ได้ อาจตอ้ งเรม่ิ สงั เกตแมวของคณุ ใหม้ ากขนึ้ จอห์นสันกล่าวต่อว่า หากคุณสงสัยว่าแมวมีอาการเบื่อ คุณ อาจจะเตรียมของเล่นที่สามารถซ่อนอาหารแมวเอาไว้ เม่ือแมวได้ อะลนี ครสิ ตนิ า่ ซนั ต์ อนั นา นกั วจิ ยั ดา้ นสตั ววทิ ยาแหง่ “เลน่ เกม” จนคลายเบอื่ กจ็ ะได้รบั อาหารเปน็ ของตอบแทน อกี วิธี Federal University of Juiz de Fora ในบราซลิ กลา่ ววา่ การหน่งึ คอื หาของเลน่ ให้แมวเล่น เชน่ หมอนกญั ชาแมว ลูกบอล ผลงานวิจัยล่าสุดแสดงให้เห็นว่าแมวมีความผูกพันกับเจ้าของ ตกุ๊ ตา หรอื กระดาษขย�ำ เปน็ กอ้ น โดยวางของกระจายไวบ้ นพน้ื เพอ่ื ซง่ึ อาจขดั กบั ความเชอ่ื เดมิ วา่ แมวไมส่ ามารถผกู พนั กบั เจา้ ของได้ ให้แมวได้เข่ียเล่นตัวเดียวในยามที่เจ้าของไม่อยู่บ้าน นอกจากนั้น และยงิ่ ไปกวา่ น้ันแมวอาจร้สู กึ เจบ็ ปวดเม่ือต้องแยกกบั เจา้ ของ การหาที่ใหแ้ มวปีนปา่ ยหรอื ไดข้ น้ึ ไปหลบพักอย่างคอนโดแมว กจ็ ะ จากการส�ำ รวจผเู้ ลยี้ งแมว 130 คนในบราซลิ ผา่ นแบบสอบถาม ท�ำ ใหแ้ มวร้สู ึกปลอดภัยตามสญั ชาตญาณเดมิ ไดเ้ ชน่ กัน เร่ืองพฤตกิ รรมและภาษากายของแมวเมอื่ เจา้ ของไมอ่ ยู่บ้าน โดย โดยจอห์นสันแนะนำ�วา่ หากเจา้ ของอยู่บ้าน เจ้าของควรเลน่ เจา้ ของแมวจะตอ้ งท�ำ การตอบแบบสอบถาม ผา่ นการซกั ถามคนอนื่ กบั แมวในชว่ งเวลากอ่ นกนิ อาหาร เพอื่ ใหส้ อดคลอ้ งกบั วงจรชวี ติ ในบา้ น เพ่ือนบ้าน หรือสงั เกตร่องรอยทแี่ มวทิ้งไว้ ซึง่ ผลลัพธจ์ าก ตามธรรมชาติของแมว ทีจ่ ะล่าเหยื่อ กนิ เลยี ขน แลว้ ก็นอน การส�ำ รวจแมวทงั้ หมด 223 ตวั พบวา่ มแี มว 30 ตวั ทมี่ ปี ญั หาอยา่ ง นอ้ ยหนงึ่ อยา่ งเมอื่ ตอ้ งแยกกบั เจา้ ของ และเกอื บรอ้ ยละ 67 ของแมว รายละเอียดเพมิ่ เติม >> https://bit.ly/2SiOrG5 30 ตัวน้ี มีพฤติกรรมทำ�ลายข้าวของ หรือแสดงพฤติกรรมอ่ืนๆ เชน่ รอ้ งมากกวา่ ปกติ ถา่ ยปสั สาวะและถา่ ยหนกั ไมเ่ ปน็ ท่ี มอี าการ เครยี ด กา้ วรา้ ว อยู่ไมส่ ขุ อินกริด จอห์นสัน ที่ปรึกษาด้านพฤติกรรมแมวท่ีมี ประสบการณม์ ากวา่ 20 ปี กลา่ ววา่ แมวทถี่ กู เลยี้ งอาจรสู้ กึ ทกุ ขห์ าก เจา้ ของแมวเป็นผู้ใหญว่ ยั ตอนต้นอายุ 18-35 ปี ทม่ี กั มีตารางชีวติ แน่น ชอบเท่ียว และกลับบ้านดึก ไม่ค่อยอยู่บ้านกับแมวเท่าไหร่ 17 พฤษภาคม 2563

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก Photo of Trombone Shorty by Jeroen Komen, CC license ฟังเพลง 13 นาทีช่วยคลายเศรา้ ฟงั ต่ออีก 9 นาที จะมีความสขุ “ฟงั เพลง 13 นาทชี ว่ ยคลายเศรา้ ฟงั ตอ่ อกี 9 นาที จะมคี วามสขุ ” เปน็ ผลการวจิ ยั ของสถาบันการบ�ำ บัดด้วยเสียงแหง่ ประเทศองั กฤษ (The British Academy of Sound Therapy) ทีพ่ ิสจู นว์ า่ การฟังเพลงมีผลดีในการบ�ำ บัดเยยี วยาจิตใจ การคน้ ควา้ ลา่ สดุ ของสถาบนั ในโพรเจกต์ “ดนตรี โดยการวจิ ยั น้ี ไดท้ �ำ การสอบกบั อาสาสมคั รจ�ำ นวน 7,581 คน เยียวยา” (รายละเอียดเพมิ่ เตมิ >> https:// ผลลัพธ์ที่ได้คือร้อยละ 89 ของอาสาสมัครบอกว่า “เพลง bit.ly/3aNjPCU) นนั้ ทมี นกั วจิ ยั พยายามหาขอ้ พสิ จู นท์ สี่ ามารถ มีผลอย่างมากต่อสุขภาพและความเป็นอยู่ของพวกเขา” อธิบายอย่างเจาะจงได้ว่า เพลงประเภทใดที่จะช่วยกระตุ้น โดยแบง่ ประเภทของเพลงออกไดเ้ ป็น 4 ประเภท ระบบประสาทในทางบวก และต้องฟังนานแค่ไหนถึงจะมีผล เพลงเพื่อความผ่อนคลาย การฟังเพลงจังหวะช้าๆ ตอบรับ โดยได้อธิบายถึงจุดประสงค์ในการวิจัยครั้งน้วี ่า ดนตรีเรยี บงา่ ย และไม่มีเสียงรอ้ ง เป็นเวลา 13 นาที จะช่วย “คนเราสว่ นใหญฟ่ งั เพลงกนั อยแู่ ทบทกุ วนั อยแู่ ลว้ แลว้ แต่ ใหเ้ กดิ ความผอ่ นคลาย โดยทางสถาบนั ไดย้ กตวั อยา่ งเปน็ เพลง ละคนกจ็ ะเปลย่ี นเซตของเพลงทฟ่ี งั ไปตามอารมณ์ในขณะนน้ั Weightless โดยวงดนตรี Marconi Union (ลงิ ก์เพอื่ ฟงั เพลง นักจิตวิทยาทางด้านดนตรีจึงพยายามหาข้อยืนยันเกี่ยวกับ >> https://bit.ly/3bRtzxu) ผลการทดสอบพบว่า อาสาสมัคร สมมตฐิ านวา่ ‘เพลงมผี ลตอ่ สขุ ภาพของคน’ ซงึ่ นา่ จะเปน็ ผลดี ร้อยละ 89 รู้สึกว่าความตึงเครียดลดลง ร้อยละ 84 พบว่า หากเราสามารถรู้ได้แน่ชดั ว่าเพลงหรือดนตรปี ระเภทใด มีผล ความคดิ เชงิ ลบลดนอ้ ยลง รอ้ ยละ 82 รสู้ กึ วา่ นอนหลบั ไดด้ ขี น้ึ ต่อสภาวะอารมณ์ใดของเราในแตล่ ะชว่ งขณะ” และร้อยละ 82 รสู้ ึกสงบสุขและอิม่ อกอิ่มใจ พฤษภาคม 2563 18

