วันฉัตรมงคลปี 2564

ฉตั รมงคลปี 2564 น้ี ตรงกบั วนั องั คารท่ี 4 พฤษภาคม ถือเป็นวนั ฉลองพระเศวตฉตั รปี แรกของ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั รัชกาลปัจจุบนั และเป็นวนั ราลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของ พระมหากษตั ริยแ์ ห่งราชวงศจ์ กั รี วนั ฉตั รมงคล คือ วนั ฉลองพระเศวตฉตั ร ในอดีตมีบนั ทึกเก่ียวกบั พระราชพธิ ีฉตั รมงคลเป็นงานหลวงคร้ังแรกในวนั ที่ 15 พฤษภาคม 2393 ซ่ึงเป็นการฉลองพระเศวตฉตั รของพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั (รัชกาลที่ 4) จากแต่เดิมพิธีน้ีถือเป็นงานส่วนตวั ของพระมหากษตั ริยท์ ี่จดั ข้ึนในเขตพระราชฐาน และมี พระราชดาริวา่ ควรสมโภชพระมหาเศวตฉตั รใหเ้ ป็ นสวสั ดิมงคลแก่ราชสมบตั ิ นบั จากรัชสมยั ของพระองค์ วนั ฉตั รมงคลก็ไดถ้ กู ระบุเป็นวนั นกั ขตั ฤกษม์ งคลนบั แตน่ ้นั มา ตามธรรมเนียมเดิม พระราชพธิ ีฉตั รมงคลท่ีจดั ข้ึนในเดือน 6 ตามปฏิทินไทย ซ่ึงตรงกบั เดือน

พฤษภาคมตามปฏิทินสากล เจา้ พนกั งานท้งั ฝ่ ายหนา้ และฝ่ ายใน มีหนา้ ที่รักษาเคร่ืองราชูปโภค และพระราชนิเวศน์ จะทาพธิ ีสมโภชเป็นการฝ่ายใน พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรงรับบรมราชาภิเษกเมื่อวนั พธุ เดือน 12 แรม 12 คา่ ปี มะโรงสัมฤทธิศก จ.ศ.1230 ตรงกบั วนั ที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ.2411 แตย่ งั คงใหจ้ ดั พระราชพิธี ฉตั รมงคลในเดือน 6 ตามแบบอยา่ งในรัชกาลท่ี 4 ตอ่ มา จนกระทงั่ เมื่อประกอบพระราชพธิ ีบรม ราชาภิเษก คร้ังท่ี 2 ในวนั อาทิตย์ เดือน 12 แรม 12 ค่า ปี ระกาเบญจศก จ.ศ.1235 ตรงกบั วนั ท่ี 16 พฤศจิกายน พ.ศ.2416 พระองคโ์ ปรดเกลา้ ฯ พระราชทานเคร่ืองราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกลา้ แก่ พระบรมวงศานุวงศแ์ ละขา้ ราชการที่ไดร้ ับพระราชทานพานทองดว้ ย ในปี ต่อมาจึงยา้ ยเวลาจดั พระราชพธิ ีฉตั รมงคล จากเดือน 6 มาทาในเดือน 12 และเรียกวา่ “การสมโภชพระมหา เศวตฉตั ร” มีการจดั พระราชพิธีรวม 4 วนั ในเดือน 12 แรม 10 ค่า ถึงแรม 13 ค่า

พระราชพิธีฉตั รมงคลน้นั เป็นพิธีจดั สมโภชเคร่ืองราชกกุธภณั ฑใ์ นพระบรมมหาราชวงั เจา้ พนกั งานอญั เชิญเครื่องมงคลสิริเบญจราชกกุธภณั ฑข์ ้ึนประดิษฐานบนพระแท่นใตพ้ ระนพปฎล มหาเศวตฉตั ร จากน้นั พระราชครูหวั หนา้ พราหมณอ์ ่านประกาศพระราชพธิ ีฉตั รมงคล พระสงฆ์ สวดพระพุทธมนตเ์ ยน็ สาหรับเคร่ืองสิริเบญจราชกกธุ ภณั ฑ์ ประกอบดว้ ย 1. พระมหาพชิ ยั มงกุฎ

