นิตยสารสาระวิทย์

ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ ตวั บง่ ชค้ี ณุ ภาพและความหลากหลายทาง ของทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีความสำ�คัญ ลูกปลา กบเขียด การมีคนนอกลักลอบ ชวี ภาพของพื้นทีช่ ุมนำ้�ทีด่ ี ความเสย่ี งใน ระดบั นานาชาตแิ ละใกลส้ ญู พนั ธท์ ต่ี นเอง เผาพื้นท่ีในช่วงน้ำ�ลดจากทุ่งเพ่ือล่าสัตว์ การสูญพันธ์ุของปลาซิวสมพงษ์ไปจาก มีอยู่ ซึ่งหากยังไม่มีการดำ�เนินการใดๆ จนเกิดไฟลามทุ่งบ่อยคร้ัง รวมท้ังความ โลก จงึ เทา่ กับความเสี่ยงทปี่ ระเทศไทย โดยเร่งด่วน ทรัพยากรท่ีสำ�คัญเหล่าน้ีมี ขดั แยง้ กบั นโยบายรฐั ในการหา้ มเผาตอซงั จะสูญเสียระบบนิเวศพื้นท่ีเป็นท่ีราบลุ่ม โอกาสทจี่ ะสญู เสยี ไปโดยรเู้ ทา่ ไมถ่ งึ การณ์ ขา้ วโดยไมม่ ีทางออกอื่นให้ชมุ ชน ซึ่งเป็น ต�่ำ รบั น�ำ้ ทว่ มตามธรรมชาติ (แกม้ ลงิ ) ผนื และไมส่ ามารถฟื้นคืนกลบั มาได้อกี ปัญหาท่ีชุมชนต้องเผชิญและแก้ปัญหา สดุ ทา้ ยของลุ่มนำ้�บางปะกงไปดว้ ย นอกจากการขาดขาดข้อมูล ความรู้ อยูอ่ ยา่ งเต็มก�ำ ลังโดยลำ�พัง แม้จะผ่านไปเกือบสิบปีแล้ว แต่ก็ยัง และการตระหนักถึงความสำ�คัญของปลา ท้ังนี้ยังไม่นับถึงความท้าทายที่รออยู่ ไม่มีการสำ�รวจและวิจัยเพื่อการอนุรักษ์ ซิวสมพงษ์และถ่ินอาศัย ความท้าทาย ในอนาคต คือการเพิ่มจำ�นวนการสร้าง ปลาซิวสมพงษ์และถ่ินอาศัยของมันจาก เฉพาะหน้าต่อการอนุรักษ์ท่ีกำ�ลังเกิดข้ึน เข่ือนที่ต้นน้ำ� ความพยายามผลักดันให้ มุมมองที่เข้าใจถึงความสำ�คัญดังกล่าว ในพนื้ ทคี่ อื ความพยายามจากคนภายนอก เกิดโครงการเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวัน และยังไม่มีงบประมาณหรือการดำ�เนิน ชุมชนท่ีจะเข้ามาใช้พื้นท่ีทำ�เป็นฟาร์มหมู ออก (EEC) ท่ีปลายแม่นำ้�บางปะกง การใดๆ ลงไปทำ�งานในพื้นท่ีหรือทำ�งาน และฟาร์มไก่ขนาดใหญ่ การเช่าใช้พ้ืนที่ จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา และการเปลีย่ นแปลง ร่วมกับชุมชนในประเด็นน้ีโดยตรง ทำ�ให้ ในฤดูแล้งทำ�ไร่แตงโมที่ต้องใช้สารเคมี สภาพภูมิอากาศที่รุนแรง ซึ่งอาจกระทบ ชุมชนเอง รวมทั้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ปริมาณมาก การมีคนนอกเข้ามาจับสัตว์ ตอ่ วงจรชวี ติ ของปลาซวิ สมพงษแ์ ละพน้ื ท่ี ทง้ั ในทอ้ งถนิ่ และสว่ นกลาง ยงั ขาดขอ้ มลู