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก เพลงเพ่ือความสุข ในการทดสอบได้ใช้เพลงท่ีมีจังหวะ เร่งเร้าขึ้น แต่ยังคนเป็นเพลงที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับความสุข หลังจากให้อาสาสมัครได้ฟังอย่างต่อเน่ืองเป็นเวลา 9 นาที พบว่าร้อยละ 89 ของผฟู้ ัง รู้สึกกระปรีก้ ระเปรา่ รอ้ ยละ 65 ฟังแลว้ มีความสขุ มากขึ้น หวั เราะมากขึน้ รอ้ ยละ 82 บอกวา่ ตอนน้ีจะให้เขาทำ�อะไรก็ได้ และอีกร้อยละ 82 รู้สึกมีพลัง อ�ำ นาจที่จะควบคมุ ชีวติ ตวั เอง เพลงเพอื่ ปลดปลอ่ ยความซมึ เศรา้ ในสว่ นของความเศรา้ เป็นเรื่องท่ีเกี่ยวเน่ืองกับช่วงเวลาและอารมณ์เฉพาะบุคคล เวลาผคู้ นอยใู่ นอารมณน์ ม้ี กั อยากฟงั เพลงทม่ี เี นอ้ื หาสอดคลอ้ ง ตรงใจกบั เรอื่ งราวของตนเอง ผลการทดสอบระบวุ า่ จะตอ้ งฟงั เหลา่ นนั้ ประมาณ 13 นาที จงึ จะมผี ลรบั ในเชงิ บวก ความเศรา้ มีอิทธิพลต่อใจน้อยลง โดยอาสาสมัคร ร้อยละ 87 รู้สึก อารมณ์ม่ันคงมากขึ้น ร้อยละ 84 รู้สึกท้อแท้ลดน้อยลง ร้อยละ 91 รู้สึกได้ปลดปล่อย ผ่อนคลาย และร้อยละ 84 บอกวา่ พวกเขาได้ก้าวออกจากสภาวะโศกเศร้านน้ั แล้ว เพลงเพื่อช่วยในการโฟกัสกับส่ิงท่ีทำ� จากการทดสอบ พบว่าหากผู้ฟังใช้เวลา 13 นาที ในการฟังดนตรีคลาสสิค ที่มีจังหวะหรือทำ�นองท่ีให้บรรยากาศเนิบช้า ไม่มีคำ�ร้อง จะทำ�ให้สามารถโฟกัสกับส่ิงท่ีทำ�ได้ดีขึ้น โดยร้อยละ 81 รสู้ กึ จติ ใจปลอดโปรง่ รอ้ ยละ 91 รสู้ กึ วา่ สามารถท�ำ งานไดด้ ขี น้ึ และรอ้ ยละ 89 รู้สึกว่าสามารถตัดสนิ ใจได้ดขี ้นึ ผลจากการวจิ ยั ชวี้ า่ ดนตรแี ละบทเพลงมผี ลตอ่ การเยยี วยา จิตใจของมนุษย์ ช่วยกระตุ้น เสริม ผ่อนคลายอารมณ์ ในแตล่ ะความรู้สกึ รายละเอยี ดเพ่มิ เตมิ >> 1) Music Takes 13 Minutes to ‘Release Sadness’ and 9 to Make You Happy, Says New Study (https://bit. ly/3f2NETq) 2) Music as Medicine – The Musical Recommended Daily Allowance (https://bit.ly/3aNjPCU) 3) ผลการวจิ ยั ลา่ สดุ พบวา่ การฟงั เพลง 13 นาทชี ว่ ยคลายเศรา้ ฟงั ตอ่ อกี 9 นาที จะมคี วามสขุ https://bit.ly/2VMKeNe 19 พฤษภาคม 2563

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก Apple และ Google ผนกึ ก�ำ ลังพฒั นาเทคโนโลยี ลดการแพรร่ ะบาดโควิด-19 Apple และ Google สองค่ายบริษัทผู้ผลิตสมาร์ทโฟน รวมถึงระบบปฏิบัติการท่ี มีผู้ใชง้ านมากทสี่ ดุ สองอันดบั แรกของโลกอยา่ ง iOS และ Android รว่ มกันสรา้ ง ปรากฏการณใ์ หมข่ องวงการ ดว้ ยการประกาศจบั มอื รว่ มกนั พฒั นาเทคโนโลยสี �ำ หรบั ใหร้ ฐั บาลและหนว่ ยงานดา้ นสาธารณสขุ ไดใ้ ชใ้ นการลดการแพรร่ ะบาดของเชอ้ื กอ่ โรค โควดิ -19 อย่างมีประสทิ ธิภาพ โดยทั้ง Apple และ Google ไดอ้ ธบิ ายไวว้ า่ พบปะกับผู้ติดเชื้อรายดังกล่าว ในช่วงที่เช้ือยังไม่ฟักตัวหรือ ในเดอื นพฤษภาคมน้ี ทง้ั สองบรษิ ทั จะปลอ่ ย ไมแ่ สดงอาการโดยตรง APIs ที่ทำ�ให้อุปกรณ์ในระบบ Android และ iOS สามารถ ตัวอย่างเช่น อลิซและบ๊อบเคยพบกันและน่ังคุยกันเป็น ใช้งานแอปพลิเคชันอย่างเป็นทางการของหน่วยงานด้าน ระยะเวลา 10 นาที โดยท่ีทั้งสองคนใช้สมาร์ตโฟนระบบ สาธารณสุขรว่ มกันไดอ้ ย่างไร้ข้อจ�ำ กัด กอ่ นที่ในอีกไมก่ ีเ่ ดือน ปฏิบัติการ iOS และ Android ตามลำ�ดับ สมาร์ตโฟนของทัง้ คู่ หลังจากนี้ จะร่วมกันพัฒนาแพลตฟอร์มติดตามประเมิน จะดำ�เนินการแลกเปลีย่ น ‘กญุ แจ’ หรือเทคโนโลยบี คี อนแบบ ความเสี่ยงผู้ติดเชื้อ และดำ�เนินการแจ้งเตือนผู้ใช้งานที่เคย ไมร่ ะบุตัวตนโดยอตั โนมตั ิ พฤษภาคม 2563 20

หนา้ ตา่ ง เทขคา่ โวนวฯทิ ยโล-์ ก เมอื่ เวลาผา่ นไป บอ๊ บถกู วนิ จิ ฉยั วา่ ปว่ ยดว้ ยโรคโควดิ -19 บอ๊ บจะรายงานผลการตรวจในแอปพลเิ คชนั ของหนว่ ยงานดา้ นสาธารณสขุ และท�ำ การกดอนญุ าตให้สมาร์ตโฟนของเขาทำ�การอัปโหลดกญุ แจทเี่ คยส่งขอ้ มลู ผา่ นบคี อนในระยะเวลา 14 วนั ไปยงั คลาวด์ เพ่อื ให้ สมาร์ตโฟนของผอู้ ่ืนท�ำ การจับคกู่ ุญแจความสมั พนั ธ์ใกล้ชิด ที่อาจเส่ียงต่อการติดเชื้อก่อโรคจากบ๊อบต่อไป ทางฝง่ั อลซิ ที่ใชช้ วี ติ อยา่ งปกติ โดยไมท่ ราบมากอ่ นวา่ มปี ระวตั เิ ขา้ ใกลผ้ ตู้ ดิ เชอ้ื โควดิ -19 สมารต์ โฟนของเธอจะท�ำ หนา้ ที่โหลดกญุ แจ บีคอนของผู้ติดเชอ้ื กอ่ โรคโควิด-19 ของทกุ คนในภูมิภาคท่ีเธออาศยั อยู่จากระบบคลาวด์มาเปน็ ระยะ เพอ่ื หากุญแจบีคอนท่เี ธอเคยจบั คู่ ด้วยมาก่อน เมื่อกุญแจบีคอนของอลิซพบกับกุญแจบีคอนของบ๊อบ (ท่ีติดเชื้อแล้ว) ระบบจะดำ�เนินการแจ้งเตือนอลิซทันทีว่า เคยมี ประวัติเข้าใกลก้ ับผู้ป่วยโควดิ -19 พรอ้ มแสดงขอ้ มลู การปฏิบตั ติ ัวท่ีเหมาะสมในล�ำ ดับถดั ไป “พวกเราทุกคนที่ Apple และ Google หวังว่าจะได้ใช้ประโยชน์ของเทคโนโลยี มาช่วยให้ประเทศต่างๆ ทั่วโลก ชะลอการแพร่ กระจายของเช้ือกอ่ โรคโควิด-19 และกลับมาใช้ชวี ิตประจ�ำ วันไดอ้ ย่างปกติ” รายละเอยี ดเพ่มิ เติม >> https://bit.ly/2YaPfke 21 พฤษภาคม 2563

บทความ วณี า ยศวงั ใจ, ภัทรา สปั ปินนั ทน์ ฝ่ายสร้างสรรคส์ ื่อและผลติ ภัณฑ์ สวทช. พเิ ศษ โลโก้้แพลตฟอร์์ม “นวนุุรัักษ์์” “นวนุรักษ”์ แพลตฟอร์มอนรุ กั ษม์ รดก ทางวัฒนธรรมไทย ขนบธรรมเนียมประเพณี วิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่น ล้วนเป็นมรดกอันทรงคุณค่าที่แสดงถึงอัตลักษณ์ของชุมชน และหล่อหลอม รวมเป็นเอกลักษณ์ของชาติ ซ่ึงถูกถ่ายทอดออกมาในรูปแบบที่หลากหลาย ทั้งสถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม เอกสาร ตำ�รา ศิลาจารึก บันทึกใบลาน ตลอดจนโบราณสถานและโบราณวัตถุต่างๆ ซึ่งแสดงถึงความ เจรญิ รงุ่ เรอื งทเี่ คยมมี าเมอื่ ครงั้ อดตี ทวา่ กาลเวลาทล่ี ว่ งเลยผา่ น สภาพแวดลอ้ ม ผู้คนและสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปอาจทำ�ให้มรดกทางวัฒนธรรมของไทยค่อยๆ สญู หายไปตามกาลเวลา หากปราศจาก “วฒั นธรรมดจิ ทิ ลั ” อนั เปน็ กระบวนการ แปลงขอ้ มลู ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การเกบ็ รกั ษาศลิ ปะ วฒั นธรรม ใหอ้ ยใู่ นรปู แบบดจิ ทิ ลั ภาพจาก www.navanurak.in.th 22 พฤษภาคม 2563

บทความ พเิ ศษ พิิพิิธภััณฑ์์วััดปงสนุุก (ภาพจาก www.navanurak.in.th) เพือ่ สืบสาน รักษา และดำ�รงไว้ซึ่งศิลปวัฒนธรรม ในการเกบ็ ขอ้ มลู วฒั นธรรม เพอื่ สง่ เสรมิ การเรยี นรแู้ ละการทอ่ งเทย่ี ว ท้องถิ่นอันเป็นเอกลักษณ์ของชาติไทยให้คงอยู่ โดยมีหน่วยงาน อาทิ มหาวิทยาลัย หน่วยงานภาครัฐ ชุมชนและ สืบต่อไปถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และ ภาคเอกชนเป็นผู้ใช้งาน เริ่มแรกเราจะต้องเข้าไปให้ความรู้เกี่ยวกับ เทคโนโลยีแหง่ ชาติ (สวทช.) โดยศนู ยเ์ ทคโนโลยอี เิ ล็กทรอนกิ สแ์ ละ ระบบและสอนวิธีการใช้งานให้แก่ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์ชุมชน ซ่ึงจะ คอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) จงึ ได้พฒั นาแพลตฟอรม์ คลงั ขอ้ มูล ทำ�หน้าท่ีเป็นผู้ดูแลระบบบริหารจัดการคลังข้อมูลวัฒนธรรม ต้ังแต่ วัฒนธรรมเพื่อการอนุรักษ์มรดกไทย ระบบบริหารจัดการคลังข้อมูล ขั้นตอนการลงทะเบยี น การบันทกึ ข้อมูลพิพธิ ภัณฑ์ การบนั ทึกขอ้ มลู วัฒนธรรมดิจิทัล ที่เรียกว่า “นวนุรักษ์” (NAVANURAK) เพื่อเพ่ิม วัตถุจัดแสดง การถ่ายภาพวัตถุเพื่อให้ได้มุมมองภาพ 360 องศา ประสิทธิภาพในการจัดการข้อมูลวัฒนธรรมอย่างเป็นระบบ ทั้งเพื่อ ข้อมูลท่ีมีการบันทึกเข้าไปในระบบจะมีการเผยแพร่สู่สาธารณะใน การอนรุ กั ษ์ การศกึ ษา และการทอ่ งเทย่ี ว โดยจดั เกบ็ ตามหลกั มาตรฐาน รูปแบบเว็บไซต์ www.navanurak.in.th เพื่อให้คนทั่วไปสามารถเข้า สากล ทำ�ใหข้ อ้ มลู ที่ถูกจดั เกบ็ มาสามารถน�ำ ไปเช่อื มต่อกบั พิพิธภณั ฑ์ ถึงขอ้ มูลวฒั นธรรมดจิ ทิ ลั ไมว่ ่าจะเป็นการเยีย่ มชมหรือศกึ ษาค้นควา้ ต่างๆ ในโลกได้อยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ และทส่ี �ำ คัญขอ้ มลู วัฒนธรรมที่ นำ�ขอ้ มลู ไปใช้ในการอา้ งองิ ” จัดเก็บต้องสนับสนุนบริการข้อมูลในลักษณะโครงสร้างแบบเปิด ทีมวิจัยทำ�งานร่วมกับเครือข่ายมหาวิทยาลัยพันธมิตรในการ \"Open Data\" เพ่อื ให้เกิดการแบง่ ปันขอ้ มูล สะดวกตอ่ การน�ำ ขอ้ มูล เผยแพร่เทคโนโลยีไปสู่กลุ่มผู้ใช้งานจริง โดยปัจจุบันมีการรวบรวม ไปใช้งานหรอื ตอ่ ยอดเพือ่ สร้างมลู คา่ เชงิ เศรษฐกิจ ข้อมูลพิพิธภัณฑ์และศูนย์การเรียนรู้ชุมชนไว้ ในแพลตฟอร์ม ภัทราพร มีคล้าย ทีมวิจัยเทคโนโลยีภาษาธรรมชาติและ นวนุรักษ์แล้วมากกว่า 70 แห่ง ส่วนใหญ่เป็นพิพิธภัณฑ์ชุมชนใน ความหมาย กลุ่มวิจัยปัญญาประดิษฐ์ เนคเทค ให้ข้อมูลว่า “วัตถุป ภาคเหนอื และภาคกลาง อาทิ พิพิธภณั ฑบ์ ้านแพรก จงั หวดั พระนคร- ระสงค์หลักของการพัฒนาแพลตฟอร์ม “นวนุรักษ์” เป็นเคร่ืองมือ ศรอี ยธุ ยา พพิ ธิ ภณั ฑว์ ดั ปงสนกุ จงั หวดั ล�ำ ปาง พพิ ธิ ภณั ฑค์ มั ภรี ์ใบลาน 23 พฤษภาคม 2563

บทความ พเิ ศษ ศููนย์์อุุตสาหกรรมทำำ�ร่่ม จัังหวััดเชีียงใหม่่ แหล่่งภููมิิปััญญาการทำำ�ร่่มแบบโบราณ (ภาพจาก www.navanurak.in.th) ครูบามหาเถร วดั สูงเมน่ จังหวัดแพร่ รวมถึงศูนยอ์ ตุ สาหกรรมทำ�ร่ม นอกจากเป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลองค์ความรู้เก่ียวกับโบราณสถาน จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นองค์กรเอกชนท่ีดำ�เนินธุรกิจทำ�ร่มบ่อสร้าง โบราณวตั ถุ ภมู ปิ ญั ญาและวฒั นธรรมประจ�ำ ทอ้ งถน่ิ แลว้ ยงั ออกแบบ ควบคกู่ บั การอนรุ กั ษว์ ธิ กี ารท�ำ รม่ แบบดง้ั เดมิ ของชาวลา้ นนาตามแบบ ใหแ้ พลตฟอรม์ นวนรุ กั ษส์ ามารถสรา้ งแผนทท่ี อ่ งเทย่ี วโดยเชอื่ มตอ่ กบั อย่างทีบ่ รรพบรุ ษุ เคยทำ�มามิใหส้ ญู หาย แผนที่ Google Maps เพื่อแนะนำ�เสน้ ทางทอ่ งเท่ียวชุมชนในบรเิ วณ เพชรวดี ภัทรธนานันท์ ทีมวิจัยเทคโนโลยีภาษาธรรมชาติและ ใกล้เคียงกับพิพิธภัณฑ์ชุมชนน้ันๆ ให้แก่นักท่องเท่ียว เพราะ ความหมาย กลุ่มวิจัยปัญญาประดิษฐ์ เนคเทค ให้ข้อมูลเสริมว่า หลายครั้งที่นักท่องเที่ยวไปเยือนพิพิธภัณฑ์ชุมชนแล้วไม่รู้ว่าจะไป เทคนิิคการถ่่ายภาพวััตถุุจััดแสดงแบบ 360 องศา เส้้นทางท่่องเที่่�ยวพิิพิิธภััณฑ์์วััดปงสนุุกและสถานที่่� เพื่่�อจััดเก็็บในคลัังข้้อมููลวััฒนธรรมดิิจิิทััล สำำ�คััญในเมืืองลำำ�ปาง (ภาพโดย วีีระวุุฒิิ ฟุ้้�งรััตนตรััย) พฤษภาคม 2563 24

