ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ บนั ทกึ ไวว้ า่ ปลาสายยเู ปน็ ชนดิ เดยี วกบั ทพี่ บ จากนั้นมา ถ้าผมได้ไปไปสำ�รวจย่านแม่น้ำ� คนอ่านกเ็ ข้าใจว่าเป็นปลาจากลาว ในบอรเ์ นยี ว ชวา สมุ าตรา ในชอ่ื Ceratoglanis บางปะกงทปี่ ราจนี บรุ ที ไี ร ผมจะลกุ แตเ่ ชา้ มดื คอตทีแลตเป็นนักมีนวิทยาชาวสวิส scleronema คร้ังนั้นเป็นการพบปลาสายยู ไปตลาดเพื่อหาปลาสายยูทุกคร้ัง แต่ก็ไม่ เราเป็นพันธมิตรด้านการสำ�รวจปลากันมา คร้งั แรกในประเทศไทย เคยได้ ยาวนาน และเคยเขยี นบรรยายปลาซวิ เจา้ ฟา้ ผมอ่านๆ ดูก็ไม่สนใจอะไรนัก เพราะ ปี พ.ศ. 2542 องึ ฮอก ฮี จากมหาวทิ ยาลยั จฬุ าภรณ์ Amblypharyngodon chulabhornae ตอนนั้นผมสนใจปลาทะเลและปลาสีสวยๆ แห่งชาติสิงคโปร์ ตีพิมพ์บทความบรรยาย และปลาซิวแคระ Boraras micros เปน็ ปลา มากกวา่ หลงั จากนน้ั ผมกม็ โี อกาสเหน็ ตวั อยา่ ง ชนิดว่า เจ้าสายยูเป็นปลาชนิดใหม่ของโลก ชนิดใหม่ของโลกด้วยกัน ผมขอดูตัวอย่าง เจ้าปลาชนิดน้ีที่สมิธเก็บไว้คท่ีคณะประมง โดยมีความต่างจากปลาที่สมิธบันทึกไว้คือ สายยแู มน่ �ำ้ โขงจากคอตทแี ลตวา่ หนา้ ตาเปน็ คร้ังหน่ึง และไปเห็นอีกคร้ังที่สถาบันสมิธ Ceratoglanis pachynema มหี นวดหนากวา่ ยังไง ตัวแคไ่ หน ขอดรู ปู ถา่ ยก็ได้ เขาวา่ ไม่มี โซเนียน สหรัฐอเมรกิ า ตอนไปฝกึ งานทนี่ ่ัน พบในแม่นำ้�บางปะกง (มตี ัวอย่าง) และพบ เขาแค่เห็นปลาในตลาดท่ีปากเซ ประเทศ ครง้ั ตอ่ มาท่ไี ดเ้ กย่ี วขอ้ งกบั เจา้ สายยกู ต็ อน ในลุ่มนำ้�โขง ท่ีจังหวัดอุบลราชธานี (จาก ลาว พอเดินกลับมาจะซื้อ ปลาก็ไม่อยู่แล้ว เรยี นปรญิ ญาโท สาขาวทิ ยาศาสตรท์ างทะเล รายงานของจารจุ นิ ต์ นภตี ะภฎั ในหนงั สอื พชื ซง่ึ ก็เป็นธรรมดาของปลาหนง่ึ ตัว ถา้ เราเห็น ทจี่ ฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ราวปี พ.ศ. 2526- และสตั ว์ใกลส้ ญู พนั ธ์ุในประเทศไทย, 2533) แล้วไม่ซ้ือหรือถ่ายรูปไว้ทันที โอกาสสูญจะ 2527 คร้งั น้ัน ฮโิ รชิ เซโน่ เพือ่ นรุ่นพี่ทเ่ี ป็น ผมเห็นในบทความของฮอก ฮี มีเฉพาะ สงู มาก แตผ่ มกย็ งั ตดิ อยวู่ า่ ถา้ เปน็ เจา้ สายยู นกั เรยี นแลกเปลย่ี นมาจากมหาวทิ ยาลยั รวิ กวิ ตวั อยา่ งจากลมุ่ น�้ำ บางปะกง จงั หวดั ปราจนี บรุ ี จริง คอตทีแลตต้องรีบตะครุบทันที เพราะ ประเทศญป่ี นุ่ ไปไดต้ วั อยา่ งปลามาจากแมค่ า้ แตไ่ มม่ ตี วั อยา่ งจากแมน่ �ำ้ โขง จงึ คยุ กบั มอรสิ เป็นปลาหายากมากในพ้ืนที่น้ัน แต่นี่น่าจะ แบกะดินข้างตลาดสามย่าน (ตอนน้ีเป็น คอตทแี ลต ผ้เู ขยี นหนงั สอื Fishes of Laos เป็นว่า พอเดินผ่านไปแล้วเขามาฉุกคิดว่า สามย่านมิตรทาวน์ไปแล้ว) แม่ค้าคนน้ีขาย ที่เคยขอรูปปลาสายยูบางปะกงจากผมไป น่าจะเปน็ ปลาตวั นม้ี ง้ั ผมวา่ นา่ จะเป็นแบบน้ี ของพื้นบ้านจากย่านปราจีนบุรี นครนายก ลงหนังสือเล่มนี้ของเขา พอเขาก็เอาไปลง ผมมนั่ ใจวา่ ครัง้ น้นั คอตทีแลตตาฝาดว่า เซโนถ่ ่ายรูปไว้ แล้วดองปลาเป็นตวั อย่างสง่ กลบั ไปที่มหาวทิ ยาลยั ริวกวิ แตต่ อนน้นั ผมก็ ยงั ไมส่ นใจอกี คดิ วา่ เป็นปลาเหมือนที่พบใน บอร์เนียวอย่างท่ีสมิธเขียนไว้ แถมยังบอก เซโน่อีกว่า น่าจะเป็นปลาเน้ืออ่อนพิการมั้ง เพราะหนา้ ตามันประหลาด ผมไดย้ นิ เรอื่ งเจา้ สายยอู กี ครงั้ จากไทสนั โรเบริ ต์ ส์ ชว่ งปี พ.ศ. 2534-2535 ตอนเร่มิ ทำ�งานท่ีกรมประมงแล้ว ไทสันเป็นนักวิจัย ชาวอเมริกันท่ีเคยมาอยู่เมืองไทย เขาเก็บ ตัวอย่างปลาท่ัวเอเชียและแอฟริกา และ เดินทางเก็บปลาน้ำ�จืดมาแล้วเกือบทั่วโลก ไทสันเล่าว่า เขาน่ังรถไฟจากหัวลำ�โพงไป ค้างคืน เพ่ือตื่นให้ทันตลาดเช้าปราจีนบุรี ก่อนพระอาทิตย์ขึ้น จึงทันซื้อปลาสายยูมา เป็นตัวอย่าง ผมฟังแล้วก็เริ่มสนใจ และ อยากถ่ายรูปของเจ้าสายยูให้ได้แบบสวยๆ 51 ธนั วาคม 2563
ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ ปลาท่ีเห็นคือสายยู เพราะในช่วงสิบปีหลัง อ๋อ ปลาสายยู (ผมไม่ได้เรียกชื่อปลาเลย) เพราะความหายากอย่างยิ่งของเจ้า จากนน้ั มนี กั ส�ำ รวจปลาทง้ั ไทยและญป่ี นุ่ ไปสมุ่ ไมใ่ ชป่ ลาเนอื้ ออ่ น มนั ตาเลก็ ๆ ปากจๆู๋ หนวด สายยู ในการประชุม Thailand Red list สำ�รวจปลาทุกสปีชีส์ ในพื้นท่ีท่ีคอตทีแลต ส้ันๆ พอแม่ค้าพูดคำ�ว่า “ปากจู๋” นี่ใช่เลย ปีล่าสุด ท่ีประชุมว่าด้วยการจัดสถานภาพ บอกอีกร่วมสามสิบคร้ัง ท้ังในลาวใต้และ แต่แม่ค้าไม่ทันดูว่าหนวดมันกระดิกดิ๊งๆ ได้ สัตว์ของประเทศไทย จงึ ระบสุ ถานะของเจา้ กัมพชู า แต่ก็ไมเ่ จอเจ้าสายยเู ลย เพราะมนั มาตอนตายแลว้ สายยูว่าเป็นชนิดใกล้สูญพันธ์ุอย่างวิกฤต ผมเองก็ไปสำ�รวจที่ปากเซเกินสามคร้ัง หลังได้รับการบรรยายว่าเป็นชนิดใหม่ และพบแหง่ เดยี วในโลกในลมุ่ น�้ำ บางปะกง และสมัยทำ�งานอยู่ WWF ก็ไปสำ�รวจ ของโลก สายยกู ม็ ชี อ่ื เสยี งและเปน็ ทต่ี อ้ งการ ผมเคยถ่ายสไลด์และเก็บตัวอย่าวดอง แม่น้ำ�โขงในกมั พูชา ส่วนที่ต่อมาจากปากเซ มาก เพราะความหายากและความแปลก ของเจา้ สายยไู วท้ ก่ี รมประมงตวั หนง่ึ แตต่ วั นน้ั และหลี่ผีของลาว ซึ่งจะมีปลามารวมกัน ของมันท่ีทำ�หนวดกระดิกด๊ิงๆ ๆ ๆ เวลา ไมส่ วย ขนาดไมถ่ งึ คบื และหางขาด ผมได้ มากกว่าท่ีปากเซ โดยไปสามคร้ังในสามฤดู วา่ ยน�้ำ ไมม่ ใี ครเจอปลาชนดิ นท้ี อี่ น่ื อกี ยกเวน้ ตัวอย่างมาจากกิตติพงศ์ เดิมทีเขาจะส่ง ในช่วงปี พ.ศ. 2549-2550 ในเดือน ในลุ่มน้ำ�บางปะกง ไปญี่ปุ่นแต่มันตายก่อนเลยยกให้กรมฯ พฤศจกิ ายน เมษายน และสงิ หาคม เรานง่ั เรอื ราวปี พ.ศ. 2545-2546 กิตติพงศ์ แตถ่ ือวา่ ยงั เปน็ ตวั อยา่ งท่ีไมส่ มบรู ณ์ ส�ำ รวจจากกระแจะทวนน�้ำ ขน้ึ ไปถงึ สตงึ เตรง จารุธาณินทร์ ได้ส่งสายยเู ปน็ ๆ ทร่ี ้านแม่น้ำ� ถึ ง ต อ น นี้ ผ ม ก็ ยั ง ห วั ง ว่ า จ ะ ไ ด้ เ ก็ บ แวะนอนไปตามทาง และไดส้ มั ภาษณช์ าวบา้ น ท่สี วนจตุจกั รจับมาได้ ไปขายใหอ้ ะควาเรียม ตัวอย่างและถ่ายรูปปลาสายยูตัวเต็มวัยที่ ด้วย ผมเอารูปสายยูให้ดู ชาวบ้านก็บอกว่า ที่ญี่ปุ่นในราคาตัวละหนึ่งแสนบาท ก่อนส่ง สมบูรณ์แบบสดๆ สักคร้ัง กรมประมงจะ โอย๊ ปลาดงั แดงนี่แหละ มเี ยอะแยะ ไปญี่ปุ่น นณณ์ ผาณิตวงศ์ ได้ถ่ายรูปเจ้า ได้มีตัวอย่างปลาที่สมบูรณ์เอาไว้ ใช้เพ่ือ ผมรู้ว่าไม่ใช่ดังแดงแน่ ดังแดง สายยูตัวนี้เอาไว้ และกลายเป็นรูปสายยู การศึกษาต่อไป เพราะการถ่ายภาพเพ่ือ (Hemisilurus mekongensis) กับสายยู ตัวเป็นๆ เพียงรูปเดียวท่ีใช้กันอยู่ในโลก การศกึ ษาอนกุ รมวธิ านทด่ี เี ราตอ้ งไดต้ วั อยา่ ง หน้าตาคล้ายกันมาก ตัวผู้หนวดสั้นเหมือน ตอนนี้ ส่วนปลาในอะควาเรียมญ่ีปุ่น ผมว่า ท่ีสมบูรณ์ สดใหม่ และนำ�มาถ่ายแบบเป็น สายยู แต่หนวดไม่เป็นตุ่มและไม่กระดิก มันคงตายไปแลว้ . ปลานางแบบเพื่อให้เห็นขนาดและสัดส่วน เท่าน้ันเอง ส่วนดังแดงตัวเมียหนวดยาว ห ลั ง จ า ก ที่ น ณ ณ์ ไ ด้ รู ป ป ล า ค ร า ว น้ั น ของอวยั วะต่างๆ อยา่ งชดั เจน เหมือนไม้กวาด ดังแดงมีเยอะในแม่นำ้�โขง นานๆ ทีผมก็จะได้ข่าวจากเฟซบุ๊กว่ามี ล่าสุดเม่ือปลายปีที่ผ่านมา ผมก็ยังลุก ต้ังแต่เชียงรายไปถึงเขมร ทำ�ให้มีคนเข้าใจ นกั ตกปลาตกไดป้ ลาตวั นี้ เขาจะเขา้ มาถามวา่ แตเ่ ชา้ ไปตามหาปลาสายยทู ตี่ ลาดนครนายก ผิดวา่ เปน็ ชนดิ เดียวกนั ตอนไปสำ�รวจท่ลี าว ปลาอะไรแปลกจัง ไม่เคยเห็น หนวดมัน และปราจีนบุรีอีก แล้วก็ได้คำ�ตอบเหมือนๆ และเขมร เวลาเจอกองปลาดังแดงทีไหน กระดิกได้ด้วย พอติดต่อไปกพ็ บวา่ ปลาตาย เดมิ ผมถามทไี ร แมค่ า้ กย็ นื ยนั วา่ มแี น่ แตม่ า ผมจะคุ้ยดทู ุกตวั ดูหนวด ดูปาก ผลออกมา แล้วบ้าง หายไปบ้าง หรือมีคนอ่ืนมาขอซ้ือ “เม่ือวานน้ี” และขายไปแล้ว พอผมไป คอื ไมม่ เี จ้าสายยู ไปแล้วบ้าง เพราะกว่าผมจะเห็นในเฟซบุ๊ก “วนั น”ี้ กว็ ดื ทกุ ครง้ั ท่ีชาวบ้านบอกว่าสายยูคือดังแดง กม็ กั จะผา่ นไปหลายชวั่ โมงหรอื หลายวนั แลว้ เอาเข้าจริงผมก็ไม่รู้หรอกว่า การมา แสดงว่าเขาไมเ่ คยเหน็ สายยู ถา้ เขาเคยเห็น สว่ นปลาทเี่ หน็ โฆษณากนั ในอนิ เทอรเ์ นต็ วา่ มี เมื่อวานของสายยู อาจเป็นบทสนทนาท่ี แบบจับร้อยตัวเจอตัวนึง เขาจะต้องรู้ว่า เรอื รบั พาไปตกปลาสายยู พาไปกนิ ปลาสายยู แม่ค้าอยากทำ�ให้เร่ืองนี้น่าตื่นเต้นมากขึ้น มนั เปน็ ปลาอกี ชนดิ หนงึ่ ออ้ หนวดมนั เปน็ ตงิ่ ๆ หรือแม้แต่ปลาสายยูท่ีอะควาเรียมบึงฉวาก ก็ได้ แต่ไม่เป็นไรหรอก ยังไงเจ้าสายยู เจ้าตัวน้ีนานๆ ทีถึงจะได้ เขาจะบอกแบบนี้ ก็เป็นคนละชนิดกับสายยูบางปะกง อันน้ัน แห่งบางปะกงก็ยังเป็นหนึ่งในปลาท่ีผม ขณะที่เม่ือผมไปถามแม่ค้าที่นครนายก คือ ปลาสายยเู ผอื ก หรอื ปลายาง ปลาโมง ตามหาอยูเ่ สมอ ปราจีนบุรี ผมถามว่าเคยเจอปลาคล้ายปลา ตระกลู ปลาสวาย (Pangasius conchophilus เนอื้ ออ่ น แต่ปากเลก็ ๆ ไม่มเี ขีย้ วไหม (ปลา Roberts & Vidthayanon, 1991) พอเรยี กชอ่ื เนื้ออ่อนปากกว้างและมีเขี้ยว) แม่ค้าบอก เดียวกนั คนกส็ บั สน ธนั วาคม 2563 52
QSuciiz บา้ นนักคดิ ฉบับท่ีแล้วเหมียวถามว่า โรคติดเชื้อไวรัสซิกา ยุงชนิดใดเป็นพาหะนำ�โรคติด ZIKA VIRUS DISEASE เชื้อไวรัสซิกา และอาการของ โรคมอี ะไรบ้าง ไปดเู ฉลยกันฮะ ยุงลาย โรคติดเช้ือไวรัสซิกามียุงลายเป็น เปน็ พาหะนําโรค พ า ห ะ นำ � โ ร ค เ ช่ น เ ดี ย ว กั น กั บ โ ร ค ไขเ้ ลอื ดออก อาการทวั่ ไปกค็ ลา้ ยๆ กนั คนทว่ั ไป เมือ่ ไดร้ บั เชื้ออาจไม่มอี าการ คุณแมต่ ง้ั ครรภ์ คอื มีไข้ ปวดเมื่อย มผี น่ื ขนึ้ แตท่ พ่ี บ หรือมีอาการดังนี้ บ่อยกว่าไข้เลือดออกคือตาแดงแบบ เมอื่ ได้รบั เชื้อสามารถ ไม่มีขี้ตา โดยทั่วไปคนที่ติดเช้ือจะมี ถา่ ยทอดสู่ลกู ในครรภ์ได้ อาการไม่รุนแรงหรือไม่มีอาการเลย แต่สำ�หรับคุณแม่ท่ีกำ�ลังต้ังครรภ์น้ัน มีไข้ ตาแดง ลูกตดิ เชอ้ื ต้องระวังเป็นพิเศษ เพราะถ้าคุณแม่ ปวดศีรษะ แบบไม่มขี ีต้ า เส่ียงพิการทางสมอง ติดเชื้อไวรัสซิกา ลูกน้อยในครรภ์ก็ จะติดดว้ ย และที่นา่ กลัวคอื ทารกจะมี มีผ่นื