zika

โรคติดเช้ือไวรสั ซิกา Zika virus disease



โรคตดิ เช้อื ไวรัสซกิ า Zika virus disease

ช่ือหนังสอื : โรคติดเช้ือไวรสั ซกิ า ทปี่ รึกษา : นายแพทยส์ มชาย แสงกจิ พร คณะผจู้ ัดท�ำ : นายพงศ์ศริ ิ ตาลทอง นางสมุ าลี ชะนะมา นายเกรยี งศกั ด์ิ ฤชศุ าศวัต นางสาวศริ ิรัตน์ แนมขนุ ทด นายภัทร วงษเ์ จริญ จดั พิมพ์โดย : สถาบนั วจิ ัยวทิ ยาศาสตร์สาธารณสขุ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ

ไวรัสซิกา     Zika virus                                    ไ วรสั ซกิ า (Zika virus) คงเปน็ ค�ำศัพทค์ �ำใหม่ท่ีเร่ิม 1 ตดิ หคู นไทยตง้ั แต่ต้นปี พ.ศ. 2559 จากการระบาด เปน็ วงกวา้ งในแถบอเมริกาใต้ และมแี นวโนม้ การ แพรก่ ระจายไปยังประเทศใหมๆ่ เพิ่มมากข้นึ สำ� หรับประเทศไทยซงึ่ ตง้ั อยูใ่ นเขตรอ้ นช้ืน มสี ภาพ อากาศเหมาะแกก่ ารเจริญพนั ธขุ์ องยุงลายที่นำ� เช้ือ ไวรสั ซกิ าเป็นอย่างมาก “ แต่หากมกี ารปอ้ งกัน ตนเองจากการถกู ยุงกดั จะสามารถชว่ ยลดการ ”แพร่กระจายของเชื้อไวรสั ซกิ าได้ Zika

ไวรัสซิกา (Zika virus) เปน็ เชื้อไวรสั ท่มี ียุงลาย (Aedes spp.) เป็นพาหะนำ� โรค จดั อยูใ่ นวงศ์ Flaviviridae ตระกูล Flavivirus กลุ่มเดียวกบั ไวรัสเดงกี ไวรัสเจอี ไวรสั ไข้ เหลือง และไวรสั เวสตไ์ นล์ 2 Zika

ก า ร ค้ น พ บ     Discovery                                    1. พบครง้ั แรกจากน�ำ้ เหลืองของลงิ ในปา่ ช่อื ซิกา สาธารณรัฐยูกันดา เม่ือปี พ.ศ. 2490 2. พบเชอ้ื ในทวปี แอฟริกา ตั้งแตป่ ี พ.ศ. 2494-2535 3. พบการระบาดเป็นระยะๆในเอเชยี ในปี พ.ศ. 2550 4. มีการระบาดใหญบ่ นหม่เู กาะแยบ ประเทศไมโครนเี ซีย ปีพ.ศ. 2550 5. พบเช้ือในหมูเ่ กาะแปซิฟกิ พ.ศ. 2555-2557 6. มีการระบาดในทวีปอเมริกาใต้ ในปี พ.ศ. 2556-2558 7. มกี ารระบาดสทู่ วีปอเมรกิ าเหนอื และทวปี ยุโรป ในปี พ.ศ. 2559 Zika 3

อาการ     Symptoms                                      - ผน่ื แดง (maculopapular rash) - ไขต้ �ำ่ - เย่อื บุตาอกั เสบ ตาแดง - ปวดกล้ามเนอ้ื ปวดขอ้ - ออ่ นเพลยี แต่ ! ผ้ตู ดิ เชอ้ื สว่ นใหญ่ 80 % ไมแ่ สดง อาการ 4 Zika