บทความ พเิ ศษ ภายในพิิพิิธภััณฑ์์วััดปงสนุุก (ภาพโดย วีีระวุุฒิิ ฟุ้้�งรััตนตรััย) ผู้้�ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดปงสนุุกเหนืือและทีีมนัักวิิจััยเนคเทค ท่ีไหนตอ่ กส็ ามารถคน้ หาสถานทที่ อ่ งเทยี่ วอน่ื ทอี่ ยใู่ กลเ้ คยี งได้ หรอื ใช้ (ภาพโดย วีีระวุุฒิิ ฟุ้้�งรััตนตรััย) เสน้ ทางทอ่ งเทยี่ วทแ่ี นะน�ำ ไว้โดยชมุ ชนได้ ซงึ่ คนในชมุ ชนนน้ั ๆ จะทราบ ข้อมูลของชุมชนและรู้จักสถานที่ต่างๆ ในชุมชนของตนเองดีอยู่แล้ว ภายในพิิพิิภััณฑ์์วััดพระแก้้วดอนเต้้าสุุชาดาราม จึงสามารถแนะนำ�นักท่องเที่ยวได้ว่าสถานท่ีไหนมีอะไรน่าสนใจ เป็น (ภาพโดย วีีระวุุฒิิ ฟุ้้�งรััตนตรััย) การส่งเสริมการทอ่ งเทย่ี วชมุ ชนในทอ้ งถ่ินตา่ งๆ ได้อกี ทางหน่ึง ยกตัวอย่างเส้นทางท่องเท่ียวพิพิธภัณฑ์วัดปงสนุก อำ�เภอเมือง จังหวัดลำ�ปาง ซึ่งเป็นสถานที่เก็บรวบรวมโบราณวัตถุและงาน พุทธศิลป์ต่างๆ ของวัดท่ีมีอายุเก่าแก่หลายร้อยปี ห่างออกไปไม่ไกล ภายในเขตต�ำ บลเดยี วกนั เปน็ ทตี่ งั้ ของวดั พระแกว้ ดอนเตา้ สชุ าดาราม วดั เกา่ แกแ่ ละสวยงามทมี่ อี ายนุ บั พนั ปี ซงึ่ ในอดตี เคยเปน็ ทปี่ ระดษิ ฐาน พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือพระแก้วมรกต พระพุทธรูป คู่บ้านคู่เมืองของประเทศไทย ต่อจากน้ันไปพิพิธภัณฑ์เซรามิกธนบดี ซึ่งมีการจัดแสดงเรื่องราวท่ีเล่าถึงประวัติการค้นพบดินขาวและการ ก่อต้ังโรงงานเซรามิกแห่งแรกในลำ�ปาง รวมถึงกำ�เนิดชามตราไก่ อันเล่ืองช่ือที่แพร่หลายไปท่ัวประเทศ และปิดท้ายท่ีพิพิธภัณฑ์ หอปูมละกอน ทเี่ น้นเล่าเรอ่ื งเมืองลำ�ปางโดยใชเ้ ทคโนโลยสี มัยใหม่ 25 พฤษภาคม 2563

บทความ พเิ ศษ จะเห็นได้ว่า ‘นวนุรักษ์’ ไม่เพียงเป็นเทคโนโลยีที่ช่วยส่งเสริม การอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมไทย และดำ�รงรักษาไว้ซึ่งอัตลักษณ์ ของชุมชน แต่ยังเป็นกุญแจนำ�ทางไปยังสถานท่ีสำ�คัญทาง ประวัติศาสตร์ พิพิธภัณฑ์ และสถานท่ีอ่ืนๆ ที่เป็นแหล่งมรดกทาง วัฒนธรรมอันล้ำ�ค่า รวมถึงแหล่งรวบรวมองค์ความรู้และภูมิปัญญา ดั้งเดิมของชุมชนที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ถือเป็นการพัฒนา แหล่งท่องเที่ยวใหม่ในเมืองรอง ที่จะก่อให้เกิดการกระจายรายได้ สู่ชมุ ชนอย่างย่ังยนื เครื่ �องปั้้�นดิินเผาโบราณภายในพิิพิิธภััณฑ์์บ้้านแพรก จัังหวััดพระนครศรีีอยุุธยา (ภาพจาก youtube เนคเทค) พฤษภาคม 2563 26

บทความ ดร.น�ำ ชยั ชวี วิวรรธน์ ฝ่ายสร้างสรรค์สอ่ื และผลติ ภณั ฑ์ สวทช. พเิ ศษ มองไปขา้ งหน้า เม่อื มนษุ ยต์ ้องอยู่กบั ‘โรค’ โควิด-19 อีกนาน ...‘โลก’ จะเปลย่ี นไปอยา่ งไร และชาวโลกไดเ้ รียนรู้อะไรบ้าง 27 พฤษภาคม 2563

บทความ พเิ ศษ มองไปข้างหน้า เมื่อมนุษย์ต้องอยู่กับ ‘โรค’ แนน่ อนว่าเปน็ เรื่องคาดหมายได้วา่ กวา่ โรคน้ีจะสงบลง คงกอ่ ให้ โควดิ -19 อีกนาน ...‘โลก’ จะเปล่ียนไปอย่างไร เกดิ ผลกระทบทางการแพทยแ์ ละทางเศรษฐกจิ อยา่ งมากมายมหาศาล และชาวโลกไดเ้ รียนรอู้ ะไรบา้ ง โดยคาดหมายกันว่าโครงสร้างเศรษฐกิจหลายอย่างจะเปล่ียนแปลงไ ถงึ วนั นี้ นกั คดิ ปัญญาชน และคนในรัฐบาลที่ต้องรับมอื กบั การ ปอยา่ งกู่ไมก่ ลับ ผคู้ นทตี่ ้องโดนกักตัวอยูแ่ ตใ่ นบา้ น อาจจะเรมิ่ ชินกับ ระบาดของโควดิ -19 ทัว่ โลก มองข้ามชอต เรื่องการรบั มอื เฉพาะหนา้ การสงั่ ของออนไลน์ ทงั้ ของกนิ ของใช้ สายการบนิ จะปรบั ตวั ครงั้ ใหญ่ ไปยงั ส่ิงที่จะเกดิ ตามมาหลงั จากนกี้ นั แล้ว โรงแรมอาจเรมิ่ คดิ ถงึ การไมพ่ ง่ึ พาแตล่ กู คา้ ทเี่ ปน็ นกั ทอ่ งเทย่ี วตา่ งชาติ อะไรจะเกดิ ขึน้ ตามมาหลังจากน้?ี เป็นหลกั อกี ตอ่ ไป ความเห็นจากนักระบาดวิทยาส่วนใหญ่ก็คือ หากเรายื้อ การติดเชื้อให้เป็น 10-12 เดือน แทนจะติดต่อกันอย่างรวดเร็วใน เดือนเดียว จะมีความแตกต่างกันอย่างมากมายมหาศาลเรื่อง จ�ำ นวนผูป้ ว่ ยอาการหนกั จ�ำ นวนคนที่จะตอ้ งไปโรงพยาบาล และคน ทตี่ อ้ งเสียงชีวิต ในช่วงเวลาที่ยืดยาวออกนั้น เราก็อาจจะได้วัคซีนหรือยาที่ จากความกลัวเรื่องโรคระบาดท่ีอาจติดไปกับอะไรก็ได้ท่ีใช้ จำ�เพาะกับโควิด-19 ออกมา เพราะการพัฒนาส่ิงเหล่านี้ เพ่ือให้ มือหยิบจับ การจับจ่ายทุกอย่างผ่านแอพพลิชันจ่ายเงินหรือกระเป๋า แนใ่ จวา่ ปลอดภยั กบั ผปู้ ว่ ยจรงิ ๆ จะตอ้ งผา่ นการทดสอบหลายขนั้ ตอน เงินอิเล็กทรอนิกส์ (e-wallet) อาจจะสะดวกกว่า ปลอดภัยกว่า กนิ เวลาอยา่ งนอ้ ยกเ็ ปน็ ปี และแพรห่ ลายจนอาจกลายเป็นระเบยี บวธิ ีปฏบิ ตั ิ ไปจนถงึ กลายเปน็ ระหว่างนั้นใครอยู่ในพ้ืนที่เขตร้อนก็อาจจะได้เปรียบหน่อย “ความปกตแิ บบใหม่ (New normal)” ของสังคมตา่ งๆ โดยเฉพาะใน เพราะโคโรนาไวรสั เปน็ ไวรสั ทชี่ อบอากาศเยน็ หากเจอกบั อากาศรอ้ น ประเทศท่ีมีระบบอินเทอร์เน็ตท่ีพร้อม และคนเช่ือมต่อกันอยู่มาก และชน้ื (อย่างในประเทศไทย) กจ็ ะแพร่กระจายได้ไม่ดเี ทา่ กบั อากาศ แลว้ ต้งั แตก่ ่อนหน้าการระบาดของโรคน้ี แบบเย็นและแห้งในกลุ่มประเทศเขตอบอุน่ หรือแถบหนาวเยน็ ขณะท่ีคนส่วนใหญ่ในเมืองอาจจะต้องพ่ึงพา “ระบบ” และ เข้าสู่กริด (Grid) ทั้งกริดไฟฟ้าและกริดอินเทอร์เน็ต ต้องพึ่งพา ไฟฟ้าไปทุกกิจกรรมของชีวิต ต้ังแต่การเดินทาง การติดต่อส่ือสาร ไปจนถึงการดูดฝุ่นและซักเสื้อผ้า ผู้คนอีกส่วนหนึ่งอาจจะเลือก ออกจากกริดพวกนี้ กลับไปใช้ชีวิตท่ีพึ่งพาการทำ�อยู่ทำ�กิน โดย ทรัพยากรรอบตวั ทีย่ ังพอ “ควบคุมได”้ พฤษภาคม 2563 28