ข้ึน ปวดเม่ือย ความพิการทางสมอง ผไู้ ดร้ บั รางวัลประจำ�ฉบับท่ี 92 ข้อมูล : https://www.rama.mahidol. ac.th/rama_hospital/th/services/ รางวัลท่ี 1 กิฟตเ์ ซตกระเปา๋ ชอปปงิ และกระบอกน�้ำ NSTDA ได้แก่ knowledge/04252020-0025 คุณดรณุ ี อัศวเสถยี ร รางวลั ที่ 2 พวงกุญแจหมอ้ หอ้ ม ได้แก ่ คุณนภิ ารตั น์ เนยี มเพราะ ด.ญ.พรพสิ ุทธ์ิ แอ่งสาย มาถึงตอนนี้ก็ครบหนึ่งปีแล้วนะฮะท่ีเราทุกคนต้องอยู่กับโรคอุบัติใหม่อย่าง “โควิด 19” และเราคง ต้องอยู่กับมันไปอีกสักพักใหญ่ๆ จนกว่าจะมีวัคซีนป้องกันโรคโควิด 19 ซึ่งตอนน้ีสถาบันวิจัยและ หน่วยงานต่างๆ จากทั่วโลกเร่งพัฒนาวัคซีนกันอยู่ฮะ และก็คงจะเริ่มมีออกมาให้ใช้กันในปีหน้า ถือว่า เร็วมากๆ เลย เหมียวเคยได้ยินมาว่ากว่าจะได้วัคซีนแต่ละตัวนั้นต้องใช้เวลานาน 10-15 ปี ต้องผ่าน การทดสอบหลายขั้นตอนเพื่อความปลอดภัยในการใช้งาน ว่าแต่ การพัฒนาวัคซีนน้ันมี ขนั้ ตอนอะไรบ้าง คณุ ผอู้ ่านช่วยบอกเหมียวหนอ่ ยฮะ รางวัลประจำ�ฉบบั ท่ี 93 รางวัลที่ 2 กิฟต์เซต “สมุดโนต้ I love science และดนิ สอ” รางวัลท่ี 1 หมอนรองคอยางพารา จากนวัตกรรม ParaFIT จำ�นวน 2 รางวัล จำ�นวน 1 รางวัล สง่ คำ�ตอบมารว่ มสนุกไดท้ ี่ หมดเขตสง่ ค�ำ ตอบ วนั ท่ี 25 ธนั วาคม พ.ศ. 2563 กองบรรณาธิการสาระวิทย์ ฝ่ายสรา้ งสรรค์ส่อื และผลติ ภัณฑ์ คำ�ตอบจะเฉลยพรอ้ มประกาศรายชื่อผู้ไดร้ ับรางวลั สำ�นกั งานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ 111 อทุ ยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย ถ.พหลโยธิน ต.คลองหนง่ึ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 ในสาระวทิ ย์ ฉบบั ที่ 94 หรือส่งทางโทรสารหมายเลข 0 2564 7016 หรอื ทาง e-mail ที่ [email protected] ส�ำ หรับของรางวัล เราจะจดั ส่งไปใหท้ างไปรษณีย์ อย่าลืมเขียนชื่อ ทอ่ี ยู่ มาดว้ ยนะฮะ 53 ธนั วาคม 2563
นคกั �ำ วคทิ มย์ กองบรรณาธิการ สาระวิทย์ เดก็ ทกุ คนมพี รสวรรค์ - Bernard Feringa - ทเ่ี ราควรให้ การสง่ เสรมิ - เบรน์ ารท์ เฟยี รงิ คา - ภาพจาก Nobelprize.org เบรน์ ารท์ เฟียริงคา (18 พฤษภาคม พ.ศ. 2494 – ปัจจบุ นั ) เปน็ นกั เคมอี นิ ทรยี ส์ งั เคราะหช์ าวดตั ชผ์ เู้ ชย่ี วชาญดา้ นนาโนเทคโนโลยรี ะดบั โมเลกลุ และตวั เรง่ ปฏกิ ริ ยิ าเอกพนั ธ์ุ ส�ำ เรจ็ การศกึ ษา ระดบั ปรญิ ญาตรวี ิทยาศาสตรมหาบัณฑติ เกยี รตินยิ ม และระดบั ปรญิ ญาเอก จากมหาวทิ ยาลัยโกรนิงเงินในปี ค.