ใบความรู้ที่ 3 ระบบสีในงานกราฟิก

ใบความรูท้ ี่ 3 ระบบสีในงานกราฟิก 3.1 ความหมายของสี สี (COLOR) หมายถึง ลกั ษณะกระทบตอ่ สายตาให้เห็นเป็นสีมผี ลถงึ จติ วิทยา คือมีอำนาจให้เกดิ ความเขม้ ของแสงท่อี ารมณ์และความรู้สึกได้ การท่ไี ด้เหน็ สีจากสายตาสายตาจะส่งความร้สู ึกไปยงั สมองทำใหเ้ กดิ ความรู้สกึ ตา่ งๆ ตามอิทธพิ ลของสี เชน่ สดชืน่ ร้อน ตืน่ เตน้ เศรา้ สมี คี วามหมายอยา่ งมากเพราะศลิ ปินต้องการใชส้ เี ปน็ ส่อื สร้างความ ประทบั ใจในผลงานของศลิ ปะและสะท้อนความประทับใจนั้นให้บังเกดิ แกผ่ ูด้ ูมนุษย์เกีย่ วข้องกับสีต่างๆ อยู่ตลอดเวลา เพราะทกุ ส่งิ ที่อยู่รอบตวั นน้ั ลว้ นแตม่ สี ีสนั แตกตา่ งกันมากมาย สเี ป็นสิง่ ที่ควรศึกษาเพื่อประโยชนก์ ับตนเองและ ผ้สู รา้ ง งานจิตรกรรมเพราะ เรื่องราวองสีนนั้ มหี ลกั วิชาเปน็ วทิ ยาศาสตรจ์ ึงควรทำความเขา้ ใจวทิ ยาศาสตร์ ของสจี ะบรรลุผล สำเร็จในงานมากขึน้ ถ้าไมเ่ ขา้ ใจเร่อื งสดี ีพอสมควร ถา้ ได้ศึกษาเร่อื งสีดีพอแลว้ งานศลิ ปะก็จะประสบความสมบรู ณ์ เป็นอยา่ งยง่ิ แมส่ ี (PRIMARIES) สตี ่างๆน้ันมอี ยู่มากมายแหลง่ กำเนดิ ของสีและวิธีการผสมของสตี ลอดจนรสู้ กึ ท่มี ตี ่อสขี องมนุษยแ์ ต่ละกลุ่ม ย่อมไม่เหมือนกนั สีต่างๆทีป่ รากฎน้นั ย่อมเกดิ ขนึ้ จากแมส่ ีในลกั ษณะท่ีแตกต่างกนั ตามชนิดและประเภทของสีนั้น แม่สี คือ สีทน่ี ำมาผสมกันแล้วทำใหเ้ กิดสีใหม่ ท่ีมีลักษณะแตกต่างไปจากสีเดิม แมส่ ี มือยู่ 2 ชนดิ คอื 1. แม่สขี องแสง (RGB) เกิดจากการหักเหของแสงผ่านแท่งแกว้ ปริซึม มี 3 สี คือ สแี ดง สเี หลอื ง และสีนำ้ เงนิ อย่ใู นรูปของแสงรังสี ซ่ึงเปน็ พลังงานชนิดเดียวที่มีสี คุณสมบตั ิของแสงสามารถนำมาใช้ ในการถา่ ยภาพ ภาพโทรทศั น์ การจัดแสงสใี นการแสดงตา่ ง ๆ เป็นต้น RGB มแี นวคิดมาจากการผสมแสงสหี ลัก 3 สีเขา้ ดว้ ยกนั คือ แดง (RED) เขยี ว (GREEN) และน้ำเงนิ (BLUE) ซง่ึ เมือ่ ผสมกนั จะทำให้เกิดสจี ำนวนมากและเม่อื นำมารวมกนั ท่คี วามเข้มสูงสดุ จะได้สีขาว สว่ นใหญก่ ารใช้สลี ักษณะนีจ้ ะใช้ ในอปุ กรณ์ท่ีเกยี่ วกบั แสง เชน่ จอภาพ กล้องดจิ ิตอล เปน็ ตน้ 2. แม่สีวัตถุธาตุ เปน็ สีทไ่ี ด้มาจากธรรมชาติ และจากการสังเคราะหโ์ ดยกระบวนทางเคมี