บทความ พเิ ศษ ถงึ ตอนน้ันโครงสรา้ งโลก ขณะนที้ กี่ ลายเปน็ สงั คมเมอื ง เพราะคนส่วนใหญใ่ นโลก (มากกว่า 4,000 ล้านคน) เข้ามาอยอู่ าศัยในเมอื ง ก็อาจจะเปล่ียนแปลงไปได้ เช่นกัน ถึงตอนน้ันโครงสร้างโลกขณะน้ีที่กลายเป็นสังคมเมือง เพราะ ประเทศขนาดใหญ่ท่ีอาจหาวัตถุดิบส่วนใหญ่หรือแม้แต่ท้ังหมด คนส่วนใหญ่ในโลก (มากกวา่ 4,000 ล้านคน) เข้ามาอย่อู าศัยในเมอื ง ได้เองในประเทศ อาจจะเริ่มคิดวางแผนซัปพลายเชนใหม่ เพราะเห็น ก็อาจจะเปลีย่ นแปลงไปได้เช่นกนั แล้วผลกระทบจากการปดิ เมอื งทอี่ ีกซีกโลก เชน่ ปดิ เมอื งอ่ฮู ั่น ท่ีเปน็ สำ�หรับเศรษฐกิจมหภาคและระดับโลกก็อาจมีดิสรัปชัน เมืองหลักเมืองหน่ึงในการผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์และสารก่ึง (Disruption) ครัง้ ใหญ่เชน่ กนั รูปแบบซปั พลายเชน (Supply chain) ตัวนำ� ทำ�ให้เกิดการชะงักงันด้านการผลิตผลิตภัณฑ์ไฟฟ้าและ ที่อาศัยวตั ถดุ บิ จากประเทศหน่งึ รวบรวมส่งไปผลติ ชิ้นเป็นส่วนตา่ งๆ อิเล็กทรอนกิ สข์ องโลกได้ ในอีกประเทศหนึ่ง ก่อนนำ�ไปประกอบในอีกประเทศหน่ึง ตามแต่ ความถูกของค่าแรงขั้นตำ่�ในประเทศนั้น หรือความพร้อมทางด้าน เครอ่ื งจกั รของประเทศนน้ั กอ่ ให้เกิดการสง่ ขา้ วของผ่านไปมาทั้งโลก ก็อาจตอ้ งเปลี่ยนแปลงคร้งั ใหญเ่ ชน่ กนั 29 พฤษภาคม 2563

grSIanpcfohiic พฤษภาคม 2563 30

grSIanpcfohiic 31 พฤษภาคม 2563

grSIanpcfohiic พฤษภาคม 2563 32

สAาpรpะ แนะนำ�แอปดี มคี วามรู้ Clicknic-คลิกนกิ Clicknic ให้บริการปรึกษาแพทย์ แบบครบวงจร เรมิ่ ตง้ั แตบ่ รกิ ารปรกึ ษา แพทย์ ผ่าน VDO call รวมถงึ บรกิ าร ฝากซ้ือยาและเช่ือมต่อระบบขนส่งยา จากร้านยาชั้นนำ�กว่า 30 แหง่ พรอ้ ม คำ�แนะน�ำ โดยเภสัชกร คุณหมอในเครือข่ายเป็นแพทย์ ท่ี มี ใ บ อ นุ ญ า ต ก า ร ป ร ะ ก อ บ วิ ช า ชี พ เวชกรรมท่ีได้รับการแนะนำ� เพื่อให้ ค�ำ ปรกึ ษาผา่ นระบบ Online โดยเฉพาะ ม่ันใจในคุณภาพ ทกุ ครัง้ ท่ใี ช้บริการ ขณะน้ี ทาง Clicknic ยงั ไดร้ ว่ มมอื กบั โรงพยาบาลธรรมศาสตรเ์ ฉลมิ พระ- เกยี รติ และสถาบนั ปอ้ งกนั ควบคมุ โรค เขตเมือง (สปคม.) เพ่ือเป็นอีกหน่ึง ก�ำ ลงั ส�ำ คญั ทจ่ี ะชว่ ยใหค้ นไทยผา่ นพน้ วิกฤต COVID-19 ไปด้วยกัน ด้วย บริการคัดกรองผู้ติดเช้ือ COVID-19 โดยเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ผ่านแอป “Clicknic” สามารถดาวน์โหลดได้ฟรที ่ี Google Play และ App Store 33 พฤษภาคม 2563

หสอ้ ตัไงทวภยป์ าา่พ ประทีป ด้วงแค คณะวนศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ หมาหริง่ Melogale personata หมาหรงิ่ อาศยั อยตู่ ามทงุ่ หญา้ และ ปา่ ผลดั ใบ หากนิ ในเวลากลางคนื กลางวันพักหลบนอนตามโพรงดิน หรือซอกหิน ปกติหากินตามพ้ืนป่า อาหาร เชน่ แมลง หอยทาก ไสเ้ ดอื น พฤษภาคม 2563 34

คอลมั น์ แนะน�ำ สาระวิทย์ ในศลิ ป์ 7 วริศา ใจดี (ไอซี) เด็กสาย(พันธุ์)วิทย์สานศิลป์ ชอบเรียนคณิตศาสตร์และฟิสิกส์ สนใจเรื่องเกี่ยวกับอวกาศ และสัตว์เลี้ยงตัวจิ๋ว เวลาว่างชอบทำ�งานศิลปะ กำ�ลังค้นหาสูตรผสมที่ลงตัวระหว่างวิทย์กับศิลป์ Instagram : iizeewj “STARGAZING EXPEDITION” Day 1 สวสั ดชี าวโลก ! ฉนั พ้นจากการกกั ตวั สามารถออกมาเดนิ เล่นวนๆ รอบๆ บา้ นไดแ้ ลว้ แตเ่ ฉพาะในช่วงกลางวนั นะ เพราะฉันมนี ัดต้องเรียนออนไลน์ กบั คณุ ครูที่เวลส์ในทุกค่ำ�คืน ฉันเร่มิ คิดถึงท้องฟา้ และการเรยี นในโรงเรียนจรงิ ๆ ซะแล้ว 35 พฤษภาคม 2563

คอลมั น์ แนะน�ำ ในฉบับต่อๆ ไปน้ี กเ็ ลยจะเปน็ เร่ืองราวพเิ ศษเกย่ี วกับกจิ กรรม ปราศจากแสงรบกวน ตอนที่ฉันสบื ค้นสถานท่ีท่ีสนใจจะไป ฉนั จึงพบ ที่ฉันได้ทำ�ในช่วง Project Week หรือ สัปดาห์โครงงาน สมาคมที่เก่ียวข้องกับทางด้านดาราศาสตร์ กระจายตัวอยู่อย่างน้อย ของโรงเรียนท่ีเวลส์ หลักการก็คือในช่วงฤดูท่ีท้องฟ้าแจ่มใส หนง่ึ แห่งในแตล่ ะเมืองรอบๆ โรงเรียน สามารถเข้าถงึ ไดง้ า่ ย ไมว่ า่ จะ อุณหภูมิเย็นสบาย นักเรียนทุกคนจะได้ออกไปเรียนรู้นอกห้องเรียน ไปที่เมืองไหนก็สามารถหาแหล่งเรียนรู้ได้จากสมาคมทางด้าน ผ่านการทำ�กจิ กรรม หรอื โครงงานท่ีตนเองสนใจเป็นเวลา 1 สัปดาห์ ดาราศาสตร์ซึ่งมีบริการให้ข้อมูลข่าวสาร แนะนำ� และจัดกิจกรรม ใครอยากทำ�อะไรก็นำ�เสนอแนวความคิดเข้าไปให้ทางคณะกรรมการ มอบความรู้ใหแ้ กค่ นในแตล่ ะเขตนน้ั ๆ ของโรงเรยี นพจิ ารณาคัดเลอื ก ในวนั แรกของ Stargazing Expedition ฉนั จงึ เลอื กทจี่ ะไป Dyffryn โดยโครงงานจะแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบคือ การ Service Gardens ซง่ึ เป็นหน่ึงในจดุ ดดู าวของ Cardiff Astronomical Society หรืองานบริการอาสา และ Expedition คือการเดินทางเพ่ือเรียนรู้ (CAS) ตง้ั อยหู่ ่างจากโรงเรียนของฉนั ประมาณคร่ึงชว่ั โมงขับรถ โครงงานท่ีผ่านการคัดเลือกจะมีต้ังแต่การทำ�จิตอาสาดูแลคนไร้บ้าน Dyffryn Gardens แบ่งเป็นส่วนอุทยานพฤกษศาสตร์ ซ่ึงก็เปิด ไปจนการเดินทางท่องเท่ียวผจญภัย และทำ�สิ่งท่ีท้าทาย อย่างเช่น ให้รบั ชมเชน่ กัน แต่ส่วนทฉี่ ันไปเปน็ ส่วนของ Observatory หรือ หอ การปีนหน้าผา ซ่ึงทางโรงเรียนจะเป็นผู้รับผิดชอบเร่ืองค่าใช้จ่าย ดดู าวซึง่ สมาคมดาราศาสตรป์ ระจำ�เมอื งคารด์ ิฟฟ์ได้จัดตง้ั และสรา้ ง ภายในวงเงินท่ีกำ�หนดเท่านั้น ส่วนเจ้าของโครงงานก็จะได้เป็น ขึน้ มาเอง ผนู้ �ำ กลมุ่ ซง่ึ ตอ้ งมหี นา้ ทก่ี �ำ หนดจ�ำ นวนสมาชกิ ทรี่ บั จดั ตารางกจิ กรรม ในทุกๆ เดือนทีน่ ี่จะเปิดใหค้ นที่สนใจสามารถเดนิ เข้าไปตามวนั ที่ และติดตอ่ ประสานงานกบั สถานทที่ เี่ ข้าร่วมกจิ กรรม ก�ำ หนด และรว่ มดดู าวดว้ ยกนั โดยมผี เู้ ชยี่ วชาญคอยใหค้ �ำ แนะน�ำ ถา้ เรา สว่ นเพอ่ื นๆ ทหี่ วั ขอ้ ไมผ่ า่ นการคดั เลอื ก หรอื เลอื กทจี่ ะไมน่ �ำ เสนอ มีกล้องโทรทรรศน์เราสามารถนำ�ไปเองได้ แต่อันที่จริงแล้วสำ�หรับ กจ็ ะลงทะเบยี นสมคั รเปน็ สมาชกิ เขา้ รว่ มท�ำ กจิ กรรมในโครงงานทผี่ า่ น ผู้ดูดาวเร่ิมต้น ตาเปล่า หรือกล้องสองตาส่องทางไกลก็สามารถใช้ การคดั เลือกแล้ว ตามที่ตนเองถนดั และสนใจ ไดเ้ หมือนกัน สำ�หรับฉัน ฉันได้นำ�เสนอโครงงาน 1 สัปดาห์แห่งการดูดาว ในส่วนของหอดูดาว จะมีลักษณะเป็นที่กำ�บังเล็กๆ ท่ีคนใน และศึกษาแหล่งเรียนรู้ด้านอวกาศในสหราชอาณาจักร หรือ สมาคมช่วยกันก่อสร้างข้ึนมาเอง ! เน่ืองจากความจำ�เป็นท่ีหลังคา Stargazing Project และแล้วฉันก็ได้สมาชิกมาร่วมดูดาวอีก 8 คน ต้องเปิดออก เพ่ือให้กล้องโทรทรรศน์ส่องไปยังท้องฟ้าได้ในยาม พรอ้ มคณุ ครทู ป่ี รึกษาอีก 2 ท่านมาคอยดูแลเรอ่ื งการเดนิ ทาง ค�ำ่ คนื และปิดลงในชว่ งกลางวนั ท้องฟ้าท่ีเวลส์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณ South Wales ที่โรงเรยี นของฉนั ตั้งอยู่ อยใู่ นเขตชนบทแถมตดิ ทะเลทั้งมดื สนิทและ ภายนอกของ Observatory ที่ Dyffryn Gardens 36 พฤษภาคม 2563

