Đến Kẻ Rị, Kẻ Chè - Trải nghiệm sự khác biệt

Đất & Người KẺ RỊ - KẺ CHÈ “Khoa bảng lừng danh Người Kẻ Rị Tinh hoa nức tiếng Đất Chè Đông” Kẻ Rị - Kẻ Chè (Xã Thiệu Trung – Thiệu Hóa - Thanh Hóa), làng Việt cổ bên bờ sông Lê. Từng là vùng đất của hào trưởng Lê Lương thế kỷ X, trong nhà ông luôn có 3.000 môn khách. Thấy ông là người có đạo, Đinh Tiên Hoàng giao cho ông phụ trách quân lương, chức Trấn Bộc xạ tướng công.

F Đến KẺ RỊ, KẺ CHÈ - Trải nghiệm sự khác biệt! Kẻ Rị: Làng khoa bảng số 1 của Xứ Thanh về đỗ đạt cao thời Phong Kiến: 2 trạng nguyên, 1 bảng nhãn và 7 tiến sĩ; 3 người giữ chức tương đương thừa tướng/Thủ tướng, 3 Thượng thư. 5 người tài đức được thờ là thành hoàng làng ở các tỉnh. Kẻ Chè: 1 Thượng thư, 7 Quận công. ĐẤT THIÊNG HUN ĐÚC NÊN BẬC HIỀN TÀI 1. Lê Văn Hưu (1230 - 1322): Hậu duệ đời thứ 8 của Lê Lương, đỗ bảng nhãn khoa thi năm 1247, Hàn lâm viện học sĩ, Thượng thư Bộ binh, Tước nhân uyên hầu, viết 30 bộ Đại Việt Sử Ký, đặt nền móng cho Quốc sử Việt Nam; Phúc thần, được thờ là thành hoàng làng tại đình Ôn Xá, xã Đình Dù, Văn Lâm, Hưng Yên. 2. Đào Tiêu: Trạng nguyên khoa thi năm1275, Hữu bật Đại hành khiển (hữu thừa tướng), được phong Phúc thần, làng Thần hậu, Kẻ Rị. 3. Lê Giác: Tiến sĩ khoa thi năm 1331, Hữu bật Đại hành khiển, coi thừa chỉ Viện hàn lâm, vào chầu Kinh Diên, sung chức Cơ mật viện sứ. (Theo bia Văn Chỉ huyện Đông Sơn cũ và Tiên Hiền Phủ Lý, có tác giả cho rằng Lê Giác và Lê Giốc là một) 4. Lê Quát/Lê Bá Quát (1319 - 1386): Trạng nguyên khoa thi1345. Chức: Hàn Lâm Viện Phụ chỉ, Thượng thư, Hữu Bộc Xạ, Hữu bật Đại hành khiển (Hữu thừa tướng). 5. Lê Giốc (?-1378 - Con của Lê Quát): Tiến sĩ, khoa thi năm 1363, Chức An Phủ Sứ Nghệ An, Kinh doãn Thăng Long, vua ban “Mạ Tặc Trung Vũ Hầu”, Phúc Thần được thờ tại các làng ven ngã ba sông Đại Hoàng đoạn tiếp giáp: Hưng Yên, Hà Nam, Nam Định. 6. Trần Văn Thiện (1438 -?): Tiến sĩ khoa thi năm 1463, Thượng thư Bộ Hình. 7. Lê Bá Khang: Tiến sĩ khoa thi 1511, chức Tham Chính.

8. Lê Biện (1586-?): Hoàng Giáp khoa thi 1631, chức Lại khoa Đô cấp sự trung, tước Cẩm nham tử. 9. Vũ Kiêm (1615-1683): Tiến sĩ khoa thi năm 1646, chức Tham chính, Cấp sự trung. 10. Trần Lê Hiệu (1785-1850): Tiến sĩ khoa thi năm 1822, chức Biên tu Sử quán, Lang Trung, Đốc học Quảng Nam. 11. Trần Văn Tự: Cử nhân khoa thi 1819, Đốc học Quảng Bình, Gia Định, Phụng Nghi Đại Phu, Hình Bộ Chủ Sự, Hàn Lâm Viện Thị giảng Học sĩ. 12. Trần Văn Mỹ (1822-1870): Cử nhân khoa thi năm 1843, Tuần biên tứ tỉnh Bắc Giang, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng. 5 TIÊN HIỀN KẺ RỊ (PHỦ LÝ) ĐƯỢC THỜ LÀ THÀNH HOÀNG LÀNG Lê Dụng (Đạo Quang Trưởng Lão, ông tổ họ Lê Văn Cả Đồn) được thờ tại đền Cả Đồn, Hòa Chúng, Quảng Thọ, Sầm Sơn. Lê Bá Tài (Con của TS. Lê Bá Khang): Được thờ là Thành hoàng làng tại đền Phú Xuân, nội thành Huế. Lê Văn Hưu, Đào Tiêu, Lê Giốc (Xem mục trên) CÁC QUẬN CÔNG - VÕ TƯỚNG Kẻ Chè có 18 quận công thời Lê Trung Hưng, hiện nay có 7 người còn ghi chép được: Trà Quận công Lê Bồi (Thượng thư Bộ công, Thái bảo thời Lê - Mạc tranh hùng), Trà Quận công Lê Đức Nhuận, Sách Quận công Lê Đức Kế, Hiền Quận công Lê Doãn, Liên Quận công Lê Đôn, Vịnh Quận công Lê Phái, Hoàng Bá Lê Thị Huệ. Kẻ Rị có 3 võ tướng Lê Nhuế (Thần Hậu), là con của Lê Giốc, Chánh trưởng Bốn cục Cận thị chi Hậu đời Trần Phế Đế. Lê Tiến Hào (Làng Trung), tướng của chúa Trịnh..., Kiệt trung Tướng Quân, hưởng lộc nghìn hộ. Phạm Thế Năng (1857 - 1945, làng Bắc), trọng thần của triều Nguyễn: Đô Thống Đại thần, hàm Nhất phẩm. “Danh khôi thiên hạ chân nam tử Quốc lại nhân hiền cổ đế vương” Thơ: Nguyễn Mộng Tuân

