วันฉัตรมงคล(ฉบับE-Book)

หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอถลาง จงั หวดั ภเู กต็

ฉตั รมงคล (อ่านว่า ฉัด-ตระ-มง-คน หรอื ฉัด-มง-คน) [Coronation Day] มคี วามหมายตามพจนานกุ รมว่า พระราชพิธฉี ลองพระเศวตฉัตร ซึง่ จะกระทา ในวนั คลา้ ยวันบรมราชาภเิ ษก ในรชั กาลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช มหาราช บรมนาถบพติ ร รัชกาลท่ี 9 พระราชพิธฉี ตั รมงคลจดั ขึน้ ทุกวันที่ 5 พฤษภาคม เพราะทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเม่ือวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 และทางราชการถือเปน็ วนั หยดุ ตามประเพณีวันหนึ่ง ของประเทศไทย ตอ่ มาในวันท่ี 11 เมษายน พ.ศ. 2560 หลงั จากรชั กาลท่ี 9 เสด็จสวรรคต ทางรัฐบาลทม่ี ี พล.อ.ประยทุ ธ์ จันทรโ์ อชา เปน็ นายกรัฐมนตรี ได้ประกาศลงในราชกิจจานุเบกษายกเลกิ วนั นีล้ ง และกาหนดให้วันที่ 28 กรกฎาคม อันเปน็ วนั เฉลมิ พระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้า เจา้ อยูห่ วั และวนั ท่ี 13 ตลุ าคม ของทุกปี อนั เปน็ วนั คลา้ ยวนั สวรรคตของ พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถ บพิตร เปน็ วันหยุดเพ่ิมเติมตัง้ แตป่ ี พ.ศ. 2560 เป็นต้นไป เน่ืองจากวันฉัตรมงคลถูกกาหนดวนั ขึ้นตามวนั บรมราชาภเิ ษก พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจา้ อยู่หัวทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าฯ ให้ตัง้ การ พระราชพธิ นี ้ีข้ึนในวันท่ี 4 - 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 โดยพระราชพธิ บี รม ราชาภิเษกอย่างเป็นทางการจัดขึน้ ในวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 และในปี ถัดไปถอื วา่ วันน้ีเป็นวันฉตั รมงคล

ความสาคญั ของวนั ฉตั รมงคล วันฉตั รมงคล เปน็ วันทร่ี าลกึ ถึงพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก เปน็ พระมหากษัตริย์ รชั กาลท่ี 10 แห่งราชวงศ์จกั รี และราชอาณาจกั รไทย ของพระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรรามาธิบดีศรสี นิ ทรมหาวชริ าลงกรณ พระวชิรเกล้าเจา้ อยู่หัว หลงั จากเสด็จข้นึ เถลิงถวลั ยราชสมบตั ิ ตอ่ จาก พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมพิ ลอดุลยเดชมหาราช บรม นาถบพิตร เม่อื วันที่ 13 ตลุ าคม พ.ศ. 2559 และดารงพระอิสรยิ ยศเปน็ “พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หวั ” ดังนน้ั รัฐบาลไทยและพสกนกิ ร จงึ ได้น้อมเกลา้ นอ้ มกระหม่อม จดั งานพระราชพธิ ฉี ลองพระเศวตฉตั รหรอื รฐั พิธฉี ัตรมงคล หรืออาจ เรียกวา่ พระราชพธิ ีฉัตรมงคล ซึ่งกระทาในวนั บรมราชาภเิ ษก ถวายเมอื่ วันท่ี 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 ทง้ั น้ี พระบาทสมเดจ็ พระวชิรเกลา้ เจา้ อยู่หวั ไดม้ ีพระปฐมบรมราชโองการในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกนน้ั ว่า “เราจะสบื สาน รักษา และตอ่ ยอด และครองแผน่ ดนิ โดยธรรม เพอื่ ประโยชน์สขุ แหง่ อาณาราษฎรตลอดไป” ตั้งแตน่ ้นั เป็นตน้ มา พสกนิกรชาวไทยจงึ ไดถ้ ือเอาวันท่ี 4 พฤษภาคม ของทุกปี เปน็ วันฉตั รมงคล เพอ่ื นอ้ มราลึกถึงวนั สาคัญน้ี