มี 3 สี คอื สแี ดง สเี หลือง และสนี ำ้ เงิน แม่สีวัตถุธาตุเปน็ แม่สีทนี่ ำมาใชง้ านกันอยา่ งกว้างขวาง ในวงการศิลปะ วงการอุตสาหกรรม ฯลฯ แม่สีวัตถธุ าตุ เมื่อนำมาผสมกันตามหลักเกณฑ์ จะทำให้เกดิ วงจรสี ซง่ึ เปน็ วงสีธรรมชาติ เกิดจากการผสมกนั ของแมส่ ี วัตถุธาตุ เปน็ สีหลักท่ใี ช้งานกันท่ัวไป ในวงจรสี จะแสดงสงิ่ ต่าง ๆ ดังตอ่ ไปนี้ CMYK มแี นวคดิ มาจากระบบการพมิ พ์ โดยภาพจะถกู แยกออกเปน็ แม่พิมพข์ องสหี ลักเพียง 4 สี คือ ฟ้า (CYAN) ม่วงแดง (MAGENTA) เหลือง (YELLOW) ดำ (BLACK) ซึง่ เม่ือนำมารวมกันแลว้ จะได้สีดำ ใบความรูท้ ่ี 3 ระบบสใี นงานกราฟกิ หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ความรเู้ กี่ยวกบั กราฟิก

1. วงจรสี (Colour Wheel) วงจรสี คือ สที ่เี กดิ จากการผสมกนั เปน็ คู่ เรมิ่ ต้ังแต่ แม่สี 3 สี แลว้ เกดิ เป็นสใี หมข่ ึ้นมา จนครบวงจร จะไดส้ ี ทั้งหมด 12 สี ซงึ่ แบ่งสเี ป็น 3 ข้ันคือ 1.1 สีขั้นท่ี 1 (Primary Colours) คือ แม่สี 3 สี ได้แก่ สีแดง เหลอื ง และนำ้ เงนิ 1.2 สขี น้ั ที่ 2 (Secondary Colours) คอื สีท่ีเกิดจากการผสมกันเปน็ ค่ๆู ระหว่างแม่สี 3 สี จะได้สีเพ่ิมขึน้ อกี 3 สี 1.3 สีขัน้ ที่ 3 (Tertiary Colours) คอื สีที่เกดิ จากการผสมกันเปน็ คู่ๆ ระหว่างแม่สี 3 สี กบั สีขั้นที่ 2 จะไดส้ ีเพม่ิ ข้ึนอกี 6 สี 1.4 สีกลาง (Neutral Colour) คอื สีทเี่ กิดการผสมสีทุกสี ในวงจรสี หรือ แมส่ ี 3 สี ผสมกัน จะได้สเี ทาแก่ สีทง้ั 3 ขัน้ เมอ่ื นำมาจัดอยูเ่ ป็นวงจรจะไดล้ ักษณะเปน็ วงลอ้ สี 2. วรรณะของสี (Tone of Colour) วรรณะสี คอื ความแตกตา่ งของสีแตล่ ะกลุ่ม ในวงจรสีโดยแบง่ ตามความรสู้ กึ ดา้ นอุณหภูมิ โดยแบ่งออกเปน็ 2 วรรณะ คือ 2.1 สวี รรณะรอ้ น (Warm Tone) ประกอบด้วยสีเหลอื ง, สม้ เหลือง, ส้ม, ส้มแดง, แดง และมว่ งแดง 2.2 สีวรรณะเยน็ (Cool Tone) ประกอบดว้ ยสมี ่วง, ม่วงน้ำเงิน, นำ้ เงนิ , เขียวน้ำเงิน, เขยี วและเขียวเหลอื ง ใบความรทู้ ี่ 3 ระบบสใี นงานกราฟิก หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 ความรเู้ กีย่ วกับกราฟิก