ในพน้ื ทที่ งั้ เพอื่ เปน็ อาหารและการคา้ เปน็ ชมุ่ นำ�้ ในพ้ืนที่ ความรู้ และการตระหนักถึงความสำ�คัญ จำ�นวนมาก ท้ังลูกเหยย่ี ว งูเห่า ปลาและ ดังนั้นส่ิงจำ�เป็นเร่งด่วนคือการเร่ง สำ�รวจข้อมูลของปลาซิวสมพงษ์และ ถิ่นอาศัยของมันอย่างรอบด้าน โดยผู้ เชี่ยวชาญภายนอกทำ�ร่วมกับชุมชน ร่วม กันวางแผนการอนุรักษ์ท้ังปลาและถิ่น อาศยั พรอ้ มไปกบั การเสรมิ ศกั ยภาพและ อำ�นาจชุมชนเพื่อเตรียมพร้อมสำ�หรับ ดูแลระบบนิเวศของท้องถ่ิน รวมท้ัง ประสานเชอ่ื มโยงเครอื ขา่ ยพนั ธมติ รระดบั ต่างๆ ทีส่ ามารถสนับสนุนการด�ำ เนนิ การ เพอื่ การอนรุ กั ษพ์ น้ื ทอ่ี ยา่ งยงั่ ยนื ใหเ้ ขา้ มา มีส่วนรว่ มในงานสำ�คัญนร้ี ว่ มกัน *** ขอบคุณขอ้ มลู พ้ืนทจ่ี าก คณุ สทิ ธชิ ัย อมิ่ จติ ร ส.อบจ.นครนายก ผกู้ อ่ ตงั้ ชมรม อนรุ กั ษน์ กเหยย่ี วปากพลี และคณุ ประทปี บุญเทียน กำ�นัน ตำ�บลท่าเรือ อำ�เภอ ปากพลี จงั หวัดนครนายก *** 51 กุมภาพันธ์ 2564

QScuiiz บ้านนกั คดิ ใครจะไปเหยียบดาวก็ตามใจ... ส่วนเหมียวอยากรู้แค่ ณ ตอนนี้มีใครเคยส่งยานไปลงจอดบน ดวงจนั ทรไ์ ดส้ �ำ เรจ็ แลว้ บา้ ง ค�ำ ตอบคอื รสั เซยี (สหภาพโซเวยี ต) สหรฐั อเมรกิ า และจนี ฮะ ยอ้ นไปเมอื่ หกสบิ กวา่ ปที แี่ ลว้ (ปี พ.ศ. 2502) หลงั จาก ในปี พ.ศ. 2556 ต่อด้วยยาน Chang’e-4 ลงจอด ที่ยาน Luna 2 ของสหภาพโซเวียต (ในขณะน้ัน) บนดวงจนั ทรด์ า้ นไกลไดส้ �ำ เรจ็ เปน็ เจา้ แรกของโลกในปี โหม่งพื้นผิวดวงจันทร์ได้สำ�เร็จเป็นลำ�แรกของโลก พ.ศ. 2562 ซงึ่ ในปนี น้ั ยาน Beresheet ของอสิ ราเอล วงการไปเหยียบดวงจันทร์ก็คึกคักข้ึนมาก ท้ัง และยาน Chandrayaan-2 ของอินเดียก็เดินทางไป สหภาพโซเวียตและอเมริกาแข่งกันทำ�โครงการไป ดวงจนั ทรแ์ ตล่ งจอดไมส่ �ำ เรจ็ และลา่ สดุ ยาน Chang’e-5 ดวงจนั ทรอ์ ยา่ งไมม่ ใี ครยอมใคร จนเวลาผา่ นไปเจด็ ปี ก็ลงจอดได้เรียบร้อยเมื่อเดือนธันวาคมปีท่ีผ่านมา สหภาพโซเวียตก็ทำ�ส�ำ เรจ็ ยาน Luna 9 ลงจอดบน แถมเก็บดนิ เกบ็ หนิ จากดวงจนั ทร์กลับมาดว้ ยละฮะ พนื้ ผวิ ดวงจนั ทรไ์ ดใ้ นวนั ท่ี 3 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2509 (ค.