หากผู้ติดเชอื้ มอี าการ สว่ นใหญ่จะ ไม่รนุ แรง และจะทุเลาเองภายใน 2-7 วัน ยกเวน้ ! ผู้ติดเชอื้ เปน็ ผตู้ ดิ เชอื้ มีภาวะ หญงิ ต้ังครรภ์ แทรกซอ้ นทางระบบ อาจท�ำให้ทารกมีภาวะ ประสาท ศี ร ษ ะ เ ล็ ก แ ต ่ ก� ำ เ นิ ด (microcephaly) มีอาการอกั เสบของเสน้ ประสาท GBS (Guillain-Barre Syndrome) Zika 5

ภาวะศีรษะเล็กแต่ก�ำเนิด (microcephaly) ทารกทม่ี ีศรี ษะเล็ก (Neonatal microcephaly) หรือพบหนิ ปนู จบั ในเน้อื สมอง (brain calcification) หมายถึง ทารกที่คลอดมาไม่เกิน 1 เดือน และ วัดรอบศีรษะแลว้ มีค่าความยาวเสน้ รอบวงต่ำ� กวา่ 3 percentile ของคา่ ปกตใิ นกลุ่มเพศ และอายุครรภ์ของทารกนั้น (Fenton curve) 6 Zika

ภาพแสดงทารกท่มี ีภาวะศีรษะเล็กแตก่ �ำเนดิ Zika 7

อาการอกั เสบของเส้นประสาท GBS (Guillain-Barre Syndrome) กลุม่ อาการอกั เสบของเสน้ ประสาท GBS (Guillain-Barre Syndrome) หมายถงึ กลุ่มอาการท่เี กิดจากอกั เสบเฉียบพลันของเส้นประสาทหลายๆ เส้นพรอ้ มๆกนั 8 Zika

เ กิ ด ขึ้ น เ ม่ื อ ระบบภูมิคุ้มกันโจมตีเซลล์ ระบบประสาทของตัวเอง อาการ : กล้ามเนอ้ื อ่อนแรง และชา (paresthesia) 9 หากอาการรนุ แรงมากขึ้น กลา้ มเนือ้ ทางเดินหายใจอาจได้รับ ผลกระทบ ทำ� ใหห้ ายใจไม่ได้ Zika

ก าร วินิจฉัย     Diagnosis                                      ท�ำไดโ้ ดยการตรวจสารพนั ธุกรรม สำ� หรบั ทารกศรี ษะเลก็ และมารดา ไวรัสซิกา ดว้ ยวธิ ี Real-time เกบ็ เลอื ดและปัสสาวะ เพื่อตรวจ PCR วธิ ี Real-time PCR และส่งตรวจ - ภายใน 7 วนั นบั จากวันเริ่มปว่ ย แอนตบิ อดีตอ่ ไวรัสซกิ า ชนดิ IgM เก็บเลอื ด และปัสสาวะสง่ ตรวจ เพ่ิมในตัวอย่างเลอื ด - ตง้ั แต่ 7 วัน ถงึ 1 เดอื น นบั จาก วนั เรม่ิ ปว่ ย หรอื ไม่ทราบวนั เร่ิม ปว่ ย ให้เก็บปสั สาวะสง่ ตรวจ ส่งตรวจท่ฝี า่ ยอาโบไวรัส สถาบันวจิ ัยวทิ ยาศาสตร์สาธารณสขุ และศนู ย์ วทิ ยาศาสตร์การแพทย์ 14 แห่ง 10 Zika

การรักษาโรค     treatment                            ผ้ไู ด้รับเชื้อสว่ นใหญ่มักมีอาการ ไมร่ นุ แรง ใหร้ ักษาตามอาการ พกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพอ ด่ืมนำ้� มากๆ หากต้องการใช้ยาลดไข้ หรอื ยา บรรเทาอาการปวด แนะนำ� ให้ ใช้ยาพาราเซตามอล ห้ามรบั ประทานยาแอสไพริน (Aspirin) และ ยากลุ่มลดการ อักเสบท่ไี มใ่ ช่สเตียรอยด์ (NSAIDS) เนือ่ งจากจะเกิดเลอื ดออกในอวยั วะ ภายในมากขนึ้ หากอาการไมด่ ขี ้นึ ควรปรึกษาแพทย์ Zika 11