3. สตี รงข้าม (Comprementary Colour) สตี รงขา้ ม หมายถงึ สีทอ่ี ยู่ในตำแหน่งตรงขา้ มกันในวงจรสี และมกี ารตัดกันอย่างเด่นชดั ซึ่งจะให้ความรูส้ ึก ทข่ี ดั แย้งกัน หากนำมาผสมกันจะไดส้ ีกลาง (เทา) ซ่งึ มีท้ังหมด 6 คู่ ไดแ้ ก่ - สีเหลือง ตรงขา้ มกบั สมี ว่ ง - สแี ดง ตรงข้ามกบั สเี ขยี ว - สนี ้ำเงนิ ตรงข้ามกับ สสี ม้ - สีเขียวเหลอื ง ตรงขา้ มกบั สมี ่วงแดง - สสี ้มแดง ตรงขา้ มกบั สเี ขียวน้ำเงนิ - สีมว่ งน้ำเงิน ตรงข้ามกบั สีส้มเหลอื ง 4. สีข้างเคียง ( Analogous Colour) สขี า้ งเคียง หมายถงึ สีที่อยเู่ คียงข้างกนั ทัง้ ซา้ ยและขวาในวงจรสี มีความคล้ายคลงึ กันหากนำมาจัดอยู่ด้วยกนั จะมี ความกลมกลืนกนั หากอยู่ห่างกันมากเทา่ ใดความกลมกลืนก็จะย่งิ น้อยลงความขดั แยง้ ก็จะมมี ากขน้ึ สว่ นใหญ่จะเปน็ สี ใน วรรณะเดียวกัน (ภาพท่ี 6) สีขา้ งเคียงได้แก่ - สีแดง - สม้ แดง - ส้ม หรือ ม่วงแดง -แดง - ส้มแดง - สีสม้ เหลือง - เหลือง - เขยี วเหลือง หรอื ส้มแดง - สม้ - สม้ เหลือง - สีเขียว - เขียวน้ำเงนิ - น้ำเงนิ หรอื เขยี วนำ้ เงิน - เขยี ว - เขยี วเหลอื ง - สีม่วงนำ้ เงิน - มว่ ง - ม่วงแดง หรอื ม่วงน้ำเงิน- น้ำเงิน – เขียวนำ้ เงิน ใบความรู้ท่ี 3 ระบบสใี นงานกราฟกิ หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 ความรเู้ กย่ี วกับกราฟิก

ความรู้สึกเก่ียวกับสใี นเชิงจิตวิทยา สีแดง ใหค้ วามรู้สึกรอ้ น รุนแรง กระตนุ้ ทา้ ทาย เคลอ่ื นไหว ต่นื เตน้ เรา้ ใจ มพี ลงั ความอดุ มสมบูรณ์ ความม่ัง คง่ั ความรัก ความสำคัญ อันตราย สสี ม้ ให้ความรสู้ กึ ร้อน ความอบอนุ่ ความสดใส มีชีวิตชวี า วัยรนุ่ ความคึกคะนอง การปลดปลอ่ ย ความ เปร้ยี ว การระวัง สเี หลอื ง ใหค้ วามรู้สกึ แจ่มใส ความสดใส ความรา่ เริง ความเบกิ บานสดช่ืน ชวี ิตใหม่ ความสด ใหม่ ความ สกุ สวา่ ง การแผ่กระจาย อำนาจบารมี สเี ขยี ว ใหค้ วามรู้สึก สงบ เงียบ รม่ ร่นื รม่ เยน็ การพักผ่อน การผ่อนคลาย ธรรมชาติ ความ ปลอดภัย ปกติ ความสขุ ความสขุ มุ เยอื กเย็น สนี ำ้ เงนิ ใหค้ วามรู้สกึ สงบ สขุ มุ สุภาพ หนักแน่น เครง่ ขรึม เอาการเอางาน ละเอียด รอบคอบ สง่างาม มี ศักดศ์ิ รี สูงศักด์ิ เปน็ ระเบียบถ่อมตน สมี ว่ ง ใหค้ วามรสู้ ึก มีเสน่ห์ นา่ ตดิ ตาม เร้นลบั ซ่อนเรน้ มีอำนาจ มพี ลังแฝงอยู่ ความรกั ความเศร้า ความ ผิดหวงั ความสงบ ความสูงศกั ด์ิ สฟี า้ ใหค้ วามรู้สึก ปลอดโปรง่ โลง่ กวา้ ง เบา โปรง่ ใส สะอาด ปลอดภัย ความสวา่ ง ลมหายใจ ความเป็น อสิ ระเสรีภาพ การชว่ ยเหลือ แบ่งปัน สีขาว ใหค้ วามรู้สกึ บริสุทธ์ิ สะอาด สดใส เบาบาง อ่อนโยน เปดิ เผย การเกิด ความรัก ความหวงั ความ จรงิ ความเมตตา ความศรทั ธา ความดีงาม สีดำ ให้ความรูส้ กึ มดื สกปรก ลกึ ลับ ความสิ้นหวัง จุดจบ ความตายหนคว่ วยากใมาบรชคเ่วัรวียาคนมวรรา้ทู้ทู ม่ี่ี 13ลคับรวะาทบมาบรรเสู้ กณุ ีใีย่นวงโกาหนับดกกรรรา้ าายฟฟิกกิความ เศรา้ หนักแน่น เข้มเข็ง อดทน มพี ลงั สีชมพู ให้ความรูส้ กึ อบอุ่น ออ่ นโยน นมุ่ นวล ออ่ นหวาน ความรัก เอาใจใส่ วยั รุ่น หนุ่มสาว ความน่ารกั ความ สดใส สเี ทา ให้ความรสู้ กึ เศร้า อาลยั ทอ้ แท้ ความลึกลบั ความหดหู่ ความชรา ความสงบ ความ เงยี บ สุภาพ สขุ มุ ถ่อมตน สที อง ให้ความรูส้ ึก ความหรูหรา โอ่อ่า มรี าคา สูงค่า ส่ิงสำคัญ ความเจริญร่งุ เรือง ความสุข ความมัง่ คั่ง ความ รำ่ รว ใบความรูท้ ี่ 3 ระบบสใี นงานกราฟิก หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 1 ความรเู้ กย่ี วกับกราฟิก

3.2 ระบบสที ่ีใชก้ ับงานกราฟกิ โดยทั่วไปสีในธรรมชาติและสที ่ีสรา้ งข้นึ จะมีรูปแบบการมองเห็นของสที ีแ่ ตกต่างกัน ซึง่ รปู แบบการมองเหน็ สี ทใ่ี ช้ในงานดา้ นกราฟิกทัว่ ไปนั้น มอี ย่ดู ว้ ยกัน 7 ระบบ ได้แก่ 1. ระบบสี RGB ตามหลักการแสดงสขี องเคร่ืองคอมพิวเตอร์ 2. ระบบสี CMYK ตามหลักการแสดงสขี องเคร่ืองพิมพ์ 3. ระบบสี HSB ตามหลักการมองเหน็ สขี องสายตามนุษย์ 4. ระบบสี LAB ตามหลักการแสดงสที ่ีไม่ขึ้นอยกู่ ับอุปกรณใ์ ด ๆ สามารถใช้กับสีท่เี กดิ จากอุปกรณ์ ทุกชนดิ ไม่วา่ จะเป็นจอคอมพิวเตอร์หรือเคร่ืองพิมพ์ 5. ระบบสี Grayscale มักใชแ้ ปลงภาพสีเพอื่ ไปใชใ้ นงานพิมพ์แบบขาว - ดำ 6. ระบบสี Bitmap ประกอบดว้ ย 2 สี คอื ขาวและดำ มกั ใช้กบั ภาพวาดทีว่ าด้วยหมกึ ดำ ภาพลายเส้น ภาพสเก็ตซ์ เปน็ ตน้ 7. ระบบสี Indexed เปน็ ระบบจัดเกบ็ สี โดยกำหนดให้ 1 ภาพ จะมีความละเอยี ดของสีไมเ่ กนิ 256 สี เทา่ น้นั 3.2.1 ระบบสี RGB ยอ่ มาจากคำว่า Red Green Blue เปน็ ระบบสที ีเ่ กิดจากการรวมกันของแสง สีแดง สีเขียว และ สีน้ำเงนิ เมื่อมีการใช้สดั