ข่า

โครงการ ผักสวนครู สานกั งาน กศน. จังหวัดพังงา องคค์ วามรชู้ ุด : ผกั สวนครวั เรยี นร้กู ารปลูกขา่ สรรพคุณ ท้องอดื ทอ้ งเฟอ้ ขับลม กลากเกล้อื น ข่า Galangal โดย หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอเกาะยาว ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอเกาะยาว

ขา่ ภาษาอังกฤษ Galangal จัดอย่ใู นวงศ์ Zingiberaceae ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Alpinia galanga (L.) Willd. ถิ่นกาเนดิ ง อินเดยี , พมา่ , ไทย, มาเลเซยี , สิงคโปร์, บอรเ์ นยี , อินโดนเี ซีย, ฟลิ ปิ ปินส์ ลักษณะท่ัวไป : ไม้ล้มลกุ สูง 1.5-2 เมตร เหง้ามขี ้อและปลอ้ ง ชดั เจน ใบเด่ยี วเรยี งสลบั รูปใบหอกรูปวงรีหรอื เกอื บขอบขนาน กวา้ ง 7-9 ซม. ยาว 20-40 ซม. ดอกช่อ ออกท่ยี อด ดอกยอ่ ยขนาด เล็ก กลีบดอกสขี าวโคนติดกนั เป็นหลอดส้นั ๆ ปลายแยก เป็น 3 กลบี กลบี ใหญ่ทสี่ ดุ มีรว้ิ สแี ดง ใบประดบั รปู ไข่ ผลเป็นผล แห้งแตกได้ รปู กลม

สรรพคณุ 1. เปน็ ยาแกท้ อ้ งข้ึน ท้องอดื เฟ้อ ขบั ลม 2. แกอ้ าหารเป็นพษิ 3. เปน็ ยาแกล้ มพิษ 4. เป็นยารกั ษากลากเกลอ้ื น โรคผวิ หนงั ติดเชอ้ื แบคทเี รยี 5. ยับยงั้ การเกดิ แผลในกระเพาะอาหาร ต้านเช้อื วณั โรค

วิธีและปริมาณท่ใี ช้  รักษาท้องอดื ท้องเฟ้อ ขบั ลม ใช้เหง้าแก่สดยาว 1 ฟุต ต้าให้ละเอียด เติมน้าปูนใส ใชด้ ืม่ ครั้งละคร่งึ แกว้ วนั ละ 3 เวลาหลังอาหาร  รักษาลมพษิ ใช้เหงา้ ข่าแกส่ ด 2 แงง่ ตา้ ให้ละเอียด เติมเหล้าโรงพอให้ แฉะ ใชท้ ั้งเน้ือและน้า ทาบรเิ วณท่ีเป็นลมพิษจนกวา่ จะดขี ึ้น  รักษาโรคกลากเกล้ือน โรคผิวหนงั ใชเ้ หง้าข่าแก่เทา่ หัวแมม่ ือ ตา้ ใหล้ ะเอียดผสมเหล้าโรง ทา ที่เป็นโรคผิวหนงั จนกว่าจะหาย

คณุ คา่ ทางโภชนาการ (100 กรมั ) พลังงาน 20 กโิ ลแคลอร่ี โปรตีน 1.3 กรมั ไขมัน 0.3 กรมั คารโ์ บไฮเดรต 3.1 กรมั แคลเซยี ม 5 มิลลกิ รมั ฟอสฟอรสั 27 มลิ ลิกรัม ธาตุเหลก็ 0.1 มลิ ลิกรมั วิตามนิ บหี นงึ่ 0.24 มลิ ลิกรัม วิตามินบสี อง 0.15 มิลลิกรมั ไนอะซนิ 0.4 มิลลกิ รัม วิตามินซี 23 มิลลกิ รัม

