สถาบันทางสังคม

สถาบนั ทางสงั คม 1. สถาบนั ทางสงั คม (social institution) คอื กระบวนการทม่ี นุษยใ์ นสังคมไดจ้ ัดตงั้ ข้ึนอยา่ งมรี ะเบียบแบบแผน เพื่อสนอง ความตอ้ งการของสังคม 2. องค์ประกอบของสถาบันทางสังคม 2.1 องคก์ ารทางสงั คม คอื กลุ่มคนทจ่ี ัดระเบียบแลว้ - สถานภาพ คือ ตำแหน่งต่างๆที่ได้จากการเป็นสมาชิกของ กลมุ่ เช่น สถาบันครอบครวั ก็จะมี บิดา มารดา บุตร - บทบาท คือ หน้าที่ที่ต้องปฏิบัติตามสถานภาพ เช่น สถาน บนั ครอบครัว มีหน้าทอ่ี บรมสัง่ สอนอบรมบตุ ร - การควบคุมทางสังคม คือ การควบคุมให้คนยอมรับปฏิบัติตาม กฎเกณฑ์ของกลมุ่ - การจัดระเบียบสูงต่ำทางสังคม คือ การจัดระดับความสำคัญของ บคุ คลตามสถานภาพ - ค่านิยม คอื ส่ิงทีก่ ลุ่มเห็นว่าควรปฏบิ ัติ 2.2 หน้าท่ีของสถาบันทางสงั คม - สนองความตอ้ งการของมนษุ ยใ์ นสงั คม เชน่ สถาบนั การศึกษา มี หน้าท่ใี ห้การศกึ ษาแก่มนษุ ย์ในสงั คม - เปน็ แหล่งพบปะกนั ระหว่างสมาชิกในสังคม - เป็นเครื่องมือควบคุมคนในสังคม โดยใช้ระเบียบแบบแผนของ สถาบนั

3. ประเภทของสถาบนั 1. สถาบนั ครอบครัว 1.1 องค์การทางสังคม แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ครอบครัวเดี่ยว ห ร ื อ ค ร อ บ ค ร ั ว ห น ่ ว ย ก ล า ง (nuclear family) ค ื อ ค ร อ บ ค ร ั ว ที่ ประกอบดว้ ย พอ่ แม่ ลูก และ ครอบครวั ขยาย (extended family) คอื ครอบครวั ท่ีประกอบดว้ ย พอ่ แม่ ลกู และ วงศาคณาญาติ มีองคป์ ระกอบดังนี้ 1. สถานภาพ คือ มีตำแหนง่ ตา่ งๆ คอื พอ่ แม่ ลูก ฯ 2. บทบาท คือ พ่อ แม่ มีหน้าที่เลี้ยงดู อบรม สั่งสอนลูก ลูกมี หน้าท่ตี ้ังใจเลา่ เรยี นหนังสอื 3. การควบคุมทางสังคม คือ ควบคุมให้อยู่ในกรอบประเพณี และศีลธรรมอันดีงาม ทำผดิ ก็มีการลงโทษ ทำดีก็ให้รางวลั 4. การจัดระดบั สูงตำ่ ทางสังคม คือ พอ่ แม่ มฐี านะทางสงั คมสูง กว่า ลกู พ่สี งู กว่านอ้ ง 5. ค่านิยม คือ ลกู ควรมคี วามกตญั ญูกตเวทีต่อพอ่ แม่ 1.2 หน้าท่ี 1. สร้างสมาชิใหม่มาทดแทนสมาชิกที่ตายไป ถ้าไม่มีการสมาชิก ใหม่ สังคมน้ันกจ็ ะหายไป 2. เล้ียงดูและให้ความอบอ่นุ ทั้งร่างกายและจติ ใจแก่สมาชกิ ใหม่ 3. อบรม สั่งสอนให้รูจักกฎระเบียบของสังคมและปรับตัวเข้ากับ สภาพแวดลอ้ มนอกบ้านได้ 4. กำหนดสถานภาพว่าเราเป็นใคร เช่น เป็นลูกครู ลูกแพทย์ เป็น หญงิ เมือ่ เปลี่ยนนามสกลุ ฯ 5. บำบัดความต้องการทางเพศ เช่น ความต้องการมีบุตร ความ ต้องการท่ีจะสมรส ฯ

1.3 แบบแผนปฏิบัติ คือ แนวทางในการปฏิบัติต่อกันในสถาบัน ครอบครัว เชน่ กฎหมายครอบครวั การผิดสญั ญาหมัน้ เงือ่ นไขการสมรส ฯ 2. สถาบันการเมอื งการปกครอง สถาบันการเมืองการปกครองนั้นจะมีฐานะทางสังคมเหนือกว่าสถาบัน อื่นๆ มีทั้งอำนาจในการนำ ประสาน ปกครองและค้ำจุนสถาบันอื่นๆ เรามีสถาบัน การเมืองการปกครองเพื่อช่วยแก้ปัญหาต่างๆ ช่วยวางแผนนโยบายต่าง ให้หลักประกัน เสรีภาพของแต่ละบุคคลให้เท่าเทียมกัน เพื่อความมั่นคงต่อชีวิตของบุคคลในการดำรงชวี ิต ในสังคม แบบแผนของการปฏิบัติของสถาบันการเมืองการปกครองเกี่ยวกันเรื่องความ มั่นคงและความปลอดภัยของสงั คม 2.1 องค์การทางสงั คม 1. สถานภาพ นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผู้ว่าราชการ จังหวัด ฯ 2. บทบาท นายกรัฐมนตรีมีหน้าที่ควบคุมดูแล คณะรฐั มนตรี รัฐมนตรดี ูแลกระทรวงในความรับผิดชอบ ฯ 3. การควบคมุ ทางสงั คม ทุกคนตอ้ งปฏิบัติตามกฎหมาย เพอ่ื ความสงบสขุ ของสังคม 4. การจัดระดับความสูงต่ำทางสังคม เช่น นายกรัฐมนตรีมี ฐานะทางสงั คมสงู กวา่ รฐั มนตรี ฯ 5. ค่านิยม คือ ความยุติธรรม ความซื่อสัตย์สุจริต การ ปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย การเป็นพลเมืองดี 2.2 หนา้ ทข่ี องสถาบันการเมืองการปกครอง 1. ระงับความขัดแย้งระหว่างบคุ คลที่เกดิ ขึน้ เสมอในสังคม 2. คมุ้ ครองบคุ คลให้ปลอดภัย

3. รักษาความสงบเรียบร้อย ส่งเสริมความมั่นคงและ สวสั ดกิ ารทางสังคม ปจั จุบนั นี้หนา้ ท่ขี องสถาบันการเมอื งการปกรองมแี นวโนม้ ดงั น้ี 1. แก้ไขปัญหาของประชาชนมากขึน้ 2. ยุติความขัดแย้งต่างๆ ต้องทำให้สังคมดำเนินไปได้ด้วยดี และ ตัดสนิ ปญั หาต่างๆ 3. จะต้องใชค้ วามรู้ หลักวิชา และเหตุผล เพอ่ื เปน็ ประโยชน์ใน การแก้ปัญหาด้านการปกครอง 2.3 แบบแผนการปฏิบตั ิ จะมีกฎหมายเป็นแนวทางในการปฏิบัติ เช่น ถ้าฆ่าคนตาย มี โทษตั้งแต่ประหารชีวิต จำคุกตลอดชีวิต หรือจำคุกตั้งแต่ 15 ปี หรือแม้ไม่เจตนาที่จะฆา่ ใคร มีโทษจำคุกตง้ั แต่ 3 ปีถงึ 25 ปี ถ้าทำร้ายรา่ งกาย มโี ทษจำคกุ ไม่เกนิ 2 ปี หรือปรับ ไม่เกิน 4000 บาท ทำร้ายร่างกายจนบาดเจ็บสาหัส ต้องได้รับโทษตั้งแต่ 6 เดอื น ถงึ 10 ปี 3. สถาบันเศรษฐกิจ สถาบันเศรษฐกิจ เป็นสถาบันที่เกี่ยวกันการดำรงชีวิตของมนุษย์ ด้าน การผลติ ของใช้ การแลกเปลี่ยน การใหบ้ รกิ ารตา่ งๆ ระหว่างสมาชกิ ของสังคม 3.1 องค์การทางสังคม คอื กล่มุ คนที่ทำงานในธนาคาร บรษิ ัท ห้างร้าน 1 สถานภาพ ผู้จัดการ นายธนาคาร 2. บทบาท นายธนาคารมีหน้าที่จัดการเกี่ยวกับการเงินของ ธนาคารอยา่ งถูกตอ้ งตามกฎหมาย 3. การควบคมุ ทางสงั คม นายธนาคารต้องให้เงินกู้และรบั ฝาก เงนิ ตามอตั ราท่กี ฎหมายกำหนดไว้