ส่วนของ 3 สีนตี้ า่ งกนั จะทำใหเ้ กิดสีต่าง ๆ ได้อีกมากมายถงึ 16.7 ล้านสี ซง่ึ ใกล้เคียงกบั สที ่ีตา เรามองเห็นปกติ โดยสที ไ่ี ดจ้ ากการผสมสีข้นึ อยกู่ บั ความเข้มของสี ถ้าหากสมี ีความเข้มมากเม่ือนำมาผสมกันจะทำใหเ้ กิด เป็นสขี าว จงึ เรยี กระบบสีนีว้ า่ Additive หรือการผสมสแี บบบวก หลักการแสดงสีของจอคอมพวิ เตอรน์ ั้นจะแสดงสี เป็นระบบ RGB อยแู่ ล้ว ไมว่ ่าจะเลือกโหมดการทำงานใดก็ตาม ดงั แสดงในภาพที่ 1.5 ภาพที่ 1.5 ระบบสี GRB ใบความรู้ท่ี 3 ระบบสใี นงานกราฟิก หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 1 ความรเู้ กีย่ วกับกราฟกิ

3.2.2 ระบบสี CMYK ยอ่ มาจากคำว่า Cyan Magenta Yellow Black เป็นระบบสีมาตรฐานทเี่ หมาะกับงานพิมพ์ พิมพ์ออก ทางกระดาษหรือวสั ดผุ วิ เรียบอื่น ๆ โดยทำการแกไ้ ขจุดบกพร่องของระบบสี RGB ทเ่ี คร่ืองพิมพ์ ไม่สามารถพิมพ์สีบางสี ออกไปได้ ซ่ึงประกอบดว้ ยสีหลกั 4 สี ได้แก่ สฟี า้ สชี มพมู ่วง สีเหลอื ง และสดี ำ เมื่อนำสที ้งั หมดมาผสมกนั จะเกิดเป็นสี ดำ จึงเรียกระบบสีนี้ว่า Subtractive Color หลักการเกิดสีของระบบนค้ี ือ หมกึ สหี นงึ่ จะดูดกลนื แสงจากสหี นึง่ และ สะท้อนกลบั ออกมาเปน็ สีต่าง ๆ ดังแสดงในภาพที่ 1.6 ภาพท่ี 1.6 ระบบสี CMYK 3.2.3 ระบบสี HSB เป็นระบบสีท่ีเลย่ี นแบบการมองเหน็ ของสายตามมนุษย์ ซ่ึงแบง่ ออกเปน็ 3 ส่วนคอื Hue คือ สีตา่ งๆ ทส่ี ะท้อนออกมาจากวตั ถแุ ล้วเขา้ สสู่ ายตาของเรา ซงึ่ มักเรียกสีตามชอ่ื สี เช่น สเี ขยี ว สีเหลอื ง สแี ดง เป็นต้น Saturation คือ ความสดของสี โดยคา่ ความสดของสจี ะเร่มิ ท่ี 0 ถึง 100 ถา้ กำหนด Saturation ท่ี 0 สีจะมคี วามสดน้อย แตถ่ า้ กำหนดท่ี 100 สีจะมีความสดมาก Brightness คือ ระดับความสวา่ งของสี โดยคา่ ความสวา่ งของสีจะเร่ิมที่ 0 ถึง 100 ถ้ากำหนดท่ี 0 ความสวา่ งจะน้อย ซึง่ จะเปน็ สดี ำ แต่ถ้าดำหนดท่ี 100 สีจะมีความสว่างมากที่สดุ ภาพท่ี 1.7 ระบบสี HSB ใบความรทู้ ่ี 3 ระบบสใี นงานกราฟกิ หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 1 ความรเู้ ก่ยี วกับกราฟกิ