พระมหาพชิ ยั มงกุฎ ทาดว้ ยทองลงยาประดบั เพชร มีคา่ สาคญั เท่ากบั ราชกกธุ ภณั ฑอ์ ื่น ภายหลงั ประเทศไทยติดตอ่ กบั ประเทศในทวีปยโุ รป จึงนิยมตามราชสานกั ยโุ รปท่ีพระมหากษตั ริยส์ วม มงกฎุ จากน้นั มาจึงถือเป็นส่ิงสาคญั พระมหากษตั ริยจ์ ะทรงสวมพระมหาพิชยั มงกุฎในพระราช พิธีบรมราชาภิเษก 2. พระแสงขรรคช์ ยั ศรี

พระแสงขรรคช์ ยั ศรี ดา้ มและฝักทาดว้ ยทองลงยาประดบั อญั มณี เป็นพระแสงราชศสั ตราวธุ ประ จาพระองคพ์ ระมหากษตั ริย์ เป็นเคร่ืองราชกกุธภณั ฑใ์ นการพระราชพธิ ีบรมราชาภิเศษ เม่ือ พ.ศ. 2328 โดยพระยาอภยั ภเู บศร์ (แบน) ใหข้ า้ ราชการเมืองพระตะบองนามาทลู เกลา้ ฯ ถวายรัชกาลที่ 1 3. ธารพระกร รัชกาลท่ี 1 โปรดใหส้ ร้างธารพระกรจากไมช้ ยั พฤกษป์ ิ ดทอง หวั และสน้ เป็นเหลก็ คร่าลายทอง ที่สุดส้นเป็นสอ้ มสามงา่ ม เรียกวา่ ธารพระกรชยั พฤกษ์ ภายหลงั รัชกาลที่ 4 โปรดใหส้ ร้างดว้ ย ทองคา ภายในมีพระเสน่า ยอดมีรูปเทวดา เรียกวา่ ธารพระกรเทวรูป มีลกั ษณะเป็นพระแสงดาบ มากกวา่ คร้ังถึงรัชกาลท่ี 6 ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ใหใ้ ชธ้ ารพระกรชยั พฤกษใ์ นการพระราช พธิ ีบรมราชาภิเษกสืบมาจนถึงรัชกาลที่ 9 4. วาลวชิ นี วาลวชิ นี หรือ พดั และแส้ รัชกาลท่ี 1 โปรดใหส้ ร้างข้ึน พดั เป็นใบตาลปิ ดทองท้งั 2 ดา้ น ขอบ ขลิบทองคา ดา้ มทาดว้ ยทองลงยา ต่อมารัชกาลที่ 4 ทรงพระราชดาริใหเ้ รียกตามภาษาพระบาลี วา่ “วาลวชิ นี” เป็นเคร่ืองโบกทาดว้ ยขนหางจามรี และขนหางชา้ งเผอื กในเวลาตอ่ มา เป็นเครื่อง ราชกกุธภณั ฑใ์ ชค้ วบคูก่ บั พดั ใบตาล

5. ฉลองพระบาทเชิงงอน ฉลองพระบาทเชิงงอน เป็นเครื่องราชกกุธภณั ฑต์ ามแบบอินเดียโบราณ ทาดว้ ยทองคาลงยา ราชาวดีฝังเพชร และพราหมณ์เป็นผสู้ วมถวายในพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก หลงั จากจบพธิ ีสงฆ์ ทหารบก และทหารเรือ ยงิ ปื นใหญเ่ ฉลิมพระเกียรติ ฝ่ ายละ 21 นดั และมีพธิ ี พระราชทานเคร่ืองราชอิสริยาภรณ์แก่พระบรมวงศานุวงศ์ ขา้ ราชการ และผทู้ าความดีใหแ้ ก่ชาติ ศาสนา และพระมหากษตั ริย์ กิจกรรมที่ประชาชนควรปฏิบตั ิในวนั ฉตั รมงคล 1. ร่วมทาบุญตกั บาตร ถวายเป็นพระราชกุศล เพื่อเป็นมงคลแก่ชีวิต 2. ถวายพระพรชยั 3. ประดบั ธงชาติตามอาคารบา้ นเรือน 4. ร่วมทาความดี ปลกู ตน้ ไม้ กิจกรรมจิตอาสา ช่วยเหลือสังคม ที่มา : สานกั งานราชบณั ฑิตยสภา ภาพ : หนงั สือพระราชพิธีบรมราชาภิเษก กระทรวงวฒั นธรรม