ศ. 1966) ตัดหน้ายาน Surveyor 1 ของอเมรกิ า แหลง่ ข้อมูล https://solarsystem.nasa.gov/ ทไ่ี ปลงจอดบนดวงจนั ทรใ์ นเดอื นมถิ นุ ายนปเี ดยี วกนั จากนน้ั อกี สามปีนิดๆ ยาน Apollo 11 ของอเมรกิ า ก็สร้างประวัติศาสตร์หน้าใหม่ ไม่ได้แค่ลงจอด แต่ พานักบินอวกาศไปเหยียบพ้ืนผิวดวงจันทร์ด้วย อีก 2 คน คอื Neil Armstrong และ Buzz Aldrin (Michael Collins อยู่ในโมดูลบัญชาการท่ีโคจร อยู่รอบดวงจันทร์) ส่วนสหภาพโซเวียตท่ีแม้จะ ไม่ได้พาใครไปเหยียบดวงจันทร์ แต่ยาน Luna 16 ก็สร้างประวัติศาสตร์ในปีต่อมา โดยการเก็บดินจาก ดวงจันทร์กลับมายังโลกได้สำ�เร็จด้วยตัวเองแบบ ไม่ตอ้ งพงึ่ พามนษุ ย์ นอกจากสองประเทศนี้ก็มีหลายประเทศที่มีโครงการ จะไปดวงจันทร์เช่นกัน ญ่ีปุ่นเองก็ส่งยานไปโคจร รอบดวงจันทร์ได้ในปี พ.ศ. 2533 แต่ก็ยังไม่เคย ลงจอด ส่วนจีนหลังจากสนใจมาจับงานดา้ นอวกาศ กพ็ ัฒนาไปไวมาก ส่งยาน Chang’e-3 ลงจอดบน พ้ืนผิวดวงจันทร์ได้สำ�เร็จเป็นประเทศท่ี 3 ของโลก ผ้ไู ด้รับรางวัลประจำ�ฉบับท่ี 94 รางวัลที่ 1 กระบอกน้ำ� NSTDA ไดแ้ ก่ คุณนำ�้ ตาล ศิวะหรรษาพนั ธ์ รางวลั ที่ 2 กระเปา๋ ผา้ สปนั บอนด์ ได้แก่ ด.ช.สรวชิ ญ์ จันทร์เจรญิ ฤทธิ์ คณุ ปัญชิกา หลอ่ ธราประเสริฐ 52 กุมภาพันธ์ 2564

QScuiiz ฉบับนเ้ี ราเปลี่ยนบรรยากาศย้อนยุคเดนิ ทางชมธรรมชาตไิ ปกบั สนุ ทรภู่กนั ฮะ จากนริ าศภเู ขาทองทเี่ หมียวยกมาน้ี สุนทรภูพ่ บเจอสิง่ มีชวี ิตอะไรบ้าง แสนวติ กอกเอย๋ มาอา้ งวา้ ง ในทงุ่ กว้างเหน็ แต่แขมแซมสลอน จนดึกดาวพราวพร่างกลางอัมพร กาเรยี นรอ่ นรอ้ งกอ้ งเม่ือสองยาม ทัง้ กบเขยี ดเกรียดกรดี จังหรีดเรอื่ ย พระพายเฉ่ือยฉิวฉิววะหวิวหวาม วงั เวงจติ คิดคะนงึ รำ�พงึ ความ ถึงเมอ่ื ยามยงั อดุ มโสมนัส สำ�รวลกับเพอ่ื นรักสะพรักพร้อม อยู่แวดล้อมหลายคนปรนนิบัติ โอย้ ามเขญ็ เห็นอยู่แต่หนูพัด ช่วยนง่ั ปดั ยุงให้ไม่ไกลกาย จนเดอื นเดน่ เห็นกอกระจับจอก ระดะดอกบวั เผื่อนเมื่อเดือนหงาย เหน็ ร่องนำ�้ ล�ำ คลองทงั้ สองฝา่ ย ขา้ งหน้าท้ายถ่อมาในสาคร จนแจ่มแจ้งแสงตะวนั เห็นพนั ธ์ุผกั ดูนา่ รกั บรรจงส่งเกสร เหลา่ บัวเผื่อนแลสล้างรมิ ทางจร กา้ มกุ้งซอ้ นเสียดสาหร่ายใตค้ งคา สายต่ิงแกมแซมสลบั ต้นตบั เต่า เปน็ เหลา่ เหลา่ แลรายทัง้ ซ้ายขวา กระจับจอกดอกบัวบานผกา ดาษดาดขู าวดัง่ ดาวพราย โอเ้ ชน่ นสี้ ีกาไดม้ าเหน็ จะลงเล่นกลางทงุ่ เหมือนมุ่งหมาย ที่มีเรือนอ้ ยนอ้ ยจะลอยพาย เท่ียวถอนสายบัวผนั สันตะวา ถึงตัวเราเลา่ ถา้ ยงั มโี ยมหญงิ ไหนจะน่ิงดดู ายอายบปุ ผา คงจะใช้ให้ศษิ ยท์ ีต่ ดิ มา อตุ สา่ หห์ าเอาไปฝากตามยากจน น่ีจนใจไมม่ ีเทา่ ขเี้ ล็บ ขเี้ กยี จเก็บเลยทางมากลางหน พอรอนรอนออ่ นแสงพระสุริยน ถึงต�ำ บลกรงุ เก่ายงิ่ เศรา้ ใจฯ รางวลั ประจ�ำ ฉบบั ท่ี 95 รางวลั ที่ 2 ชดุ ปลูกมะเขือเทศ รางวลั ที่ 1 จ�ำ นวน 3 รางวัล 30th anniversary NSTDA tumbler จำ�นวน 1 รางวัล สง่ คำ�ตอบมาร่วมสนกุ ไดท้ ่ี หมดเขตส่งค�ำ ตอบ วันที่ 25 กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. 2564 กองบรรณาธกิ ารสาระวทิ ย์ ฝา่ ยสรา้ งสรรค์สือ่ และผลิตภณั ฑ์ ค�ำ ตอบจะเฉลยพร้อมประกาศรายชือ่ ผไู้ ด้รบั รางวัล สำ�นกั งานพฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแหง่ ชาติ ในสาระวิทย์ ฉบับที่ 96 111 อุทยานวิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถ.พหลโยธิน ต.คลองหนง่ึ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 สำ�หรบั ของรางวลั เราจะจัดส่งไปใหท้ างไปรษณีย์ หรอื ส่งทางโทรสารหมายเลข 0 2564 7016 หรอื ทาง e-mail ที่ [email protected] อยา่ ลืมเขียนชือ่ ท่ีอยู่ มาด้วยนะฮะ 53 กุมภาพันธ์ 2564

นค�กำั ควมทิ ย์ We choose to go to the moon in this decade and do the other things, not because they are easy, but because they are hard, because that goal will serve to กองบรรณาธิการ organize and measure the best of our energies and skills, because that challenge สาระวทิ ย์ is one that we are willing to accept, one we are unwilling to postpone - John F. Kennedy Moon Speech - เราเลือกท่ีจะไปยงั ดวงจันทร์ในทศวรรษนีแ้ ละทำ�สิ่งต่างๆ ไม่ใชเ่ พราะมันง่าย แต่เพราะมันยาก เพราะเป้าหมายน้ันจะช่วยส่งเสริมการจัดการและเป็นมาตรวัดถึงพลังและทักษะท่ีดีท่ีสุด ของเรา เพราะวา่ ความทา้ ทายคอื สง่ิ ทเ่ี ราเตม็ ใจยอมรบั เปน็ สง่ิ ทเ่ี ราไมต่ อ้ งการเลอ่ื นออกไป - ประธานาธบิ ดสี หรฐั อเมรกิ า จอหน์ เอฟ. เคนเนดี ประกาศสง่ มนษุ ย์ไปดวงจนั ทร,์ 12 กนั ยายน พ.ศ. 2505 - ภาพจาก Wikipedia.org จอหน์ เอฟ. เคนเนดี (29 พฤษภาคม พ.ศ. 2460 - 22 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2506) นกั การเมอื งชาวอเมรกิ นั ผูด้ ำ�รงต�ำ แหนง่ ประธานาธิบดคี นที่ 35 ของสหรฐั อเมรกิ า ตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2504 จนกระท่งั ถูกลอบสังหารในเดอื นพฤศจิกายน พ.