ศ. 1974 ด�ำ รงต�ำ แหนง่ ศาสตราจารยเ์ กยี รตคิ ณุ ยาโกบสึ วนั ตโ์ ฮฟฟด์ า้ นวทิ ยาศาสตรเ์ ชงิ โมเลกลุ ประจ�ำ สถาบนั เคมสี ตราตงิ มหาวทิ ยาลยั โกรนงิ เงนิ ประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ และเปน็ สมาชกิ ของราชสถาบนั ศลิ ปะและวทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ เขาไดร้ บั รางวลั โนเบลสาขาเคมีในปี ค.ศ. 2016 ร่วมกับ เซอร์ เจ. เฟรเซอร์ สตอดดาร์ต และฌอ็ ง-ปีแยร์ โซวาฌ จากผลงานดา้ นการออกแบบ และสังเคราะห์จกั รกลโมเลกุล ใบสมัครสมาชกิ สิทธิพิเศษส�ำ หรบั สมาชกิ - ได้รับ “นติ ยสารสาระวทิ ย์” e-magazine รายเดอื นอย่างต่อเนอ่ื งทางอีเมล โดยไม่เสียคา่ ใช้จา่ ย - ซือ้ หนังสือของ สวทช. ได้รับสว่ นลด 20% ณ ศนู ย์หนังสือ สวทช. สามารถสมคั รผา่ นช่องทางออนไลน์ไดท้ ลี่ ิงก์ อุทยานวทิ ยาศาสตรป์ ระเทศไทย https://forms.gle/jnj86w6J58Y9Nqqb8 https://bookstore.nstda.or.th/ หรือ Scan QR Code ตดิ ต่อกองบรรณาธกิ ารสาระวิทย์ ได้ทางอเี มล [email protected] ที่อยู่ ฝ่ายสร้างสรรค์ส่อื และผลติ ภัณฑ์ (MPC) ส�ำ นักงานพฒั นาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยแี ห่งชาติ 111 อุทยานวิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถ.พหลโยธิน ต.คลองหนึ่ง อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 สาระวิทย์ เป็นนิตยสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (e-magazine) รายเดือน มีจุดประสงค์เพอื่ เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารและความร้ดู า้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีทั้งของไทยและต่างประเทศ ใหแ้ กก่ ลุ่มผู้อ่านทเ่ี ปน็ เยาวชน ธนั วาคม 2563 54และประชาชนทวั่ ไปทสี่ นใจในเรอ่ื งดังกลา่ ว โดยสามารถดาวน์โหลดไดฟ้ รที ี่ www.nstda.or.th/sci2pub/ หรอื บอกรบั เปน็ สมาชิกได้โดยไม่เสียคา่ ใชจ้ า่ ยใดๆ จดั ทำ�โดย ฝา่ ยสร้างสรรค์ส่ือและผลิตภัณฑ์ สำ�นกั งานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแหง่ ชาติ (สวทช.) ขอ้ ความตา่ งๆ ทป่ี รากฏในนติ ยสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ฉบับนี้ เป็นความเห็นโดยอิสระของผเู้ ขยี น ส�ำ นักงานพฒั นาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแหง่ ชาติ ไมจ่ ำ�เปน็ ต้องเห็นพ้องดว้ ย
Search