DI TÍCH QUỐC GIA Cụm di tích chùa Hương Nghiêm và Đền thờ Lê Văn Hưu. Chùa Hương Nghiêm do Lê Lương xây dựng, là ngôi chùa có lịch sử lâu đời nhất ở Xứ Thanh còn đến ngày nay. Đền Trà Đông thờ ông tổ đúc đồng Tiên Thánh Sư Không Lộ (Nguyễn Minh Không), Nhà Minh xếp ông là một trong Tứ Bất tử của Nước Nam. DI TÍCH CẤP TỈNH Từ đường họ Nguyễn nơi thờ Nguyễn Mộng Tuân, làng Diên Hào. Nguyễn Mộng Tuân đỗ Thái học sinh khoa thi 1400, quê Viên Khê, Đông Anh, tham gia khởi nghĩa Lam Sơn, là trọng thần trong suốt 3 đời vua: Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông. Giữ chức Tả nạp ngôn, Trung thư lệnh, Thượng khinh xa Đô úy, đi đánh Chiêm Thành thắng lợi trở về được vua ban tước Vinh Lộc Đại Phu. Tác giả Cúc Pha Thi Tập (143 bài), là tác giả để lại nhiều bài phú nhất (41 bài) trong văn học cổ Việt Nam. Cuối đời ông bị gặp nạn thanh trừng các đại thần của Nhà Lê, con cháu về Kẻ Rị sinh sống. Hầm Làm việc của Thường trực Ủy ban Hành chính tỉnh Thanh Hóa (1964-1972), tại làng Diên Hào, Kẻ Rỵ CÁC DI TÍCH KHÁC Khu Văn Chỉ thờ 47 vị Tiên hiền huyện Đông Sơn cũ, làng Diên Hào. Mộ nhà sử học Lê Văn Hưu, làng Diên Hào. Đền thờ cha con Lê Quát - Lê Giốc, Trần Lê Hiệu, Trần Văn Mỹ....

Làng Chè lắm mít nhiều gai Mấy ai tài giỏi như trai làng Chè ĐIỂM DU LỊCH & DI SẢN PHI VẬT THỂ QUỐC GIA 2 địa điểm du lịch được tỉnh công nhận Cụm di tích chùa Hương Nghiêm và đền thờ nhà sử học Lê Văn Hưu. Làng đúc đồng Chè Đông. Danh mục Di sản phi vật thể Quốc gia: Nghề đúc đồng truyền thống làng Chè Đông. THÀNH HOÀNG LÀNG KẺ RỊ: Đào Tiêu (Miếu Cả - Thần Hậu), Thiên Phúc ( Miếu Nhị - làng Bắc), Đại Hành (Miếu Tam - làng Trung) và Bạch Y Long (Miếu Bà - làng Trung), Thái Tố (Miếu Tứ - Diên Hào). Việc người dân suy tôn người con đỗ cao nhất của làng (Trạng nguyên Đào Tiêu) là Đức Thánh Cả có vị thế cao hơn các thiên thần khác, là đề cao con đường khoa bảng. KẺ CHÈ: Tham Xung Tá Quốc Chàng Ất Đại Vương (con út của Lê Ngọc).

F Đến KẺ RỊ, KẺ CHÈ - Trải nghiệm sự khác biệt! LỄ HỘI (Ngày tháng âm lịch) 8 tháng 2: Lễ dâng hương Vinh lộc Đại phu Nguyễn Mộng Tuân, làng Diên Hào. 9-10 tháng 2: Hội làng truyền thống Kẻ Rị - Kẻ Chè 23 tháng 3: Lễ hội Lê Văn Hưu (ngày giỗ) Lễ Dâng hương ông tổ đúc đồng Tiên Thánh Sư Không Lộ (Nguyễn Minh Không) tại làng Chè gồm: Mùng 8 tháng Giêng: Lễ đầu năm cầu may. Mùng 3 tháng 6: Lễ dâng hương ngày giỗ. 13 tháng 9: Lễ dâng hương ngày sinh. XÃ XÃ AHLLVT ĐẠT NTM ND KIỂU MẪU 2022 Chịu trách nhiệm nội dung: Nguyễn Xuân Văn, Thiết kế: Bùi Thị Ngoan