4. การจัดระดับสูงต่ำทางสังคม นายธนาคารมีฐานะทาง สงั คมสูงกว่าพนักงานในธนาคาร 5. ค่านยิ ม มคี วามซอ่ื สัตย์ การทำงานให้มีประสทิ ธภิ าพ การ รว่ มมอื ประสานงานกัน ความยดื หยุน่ การปรบั ตวั ใหเ้ ข้ากบั การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกจิ 3.2 หนา้ ทีข่ องสถาบนั เศรษฐกจิ 1. สนองความต้องการทางเศรษฐกิจ เช่น ผลิต แบ่งปันวัตถุ หรือบริการตามที่มนุษย์ต้องการ 2. ให้ความสะดวกแก่มนุษย์ในการใช้ประโยชน์ทาง เศรษฐกิจ เชน่ ระบบเงนิ เช่ือ การใชเ้ งินตรา ฯ 3. พัฒนาและสร้างความเจริญก้าวหน้าในทางเศรษฐกิจ เพื่อ ความอุดมสมบรู ณ์และความม่ันคงในด้านนี้แก่สมาชกิ ในสงั คม 4. ช่วยเหลือในการบริโภคใหเ้ พียงพอและไปทวั่ ถงึ ให้มากทส่ี ดุ 3.3 แบบแผนการปฏิบตั ิ 1. ทรัพย์สิน เป็นสิ่งมีค่าที่สามารถเปลี่ยนมือหรือถือกรรมสิทธิ์ ได้ อาจจะเป็นสิง่ ทีจ่ ับตอ้ งไดห้ รอื จับต้องไมไ่ ด้ 2. สัญญา เป็นสิ่งที่ช่วยให้ทรัพย์สินเปลี่ยนมือกันอย่างมี ระเบยี บและยงั เปน็ หลกั ฐานยืนยนั ว่าเป็นเจา้ ของทรพั ย์สิน 3. อาชพี เปน็ ส่งิ ที่กำหนดบทบาทเศรษฐกจิ ของประชาชน 4. การแลกเปลี่ยน มีเงินเป็นสื่อในการแลกเปลี่ยน เป็น มาตรฐานในการแลกปลีย่ นอกมาในรูปเงินตรา เพอ่ื สะดวกในการดำรงชีพในสงั คม 5. ตลาด มี อาชีพ ทรัพย์สิน สัญญา ประกอบเข้า ด้วยกัน ราคาของสิ่งของขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ของการเสนอและสนอง ถ้ามีการเสนอ ราคาสูง ทำให้ราคาของสิ่งอขงสูงด้วยเช่นกัน และสินค้าราคาสูงก็ขึ้นอยู่กับปริมาณกา สนองของประชาชนดว้ ยเช่นกนั

4. สถาบันการศึกษา เป็นสถาบันที่ทำหน้าที่ถ่ายทอดความรู้ ความคิดใหม่ให้แก่สมาชิก เพอื่ ใหส้ มาชิกมีความรู้ ความสามารถ มวี ัฒนธรรมและคุณธรรม ส่วนการศึกษา คือ การ สร้างสมและการถ่ายทอดประสบการณ์ของมนุษย์จากรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่งเพื่อแก้ปัญหา และมีความเจริญทางด้านพุทธิปัญญา จิตใจ อารมณ์ สังคม และพลานามัย และ การศึกษานน้ั เป็นการเรยี นเพ่อื ใหเ้ กดิ ความคดิ และนำไปพฒั นาความสามารถของบคุ คล 4.1 องคก์ ารทางสงั คม 1. สถานภาพ ครู นกั เรยี น อาจารย์ใหญ่ เป็นต้น 2. บทบาท ครู อาจารย์มีหน้าที่อบรมสั่งสอนให้ความรู้แก่ นักเรยี นนกั ศึกษา 3. การควบคุมทางสังคม นักเรียนต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบ ของโรงเรยี น 4. การจัดระดับความสูงต่ำทางสังคม ครูอาจารย์มีฐานะสูง กวา่ นกั เรียนนกั ศึกษา 5. ค่านิยม ความยุติธรรม ความรับผิดชอบ ปฏิบัติตาม กฎเกณฑอ์ ขงกล่มุ ใหค้ ุณค่าการศึกษาระดบั สงู ความซอ่ื สตั ย์ รกั ความกา้ วหนา้ 4.2 หน้าท่ีของสถาบันการศกึ ษา 1. ให้ความรคู้ วามเขา้ ใจในสิ่งตา่ งๆแกส่ มาชกิ เพื่อเป็นรากฐาน ในการพฒั นาสติปัญญา ความรู้สึกนกึ คดิ ในทางทด่ี ี 2. พัฒนาให้บคุ คลมคี ณุ ธรรม จริยธรรม 3. สอนแลฝกึ อาชีพของบคุ คลเพ่อื ประกอบอาชีพในอนาคต 4. ป ล ู ก ฝ ั ง ใ ห ้ บ ุ ค ค ล ม ี ค ว า ม ร ั ก แ ล ะ ส ง เ ส ร ิ ม ใ น ศิลปวฒั นธรรม ขนบธรรมเนยี มประเพณีอนั ดีงามให้คงอย่ยู ืนยาว