ความเปน็ มาของพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก การจัดพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษกน้ัน มีหลกั ฐานปรากฏในหลัก ศลิ าจารึก วดั ศรีชุมของพญาลไิ ท ว่า เริ่มต้นมาตัง้ แต่คร้งั พอ่ ขนุ ผาเมอื งได้ อภิเษกพอ่ ขุนบางกลางหาว หรือพ่อขนุ บางกลางทา่ ว ใหเ้ ปน็ ผู้ปกครอง เมอื งสุโขทัย จากนั้นในสมัยกรุงรตั นโกสนิ ทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา้ จฬุ าโลกมหาราช ไดท้ รงฟืน้ ฟูพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษกใหถ้ ูกต้อง สมบรู ณ์ โดยพระมหากษัตริยท์ ี่ยังมไิ ดท้ รงประกอบพระราชพิธีบรม ราชาภเิ ษก จะไมใ่ ชค้ าว่า “พระบาท” นาหนา้ “สมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว” และคาส่ังของพระองคก์ ไ็ มเ่ รยี กว่า “พระบรมราชโองการ” และอกี ประการหน่งึ คอื จะยงั ไม่มีการใช้ นพปฎลเศวตฉตั ร หรือฉัตร 9 ช้นั

ความเป็นมาของพระราชพิธฉี ัตรมงคล กอ่ นหน้ารัชสมัยของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั พระราช พธิ ฉี ตั รมงคลถอื เปน็ พิธีของเจา้ พนักงานในพระราชฐาน ทีม่ หี น้าทีร่ ักษาเครื่อง ราชปู โภคและพระทวารประตูวงั ไดจ้ ดั การสมโภชสงั เวยเครื่องราชูปโภคทต่ี น รักษาทุกปีในเดือนหก และเป็นงานส่วนตัว ไมถ่ ือเป็นงานหลวง จนกระทัง่ สมัยพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั เสดจ็ ขนึ้ ครองราชย์ ไดท้ รงกระทาพธิ ฉี ตั รมงคลขึน้ เป็นครง้ั แรก ในวันบรมราชาภิเษก เมอ่ื วันท่ี 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2393 โดยมีพระราชดารวิ ่า วันบรมราชาภเิ ษก เปน็ มหามงคลสมัยที่ควรแก่การเฉลิมฉลองในประเทศท่ีมีพระเจ้าแผน่ ดนิ จึงถอื ให้วันนั้นเป็นวันนกั ขตั ฤกษม์ งคลกาล และควรทจ่ี ะมกี ารสมโภชพระมหา เศวตฉัตรใหเ้ ป็นสวสั ดิมงคลแก่ราชสมบตั ิ แตเ่ นอ่ื งจากเป็นธรรมเนยี มใหม่ ยาก ต่อการเขา้ ใจ อกี ทง้ั เผอญิ ทว่ี นั บรมราชาภิเษกไปตรงกับวนั สมโภชเครือ่ ง ราชูปโภคท่ีมแี ต่เดมิ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจา้ อย่หู ัวจงึ ทรงอธิบายวา่ วันฉัตรมงคลเปน็ วันสมโภชเครอื่ งราชปู โภค จึงไมม่ ีใครตดิ ใจสงสยั ดังนัน้ จงึ ได้มีพระราชดารจิ ัดงานพระราชกศุ ลพระราชทานชอ่ื ว่า \"ฉัตร มงคล\" นข้ี ึ้น โดยได้มีการเฉลิมฉลองด้วยการนมิ นตพ์ ระสงฆ์มาสวดเจริญพุทธ มนต์ ในวนั ขึน้ 13 ค่า เดือน 6 รุ่งขึน้ มีการถวายภตั ตาหารแด่พระสงฆ์ท่ีพระที่ นั่งดสุ ิตมหาปราสาทและพระทีน่ ง่ั ไพศาลทักษิณ ด้วยเหตุนจี้ ึงถอื วา่ การเฉลิม ฉลองพระราชพิธฉี ตั รมงคล เริม่ มใี นรชั กาลของพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยู่หวั เปน็ ครั้งแรก ต่อมาในสมยั รชั กาลท่ี 5 วันบรมราชาภิเษก ตรงกบั เดอื น 12 จึงโปรด เกลา้ ฯ ใหจ้ ดั งานฉัตรมงคลในเดอื น 12 แตไ่ มไ่ ด้รบั การยินยอม พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจ้าอย่หู ัวจึงทรงแกไ้ ขด้วยการออกพระราชบญั ญัตวิ า่ ด้วยตรา จุลจอมเกล้าสาหรบั ตระกูลขึ้น ใหม้ ีพระราชทานตราน้ีตรงกับวันคลา้ ยบรม ราชาภิเษก ทา่ นผูห้ ลกั ผู้ใหญ่จึงยนิ ยอมใหเ้ ลื่อนงานฉัตรมงคลมาตรงกับวนั บรม ราชาภิเษก แตย่ ังใหร้ กั ษาประเพณีสมโภชเคร่อื งราชปู โภคอย่ตู ามเดมิ รปู แบบ งานวนั ฉัตรมงคลจึงเปน็ เชน่ น้ีจนถึงปัจจบุ ัน