คอลมั น์ แนะน�ำ ด้านนอกอาจจะดูไม่ค่อยสะดุดตาซักเท่าไหร่นัก แต่พอเข้าไป ภายในแลว้ ทกุ คนถงึ กบั รอ้ งวา้ ว ! เพราะในบงั กะโลเลก็ ๆ นเ้ี ปน็ ทอี่ ยขู่ อง กลอ้ งโทรทรรศนถ์ งึ 3 ตวั หลกั ๆ ดว้ ยกนั รวมไปถงึ ระบบกลอ้ งตรวจจบั อัตโนมัติ (meteor-detecting camera) ที่ใช้ติดตามวัตถุเคล่ือนไหว เพอ่ื บนั ทกึ เกบ็ เปน็ ขอ้ มลู สถติ ขิ องปรากฏการณบ์ นทอ้ งฟา้ ซงึ่ วทิ ยากร บอกว่า หลายคร้ังมาเปิดกล้องดูท่ีเห็นแต่นกพิราบ ไม่ใช่ว่าจะเห็น ดาวตกหรืออกุ กาบาตเสมอไป ในวนั ทพ่ี วกเราได้ไปในชว่ ง Project Week นั้นเป็นชว่ งกลางวนั ของเดือนมีนาคม นอกจากจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับกล้องโทรทรรศน์ และกลุ่มดาวต่างๆ แล้ว พวกเรายังได้มีโอกาสใช้กล้อง Solar Telescope หรือกล้องโทรทรรศน์สำ�หรับส่องดวงอาทิตย์โดยเฉพาะ กล้องน้ีจะเป็นกล้องหักเหแสง ประเภทมีแผ่นกรองแสงไฮโดรเจน อัลฟา (H-alpha Telescope) ซ่ึงจะเลือกรับความยาวคลื่นของ ไฮโดรเจนได้ ทำ�ให้ไม่เป็นอันตรายต่อสายตาเราเมื่อมองผ่าน แสงแดดจ้า (ภาพบน) วิทยากรสาธิตการใช้งานกล้องโทรทรรศน์ (Celestron 11\" diameter HD computer-driven telescope) และระบบการตรวจจับ วัตถุเคลื่อนไหวบนท้องฟ้าให้พวกเราชม 37 พฤษภาคม 2563

คแอนละนมั �ำน์ ทดลองใช้กล้อง Solar Telescope ฟังบรรยายในคืนกิจกรรม Star Party ฉนั เคยพาเพอ่ื นๆ พรอ้ มกบั อาจารยม์ าเขา้ รว่ มกจิ กรรม Star Party ใช้เวลาอย่างน้อยครึ่งชั่วโมง กว่าท่ีสายตาเราจะปรับสภาพกลบั มา เมอ่ื เดอื นมกราคม ท่ี Dyffryn Gardens มาแล้วครัง้ หนึ่ง ในครง้ั น้ัน เข้ากับความมืดและสามารถมองเห็นดาวได้ชัดเจนเหมือนเดิม เป้าหมายกค็ ือต้องให้ทาง CAS สอนวิธใี ช้กล้องโทรทรรศนอ์ นั เก่าแก่ อีกคร้ัง แต่เราก็สามารกใช้ไฟฉายท่ีให้แสงไฟสีแดงทดแทนได้ หรือ ที่ฉันค้นพบในห้องทดลองฟิสิกส์ของโรงเรียน แต่สุดท้ายในวันนั้น ทำ�ได้เองโดยง่ายด้วยการใช้นำ�ยาทาเล็บสีแดงทาท่ีหลอดไฟ หรือ ท้องฟ้าปิดและเต็มไปด้วยเมฆ เราก็เลยย้ายมาฟังบรรยายกันใน น�ำ กระดาษแกว้ สีแดงมาหอ่ ท่ีปากกระบอกไฟฉายก็ไดเ้ ช่นกนั หอ้ งแทน ทาง CAS ได้ใช้โปรแกรมดดู าว Stellarium สำ�หรบั แสดง ทำ�ให้ฉันได้รู้ว่าประเด็นสำ�คัญที่แท้จริงของการดูดาว ไม่ใช่ ปรากฏการณ์ของท้องฟ้าและวัตถุต่างๆ เป็นเคร่ืองมือประกอบ การส่องดูเพียงเพื่อมองหาดาวอย่างเดียว แต่คือการท่ีเราได้ศึกษา การบรรยาย ตำ�แหน่งต่างๆ ของดวงดาวบนท้องฟ้า และสามารถแยกแยะให้เป็น นอกจากน้ีวิทยากรยังได้แนะนำ�พวกเราเก่ียวกับการดูดาว ว่ากลมุ่ ดาวต่างๆ มีการจดั เรียงตวั บนทอ้ งฟา้ อยา่ งไร เผ่ือว่าเราจะเอาไปดูท่ีโรงเรียนของเรา ความมืดของท้องฟ้าเป็นอีก เม่ือเราชำ�นาญแล้วก็จะสามารถใช้ทักษะการประกอบกับการใช้ หน่ึงจุดสำ�คัญ ส่ิงรบกวนต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นแสงสว่างจากโดยรอบ กล้องโทรทรรศน์ เพ่ือการศึกษาเชิงลึกต่อไปหรือถ้าอยากถ่ายภาพ ฝ่นุ ละอองบนท้องฟ้า ล้วนมีผลท�ำ ใหเ้ ราสงั เกตการณ์ไดย้ าก สง่ิ ทเี่ รา เก็บไว้ศึกษา ทางที่ดีก็คือใช้กล้องโทรทรรศน์บนอวกาศ หรือพวก สามารถทำ�ได้คือระวังการสร้างมลภาวะทางแสง (Light pollution) ดาวเทียม ส่งสัญญาณกลับมา แน่นอนว่าจะได้ภาพท่ีคมชัดกว่า เนือ่ งจากแสงใชเ้ วลาระยะหนงึ่ ในการเดนิ ทาง และถ้าเราใช้ไฟฉายท่ี ส่องดูจากโลกแน่ๆ เพราะภาพท่ีเห็นจากโลกจะเห็นเฉพาะกลุ่มดาว ใหแ้ สงไฟสขี าวซงึ่ เปน็ ชว่ งแสงทต่ี ามองเหน็ (Visible light) แสงนน้ั จะ บางกลุ่ม และวัตถุทางท้องฟ้าบางอย่างน้ันก็เล็ก และแสงสว่าง ยังคงอย่ใู นอากาศรอบรอบตัวเราถึงแม้เราจะปิดไฟฉายไปแล้ว ต้อง ริบหรเี่ กินกว่าจะจบั ภาพได้ ถึงแม้เห็นด้วยตาก็เป็นแค่จุดแสงคล้ายๆ กันไปหมด แต่เราก็ ยังสามารถระบุส่ิงท่ีมองเห็นได้ว่าเป็นอะไร จากการสังเกตการจัด เรียงตัวที่เป็นกลุ่มเป็นก้อนของส่ิงนั้น และเมื่อเจอดาวดวงหนึ่ง ก็สามารถโยงต�ำ แหน่งไปยงั อีกหนง่ึ คอ่ ยๆ ไลต่ ามกันไป การบรรยาย ของวิทยากรเองก็เป็นในลักษณะเช่นนั้น ซ่ึงนั่นช่วยให้ฉันเข้าใจ งา่ ยขนึ้ การดดู าวจงึ ไมไ่ ดย้ ากอยา่ งทค่ี ดิ กัน ส่ิงท่ียิ่งทำ�ให้ฉันชอบและสนใจมากที่สุดคือ การเชื่อมโยง ดวงดาวกับเร่ืองราวของตำ�นานเทพเจ้ากรีก ทำ�ให้การจดจำ�กลมุ่ ดาว งา่ ยขน้ึ อกี เยอะ ฉนั ชอบอา่ นต�ำ นานเทพปกรณมั กรกี และโรมนั (Greek พฤษภาคม 2563 38