5. เป็นแหล่งความรู้และวิทยาการที่เอื้ออำนวยต่อชุมชนและ สังคม 4.3 แบบแผนปฏบิ ัติ มีการแบ่งระดับการศึกษาแนวโรงเรียน เป็น 4 ระดับ คอื ระดับก่อนประถมศกึ ษา ระดบั ประถมศึกษา ระดับมธั ยมศกึ ษา และ ระดับอุดมศึกษา ส่วนในระดับอุดมศกึ ษา แบ่งเป็น 3 ระดับ คือ การศึกษาต่ำกว่าระดบั ปรญิ ญาตรี การศึกษาระดับปรญิ ญาตรี และการศกึ ษาสูงกวา่ ระดบั ปริญญาตรี 5. สถาบนั ศาสนา สถาบันศาสนาเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรม และก่อให้เกิดแบบ ความประพฤติ ประกอบดว้ ย 1. ความเชื่อ ศาสนาทุกศาสนาย่อมต้องการให้บุคคลมีความ ศรทั ธาและมคี วามเช่ือในศาสนา เหตุและการพสิ ูจน์ถือวา่ เป็นสง่ิ ท่สี นับสนนุ ความเชื่อ และ มักจะเน้นความเชอ่ื จักรวาล ธรรมชาติ มนษุ ย์กบั หระเจ้า 2. ความรู้สึกทางอารมณ์ ศาสนาเชื่อมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์เข้ามา เกี่ยวพันกับอารมณ์ เช่น ความรัก ความกลัว เป็นต้น ความรู้สึกทางอารมณ์จะเป็น ลักษณะใดจะขึ้นอยู่กับวา่ ศาสนาน้ันสอนอย่างไร 3. พฤติกรรมที่แสดงออก ศาสนามีส่วนสำคัญในการสร้าง แบบแผนพฤตกิ รรม ว่าสิง่ ไหนดีหรือไม่ดี สิง่ ไหนควรกระทำหรอื ไม่ และแล้วแตศ่ าสนาวา่ มี แนวทางพฤติกรรมเปน็ อย่างไร 5.1 องคก์ ารทางสังคม 1. สถานภาพ พระพทุ ธเจ้า พระสงฆ์ เปน็ ตน้ 2. บทบาท พระสงฆส์ อนใหค้ นทำความดี ละเว้นความชวั่ 3. การควบทางสังคม พระสงฆ์ต้องทำตามกฎของสงฆ์ และระเบยี บของวัด

4. การจัดระเบียบสูงต่ำทางสังคม เจ้าอาวาสมีฐานะทาง สังคมสูงกวา่ พระ 5. ค่านิยม มีศีลธรรม ทำความดีละเว้นความชั่ว มี เมตตา เอ้ือเฟอ้ื เผื่อแผ่ เปน็ ต้น 5.2 หน้าที่ของสถาบนั ศาสนา 1. เชื่อกันว่าศาสนาสามารถปกป้องภัยพิบัติต่างๆได้ และ เพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ 2. เป็นพ้นื ฐานสำคัญของอำนาจรัฐ เพราะมีบางท่ีที่อำนาจ รัฐขนึ้ อยกู่ บั ประมุขทางศาสนา 3. ก่อให้เกิดศีลธรรมทางสังคม และจริยธรรม ซึ่งเป็น เคร่ืองกำหนดแนวทางและนโยบายของสังคม 4. เป็นแบบอย่างในการประพฤติดี เช่น ความ เออื้ เฟ้ือเผื่อแผ่ ความเมตตา เป็นตน้ 5.3 แบบแผนปฏบิ ัติ พระสงฆ์มีกฎข้อบังคับ 227 ข้อที่ต้องปฏิบัติ ฆราวาสมีมี ศีล 5 และ ศีล 8 และยงั หลักธรรมต่างๆ เช่น อริยสจั 4 อทิ ธิบาท 4 เปน็ ตน้