พระราชพิธฉี ตั รมงคลในรัชกาลปจั จบุ นั ในรัชกาลปัจจุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัวทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ ใหจ้ ดั งาน 3 วนั นั่นคือ วันฉตั รมงคล ตรงกบั วันท่ี 4 พฤษภาคม พระบาทสมเด็จพระ เจ้าอย่หู ัวทรงประกอบพระราชพิธบี รมราชาภิเษก ประกอบดว้ ย สรงพระ มุรธาภิเษก ณ ชาลาพระที่น่ังจกั รพรรดิพิมาน ทรงรบั นา้ อภเิ ษก ณ พระท่ี น่งั อฐั ทศิ อุทมุ พรราชอาสน์ ทรงรบั เคร่ืองราชกกธุ ภณั ฑ์ ขตั ติยราชวราภรณ์ และพระแสง ณ พระที่นั่งภทั รบฐิ เลีย้ งพระ พระสงฆ์ดับเทยี นชัย ณ พระที่ นงั่ อมรินทรวนิ จิ ฉัย วนั ที่ 5 พฤษภาคม เปน็ พระราชพธิ เี ฉลิมพระปรมาภไิ ธย พระ นามาภิไธย สถาปนาพระฐานันดรศกั ด์พิ ระบรมวงศ์ และเสด็จพระราช ดาเนนิ เลียบพระนครโดยขบวนพยุหยาตราสถลมารค จากพระทน่ี ั่ง อาภรณ์ภโิ มกข์ปราสาท วดั บวรนิเวศวิหาร วดั ราชบพิธสถิตมหาสีมาราม และวดั พระเชตุพนวิมลมังคลาราม วนั ท่ี 6 พฤษภาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั เสด็จออก ณ สีห บัญชร พระท่ีนัง่ สุทไธสวรรยปราสาท ใหป้ ระชาชนเฝา้ ฯ ถวายพระพรชัย มงคล เสด็จออกให้ทตู านทุ ตู และกงสลุ ตา่ งประเทศเฝา้ ฯ ถวายพระพรชยั มงคล ณ พระท่ีน่งั จกั รีมหาปราสาท

กจิ กรรมท่ีควรปฏบิ ัตใิ นวนั ฉัตรมงคล 1.ประดบั ธงชาตติ ามอาคารบ้านเรอื นและสถานที่ราชการ 2.ร่วมทาบุญตักบาตร ประกอบพิธีทางศาสนา เพื่อถวายเป็นพระราชกศุ ล 3.น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายพระพรชยั พร้อมเพรียงกัน กลา่ วคา ถวายอาศิรวาทราชสดุดี ถวายชัยมงคลใหท้ รงพระเกษมสาราญ ทรงเจริญ พระชนมพรรษายิ่งยนื นาน เปน็ มหามงิ่ ขวญั แก่พสกนกิ รชาวไทยไปช่วั กาล ยิง่ ยืนนาน เมอ่ื วันฉตั รมงคลเวยี นมาบรรจบครบรอบอีกหน่งึ ครา ในวันที่ 4 พฤษภาคม พสกนกิ รชาวไทยทัง้ หลายจึงควรระลกึ ถึงพระมหา กรณุ าธิคุณของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกลา้ เจ้าอยู่หวั ซง่ึ ไดท้ รง ประกอบพระราชกรณยี กจิ อนั มคี ุณอนนั ต์แกป่ วงชนชาวไทยอยา่ งหา ท่สี ดุ มิได้