เมื่อธรรมดามาถึง รู้ให้ทัน และทำให้ถูก [พระพรหมคุณาภรณ์]

44 เมอ่ื ธรรมดามาถงึ ร้ใู หท้ นั และทำาใหถ้ กู กาโล ฆสติ ภตู านิ สพพฺ าเนว สหตฺตนา กาลเวลาย่อมกลนื กินสตั วท์ ัง้ หลาย พร้อมกนั ไปกบั ตวั มันเอง (๒๗/๓๔๐) ตำ ตญฺเจ อนโุ สเจยฺย ยำ ยำ ตสฺส น วิชฺชติ อตตฺ านมนุโสเจยฺย สทา มจฺจวุ สำ ปตตฺ ำ ถา้ บุคคลจะเศร้าโศกถึงคนที่ไมม่ อี ยแู่ กต่ น คอื ผู้ทีต่ ายไปแลว้ ไซร้ ก็ควรจะเศร้าโศกถงึ ตนเอง ซง่ึ ตกอยใู่ นอำานาจของพญามัจจุราช ตลอดเวลา (๒๗/๖๑๑) น เหว ตฏิ ฐฺ ำ นาสนี ำ น สยานำ น ปตถฺ คำุ อายุสังขาร ใช่จะประมาทไปตามสัตว์ ผู้ยืน น่ัง นอน หรือเดนิ อยูก่ ็หาไม่ (๒๗/๖๑๒) ยาวุปฺปตฺติ นิมสิ ฺสติ ตตรฺ าปิ สรตี วโย วยั ย่อมเส่อื มลงเรอ่ื ยไป ทกุ หลับตา ทุกลืมตา (๒๗/๖๑๒)

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต) 45 ตตฺถตฺตนิ วตปปฺ นฺเถ วินาภาเว อสำสเย ภตู ำ เสสำ ทยติ พพฺ ำ จวติ ำ อนนโุ สจยิ ำ เม่ือวัยเส่ือมส้ินไปอย่างน้ี ความพลัดพรากจากกันก็ต้อง มีโดยไม่ต้องสงสัย หมู่สัตว์ที่ยังเหลืออยู่ควรเมตตาเอื้อ เอ็นดูกัน ไม่ควรจะมัวเศร้าโศกถงึ ผ้ทู ่ีตายไปแลว้ (๒๗/๖๑๓) ยถาปิ ทารโก จนทฺ ำ คจฉฺ นฺตำ อนโุ รทติ เอวำ สมปฺ ทเมเวตำ โย เปตมนโุ สจตติ ทยหฺ มาโน น ชานาติ ญาตีนำ ปรเิ ทวติ ำ ตสฺมา เอตำ น โสจามิ คโต โส ตสสฺ ยา คติ ผู้ท่ีเศร้าโศกถึงคนตาย ก็เหมือนเด็กร้องไห้ขอพระจันทร์ ท่ีโคจรไปในอากาศ คนตายถูกเผาอยู่ ย่อมไม่รู้ว่าญาติ ครำา่ ครวญถึง เพราะฉะน้ัน ข้าพเจ้าจงึ ไมเ่ ศรา้ โศก เขาไป แลว้ ตามวิถที างของเขา (๒๗/๗๒๐) ผลานมิว ปกกฺ านำ นจิ จฺ ำ ปตนโต ภยำ เอวำ ชาตาน มจจฺ านำ นจิ จฺ ำ มรณโต ภยำ ผลไม้สุกแล้ว ก็หวั่นแต่จะต้องร่วงหล่นไป ตลอดเวลา ฉันใด สัตว์ทั้งหลายเกิดมาแล้ว ก็หว่ันแต่จะตายอยู่ ตลอดเวลา ฉันนัน้ (๒๗/๑๕๖๘)