การป้องกัน     Prevention                                    ปอ้ งกนั ไมใ่ หย้ งุ กัด นอนในมุง้ และทายากันยงุ ก�ำจดั แหลง่ เพาะพนั ธ์ยุ งุ ลาย เชน่ การเทน�้ำทิ้ง หรือการครอบฝา ภาชนะบรรจุนำ�้ ขนาดใหญ่ เช่น โอง่ เป็นตน้ หลกี เลยี่ งการสะสมของขยะ ปิดกนั้ ท่อระบายน้ำ� เกบ็ ขยะในภาชนะทีป่ ิดสนทิ เพือ่ ไม่ให้เกิดนำ้� ขัง 12 Zika

3 เกบ็ ปอ้ ง 3 โรค กัน เกบ็ บา้ น ไข้เลอื ดออก เกบ็ ขยะ ไขป้ วดข้อยงุ ลาย เก็บนำ้� โรคตดิ เช้อื ไวรัสซิกา Zika 13

คำ�ถามท่ีพบบ่อย     Question & answer                                    Q : โรคติดเชื้อไวรัสซิกา Q : ไวรสั ซกิ าสามารถถา่ ยทอด สามารถตดิ ตอ่ ผ่านทางเลือด จากแมไ่ ปส่ลู กู ไดห้ รือไม่ หรือทางเพศสัมพนั ธไ์ ดห้ รอื ไม่ A : ยงั คงมีข้อมูลเพียงเล็กน้อย A : โดยทวั่ ไป ยุงลายจะเปน็ สำ� หรับไวรสั ซกิ า แต่มรี ายงานการ พาหะนำ� เชือ้ มาสคู่ น อย่างไร ติดต่อจากมารดาสู่ทารกในเชื้อไวรัส ก็ตามไวรัสซิกาสามารถแยกเช้ือ อน่ื ทมี่ ยี งุ ลายเปน็ พาหะนำ� โรค เช่น ไดใ้ นน้�ำอสจุ ิ และสามารถตดิ ต่อ โรคไขเ้ ลือดออก โรคไขป้ วดข้อยงุ ผ่านเลอื ดได้ แต่พบไดน้ อ้ ย ซ่ึงยัง ลาย เปน็ ต้น ต้องตดิ ตามขอ้ มูลเพิ่มเติมตอ่ ไป Q : โรคติดเชื้อไวรสั ซกิ าสามารถท�ำให้เสียชีวติ ได้หรอื ไม่ A : ยงั ไม่มีหลกั ฐานท่ีชว้ี ่าการตดิ เช้อื ไวรัสซิกาท�ำให้ผ่ปู ว่ ยเสยี ชวี ิต อย่างไร กต็ าม มรี ายงานประปรายท่ีพบผ่ปู ว่ ยทมี่ โี รคประจ�ำตวั อยูเ่ ดมิ มอี าการ รุนแรงข้ึน และเกดิ ภาวะแทรกซอ้ นซึ่งเป็นสาเหตใุ ห้เกิดการเสียชีวิต 14 Zika

                                 

สถาบันวจิ ยั วิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์

TEXT & JOURNAL PUBLICATION CO., LTD. บรษิ ทั เทก็ ซ แอนด เจอรนัล พับลิเคช่ัน จำกดั เชยี่ วชาญเฉพาะ งานพมิ พหนังสือ-ตำรา 158/3 ซอยยาสบู 1 ถนนวิภาวดรี งั สิต แขวงจอมพล เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทร. 0 2617 8611 - 2 มือถือ 081 421 0753 แฟกซ 0 2617 8616 อีเมล [email protected]