การปลูก ขา่ จดั เป็นพชื ล้มลุกทม่ี ลี กั ษณะเนอื้ ออ่ น เหมอื นขิง ขม้นิ เป็นพชื ท่มี อี ายุมากกวา่ 1 ปี สามารถเจริญเตบิ โตไดด้ ี ในดนิ ร่วนซุยที่มีอนิ ทรยี วตั ถุสงู ดินช่มุ ช้นื และไมม่ ีน้าทว่ มขัง การเตรยี มเหงา้ ปลกู เหงา้ ที่ใช้ควรเปน็ เหงา้ แก่ อายมุ ากกว่า 1 ปี โดยให้ตัดตน้ เทยี มออก โดยให้เหลือต้นเทยี ม 1-2 ต้น ทต่ี ิดกบั เหง้าสูงประมาณ 15-20 เซนตเิ มตร เหง้ามีแงง่ ประมาณ 1-2 แงง่ และใหต้ ัดรากทย่ี าวท้ิง

การเตรยี มดิน เตรียมแปลงด้วยการไถดะ และตากดินทิ้งไว้ ประมาณ 7 วัน พร้อมก้าจัดวัชพืช จากนั้นไถพรวนดินให้ ละเอียดอกี คร้ัง ตากแดดประมาณ 2 – 5 วนั กอ่ นท้าการปลกู * ควรปลกู ช่วงหนา้ ฝน หรือต้นฤดูฝน การปลูก ขดุ หลุม ขนาด 20×20×20 เซนติเมตร (กวา้ ง×ยาว×ลกึ ) ระยะปลูก ประมาณ 80×80 เซนติเมตร ใส่ปุ๋ยคอกรองกน้ หลุมเลก็ น้อยพรอ้ มคลกุ กบั ดนิ ลา่ งใหเ้ ข้ากนั ใช้เหงา้ พนั ธอ์ุ ายปุ ระมาณ 1 ปี ขน้ึ ไป ใสห่ ลมุ ละ 1-2 เหง้า * เหง้าพนั ธุอ์ ายุประมาณ 1 ปี

การปลูก ทา้ ได้ดว้ ยการปกั ช้าตน้ เหงา้ หรอื แงง่ ข่า โดยขดุ หลุมห่างกันประมาณหนงึ่ เมตร แลว้ นา้ เหง้าข่ามาใสล่ ง ไป แลว้ น้าดนิ กลบ ประมาณ หนงึ่ เดอื น กจ็ ะมีหน่องอกโผล่ ออกมา แล้วจะมีใบตาม ออกมา การรดน้า ข่าเป็นพชื ทช่ี อบดนิ รว่ นซุย * ควรรดนา้ สม้่าเสมอ เปน็ พชื ทีช่ อบน้า ชอบแดด เจริญไดใ้ นดนิ แทบทุกชนิด ขา่ ชอบดนิ ชนื้ แตไ่ มแ่ ฉะน้าไมข่ ัง มีระบบระบายนา้ ได้ดี ตอ้ ง หม่นั รดนา้ ให้ช่มุ สม้่าเสมอ โดยรดนา้ เช้าเยน็ ใหโ้ ดนแดด ตลอดวัน จะทา้ ให้ขา่ โตไดเ้ รว็

การเกบ็ เกยี่ ว  หน่อขา่ ออ่ นเกบ็ ทอี่ ายุประมาณ 3 เดอื น  ต้นอ่อน เก็บท่ีอายุ 6-10 เดือน โดยการขุดท้ังกอ ตัดล้า ต้นเทียม ยาวประมาณ 20 เซนติเมตร และลอกกาบใบ ออกจนเหลือแกนอ่อน  ตน้ แก่ ให้เก็บที่อายุ 1 ปี หรือเริ่มออกดอก โดยการขุดทั้ง กอ ตดั ลา้ ต้นเทียม ยาวประมาณ 20 เซนติเมตร และลอก กาบใบออกจนเหลอื แกนอ่อน การเกบ็ รกั ษา หัวข่าแก่ จะน้ามาล้างน้าท้าความสะอาด จากนั้นตากลมไว้ ให้น้าแห้งสนิท บรรจุใส่แพ็คเพื่อเก็บไว้ใช้ได้นานๆ หรือจะ น้ามาห่ันเป็นแว่นๆ แล้วน้าใส่ถุงพลาสติกแช่ตู้เย็นในช่องแช่ แขง็ เพือ่ เกบ็ รักษาไว้ใช้ไดน้ าน

สรรพคณุ ท้องอดื ท้องเฟอ้ ขบั ลม กลากเกล้ือน อ้างอิง http://www.rspg.or.th/ https://www.thai-thaifood.comh ภาพประกอบจากอนิ เทอร์เนต็