3.2.4 ระบบสี LAB เปน็ มาตรฐานสำหรบั การวดั ค่าแบบครอบคลมุ ทุกสใี นระบบสี RGB และ CMYK สามารถใช้กบั สที ี่ เกิดจาก อปุ กรณ์ทุกชนิดไม่ว่าจะเปน็ จอคอมพิวเตอร์ เคร่ืองพมิ พ์ สแกนเนอร์ รวมท้ังอุปกรณ์อน่ื ๆ ส่วนประกอบของระบบสี น้ี ได้แก่ L (Luminance) เป็นค่าความสวา่ ง จะมีค่าตัง้ แต่ 0 (สดี ำ) ไปจนถงึ ค่า 100 (สขี าว) A แสดงการไลส่ ีจากสเี ขียวไปยังสีแดง B แสดงการไล่สีจากสีนำ้ เงนิ ไปยังสเี หลอื ง ดงั แสดงในภาพท่ี 1.8 ภาพที่ 1.8 ระบบสี LAB 3.2.5 ระบบสี Grayscale ระบบสีแบบ Grayscale จะจัดการแตล่ ะพิกเซลในแบบ 8 บติ เหมอื นเป็นสวิทช์เปิด-ปิด แสดง 8 อัน เพื่อสรา้ ง เป็น 1 สีดำ , 1 สีขาว , และ254 ระดบั สเี ทา มักใช้กับภาพขาว-ดำ หรือแปลงภาพสีเพือ่ ไปใชใ้ นงานพิมพแ์ บบขาว-ดำ ซึ่งจะทำใหข้ นาดของไฟลล์ ดลง 2 ใน 3 ของ RGB ภาพท่ี 1.9 ระบบสี Grayscale ใบความรทู้ ี่ 3 ระบบสีในงานกราฟกิ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ความรเู้ กีย่ วกบั กราฟิก

3.2.6 ระบบสี Bitmap ระบบสแี บบ Bitmap จะประกอบด้วยสี 2 สี คอื ขาวและดำ บางครัง้ เรียกว่า ภาพแบบ 1 บติ ซงึ่ แตล่ ะพิกเซล ในภาพจะเปน็ ไดเ้ พียงขาวหรือดำเทา่ น้ัน มักใช้กับภาพวาดทีว่ าด้วยหมึกดำ ภาพลายเส้น ภาพสเกต็ ซ์ เป็นตน้ 3.2.7 ระบบสี Indexed เป็นระบบจัดเก็บสี โดยกำหนดให้ 1 ภาพ จะมีความละเอียดของสีไมเ่ กนิ 256 สีเทา่ นัน้ เปน็ โหมดสีทเ่ี หมาะ สำหรับการทำภาพบน web โดยทท่ี กุ คร้งั ที่แปลงภาพจากโหมดสีอนื่ ๆ มาเป็น Index โปรแกรมจะทำการสรา้ งตาราง ดชั นี ( Indexed Color ) ขนึ้ มาจดั เก็บสใี นภาพ และจะทำการตรวจสอบรหัสสที ่ไี ด้ โดยถ้าคา่ สใี ดอยู่นอกเหนือจาก 256 ในตารางดชั นีสี จะถูกแปลงเป็นสีจากสที ง้ั 256 สที ี่เกบ็ เอาไว้ใกล้เคียงให้โดยอัตโนมตั ิ ดังนั้นภาพท่ไี ดจ้ ะให้ความสวยงาม ทีใ่ กลเ้ คียงของเดิม และทำใหไ้ ฟล์มีขนาดเลก็ ลงด้วย จุดด้อยของระบบสี Indexed Color คือการมีสีใช้งานเพียง 256 เฉดสี จงึ ทำให้ไมส่ ามารถเก็บรายละเอียดของสีเอาไว้ไดค้ รบถ้วน 3.3 เทคนิคการเลือกใชส้ ีในการออกแบบ ใบความรู้ท่ี 3 ระบบสใี นงานกราฟกิ หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 1 ความรเู้ กี่ยวกับกราฟกิ

ใบความรูท้ ่ี 3 ระบบสใี นงานกราฟกิ หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 1 ความรเู้ กี่ยวกบั กราฟกิ