ศ. 2506 โดยเมือ่ วันท่ี 12 กันยายน พ.ศ. 2505 ประธานาธิบดีจอห์น เอฟ. เคนเนดี ได้ประกาศส่งมนษุ ย์ไปดวงจนั ทร์ ระหวา่ งการกลา่ วสนุ ทรพจน์ในสนามกีฬาไรซ์ มหาวิทยาลัยไรซ์ สหรฐั อเมริกา นับเป็นกา้ วสำ�คัญวงการอวกาศ สหรัฐอเมรกิ า ปลุกเร้าคนอเมริกันให้ตนื่ ตวั เพอ่ื รับการแขง่ ขันดา้ นเทคโนโลยอี วกาศกับสหภาพโซเวยี ต โครงการอวกาศของสหรัฐอเมริกาในครั้งนั้น เป็นจุดเริ่มต้นของการผลิตบุคลากร และสร้างความเชี่ยวชาญ ด้านเทคโนโลยีเปน็ พื้นฐานในการพัฒนาประเทศอเมริกามาจนถึงยุคปัจจุบนั ใบสมคั รสมาชิก สทิ ธพิ ิเศษสำ�หรับสมาชิก - ไดร้ บั “นติ ยสารสาระวทิ ย์” e-magazine รายเดือนอยา่ งตอ่ เนอ่ื งทางอีเมล โดยไม่เสียคา่ ใชจ้ ่าย - ซ้อื หนงั สอื ของ สวทช. ไดร้ บั สว่ นลด 20% ณ ศูนย์หนังสอื สวทช. สามารถสมัครผา่ นช่องทางออนไลนไ์ ด้ทีล่ งิ ก ์ อทุ ยานวทิ ยาศาสตรป์ ระเทศไทย https://forms.gle/jnj86w6J58Y9Nqqb8 https://bookstore.nstda.or.th/ หรือ Scan QR Code ตดิ ต่อกองบรรณาธกิ ารสาระวิทย์ ได้ทางอีเมล [email protected] ท่ีอยู่ ฝ่ายสร้างสรรคส์ ่อื และผลิตภณั ฑ์ (MPC) ส�ำ นกั งานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี หง่ ชาติ 111 อุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย ถ.พหลโยธิน ต.คลองหน่งึ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 สาระวิทย์ เปน็ นิตยสารอิเลก็ ทรอนิกส์ (e-magazine) รายเดือน มจี ดุ ประสงคเ์ พือ่ เผยแพรข่ ้อมลู ข่าวสารและความร้ดู า้ นวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีทัง้ ของไทยและต่างประเทศ ใหแ้ ก่กล่มุ ผู้อ่านทเี่ ป็นเยาวชน และประชาชนท่ัวไปทีส่ นใจในเรื่องดังกลา่ ว โดยสามารถดาวน์โหลดได้ฟรที ี่ www.nstda.or.th/sci2pub/ หรือ บอกรบั เป็นสมาชกิ ได้โดยไม่เสียคา่ ใช้จา่ ยใดๆ 54 กุมภาพันธ์ 2564จดั ทำ�โดย ฝา่ ยสรา้ งสรรคส์ อื่ และผลติ ภณั ฑ์ ส�ำ นักงานพัฒนาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี หง่ ชาติ (สวทช.) ข้อความต่างๆ ทปี่ รากฏในนิตยสารอิเล็กทรอนกิ ส์ฉบับน้ี เปน็ ความเหน็ โดยอิสระของผเู้ ขยี น ส�ำ นกั งานพัฒนาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแหง่ ชาติ ไม่จ�ำ เป็นต้องเห็นพอ้ งด้วย