46 เม่ือธรรมดามาถึง รใู้ ห้ทัน และทาำ ให้ถกู สายเมเก น ทสิ สฺ นตฺ ิ ปาโต ทฏิ ฺา พหู ชนา ปาโต เอเก น ทิสสฺ นฺติ สายำ ทิฏฺา พหู ชนา ตอนเช้า ยังเห็นกันอยู่มากคน พอตกเย็น บางคนก็ไม่เห็น เม่อื เย็น ยงั เหน็ กนั อยูม่ ากคน ตกถงึ เช้า บางคนกไ็ มเ่ ห็น (๒๗/๑๕๖๙) เอโกว มจฺโจ อจฺเจติ เอโกว ชายเต กเุ ล สโำ ยคปรมาเตวฺ ว สมโฺ ภคา สพพฺ ปาณินำ จะตายจากก็ไปคนเดียว จะเกิดก็มาคนเดียว ความ สัมพันธ์ของสัตว์ท้ังหลาย ก็เพียงแค่ได้มาพบปะ เก่ียวขอ้ งกนั เท่านั้นเอง (๒๗/๑๕๗๓) น สนตฺ ิ ปุตตฺ า ตาณาย น ปิตา นปิ พนธฺ วา อนตฺ เกนาธปิ นนฺ สฺส นตถฺ ิ ญาตีสุ ตาณตา เมื่อถูกพญามัจจุราชครอบงำา ไม่ว่าบุตร ไม่ว่าบิดา ไม่ ว่าญาติพวกพ้อง มีไว้ก็ช่วยต้านทานไม่ได้ จะหาที่ ปกป้องในหมู่ญาติ เป็นอันไมม่ ี (๒๕/๓๐)

พระพรหมคณุ าภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต) 47 อญเฺ ญปิ ปสฺส คมิเน ยถากมมฺ ูปกเค นเร มจจฺ ุโน วสมาคมมฺ ผนทฺ นเฺ ตวธิ ปาณิโน ดูสิ! ถึงคนอื่นๆ ก็กาำ ลังเตรียมตัวเดินทางไปตาม ยถากรรม ที่น่ี สัตว์ทั้งหลายเผชิญกับอาำ นาจของพญา มจั จรุ าชเขา้ แลว้ กำาลงั ดนิ้ รนกันอย่ทู ั้งนั้น (๒๕/๓๘๐) สปุ ิเนน ยถาปิ สงคฺ ตำ ปฏพิ ทุ ฺโธ ปรุ ิโส น ปสฺสติ เอวมฺปิ ปยิ ายกิ ำ ชนำ เปตำ กาลกตำ น ปสฺสติ คนที่รักใคร่ ตายจากไปแล้ว ย่อมไม่ได้พบเห็นอีก เหมอื นคนต่ืนขึ้นไมเ่ หน็ ส่งิ ทไ่ี ด้พบในฝัน (๒๕/๔๑๓) ยสฺส รตยฺ า ววิ สาเน อายุ อปฺปตรำ สิยา วันคนื เคลือ่ นคล้อย อายุเหลอื น้อยเข้าทุกที (๒๘/๔๓๗) มจฺจนุ าพภฺ หโต โลโก ชราย ปรวิ าริโต สตั วโ์ ลกถูกมฤตยูหา้ำ หัน่ ถูกชราปิดล้อม (๒๘/๔๓๗)

48 เม่ือธรรมดามาถึง รใู้ ห้ทนั และทำาใหถ้ กู ยถา วาริวโห ปโู ร คจฉฺ ำ น ปรวิ ตตฺ ติ เอวมายุ มนสุ ฺสานำ คจฺฉำ น ปรวิ ตตฺ ติ แม่นาำ้ เต็มฝ่ัง ไม่ไหลทวนข้ึนที่สูง ฉันใด อายุของมนุษย์ ทง้ั หลายย่อมไม่เวียนกลับมา สวู่ ยั เด็กอีก ฉันนั้น (๒๘/๔๓๙) ตสมฺ า อธิ ชวี ติ เสเส กิจฺจกโร สยิ า นโร น จ มชเฺ ช เพราะฉะน้ัน ในชีวิตท่ีเหลืออยู่นี้ ทุกคนควรกระทาำ กิจ หนา้ ที่ และไมพ่ งึ ประมาท (๒๕/๓๘๗) ปาปญฺจ เม นตถฺ ิ กหุ ิญจฺ ิ ตสมฺ า น สงฺเก มรณาคมาย ข้าพเจ้าไม่มีความชั่ว ซ่ึงทาำ ไว้ ณ ท่ีไหนๆ เลย ฉะนั้น ข้าพเจา้ จึงไมห่ วน่ั เกรงความตายท่จี ะมาถงึ (๒๘/๑๐๐๐)