คแอนละนมั �ำน์ กลุ่มดาวนายพรานที่ฉันวาด และภาพที่ถ่ายจากโรงเรียนของฉัน and Roman Mythology) ฉนั อา่ นตงั้ แตฉ่ นั ยงั ไมร่ เู้ รอื่ งกลมุ่ ดาว อวกาศ และดาราศาสตรเ์ ลยดว้ ยซ�้ำ แตพ่ อไดม้ ารวู้ า่ ความสมั พนั ธข์ องเทพเจา้ กรกี วรี บรุ ษุ หรอื แมแ้ ตส่ ตั ว์ในต�ำ นานทงั้ หลาย มนั เกดิ มาจากจินตนาการของคนสมัยก่อน ท่ีได้แรงบันดาลใจจากความสัมพันธ์ของดาวแต่ละกลุ่ม น่แี หละ ตำ�นานหนึ่งท่ฉี ันคนุ้ เคยทีส่ ุดคอื ตำ�นานของกลมุ่ ดาวนายพราน (Orion) กลมุ่ ดาวทสี่ ามารถ เห็นได้จากแทบทุกที่ของมุมโลก กับตำ�นาน “โอไรออน” นายพรานท่ีมีความสามารถที่สุด แต่เสียตรงที่เป็นคนหลงตัวเองโอ้อวดว่าจะฆ่าสัตว์ให้หมดจากโลก ได้ยินถึงเทพีแห่งพื้นดิน ผู้คุ้มครองสัตว์ป่า “ไกอา” นางเลยโกรธและสั่งให้แมงป่องมาฆ่าโอไรออน แต่เทพีอาร์เตมิส (เทพีแห่งดวงจันทร์ผู้มีช่ือเสียงในด้านการล่าสัตว์เช่นกัน) เกิดหลงรักโอไรออนเข้า ได้ขอร้อง ให้พ่อของตนคือมหาเทพซุส ชุบชีวิตโอไรออนให้ไปเกิดเป็นกลุ่มดาว ส่วนแมงป่องตัวน้ันก็ได้เกิดเป็นกลุ่มดาวเช่นกัน และเพื่อ ความปลอดภัยของนายพรานโอไรออน ซุสได้วางให้ท้ังสองอยู่คนละฟากฟ้ากัน จะข้ึนตกจากท้องฟ้าคนละเวลา และไม่มีวันได้เจอกัน อีกนัน่ เอง ! จากเรื่องราวนี้เอง ทำ�ให้ฉันสามารถแยกแยะกลุ่มดาวจากการจัดเรียงตัวและตำ�แหน่งของพวกมันบนท้องฟ้า อีกไม่กี่สัปดาห์ฉันก็จะ ปิดเทอมแล้ว และจะได้ออกมาสงั เกตท้องฟ้าทเ่ี มืองไทยอย่างจรงิ ๆ จงั ๆ อีกครั้ง สามารถเข้าไปดขู อ้ มลู เพมิ่ เตมิ ได้ที่ เวบ็ ไซต์ของCardiff Astronomical Society: https://www.cardiff-astronomical-society.co.uk https://www.baanjomyut.com/library_3/extension-1/orion/01.html 39 พฤษภาคม 2563

ออ๋ มนั เปน็ by อาจารย์เจษฎ์ อยา่ งนน้ี เ่ี อง by อาจารย์เจษฎ์ https://www.facebook.com/OhISeebyAjarnJess/ \"นี่ไมใ่ ชห่ ลุมอุกกาบาต แต่เป็นหลุมระเบดิ ในประเทศไนจีเรีย\" มีการแชร์ภาพของหลุมขนาดยักษ์ อ้างว่าเป็นผลจากอุกกาบาตตกใส่ที่ ไนจเี รีย ?! .. แต่ไม่จรงิ นะครับ !! หลุมยักษ์ท่ีเมือง Akure ของ ประเทศไนจีเรยี น้ี เกดิ จากการระเบดิ ของรถบรรทุก ที่ก�ำ ลังขนส่งวตั ถุระเบิด สำ�นักข่าว AFP Factual ได้ตรวจสอบภาพท่ีแชร์กัน และระบุว่า มีรายงานข่าวจากสื่อในประเทศไนจีเรีย ถึงการระเบิดของรถบรรทุก ตงั้ แต่วันที่ 28 มนี าคม พ.ศ. 2563 บนถนนเสน้ ทางท่ีเช่ือมระหว่างเมือง Akure ไปยังเมอื ง Owo ในรัฐ Ondo ของประเทศไนจเี รีย นาย Arakunrin Akeredolu ผูว้ ่าการรัฐ Ondo ได้ทวีตเม่ือวนั ที่ 28 มีนาคม วา่ เขาได้ไปเยยี่ มผู้บาดเจบ็ แลว้ และปฏเิ สธเร่อื งท่ีบอกกนั วา่ หลมุ ดังกล่าวเกิดจากอุกกาบาต แต่เกิดจากความผิดพลาดของขบวนรถท่ีกำ�ลัง ขนส่งวัตถุระเบิด บนทางหลวงสาย Akure-Owo ไปยังคลังเก็บในรัฐข้างเคียง เจ้าหน้าที่ได้สังเกตเห็นควันออกมาจากรถ และพยายามจะดับไฟอยู่หลายคร้ัง ก่อนที่มนั จะระเบิดข้นึ ภาพและข้อมูล แปลจาก : https://factual.afp.com/el-crater-en-esta-foto-fue-producido-por-el-estallido-de-un-camion-que-transportaba-explosivos-en พฤษภาคม 2563 40

มนั อเอ๋ ปน็ อยา่ งนน้ี เ่ี อง \"ถ้าแอรท์ ี่บ้านกนิ ไฟ ลองสลบั ไปเป็นโหมด Dry ดูไหมละ่ \" ช่วงทำ�งานอยู่กับบ้าน work from home แบบนี้ หลายคนบ่นว่าค่าไฟฟ้า พุ่งพรวดเลย ซึ่งจะมาจากทางท่ีเราใช้ไฟฟ้ากันมากขึ้น แถมเป็น ชว่ งอากาศหน้ารอ้ นด้วย จำ�นวนยูนติ ของไฟฟ้าท่ีใช้ไปก็สงู ข้นึ ตามมา เบสกิ ของการแกป้ ญั หานี้ คือ พยายามประหยดั ไฟครบั ปดิ ไฟบ้าน ปิดเคร่อื งใช้ไฟฟา้ ทุกอย่างเมือ่ ไม่ได้ใชง้ าน อยา่ ตนุ ของในตู้เยน็ มากเกินไป จนตู้เย็นท�ำ งานหนกั เปดิ แอร์ท่อี ุณหภมู สิ ูงขน้ึ กว่าเดมิ (เช่น เปิดที่ 27-28 องศาเซลเซียส แทนท่ีจะเป็น 23-24) และเปล่ยี นมาใชพ้ ัดลมเปา่ ช่วยให้ตัวเรารู้สกึ สบายขนึ้ แทน ฯลฯ วิธีหนง่ึ ทท่ี ำ�ได้ผล แต่ไม่คอ่ ยมใี ครร้กู นั คือ การสลับโหมดของแอร์ จากโหมด Cool ใหเ้ ปน็ โหมด Dry โหมด Dry คือ โหมดลดความช้ืน มักมีสัญลักษณ์บนรีโมตเป็นรูปหยดน้ำ� ในโหมดน้ี แอร์จะทำ�หน้าที่ลดความชื้นของห้องเท่านั้น โดยจะเอาความความช้ืนในอากาศดูดเข้าไปใน เคร่ือง และกลั่นตัวเป็นไอนำ�้ ปลอ่ ยทิง้ ตามทอ่ แอรจ์ ะท�ำ งานไมห่ นกั กนิ ไฟต�ำ่ โหมด Dry น้ี ไม่ได้ท�ำ ให้หอ้ งเย็นขึ้นเหมือนโหมด Cool ซ่งึ ผมวา่ มนั เหมาะกบั ตอนท่ีเราเปิดแอรป์ กตใิ ห้หอ้ งเยน็ แลว้ พักการท�ำ งานของเครอ่ื งบ้าง ขณะท่เี ราก็ยังรู้สึกสบายตวั อยูด่ ี สบายกวา่ ตอนที่ไมเ่ ปิดแอรเ์ ลย เนอ่ื งจาก ความช้ืนจากรา่ งกายจะถูกดงึ ออกไปกับแอร์ดว้ ย อนั น้มี าจากประสบการณท์ ่ีใชเ้ องกบั แอร์ทบ่ี า้ นนะครบั คดิ เห็นอยา่ งไร แลกเปลี่ยนกันได้ครับ 41 พฤษภาคม 2563

QSuciiz บา้ นนักคดิ สถานการณก์ ารระบาดของโรค COVID-19 ในหลายประเทศ ยงั วกิ ฤต รวมทง้ั ประเทศไทยของเราดว้ ย เหมยี วเฝา้ ตดิ ตาม อปั เดตสถานการณท์ กุ วนั พอดมู ากฟังมากเ็ ร่มิ งง ตกลงวา่ COVID-19 นี่เป็น “ชื่อไวรัส” หรือ “ชื่อโรค” กันแน่ ไปดูเฉลยกนั ผไู้ ดร้ ับรางวลั ประจ�ำ ฉบบั ท่ี 85 รางวลั ที่ 1 ปน่ิ โต NSTDA Eco No Waste ได้แก่ คณุ จิตตศิ กั ดิ์ เสนาจกั ร์ รางวลั ที่ 2 สมดุ โน้ต I love science ได้แก่ คณุ ภรู ภิ ทั ร หวุ ะนันทน์ คุณพงศธร วนิชยถ์ นอม ขว่ งนสี้ ถานการณเ์ รมิ่ ผอ่ นคลายแตเ่ รากย็ งั วางใจไมไ่ ดน้ ะฮะ แลว้ กอ็ ยา่ ลมื วา่ โลกนกี้ ไ็ มไ่ ดม้ แี คโ่ รค COVID-19 ยงั มีโรคติดตอ่ อน่ื ๆ อกี หลายโรค ฉบับนเี้ รามาทบทวนความรกู้ ันดีฮะว่า โรคตดิ ต่อ 15 โรคที่เหมียวยกมาน้ี มีเชื้ออะไรเป็นสาเหตุในการก่อโรค ซาร์ส ทรคิ ิโนซิส กาฬโรค อีสุกอใี ส วัณโรค เอดส์ เทา้ ชา้ ง ฉี่หนู แอนแทรกซ์ ตาแดง ไขเ้ ลอื ดออก บาดทะยกั มาลาเรยี พิษสนุ ัขบา้ กลาก รางวัลประจ�ำ ฉบบั ที่ 86 รางวัลที่ 1 เสอื้ ยืด Sharing Economy รางวัลที่ 2 จานรองแกว้ World Scientist จำ�นวน 1 รางวัล จำ�นวน 2 รางวัล สง่ ค�ำ ตอบมารว่ มสนกุ ได้ที่ หมดเขตส่งคำ�ตอบ วันที่ 25 พฤษภาคม 2563 กองบรรณาธิการสาระวทิ ย์ ฝา่ ยสรา้ งสรรค์สอ่ื และผลิตภัณฑ์ ค�ำ ตอบจะเฉลยพรอ้ มประกาศรายชือ่ ผูไ้ ดร้ ับรางวัลใน สาระวทิ ย์ ฉบับที่ 87 ส�ำ นักงานพฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งชาติ สำ�หรบั ของรางวลั เราจะจดั ส่งไปให้ทางไปรษณีย์ 111 อุทยานวทิ ยาศาสตร์ประเทศไทย ถ.พหลโยธนิ ต.คลองหน่งึ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 หรือสง่ ทางโทรสารหมายเลข 0 2564 7016 หรือทาง e-mail ท่ี [email protected] อย่าลืมเขียนชื่อ ทอี่ ยู่ มาด้วยนะฮะ พฤษภาคม 2563 42

Facebook Page: นิตยสารสาระวิทย์ 43 พฤษภาคม 2563

นคกั �ำ วคทิ มย์ “Two things are infinite: the universe and human stupidity; กองบรรณาธกิ าร สาระวิทย์ and I'm not sure about the universe” - Albert Einstein “สองสิ่งที่ไมม่ ที ส่ี ิน้ สุด คอื จกั รวาล และความโงเ่ ขลาของมนุษย์ และผมเองก็ไม่คอ่ ยแน่ใจเกีย่ วกบั จักรวาลเทา่ ใดนกั ” - อลั เบิร์ต ไอนส์ ไตน์ เอัลเบิร์ต ไอนส์ ไตน์ (14 มนี าคม พ.ศ. 2422 - 18 เมษายน พ.ศ. 2498) ป็นศาสตราจารยท์ างฟสิ ิกส์และนกั ฟสิ กิ สท์ ฤษฎีชาวเยอรมนั เชื้อสายยวิ ซ่ึงเป็นทย่ี อมรับกันอย่างกว้างขวางวา่ เปน็ นั กวิทยาศาสตรท์ ยี่ ิง่ ใหญท่ ส่ี ดุ ในครสิ ต์ศตวรรษท่ี 20 เขาเป็นผู้เสนอทฤษฎีสัมพัทธภาพ และมสี ว่ นรว่ มในการพัฒนา กลศาสตร์ควอนตมั กลศาสตรส์ ถิติ และจกั รวาลวทิ ยา เขาไดร้ ับรางวัลโนเบลสาขาฟิสกิ ส์ใน พ.ศ. 2464 จากการอธิบาย ปรากฏการณ์โฟโทอเิ ลก็ ทรกิ และจาก \"การทำ�ประโยชนแ์ ก่ฟิสิกสท์ ฤษฎี\" ในทกุ วนั น้ี ไอนส์ ไตนย์ งั คงเปน็ ทรี่ ู้จักดีในฐานะ นักวทิ ยาศาสตรท์ ่ีโด่งดังที่สุด ทง้ั ในวงการวทิ ยาศาสตรแ์ ละนอกวงการ ใบสมคั รสมาชิก สทิ ธพิ ิเศษสำ�หรับสมาชิก - ไดร้ บั “นติ ยสารสาระวทิ ย”์ e-magazine สามารถสมัครผ่านชอ่ งทางออนไลนไ์ ด้ทล่ี งิ ก์ รายเดือนอยา่ งตอ่ เนื่องทางอีเมล https://forms.gle/jnj86w6J58Y9Nqqb8 โดยไมเ่ สียค่าใช้จ่าย หรือ Scan QR Code - ซ้อื หนงั สือของ สวทช. ไดร้ บั ส่วนลด 20% ณ ศูนยห์ นงั สอื สวทช. อุทยานวทิ ยาศาสตร์ประเทศไทย https://bookstore.nstda.or.th/ ตดิ ต่อกองบรรณาธกิ ารสาระวทิ ย์ ไดท้ างอีเมล [email protected] ทีอ่ ยู่ ฝ่ายสรา้ งสรรคส์ ่อื และผลิตภณั ฑ์ (MPC) ส�ำ นักงานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชาติ 111 อทุ ยานวิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถ.พหลโยธนิ ต.คลองหนงึ่ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 สาระวิทย์ เปน็ นิตยสารอิเลก็ ทรอนิกส์ (e-magazine) รายเดือน มจี ดุ ประสงค์เพือ่ เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารและความรดู้ า้ นวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยที ง้ั ของไทยและตา่ งประเทศ ให้แก่กลุ่มผูอ้ ่านที่เปน็ เยาวชน พฤษภาคม 2563 44และประชาชนทั่วไปท่ีสนใจในเรื่องดังกลา่ ว โดยสามารถดาวนโ์ หลดได้ฟรที ่ี www.nstda.or.th/sci2pub/ หรอื บอกรับเป็นสมาชิกได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ จัดท�ำ โดย ฝ่ายสร้างสรรค์สื่อและผลิตภณั ฑ์ ส�ำ นกั งานพฒั นาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี ห่งชาติ (สวทช.) ขอ้ ความต่างๆ ทป่ี รากฏในนิตยสารอิเล็กทรอนิกสฉ์ บับน้ี เปน็ ความเหน็ โดยอิสระของผเู้ ขียน สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยแี หง่ ชาติ ไม่จำ�เปน็ ตอ้ งเหน็ พอ้ งด้วย